Starostwo Powiatowe w Siedlcach

Transkrypt

1 Starostwo Powiatowe w Siedlcach Prognoza oddziaływania na środowisko Uproszczonych Planów Urządzenia Lasu dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa położonych na terenie Gminy Domanice na okres od 1 kwietnia 2015r. do 31 marca 2025r. Warszawa, 2014

2 Kierownik projektu: Maciej Lewandowski 2

3 Spis treści: 1 Wstęp Streszczenie w języku niespecjalistycznym Wykaz stosowanych skrótów i terminów Informacje ogólne Podstawa prawna i zakres prognozy oddziaływania Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu na środowisko Zawartość i główne cele Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym istotne z punktu widzenia Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu Powiązania Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu z innymi dokumentami, w tym dokumentami, dla których zostały sporządzone strategiczne oceny Metody analizy skutków realizacji postanowień UPUL oraz częstotliwość jej przeprowadzania Informacja o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Opis, analiza i ocena stanu środowiska Położenie i ogólna charakterystyka Gminy Domanice Charakterystyka lasów własności prywatnej na terenie gminy objętej opracowaniem UPUL Aktualny stan, potencjalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego Stan i zagrożenia powietrza atmosferycznego Stan i zagrożenia wód powierzchniowych i gruntowych Stan i zagrożenia gleb Zagrożenia dla ekosystemów leśnych Hałas Promieniowanie elektromagnetyczne Istniejące formy ochrony przyrody na terenie gminy Domanice w granicach objętych opracowaniem UPUL Obszary Chronionego Krajobrazu Rezerwaty przyrody Obszary Natura Siedliska przyrodnicze objęte dyrektywą siedliskową Pomniki przyrody Istniejące problemy ochrony przyrody istotne z punktu widzenia realizacji UPUL Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji UPUL Przewidywane oddziaływanie UPUL na środowisko i Obszary Natura Przewidywane oddziaływanie UPUL na środowisko Oddziaływanie na różnorodność biologiczną Oddziaływanie na ludzi

4 4.1.3 Oddziaływanie na rośliny i zwierzęta, w szczególności na gatunki chronione Oddziaływanie na wodę Oddziaływanie na powietrze Oddziaływanie na powierzchnię ziemi Oddziaływanie na krajobraz Oddziaływanie na klimat Oddziaływanie na zasoby naturalne Oddziaływanie na zabytki i dobra kultury materialnej Zestawienie zbiorcze wpływu realizacji założeń UPUL na środowisko Przewidywane oddziaływanie UPUL na obszarowe formy ochrony przyrody, zlokalizowane na gruntach własności prywatnej Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu Siedlecko- Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Lasy Łukowskie PLB Przewidywane oddziaływanie UPUL na siedliska przyrodnicze poza obszarem Natura Przewidywane oddziaływanie UPUL na siedliska leśne Przewidywane oddziaływanie na integralność obszarów Natura Przewidywane skumulowane oddziaływanie UPUL na środowisko Przewidywane rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczenie negatywnych oddziaływań UPUL na środowisko Rozwiązania alternatywne do zadań ujętych w UPUL Spis tabel, wykresów, załączników Literatura

5 1 Wstęp 1.1 Streszczenie w języku niespecjalistycznym Wykonanie Prognozy oddziaływania na środowisko Uproszczonych Planów Urządzenia Lasu wynika bezpośrednio z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Przeczytać tam możemy m.in., że: Przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty: ( ) planów lub programów ( ) których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony. Szczegółowy zakres prognozy określa art. 51 wyżej wymienionej ustawy. Głównym celem opracowanej prognozy było przeanalizowanie zapisów znajdujących się w Uproszczonych Planach Urządzenia Lasu (UPUL) w odniesieniu do ich wpływu na środowisko przyrodnicze. Analiza ta polegała głównie na sprawdzeniu, czy zapisy te nie wpływają negatywnie na środowisko naturalne, a w szczególności na stan zachowania gatunków grzybów, roślin i zwierząt objętych ochroną prawną oraz na stan zachowania siedlisk przyrodniczych wymienionych jako cenne z punktu widzenia Unii Europejskiej w Dyrektywach Rady 2009/147/WE oraz 92/43/EWG. Jednym z podstawowych zadań była analiza wpływu realizacji zaprojektowanych w UPUL wskazań gospodarczych na określone prawnie przedmioty ochrony występujące na terenie gminy Domanice, objętych opracowaniem UPUL. Oceny dokonano na podstawie analiz eksperckich przy użyciu tabel macierzy. Tabele macierzy pozwalają przy pomocy wartości liczbowych określić wpływ projektowanych działań gospodarczych na siedliska przyrodnicze oraz na gatunki podlegające ochronie prawnej. Opracowanie powstało w zgodzie z wymogami formalno-prawnymi oraz wytycznymi organu zlecającego i nadzorującego wykonanie oceny. W pierwszej części dokumentu zawarto ogólne informacje na temat podstawy prawnej i powiązań z innymi dokumentami, krótki opis Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu oraz informacje o źródłach danych oraz metodach wykorzystywanych w trakcie sporządzania prognozy. Kolejny rozdział zawiera informacje o aktualnym stanie środowiska. W części tej w stopniu ogólnym omówione zostały warunki geograficzne gminy Domanice, szczegółowo opisano natomiast stan ekosystemów leśnych oraz potencjalne zagrożenia abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne środowiska przyrodniczego. Przytoczono także główne przedmioty ochrony lokalnej przyrody. Integralną część opracowania stanowi prognoza wpływu zaplanowanych działań z zakresu gospodarki leśnej na stan środowiska. Szczegółowo rozpatrzono potencjalne oddziaływanie zaplanowanych w UPUL zabiegów na chronione rośliny, zwierzęta, siedliska. Ponadto, przeanalizowano potencjalny wpływ zaplanowanych zabiegów na elementy środowiska oraz na zabytki i dobra kultury. Wykazano, iż oddziaływanie projektu planu na powietrze, wodę, klimat, rośliny, zwierzęta oraz zabytki i dobra kultury będzie miało charakter neutralny. W odniesieniu do bioróżnorodności, ludzi oraz zasobów naturalnych oddziaływanie będzie miało charakter pozytywny, natomiast w odniesieniu do powierzchni ziemi i krajobrazu potencjalnie pozytywny. 5

6 Ostatni rozdział, analizuje skutki realizacji zadań zaprojektowanych w Uproszczonych Planach Urządzenia Lasu na obszarowe formy ochrony oraz integralność obszarów Natura Wykazano neutralność takich oddziaływań. Przeprowadzona analiza jednoznacznie wykazuje, iż zaprojektowane w UPUL zabiegi nie wpłyną negatywnie na stan zachowania środowiska i walorów przyrodniczych gminy Domanice, objętych opracowaniem UPUL. Stosowane dotąd, oraz zalecane obecnie metody działań we właściwy sposób zabezpieczają te obiekty, a różnorodność siedlisk i gatunków na terenach leśnych pozostanie zachowana głównie dzięki prowadzeniu racjonalnej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej w myśl zasad przyjętych w Uproszczonych Planach Urządzenia Lasu. 6

