Ekolaury str. 5. str. 7. str. 31. str. 34. str. 37. str. 42. str. 46. nr 4/68/2013

Transkrypt

1 k w a r t a l n i k Pismo branży ochrony środowiska; nr 4/68/2013 Ochrona środowiska a integracja europejska. Doświadczenia polskie str. 5 Ekolaury AD 2013 rozdane str. 7 Zielony benefis O potrzebie kodyfikacji prawa ochrony środowiska Czym oddychamy? Ustawodawca nie przewidział str. 31 str. 34 str. 37 Siła wiatru str. 42 str. 46 Ekolaury 2013 indeks: ISSN

2 2013

3 kwartalnik spis treści str. 7 Fakty i wydarzenia Ekolaury AD 2013 rozdane Ochrona środowiska a integracja europejska. Doświadczenia polskie str. 5 str. 11 Ekolaury AD 2013 rozdane str. 7 Prezentacje i współpraca Metan ujarzmiony Nowocześnie, precyzyjnie i bezpiecznie Związek Międzygminny ds. Ekologii w Żywcu str. 11 str. 14 str. 15 str. 17 Metan ujarzmiony Cenne BIO odpady Nowe oblicze tradycji Ciepło przyjazne środowisku str. 16 str. 17 str. 19 Nowe oblicze tradycji Edukacja i przygoda w lesie Patrząc w przyszłość str. 20 str. 21 str. 29 Produkować oszczędniej str. 23 Królestwo karpia Chronić i edukować Leczyć nie szkodząc naturze Życie jest dobre, Las jest dobry dla życia Zielony benefis Prawo i finanse O potrzebie kodyfikacji prawa str. 27 str. 28 str. 29 str. 30 str. 31 str. 34 str. 34 O potrzebie kodyfikacji prawa ochrony środowiska Leczyć nie szkodząc naturze ochrony środowiska Czym oddychamy? (część I) str. 37 str. 44 Ustawodawca nie przewidział... str. 42 Walczmy ze smogiem i ze stereotypami Badania i technologie Siła wiatru str. 44 str. 46 str. 46 Walczmy ze smogiem i ze stereotypami Siła wiatru

4 redaktor naczelny Ewelina Sygulska tel./fax kom rada programowa Czesław Śleziak, przewodniczący Rady PIE (przewodniczący) prof. dr hab. inż. January Bień, Instytut Inżynierii Środowiska Politechniki Częstochowskiej dr Jerzy Kopyczok, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach dr inż. Krystyna Kubica, Politechnika Śląska dr inż. Leon Kurczabiński, Katowicki Holding Węglowy S.A. dr hab. Andrzej Misiołek, senator Rzeczypospolitej Polskiej dr Magdalena Ligus, Wydział Zarządzania, Informatyki i Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu prof. dr hab. Krzysztof Szamałek, Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych w Warszawie prof. dr hab. inż. Tadeusz Zaborowski, Polska Akademi Nauk, oddział w Poznaniu współpraca Centrum Studiów nad Człowiekiem i Środowiskiem, Uniwersytet Śląski Forum Odpowiedzialnego Biznesu Główny Instytut Górnictwa Instytut Chemii i Techniki Jądrowej Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Ministerstwo Środowiska Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Ekologii Miast Państwowy Instytut Geologiczny Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Politechnika Śląska Polska Izba Gospodarki Odpadami Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach redaktor techniczny Katarzyna Kurzyca wydawca POLSKA IZBA EKOLOGII ul. Warszawska 3, Katowice tel./fax pie@pie.pl we współpracy INFOMAX ul. Porcelanowa 11c, Katowice tel fax wew biuro@grupainfomax.com druk PoligrafiaPlus ul. Porcelanowa 11c, Katowice tel zdjęcie na okładce Za treść reklam i artykułów sponsorowanych redakcja nie odpowiada. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji nadsyłanych tekstów. Wydawca ma prawo odmówić zamieszczenia ogłoszeń, jeżeli ich treść lub forma są sprzeczne z charakterem pisma lub interesem wydawcy. Przedruk, kopiowanie lub powielanie w jakiejkolwiek formie wyłącznie za zgodą redakcji. Treści zawarte w publikacjach nie zawsze są oficjalnym stanowiskiem Polskiej Izby Ekologii. ISSN Szanowni Państwo, 21 października 2013 roku to wyjątkowa data. Właśnie tego dnia odbyły się dwie na szczęście niekolidujące ze sobą uroczystości: Benefis z okazji 20-lecia Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach oraz Gala XII edycji Konkursu Ekolaury Polskiej Izby Ekologii. Fundusz swoich gości zaprosił do Teatru Śląskiego w Katowicach. Uczestnicy Gali spotkali się w katowickim Kinoteatrze RIALTO. I często były to te same osoby. To już prawie jak ekologiczna rodzina... Benefisowi towarzyszyło wręczenie symbolicznych statuetek dwudziestu ekopartnerom. Laureaci naszego Konkursu tradycyjnie otrzymali Ekolaury i wyróżnienia. Relacje z tych wydarzeń zawarto w tekstach Ekolaury AD 2013 rozdane i Zielony benefis. Aby świętować, trzeba mieć powód, a na sukces uhonorowany nagrodą zapracować. I może niezbyt zręcznie jest w tak radosnych okolicznościach poruszać bardziej przyziemne tematy, to jednak z czym, jak sądzę, zgodzą się wszyscy zainteresowani jedną z przeszkód pojawiających się w ich codziennej pracy niepokojąco często są regulacje prawne, a ściślej ich mała przejrzystość i niejednoznaczność. Prawie każdy, kto na gruncie zawodowym zetknął się z problematyką ochrony środowiska, znalazł się w sytuacji, gdy bez dobrego prawnika ani rusz. O meandrach stanowienia prawa, stanie obecnym i konieczności zintegrowania, uproszczenia oraz zmniejszenia ilości przepisów chroniących środowisko traktuje obszerna analiza tej problematyki autorstwa Piotra Korzeniowskiego pt. O potrzebie kodyfikacji prawa ochrony środowiska. Andrzej Misiołek w artykule Ustawodawca nie przewidział... omawia niektóre społeczne skutki wejścia w życie ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach. Zachęcam także do zapoznania się ze stałymi rubrykami Ekologii. Czesław Śleziak przybliża nam tym razem książkę Ewy Mazur-Wierzbickiej zatytułowaną Ochrona środowiska a integracja europejska. Doświadczenia polskie, czyniąc to z perspektywy byłego wiceministra i ministra środowiska, a wcześniej przewodniczącego Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Zmiany w zanieczyszczeniu powietrza w województwie śląskim przedstawiają Jerzy Kopyczok, Lilia Szymańska-Kubicka, Andrzej Szczygieł, Jarosław Rasała, Wioletta Rogula- -Kozłowska i Krzysztof Klejnowski w publikacji Czym oddychamy? Zapraszam do lektury.

5 Fakty i wydarzenia Moje lektury Ochrona środowiska a integracja europejska. Doświadczenia polskie Czesław Śleziak Za kilka miesięcy obchodzić będziemy 10. rocznicę wejścia Polski do Unii Europejskiej. Jako wiceminister i minister środowiska ( ), a wcześniej przewodniczący Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa ( ) uczestniczyłem czynnie w tym historycznym procesie i wydarzeniu. Staram się na bieżąco śledzić wydarzenia i publikacje, które dotyczą tego tematu, szczególnie z perspektywy polskich doświadczeń. Obszar środowisko był jednym z najtrudniejszych i najobszerniejszych obszarów negocjacyjnych 1. Monografia dr Ewy Mazur-Wierzbickiej 2 wypełnia lukę na polskim rynku wydawniczym. Porusza aktualną i interesującą, z wielu powodów, problematykę, dotyczącą wewnętrznych efektów integracji. Były minister środowiska, z konieczności, zadawał i zadaje sobie wiele pytań. Czy było warto? Jaki jest na dzisiaj rachunek zysków i strat? Czy i gdzie zostały popełnione błędy, tak na etapie negocjacyjnym, jak i później? Co i czy można było zrobić inaczej? Pytania można mnożyć. Odpowiedź na nie ma ważne znaczenie poznawcze, praktyczne i polityczne. Publikacja jest dla mnie ciekawa również z tego względu, że na etapie implementacji polskiego prawa ochrony środowiska jako przewodniczący Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa korzystałem z bezcennej pomocy prawnej jednego z recenzentów monografii, prof. zw. dr hab. Marka Górskiego. Prof. Marek Górski pozytywnie ocenia publikację. Podkreśla, że opracowanie oparto na ciekawej i ważnej tezie wyjściowej zidentyfikowania i przedstawienia zmian, jakie dokonały się w Polsce w obszarze ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów w związku z członkostwem w Unii 5

