PROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZASADACH PROWADZENIA ZBIÓREK PUBLICZNYCH

Transkrypt

1 Projekt z dnia PROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZASADACH PROWADZENIA ZBIÓREK PUBLICZNYCH I. Opis tematyki Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. Nr 22, poz. 162, z późn. zm.) przewiduje, że każdy, kto chce prowadzić zbiórkę publiczną musi ubiegać się o pozwolenie władzy na jej przeprowadzenie, a po zakończeniu zbiórki przed tą samą władzą rozliczyć się z jej przeprowadzenia. Zgodnie z ww. ustawą, rolą organu wydającego decyzję jest weryfikacja przesłanek ustawowych do przeprowadzenia zbiórki oraz sprawdzenie czy środki uzyskane w wyniku jej przeprowadzenia zostały odpowiednio wydatkowane. Konieczność przejmowania przez organa władzy tak istotnej roli w organizowaniu dobroczynności obywateli była w ostatnich latach kwestionowana. Dlaczego każdy nie miałby sam decydować, jakiej organizacji i na jaki cel chce powierzyć swoje środki? Chociaż wiąże się to z pewnym ryzykiem np. oszustwa, to jednak nie ma potrzeby, by władza ingerowała w tę sferę dobroczynności. W przypadku nadużyć wystarczającą ochronę dają przepisy Kodeksu karnego sankcjonujące np. oszustwa. Ponadto pojawiały się także niejasności prawne odnośnie możliwości i potrzeby regulowania innych niż tradycyjne formy przeprowadzania zbiórek publicznych (np. zbiórki internetowe, których przepływy są ewidencjonowane i transparentne) 1. Obecne przepisy wymagają zmiany i liberalizacji podejścia. Proponowana nowa regulacja zbiórek publicznych zniesie dotychczasowy obowiązek uzyskania pozwolenia na organizację zbiórki. Jedynie w przypadkach zbiórek publicznych w formie ofiar w gotówce i w naturze w miejscach publicznych, gdzie nie ma innej możliwości, by zapewnić przejrzystość zbiórek, będzie wymagane zgłoszenie zbiórki oraz sprawozdania ze zbiórki, które będą widoczne dla wszystkich na ogólnopolskim elektronicznym portalu internetowym. Projektowane rozwiązania przesuną rolę państwa tak, aby tworzyło ono ramy wspierające organizacyjnie ofiarność Polaków - każdy będzie miał dostęp do informacji o tym, jak dużo udało się zebrać i jak zebrane środki i dary zostały rozdysponowane i na tej podstawie będzie mógł podejmować decyzje o tym, które zbiórki wspierać. Obowiązująca ustawa o zbiórkach publicznych z dnia 15 marca 1933 r nie umożliwia takiej zmiany, gdyż: nakłada na podmioty pragnące prowadzić zbiórkę publiczną obowiązek uzyskania pozwolenia organu władzy, 1 Wątpliwości pojawiły się wobec przepisów Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami, które rozszerzyło zakres pojęcia zbiórki publicznej zbiórką publiczną, zgodnie z tym rozporządzeniem, oprócz przewidzianych w ustawie ofiar w gotówce, są także np. wpłaty na konto czy usługi (SMS-y). Odnośnie tego przepisu rozporządzenia Sąd Rejonowy w Krakowie w wyroku z lutego 2012 r. uznał, że przepisy rozporządzenia do ustawy o zbiórkach publicznych, które poszerzają zakres sposobu przeprowadzania zbiórki na formy nieprzewidziane w ustawie nie są wiążące, a to jeszcze bardziej doprowadziło do stanu niepewności co do regulacji zbiórek publicznych. 1/6

