ABSTRAKTY WYSTĄPEŃ VIII DNI ARABSKIE W ŁODZI

Transkrypt

1 ABSTRAKTY WYSTĄPEŃ VIII DNI ARABSKIE W ŁODZI dr hab. Radosław Bania, UŁ, Wojna w cyberprzestrzeni przypadek Iranu Przemiany technologiczne, jakie zachodzą we współczesnym świecie skłaniają do przyjęcia założenia, że dopiero co rozpoczęty XXI w. należy określić jako wiek informacji. Dzisiejsze rozwinięte pod względem technologicznym społeczeństwo nie jest w stanie wyobrazić sobie egzystencji bez szerokiego zastosowania technologii informacyjnych oraz opartych na komputerach sieciach teleinformatycznych. W dalszej kolejności również funkcjonowanie infrastruktury krytycznej każdego wysoko rozwiniętego państwa nie jest możliwe bez zastosowania komputerów. Sytuacja, w której funkcjonowania danego społeczeństwa jest uzależnione od czynnika technologicznego w skali niewystępującej w przeszłości, musi być rozpatrywane dwojako poprzez pryzmat szans i zagrożeń. W szczególności te ostatnie przejawiają się w takich negatywnych zjawiskach jak cyberprzestępczość, cyberterroryzm, czy wojna w cyberprzestrzeni. Cyberprzestrzeń bez wątpienia wkroczyła w obręb zagadnień związanych z szeroko rozumianym pojęciem bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. W tym przypadku możemy mówić, że w odniesieniu do przestrzeni wirtualnej zachodzi opisane przez B. Buzana i O. Weavera zjawisko sekurytyzacji. Przestrzeń komputerowa staje się obszarem, w który zostają przenoszone różnego rodzaju konflikty, i który jest w szczególności otwarty na ataki, skierowane nie tylko przeciwko osobom prywatnym, ale także przeciwko istotnym elementom infrastruktury krytycznej poszczególnych państw. Przykładem takiej sytuacji jest atak wirusa komputerowego o nazwie Stuxnet na oprogramowanie wykorzystywane do sterowania procesami technologicznymi w irańskim programie nuklearnym. Celem niniejszego opracowania jest analiza konsekwencji tego ataku dla dalszego rozwoju irańskiego programu nuklearnego, a także ustalenie, w jakim zakresie może być on uznany za mający związek z szeroko dyskutowanym zjawiskiem, jakim jest tzw. wojna w cyberprzestrzeni. dr Bartosz Bojarczyk, UMCS, Bliskowschodnia pozycja Iranu Iran jest jednym z kluczowym uczestników bliskowschodniego systemu bezpieczeństwa. Jego pozycja stale rośnie, co związane jest ze stałym wzmacnianiem potencjału państwa (program nuklearny), aktywną polityką zagraniczną oraz procesami zachodzącymi na Bliskim Wschodzie. Można stwierdzić, że Iran przeorientowuje swoją strategię bliskowschodnią starając się uzyskać uznanie międzynarodowe oraz osiągnąć status mocarstwa regionalnego. Stały konflikt ze Stanami Zjednoczonymi jest problemem nie tylko Iranu, ale całego otoczenia regionalnego, co świadczy o istotności omawianego państwa na Bliskim Wschodzie. Nie wolno pomijać roli Iranu w kształtowaniu całości stosunków w regionie Bliskiego Wschodu, a nawet można pokusić się o stwierdzenie, że stanowi on podstawowy element regionalnej polityki. 1

2 dr Joanna Mikosz, UŁ, Charakterystyka prasy egipskiej Autorka referatu będzie starała się przybliżyć rynek prasy egipskiej. Ponadto dokona segmentacji rynku prasy codziennej oraz periodyków. Wystąpienie przybliży zawartość treściową pism egipskich, a także będzie zawierało informacje nt. ich oprawy graficznej. Autorka wskaże też, jaką rolę odgrywa reklama (i jakie jest jej miejsce) w gazetach i periodykach egipskich. dr Said Edaich, PO, The Evolution of Moroccan Women Status in the Legal System. Personal Status of 1957, 1993, 2004 and the Code of Nationality Numerous institutions and several structures intervene in the process of promotion of the equality between both sexes, which includes public, private, and international actors. Central, as well as territorial administrations have the duty to realize the objective of equality between men and women. Nevertheless, the decentralized administration is not really engaged in the process, and thus its effectiveness is almost non-existent. dr Agnieszka Oskiera, UŁ, Stereotyp Araba w świetle badań ankietowych Referat będzie składał się z dwóch części: pierwszej dotyczącej zagadnień teoretycznych związanych z pojęciem stereotypu (jego definicje, funkcje, itp.) w ujęciu socjologicznym i lingwistycznym. Druga część wystąpienia, praktyczna, zostanie poświęcona badaniom ankietowym nad stereotypem Araba przeprowadzonym wśród Polaków. dr Magdalena Lewicka, UMK, Wizerunek cywilizacji europejskiej w Akwam al-masalik fi ma rifat ahwal al-mamalik Hajr ad-dina at-tunusiego Akwam al-masalik fi ma rifat ahwal al-mamalik Hajr ad-dina at-tunusiego stanowi doskonały punkt wyjścia do rozważań nad relacjami pomiędzy cywilizacją islamu a cywilizacją Zachodu oraz postrzeganiem tej ostatniej przez obcego. Autor dzieła formułuje bowiem koncepcje reformatorskie, u których podstaw legło przekonanie, że islam jest zdolny do przetrwania w obliczu postępu technologicznego. W jego ujęciu religia muzułmańska da się pogodzić z podstawami współczesnej cywilizacji, jakimi są rozum oraz solidarność społeczna, więcej nawet w naukach islamu można odnaleźć korzenie owych wartości. Początkiem unowocześnienia struktur i instytucji politycznych, społecznych oraz gospodarczych winno być spotkanie cywilizacyjne pomiędzy kulturą Zachodu a kulturą muzułmańską. Omawiane dzieło stanowi analizę cywilizacji muzułmańskiej poprzez analogię z cywilizacją europejską. Hajr ad-din mówiąc o cywilizacji arabsko-muzułmańskiej i odwołując się do cywilizacji greckiej, rzymskiej i europejskiej jest mocno przekonany, że związek pomiędzy nimi opiera się na rozwoju cywilizacyjnym. W tym kontekście pojawia się u niego kwestia reformy systemu władzy w krajach arabsko-muzułmańskich oraz naśladownictwa Zachodu w XIX w. przez społeczeństwo arabskie, dotknięte zacofaniem i upadkiem. Znaczną część dzieła poświęca wizerunkowi cywilizacji europejskiej podkreślając, iż u podstaw jej rozwoju legła cywilizacja muzułmańska, którą z kolei charakteryzuje u szczytu świetności. Przedstawienie przyczyn supremacji europejskiej, a następnie wizerunku zachodniej cywilizacji jest celowym posunięciem Hajr ad-dina, prowadzącym do kolejnego punktu programowego możliwości adaptowania obcych wzorów do świata arabskomuzułmańskiego bez naruszenia tradycyjnego systemu wartości i norm. Takie rozwiązanie 2