6 Europejskiej 3. To ważne zagadnienie z wielu względów. Przed nami nowa perspektywa finansowa na lata , w tym Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 4. Jak lepiej wykorzystać unijne środki dla ochrony środowiska, dla zrównoważonego rozwoju, dla lepszej jakości życia? Aby tak się stało, ważne jest rozpoznanie takich zagadnień (cele szczegółowe omawianej pracy): czy integracja z Unią Europejską wpłynęła na racjonalizację gospodarowania zasobami środowiska przyrodniczego w Polsce; czy integracja z Unią Europejską wpłynęła na zmierzanie Polski w kierunku zrównoważonego gospodarowania zasobami przyrodniczymi; próba analizy nakładów inwestycyjnych na ochronę środowiska; system finansowania ochrony środowiska w Polsce; czy realizacja celów i priorytetów polityki ekologicznej państwa pozwala Polsce, już jako członkowi Unii Europejskiej, dążyć do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Praca ma teoretyczno-empiryczny charakter. Składa się ze wstępu, pięciu rozdziałów i zakończenia. Rozdział pierwszy omawia problematykę związaną z gospodarowaniem zasobami naturalnymi i ochroną środowiska w teorii ekonomii i rozwoju społeczno-gospodarczym. Rozdział drugi dotyczy genezy, rozwoju, istoty zrównoważonego rozwoju. Charakteryzuje politykę ekologiczną państwa i narzędzia jej realizacji. Rozdział trzeci podejmuje problem wpływu procesu integracji na problematykę ochrony środowiska w Polsce. W rozdziale czwartym dokonano analizy gospodarowania w podstawowych dziedzinach ochrony środowiska. Rozdział piąty poświęcono charakterystyce ekonomiczno-finansowych aspektów ochrony środowiska. Zakończenie to podsumowanie i wnioski. W pracy wykorzystano stosunkowo bogatą literaturę przedmiotu. Tak polską, jak i zagraniczną. Okres analizowanych zjawisk zawiera się między początkiem transformacji a rokiem Nie piszę recenzji, chociaż, jako współtworzący polską politykę i prawo ekologiczne w okresie transformacji oraz biorący aktywny udział w procesie integracji członek rządu wprowadzającego Polskę do Unii Europejskiej, chętnie bym to uczynił. Może w innym miejscu, przy innej okazji... Wiele wtedy wytknąłbym niespójności, daleko idących uproszczeń, niewykorzystanej literatury... Łamy Ekologii jednak na to nie pozwalają. Sama autorka ma świadomość braków, kiedy stwierdza, że Dokonaną analizę należy traktować jako początkową (...). Po upływie kilku lat integracji istotne jest dokonanie pierwszych bilansów, podsumowań i weryfikacji 5. Niezależnie od braków publikacji, można zgodzić się z konkluzją: Prawdą jest zatem twierdzenie, że przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska podjęte przez Polskę w ramach integracji z Unią Europejską przyczyniają się do poprawy stanu środowiska oraz zmierzania w kierunku zrównoważonego gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Członkostwo w Unii Europejskiej mobilizuje Polskę do podejmowania dalszych działań w ochronie środowiska 6. Integracja Polski z Unią Europejską to złożone, wielowątkowe, wielopłaszczyznowe zagadnienie. Tak więc publikację, zawarte w niej analizy i wnioski należy traktować jako początkowe. Od czegoś trzeba jednak zacząć... Czesław Śleziak Przypisy: 1. Helena Tendera-Waszczuk (red.), Wyniki negocjacji akcesyjnych nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Kraków 2005, s Ewa Mazur-Wierzbicka, Ochrona środowiska a integracja europejska. Doświadczenia polskie, Warszawa Tamże, okładka. 4. Czesław Śleziak, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , Ekologia nr 3/67/2013, s Ewa Mazur-Wierzbicka..., s Tamże, s

7 Fakty i wydarzenia Ekolaury AD 2013 rozdane Czas biegnie szybko. Znowu więc, jak co roku od ponad dekady, Polska Izba Ekologii wręczyła swoje Ekolaury i Wyróżnienia. Gala rozstrzygnięcia XII już edycji Konkursu odbyła się 21 października. Zgodnie z kilkuletnią tradycją spotkaliśmy się w Kinoteatrze RIALTO w Katowicach. Dzięki regulaminowemu podziałowi na dziesięć kategorii w tegorocznym Konkursie zmagać mogły się praktycznie wszystkie podmioty gospodarcze, placówki naukowo-badawcze, instytucje oraz organizacje z całej Polski, które aktywnie działają na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Patronat honorowy nad XII edycją Konkursu Ekolaury Polskiej Izby Ekologii objęli: Marcin Korolec, Minister Środowiska, Jerzy Wenderlich, Wicemarszałek Sejmu RP, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Regionalny Związek Rewizyjny Spółdzielczości Mieszkaniowej. Uroczystość otworzył Czesław Śleziak, przewodniczący Rady Polskiej Izby Ekologii. Powitał także laureatów i wyróżnionych, uczestników oraz licznie zgromadzonych gości: parlamentarzystów, przedstawicieli władz samorządowych, wojewódzkich i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, reprezentantów świata nauki i środowisk biznesowych. Zebrani szczególnie ciepło przyjęli Panią Dorotę Graczyńską, wdowę po senatorze Adamie Graczyńskim twórcy idei powołania do życia Polskiej Izby Ekologii, przewodniczącym Rady Izby w latach Dziękując wszystkim za przybycie i gratulując zwycięzcom podkreślił, że zielona gospodarka oraz innowacyjność i wdrażanie nowoczesnych technologii powinny zajmować ważne miejsce w strategii wychodzenia z kryzysu. Sukces rynkowy może iść w parze z troską o środowisko. Najlepszym tego dowodem są nagradzane w tej i poprzednich edycjach Konkursu przedsięwzięcia i inicjatywy. Również w tym roku miłą i ważną uroczystością, która poprzedziła część Gali poświęconą rozstrzygnięciu Konkursu PIE, było wręczanie Odznak Honorowych Ministra Środowiska za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Odznak Honorowych za Zasługi dla Województwa Śląskiego. Spośród nominowanych przez Polską Izbę Ekologii Odznaki Honorowe Ministra Środowiska z rąk Czesława Śleziaka otrzymali: dr inż. Krystyna Kubica wieloletni dyrektor zakładu badawczego Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, pracownik naukowo-badawczy Politechniki Śląskiej, były prezes dwóch kadencji Okręgu Górnośląskiego Polskiego Klubu Ekologicznego, stypendystka Instytutu Ochrony Środowiska Unijnego Centrum Badawczego, ekspert Polskiej Izby Ekologii, Wiceprzewodnicząca Platformy Niskoemisyjnych Urządzeń Grzewczych i Kwalifikowanych Paliw Stałych przy Polskiej Izbie Ekologii, ekspert Grupy Roboczej Energetyka i Ochrona Środowiska Ministerstwa Środowiska; dr inż. Łucja Fukas-Płonka doc. Politechniki Śląskiej, ekspert Polskiej Izby Ekologii; dr Jerzy Kopyczok zastępca Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska; Jerzy Siedlaczek prezes Zarządu Polstage Sp. z o.o. z Rybnika. Odznaki Honorowe za Zasługi dla Województwa Śląskiego w imieniu Przewodniczącego Sejmiku Śląskiego, Andrzeja Gościniaka, wręczał Marian Jarosz, Radny Województwa Śląskiego, członek Kapituły Odznaki Honorowej za Zasługi dla Województwa Śląskiego. Złotą Odznakę Honorową odebrał: Roman Łój prezes Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. Srebrne Odznaki Honorowe otrzymali: Jędrzej Klatka radca prawny z Kancelarii Radców Prawnych Klatka i Partnerzy w Katowicach; Andrzej Sokół zastępca dyrektora ds. technicznych Przedsiębiorstwa Gospodarki Wodnej i Rekultywacji S.A. w Jastrzębiu-Zdroju; 7