7 1.2 Wykaz stosowanych skrótów i terminów TD Gospodarczy Typ Drzewostanu NTG Narada Techniczno Gospodarcza POP Program Ochrony Przyrody RDLP Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych TSL typ siedliskowy lasu GUS Główny Urząd Statystyczny OSO Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków SOO Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Bśw bór świeży Bb bór bagienny BMw - bór mieszany wilgotny LMśw las mieszany świeży LMb las mieszany bagienny Lw las wilgotny OlJ ols jesionowy Bw bór wilgotny BMśw bór mieszany świeży BMb bór mieszany bagienny LMw las mieszany wilgotny Lśw las świeży Ol ols I kl.w. pierwsza klasa wieku (1-20 lat) III kl.w. trzecia klasa wieku (41-60 lat) V kl.w. piąta klasa wieku ( lat) VII kl.w siódma klasa wieku ( lat) KO klasa odnowienia II kl.w. druga klasa wieku (21-40 lat) IV kl.w. czwarta klasa wieku (61-80 lat) VI kl.w. szósta klasa wieku ( lat) VIII kl.w. ósma klasa wieku ( lat) KDO klasa do odnowienia So sosna pospolita Md modrzew Jd jodła Bk buk Dbb dąb bezszypułkowy Kl klon pospolity Wz wiąz Gb grab Brzo brzoza omszona Olsz olsza szara Tp topola Lp lipa Czm czeremcha pospolita Soc sosna czarna Św świerk Dg daglezja Dbs dąb szypułkowy Dbc dąb czerwony Jw klon jawor Js jesion Brz brzoza brodawkowata Ol olsza czarna Ak robinia akacjowa Ksz kasztanowiec Czr czereśnia pospolita 7

8 2 Informacje ogólne 2.1 Podstawa prawna i zakres prognozy oddziaływania Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu na środowisko Prognoza Oddziaływania na Środowisko Uproszczonych Planów Urządzenia Lasu dla lasów położonych na terenie Gminy Domanice została wykonana przez Firmę TAXUS UL w Warszawie, na podstawie umowy zawartej pomiędzy Wykonawcą, a Starostwem Powiatowym w Siedlcach. Podstawą prawną do wykonania Prognozy oddziaływania na środowisko w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 21 października 2008r. [Dz. U. nr 199, poz. 1227, ze zm.], zwanej Ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku (OOŚ). Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku nakłada wykonanie elementów wyszczególnionych w art. 51 i 52, przez organ sporządzający Prognozę. W myśl w/w ustawy, Prognoza zawierać powinna w szczególności: a) informacje o zawartości, głównych celach projektu planu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektu planu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) streszczenie w języku niespecjalistycznym. Ponadto, powinny być określone i ocenione: e) istniejący stan środowiska na obszarach objętych projektem planu w obszarach oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji planu, f) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektu planu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie, g) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektu planu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania projektu planu, h) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na: różnorodność biologiczną, zwierzęta, rośliny, ludzi, wodę, powietrze, klimat, krajobraz i zabytki. Prognoza powinna również przedstawić rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego planu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru. 8

9 Przy opracowaniu prognozy uwzględniono również zapisy następujących aktów: Prawo krajowe: Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody [Dz. U. 2013, poz. 627 ze zm.]; Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach [Dz. U. 2011, Nr.12, poz. 59 ze zm.]; Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia [Dz. U poz. 647 ze zm.]; Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska [Dz. U. 2013, poz ze zm.]; Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych [Dz.U. 2013r., poz ze zm.] Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne [Dz.U. 2012, poz. 145 z póź. zm.]; Ustawa z 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie [Dz. U. 2014, poz. 210]; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin [Dz.U. 2014, poz. 1409]; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów [Dz. U. 2014, poz. 1408]; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt [Dz.U. 2014, poz. 1348]; Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 25 czerwca 2013r. w przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko [Dz. U. 2013, poz. 817]; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 [Dz. U Nr 77, poz. 510, ze zm]; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 9 sierpnia 2012r. zmieniające rozporządzenie w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 [Dz. U. 2012, poz. 1041]. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 6 listopada 2013r. zmieniające rozporządzenie w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 [Dz. U. 2013, poz. 1302]. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 kwietnia 2008r. w sprawie kryteriów oceny występowania szkody w środowisku [Dz. U. Nr 82, poz. 501]; 9

10 Prawo międzynarodowe: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, zwana w skrócie Dyrektywą Ptasią; Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (wraz z późniejszymi zmianami), zwana w skrócie Dyrektywą Siedliskową; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko; Dyrektywa Rady 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzanym środowisku naturalnemu Konwencja z Rio de Janeiro o różnorodności biologicznej przyjęta 5 czerwca 1992r., ratyfikowana przez Polskę 18 stycznia 1996r. Konwencja Paryska w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego przyjęta 16 listopada 1972r. w Paryżu; 3. Konwencja Bońska o ochronie gatunków wędrownych dzikich zwierząt, sporządzona 29 czerwca 1979r. w Bonn; w Polsce weszła w życie w 1995r.; Konwencja Berneńska o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk sporządzona 19 września 1979r. w Bernie. 2.2 Zawartość i główne cele Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu Uproszczone Plany Urządzenia Lasu sporządzone są w układzie osobnych opracowań dla każdej wsi (obrębu ewidencyjnego), zawierających w szczególności: 1) opis ogólny a. warunki przyrodnicze - położenie w regionalizacji przyrodniczo-leśnej oraz gospodarcze typy drzewostanów przyjęte dla poszczególnych typów siedliskowych lasu, b. maksymalną miąższość możliwą do pozyskania, w tym wieki rębności oraz wyliczony etat c. informacje z zakresu ochrony przyrody, d. wymogi ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony gleb i wód (jeżeli takie wymogi istnieją); 2) opis taksacyjny wydzieleń leśnych, w tym wskazówki gospodarcze (planowane zabiegi) dla każdego wydzielenia; 3) powierzchniową i miąższościową tabelę klas wieku w układzie wg gatunków panujących oraz w układzie wg funkcji lasu; 4) wykaz działek przewidywanych do zalesienia i odnowienia; 5) rejestr działek leśnych (tabelę właścicieli). Uproszczone Plany Urządzenia Lasu umożliwiają prowadzenie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej w lasach własności prywatnej. Znajduje to odzwierciedlenie w przepisach prawnych, w świetle których gospodarowanie lasem i jego zasobami może odbywać się wyłącznie na podstawie planów urządzenia lasu, sporządzanych na okres 10 lat. Cele, dla jakich sporządzono Uproszczone Plany Urządzenia Lasu dla lasów własności prywatnej, położonych na terenie gminy Domanice to przede wszystkim: rozpoznanie 10

11 stanu lasu i zasobów leśnych na podstawie taksacji i inwentaryzacji zapasu, ocena zagrożeń lasu, ustalenie kierunkowych zadań i potrzeb (ochrona lasu i przyrody, ochrona przeciwpożarowa, zagospodarowanie turystyczne), ustalenie wieku drzewostanów będącym podstawą naliczania podatku leśnego oraz opracowanie materiałów kartograficznych. 11