3 ma stanowić podstawę unowocześnienia świata arabskiego, przystosowania go do nowych okoliczności i zagwarantowania rozwoju we wszystkich dziedzinach życia. dr Renata Jankowska, UŚ, Problem integracji i asymilacji społeczności muzułmańskiej we Francji Od wielu lat w Europie dyskutowana jest kwestia koegzystencji dwóch cywilizacji: islamu i cywilizacji zachodniej. Dyskusja ta ma miejsce szczególnie w tych państwach europejskich, w których społeczność muzułmańska jest liczna. Posługując się przykładem Francji, gdzie występuje najliczniejsza społeczność muzułmańska w Europie, warto zastanowić się, na ile możliwa jest jej integracja z pozostałymi obywatelami? Jakie mechanizmy można wprowadzić, by polityka wielokulturowości stała się realna? W referacie przedstawiona zostanie ogólna charakterystyka społeczności muzułmańskiej, a także problem wzajemnego postrzegania się muzułmanów żyjących we Francji i społeczności francuskiej (Français de souche). Poruszona zostanie również kwestia występowania problemu społeczności muzułmańskiej w polityce, szczególnie V Republiki. mgr Jerzy F. Kotarba, UJ, Zarys historii relacji dyplomatycznych i wojskowych Iranu i Omanu w latach na tle zimnowojennej rywalizacji mocarstw Historia dwustronnych relacji dyplomatycznych pomiędzy państwami Zatoki Perskiej, regionu, który ze względu na swoje położenie i zasoby surowców energetycznych decydował o bezpieczeństwie Zachodu w obliczu konfrontacji ze Związkiem Radzieckim, nadal czeka na metodyczną analizę. Dla zrozumienia współczesnych procesów kształtujących politykę regionalną na szczególną uwagę zasługuje rozwój relacji między Iranem a Omanem, krajami wspólnie kontrolującymi jedną z najważniejszych dla gospodarki światowej cieśninę Ormuz. Referat, opracowany w oparciu o źródła perskie, arabskie, brytyjskie i amerykańskie, ma na celu przedstawienie i wstępną ocenę relacji między Iranem a Omanem (w okresie od pierwszych kontaktów w 1968 r. i pełnej restytucji stosunków dyplomatycznych w 1971 r. do początku lat 90. XX w. czyli do Pierwszej Wojny w Zatoce i upadku ZSRR). Rozwój kontaktów dyplomatycznych i wojskowych, głównie za sprawą wspólnego zagrożenia działalnością ruchów rewolucyjnych wspieranych przez ZSRR i Chiny, nastąpił w latach Rewolucja Islamska i wybuch wojny iracko-irańskiej szybko przekreśliły szanse na strategiczne partnerstwo w regionie, ale nie doprowadziły do zerwania wzajemnych relacji. Pokojowa koegzystencja Iranu i Omanu za rządów Szacha i Ajatollaha Chomeiniego, przy ogromnej dysproporcji potencjałów gospodarczego, ludnościowego i wojskowego, jest dobrym przykładem na umiejętne prowadzenie przez mniejszego sąsiada długofalowej polityki zagranicznej mającej na celu maksymalizację korzyści i minimalizację zagrożeń, często wbrew polityce sojuszników. mgr Katarzyna Kleiber, UAM, Wizerunki szacha na irańskich drukach wartościowych Tematem wystąpienia będzie sposób przedstawiania portretów szachów z dynastii Pahlawich ( ) na irańskich drukach wartościowych (banknotach i znaczkach pocztowych). Zasadniczą kwestią, którą zamierzam poruszyć, będzie odpowiedź na pytanie, w jaki sposób i w jakim kontekście przedstawiano wizerunki Rezy Szaha i Mohammada Rezy na pieniądzach papierowych i walorach filatelistycznych oraz ustalenie, w jaki sposób dobór motywów towarzyszących podobiznom władców wpływał na propagandową wymowę 3

4 poszczególnych irańskich druków wartościowych. Drugim zagadnieniem, które omówione zostanie mniej szczegółowo, będzie próba określenia, w jakim stopniu wizerunki szachów na irańskich banknotach i znaczkach pocztowych powielały rozwiązania artystyczne oraz konstrukcje ideologiczne znane z druków wartościowych z innych krajów, a w szczególności z państw Bliskiego Wschodu, a na ile cechowały się oryginalnością w tym zakresie. mgr Katarzyna Szymczyk, UW, Popkultura narzędziem w rękach młodych Irańczyków w walce z reżimem Ahmadineżada Dzięki globalnemu rozprzestrzenianiu się środków masowego przekazu, takich jak Internet i telefonia komórkowa, wśród młodego pokolenia Irańczyków zrodziła się potrzeba i chęć czerpania wzorców popkulturowych z zachodnich państw europejskich, nowoczesnych metropolii azjatyckich, a nawet Stanów Zjednoczonych. Na przekór muzułmańskim prawom i obyczajom obowiązującym w Iranie, młodzi ludzie przejmują zachodni styl życia, co daje się zauważyć w stolicy i innych dużych miastach irańskich. Muzyka, moda, reklamy czy czasopisma przenikają do kultury muzułmańskiej i na swój sposób stają się wyrazem sprzeciwu młodych Irańczyków wobec panujących rygorystycznych reguł religijnych. Dzisiejsi dwudziestoparolatkowie w Iranie chcą żyć na swój sposób nowocześnie, wolni od zakazów i nakazów narzucanych przez rząd i przedstawicieli religijnych, pragną mieć możliwość wyboru, decydowania o własnej egzystencji, o swojej przyszłości. Priorytetem jest zatem dążenie do funkcjonowania we własnej ojczyźnie pozbawionej barier i kontroli, ucisku i obyczajowego zniewolenia. Przejawem owych pragnień i celów jest m.in. silna potrzeba kontaktu z innymi kulturami oraz niejakie upodobnianie się do globalnie panującego wizerunku młodego człowieka noszącego dżinsy, modną fryzurę, spotykającego się ze znajomymi w przyjaznej, luźnej atmosferze, słuchającego dowolnej muzyki, mającego możliwości podróżowania i studiowania bez ograniczeń. mgr Jakub Gustaw Gajda, WSSM, Afganistan Iran Tadżykistan. Relacje państw perskojęzycznych w 2010 roku Kultura perska jest dziedzictwem i jednym z fundamentów tożsamości kilku państw w rejonie Bliskiego i Środkowego Wschodu oraz Azji Centralnej. Również język perski przez wiele wieków miał na tym obszarze rangę lingua franca, do dziś posiada mocną pozycję jako język kultury, literatury i handlu. Najsilniejszą więź z perszczyzną, również ze względu na pochodzenie etniczne, zaobserwować można u Irańczyków, Tadżyków i dużej części mieszkańców Afganistanu. Na początku XX w. na obszarze świata muzułmańskiego pojawiły się ideologie pannacjonalistyczne, takie jak panturkizm, panarabizm oraz paniranizm. Ich znaczenie i siła polityczna podlegają ewolucji na przestrzeni dziesięcioleci. Obecna sytuacja geopolityczna w regionie jest niezwykle skomplikowana. Jeśli chodzi o kraje irańskiego kręgu językowego i kulturowego, to Afganistan i Tadżykistan można uznać za państwa poszukujące nowej tożsamości, partnerów i sojuszników w regionie. Tymczasem Iran to państwo mające ambicje do odgrywania znaczącej roli mocarstwa regionalnego. W cieniu doniesień medialnych dotyczących dążeń Teheranu do zdobycia broni atomowej oraz informacji związanych z rozpoczętą w 2001 r. interwencją w Afganistanie toczy się polityka regionalna, której jednym z istotnych aspektów jest rozwój współpracy afgańsko-irańsko-tadżyckiej. Czy zjednoczenie pod szyldem Unii Państw Perskojęzycznych i nawiązanie do potęgi dawnego imperium Achemenidów ma jakiekolwiek perspektywy? 4

