Koncepcja wykorzystania programu EPLANNER w procesie decyzyjnym zakupu na przykładzie kosiarki ogrodniczej z silnikiem elektrycznym

Transkrypt

1 ŻUKOWSKA Klaudia 1 ROKOSZ Krzysztof 2 GRIEGER Andrzej 3 LEWASZKIEWICZ Łukasz 4 Koncepcja wykorzystania programu EPLANNER w procesie decyzyjnym zakupu na przykładzie kosiarki ogrodniczej z silnikiem elektrycznym WSTĘP Podejmując decyzję dotyczącą zakupu kosiarki ogrodniczej, nabywca stoi przed trudną analizą parametrów takich urządzeń dostępnych na rynku. Związane jest to głównie z koniecznością dopasowania jej parametrów techniczno-eksploatacyjnych do wykonywania założonych prac ogrodniczych oraz niskich kosztów eksploatacji. Podstawowym zadaniem nabywcy jest wykorzystanie informacji pozyskanych na etapie oceny potrzeby zakupu kosiarki ogrodniczej, doboru jej parametrów techniczno-eksploatacyjnych oraz wyboru określonego typu. Zagadnienie, które są związane z wyborem kosiarki ogrodniczej wchodzą w fazę systemów eksperckich [6]. Proces podejmowania decyzji zakupu, który dotyczy wyboru i eksploatacji kosiarki ogrodniczej można wspomóc odpowiednim systemem eksperckim lub innym oprogramowaniem. Ważnym elementem takiego systemu są zależności określające związki pomiędzy parametrami i czynnikami kształtującymi warunki użytkowania kosiarki ogrodniczej a składowymi funkcji celu, które decydują o wyborze konkretnego rozwiązania technicznego. Najczęstszym kryterium funkcji celu jest cena, minimalizacja kosztów jednostkowych kosztów eksploatacyjnych lub nakładów energetycznych [5]. Prawidłowo dobrana kosiarka ogrodnicza pozwala na optymalne jej wykorzystanie i zminimalizowanie kosztów eksploatacji. Podejmując decyzję o zakupie kosiarki ogrodniczej należy wykorzystać wszystkie informacje jakie pozyskiwane są na kolejnych etapach decyzyjnych tj.: ocena potrzeby zakupu, dobór parametrów techniczno-eksploatacyjnych, wybór określonego typu [7]. Przy doborze kosiarki ogrodniczej należy uwzględnić wielkość terenów zieleni, które mają być pielęgnowane. W rzeczywistych sytuacjach dotyczących wyboru i zakupu kosiarki ogrodniczej na etapie wyboru konkretnej marki, nabywca dysponuje nie wystarczającym zbiorem informacji, które nie pozwalają na jednoznaczny wybór konkretnego modelu maszyny. W związku z tym rysuje się potrzeba tworzenia i propagowania metody, która selekcjonując posiadane informacje umożliwi dobór odpowiedniej dla użytkownika ogrodu kosiarki. Jedną z takich metod jest metoda odrzucania najmniej korzystnych decyzji [1,4,7]. 1. CEL I ZAKRES PRACY W celu podejmowania decyzji o wyborze i zakupie kosiarki ogrodniczej opracowano równanie regresji opisujące współzależności ceny od mocy i masy maszyny. Do tego celu wykorzystanie program EPLANNER [2,3]. Przyjęto następujące przedziały zmienności czynników wejściowych dla kosiarek ogrodowych: moc: 0,9 2,0 kw oraz masę: 7 32,5 kg. Zakres pracy obejmował budowę modelu matematycznego na przykładzie kosiarki ogrodniczej z silnikiem 1 Politechnika Koszalińska, Wydział Mechaniczny, Katedra Agroinżynierii, Koszalin; ul. Racławicka klaudia-zukowska@wp.pl 2 Politechnika Koszalińska, Wydział Mechaniczny, Katedra Elektrochemii i Technologii Powierzchni, Koszalin; ul. Racławicska krzysztof.rokosz@tu.koszalin.pl 3 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Katedra Inżynierii Systemów Agrotechnicznych, Szczecin; ul. Papieża Pawła VI 1. Tel: , angri@szczecin.home.pl 4 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Katedra Inżynierii Systemów Agrotechnicznych, Szczecin; ul. Papieża Pawła VI 1. 1