12 2.3 Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy Opracowując Prognozę oceny oddziaływania UPUL na środowisko należało zastosować metody analizy i oceny. Sporządzanie Prognozy przebiegało w dwóch etapach: 1. Zebranie informacji o terenie i danych na temat stanu środowiska. 2. Porównanie zebranych danych w układzie przestrzennym z zaplanowanymi zabiegami gospodarczymi. Analiza została przeprowadzona w postaci: a. Porównań przestrzennych z zastosowaniem technik GIS wytypowano miejsca występowania gatunków ptaków, siedliska przyrodnicze, obiekty chronione, na to zostały nałożone mapy zaplanowanych zabiegów; zidentyfikowane w ten sposób obszary zostały poddane analizie pod kątem rodzaju zaplanowanego zabiegu i stopnia, w jakim wpływa na dany gatunek, siedlisko. b. Zestawień danych w formie: tabel, wykresów, map. Na podstawie przeprowadzonych analiz i uzyskanych zestawień, dokonana została ocena poszczególnych parametrów środowiska oraz wpływu UPUL na te parametry. W ocenie oddziaływania wykorzystano formę macierzy, w której przyjęto następującą skalę: Ze względu na bezpośredni wpływ środowisko: + pozytywny - realizacja zapisów UPUL służy osiąganiu celów ochrony środowiska, istotnie zwiększając szansę na zachowanie trwałości i ciągłości ekosystemów leśnych. (+) warunkowo pozytywny - skutki realizacji zapisów UPUL jednoznacznie przeważają nad ewentualnymi skutkami negatywnymi. 0 brak wpływu (neutralny) - nie stwierdzono istotnych oddziaływań na środowisko, pozytywnych jak i negatywnych. Wpływ realizacji zapisów UPUL na środowisko jest zatem znikomy i pomijalny. (-) warunkowo negatywny - skutki realizacji zapisów UPUL równoważą lub tez przewyższają ewentualne skutki pozytywne. W tym wypadku, istnieje możliwość minimalizacji negatywnego wpływu, pod warunkiem jednak zachowania szczególnej ostrożności w trakcie realizacji zapisów UPUL. - negatywny - skutkiem realizacji zapisów UPUL są niemożliwe do uniknięcia koszty środowiskowe, przewyższające w znacznym stopniu potencjalne pozytywy. Ze względu na szacunkowy czas wpływu zapisów projektu planu na środowisko: 1 krótkookresowy występujący bezpośrednio podczas wykonywania pojedynczych czynności wynikających z zapisów UPUL (np. ścinka drzewa) 2 średniookresowy obejmujący kompleksowo czas trwania zabiegów wynikających z zapisów UPUL (np. wykonanie trzebieży, rębni zupełnej itp.) 3 długookresowy odnoszący się do całego okresu obowiązywania UPUL. Dla określenia skutków realizacji zapisów UPUL przyjęto także skalę opisową: Pozytywne realizacja zapisów UPUL służy osiąganiu celów ochrony środowiska, istotnie zwiększając szansę na zachowanie trwałości i ciągłości ekosystemów leśnych. Potencjalnie pozytywne - skutki realizacji zapisów UPUL jednoznacznie przeważają nad ewentualnymi skutkami negatywnymi. Neutralne nie stwierdzono istotnych oddziaływań na środowisko, pozytywnych jak i negatywnych. Wpływ realizacji zapisów UPUL na środowisko jest zatem znikomy i pomijalny. 12

13 Potencjalnie negatywne skutki realizacji zapisów UPUL równoważą lub też przewyższają ewentualne skutki pozytywne. W tym wypadku, istnieje możliwość minimalizacji negatywnego wpływu, pod warunkiem jednak zachowania szczególnej ostrożności w trakcie realizacji zapisów UPUL. Negatywne skutkiem realizacji zapisów UPUL są niemożliwe do uniknięcia koszty środowiskowe, przewyższające w znacznym stopniu potencjalne pozytywy. 2.4 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym istotne z punktu widzenia Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu Prognoza oddziaływania na środowisko oraz stanowiący jej przedmiot Uproszczony Plan Urządzenia Lasu, musi być zgodna ze stosownymi aktami prawnymi na szczeblu międzynarodowym i krajowym. Polska przystępując do Unii Europejskiej zobowiązana została do przestrzegania prawa unijnego. Akty prawne wyznaczające cele, jakie mają osiągnąć państwa członkowskie, przy jednoczesnym pozostawieniu im wybór środków służących do osiągnięcia tych celów stanowią Dyrektywy. Poza aktami prawa wymienionymi w punkcie 2.1. cele ochrony środowiska na szczeblu krajowym są uszczegółowione przez następujące dokumenty krajowe: Polityka Leśna Państwa Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 22 kwietnia 1997r., wedle której, celem Państwa jest osiągnięcie i utrzymanie wielofunkcyjnej gospodarki leśnej (gospodarka zrównoważona ekonomicznie, proekologiczna). Najważniejsze z działań to: zwiększanie lesistości i zasobów drzewnych, poprawa stanu lasu i jego ochrony w celu polepszenia spełnianych przez nie funkcji, zwiększenie bioróżnorodności na wszystkich poziomach (genetyczny, gatunkowy, ekosystemowy), sporządzenie i wdrożenie programu małej retencji, regulowanie stanu zwierzyny tak, by nie stanowiła zagrożenia w hodowli lasu, zapewnienie ochrony wszystkim lasom, szczególnie ekosystemom najcenniejszym oraz rzadkim. Cele i działania zawarte w Uproszczonym Planie Urządzenia Lasu są spójne z celami Polityki leśnej państwa. Realizacja zadań zaprojektowanych w UPUL przyczyni się do wypełnienia założeń dokumentu, w szczególności w kwestii zwiększania lesistości, poprawy stanu lasów, zwłaszcza lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa oraz ich ochrony. Krajowy Program Zwiększania Lesistości Zakłada powiększenie powierzchni leśnej kraju (cele, zasięgi, sposób) do około 30% w 2020r. i 33% w 2050r. Cele i działania zawarte w UPUL wypełniają założenia omawianego dokumentu, głównie poprzez zaprojektowane wskazania dotyczące zalesień i odnowień w lasach prywatnych. 13