2 zgodnie z ustawą z 1933 r. to władza, która wydała pozwolenie na przeprowadzenie zbiórki, jest podmiotem, przed którym organizator zbiórki musi się rozliczyć, a nie przed obywatelem. Wprowadzenie nowej regulacji umożliwi stworzenie podstaw do postawienia obywatela/ darczyńcę w centrum rozwiązania, a także do pełnej cyfryzacji procesu zgłaszania zbiórek oraz publikowania sprawozdań z ich rezultatów. Dzięki temu każdy będzie miał stały dostęp do potrzebnych informacji odnośnie przeprowadzania zbiórek, jak również rozliczeń zbiórek już przeprowadzonych. II. Cel projektowanej regulacji Celem regulacji jest liberalizacja zasad przeprowadzania zbiórek publicznych i ułatwianie obywatelom ofiarności przez zmianę roli państwa w tym obszarze tak, by zamiast kontrolować, tworzyło ono ramy organizacyjne dla przejrzystego dla każdego przeprowadzania zbiórek publicznych. Projektowana nowa ustawa o zbiórkach publicznych będzie dotyczyć tych środków i darów, których pochodzenie i przeznaczenie nie mogłoby być inaczej kontrolowane. Informacja na temat przeszłych i bieżących zbiórek będzie prezentowana w sposób przejrzysty, czytelny i dostępny dla wszystkich na ogólnopolskim portalu internetowym udostępnionym w ramach strony internetowej Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, co ułatwi obywatelską kontrolę zbiórek. Każdy będzie mógł sam dowiedzieć się, jaki podmiot i na jaki cel prowadził lub prowadzi zbiórkę publiczną. Równie łatwo będzie mógł sprawdzić, czy sprawozdanie z przeprowadzonej zbiórki jest dla niego wiarygodne na tyle, aby w przyszłości wesprzeć działalność danego podmiotu. Państwo nie będzie prowadziło żadnej dodatkowej kontroli finansowej z tytułu przeprowadzonych zbiórek publicznych odrębnej od kontroli skarbowej, prowadzonej przez organy kontroli skarbowej. III. Zakres projektowanej regulacji i zasadnicze kwestie wymagające uregulowania 1. Zakres przedmiotowy projektowanej regulacji A. Projektowana ustawa będzie miała zastosowanie wyłącznie do: ofiar w gotówce i w naturze zbieranych w miejscach publicznych (do puszek, skarbon stacjonarnych i koszy, na ulicy, w parku, na cmentarzu, ale także w restauracjach, szkołach, zakładach pracy itp. oraz chodzenie od domu do domu) na cele pozostające w sferze pożytku publicznego (należy odnieść się do katalogu zadań publicznych z art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.), środków finansowych lub darów, które nie są ewidencjonowane w żaden inny sposób i gdzie nie pozostaje ślad przepływu tych środków, a darczyńca z racji sposobu przekazania środków i darów pozostaje anonimowy dla organów kontroli skarbowej (nie ma dowodu, że przekazał darowiznę). B. Regulacją projektowanej ustawy o zbiórkach publicznych nie będą objęte formy zbierania ofiar, w których pozostawiony jest ślad przepływu środków pieniężnych i darów, gdzie ma miejsce ich ewidencjonowanie (przelewy na konta bankowe, wpłaty na konto on-line, przekazywania darów za pomocą wirtualnych platform handlowych, wpłaty za pomocą SMS-ów charytatywnych, deklaracje wpłat na wszystkich formularzach związanych z system bankowym). Pozyskane w ten sposób środki są ewidencjonowane i dostępne dla organów kontroli skarbowej. Natomiast w interesie 2/6

3 organizacji przeprowadzających zbiórki leży udostępnianie informacji odnośnie sposobu spożytkowania zebranych środków. C. Zbiórką publiczną nie będzie też publikowanie w mediach, internecie, wysyłanie za pomocą środków komunikacji elektronicznej (mailing, SMS-y) z wykorzystaniem bazy danych (w tym również zakupionej bazy danych) apeli o przekazywanie wpłat na konto, o złożenie zleceń stałych, przelewów na konto bankowe lub o przesyłanie SMS-ów na określony numer próśb o wsparcie. D. Cel zbiórki musi być zgodny z prawem i statutem prowadzącej zbiórkę organizacji, a w przypadku komitetu celem, do jakiego został powołany. 2. Zakres podmiotowy projektowanej regulacji A. Uprawnionymi do prowadzenia zbiórki publicznej będą: a) organizacje pozarządowe w rozumieniu artykułu 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, b) stowarzyszenia i organizacje posiadające osobowość prawną, c) komitety społeczne powołane w celu przeprowadzenia zbiórki. B. Komitet społeczny powoływany będzie aktem założycielskim przez minimum trzy osoby fizyczne. Wzór aktu założycielskiego określony zostanie w akcie wykonawczym do projektowanej ustawy. C. Zbiórka publiczna nie może być prowadzona przez osobę fizyczną jednak osoby fizyczne mogą założyć komitet społeczny. 3. Zasady dotyczące zgłaszania zbiórek publicznych A. Pozwolenie na prowadzenie zbiórek publicznych nie będzie wymagane w żadnym przypadku. Zbiórki publiczne, które wejdą w zakres ustawy, będą wymagały jedynie elektronicznego zgłoszenia na ogólnopolskim portalu. Zbiórki będą zgłaszane przy pomocy elektronicznego formularza organem odpowiedzialnym za zapewnienie obsługi zgłoszenia i publikację na portalu będzie minister właściwy do spraw administracji publicznej. Aby umożliwić zgłaszanie zbiórek osobom niekorzystającym z internetu, będzie również możliwe zgłoszenie w postaci papierowej pisma składane będą do ministra właściwego do spraw administracji publicznej, który będzie zamieszczał zgłoszenie na ogólnopolskim elektronicznym portalu zbiórek publicznych. B. Formularz zgłoszenia dostępny w ramach elektronicznego portalu zbiórek publicznych będzie zawierał pola: podmiot, dane o podmiocie, który prowadzi zbiórkę, cel, na który będą zbierane środki i dary (do wybrania spośród celów ze sfery użyteczności publicznej zdefiniowanych w art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie), sposób prowadzenia zbiórki, miejsce przeprowadzenie zbiórki, termin rozpoczęcia i termin zakończenia zbiórki, a także termin rozliczenia z rozdysponowania środków i darów oraz informację o przewidywanych kosztach niezbędnych do zorganizowania i przeprowadzenia zbiórki, które będą pokryte z zebranych środków. Poziom kosztów powinien umożliwiać prawidłową i skuteczną organizację zbiórki (m.in. transport darów, zakup skarbon, identyfikatorów itp.). 3/6