5 Martyna Kośka, UŁ, Islam w Azji Centralnej w krajach dawnego ZSRR Teren dawnego ZSRR zamieszkuje ponad 60 mln muzułmanów. Islam na tym ogromnym obszarze jest niezwykle zróżnicowany, co wynika z uwarunkowań historycznych i kulturowych przykładowo, w Kazachstanie islam odgrywa dużo mniejszą rolę niż w położonym na południu Uzbekistanie. W swoim referacie nie tylko wskażę przyczynę takiego stanu rzeczy, ale także przeanalizuję, w jaki sposób rozpad Sojuszu i wyodrębnienie się nowych państw wywołały zmiany w podejściu mieszkańców Azji Centralnej do religii i kwestii wiary. Islam w Azji Centralnej nie jest tym samym islamem, z którym stykamy się na Bliskim Wschodzie jest to niemożliwe ze względu na zupełnie inne czynniki zewnętrzne, które kształtowały te tereny na przestrzeni wieków. Omawiany przeze mnie temat zyskuje na aktualności w związku z obserwowanym wzrostem wpływu islamu na życie kulturalne, społeczne i polityczne w Azji Centralnej, czego najlepszym przykładem jest Tadżykistan. Tego, że islam jest naturalnym elementem tożsamości narodowej, nie udało się zmienić nawet dążącemu do laicyzacji zdominowanych przez siebie obszarów Związkowi Radzieckiemu. mgr Grzegorz Libor UŚ, Muzułmańscy piłkarze a społeczny obraz świata islamu Celem wystąpienia Muzułmańscy piłkarze a społeczny obraz świata islamu jest próba wyznaczenia społecznego dystansu dzielącego kraje muzułmańskie i kraje Zachodu poprzez odwołanie do dyscypliny sportowej, jaką jest współczesny futbol. Punktem wyjścia będzie teoria Eliasa przytoczona przez Brombergera na łamach Terrain: revue d ethnologie de l Europe, zgodnie z którą sport stanowić może obiektywne odzwierciedlenie poziomu rozwoju danego społeczeństwa. Skoro tak, to międzynarodowe rankingi sportowe, w tym statystyki FIFA, tworzą użyteczne narzędzie badawcze do opisu i komparatystyki stanu poszczególnych zbiorowości. Ujawnione w ten sposób dysproporcje oscylować będą w granicach % przy założeniu wartości bazowej dla państw muzułmańskich 100%. Przeprowadzona analiza koncentrować się będzie także na kwestii sportu w społeczeństwach muzułmańskich z perspektywy obowiązujących tam dogmatów religijnych. Okazuję się, iż doszło w nich do marginalizacji aspektów religijnych na rzecz sportu, co nie oznacza jednak zwycięstwa globalizacji w rozumieniu Barbera (McŚwiat). mgr Antoni Przemysław Kosowski UKW, Nicholas Said ( ) i jego krytyka świata muzułmańskiego Wystąpienie podejmuje zagadnienie konstruktywnej krytyki świata muzułmańskiego, jak również islamu jako ideologii destabilizującej Afrykę, przedstawionej w dziele z gatunku slave narrative (relacji niewolniczej). Przedmiotem zainteresowania jest wydana w 1873 r. w Stanach Zjednoczonych autobiografia Nicholasa Saida, znanego jako Mohammed Ali muzułmanina, który przyjął chrześcijaństwo. Dzieło, będące polemiką religijną, skierowaną do czytelnika angielskojęzycznego, stanowi przeciwieństwo rozprawy-apologetyki Edwarda W. Blydena pt. Christianity, Islam and the Negro Race (Chrześcijaństwo, islam i rasa murzyńska), również osadzonej w Afryce. W autobiografii Nicholasa Saida poruszono szereg problemów dotyczących świata muzułmańskiego, m.in. niefunkcjonalny system edukacji, status innowierców oraz przemoc wobec kobiet. Dzieło z założenia stanowić ma odpowiedź na pytanie, dlaczego afrykański muzułmanin przyjął chrześcijaństwo. 5

6 Pomimo przewidywalnej wymowy religijnej, zaproponowany realizm oceny uniwersum islamu sprawia, iż jest to pozycja godna uwagi i przytoczenia w dyskusji nad politycznymi i społecznymi problemami świata islamu. mgr Magdalena Zawrotna, UJ, Globalizacja języka Internetu a tożsamość narodowa i religijna młodych Egipcjan Celem wystąpienia jest analiza powszechnego wśród młodych Egipcjan zjawiska przełączania kodów językowych pomiędzy dialektem lokalnym a językiem angielskim w komunikacji online w aspekcie socjo- i pragmalingwistycznym. Pojawienie się Internetu w Egipcie wpłynęło na zmianę sposobu komunikacji, co zaowocowało zmianami językowymi, jak: zaburzenie tradycyjnej dyglosji, umocnienie się dialektu w formie pisanej, osłabienie prestiżu języka literackiego, czy upowszechnienie się angielskiego w codziennej komunikacji pomiędzy Egipcjanami. W tej nowo powstałej sytuacji użycie poszczególnych języków/odmian zyskało nowe funkcje. Internacjonalizacja języka, jako oznaka przyłączenia się Egiptu do globalnej wioski, dotyczy tylko wykształconej klasy społecznej. To wykluczenie jednostek niewykształconych stwarza zagrożenie pogłębienia przepaści klasowej, blokady przepływu idei, utraty komunikacji. Nasuwają się również pytania: Czy użycie zapożyczeń i code-switching zawsze jest wyrazem tendencji unifikacyjnych i prozachodnich? Jakie konsekwencje językowe ma niechęć względem Zachodu? Czy globalizacja języka grozi zatraceniem arabskiej tożsamości narodowej i religijnej? Internet jest przestrzenią wyboru, gdzie tendencje globalizacyjne i liberalne współistnieją na równych prawach z radykalizmami religijnymi i światopoglądowymi. Jak pokazało doświadczenie arabskiej wiosny ludów jest też miejscem budowania świadomości politycznej. Trendy te znajdują wyraz w wyborze języka i sposobie jego użycia. Przedmiotem analizy będą teksty pochodzące z portalu Facebook; badanie zostanie wsparte ankietą przeprowadzoną w grupie młodych Egipcjan korzystających z Internetu. mgr Magdalena El Ghamari, AON, Komunikacja międzykulturowa z perspektywy społeczeństwa Wielkiej Libijskiej Arabskiej Ludowo- Socjalistycznej Dżamahirijji Polityka międzykulturowości przez lata była przedmiotem dumy w wielu krajach Europy. Lecz w ostatnim czasie stała się problemem, z którym rządy wszystkich państw europejskich nie wiedzą jak walczyć. Właśnie w momencie, gdy na kontynent europejski dociera kolejna wielka fala nielegalnych emigrantów z Afryki. Na śródziemnomorskiej wyspie Lampedusa lądują nielegalni imigranci z Afryki Północnej, głównie z ogarniętej niepokojami Tunezji, Egiptu oraz Libii. W Europie już wcześniej dawano do zrozumienia, że czas zrewidować politykę międzykulturowości, słynną multikulti, z której Europa przez wiele lat była tak dumna. W sytuacji coraz większej unifikacji działalności politycznej, gospodarczej i kulturowej jak i również wzmożonej aktywności militarnej kontakty międzykulturowe pomiędzy przedstawicielami poszczególnych państw są koniecznością wynikającą ze wspólnie prowadzonych interesów, konferencji, negocjacji gospodarczych i politycznych czy też wspólnych działań wojskowych. Znajomość zasad radzenia sobie z barierami kulturowymi, które są nie do uniknięcia pozwala na skuteczne działanie oraz kontakty interpersonalne ludzi na całym świecie, a tym bardziej podczas operacji reagowania kryzysowego. 6