14 Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 Zawiera zapisy na temat stanu wyjściowego obszarów leśnych, średniookresowe cele i kierunki działań. Cele planowane są do 2016r., zakładają użytkowanie zasobów leśnych w racjonalny sposób przez kształtowanie właściwej struktury gatunkowej i wiekowej oraz zachowanie bogactwa biologicznego. Sprowadza się to do rozwijania trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Kierunki działań zapisane na lata , to m.in.: realizacja Krajowego Programu Zwiększania Lesistości, w tym realizacja zalesień przez podmioty prywatne po dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej, utrzymanie retencji wodnej, powiększanie jej przez przywracanie przesuszonych przez meliorację terenów wodno-błotnych, dostosowanie składów gatunkowych drzewostanów do siedlisk, zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych (zawiera się w tym restytucja jodły w Sudetach, ochrona i restytucja cisa w Polsce). Cele i działania zawarte w UPUL są spójne z celami Polityki Ekologicznej Państwa. Projektowane wskazania gospodarcze przyczyniają się do racjonalnej gospodarki leśnej w lasach własności prywatnej, kształtując ich właściwą strukturę gatunkową i wiekową. Realizacja zapisów UPUL przyczyni się do wypełnienia założenia omawianego dokumentu. Krajowa strategia ochrony różnorodności biologicznej Utworzenie tego dokumentu jest efektem wdrażania Konwencji z Rio, jego realizację prowadzi się poprzez: branie pod uwagę potrzeb ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej przy zalesianiu gruntów rolnych, zachowanie pełnej zmienności drzew leśnych, opieranie gospodarki leśnej na racjonalnych podstawach przyrodniczych, ochronę i rozważne użytkowanie ekosystemów wodno-błotnych, kształtowanie ekotonów strefy przejścia na skraju lasu, ochronę obszarów (w tym górskich) wrażliwych na zmiany sposobu gospodarowania, zwłaszcza w zakresie gospodarki leśnej, umiarkowane użytkowanie i ochrona różnorodności biologicznej w procedurach: urządzenia, zagospodarowania i ochrony lasu, prowadzenie skutecznej edukacji przyrodniczo-leśnej społeczeństwa. Cele i działania zawarte w UPUL są spójne z celami omawianego dokumentu. Projektowane wskazania gospodarcze zakładają na obszarach objętych UPUL trwale zrównoważoną gospodarkę leśną. Ponadto, realizacja zadań z zakresu odnawiania i pielęgnacji lasu, przyczynia się do ochrony bioróżnorodności, w znacznym stopniu eliminując ryzyko wprowadzania w lasach prywatnych drzewostanów monolitowych. Cele ochrony środowiska na szczeblu międzynarodowym, w odniesieniu do UPUL są uszczegółowione przez następujące dokumenty międzynarodowe: Konwencja o różnorodności biologicznej Przyjęta 5 czerwca 1992r. w Rio de Janeiro, ratyfikowana przez Polskę 18 stycznia 1996r.; mówi o ochronie światowych zasobów różnorodności biologicznej na trzech poziomach: genetyczny, gatunkowym, ekosystemowym. Konwencja Berneńska o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk utworzona 19 września 1979r. w Bernie. 14

15 Konwencja Bońska o ochronie gatunków wędrownych dzikich zwierząt sporządzona 23 czerwca 1979r. w Bonn, w Polsce wprowadzona w 1995r.; zawiera listę zwierząt wędrownych oraz sposoby ich ochrony. Konwencja Ramsarska o obszarach wodno błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza, jako środowisko życiowe ptactwa wodnego sporządzona 2 lutego 1971r. w Ramsarze; porozumienie ma na celu ochronę i utrzymanie w stanie niezmienionym obszarów określanych, jako wodno-błotne. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (wraz z późniejszymi zmianami), zwana w skrócie Dyrektywą Siedliskową. Głównym celem Dyrektywy Siedliskowej jest zachowania różnorodności biologicznej przy uwzględnieniu wymagań gospodarczych, społecznych, kulturowych i regionalnych obszarów o znaczeniu wspólnotowym. Aby osiągnąć ten cel należy rozpoznać i wyznaczyć miejsca występowania cennych siedlisk przyrodniczych, a następnie należy zachować lub odtworzyć siedlisko przyrodnicze oraz populacje gatunków dzikiej fauny i flory. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, zwana w skrócie Dyrektywą Ptasią. Głównym celem tej dyrektywy jest ochrona gatunków dzikiego ptactwa, występujących naturalnie na europejskim terytorium państw członkowskich, ze szczególnym uwzględnieniem ptaków wędrownych. Cel ten ma być osiągnięty m.in. poprzez eliminację negatywnego działania człowieka polegającego na niszczeniu i zanieczyszczaniu naturalnych siedlisk ptaków oraz na chwytaniu, zabijaniu i handlu ptactwem przez człowieka. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/35WE z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu zwana szkodową. Cele i działania zawarte w UPUL są spójne z celami określonymi w większości dokumentów międzynarodowych. Projektowane wskazania gospodarcze przyczyniają się do racjonalnej gospodarki leśnej, kształtując właściwą strukturę gatunkową i wiekową oraz przyczyniając się do zwiększania i ochrony bioróżnorodności lasów prywatnych. Ponadto, mając na uwadze wyróżniony na omawianym terenie Obszar Natura 2000, realizacja zapisów UPUL, w dużym stopniu przyczyni się do zachowania właściwego stanu siedlisk, w tym również miejsc bytowania i żerowania chronionych gatunków ptaków i ssaków. 2.5 Powiązania Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu z innymi dokumentami, w tym dokumentami, dla których zostały sporządzone strategiczne oceny Wśród innych dokumentów, z którymi pośrednio powiązany jest Uproszczony Plan Urządzenia Lasu, należy wymienić: Lokalna Strategia Rozwoju dla obszaru gmin należących do Stowarzyszenia Kapitał Praca - Rozwój na lata Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Siedleckiego na lata , Plany Urządzenia Lasu Nadleśnictwa Siedlce na lata , 15

16 Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Siedlce na lata , Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Siedleckiego na lata , Program Ochrony Środowiska dla Gminy Domanice na lata Metody analizy skutków realizacji postanowień UPUL oraz częstotliwość jej przeprowadzania Analiza skutków realizacji postanowień projektu planu powinna być przeprowadzana w wyniku kompleksowej kontroli dwukrotnie w cyklu 5-cio i 10-cio letnim, a jej wyniki przesłane do RDOŚ. Kontrola kompleksowa powinna dotyczyć prawidłowości wykonywania zapisów Planu, obejmować jak najszerszy zakres, między innymi: analizę rębni zapisanych w UPUL w odniesieniu do wykonywanych rodzajów rębni, analizę składów gatunkowych zapisanych w UPUL w odniesieniu do gatunków drzew wprowadzanych w odnowieniach, kontrolę terminu zabiegów zapisanych w UPUL lub Prognozie w odniesieniu do wykonania ich w konkretnym drzewostanie, zmiany powierzchni lasów według pełnionych funkcji i kategorii użytkowania, zestawienia pozyskania drewna w wymiarze powierzchniowym według sposobu zagospodarowania, zestawienie powierzchni lasu pod kątem kategorii zabiegu. Oprócz analizy działań z zakresu gospodarki leśnej, ocena powinna zawierać również informacje o ewaluacji środowiska przyrodniczego obszarów leśnych. 2.7 Informacja o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Biorąc pod uwagę położenie geograficzne gminy Domanice, a także charakter i rozmiar działań przewidzianych w Uproszczonym Planie Urządzenia Lasu, nie przewiduje się ich transgranicznego wpływu na środowisko. 16

17 3 Opis, analiza i ocena stanu środowiska 3.1 Położenie i ogólna charakterystyka Gminy Domanice Gmina Domanice położona jest w powiecie siedleckim należącym do województwa mazowieckiego. Gmina znajduje się w południowej części powiatu siedleckiego i wschodniej część województwa mazowieckiego, graniczy z gminami: od północnegozachodu Skórzec, od zachodu z gminą Wodynie, od południa graniczy z gminami Stoczek Łukowski i Łuków, a od wschodu z gminą Wiśnie. Położona jest przy granicy z województwem Lubelskim. Rys. 1 Położenie gminy Domanice w powiecie siedleckim (źródło: Plan Ochrony Środowiska Gminy Domanice 2007) Obszar gminy obejmuje 47 km 2 do składu administracyjnego gminy wchodzi 14 sołectw. Gmina Domanice ma charakter typowo rolniczy, ponad ¾ jej powierzchni zajmują użytki rolne 3542 ha, co stanowi 75,4% powierzchni ogólnej gminy. Lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 829 ha, co stanowi 17,6% powierzchni całkowitej gminy. Wg. Regionalizacji Przyrodniczo-Leśnej Polski (2010) jest to obszar krainy Mazowiecko- Podlaskiej, mezoregion Mińsko- Łukowski. Ponad połowę powierzchni gminy zajmują grunty orne: 51,1% powierzchni gminy. Przez obszar gminy przebiega dolina rzeki Kostrzyń, która odwadnia jej większą część. Wschodni fragment gminy natomiast pod względem odpływu należy do rzeki Muchawki. 17