8 Józef Smolorz dyrektor Przedsiębiorstwa Inżynierii Ogrodniczej Drewsmol w Lędzinach. Następnie statuetki i wyróżnienia, a także piękne wiązanki kwiatów odbierali już tegoroczni laureaci Ekolaurów Polskiej Izby Ekologii. Wręczali je Czesław Śleziak, Grzegorz Pasieka, prezes Zarządu PIE, oraz Jerzy Swatoń, dyrektor Departamentu Ziemi w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W tym roku w skład Kapituły Konkursu weszli: Maciej Bakes Redaktor Polskiego Radia Katowice; Zbigniew Durczok prezes Zarządu Regionalnego Związku Rewizyjnego Spółdzielczości Mieszkaniowej w Katowicach; dr inż. Krystyna Kubica przedstawiciel Politechniki Śląskiej; Bożena Kania dyrektor regionalny Departament Bankowości Przedsiębiorstw Banku Millennium S.A.; dr Jerzy Kopyczok zastępca Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska; Gabriela Lenartowicz prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach; dr inż. Andrzej Makowski prezes Zarządu Ośrodka Badań i Kontroli Środowiska Sp. z o.o. Katowice; Grzegorz Pasieka prezes Zarządu Polskiej Izby Ekologii; dr hab. inż. Jan Skowronek dyrektor Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Katowice; Jerzy Swatoń dyrektor Departamentu Ochrony Ziemi NFOŚiGW; Wojciech Stawiany Ekspert; Samodzielne Stanowisko ds. Analiz i Ekspertyz NFOŚiGW; Czesław Śleziak przewodniczący Rady Polskiej Izby Ekologii (Przewodniczący Kapituły Konkursu); prof. dr hab. inż. Kazimierz Trybalski AGH Kraków, Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców. Kapituła na posiedzeniu dnia 24 września 2013 roku przyznała 9 wyróżnień i 13 Ekolaurów. KATEGORIA: GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA WYRÓŻNIENIA: Gmina Sławno Nazwa przedsięwzięcia: Rozwój obszarów inwestycyjnych wokół Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Podstrefa Sławno, poprzez modernizację dróg dojazdowych oraz skanalizowanie terenów. Wodociągi Kieleckie Sp. z o.o. Nazwa przedsięwzięcia: Rozbudowa i modernizacja Oczyszczalni Ścieków Sitkówka dla miasta Kielce. EKOLAUR PIE: Związek Międzygminny ds. Ekologii w Żywcu Nazwa przedsięwzięcia: Oczyszczanie ścieków na Żywiecczyźnie. KATEGORIA: OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI, GOSPODARKA ODPADAMI WYRÓŻNIENIE: Chorzowska Spółdzielnia Mieszkaniowa Nazwa przedsięwzięcia: Całkowite usunięcie szkodliwego azbestu z budynków mieszkalnych. EKOLAURY PIE: Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. Nazwa przedsięwzięcia: System selektywnej zbiórki i odzysku odpadów biodegradowalnych odbieranych przez Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. MetalCo Sp. z o.o. Nazwa przedsięwzięcia: Instalacja do wtórnego wytopu metali nieżelaznych lub ich stopów, w tym oczyszczania, odlewania lub przetwarzania metali z odzysku, funkcjonująca w Zakładzie Produkcyjnym MetalCo Sp. z o.o. zlokalizowanym przy ul. Chorzowskiej 117 w Świętochłowicach. KATEGORIA: OCHRONA POWIETRZA WYRÓŻNIENIE: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Nazwa przedsięwzięcia: Zmniejszenie uciążliwości Schroniska PTTK na hali Szrenickiej dla środowiska Karkonoskiego Parku Narodowego. EKOLAURY PIE: Katowicki Holding Węglowy S.A. Nazwa przedsięwzięcia: Modernizacja stacji odmetanowania KWK Mysłowice-Wesoła ; Budowa powierzchniowej stacji odmetanowania przy szybie III KWK Wujek Ruch Śląsk ; Zagospodarowanie metanu ujmowanego przez stację odmetanowania przy szybie V KWK Murcki-Staszic. Zakład Budowy Kotłów BUD-KOT Mirosław Śliwa Nazwa przedsięwzięcia: Niskoemisyjna, modułowa węglowa instalacja ogrzewania obiektów szklarniowych, wyposażona w innowacyjny system odpylania. KATEGORIA: ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII WYRÓŻNIENIE: Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Nazwa przedsięwzięcia: Instalacja zgazowania biomasy z generatorem gazu GazEla. EKOLAUR PIE: Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. Nazwa przedsięwzięcia: Montaż instalacji elektrowni solarnej w Rudzie Śląskiej na obiekcie GPW S.A. w oparciu o panele fotowoltaiczne jako źródło zasilania obiektów systemu zaopatrzenia w wodę Województwa Śląskiego; Montaż instalacji solarnej w 27 obiektach GPW S.A. na terenie Województwa Śląskiego. 8

9 KATEGORIA: EDUKACJA EKOLOGICZNA WYRÓŻNIENIA: Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. Gen. Jerzego Ziętka S.A. w Chorzowie Nazwa przedsięwzięcia: Lekcje w terenie zajęcia dydaktyczne dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Animex Foods Spółka z o.o. SKA z siedzibą w Morlinach Nazwa przedsięwzięcia: Światowy Dzień Monitoringu Wód. EKOLAURY PIE: Nadleśnictwo Rudka Nazwa przedsięwzięcia: Edukacja i przygoda w lesie na przykładzie Ośrodka Edukacji Leśnej Cyraneczka w Nadleśnictwie Rudka. Stare Miasto-Park Sp. z o.o. Nazwa przedsięwzięcia: Bądź Eko bądź logiczny. KATEGORIA: ENERGOOSZCZĘDNOŚĆ, EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA WYRÓŻNIENIE: TAURON Wytwarzanie S.A. Nazwa przedsięwzięcia: Układ regulacji i optymalizacji pracy w czasie rzeczywistym układów chłodzenia elektrowni kondensacyjnych i elektrociepłowni. EKOLAUR PIE: AQUA S.A. Nazwa przedsięwzięcia: Redukcja zużycia energii elektrycznej poprzez zabudowę wysokoobrotowych dmuchaw do napowietrzania ścieków na Oczyszczalni Ścieków AQUA S.A. w Komorowicach. KATEGORIA: OCHRONA PRZYRODY WYRÓŻNIENIE: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Celestynów Nazwa przedsięwzięcia: Budowa małej inf rastruktury służącej zabezpieczeniu obszaru Natura 2000 Bagno Całowanie przed nadmierną presją turystów. EKOLAUR PIE: Nadleśnictwo Rudy Raciborskie Nazwa przedsięwzięcia: Remont stawów rybnych, częściowe odmulenie dna i rowów spustowych, naprawa grobli, wymiana urządzeń hydrotechnicznych oraz budowa wysp w ramach odtworzenia prawidłowych stosunków wodnych w rezerwacie przyrody Łężczok. KATEGORIA: CAŁOKSZTAŁT DZIAŁALNOŚCI NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA EKOLAURY PIE: REPTY Górnośląskie Centrum Rehabilitacji im. Gen. Jerzego Ziętka Nazwa przedsięwzięcia: Termomodernizacja obiektów Górnośląskiego Centrum Rehabilitacji REPTY. Kompania Węglowa S.A. Nazwa przedsięwzięcia: 10 lat działalności Kompanii Węglowej S.A. na rzecz ochrony środowiska. Nadleśnictwo Krynki z/s w Poczopku Nazwa przedsięwzięcia: Życie jest dobre, Las jest dobry do życia. Takie uroczystości to jednak nie tylko momenty wzruszenia i radości laureatów Konkursu za docenienie ich pracy, chociaż to oczywiście oni byli bohaterami tego wieczoru. Jak często dane było mi usłyszeć w rozmowach z uczestnikami Gali równie istotna jest możliwość spotkania, służąca integracji ludzi, dla których przy wypełnianiu obowiązków zawodowych aspekty związane z ochroną środowiska były, są i będą zawsze niezmiernie istotne. Aby kontynuować zrównoważony rozwój, Polska potrzebuje innowacyjnych rozwiązań, które obniżą koszty działań przy zwiększonej efektywności wykorzystywania zasobów, dostarczając tym samym odpowiedzi na pytania stawiane w tak kluczowych kwestiach, jakimi są: brak wody pitnej, drożejąca energia, kurczące się zasoby naturalne, zmiany klimatyczne czy degradacja oceanów powiedział Czesław Śleziak, podsumowując i zamykając XII Edycję Konkursu Ekolaury Polskiej Izby Ekologii. Wieczór dopełnił monodram Kolega Mela Gibsona w wykonaniu Mirosława Neinerta, aktora, reżysera i dyrektora Teatru Korez z Katowic. Ten zupełnie niesamowity spektakl w pełni zasłużenie spotkał się z żywiołową reakcją publiczności. Uroczystą Galę zakończyło spotkanie kuluarowe. Do zobaczenia za rok na XIII Ekolaurach, które na pewno też będą udane, bo przecież nie wierzymy w pechową trzynastkę... Ewelina Sygulska Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 9