7 Idea międzykulturowości (ang. Cross Cultural Awaerness) stała się paradygmatem współczesnego świata. Co za tym idzie operacje reagowania kryzysowego powinny kierować się zasadami, jakie wyznacza międzykulturowość, w celu zwiększenia efektywności operacji oraz komunikacji między jej uczestnikami. Międzykulturowość w operacjach reagowania kryzysowego niesie za sobą możliwość rozwoju kontaktów interpersonalnych, pomiędzy przedstawicielami różnych cywilizacji, narodów oraz religii w zakresie militarnym, politycznym oraz społecznym. Aspekt militarny nabiera w tym wypadku szczególnego znaczenia, bowiem użycie siły we wszystkich prowadzonych operacjach pociąga za sobą warunek wchodzenia we wzajemne interakcje na wszystkich płaszczyznach i obszarach aktynowości jej uczestników. Z uwagi na powyższe założenia w artykule zostanie przedstawiona percepcja komunikacji międzykulturowej z perspektywy Wielkiej Libijskiej Arabskiej Ludowo Socjalistycznej Dżamahirijji. mgr Jacek Jarmoszko, UAM, Młodoturecka polityka językowa u schyłku Imperium Osmańskiego i w rodzącej się Republice Tureckiej Od najdawniejszych czasów język stanowi podstawowe narzędzie manipulacji społecznej, z czego zarówno w krainach Śródziemnomorza, jak i na Bliskim Wschodzie zdawano sobie sprawę już w starożytności. Dojrzałą propagandę językową stosowano z powodzeniem w Achemenidzkiej Persji i Królestwie Kuszanów, chociaż wydaje się, że wraz z najazdem pustynnego ludu w VII w. i wyniesieniem islamu do rangi spoiwa między podbijanymi grupami etnicznymi, kwestie językowe oddaliły się na dalszy plan. Odrodzenie propagandy językowej obserwujemy m.in. w dwudziestowiecznej Anatolii, która stała się areną starć ostatniego z kalifatów muzułmańskich na Bliskim Wschodzie i nacjonalistycznych ruchów antykolonialnych swoistej bliskowschodniej wiosny ludów, w wyniku której Imperium Osmańskie podzielone zostało na szereg niepodległych państw. Usilne pragnienie poszczególnych grup etnicznych i wyznaniowych, takich jak Grecy, Ormianie, Kurdowie czy Arabowie, do wykrojenia sobie jak największego kawałka upadającego mocarstwa, stało się głównym paliwem prowadzonej przez nacjonalistów tureckich polityki mniejszościowej. Patrząc więc zarówno pod kątem przemian społecznych, jak i językowych, przełomowym momentem w dziejach Anatolii było dojście tureckich nacjonalistów do władzy a co za tym idzie wchłonięcie wynikającej z podziałów religijnych ideologii milletów osmańskich przez prężnie rozwijający się nowożytny nacjonalizm. Językowe reformy Atatürka wprowadzenie alfabetu łacińskiego na potrzeby języka tureckiego oraz kolejne zabiegi jego puryfikacji są tylko jednym, najbardziej znamiennym z przykładów ingerencji polityki w planowanie języka oraz tożsamości językowej społeczeństwa Turcji. Przyjrzenie się wszystkim tym czynnikom warunkuje zrozumienie fenomenu współczesnej wielokulturowej Anatolii. mgr Beata Barbara Jurkowska, UŁ, Szanse i zagrożenia akcesji Turcji do Unii Europejskiej Turcja rozpoczęła negocjacje akcesyjne z Unią Europejską w dniu 3 października 2005 r. Realna perspektywa przyłączenia do Unii tak dużego kraju jak Turcja, położonego na peryferiach Europy, w przytłaczającej większości muzułmańskiego, gdzie społecznoekonomiczne warunki są znacznie poniżej średniej europejskiej, wywołuje kontrowersje wśród opinii publicznej krajów należących do UE. Największe zastrzeżenia 7

8 co do członkostwa Turcji w Unii Europejskiej budzą doniesienia o łamaniu praw człowieka i nieprzestrzeganiu zasad demokracji. Do najpoważniejszych zarzutów należą: naruszanie wolności słowa, dyskryminacja kobiet, nieprzestrzeganie praw mniejszości etnicznych, ograniczanie praw człowieka czy też arbitralne aresztowania oraz odmawianie prawa do uczciwego sądu. Turcja jest pod tym względem od wielu lat oceniana przez różne środowiska zarówno zachodnie, jak i tureckie. Wydawanie tego typu osądów stało się częstsze na początku lat 90. XX w., a więc w momencie, gdy Turcja zintensyfikowała swoje starania o członkostwo w Unii. Problem praw człowieka i ludności kurdyjskiej to jedne z najważniejszych, a zarazem najbardziej drażliwych aspektów integracji Turcji z UE, mimo że perspektywa członkostwa w Unii znacznie przyspieszyła wprowadzanie zmian w tureckim prawie. Można powiedzieć, iż Turcja przechodzi cichą rewolucję, nawet jeśli tempo tego procesu jest wolne i na efekty zarówno wewnątrz kraju, jak i na zewnątrz trzeba będzie poczekać. Krzysztof Władysław Kaźmierczak, UŁ, Wolności wyrażania opinii w Turcji i jej międzynarodowa ochrona na gruncie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka Konstytucja Turcji z roku 1982 w artykułach 25, 26, 27 i 28 gwarantuje wszystkim obywatelom wolność myśli i opinii oraz wolność ich wyrażania i upowszechniania. Pomimo powyższych gwarancji faktyczne egzekwowanie praw często jest ograniczane, szczególnie w kontekście ludności kurdyjskiej. Przykładem jest tutaj szeroko interpretowane prawo, zakazujące wypowiedzi dotyczących obrażania pamięci Mustafy Kemala Atatürka, tj. niejednokrotnie dyskutowany artykuł 301 tureckiego kodeksu karnego sprzed zmiany, penalizujący różnie rozumiane przypadki obrażania państwa tureckiego czy używania słowa Kurdystan przez niektórych dziennikarzy. Druga część wystąpienia poświęcona będzie omówieniu skutków stosowania w Turcji Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Na gruncie tejże Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał ponad 100 orzeczeń dotyczących złamania przez Turcję artykuł 10. Konwencji, gwarantującego wolność wyrażania opinii. Nacisk instytucji europejskich wpłynął także m.in. na zmianę artykuł 301 w roku 2008 i ograniczenia możliwości ścigania na jego gruncie do szczególnych przypadków, wymagających zgody ministra sprawiedliwości. Natalia Agnieszka Hapek, UW, Historia powstania i zarys systemu prawnego Arabii Saudyjskiej System prawny Arabii Saudyjskiej jest nierozerwalnie związany z islamem i historią najnowszą Półwyspu Arabskiego. Aby móc go scharakteryzować, należy przeanalizować okoliczności, w jakich narodziło się państwo saudyjskie i wyzwania, jakie przed nim stanęły. Niniejszy referat obejmuje zarys historii saudyjskiego prawodawstwa od lat 20. XX w. (tj. od okresu drugiego emiratu rijadzkiego, poprzedzającego powstałe w 1932 r. Królestwo Arabii Saudyjskiej) do czasów współczesnych, opis podziału administracyjnego kraju i kształtu samorządu terytorialnego, a także opis trójpodziału władz, wynikający z przepisów Ustawy Zasadniczej. Ponadto referat omawia kształt i zadania Rady Konsultacyjnej, najważniejsze ustawy, a także najnowsze zmiany w saudyjskim systemie prawnym, wprowadzane przez obecnego władcę, króla Abdullaha (zasiadającego na tronie od roku 2005). Istotnym punktem reform jest odnowa saudyjskiego sądownictwa, zapoczątkowana dekretem królewskim z 1 października 2007 r. 8