18 Zagospodarowanie terenu w Gminie Domanice [%] 17,6 7 Grunty orne Sady Łąki 3,1 21 0,2 51,1 Pastwiska Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Rys. 2 Udział poszczególnych rodzajów użytków w gminie Domanice (na podstawie danych z POŚ Domanice 2007) Obszar gminy leży w dorzeczu Bugu, oprócz wymienionych wyżej cieków na terenie opisywanym występuje sieć drobnych cieków, bezimiennych. Przy opisie warunków hydrologicznych należy również wspomnieć o sieci zagłębień i zbiorników stanowiących o retencji terenowej, są to niewielkie oczka śródbagienne, okresowo wypełniane zagłębienia oraz wyrobiska potorfowe oraz zbiorniki przeciwpowodziowe. Na terenie gminy dominują utwory czwartorzędowe, są to głównie piaski i żwiry, miejscami z głazami, o różnym źródle pochodzenia. W przypowierzchniowej warstwie gruntów (do głębokości 4,5 m) występują utwory plejstoceńskie (gliny, piaski i żwiry morenowe, piaski i żwiry wodnolodowcowe), oraz utwory holoceńskie (piaski i mułki rzeczne, torfy bagienne i piaski eoliczne). Gleby na terenie gminy Domanice nie są zróżnicowane. Ich skałą macierzystą są głównie utwory lodowcowe i wodnolodowcowe (wspomniane wyżej piaski), a także utwory współczesne mady, torfy, mursze. Dominują gleby pseudobielicowe i brunatne, powstałe na piaskach słabo gliniastych, zaliczane do kompleksu żytniego słabego i bardzo słabego. Gleby o wyższej jakości, zaliczane do kompleksu żytniego dobrego, znajdują się w okolicach miejscowości Domanice, Olszyc Szlachecki, Emilianów. Są to gleby pseudobielicowe, powstałe na piaskach gliniastych lekkich. W obniżeniach terenu występują gleby torfowe, murszowo-torfowe i murszowo-mineralne, klasyfikowane jako średni i słaby kompleks użytków zielonych. Brak jest gleb chronionych I i II klasy, powierzchnia gleb klasy III jest bardzo mała, znajdują się pomiędzy Olszycem Włościańskim, a Emilianówką i w okolicy Zażelaznej. Udział terenów leśnych, w powierzchni gminy, wynosi 16,8 % (794 ha). Większość gruntów leśnych to tereny prywatne (653 ha). Oprócz dużego kompleksu Lasów Łukowskich w gminie dominują niewielkie płaty lasów, porastające głównie ubogie siedliska. Dominują bory charakteryzujące się nieznaczną odpornością na użytkowanie. Na obszarze gminy Domanice nie występują duże kompleksy leśne. Największe z nich zajmują ha i stanowią fragmenty większych kompleksów leśnych rozciągających się poza granicami gminy. Na terenie gminy Domanice, szczególne znaczenie (z przyrodniczego punktu widzenia) mają doliny rzeczne, czyli dolina rzeki Kostrzyń. Z zespołów łąkowych i pastwiskowych powierzchniowo dominują łąki owsicowe, ostrożeniowe i zbiorowiska ziołoroślowe złożone z wysokich roślin dwuliściennych. Miejscami, głównie w torfiankach występują 18

19 zbiorowiska wodne i szuwarowe. Na całym obszarze łąk w dolinie Kostrzynia występują łozowiska, najczęściej w formie niewielkich kęp i na obrzeżach olsów. Dolina rzeczna jest również miejscem bytowania największej, na terenie gminy, liczby gatunków ptaków, zarówno bardziej pospolitych (skowronek polny, pliszka żółta, świergotek łąkowy, czajka) jak i rzadkich (bekas kszyk, rycyk, cyranka, derkacz, przepiórka). Tereny łąkowe wykorzystywane są jako żerowiska przez bociany białe i czarne oraz gatunki drapieżne gnieżdżące się w obszarach leśnych. (Źródło: Program Ochrony Środowiska Gminy Domanice , Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania przestrzennego gminy Domanice 2014) 19

20 3.2 Charakterystyka lasów własności prywatnej na terenie gminy objętej opracowaniem UPUL Opracowaniem Uproszczonych Planów Urządzenia Lasu objęte zostały lasy własności prywatnej na terenie Gminy Domanice. Łączna powierzchnia lasów, dla których sporządzono przedmiotowy dokument wynosi 831,55 ha. Tabela 1 Zestawienie powierzchni obrębów objętych UPUL w rodzaju użytków Nr obrębu Nazwa obrębu Powierzchnia [ha] Powierzchnia leśna [ha] Powierzchnia leśna niezalesiona [ha] Powierzchnia nieleśna [ha] 0001 CZACHY 23,04 10,61 1,78 10, DOMANICE 49,90 37,24 0,73 11, DOMANICE- KOLONIA 11,06 3,48 0,08 7, EMILIANÓWKA 89,18 55,03 0,51 33, KOPCIE 74,27 37,61 2,15 34, OLSZYC- FOLWARK 183,63 168,99 2,64 12, OLSZYC SZLACHECKI OLSZYC WŁOŚCIAŃSKI 129,36 98,19 1,51 29,66 34,19 22,53 0,30 11, PIEŃKI 23,47 21,29 1,63 0, PODZDRÓJ 2,88 2, PRZYWORY DUŻE 96,50 82,30 0,12 14, PRZYWORY MAŁE 9,55 6, ŚMIARY- KOLONIA 35,62 31,29 0,27 4, ZAŻELAZNA 68,92 67,11 1,23 0,58 OGÓŁEM: 831,55 645,24 12,96 170,53 Średni wiek drzewostanów objętych opracowaniem UPUL wynosi 54 lata. Przeciętny zapas drzewostanów kształtuje się na poziomie 206 m 3 /ha. Zdecydowanie dominują siedliska borowe, co w konsekwencji skutkuje znaczącym udziałem w drzewostanach gatunków iglastych. W tabeli poniżej przedstawiono porównanie wybranych cech taksacyjnych drzewostanów: 20

21 Tabela 2 Porównanie wybranych cech taksacyjnych w drzewostanach Cechy taksacyjne Obiekt Średni wiek [lat] Przeciętny zapas [m3/ha] Udział % siedlisk borowych Grunty leśne własności prywatnej - razem Udział % gatunków iglastych ,3 77,5 Pod względem struktury typów siedliskowych, grunty leśne objęte opracowaniem wykazują niewielkie zróżnicowanie, ze znaczną przewagą siedlisk borowych. W przedmiotowych lasach własności prywatnej występuje kilka typów siedliskowych, (Wykres 1) dominują przede wszystkim ubogie siedliska borowe: Bśw i BMśw (łącznie ponad 88% powierzchni). Spośród żyźniejszych siedlisk liściastych największy udział zajmuje OL (5,66% powierzchni). Procentowy udział typów siedlisk [%] LMŚW; 0,93 OL; 5,66 BMŚW; 12,75 BMW; 4,62 BS; 0,14 BŚW; 75,91 Wykres 1 Procentowy udział powierzchniowy typów siedliskowych lasów własności prywatnej Drzewostany objęte opracowaniem UPUL wykazują niewielkie zróżnicowanie pod względem bogactwa gatunkowego i budowy pionowej. Drzewostany jedno- i dwugatunkowe (za odrębne gatunki przyjmuje się warianty wiekowe tego samego gatunku) występują na prawie 2/3 powierzchni (ok. 70%). Drzewostany cztero- i więcej gatunkowe występują w trzech na sześć siedlisk, w tym w borze świeżym (Bśw), o największym udziale procentowym. Jednak ogółem powierzchniowo stanowią zaledwie 7,8 % omawianego obszaru. Brak jest tu drzewostanów o złożonej budowie pionowej dwu-, trzyi więcej piętrowych, drzewostany jednopiętrowe występują na całej powierzchni. 21