10 Podsumowując XII Edycję Konkursu Polska Izba Ekologii dziękuje Minister środowiska - Marcin Korolec Wicemarszałek Sejmu RP Jerzy Wenderlich Jesteśmy głęboko wdzięczni Kapitule Konkursu oraz Ekspertom Polskiej Izby Ekologii, znakomitym specjalistom i znawcom problematyki ochrony środowiska, którzy i tym razem służyli nam swoją wiedzą i wspierali naszą inicjatywę promowania oraz propagowania najlepszych proekologicznych rozwiązań. Serdecznie dziękujemy. 10

11 2013 Ekolaur PIE w kategorii: Ochrona powietrza Złota Odznaka Honorowa Katowicki Holding Węglowy S.A. ul. Damrota 16, Katowice tel , fax za: za: Modernizację stacji odmetanowania KWK Mysłowice-Wesoła ; Budowę powierzchniowej stacji odmetanowania przy szybie III KWK Wujek Ruch Śląsk ; Zagospodarowanie metanu ujmowanego przez stację odmetanowania przy szybie V KWK Murcki-Staszic Ruch Staszic. Zasługi dla Województwa Śląskiego Działania proekologiczne Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. w zakresie ograniczenia emisji gazu cieplarnianego metanu. Metan ujarzmiony Zagospodarowanie metanu ujmowanego przez stację odmetanowania przy szybie V KWK Murcki-Staszic Ruch Staszic. Zagospodarowanie metanu jest koniecznością, która wynika między innymi ze względu na bezpieczeństwo pracującej załogi (zagrożenie wybuchem) oraz ze względu na ochronę środowiska (efekt cieplarniany). Katowicki Holding Węglowy S.A. dąży, aby w pełni wykorzystywać pozyskiwany z odmetanowania kopalń metan do celów gospodarczych, między innymi w instalacjach energetycznych zarówno istniejących, jak i obecnie wybudowanych. Metan w KWK Mysłowice-Wesoła ujmowany jest z rejonów eksploatacyjnych kopalni poprzez otwory drenażowe podłączone do istniejącej dołowej sieci rurociągów odmetanowania, którymi transportowany jest do powierzchniowej stacji odmetanowania. Dodatkowo odmetanowanie górotworu prowadzone jest z przestrzeni za tamami izolacyjnymi, które również podłączone są do dołowej sieci Ekolaur w kategorii Ochrona powietrza odebrał prezes Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. mgr inż. Roman Łój. Podczas uroczystej Gali Ekolaurów Polskiej Izby Ekologii wręczone zostały również Odznaki Honorowe Ministra Środowiska za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Odznaki Honorowe za Zasługi dla Województwa Śląskiego. Decyzją Kapituły Konkursu Ekolaur Polskiej Izby Ekologii przyznano Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A. w kategorii Ochrona powietrza za realizację przedsięwzięć: Modernizacja stacji odmetanowania KWK Mysłowice-Wesoła ; Budowa powierzchniowej stacji odmetanowania przy szybie III KWK Wujek Ruch Śląsk ; Podczas Gali prezes Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. mgr inż. Roman Łój odebrał Złotą Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego. 11

12 Stacja odmetanowania sprężarka w dźwiękoszczelnej obudowie z systemem chłodzącym KWK Mysłowice- -Wesoła Ruch Wesoła. Stacja odmetanowania budynek wraz z rurociągami przesyłowymi KWK Mysłowice-Wesoła Ruch Wesoła. rurociągów odmetanowania. Metan nieujęty zlokalizowana jest na terenie szybów wentylacyjnych KWK Mysłowice-Wesoła. odmetanowaniem odprowadzany jest wraz z powietrzem wentylacyjnym poprzez szyby W ramach modernizacji wykonany został wentylacyjne do atmosfery. Odmetanowanie remont budynku stacji odmetanowania, wymieniono wyeksploatowane pompy wodne prowadzone jest w ruchu ciągłym. Ze względu na występujące zagrożenie metanowe obowiązuje zasada ujmowania możliwie wymieniono orurowanie stacji wraz z insta- na dmuchawy typu Rootse a. Jednocześnie maksymalnego strumienia mieszanki metanowo-powietrznej, niezależnie od możliwości -pomiarową i zabezpieczającą. Wybudowane lacją elektryczną oraz aparaturą kontrolnozagospodarowania ujętego gazu, a także ruchu zostały nowe kominy wydmuchu technologicznego. lub postoju kopalni. Przedsięwzięcie pt. Modernizacja stacji odmetanowania, realizowane w latach metanowania z poprawą parametrów technicz- Potrzeba zwiększenia wydajności stacji od , pozwoliło na zmniejszenie emisji metanu do atmosfery (ograniczenie emisji rzystanie jej do zasilania silników gazowych, nych mieszanki gazowej, umożliwiającej wyko- gazów cieplarnianych). Efekt ekologiczny zadania polega na zmniejszeniu emisji metanu modernizacji stacji odmetanowania. spowodowała konieczność przeprowadzenia poprzez uzyskanie lepszych parametrów mieszanki gazowej, co pozwala na zwiększenie nia ilości ujmowanego metanu poszerzyła za- Poprawa jakości oraz możliwości zwiększe- jego gospodarczego wykorzystania. Dotychczas gaz był silnie zawodniony, co ograniczało dotychczasowego, gdzie tylko część spalana kres jego wykorzystania w stosunku do stanu jego wykorzystanie. była w kotłach ZEC (głównie w okresie zimowym), a pozostała ilość odprowadzana do po- Modernizacja stacji wpłynęła na zwiększenie możliwości pozyskania z wyrobisk górniczych wietrza. metanu dla zasilania instalacji silników gazowych z generatorami energii elektrycznej oraz tanowania w KWK Mysłowice-Wesoła emi- Dzięki pracy zmodernizowanej stacji odme- kotłów gazowych Wydziału IX Wesoła, Zakładów Energetyki Cieplnej S.A. w Katowicach. o około 7,8 mln m 3 /rok (do czasu zrealizowania sja metanu do atmosfery została ograniczana Przedmiotowa modernizacja wpłynęła również przedsięwzięcia Zakłady Energetyki Cieplnej na poprawę bezpieczeństwa pracy ze względu wykorzystywały w kotłach gazowych tylko na możliwość zwiększenia ujęcia metanu do ok. 6 mln m 3 /rok). rurociągów odmetanowania. W instalacji silników gazowych z generatorami energii elektrycznej, wybudowanej przez Przedsięwzięcie polegało na rozbudowie instalacji rurociągów do ujmowania mieszanki Zakłady Energetyki Cieplnej na terenie Wydziału metanowo-powietrznej na dole kopalni i modernizacji istniejącej stacji odmetanowania, która metanowania, wykorzystano w 2012 r. IX Wesoła, zasilanej z kopalnianej stacji od- łącznie około 7,8 mln m 3 metanu, z czego 5,5 mln m3 było zużyte na wyprodukowanie MWh energii elektrycznej oraz GJ energii cieplnej, w wysokosprawnej kogeneracji. Pozostała ilość metanu w ilości 2,3 mln m 3 wykorzystana została do produkcji energii cieplnej w kotłach gazowych. Powierzchniowa stacja odmetanowania przy szybie III KWK Wujek Ruch Śląsk została wybudowana w 2012 r. celem ujęcia oraz technicznego zagospodarowania metanu towarzyszącego procesowi wydobywania węgla kamiennego. Ujęcie metanu następuje w wyrobiskach kopalni. Siecią rurociągów dołowych Wydmuch technologiczny z przyłączem gazu KWK Wujek Ruch Śląsk. mieszanina gazów odprowadzana jest do powierzchniowej stacji odmetanowania, gdzie na filtroseparatorach ujmowany jest metan. Pozyskany metan będzie przekazywany do Zakładów Energetyki Cieplnej celem jego wykorzystania. 12