9 Od objęcia władzy przez króla Abdullaha w saudyjskim systemie prawnym zachodzą coraz większe zmiany mające na celu pogodzenie ściśle przestrzeganego szariatu z wymogami stawianymi przez nowoczesny świat. Idea zróżnicowania gospodarki i zmniejszenia ekonomicznej zależności państwa od dochodów z ropy wymaga usprawnienia procesu szkolenia zawodowego oraz rozwoju nauki i technologii, co z kolei stwarza konieczność osłabienia wpływu uczonych muzułmańskich na system szkolnictwa i system prawny. Niesie to ze sobą nowe wyzwania. mgr Katarzyna Krzesak, UJ, Zatrzymanie, więzienie i przesłuchanie wyznawców islamu podejrzanych o prowadzenie działalności terrorystycznej. Religia a tortury Wydarzenia z 11 września 2001 r. spowodowały wybuch międzynarodowej wojny z terroryzmem utożsamianej niejednokrotnie przez wielu z wojną ze światem islamu. Wyznawcy tej religii znacznie częściej padają ofiarami podejrzeń o prowadzenie działalności o charakterze terrorystycznym. Wiele państw w celu zapewnienia skutecznej i efektywnej ochrony obywateli i bezpieczeństwa publicznego oraz zapobieżenia ewentualnym kolejnym atakom terrorystycznym ucieka się do działań i środków często niezgodnych z obowiązującym je, a wynikającym z prawa międzynarodowego zakazem tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. Zakazy te łamane są przede wszystkim w trakcie zatrzymań i przesłuchań osób podejrzanych o prowadzenie działalności terrorystycznej. Nie podejmując się oceny owych antyterrorystycznych działań państw zaangażowanych w walkę z zagrożeniem, warto przyjrzeć się związkowi między nielegalnymi z punktu widzenia międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka zachowaniami organów bezpieczeństwa a wyznaniem osoby zatrzymanej lub przesłuchiwanej w związku z podejrzeniem o prowadzenie działalności terrorystycznej. Religia bowiem nie pozostaje bez znaczenia przy doborze technik przesłuchania i sposobów traktowania więźnia. mgr Damian Kokoć, UAM, Relacja między religią a filozofią w Traktacie rozstrzygającym Awerroesa Awerroes zaliczany jest nie tylko do najwybitniejszych myślicieli muzułmańskich, lecz również do najważniejszych filozofów okresu średniowiecza. Był wielkim komentatorem dzieł Arystotelesa, ale i autorem oryginalnego systemu filozoficznego. W swojej działalności intelektualnej podejmował wiele różnych zagadnień od metafizycznych, przez myśl polityczną, po medycynę czy prawo. Jednym z problemów, które rozważał było pytanie o naturę relacji, jaka zachodzi między religią a filozofią. Problem ten tworzy oś jednego z jego głównych dzieł zatytułowanego Traktat rozstrzygający. Traktat rozstrzygający stanowi element polemiki z Al-Ghazalim, w której Awerroes broni wartości poznania filozoficznego. W dziele tym wykazuje, że znajomość filozofii jest niezbędna przy studiowaniu prawa wynikającego z objawienia. Uważa on, że wszelkie wątpliwości można przezwyciężyć za pomocą rozumowania opartego na sylogistyce. Awerroes broni tezy, że filozofia i prawo, a co za tym idzie i religia, są ze sobą związane. Korelacja między nimi wynika z tego, że dążą one do wspólnego celu, którym jest prawda. Według tego andaluzyjskiego myśliciela, prawda jest dostępna dla wszystkich, ale na różne sposoby. Dokonuje on hierarchizacji sposobów poznawania rzeczywistości, a na jej szczycie umieszcza metodę stosowaną przez filozofię. Twierdzenie to zaowocowało sformułowaniem przez czternastowiecznych awerroistów łacińskich tzw. doktryny podwójnej prawdy. 9

10 mgr Błażej Cecota, UŁ, Stosunki kalifatu umajjadzkiego z Chazarami oraz dynastią Tang, a wojny arabsko-bizantyńskie w pierwszej połowie VIII w. Wynik wojen arabsko-bizantyńskich w pierwszej połowie VIII w. ustalił granice pomiędzy chrześcijaństwem a islamem na następne dwieście pięćdziesiąt lat. Oblężenie Konstantynopola w latach , istotny element tych wojen, przedstawiane jest przez bizantynistów jako wydarzenie mające niebagatelne znaczenie dla rozwoju historii Śródziemnomorza (znacznie większe niż znana bitwa pod Poitiers z 732 r. pomiędzy Frankami a muzułmanami). W badaniach nad tym starciem zbrojnym nie rozważano jednak dotychczas, jaki wpływ na jego wynik miały ówczesne stosunki kalifatu umajjadzkiego z państwem chazarskim na Kaukazie oraz działania wojsk arabskich na obszarze Azji Centralnej. W niniejszym referacie przeanalizuję wpływ, jaki miał podział sił na różnych kierunkach arabskiej ekspansji na wynik wojen z Bizancjum. Rozpatrzę także zagadnienie znaczenia zawiązywania sojuszy pomiędzy Konstantynopolem a kaganatem chazarskim dla powstrzymania muzułmańskich najazdów. Naświetlenie międzynarodowego tła oraz przeanalizowanie wydarzeń niezwiązanych z obszarem śródziemnomorskim pozwoli lepiej zrozumieć, dlaczego armie islamu zostały zatrzymane pod murami Konstantynopola, a następnie, kilkanaście lat później, rozbite pod Akroinon. Umożliwi także osiągnięcie szerszej perspektywy w badaniach nad tymi zmaganiami, skupionymi dotychczas na wymiarze starć bezpośrednich pomiędzy dwoma uniwersalnymi imperiami bizantyńskim i muzułmańskim. Michał Cyran, UE, Kwestia obywatelskości muzułmanów w postimigracyjnej Europie Referat poświęcony jest demokratyzacji w wybranych państwach europejskich. Autor zwraca szczególną uwagę na kwestię muzułmańską, koncentrując się przede wszystkim na tzw. imigrantach drugiego pokolenia. Czerpiąc zarówno z teorii socjologii polityki, jak i korzystając z paradygmatu społecznego konstruktywizmu przeprowadzono analizę niektórych przejawów obywatelskości realizowanej przez europejskich muzułmanów. Rozważania dotyczą również powiązań między tą aktywnością a warunkami społecznopolitycznymi, istniejącymi w poszczególnych krajach. Kontekstem dla opisywanych przykładów praktyk politycznych jest debata wokół multikulturalizmu, w której partycypują najbardziej wpływowi politycy i intelektualiści Starego Kontynentu. Andrzej Stopczyński, UŁ, System edukacji muzułmańskiej w Rosji Swoboda wyznania i kultu religijnego była jednym z ważniejszych elementów pieriestrojki, a więc jednym z kierunków w rozwoju Federacji Rosyjskiej na przełomie lat 80. i 90. XX w. Odrodzenie się tradycyjnych religii, w tym islamu, na obszarze dzisiejszej Rosji postawiło przed społecznością muzułmańską zupełnie nowe wyzwania, m.in. możliwość stworzenia własnego systemu edukacji. W czasach władzy sowieckiej zapotrzebowanie na duchowne i nauczycielskie kadry zaspokajała znajdująca się w uzbeckiej Bucharze medresa Mir-Arab oraz Taszkencki Instytut im. Immama al-buhariego. Obecnie najlepsze muzułmańskie ośrodki kształcenia wyższego znajdują się w Kazaniu i Ufie. W obydwu tych miastach funkcjonują szkoły wyższe, które jak w większości przypadków zostały powołane przy wsparciu głównych organizacji muzułmańskich. W Moskwie działa natomiast Moskiewski Uniwersytet Islamski. 10