4 Ustawodawca nie będzie określał poziomu tych kosztów, kwestię ich oceny, czy są za wysokie proponuje się zostawić do oceny darczyńców. To darczyńca zadecyduje, czy koszty są za wysokie i czy chce wesprzeć działalność podmiotu, który tak wysoko szacuje koszty. Nieobowiązkowo będzie można dodatkowo dokładnie opisać cel zbiórki np. zbiórka na budowę pomnika upamiętniającego określone wydarzenie w określonym miejscu, itp. informacja taka będzie służyła darczyńcy, aby wiedział dokładnie, na co przeznacza swoje środki. Analogicznie takie same informacje będą wymagane od zgłoszenia w postaci papierowej. C. Zbiórka zostanie umieszczona na elektronicznym portalu zbiórek publicznych po wypełnieniu niezbędnych w formularzu elektronicznym zgłoszenia pól obowiązkowych (lub przesłania tych danych w postaci papierowej). W przypadku zgłoszenia dokonywanego za pośrednictwem formularza elektronicznego będzie wymagany bezpieczny podpis elektroniczny lub podpis potwierdzony profilem zaufanym epuap. Dodatkowo wszystkie osoby tworzące komitet społeczny, będą zobowiązane do: złożenia oświadczenia o niekaralności za popełnienie przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, wyrażenia zgody na przetwarzanie danych osobowych. D. Zbiórka nie zostanie opublikowana na elektronicznym portalu zbiórek publicznych, w przypadku gdy: cel zbiórki będzie niezgodny z prawem lub statutem prowadzącej zbiórkę organizacji, a w przypadku komitetu celem do jakiego został powołany, sprawozdanie z poprzedniej zbiórki nie zostało zgłoszone na portalu mimo upływu terminu na jego złożenie, osoby tworzące komitet społeczny nie dołączą oświadczenia, że nie były skazane za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi. We wszystkich ww. przypadkach odmowa umieszczenia zbiórki na elektronicznym portalu zbiórek publicznych nastąpi w trybie decyzji administracyjnej. Wydanie decyzji będzie miało miejsce tylko przy negatywnej rejestracji zbiórki na portalu. E. Podmiot, którego zbiórka nie zostanie umieszczona na elektronicznym portalu zbiórek publicznych, będzie miał prawo uzupełnienia danych przesłanych uprzednio w zgłoszeniu zbiórki. Organ obsługujący portal wyśle do organizatora zbiórki niezwłocznie, ale nie dłużej niż w ciągu 3 dni roboczych dla formy elektronicznej i 7 dni roboczych dla zgłoszeń wysłanych w postaci papierowej, informację o konieczności uzupełnienia zgłoszenia. Natomiast organizator zbiórki w terminie 7 dni będzie miał czas na uzupełnienie zgłoszenia. Podmiot, którego zgłoszenie zbiórki nie zostanie umieszczone na portalu ma prawo do odwołania w trybie Kpa. W przypadku bezczynności organu we wskazanym terminie organizator będzie mógł przeprowadzić zbiórkę zgodnie z treścią zgłoszenia. 4. Zasady dotyczące obowiązku sprawozdawczości A. Podmioty prowadzące zbiórkę publiczną będą miały obowiązek sporządzenia i przesłania dwóch sprawozdań 1) z przeprowadzonej zbiórki z podaniem wysokości i rodzaju zebranych środków i darów 2) oraz sposobu ich rozdysponowania. Sprawozdania będzie można przesłać tak jak zgłoszenie przez formularz elektroniczny lub w postaci papierowej 4/6

