z dnia 19 lutego 2016 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Transkrypt

1 U C H WA Ł A S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J z dnia 19 lutego 2016 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Jednocześnie upoważnia senator Janinę Sagatowską do reprezentowania Senatu w pracach nad projektem. MARSZAŁEK SENATU Stanisław KARCZEWSKI

2 U S T AWA projekt z dnia o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Art. 1. W ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r. poz oraz z 2015 r. poz. 1255, 1333, 1339 i 1777) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 1 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych oraz współpracy organów władzy publicznej z organizacjami pozarządowymi; ; 2) w art. 4 w ust. 1 po pkt 29 dodaje się pkt 29a w brzmieniu: 29a) działalności na rzecz weteranów i weteranów poszkodowanych w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa (Dz. U. Nr 205, poz. 1203); ; 3) po art. 4c dodaje się art. 4d w brzmieniu: Art. 4d. 1. Senat Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zadań, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 28, sprawuje opiekę nad Polonią i Polakami za granicą. 2. Opieka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą jest realizowana poprzez współpracę z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, polegającą na zlecaniu realizacji zadań publicznych finansowanych z części budżetu państwa dotyczącej Kancelarii Senatu. 3. Zlecanie realizacji zadań publicznych, o którym mowa w ust. 2, jako zadań zleconych w rozumieniu art. 127 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 132 ust. 2 pkt 5 oraz art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, może mieć formy: 1) powierzania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, lub 2) wspierania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji. 4. Tryb postępowania przy zlecaniu zadań publicznych, o którym mowa w ust. 2, określa Prezydium Senatu Rzeczypospolitej Polskiej..

3 2 Art. 2. Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

4 U Z A S A D N I E N I E Niemal od początku swego istnienia po 1989 r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej sprawował wiodącą rolę w zakresie opieki nad Polonią i Polakami zamieszkałymi poza granicami kraju. Była to kompetencja pozakonstytucyjna, lecz powszechnie prawnie akceptowana. Jej geneza wywodziła się z tradycji przedwojennej oraz z faktu, iż w wyborach czerwcowych w roku 1989 jedynie Senat został wybrany w pełni demokratycznie. Faktycznym potwierdzeniem istotnej roli odgrywanej w tym zakresie przez Senat stawało się coroczne rezerwowanie, w ustawie budżetowej w części pozostającej w dyspozycji Kancelarii Senatu, środków z przeznaczeniem na potrzeby Polonii. Nie kłóciło się to z Konstytucją, było legitymowane takimi zasadami i wartościami konstytucyjnymi, jak dobro wspólne i zasadą z art. 6 ust. 2 (Rzeczpospolita Polska udziela pomocy Polakom zamieszkałym za granicą w zachowaniu ich związków z narodowym dziedzictwem kulturalnym). Swoje kompetencje w tym zakresie Senat wywodził także ze swego Regulaminu, uchwał Prezydium Senatu oraz art. 3 ust. 5 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (w myśl tego przepisu rozdziału 2 działu II tej ustawy nie stosuje się do zlecania realizacji zadań w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą finansowanych ze środków budżetu państwa w części, której dysponentem jest Szef Kancelarii Senatu). Senat wydatkował środki zgodnie z ustawą o finansach publicznych. Legalność wydatkowania tych środków nigdy nie była kwestionowana przez Najwyższą Izbę Kontroli, która przeprowadzała kontrole corocznie. W ramach procedury rozpatrywania wniosków i udzielania dotacji każdy wydatek Senatu był konsultowany z Ministerstwem Spraw Zagranicznych i innymi resortami zaangażowanymi we współpracę z Polonią. Celem niniejszej inicjatywy ustawodawczej jest wprowadzenie wyraźnych normatywnych podstaw podejmowania przez Senat aktywności w wyżej omówionym zakresie przy założeniu jak najmniejszej ingerencji w system prawa. Za najbardziej właściwy akt prawny uznano wspomnianą ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która w dotychczasowym brzmieniu dotyczy co do zasady współpracy z organizacjami pozarządowymi organów administracji publicznej (a więc przede wszystkim organów administracji rządowej oraz organów jednostek samorządu terytorialnego). Nie

5 2 ulega bowiem wątpliwości, że zadania w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą mieszczą się w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 1 tej ustawy. W myśl projektu opieka Senatu nad Polonią i Polakami za granicą będzie realizowana poprzez współpracę z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy. Współpraca polegać będzie na zlecaniu realizacji zadań publicznych finansowanych z części budżetu państwa dotyczącej Kancelarii Senatu. Uregulowanie w projekcie ustawy opieki Senatu nad Polonią i Polakami za granicą będzie spełnieniem wymogu płynącego z art. 216 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób określony w ustawie. Należy powtórzyć, iż wykonywanie zadań związanych ze wspieraniem Polonii koresponduje z wyrażoną w art. 6 ust. 2 Konstytucji zasadą udzielania przez Rzeczpospolitą Polską pomocy Polakom zamieszkałym za granicą w zachowaniu ich związków z narodowym dziedzictwem kulturalnym. Należy dodać, iż projekt ustawy nie ingeruje w przepisy stanowiące podstawę działań w zakresie współpracy z Polonią i Polakami za granicą, podejmowanych przez organy władzy wykonawczej. Projekt nie oddziałuje w żaden sposób na dotychczasowe i przyszłe działania tych organów. W szczególności rozwiązania zawarte w projekcie respektują wynikające z ustawy o działach administracji rządowej kompetencje Ministra Spraw Zagranicznych w zakresie reprezentowania i ochrony interesów polskich obywateli oraz polskich osób prawnych za granicą, a także współpracy z Polakami zamieszkałymi za granicą, w tym wspierania polskich instytucji kulturalnych i oświatowych za granicą. Oznacza to, że zadania w zakresie pomocy Polonii i Polakom za granicą będą mogły być nadal realizowane przez MSZ. W projekcie przewidziano wejście w życie ustawy z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Nie uznano za celowe zamieszczanie jakichkolwiek przepisów przejściowych, mając na uwadze wydane 23 grudnia 2015 r. oświadczenia przez Marszałka Senatu i Ministra Spraw Zagranicznych w związku z planowanym przesunięciem do Kancelarii Senatu środków przeznaczonych na współpracę z Polonią i Polakami za granicą w budżecie państwa na rok 2016, w którym zdecydowano, że w trosce o dobro naszych Rodaków poza granicami, a także stabilność i przejrzystość współpracy z organizacjami pozarządowymi w kraju działającymi na rzecz Polonii, prowadzone obecnie przez MSZ procedury oceny