11 System edukacji muzułmańskiej, który od początku lat 90. przeżywa bardzo szybki rozwój, nie jest pozbawiony wad i wymaga nieustających reform, gdyż otoczenie, w jakim musi działać, jest niezwykle dynamiczne. Najgłośniejsze projekty reform szkolnictwa muzułmańskiego wypływają właśnie z Moskwy. Od roku 2000 problemami edukacji muzułmańskiej zaczęła się także interesować władza państwowa. Przyjęto szereg przedsięwzięć nakierowanych na unifikację programów nauczania, a także usunięcie z istniejących już programów radykalnych ideologii. mgr Katarzyna Leśniewska, UŁ, Współczesne problemy wielokulturowego Sarajewa Stolica Bośni i Hercegowiny Sarajewo jest miastem liczącym ponad 350 tys. ludności, posiadającym wielokulturowe dziedzictwo. Nowożytne Sarajewo założone zostało w roku 1462, następnie znacznie rozbudowane przez pierwszego osmańskiego władcę Bośni. W okresie panowania tureckiego miasto stało się centrum polityczno-administracyjnym. Pod koniec XIX w. weszło w skład Austro-Węgier i zostało znacznie rozbudowane. W 1914 r. zamach w Sarajewie na austrowęgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda stał się pretekstem do wybuchu I wojny światowej. Po I wojnie Sarajewo weszło w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, natomiast po II wojnie zostało stolicą republiki Bośni i Hercegowiny, funkcjonującej w ramach Jugosławii. W Sarajewie wciąż można zaobserwować ślady wojny domowej z połowy lat 90. XX w. Liczne budynki nadal nie są odnowione i nawet zabytkowe budowle noszą ślady kul. Okoliczne tereny zamieszkiwali i zamieszkują od pokoleń nie tylko Bośniacy, ale również Serbowie, Chorwaci, Romowie czy Żydzi. W przestrzeni miasta odnaleźć można wiele śladów obecności kilku religii obok licznych meczetów wznoszą się również kościoły katolickie, cerkwie i synagogi. Bogata historia oraz współistnienie na tym obszarze tak wielu kultur oraz religii doprowadzało i wciąż doprowadza do wielu konfliktów i problemów m.in. na tle narodowościowym. Obecnie w Sarajewie zaobserwować można odrodzenie religijne muzułmanów. Coraz więcej młodych kobiet nosi chusty, co często prowadzi do napięć społecznych w mieście. mgr Katarzyna Dyl, UJ, Ulemowie, wojsko, media czy lud, czyli kto tak naprawdę przewodzi Arabskiej Zimie Ludów? Debata publiczna na temat roli społeczeństwa obywatelskiego i możliwości zaistnienia systemu rządów demokratycznych w krajach świata arabsko-muzułmańskiego tej zimy nabrała nowego wymiaru. Aktywizacja biernego dotąd społeczeństwa zaskoczyła wielu. Wszystkie media od arabskiej Al-Dżaziry począwszy, poprzez prasę, telewizyjne i internetowe serwisy informacyjne (Al-Jazeera, France24, BBC, CNN, Russia Al-Yawm), analityczne (The Economist, Foreign Policy, Stratfor), na portalach społecznościowych (Facebook, Twitter) skończywszy relacjonowały i kształtowały przebieg wydarzeń. Niektórzy analitycy twierdzą, że to media inspirowały i podsycały ludowy bunt. Ale czy można im przypisywać aż tak istotną rolę? A jaki wpływ na przebieg rewolucji mają duchowni muzułmańscy (wzywający w Libii do obalenia Kaddafiego) Yusuf Al-Karadawi (fatwa w sprawie odejścia Mubaraka) czy Bractwo Muzułmańskie (deklarujące neutralność polityczną w przyszłych wyborach)? Czy te postawy pozostają bez znaczenia? Czy arabskie rewolucje miałyby prawo się powieść bez udziału wojska a raczej bez jego niezaangażowania (sytuacje w Egipcie i Bahrajnie)? Jaka jest rola lokalnych plemion i ich wpływu na legitymizację władzy (stanowiska plemion Warfalla a Kaddafi w Libii)? I gdzie 11