13 Przyłącze po stronie tłocznej do ZEC KWK Wujek Ruch Śląsk. Docelowo stacja może ujmować 17,0 mln m 3 metanu. W wyniku prac nad ograniczeniem emisji metanu do atmosfery poprzez jego kompleksowe zagospodarowanie, tj. spalanie z użyciem silników wysokoprężnych, celem uzyskania energii elektrycznej i cieplnej, kopalnia Murcki-Staszic Ruch Staszic przeprowadziła modernizację stacji odmetanowania, zlokalizowanej na terenie szybu V w ramach zadania proekologicznego pn. Zagospodarowanie metanu ujmowanego przez stację odmetanowania na szybie V. Zakres modernizacji przedmiotowej stacji odmetanowania polegał na: wymianie 4 pomp wodokrężnych na trzy dmuchawy Rootse a typu Aerzenner GM 130L, z czego dwie przeznaczone są do pracy, a trzecia stanowi rezerwę ruchową, które zapewniają odpowiednie parametry gazu do zasilanych silników spalinowych; modernizacji rozdzielni; zabudowie układu rozcieńczania metanu w przypadku kierowania gazu do atmosfery, wymianie aparatury kontrolno-pomiarowej i automatyki; zabudowie układu schładzania gazu i wykorzystania ciepła; remoncie budynku stacji odmetanowania. Zlokalizowana na terenie szybu V zmodernizowana stacja odmetanowania wyposażona jest w układ odzysku ciepła wydzielonego w trakcie sprężania gazu, zintegrowanym z układem chłodzenia umożliwiającym odprowadzenie nadmiaru ciepła do atmosfery. Regulacja temperatury w instalacji grzewczej odbywa się poprzez usuwanie nadwyżki zbędnego ciepła i zrzucanie jej do atmosfery. W przypadku gdy ilość ciepła będzie za mała w stosunku do potrzeb, istnieje możliwość dogrzania wody za pomocą kotła elektrycznego. Nadwyżka ciepła Budynek stacji odmetanowania przed modernizacją KWK Murcki-Staszic Ruch Staszic. jest odprowadzana do atmosfery za pomocą chłodnicy powietrznej z przepływem powietrza wymuszanym przez wentylator. Druga chłodnica wentylatorowa stanowi rezerwę. Dla zabezpieczenia przed zamarznięciem, zewnętrzny obieg ciepła zrzutowego wraz z chłodnicami powietrznymi wypełniony jest glikolem. Separacja obiegu wody i glikolu, a także wymiana ciepła pomiędzy obiegiem wodnym i obiegiem glikolu odbywa się za pomocą wymiennika płytowego. Efektem ekologicznym przedmiotowego zadania jest obniżenie emisji metanu do atmosfery o około 4,5 do 6,0 mln m 3 /rok. Realizacja przedmiotowych przedsięwzięć: Modernizacji stacji odmetanowania KWK Mysłowice-Wesoła, Budowy powierzchniowej stacji odmetanowania przy szybie III KWK Wujek Ruch Śląsk, Zagospodarowania metanu ujmowanego przez stację odmetanowania przy szybie V KWK Murcki-Staszic Ruch Staszic przyczyniła się, między innymi, do: obniżenia stężenia metanu w powietrzu wentylacyjnym na dole kopalń (zwiększenie bezpieczeństwa pracy); obniżenia emisji metanu jako gazu cieplarnianego; energetycznego wykorzystaniu niskoemisyjnego paliwa, jakim jest metan. Budynek stacji odmetanowania po modernizacji KWK Murcki-Staszic Ruch Staszic. Urszula Mieszczak Główny Inżynier ds. Ochrony Środowiska w Biurze Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. 13

14 2013 Odznaka Honorowa Ministra Środowiska Polstage Sp. z o.o. ul. Gzelska 69, Rybnik tel , fax za: Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Prototypowe rozwiązanie urządzenia służącego do poboru próbek paliwa zaprojektowane i wykonane zgodnie z wytycznymi URE Nowocześnie, precyzyjnie i bezpiecznie Firmy energetyczne spalające biopaliwa płynne zobowiązane są do kontroli ich ilości i jakości w instalacjach ciśnieniowych podających biopaliwa płynne (na przykład Biodiesel RME). Kontrola ilości przepływającego paliwa jest realizowana przez różnego rodzaju przepływomierze. Kontrola jakości natomiast wymaga pobrania odpowiedniej próbki bezpośrednio z rurociągu znajdującego się pod ciśnieniem. Układ poboru powinien zapewniać nie tylko łatwość i bezpieczeństwo obsługi, ale umożliwiać także gromadzenie w przeciągu całej doby kontrolowanej ilości próbek składowych dla przygotowania uśrednionej próbki dobowej. Tak przygotowana próbka podlega raz na dobę analizie w laboratorium dla określenia między innymi wartości opałowej niezbędnej do późniejszych rozliczeń. Instalacja opracowana w POLSTAGE Sp. z o.o. przeznaczona jest do okresowego pobierania próbek oleju rozpałkowego i podtrzymania płomienia z rurociągu zasilającego w olej opałowy nowy kocioł opalany biomasą w Elektrowni Szczecin. Składa się z układu poboru próbek (nazywanego próbobiornikiem), rurociągów łączących próbobiornik z instalacją zasilania kotła w olej opałowy oraz układu sterowania i monitorowania jego pracy. Wszystkie elementy instalacji, za wyjątkiem ramy nośnej, wykonane są ze stali kwasoodpornej. Próbobiornik jest przystosowany do pobierania próbek z rurociągu DN50, w którym maksymalne ciśnienie będzie utrzymywać się w zakresie od 1,0 MPa do 1,2 MPa, a maksymalna temperatura nie przekroczy 25 0 C, natomiast minimalna temperatura nie będzie niższa niż +5 0 C. Doprowadzenie oleju do próbobiornika odbywa się przez połączenia kołnierzowe. Za połączeniami zabudowano dwa zawory odcinające. Zawory stosowane są do odłączenia przepływu oleju przez próbobiornik w okresie serwisowania lub remontu. Położenie dźwigni zaworów jest monitorowane i uwzględniane w układzie sterowania dla zabezpieczenia pracy próbobiornika. Na przykład brak ciśnienia po otwarciu zaworu jest odbierany przez układ sterowania jako awaria. Zawory sterowane elektrycznie, włączane w odpowiedniej kolejności umożliwiają pobranie do zbiornika próbek jednostkowych niewielkiej ilości oleju. Objętość próbki jednostkowej, w zależności od ciśnienia rzeczywistego w instalacji olejowej, wynosi od 100 cm 3 przy ciśnieniu 0,9 MPa do 105 cm 3 przy ciśnieniu 1,2 MPa. Ciśnienie w zbiorniku próbek jednostkowych w trakcie procesu pobierania i rozprężania jest kontrolowane dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy. Próbka jednostkowa po rozprężeniu przepływa do zbiornika odbiorowego, gdzie jest wraz z pozostałymi pobranymi próbkami przechowywana do czasu odbioru próbki zbiorczej przez laboranta. Zakres pracy zbiornika wynosi od 10 proc. (poziom minimalny zbiornik opróżniony) do 90 proc. (sygnał zbiornik pełny), co odpowiada objętości około 2,25 litra. Taka objętość odpowiada pobraniu około 22 próbek jednostkowych (próbki pobierane co godzinę przez całą dobę). Zbiornik odbiorowy w górnej części posiada odpowietrzenie poprzez filtr z węglem aktywnym. Celem filtra jest przechwytywanie ewentualnych oparów oleju opałowego w trakcie napełniania zbiornika odbiorowego oraz umożliwienie swobodnego spływu próbki zbiorczej w trakcie jej odbierania przez laboranta. Odbiór próbki odbywa się do przenośnego, przygotowanego przez laboranta naczynia, które napełnia się podstawiając je pod króciec zaworu. Położenie ręcznego zaworu jest kontrolowane przez system i w przypadku otwarcia go jest blokowana praca próbobiornika. Otwarcie zaworu powinno odbyć się wyłącznie przy odpowiednio sygnalizowanej gotowości próbobiornika do odbioru próbki. Ze względów bezpieczeństwa w trakcie odbierania próbki cykl pobierania próbek jednostkowych jest zatrzymany. Dla utrzymania wymaganej temperatury 25 0 C, elementy próbobiornika są izolowane i ogrzewane przez kabel grzewczy sterowany termostatem. Pracę próbobiornika nadzoruje Układ sterowania i monitorowania. Diagnozując stan poszczególnych jego elementów przeprowadza procedury automatycznego poboru próbek jednostkowych, nadzoruje wypełnienie zbiornika odbiorowego i umożliwia przejście w stan pracy lokalnej dla bezpiecznego odebrania próbki. W wypadku stwierdzenia nieprawidłowości blokuje pracę odpowiednich elementów i powiadamia obsługę. Szafka sterująca, zabudowana na ramie próbobiornika, wyposażona jest w lampki sygnalizacyjne, przełączniki i przyciski sterowania lokalnego. Szafka ta połączona jest z systemem DCS kotła, który steruje pracą próbobiornika wizualizując jego pracę na pulpicie operatora kotłowni oraz zapewnia archiwizację zdarzeń w czasie oraz obsługę alarmów. 14