22 100% 90% 80% 70% 5,58 55,93 52,51 42,79 54,49 2,57 7,83 2,81 11,99 11,41 20,98 60% 50% 40% 30% 105,87 379,91 39,16 59,20 Cztero- i więcej gatunkowe Trzygatunkowe Dwugatunkowe Jednogatunkowe 20% 10% 65,52 0% <=40 lat lat > 80 lat Ogółem [%] Wykres 2 Zestawienie procentowego udziału powierzchni wg grup wiekowych i bogactwa gatunkowego Spośród gatunków panujących, dominujących w składzie danej warstwy lasu pod względem zajmowanej powierzchni, miąższości lub liczebności, największym udziałem charakteryzuje się sosna, stanowiąc gatunek panujący w drzewostanach na niemal 76,33% powierzchni. Spośród gatunków liściastych, największy udział wykazuje brzoza, stanowiąc gatunek panujący, na ok. 13,2 % powierzchni. Do pozostałych gatunków głównych w drzewostanach należą olsza, osika i bąb. Gatunki panujące w drzewostanach zajmujących sumarycznie nieco ponad 1% całkowitej powierzchni, to modrzew, świerk, dąb czerwony, klon, jesion, jarząb, akacja, lipa. BRZ 13,21% OL 6,31% OS 1,52% Pozostałe (MD, ŚW, DB.C, KL, JS, GB, JRZ, AK, LP); 1,20% DB 1,43% SO 76,33% Wykres 3 Udział gatunków drzew panujących w lasach objętych opracowaniem UPUL 22

23 3.3 Aktualny stan, potencjalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego Przedstawiając aktualny stan środowiska na terenie Gminy Domanice, największy nacisk położono na potencjalne zagrożenia, gdyż należy mieć na uwadze, że w środowisku przyrodniczym istnieje cały szereg powiązań między poszczególnymi jego elementami, a zachwianie równowagi prowadzi nieuchronnie do bardzo poważnych konsekwencji, zarówno dla ekosystemów jak i dla człowieka. Zagrożenie środowiska przyrodniczego wynika ze stałego, równoczesnego oddziaływania wielu czynników powodujących w nim niekorzystne zjawiska i zmiany. Negatywnie oddziałujące czynniki, określane jako stresowe, można sklasyfikować uwzględniając ich: Pochodzenie, jako: abiotyczne, biotyczne, antropogeniczne; Charakter oddziaływania, jako: fizjologiczne, mechaniczne, chemiczne; Długotrwałość oddziaływania, jako: okresowe, ciągłe; Rolę, jaką odgrywają w procesie degradacji, jako: predysponujące, inicjujące, współuczestniczące. Oddziaływanie czynników stresowych na środowisko przyrodnicze ma charakter złożony. Z wieloletnich badań i obserwacji wynika, że równoczesne działanie różnych czynników stresowych osłabia odporność biologiczną poszczególnych ekosystemów powodując stałą, wysoką ich podatność na procesy destrukcyjne spowodowane okresowym nasileniem się choćby jednego z tych czynników. Stan i zagrożenia dla środowiska oceniono na podstawie Programu Ochrony Środowiska Gminy Domanice na lata oraz Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Siedleckiego na lata Stan i zagrożenia powietrza atmosferycznego Na terenie gminy istotnym źródłem zanieczyszczeń jest tzw. emisja niska, związana z ogrzewaniem indywidualnych gospodarstw domowych z własnych kotłowni węglowych lub pieców, w mniejszym stopniu zanieczyszczenia komunikacyjne. Brak jest dużych zakładów przemysłowych emitujących zanieczyszczenia typowo przemysłowe. Przeprowadzone pomiary zawartości pyłu zawieszonego, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu oraz metali ciężkich w pyle zawieszonym przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Siedlcach nie wykazały przekroczenia dopuszczalnych wartości. Wyniki na podstawie Programu Ochrony Środowiska Powiatu Siedleckiego. - pył zawieszony od 13% - do 26% - dwutlenek azotu od 33% - do 65% Sporadycznie były przekraczane jedynie wartości średniodobowego stężenia pyłu zawieszonego. Wielkości pozostałych (badanych) zanieczyszczeń nie przekraczały dopuszczalnych wartości. 23

24 3.3.2 Stan i zagrożenia wód powierzchniowych i gruntowych Wody powierzchniowe Obszar gminy Domanice charakteryzuje się dość dobrze rozwiniętą siecią wód powierzchniowych. Obszar odwadniany jest głównie przez rzekę Kostrzyń, wschodnia część gminy odwadniana jest przez rzekę Muchawkę, obie uchodzą do Liwca. Cały obszar gminy położony jest w dorzeczu rzeki Bug. Brak jest większych zbiorników wód stojących, dosyć liczne natomiast są śródbagienne, śródpolne i śródleśne oczka wodne o zmiennym, zależnym od pory roku, zwierciadle wody oraz zagłębienia bezodpływowe (pozostałości polodowcowe). Głównym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych są nieskanalizowane tereny wiejskie Gminy. Z kanalizacji korzysta nieco mniej niż 1/3 mieszkańców Gminy, około 28%. (wg.danych GUS 2013) Wody podziemne Na obszarach wysoczyzny morenowej pierwszy poziom wodonośny występuje głębiej niż 2 m ppt. Zasilany jest przez wody opadowe i roztopowe z wyjątkiem tych miejsc, gdzie na powierzchni znajdują się utwory nieprzepuszczalne. Wody z tego poziomu wodonośnego ujmowane są w studniach kopanych. Główny poziom wodonośny dla gminy Domanice znajduje się w pokładach czwartorzędowych głównie piaskach i żwirach. Występujący, na przeważającej części obszaru gminy, brak trudno przepuszczalnej warstwy izolującej wody pierwszego użytkowego poziomu wodonośnego sprawia, że wody te są zanieczyszczone zarówno chemicznie jak i bakteriologicznie Pogarszanie się jakości wód podziemnych może być spowodowane następującymi czynnikami: Odprowadzanie ścieków nieoczyszczonych na terenach wiejskich wprost do gruntu. Brak centralnych systemów odbioru i oczyszczania ścieków na terenach wiejskich, co ma szczególne znaczenie w związku z funkcjonującymi systemami centralnego zaopatrzenia w wodę. Nieodpowiedni stan techniczny szamb (brak dokładnego rozeznania). Zbyt mała świadomość mieszkańców, co do zagrożeń powodowanych złą gospodarką ściekową na terenach wiejskich (wywożenie ścieków z szamb na pola i łąki) Spływ środków ochrony roślin i nawozów z obszarów rolniczych Stan i zagrożenia gleb Mając na uwadze odpady, zarówno komunalne jak i gospodarcze, do zanieczyszczenia gleb przyczyniają się najbardziej nielegalne składowiska odpadów komunalnych, zlokalizowane najczęściej na obrzeżach lasów zarówno państwowych jak i prywatnych, w tym również lasów objętych opracowaniem UPUL. Ich obecność wpływa nie tylko na obniżenie walorów estetycznych i krajobrazowych środowiska przyrodniczego lecz również na zanieczyszczenie, gdyż ze względu na brak ekranizacji podłoża możliwe jest zanieczyszczenie odciekami również warstwy glebowej. Na terenie gminy Domanice nie ma składowiska odpadów, są one wywożone na składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Woli Suchożebrskiej. Na 24