12 ostatecznie w tej sieci społecznych powiązań sytuuje się rola ludu, który domaga się wolności, praw i swobód? W wystąpieniu staram się przedstawić skomplikowaną sieć wzajemnych relacji, która wpływa na obraz i stan aktualnej sytuacji na Bliskim Wschodzie, co mam nadzieję pomoże ją choć odrobinę lepiej zrozumieć. mgr Katarzyna Kaźmierczak, UJK, Zin al-abidin Ben Ali obalenie dyktatury prezydenta Tunezji w świetle Al-Dżaziry Początek niepodległości Tunezji przypada na rok Jako pierwszy funkcję prezydenta pełnił Habib Bourguiba. Jego następcą stał się ówczesny premier Zin al-abidin Ben Ali. Władzę objął 7 listopada 1987 r. Po 23 latach piastowania urzędu głowy państwa, 14 stycznia 2011 r., uciekł z kraju do Arabii Saudyjskiej. Przyczyną abdykacji dyktatora stały się liczne, masowe protesty społeczeństwa tunezyjskiego przeciwko jego wszechwładzy. Radykalne nastroje społeczne w Tunezji dotyczyły ponadto złej sytuacji materialnej, bezrobocia, braku swobód obywatelskich, korupcji. W niniejszej pracy prezentuję schyłek prezydentury Ben Alego przez pryzmat artykułów dostępnych na oficjalnej stronie internetowej arabskiej stacji telewizyjnej Al-Dżazira. Dokonując owej syntezy skupiam się na wydarzeniach związanych z eskalacją dezaprobaty społeczeństwa Republiki Tunezyjskiej, która ujawniła się w grudniu 2010 r., a miesiąc później przerodziła w jaśminową rewolucję skierowaną przeciw urzędującej głowie państwa. Biorąc pod uwagę, że podejmowane zagadnienie należy do aktualnych, przedstawione treści stanowią próbę dokonania oceny dotychczasowych materiałów. mgr Marcin Toboła, UJ, Stosunek Al-Kaidy do rewolucji w świecie arabskim na przykładzie Egiptu Referat ma na celu przedstawienie i krytyczną analizę tez głoszonych przez Al-Kaidę (arab. Baza), dotyczących przyczyn, uzasadnienia, przebiegu oraz celów masowych demonstracji, przetaczających się od grudnia 2010 r. przez świat arabski. Ta terrorystyczna organizacja, która de facto jest zlepkiem wielu ugrupowań, zjednoczonych przez ideę dżihadu głoszoną przez charyzmatycznych przywódców, wśród których prym wiodą Usama bin Ladin i Ajman az-zawahiri, od początku aktywnie wspierała, co najmniej ideowo, owe rewolucje od Mauretanii po Jemen. Bazę źródłową referatu stanowią przede wszystkim cztery nagrania wideo prezentujące wykład drugiego co do ważności szajcha organizacji, pt. Risalatu al-amali wa-lbiszri ila ahlina fi misr (Przesłanie nadziei i radości dla naszych braci w Egipcie). Egipski lekarz, a obecnie jeden z najbardziej poszukiwanych terrorystów na świecie, kreśli swoją wizję historii daru Nilu począwszy od wyprawy Napoleona aż do rządów Hosniego Mubaraka jako przykład spisku syjonistów i krzyżowców przeciwko ummie muzułmańskiej. Nie dziwi zjadliwa krytyka egipskiego reżimu jeśli jednak przyjrzymy się jej dokładnie, widać, że wrogiem islamu nie jest tylko skorumpowana kasta rządzących, lecz demokracja w samej swojej istocie, której szajch przeciwstawia rządy prawa boskiego. Zawahiri powtarza oficjalną linię programową Al-Kaidy, a korzystając z sytuacji, zagrzewa egipskich muzułmanów do dalszych protestów, chcąc zawłaszczyć rewolucję i wykorzystać ją do swoich celów. Czy w związku z tym mamy się czego obawiać? Na to i inne pytania spróbuję odpowiedzieć w ciągu mojego wystąpienia. Marta Lipowska-Hamdy, UŁ, Prognozy dla Egiptu po rewolucji

13 Trzydziestoletnie rządy byłego prezydenta Hosniego Mubaraka, a także rewolucja 25 stycznia 2011 r. doprowadziły do wytworzenia pustki na egipskiej scenie politycznej. Obecnie możemy być świadkami tranzycji egipskiego systemu politycznego oraz kształtowania się nowych elit politycznych. Nadchodzące miesiące będą kluczowe dla przyszłości jednego z najważniejszych graczy na arenie Bliskiego Wschodu. W sierpniu tego roku wybrany zostanie nowy prezydent Egiptu, który przeprowadzi ten kraj przez zmiany konstytucyjne. Od tego, kto zostanie nową głową państwa egipskiego zależeć może kierunek tranzycji systemu politycznego Egiptu. Dlatego też w swoim referacie skupię się na sylwetkach możliwych kandydatów oraz wiodących siłach politycznych, m.in. Braciach Muzułmanach. Obecnie niebagatelną rolę w Egipcie odgrywa armia, która z pewnością będzie miała wpływ na zmiany systemowe, toteż spróbuję rozważyć, jakie miejsce zajmie ona w nowej rzeczywistości politycznej. Celem referatu jest analiza możliwych scenariuszy tranzycji systemu politycznego Arabskiej Republiki Egiptu. Analizie poddany zostanie istniejący do czasu rewolucji system polityczny, elity polityczne, rola wojska, a także nastroje społeczne i ich możliwy wpływ na kierunek zmian systemowych. Natalia Augustowska, UŁ, Oblicze Sudanu przed i po referendum 2011 muzułmanie i chrześcijanie na zawsze oddzielnie Referat ma na celu ukazanie różnic społecznych, geograficznym, kulturowych, religijnych, ekonomicznych oraz administracyjnych pomiędzy Sudanem Północnym i Sudanem Południowym, a także przybliżyć przyczyny rozłamu tego jednego z największych państw kontynentu afrykańskiego. Sudan Północny zamieszkuje ludność zarabizowana i muzułmańska, a Południowy ludność chrześcijańsko-animistyczna. Odrębność etniczno-kulturowa tych regionów przyczyniła się do narastania wzajemnego antagonizmu, dyskryminacji rasowej, wojen domowych. Wobec Południa prowadzono przez wiele lat politykę separacji, odizolowania od bardziej rozwiniętej części arabskiej, co w rezultacie doprowadziło do pojawienia się na mapie Afryki nowego państwa. Utrzymanie pokoju w Sudanie Południowym jest zależne od politycznej woli arabskich klanów i pogodzenia się z faktem, że wraz z secesją Południa ich pozycja uległa osłabieniu po trwającej od wieków dominacji w każdej dziedzinie życia politycznego, gospodarczego i militarnego Sudanu Północnego. Przynależność do danej religii nie powinna dać nikomu w Sudanie szczególnych praw i przywilejów, muzułmanie nie mogą sami decydować o warunkach egzystencji niemuzułmanów ta piękna wypowiedź Sadika al-mahdiego dziś jest niezaprzeczalnie utopią. Sudańscy muzułmanie i chrześcijanie już nie egzystuję razem jako jedna jednostka państwowa. Jaka jest ich przyszłość po separacji? Czy Sudan Południowy jest gotowy na niepodległość? Jakie są jego szanse rozwoju w nowej rzeczywistości? Czy istnieją kwestie sporne wynikające z wyników referendum niepodległościowego? Marcin Godziński, UŁ, Problem palestyński w XXI wieku Walka o niepodległość Palestyny to niewątpliwie jeden z największych problemów świata muzułmańskiego. Choć wciąż podejmowane są próby negocjacji, to problem ten nadal pozostaje nierozwiązany. Wiek XXI według prognoz niektórych politologów miał zakończyć trwający ponad pięćdziesiąt lat konflikt. Istotnie, 26 listopada 2006 r. podpisano rozejm między stronami konfliktu, jednak nie trwał on długo 15 maja 2007 r. Hamas złamał 13