2 elektrycznym do koszenia trawników o powierzchni do 1000 m 2 w okresie gwarancyjnym 2 lat oferowanych przez różnych producentów. 2. METODYKA Analizą objęto grupę 13 kosiarek ogrodniczych z silnikiem elektrycznym o mocy w zakresie od 0,9 do 2,0 kw i masie od 7 do 32, 5 kg (Tabela 1). Założono, że wybrane modele kosiarek ogrodniczych z silnikiem elektrycznym będą wykorzystywane do koszenia trawników o powierzchni do 1000 m 2 w okresie gwarancyjnym 2 lat. Niezbędne dane do obliczeń ceny analizowanych modeli przyjęto na podstawie informacji pozyskanych od przedstawicieli handlowych. Ze względu na znaczne różnice cenowe pomiędzy kosiarkami ogrodniczymi z silnikiem elektrycznym różnych producentów w danej grupie mocy i zaawansowania technicznego, w analizach ekonomicznych uwzględniono kosiarki ogrodnicze najtańsze i najdroższe w danej grupie. Tab. 1. Ceny i wartości parametrów analizowanych elektrycznych kosiarek ogrodniczych do trawników o powierzchni maksymalnej 1000 m 2 [8,9,10] Z P C L.p. MODEL 1 C 2 m [zł] [kw] [l] [cm] [kg] 1. Stiga Combi 40E Stiga Combi 44E 829 1, Gardena Power Max 36E 595 1, ,5 4. Makita ELM , ,5 5. Bosh Rotak , ,7 6. Stiga Collector 34E 289 1, Honda HRE 370A , AL.-KO Classic 3.2E 235 0, ,5 9. AL.-KO BriLL 34E 350 1, Jakmet 1500W 420 1, Hecht 1802S 999 1, ,5 12. Hecht , Stiga Combi 48E 949 1, Autorzy pracy przyjęli model w postaci wielomianu drugiego stopnia z podwójnymi interakcjami [3]: gdzie: x 1, 2 Z = b 0 + b 1 x 1 + b 2 x +b 11 x 2 1 +b 22 x 2 2 +b 12 x 1 x 2 x kodowe wartości czynników badanych WYNIKI Badania zrealizowano według planu pięciopoziomowego. Wartości zmiennych zakodowanych i rzeczywistych przedstawiono w Tabeli 2. Przeprowadzono serię doświadczeń zgodnie z opracowanym planem eksperymentu. Uzyskane wyniki wprowadzono do programu EPLANNER. 2

3 W Tabeli 3 przedstawiono plan eksperymentu i formułę regresji, która ma postać: Z = 1019,02-137,32 m + 747,73 P + 13,48 m P + 2,97 m 2 211,99 P 2 gdzie: Z cena kosiarki ogrodniczej m masa kosiarki ogrodniczej P moc kosiarki ogrodniczej. W kolejnym etapie obliczono współczynniki oraz zbadano ich istotność oraz stwierdzono również, że wszystkie liniowe składniki w równaniu są istotne na poziomie α = 0,05. Otrzymano model matematyczny w którym współczynnik korelacji wielowymiarowej R jest miarą dopasowania funkcji regresji do wyników eksperymentu, w opisywany przypadku wyniósł R = 0,9549, czyli ponad 95% danych pomiarowych jest opisane krzywą na poziomie α=0,05. Tab. 2. Matryca projektu z wartościami kodowanymi i odkodowanymi Tab. 3. Plan eksperymentu i formuła regresji 3

4 Na rysunku 1 przedstawiono zależność ceny [PLN] kosiarki ogrodniczej z silnikiem elektrycznym od wagi [kg] i mocy [kw]. Analiza wykresu pozwoliła na stwierdzenie, że gdyby nabywca kierował się kryterium minimalnej masy przy zakupie kosiarki ogrodniczej, to najbardziej trafną decyzją byłby zakup kosiarki o masie 7 kg. Wówczas przy kosiarce o najmniejszej mocy (0,9 kw) zapłaciłby PLN, natomiast przy największej mocy (2 kw) cena wynosiłaby 1039,53 PLN. W przypadku, gdy decydujące kryterium maksymalnej mocy oraz maksymalna masa, wówczas cena jest równa 1216,88 PLN. Z wykresu wynika jednoznacznie, że największe ceny są osiągane dla skrajnych wartości masy kosiarek ogrodniczych o dużych mocach. Minimalne wartości cenowe (kolor niebieski na wykresie (Rys. 1) są odnotowane dla mas z zakresu kg oraz mocy 0,9 1,45 kw. Maksymalna cena wyliczona na podstawie regresji wynosi 1216,88 PLN i odpowiada masie 32,5 kg i mocy 2000 W. Rys. 1. Trójwymiarowy wykres przedstawiający zależność ceny [PLN] kosiarki od wagi [kg] i mocy [kw] WNIOSKI W niniejszym opracowaniu zbadano wpływ dwóch zmiennych: mocy i masy kosiarki ogrodniczej z silnikiem elektrycznym na decyzję zakupu. Dokonano analizy trzynastu kosiarek ogrodniczych z silnikiem elektrycznym dostępnych na rynku ze względu na ich masę oraz moc. Na podstawie danych producentów znaleziono funkcję regresji pozwalającą przewidzieć cenę kosiarki ze względu na powyżej wymienione parametry. Na podstawie przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że najlżejsza kosiarka o masie 7 kg i o małej mocy (0,9 kw) może kosztować około 789,50 PLN, natomiast o mocy 2 kw: 1039,50 PLN. Najwyższą z wyznaczonych cen (ponad 1216 PLN) należy zapłacić za kosiarkę o masie 32,5 kg oraz mocy 2000W, natomiast najniższą cenę (około 206 PLN) za urządzenie o masie 19,75 kg i mocy 900W. 4