6 3 formalnej i merytorycznej ofert w ramach konkursu dotacyjnego Współpraca z Polonią i Polakami za granicą 2016 zostaną przeprowadzone i zakończone zgodnie z obowiązującym regulaminem oraz harmonogramem. Lista rankingowa wyłoniona w wyniku postępowania zostanie ogłoszona publicznie i przekazana do Kancelarii Senatu w formie rekomendacji do dalszego procedowania. Środki finansowe związane z realizacją projektowanej ustawy zostały zaplanowane w ustawie budżetowej na rok 2016 w wysokości tys. zł. Zgodnie z przyjętą przez Sejm poprawką w trakcie trzeciego czytania projektu ustawy budżetowej na rok 2016 rezerwa celowa w poz. 72 (Współpraca z Polonią i Polakami za granicą) została zlikwidowana a środki w niej zawarte przeniesione do części 03 Kancelaria Senatu. Środki te zabezpieczają potrzeby wynikające z projektowanej ustawy. W latach ustawy budżetowe przewidywały w części dotyczącej Kancelarii Senatu wydatki na opiekę nad Polonią i Polakami za granicą w porównywalnej wysokości. W trakcie prac na projektem skierowano prośby o opinie do Ministra Finansów, Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Spraw Zagranicznych, a także następujących organizacji pozarządowych: 1) Fundacji SEMPER POLONIA, 2) Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie, 3) Fundacji na Rzecz Pomocy Dzieciom z Grodzieńszczyzny, 4) Fundacji Wileńszczyzna, 5) Fundacji Wolność i Demokracja, 6) Fundacji Oświata Polska za Granicą, 7) Stowarzyszenia Odra-Niemen, 8) Fundacji Edukacja dla Demokracji, 9) Stowarzyszenia Wspólnota Polska, 10) Fundacji Międzynarodowy Instytut Edukacji, 11) Stowarzyszenia Parafiada im. św. Józefa Kalasancjusza, 12) Fundacji Polonia Ruthenia, 13) Fundacji Szkoła Liderów, 14) Caritas Polska, 15) Caritas Diecezji Ełckiej, 16) Europejskiego Domu Spotkań Fundacji Nowy Staw,

7 4 17) Fundacji Bliżej Polski, 18) Fundacji Ośrodka KARTA, 19) Fundacji Przyjaciół Wilna i Grodna, 20) Gdańskiej Fundacji Dobroczynności, 21) Wschodniej Fundacji Kultury Akcent, 22) Kieleckiej Chorągwi ZHP im. Stefana Żeromskiego, 23) Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, 24) Stowarzyszenia Sympatyków Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego, 25) Towarzystwa Edukacyjnego Wiedza Powszechna, 26) Towarzystwa im. Marii Konopnickiej. Opinie nadesłali: Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (wyraził pozytywną opinię o projekcie i zgłosił uwagę redakcyjną), Minister Finansów (zgłosił uwagi redakcyjne) i Minister Spraw Zagranicznych (nie zgłosił uwag) oraz: 1) Fundacja SEMPER POLONIA, 2) Fundacja Oświata Polska za Granicą, 3) Stowarzyszenie Odra-Niemen, 4) Fundacja Edukacja dla Demokracji, 5) Fundacja Polonia Ruthenia, 6) Fundacja Ośrodka KARTA, 7) Towarzystwo im. Marii Konopnickiej. Organizacje pozarządowe co do zasady odniosły się pozytywnie do proponowanych zmian. W trakcie pierwszego czytania na posiedzeniu Komisji Ustawodawczej, Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji uwzględniono uwagę redakcyjną dotyczącą korekty odesłania. Na wniosek Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, zawarty w piśmie nadesłanym po zakończeniu pierwszego czytania, Senat rozszerzył zawarty w art. 4 ust. 1 nowelizowanej ustawy katalog sfery zadań publicznych o zadania w zakresie działalności na rzecz weteranów i weteranów poszkodowanych w rozumieniu ustawy o weteranach działań poza granicami państwa. Zmiana ta była sygnalizowana wcześniej MRPiPS przez Rzecznika Praw Obywatelskich i Ministra Sprawiedliwości. Przedmiot projektu ustawy pozostaje poza obszarem regulacji prawa Unii Europejskiej.