25 terenie Gminy Domaniew prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów, jednak istnieje potrzeba jej rozwoju i edukacji ekologicznej mieszkańców. Istotne znaczenie dla stanu gleb mają zanieczyszczenia wynikające z rolnictwa, głównie w wyniku nieracjonalnego zużycia środków ochrony roślin i nawozów organicznych, bogatych w azot Zagrożenia dla ekosystemów leśnych Zagrożenia abiotyczne Zagrożenia abiotyczne wynikają przede wszystkim z położenia geograficznego danego obszaru. Związane są one z występowaniem anomalii pogodowych (wyrażających się w naszej szerokości geograficznej występowaniem ekstremalnych temperatur, opadów i wiatrów), okresowym obniżeniem poziomu zalewania wód gruntowych m.in. w następstwie długotrwałych okresów suszy, późnymi wiosennymi i wczesnymi jesiennymi przymrozkami. Spośród zagrożeń abiotycznych występujących na terenie gminy, zagrażających bezpośrednio utrzymaniu właściwego stanu ekosystemów leśnych należy wymienić: Okiść śniegowa Występuje podczas długotrwałych opadów mokrego śniegu. Szkody od okiści mają charakter uszkodzeń mechanicznych łamanie gałęzi, wierzchołków, przyginanie, a nawet wywracanie drzew. Szczególnie podatne na szkody są młode, przerzedzone drzewostany, rosnące na słabszych siedliskach borowych. Ze względu na dominujący udział siedlisk borowych występuje znaczne ryzyko wystąpienia okiści w lasach własności prywatnej. Gwałtowne wiatry i krótkotrwałe wiatry o charakterze huraganu Silne i bardzo silne wiatry występują najczęściej zimą i stanowią szczególne zagrożenie dla drzewostanów przerzedzonych, zaniedbanych pod względem pielęgnacyjnym. Na terenie gminy Domanice średnia roczna prędkość wiatru wynosi 3,0 m/sek. Wiatry silne i bardzo silne występują rzadko i pochodzą z kierunku zachodniego, zatem zagrożenie dla drzewostanów jest niewielkie. Zakłócenie gospodarki wodnej Istotnym zagrożeniem, w szczególności dla lasów, powodującym osłabienie naturalnej odporności drzewostanów jest niedobór wody, spowodowany obniżaniem się poziomu zalegania wód gruntowych. Rezultatem tego zjawiska jest zwiększona podatność na działalność szkodników ze świata zwierząt. Niewłaściwa gospodarka leśna może spowodować utratę przez las możliwości retencjonowania wody i przyspieszenie odpływu powierzchniowego. Zmrozowiska Są to najczęściej niewielkie, bezodpływowe zagłębienia terenu, w których gromadzi się zimne powietrze. Utrudniony przepływ powietrza sprzyja powstawaniu przymrozków, stanowiących szczególne zagrożenie dla młodego pokolenia drzewostanu. Długo utrzymująca się niska temperatura powietrza i gleby na zmrozowisku powodują zaburzenia bilansu wodnego roślin, opóźniają ich wzrost i rozwój. Na terenie gminy potencjalne miejsca zalegania chłodnego powietrza, zagrożone występowaniem zmrozowisk występują w dolinach cieków wodnych. Na omawianym terenie w dolina 25

26 rzeczna znajduje się w rozległym obniżeniu powytopiskowym o wyrównanym i zabagnionym dnie. Zagrożenia biotyczne W trakcie prac terenowych prowadzonych przez Firmę TAXUS UL nie stwierdzono poważniejszych uszkodzeń ze strony szkodników owadzich, nie stwierdzono również znaczących gospodarczo szkód od patogenów grzybowych. Uszkodzenia powodowane przez zwierzynę płową (zgryzanie, spałowanie) występują głównie w drzewostanach młodszych klas wieku (uprawy, młodniki), ze względu jednak na niewielkie powierzchnie uszkodzeń, zagrożenie od zwierzyny płowej w lasach własności prywatnej w granicach administracyjnych gminy objętych przedmiotowymi planami jest nieznaczne. Ogólny stan sanitarny lasów jest zadowalający, sporadycznie występujący posusz jest usuwany na bieżąco pod nadzorem pracowników właściwego terytorialnie Nadleśnictwa. Zagrożenie pożarowe Realnym zagrożeniem obszarów leśnych są pożary, szczególnie w okresie wczesnej wiosny oraz długotrwałych okresów suszy w sezonie letnim. Stan zagrożenia pożarowego obszarów leśnych jest przede wszystkim wynikiem wzrastającej ich penetracji przez ludność i nieostrożnym obchodzeniem się z ogniem w lesie lub na gruntach sąsiadujących z lasami. Od właścicieli lasów objętych opracowaniem UPUL wymaga się, by w zlokalizowanych przy drogach publicznych dokonano uprzątnięcia pasa szerokości 30 m od skraju drogi z posuszu oraz odpadów komunalnych. Zagrożenie pożarem lasów prywatnych w dużej mierze zależy od stanu sanitarnego lasów, stąd bardzo ważna jest realizacja wskazań gospodarczych zapisanych w UPUL Hałas Do najważniejszych czynników mających wpływ na akustykę gminy zaliczyć należy komunikację drogową. Jest to główne źródło uciążliwości hałasu dla ludzi i środowiska przyrodniczego. Stopień obciążenia środowiska hałasem drogowym jest zróżnicowany przestrzennie. Środki transportu są ruchomymi źródłami hałasu decydującymi o parametrach klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Większość pojazdów emituje hałas o poziomie dźwięku od 85 do 94 db, przy dopuszczalnych natężeniach hałasu w środowisku, w otoczeniu budynków mieszkalnych od 35 do 55 db w porze nocnej i od 40 do 65 db w porze dziennej. Najbardziej uciążliwe są pojazdy ciężkie, z których 80 % emituje hałas o poziomie dźwięku większym od 80 db, z czego 40 % o poziomie większym od 85 db. Na terenie gminy Domanice nie występują aktualnie większe problemy związane z uciążliwościami hałasowymi, najbardziej uciążliwe mogą być źródła komunikacyjne związane ze złym stanem dróg oraz samych pojazdów, które mogą emitować hałas na poziomie nawet db (norma dzienna 75 db, nocna 67 db) Promieniowanie elektromagnetyczne Głównymi źródłami sztucznych pól elektromagnetycznych są: linie elektroenergetyczne, stacje radiolokacyjne i obiekty radiokomunikacyjne takie jak stacje nadawcze radiowe i telewizyjne oraz stacje bazowe telefonii komórkowych. 26