14 postanowienie. Kolejny rozejm podpisano w czerwcu 2008 r. Również w tym przypadku, pokój okazał się nietrwały. 19 grudnia 2008 r. Islamski Ruch Oporu po raz kolejny zaatakował Izrael. Władze izraelskie podjęły decyzję o zdecydowanym odwecie Siły Obrony Izraela miały za zadanie zniszczyć infrastrukturę na terytorium Strefy Gazy. Wśród celów izraelskiego wojska były obiekty cywilne. Skutki izraelskiej odpowiedzi okazały się dramatyczne, w wyniku operacji Płynny Ołów śmierć poniosła ogromna liczba Palestyńczyków. Izraelska agresja spotkała się z krytyką w raporcie Goldstone'a, który jednak nie przyniósł oczekiwanych efektów. Spirala nienawiści wciąż się nakręcała. Wpływ na złą sytuację w regionie miały incydenty u wybrzeży Strefy Gazy. 31 maja 2010 r. armia izraelska przeprowadziła akcję pod kryptonimem operacja Morska Bryza, której celem było sześć statków przewożących działaczy propalestyńskich. W lipcu 2010 r. izraelskie władze wydały rozkaz zatrzymania libijskiego statku Amalthe, który płynął z pomocą do Strefy Gazy. Blokada Strefy Gazy, budowa nowych osiedli przez Izrael oraz polityka bez ustępstw przyczyniają się do tego, że konflikt bliskowschodni wciąż jest wyzwaniem dla regionu. Brak rezultatów rokowań pokojowych sprawia, że niepodległość Palestyny w XXI w. oddala się coraz bardziej. mgr Michał Moroz, UWr, The 99, czyli komiksy o superbohaterach rodem z Kuwejtu Współczesne komiksy o superbohaterach kojarzą się jednoznacznie z amerykańskimi wydawnictwami Marvel i DC Comics, twórcami Spidermana, Batmana, Supermana, X-men, Lobo, Hulka, Fantastycznej Czwórki i innych. Kuwejcki Teshkeel Comics w 2006 r. wprowadził do świata komiksu opowieści o bohaterach reprezentujących muzułmańskie wartości. Tytuł The 99 nawiązuje do 99 przydomków Allaha oraz 99 magicznych świetlistych kamieni (noor stones), które bohaterom przekazują nieziemskie moce. Współtworzony wraz z twórcami pracującymi z Marvel i DC Comics, The 99 stał się popkulturową mieszanką dwóch światów. Z jednej strony na planszach pojawiają się saudyjskie wyzwolone bohaterki, z drugiej tradycyjnie ubrani muzułmanie w kosmicznych centrach kontroli. Komiks posiada liczne nawiązania do kultury muzułmańskiej, które mogą być przeoczone przez czytelników zachodnich. Zaznaczyć trzeba, iż seria nie jest głosem fundamentalistycznym, zaś religie świata są przedstawiane przez pryzmat uniwersalnych pozytywnych wartości. Komiks odniósł duży sukces na rynku. Wydanych zostało już 28 numerów. Na ukończeniu jest animowany serial telewizyjny The 99, zaś autorzy szykują się do publikacji tzw. crossoveru historii, gdzie świat ratować będą bohaterowie kuwejckiej serii oraz legendarna Justice League. Dorota Ściślewska, UŁ, Romantyczni kochankowie versus bezwzględni mordercy obraz mieszkańców Bliskiego Wschodu w grach komputerowych Chociaż w ostatnich latach coraz więcej osób zdaje sobie sprawę z ogromnej i stale rosnącej roli popkultury w kształtowaniu obrazu świata islamu pokutującego w zbiorowej świadomości Zachodu, pewne jej gałęzie nadal traktowane są przez badaczy nieco po macoszemu. Chociażby uniwersum gier komputerowych, które, wbrew temu co mogłoby się wydawać, pozostaje sferą bardzo konserwatywną i, podobnie jak cała kultura masowa zresztą, raczej podtrzymuje dominującą ideologię niźli stawia jej wyzwanie. Produkcje osadzone w realiach Bliskiego Wschodu lub zawierające pewne motywy związane z kulturą muzułmańską opierają się zazwyczaj na daleko posuniętej stereotypizacji, objawiającej się w dwóch głównych wariantach: cyfrowej orientalizacji i kreacji wrogiego innego. 14

15 Pierwszy z nich znajduje swe ucieleśnienie przede wszystkim w pozornie pozytywnym wizerunku mieszkańców Bliskiego Wschodu jako romantycznych kochanków, rzucających się w wir niebezpieczeństw, by ocalić ukochaną z rąk złego wezyra/czarownika (np. Arabian, Arabian Nights, Prince of Persia). Demonizacja wyznawców islamu poprzez przypięcie im łatki bezwzględnych morderców odbywa się natomiast na dwa sposoby: albo ukazuje się ich jako geniuszy zła, albo zindoktrynowanych fanatyków/łasych na łupy bandytów. Szczególną rolę w grach historycznych/fantasy odgrywa czarna legenda nizarijji (Lionheart, Assassins Creed, Gothic III), w produkcjach osadzonych we współczesności muzułmański przeciwnik zaś jest praktycznie zdepersonalizowany (np. Delta Force). Edyta Bednarek, UŁ, Percepcja świata arabsko-muzułmańskiego w Japonii na przykładzie mangi Afuganisu-tan Za sprawą swojego wyspiarskiego położenia oraz długo utrzymywanego izolacjonizmu Japończycy byli przez wiele stuleci narodem homogenicznym, a jedyną znaną im religią było shinto, w które zostały wplecione idee buddyzmu zen oraz konfucjanizmu. Kres takiemu stanowi rzeczy położyła Rewolucja Meiji, czyli tzw. otwarcie się na świat. Napłynęło wtedy wiele nowych prądów umysłowych, w tym islam. Na stan dzisiejszy, według Islam Awerness, muzułmanie stanowią około 0,2 proc. społeczeństwa japońskiego. Jest to około 250 tys. ludzi, z czego większość to ludność napływowa. Nie jest to jednak w 127-milionowej Japonii liczba znacząca. Przeciętny zjadacz chleba w Kraju Kwitnącej Wiśni nie ma więc większego pojęcia, co to jest islam. W jego świadomości tkwi raczej stereotypowy obraz wykreowany przez zachodnie media. W kulturze popularnej ten temat też jest raczej omijany. Czasem można się domyślić, iż bohater jest muzułmaninem po stroju i nie piciu alkoholu, ale to wszystko są jedynie domysły. Jest to o tyle ważne, iż manga i anime mają w zwyczaju poruszać jako pierwsze tematy niewygodne dla większości społeczeństwa, np. anime Welcome to the NHK przedstawia losy hikikomori (społecznego samobójcy). W przypadku islamu przełomową mangą jest wydana w 2006 r. Afuganisu-tan. Opowiada ona w sposób humorystyczny perypetie grupki znajomych: tytułowej Afuganisu-tan oraz Pakisutan, Uzubekisu-tan, Tajikisu-tan, Kirugisu-tan, Torukumenisu-tan, Meriken, a także kota Arunyaida. Reprezentują oni kolejno: Afganistan, Pakistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Kirgistan, Turkmenistan, USA oraz Al-Kaidę. Marta Saifi, WSH, Etapy życia współczesnej muzułmanki w Jordanii W społeczeństwie jordańskim tradycja i zasady islamu łączone są z nowoczesnym stylem życia właściwym dla krajów Zachodu. Pozycja społeczna współczesnej muzułmanki mieszkającej na terenie Jordanii nie jest tak niska, jak często uważają Europejczycy. Życie monarchów różni się od życia niższych klas społecznych, podobnie jak codzienność mieszkanek miast odmienna jest od tych pozostających na terytoriach jordańskich wsi. Islam niesłusznie obwinia się za niełatwą sytuację kobiet w krajach muzułmańskich. Cytując słowa Abdul Rahmana Al-Shehy: Nie można oceniać islamu na podstawie niewłaściwych zachowań niektórych muzułmanów, którzy przynależą do islamu a tak naprawdę nie przestrzegają jego zasad. Współczesne mieszkanki Jordanii, zwłaszcza większych ośrodków miejskich, są zadowolone z pozycji, jaką zajmują w społeczeństwie, posiadają wiele praw a mężczyźni traktują je z szacunkiem i powagą; mogą one spełniać się zawodowo niezaniedbując przy tym obowiązków rodzinnych i domowych. Mimo iż wciąż nie można zaprzeczyć, że kultura krajów arabskich jest zdominowana przez mężczyzn, pozycja społeczna kobiet wciąż rośnie, 15