15 2013 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko Ekolaur dla Związku Międzygminnego ds. Ekologii w Żywcu Antoni Szlagor Przewodniczący Zgromadzenia Związku Międzygminnego ds. Ekologii / Burmistrz Miasta Żywiec Nagrody tego typu stanowią dla nas potwierdzenie dobrze wykonanej pracy, która nie zawsze jest łatwa. Satysfakcja jest tym większa, że wspólnie udało się nam osiągnąć tak dużo, a Żywiecczyzna pięknieje w oczach. Poprzez organizację takich konkursów umożliwia się rozpowszechnianie dobrych praktyk i wspólnych inicjatyw, których w Polsce niestety brakuje. Janusz Michałek Przewodniczący Zarządu Związku Międzygminnego ds. Ekologii / MAO Projektu Jesteśmy dumni, że nasz Projekt zdobył uznanie kapituły konkursu, ta nagroda jest ukoronowaniem ogromnego wysiłku włożonego w realizaecję tej inwestycji. Niemniej jednak najbardziej cieszą nas uzyskane efekty, które już teraz są zauważalne dla mieszkańców i wszystkich odwiedzających te strony. Projekt Oczyszczanie ścieków na Żywiecczyźnie porządkujący gospodarkę wodno-ściekową, można nazwać wspólnym sukcesem jedenastu gmin powiatu żywieckiego zrzeszonych w Związku Międzygminnym ds. Ekologii mieszczącym się w Żywcu. Większość mieszkańców, terenów objętych inwestycją może już korzystać z nowoczesnej sieci wodno-kanalizacyjnej. Podstawowym problemem żywieckich gmin przed rozpoczęciem Projektu był niski poziom skanalizowania gospodarstw domowych. Po wykonaniu wszystkich prac montażowo-budowlanych możliwość podłączenia się do zbiorowej sieci kanalizacyjnej uzyska 95 % gospodarstw znajdujących się na terenie objętym inwestycją, natomiast do sieci wodociągowej podłączonych zostanie około 55 % domostw. Przedsięwzięcie wkracza w końcowy etap realizacji, ogólne zaawansowanie sięgnęło 87 %, co oznacza, że powstało 1024 km sieci kanalizacyjnej i 154 km sieci wodociągowej. Wszystkie przetargi na kontrakty budowlane zostały rozstrzygnięte. Na dwadzieścia zadań, w ramach których budowana jest sieci wod-kan trzynaście zostało zakończonych, a pozostałych siedem jest w trakcie realizacji. Na całokształt działań prowadzonych w ramach Projektu wpisują się także kontrakty realizowane przy współudziale finansowym i wykonawczym Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Żywcu. Pierwszy z nich to budowa na terenie oczyszczalni ścieków w Żywcu instalacji suszenia osadów ściekowych, która 13 września br. została oddana do eksploatacji. Drugie zadanie dotyczy uszczelnienia istniejącej sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na terenie miasta. Zaawansowane tych prac jest na poziomie 89 % uszczelniono 18 km kanalizacji i 9 km wodociągu. Jednak mieszkańcy zyskają wiele więcej poprawę stanu wody pitnej, skuteczniejszą ochronę i poprawę jakości wód powierzchniowych i gruntowych, lepszą czystość naturalnych cieków wodnych, czy ograniczenie niekontrolowanych zrzutów ścieków. Dzięki większej czystości biologicznej środowiska, poprawia się jakość życia mieszkańców tego rejonu. Dla samorządów jedenastu gmin Żywiecczyzny tak szeroki zakres zaplanowanej inwestycji był wyzwaniem nie tylko logistycznym, lecz przede wszystkim finansowym. Ogólna wartość Projektu wynosi ponad 700 mln PLN netto, ale dzięki współpracy i dofinansowaniu z Funduszu Spójności na poziomie 584 mln PLN, ta inwestycja stała się możliwa do wykonania. 15 Umiejętność realizacji wspólnej inicjatywy na tak szeroką skalę została potwierdzona przez przyznanie Związkowi Międzygminnemu ds. Ekologii licznych nagród. Ostatnią jest Grand Prix w kategorii wodno-ściekowej XII edycji ogólnopolskiego konkursu EKOLAURY pod patronatem Polskiej Izby Ekologii. Takie nagrody jeszcze bardziej uwidaczniają imponujące efekty wspólnych działań dla ochrony środowiska i poprawy standardu życia mieszkańców. Związek Międzygminny ds. Ekologii ul. Ks. Prałata St. Słonki 22, Żywiec Dla Dla rozwoju infrastruktury i i środowiska

16 2013 Ekolaur PIE w kategorii: Ochrona powierzchni ziemi, gospodarka odpadami Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. ul. Nowodworska 60, Legnica tel , fax za: System selektywnej zbiórki i odzysku odpadów biodegradowalnych odbieranych przez Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. Kompostownia Odpadów w Systemie Pryzmowym KUSS ze sterowanym napowietrzaniem pryzm Cenne BIO odpady Inwestycje przeprowadzone w Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Legnicy, będącej własnością Legnickiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., mają na celu dostosowanie instalacji do wymogów określonych w przepisach unijnych i krajowych. Umożliwia to wybudowana przez LPGK w latach Kompostownia Odpadów w Systemie Pryzmowym KUSS ze sterowanym napowietrzaniem pryzm. Rys. 1. Zagospodarowanie terenu kompostowni. Do kompostowania, poza odpadami wysortowanymi na linii przesiewającej, kierowane są odpady z pielęgnacji terenów zielonych. Legenda: 1 sterownik; 2 komputer 3 mur oporowy; 4 dmuchawa powietrza 5 zadaszenie (opcja) 6 sonda tlenowa i sonda temp. 7 pryzma; 8 pole pryzmowe 9 system napowietrzania 10 i 11 system odwodniania Rys. 2. Schemat procesu technologicznego. W ramach przedsięwzięcia wybudowany został plac kompostowy wyposażony w: rozdrabniarkę wolnoobrotową do rozdrabniania drewna, grubych gałęzi i odpadów wielkogabarytowych; rozdrabniarko-mieszarkę do przygotowywania kompostu surowego; system sterowanego napowietrzania 20 pryzm kompostowych, składający się z: sondy tlenowej, sondy temperaturowej, szafy sterowniczej wraz z odpowiednio zaprogramowanymi sterownikami, dmuchawy, rurociągów napowietrzających; przesiewacz bębnowy do przesiewania kompostu; ładowarkę kołową. Dla potrzeb kompostowania ok. 25 tys. Mg odpadów rocznie potrzebnych jest dwadzieścia pryzm o wymiarach: dł. 30 m, szer. 6 m, wys. 2,6 m. Najważniejszym urządzeniem do przygotowywania kompostu surowego jest rozdrabniarko- -mieszarka. Pracuje ona periodycznie. Składa się ze zbiornika, w którym zainstalowane są elementy rozdrabniające i mieszające, osadzone na wale napędzanym silnikiem elektrycznym. Do rozdrabniarko-mieszarki wprowadza się najpierw materiał strukturalny bogaty w węgiel elementarny, a po ok. 10 minutach odpady zielone bogate w azot. Obróbka mechaniczna odpadów w rozdrabniarce przebiega w następujących fazach: rozdrabnianie, rozwłóknianie, intensywne mieszanie, ugniatania i rozcieranie, homogenizacja, wprowadzenie w krótkim czasie w fazę mezofilową. Istota obróbki polega na bardzo szybkim wymieszaniu komponentów i równocześnie ich zwłóknieniu, dzięki czemu bakterie natychmiast zaczynają działać. Materiał w krótkim czasie (maksymalnie do 1 godz.) uzyskuje kolor ciemnobrązowy, co jest dowodem związania substancji zapachowych poprzez nośniki węgla elementarnego dzięki dostępowi tlenu i intensywności mieszania. Zastosowanie opisanego urządzenia eliminuje potrzebę zadaszenia kompostowni. Uzyskany produkt końcowy w ilości corocznie około 15 tys. Mg będzie posiadał właściwości umożliwiające jego zastosowanie do: rekultywacji składowisk odpadów; rekultywacji gruntów zdegradowanych; celów rolniczych i ogrodniczych, po rozwinięciu selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych i uzyskaniu atestów dopuszczających do handlu. Efektem ekologicznym jest ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowisko poprzez wyeliminowanie ze strumienia odpadów przeznaczonych do składowania odpadów BIO. Ponadto kompostowanie umożliwia unieszkodliwienie odpadów pod względem higieniczno-sanitarnym (higienizację). Inwestycja zrealizowana została ze środków pochodzących z dotacji EkoFunduszu, pożyczki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu oraz środków własnych LPGK Sp. z o.o. Razem: ,00 zł, w tym: EkoFundusz ,00 zł 23,30% WFOŚiGW ,00 zł 44,09% Środki własne ,00 zł 32,61% W ramach inwestycji LPGK wdrożyło pilotażowy program zbiórki odpadów biodegradowalnych, który skierowany został do mieszkańców legnickich osiedli domów jednorodzinnych. Zakupiono więc sprzęt niezbędny do uruchomienia programu selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych: 4000 szt. specjalistycznych pojemników do zbierania tego typu odpadów o pojemności 120 litrów każdy, 40 kontenerów o pojemności 2,5 i 5 m 3 oraz specjalistyczny pojazd do odbierania odpadów BIO. 16