27 Z punktu widzenia ochrony środowiska i ogólnie przyjętych norm, w miejscach dostępnych dla ludności, pola magnetyczne pochodzące od linii elektroenergetycznych nie przekraczają dopuszczalnych norm, czyli natężenia o wartości 1kV/m. Brak stałego monitoringu w zakresie elektromagnetycznego promieniowania uniemożliwia ocenę stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego wokół obiektów i urządzeń będących jego źródłem. 3.4 Istniejące formy ochrony przyrody na terenie gminy Domanice w granicach objętych opracowaniem UPUL Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady ochrony przyrody jest Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku w myśl której, obiekty i obszary podlegające prawnej ochronie zalicza się do form ochrony przyrody, takich jak (art. 6.ust.1): parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, ochronę gatunkową roślin, zwierząt i grzybów. Spośród obszarowych form ochrony przyrody, na terenie gminy Domanice, w granicach gmin objętych opracowaniem UPUL zlokalizowane są: Siedlecko- Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu, Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu, oraz Obszary Natura 2000: obszar ochrony OSO Lasy łukowskie PLB Obszary Chronionego Krajobrazu Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu (ŁOChK) Obszar został powołany Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Siedlcach Nr VII/32/77 z dn. 10 czerwca 1977 r. następnie nowelizowany Uchwałą Wojewódzkiej Radu Narodowej w Siedlcach Nr XVII/99/86, oraz Rozporządzeniem Nr 31/98 Wojewody Siedleckiego z dnia 10 czerwca 1998 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu. Celem ochrony jest ochrona terenów o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Łączna powierzchnia obszaru wynosi ha. W granicach gminy Domanice Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje 1505 ha, co stanowi 6,6% powierzchni obszaru i 32% ogólnej powierzchni gminy. Krajobraz jest słabo zróżnicowany, głównie porośnięty lasami. Zachowane kompleksy leśne z udziałem jodły są urozmaicone mokradłami w dolinie Krzny oraz wydmami. (Źródło: Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Siedlce na lata stanowiący część Planu Urządzania Lasu, Program Ochrony Środowiska Gminy Domanice ) Siedlecko- Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu (SWOChK) Siedlecko-Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu powołany został Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Siedlcach Nr VII/32/77 z dnia 10 czerwca 1977 r., nowelizowany Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Siedlcach Nr XVII/99/86, oraz Rozporządzeniem Nr 31/98 Wojewody Siedleckiego z r. 27

28 Celem istnienia jest ochrona terenów o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Obszar rozciąga się na Wysoczyźnie Siedleckiej między Siedlcami a Węgrowem na powierzchni ok ha. Krajobraz ma charakter rolniczy. W obszarze gminy Domanice znajduje się zaledwie 96 ha, co stanowi 2% powierzchni gminy. Obejmuje on północną część gminy fragment kompleksu leśnego. (Źródło: Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Siedlce na lata stanowiący część Planu Urządzania Lasu, Program Ochrony Środowiska Gminy Domanice ) Rys. 3 Usytuowanie lasów objętych opracowaniem UPUL w obszarze Łukowskiego i Siedlecko- Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu Rezerwaty przyrody W granicach gminy Domanice nie ma rezerwatów przyrody, lasy będące przedmiotem opracowania w UPUL sąsiadują z położonym w pewnej odległości, od granicy z gminą Łuków (woj.lubelskie), rezerwatem Topór o pow. 57 ha. Jest to florystyczny rezerwat powołany na podst. Zarządzenia Naczelnej Dyrekcji Lasów Państwowych nr U/2015/3 z dnia 21 marca 1933 roku oraz Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 13 listopada 1959 roku w sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP nr 103, poz. 558). Powołany celem ochrony jodły pospolitej poza granica jej zasięgu na Wyżynie Lubelskiej. (Źródło: Program Ochrony Środowiska gmina Domanice , Centralny Rejestr Form Ochrony przyrody) 28

29 Rys. 4 Usytuowanie lasów objętych opracowaniem UPUL względem rezerwatu Topór Obszary Natura 2000 Sieć Natura 2000 jest systemem obszarów chronionych, który ma zapewnić zachowanie cennych siedlisk przyrodniczych oraz trwałość flory i fauny Europy. Europejska Sieć Ekologiczna (Natura 2000) działa w sposób spójny merytorycznie i organizacyjnie na terenie wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej. Każde z państw ma obowiązek wyznaczyć zasięgi obszarów na swoim terytorium oraz wydać zarządzenia, które pozwolą na spełnienie celu Dyrektywy, czyli zachowanie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej flory i fauny. Na terenie gminy Domanice, w granicach lasów objętych opracowaniem UPUL zlokalizowany jest jeden Obszar Natura 2000, część jego powierzchni pokrywa się z obszarem Łukawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu: Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków PLB Lasy Łukowskie Obszar o powierzchni 11488, 44 ha zatwierdzony przez Komisję Europejską jako obszar ochrony w listopadzie 2008 roku. Obszar obejmuje kompleks leśny Lasów Łukowskich, w którym leżą obszary źródłowiskowe rzek Krzna Południowa, Krzna Północna, Kostrzyń i Świder. Lasy zajmują sfałdowaną równinę, której piaszczyste gleby porastają drzewostany borowe, z przewagą borów sosnowych, zarówno suchych jak i wilgotnych. W wilgotnych zagłębieniach występują grądy oraz łęgi olchowe i olchowo-jesionowe; ważnym zbiorowiskiem są bory mieszane ze znaczącym udziałem jodły. Miejscami zachowały się siedliska bagienne; enklawy śródleśne stanowią łąki i pola. Poza rezerwatami przyrody teren podlega intensywnej gospodarce leśnej. W granicach obszaru występuje zwarta zabudowa wiejska, zabudowa przemysłowa (fabryka silikatów), odkrywkowa kopalnia piasku, a także sztuczny zbiornik wodny w Zimnej Wodzie. 29

30 Tabela 3 Gatunki ptaków stanowiące przedmiot ochrony w Obszarze (na podstawie SDF) Populacja Ocena znaczenia obszaru KOD Nazwa status stan populacja rozrodczy przelotny zimujący zachowania izolacja ogólnie Lelek zwyczajny A224 Caprimulgus europaeus C C C C Zagrożeniem dla obszaru ochrony jest zmiana łąk na grunty orne, niewłaściwa gospodarka leśna, sukcesja lasu, zaniechanie koszenia, niewłaściwa regulacja i użytkowanie rzek, melioracja. (Źródło: Karty SDF ) Rys. 5 Usytuowanie Obszarów Natura 2000 Lasy Łukowskie Siedliska przyrodnicze objęte dyrektywą siedliskową W granicach gminy Domanice na podstawie przeprowadzonej Inwentaryzacji wielkoobszarowej siedlisk przyrodniczych i gatunków w aspekcie sieci Natura 2000 z 2008 r. zleconej na podstawie Zarządzenia nr 31 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 19 lipca 2006 r. oraz Decyzji nr 61 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 7 sierpnia 2006 r., stwierdzono występowanie jednego typu (występującego w granicach opracowania) chronionych siedlisk przyrodniczych, znajdujących się na liście Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej (92/43/EWG). 91T0- Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum), 30