5 Streszczenie Problemy decyzyjne jakie dotyczą zakupu kosiarek ogrodniczy związane są głównie z koniecznością uwzględnienia dużej liczby kryteriów i analizowania szeregu ich parametrów. Opierając się na danych producentów, autorzy pracy wykorzystując program EPLANNER, opracowali równanie regresji modelu matematycznego. Na podstawie tego równania matematycznego nabywcy będą mieli okazję, aby określić wagę i moc szukanego modeli kosiarki ogrodniczej i wybrać najbardziej odpowiedni do swoich wymagań. Koncepcja wykorzystania oprogramowania w procesie podejmowania decyzji nie jest nowa, ale nikt nie używał go wcześniej w przypadku wyboru kosiarki ogrodniczej. Do analizy wybrano trzynaście modeli kosiarek różnych producentów. W niniejszym studium badano zależność ceny kosiarki ogrodniczej od wagi i mocy. Wzór może pomóc klientom przewidzieć wybór kosiarki ogrodniczej na podstawie wybranych parametrów. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwiedzono, że najlżejsza kosiarka o masie 7 kg i o małej mocy (0,9 kw) może kosztować około 789,50 PLN, natomiast o mocy 2 kw: 1039,50 PLN. Najwyższą z wyznaczonych cen (ponad 1216 PLN) należy zapłacić za kosiarkę o masie 32,5 kg oraz mocy 2000W, natomiast najniższą cenę (około 206 PLN) za urządzenie o masie 19,75 kg i mocy 900W. Słowa kluczowe: proces decyzyjny zakupu, maszyny ogrodnicze, kosiarki ogrodnicze z silnikiem elektrycznym, The concept of using the EPLANNER software in a decision-making process based on the purchase of a lawnmower with electric motor In case of purchasing the lawnmower, the buyers have to make the difficult analysis of such devices parameters on the market. Based on the producers, data the authors have proposed to use the EPLANNER software, to develop a regression mathematical model. On the basis of that mathematical equation the buyers will have an opportunity to specify the weight and power of the searched model of lawnmower and select the most suitable to their requirements. The concept of using software in a decision-making process is not new, but no one has used it before in case of lawnmower selection. Thirteen mowers were investigated. In the present study the effect of a power and a weight, on their price were investigated. The formula can help customers to predict the lawnmower on the basis of selected parameters. The smallest prize (206 PLN) per the device of weight of kg and power of 900W and the highest one ( PLN) per the device of weight of 7 kg and power of 2000W. Keywords: decision-making process, garden mowers, horticultural mower with motor BIBLIOGRAFIA 1. Dolewska L., Regulski S., Eksploatacji Maszyn Rolniczych, t.2, s. 258, PWRiL, Warszawa Kukiełka L., Podstawy badań inżynierskich. Politechnika Koszalińska, Koszalin, 2002, PWN, Warszawa 3. Kukiełka S., Experiment Planner 1.0. komputerowy program planowania eksperymentów. Praca magisterska, Politechnika Koszalińska, Koszalin Polański Z. Metody optymalizacji technologii maszyn. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa Rybacki P., Durczak K., Koncepcja wykorzystania metody AHP w procesie decyzyjnym zakupu ciągnika rolniczego. Journal of Research and Applocations in Agricultural Engineering, 2013, Vol. 58(2), s Sierakowski Z., Ostrowski K., Hanusz Z., Badania zależności pomiędzy kosztami eksploatacji ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych a czasem ich rocznego wykorzystania na przykładzie wozów asenizacyjnych. Inżynieria Rolnicza, 2008, Nr 7(105), s Skudlarski S., Optymalizacja decyzji zakupu maszyn rolniczych na przykładzie ciągników rolniczych. Inżynieria Rolnicza 4/2006, s

6 8. [dostęp: ] 9. [dostęp: ] [dostęp: ] 6