5 do ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Tryb publikacji sprawozdań na elektronicznym portalu zbiórek publicznych oraz wezwania do uzupełnienia będzie taki sam jak w przypadku zgłoszenia zbiórki. B. Sprawozdanie będzie przesyłane w postaci dokumentu elektronicznego przy użyciu formularza elektronicznego udostępnionego przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej lub w postaci papierowej zawierającej te same informacje. Terminy przesyłania sprawozdania z zebranych środków i darów oraz ze sposobu ich rozdysponowania to: do 1 miesiąca od zakończenia zbiórki informacja o kwocie zebranych środków finansowych i darach rzeczowych i planowanym ich przeznaczeniu, nie później niż do 18 miesięcy po zakończeniu zbiórki informacja o rozdysponowaniu środków i darów. C. Informacje dotyczące zgłoszeń i sprawozdań będą publikowane na elektronicznym portalu zbiórek publicznych przez okres 5 lat od daty ich przesłania. D. W przypadku podejrzenia, że miały miejsce nieprawidłowości, czy w sposobie prowadzenia zbiórki czy w przeznaczeniu zebranych środków i darów, ustawa nie będzie przewidywała specjalnego trybu kontroli państwa, ani penalizacji. W tym miejscu będą miały zastosowanie odpowiednie przepisy kodeksu karnego (np. przepisy o wyłudzeniu z art. 286), kodeksu wykroczeń, czy też inne przepisy o naruszeniu np. obowiązków skarbowych, finansowych. 5. Wyłączenia spod reżimu obowiązującego dla zbiórek publicznych Analogicznie do obecnie funkcjonujących wyłączeń projektowana ustawa nie będzie miała zastosowania do: zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony, zbiórek, przeprowadzanych w drodze loterii pieniężnych lub fantowych, jeżeli zbiórki te nie są przeprowadzane w miejscach publicznych, zbiórek, przeprowadzanych wśród grona osób znajomych osobiście przeprowadzających zbiórkę, zbiórek wśród młodzieży szkolnej na terenach szkolnych, odbywających się na podstawie pozwolenia władz szkolnych, zbiórek koleżeńskich w lokalach urzędów publicznych oraz zakładach pracy odbywających się na podstawie pozwolenia kierownika urzędu. 6. Przewidziane sankcje za prowadzenie zbiórki bez zgłoszenia i za brak sprawozdania Obecny art. 56 kodeksu wykroczeń przewiduje karę grzywny za brak pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki. Należy dokonać zmiany tego przepisu, w ten sposób, że kara grzywny będzie przewidziana za brak dokonania zgłoszenia zbiórki publicznej lub za brak sporządzenia i publikacji sprawozdania z przeprowadzonej zbiórki. IV. Upoważnienia do wydania aktów wykonawczych Ustawa będzie przewidywała przepisy upoważniające ministra właściwego do spraw administracji publicznej do wydania rozporządzenia, w którym określi: 5/6

6 wzór zgłoszenia zbiórki, dane niezbędne do umieszczenia w formularzu zgłoszenia, aby mógł zostać zamieszczony na elektronicznym portalu zbiórek publicznych, wzór aktu założycielskiego dla komitetu społecznego, wzór sprawozdania z przeprowadzonej zbiórki oraz wzór sprawozdania ze sposobu rozdysponowania zebranych środków pieniężnych i darów. V. Przepisy przejściowe i końcowe Po wejściu w życie projektowanej ustawy moc obowiązującą straci obecnie obowiązująca ustawa z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych oraz rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz z zakresu kontroli nad tymi zbiórkami. Zakłada się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Od czasu wejścia ustawy w życie, do złożonych i nierozpatrzonych wniosków o pozwolenie na prowadzenie zbiórki zastosowanie będą miały nowe przepisy. Natomiast wnioski już rozpatrzone zachowają ważność zgodnie z określonymi w decyzjach terminach. VI. Konsultacje społeczne W ramach otwartych i ogólnodostępnych konsultacji społecznych projekt założeń zostanie umieszczony w BIP na stronach MAC oraz w BIP Rządowego Centrum Legislacji, a także na stronach umożliwiających prowadzenie konsultacji online, na portalu mamzdanie.org.pl. Projekt założeń zostanie przesłany dodatkowo do następujących podmiotów: 1. Alians Ewangeliczny, 2. Caritas Polska, 3. Federacja Polskich Banków Żywności, 4. Forum Darczyńców, 5. Fundacja Anioły Filantropii, 6. Fundacja im. Stefana Batorego, 7. Fundacja na Rzecz Ofiar Wypadków Komunikacyjnych i Bezpieczeństwa w Ruchu Drogowym Zielony Liść, 8. Fundacja Nowoczesna Polska, 9. Fundacja Polsat, 10. Fundacja TVN Nie jesteś sam, 11. Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych, 12. Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, 13. Fundacja World Wide Fund for Nature (WWF), 14. Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci UNICEF, 15. Konferencja Episkopatu Polski, 16. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, 17. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan, 18. Polska Akcja Humanitarna, 19. Polski Czerwony Krzyż, 20. Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), 21. Stowarzyszenie Akademia Rozwoju Filantropii, 22. Związek Harcerstwa Polskiego ZHP, 23. Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR). 6/6