17 2013 Ekolaur PIE w kategorii: Ochrona powierzchni ziemi, gospodarka odpadami Zakład Metalurgiczny MetalCo Sp. z o.o. ul. Graniczna 29, Katowice tel , fax za: Instalację do wtórnego wytopu metali nieżelaznych lub ich stopów, w tym oczyszczania, odlewania lub przetwarzania metali z odzysku, funkcjonująca w Zakładzie Produkcyjnym MetalCo Sp. z o.o. zlokalizowanym przy ul. Chorzowskiej 117 w Świętochłowicach. Nowe oblicze tradycji Spółkę MetalCo założyło w 1990 roku kilku katowickich inżynierów, którzy jak pokazała przyszłość słusznie ocenili perspektywy rysujące się przed branżą metali nieżelaznych i przewidzieli jej dynamiczny rozwój. Prężnie rozwijająca się firma potrzebowała własnego zakładu produkcyjnego i w 2001 roku przejęła od ZM Silesia wpisaną do rejestru zabytków techniki Hutę i Walcownię Cynku w Świętochłowicach-Lipinach. To miejsce wybrano nieprzypadkowo. Początki hutnictwa sięgają tam połowy XIX wieku. Zakupienie przez MetalCo obiektów dawnej huty oraz wznowienie w nich produkcji pozwoliło połączyć wieloletnią kulturę oraz tradycję lokalnej społeczności z najnowocześniejszymi światowymi hutniczymi technologiami. Była to niewątpliwie przełomowa data w historii Spółki. Nabyty zakład wcześniejszą decyzją administracyjną przeznaczony był do likwidacji. Zatrudnionym tam ludziom groziła utrata pracy, zaś zabytkowym, będącym pod ochroną Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków budynkom niszczenie. A i jego stan techniczny pozostawiał wiele do życzenia. Nowi właściciele przejęli z dobrodziejstwem inwentarza przestarzały technologicznie obiekt, działający w oparciu o piece topielno-rafinacyjne opalane paliwem stałym i gazem ziemnym, bez instalacji odpylających, uciążliwy dla okolicznych mieszkańców i środowiska naturalnego. Wszystko to wymagało szybkich i radykalnych zmian. I zmiany te nastąpiły. MetalCo Sp. z o.o. przeprowadziła całkowitą wymianę technologiczną Zakładu, w którym dzisiaj działają już nowoczesne, energooszczędne jednostki piecowe z niskoemisyjnymi palnikami gazowymi. Piece wyposażone zostały w wysokoskuteczne pulsacyjne odpylacze włókninowe wraz z nowatorskim rozwiązaniem sorpcyjnym na strumieniu gazów odlotowych. Wprowadzono także unikalną niskoemisyjną technologię separacji popiołów i zgarów, wyposażoną w wielostopniowy odpylacz pozwalający na uzyskanie stężeń pyłowych w emitowanych gazach na poziomie 0,2 mg/m 3. Fot. 1. Zakład Produkcyjny MetalCo Sp. z o.o. widok od południowej strony na zabytkową Halę Walcowni stanowiącą WYDZIAŁ PRODUKCYJNY NR 1. Stosowane w Zakładzie Produkcyjnym technologie produkcji zostały zaprojektowane i są realizowane zgodnie z wytycznymi BAT dla branży metali nieżelaznych cynku wtórnego. Zalecają one racjonalne zbilansowanie środków (materiałów, surowców i paliw), produktów, odpadów z uwzględnieniem aspektów ekonomicznych inwestycji, eksploatacji, likwidacji oraz protekcji ochrony środowiska. Obecnie Spółka eksploatuje w swoim Zakładzie Produkcyjnym w Świętochłowicach instalacje o zdolności produkcyjnej powyżej 20 ton wytopu na dobę dla cynku, aluminium i ich stopów, przerabiające surowce wtórne, jakimi są materiały odpadowe cynku inne niż niebezpieczne. Surowce przeznaczone do odzysku poddawane są obróbce fizycznej, mechanicznej i termicznej w procesach: przetopu złomów blachy cynkowej i złomów cynku w piecach topielowych dwukomorowych zasilanych gazem ziemnym; przetopu wyselekcjonowanych czystych złomów cynku w piecach topielowych dwukomorowych opalanych gazem ziemnym oraz w piecach tyglowych gazowych i elektrycznym; z wykorzystaniem pieców obrotowych; w układach separacji próżniowej. Działania te polegają na wykorzystaniu odpadów w całości lub części albo prowadzą do odzyskania substancji, materiałów, energii wraz z ich wykorzystaniem. Złomy i odpady pozyskiwane są z terenu całego kraju oraz z państw członkowskich Unii Europejskiej (Węgry, Czechy, Słowacja, Niemcy, Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Austria, Skandynawia) oraz z Turcji, a nawet z USA. W grudniu 2007 roku Główny Inspektorat Ochrony Środowiska udzielił MetalCO pierwszego 17

18 Fot. 2. Instalacja odpylająca gazy odlotowe z pieca topielnego dwukomorowego nr 8: pulsacyjny filtr workowy, włókninowy wraz z emitorem. w Polsce zezwolenia wstępnego, nadając numer rejestrowy instalacji odzysku. Wdrażając zasady Programu Czystej Produkcji, Spółka podejmuje działania służące zastosowaniu i rozwojowi nowych technologii przyjaznych dla środowiska oraz spełniających coraz wyższe normy jakościowe. Produkcja realizowana w Zakładzie w Świętochłowicach bazuje na wykorzystywaniu surowców wtórnych, co pozwala na ograniczenie zużycia surowców pierwotnych czerpanych z zasobów naturalnych. Stosowane technologie pozwalają także ograniczać do minimum ilość wytwarzanych na miejscu odpadów dzięki zagospodarowaniu odpadów własnych w procesie odzysku realizowanego na własnych instalacjach, czego efektem jest otrzymanie jednego z wytwarzanych produktów. Działania te powodują znaczące zmniejszenie ilości odpadów, tak własnych, jak i zakupionych wprowadzanych do środowiska naturalnego. Dodatkowo zastosowanie wstępnej selekcji na instalacji przerobu mechanicznego polegającej na ręcznym i mechanicznym sortowaniu zakupionych złomów i odpadów cynku pozwala na przygotowanie pełnowartościowego wsadu przeznaczonego do przetwarzania w technologii hutniczej. Tylko tak wyselekcjonowane odpady stanowiące balast w postaci złomu stalowego, gumy czy tworzyw sztucznych przekazywane są specjalistycznym firmom zajmującym się ich zagospodarowaniem czy też utylizacją. Zakład Produkcyjny w Świętochłowicach swoją działalność produkcyjną realizuje za pośrednictwem posiadanych trzech indywidualnych, lecz współdziałających ze sobą technologii: technologii przerobu mechanicznego, zwanej także technologią mechaniczną; technologii separacji próżniowej złomów, zwanej także technologią próżniową; technologii przetopu wtórnego metali nieżelaznych, zwanej także technologią hutniczą. Proekologiczna postawa to także nowatorskie rozwiązania stosowane już u źródeł powstawania zagrożeń, a także usprawniające funkcjonowanie Zakładu, które oprócz wspomnianego wykorzystania surowców wtórnych obejmują także między innymi: odzysk cynku z zakupionego materiału na poziomie proc.; racjonalne użytkowanie surowców, materiałów, energii i wody (zastosowanie zamkniętego obiegu wód chłodniczych); ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego; stosowanie urządzeń o wysokiej sprawności energetycznej. Oprócz zrealizowanej przebudowy świętochłowickiego Zakładu i uzyskanego w ten Fot. 3. Instalacja pieca topielnego dwukomorowego nr 8 wraz z karuzelą odlewniczą. sposób efektu ekologicznego zabezpieczono, odrestaurowano i wyeksponowano obiekty techniki wpisane do rejestru zabytków A Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach: maszyny parowe i przetwórcze oraz zespół zabudowań walcowni. Spółka MetalCo posiada certyfikację BUREAU VERITAS CERTIFICATION POLSKA Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie Certyfikat potwierdzający wdrożenie Systemu Zarządzania Jakością zgodnie z wymogami normy ISO 9001:2008 w zakresie produkcji cynków niestopowych oraz stopów cynku i odpadów cynkonośnych, handlu cynkiem i stopami ołowiu oraz odpadami zawierającymi cynk, ołów, aluminium i miedź. Instalacji zlokalizowanej na terenie Zakładu Marszałek Województwa Śląskiego w Katowicach udzielił pozwolenia zintegrowanego, obejmującego swym zakresem warunki wprowadzania gazów i pyłów do powietrza, wytwarzanie odpadów oraz odzysk, zbieranie i transport odpadów. O stałym utrzymywaniu wysokich standardów ochrony środowiska przez Spółkę niechaj świadczy fakt, że już po raz drugi sięgnęła po główną nagrodę w Konkursie Ekolaury Polskiej Izby Ekologii. Swojego pierwszego Ekolaura otrzymała w 2010 roku w kategorii: Ochrona powietrza, ochrona przed hałasem. Realizowane w Zakładzie Produkcyjnym MetalCo Sp. z o.o. w Świętochłowicach technologie produkcyjne zaliczyć należy do wiodących w przemyśle metali nieżelaznych na skalę Unii Europejskiej. Wszystkie zachodzące tu procesy technologiczne zaprojektowane zostały i są realizowane pod kątem bezpiecznego oddziaływania Zakładu na całość komponentów środowiska naturalnego w myśl zasady czterech priorytetów: ZAPOBIEGANIE OGRANICZANIE MINIMALIZOWANIE UNIESZKODLIWIANIE. 18

19 2013 Ekolaur PIE w kategorii: Ochrona powietrza Zakład Budowy Kotłów BUD-KOT ul. Polna 6, Pleszew tel , fax za: Niskoemisyjną, modułową węglową instalację ogrzewania obiektów szklarniowych, wyposażoną w innowacyjny system odpylania. Ciepło przyjazne środowisku Wytwarzanie energii z paliw stałych czy ciężkich olejów opałowych i mazutu wiąże się z poważnym oddziaływaniem na środowisko. Szczególnie uciążliwe są instalacje o mocy poniżej 5 MWth, wytwarzające ciepło użytkowe lub parę technologiczną między innymi w sektorze rolnictwa. Branża ogrodnicza w znaczącym stopniu wykorzystuje do wytwarzania energii mazut lub oleje opałowe. Właściciele czy zarządzający takimi instalacjami poszukują optymalnych rozwiązań zmniejszenia kosztów wytwarzania energii oraz uciążliwości instalacji dla środowiska. Przykładem takiego rozwiązania, możliwego do zastosowania w obiektach szklarniowych, jest niskoemisyjna, modułowa, węglowa instalacja ogrzewania obiektów szklarniowych o wysokiej sprawności energetycznej, odpowiednio w przedziale proc. Składa się ona z kotłów rusztowych typu KTM 800 zasilanych paliwem stałym opracowanych przez Zakład Budowy Kotłów BUD-KOT z Pleszewa wyposażonych w innowacyjny system odpylania (P ; R. Kubica, Politechnika Śląska). Paliwem podstawowym jest kwalifikowany sortyment węgla groszek, automatycznie transportowany z zasobników paliwa bezpośrednio na ruszt, uniemożliwiając tym samym spalanie pozasortymentowych węgli oraz odpadów komunalnych. Kocioł jest wyposażony w system kontroli parametrów procesu spalania z równoczesnym sterowaniem pracą kotła. Dodatkowo kotły wyposażone są w system odprowadzania popiołu z komory spalania i przestrzeni wymienników rurowych, czyszczonych w sposób bezobsługowy, do zbiornika przeznaczonego na jego gromadzenie na zewnątrz instalacji. Integralną częścią instalacji kotłowej jest system oczyszczania spalin wyposażony w innowacyjne rozwiązanie konstrukcyjne baterii cyklonów, w którym zastosowanie żaluzji umożliwia odsysanie części spalin o podwyższonym stężeniu pyłu i ich zawrócenie do komory spalania. Przyczynia się to do obniżenia stężenia tlenków azotu w spalinach i tym samym do spełnienia wymagań aktualnie obowiązującego i planowanego do wdrożenia standardu emisyjnego pyłu i NOx. Instalacja może być wyposażona w zbiornik akumulacyjny pozwalający na zmagazynowanie nadwyżki energii, co stwarza możliwość optymalnej pracy kotła, unikając konieczności pracy z mocą szczątkową, lub jego wygaszanie. Pilotażowa jednostka kotłowa, kompleksowo wyposażona w dwa kotły typu KTM 800 oraz we wszystkie wymienione wcześniej urządzenia, o sumarycznej mocy 1,6 MW została wdrożona do eksploatacji w firmie VOLMARY Sp. z o.o. do ogrzewania obiektów szklarniowych o powierzchni 1,7 ha. Przed modernizacją obiekty te ogrzewane były przez dwa kotły mazutowe, każdy o mocy 2 MW. W wyniku modernizacji nastąpiło zmniejszenie rocznej emisji NOx, pyłu oraz CO 2 o około 20 proc. Zastąpienie zasiarczonego mazutu kwalifikowanym sortymentem węglowym pozwala uzyskać emisję SO 2 o 50 proc. niższą od dopuszczalnego standardu emisyjnego wg ww. Rozp. Min. Środ. z dnia Dz. U. nr 98 poz Zastosowanie innowacyjnego systemu oczyszczania/odpylania spalin daje gwarancję spełnienia wymagań standardu emisji pyłu 100 mg/m 3 przy 6 proc. O 2, planowanych do wprowadzenia ( legislacja.rcl.gov.pl/lista/515/projekt/79384). Wstępnie oszacowane koszty eksploatacyjne są około 3-krotnie niższe od ponoszonych przed modernizacją. Oferowana przez firmę BUD-KOT niskoemisyjna, węglowa instalacja ogrzewania obiektów szklarniowych, wyposażona w innowacyjny system odpylania daje możliwość modułowej zabudowy systemu grzewczego w zależności od zapotrzebowania na energię cieplną. Aktualnie firma BUD-KOT uzyskała kolejne zamówienie na podobną modułową instalację kotłową z przedsiębiorstwa ogrodniczego z Niemiec. Robert Kubica Katedra Inżynierii Chemicznej i Projektowania Procesowego Politechnika Śląska w Gliwicach robert.kubica@polsl.pl Mirosław Śliwa Zakład Budowy Kotłów BUD-KOT Mirosław Śliwa, Pleszew ms@budkot.pl Fot. 1. Kotłownia w firmie VOLMARY Sp. z o.o. Fot. 2. Bateria cyklonów w kotłowni w firmie VOLMARY Sp. z o.o. 19

20 2013 Ekolaur w kategorii: Edukacja ekologiczna Nadleśnictwo Rudka ul. Olendzka 31, Rudka tel , fax za: Edukację i przygodę w lesie na przykładzie Ośrodka Edukacji Leśnej Cyraneczka w Nadleśnictwie Rudka. Edukacja i przygoda w lesie Nadleśnictwo Rudka, jedno z największych nadleśnictw w kraju, obejmujące teren ponad 2360 km 2, położone jest między rzekami Bug i Narew. Nadleśnictwo zarządza lasami będącymi własnością Skarbu Państwa o powierzchni ponad 15 tys. ha oraz nadzoruje gospodarkę leśną w lasach niepaństwowych na powierzchni 34 tys. ha, położonych na terenie 2 województw, 5 starostw powiatowych i 21 gmin. Specyfiką działalności edukacyjnej w Nadleśnictwie Rudka jest bardzo duży obszar działania (6 miast i 638 wsi) i co się z tym wiąże szeroka rzesza odbiorców. Nadleśnictwo podejmuje więc współpracę ze szkołami, samorządami, jednostkami porządku publicznego, parkami, kołami łowieckimi i stowarzyszeniami. Partnerem w edukacji społeczeństwa jest również Narwiański Park Narodowy i Nadbużański Park Krajobrazowy, który od wielu lat jest współorganizatorem licznych imprez, konkursów ekologicznych, prelekcji i pogadanek. Na szczególną uwagę zasługuje współpraca z Muzeum Rolnictwa im. Ks. K. Kluka w Ciechanowcu zwieńczona podpisaniem umowy o współpracy i utworzeniem Muzeum Leśnictwa. W ofercie edukacyjnej, oprócz OEL Cyraneczka, Nadleśnictwo posiada również takie obiekty jak: Ośrodek Informacyjno-Edukacyjny przy siedzibie Nadleśnictwa, Izba Edukacyjna Dąbek oraz wiata turystyczna Echo lasu połączona ze ścieżką przyrodniczo-zdrowotną. Godny uwagi jest Rezerwat Przyrody Koryciny, uroczy kompleks parkowo-dworkowy z grupą 56 prawie 400-letnich dębów, oraz 500-letni dąb Rudosław z Podlasia pierwowzór symbolu Nadleśnictwa. Nadleśnictwo Rudka otwierając Ośrodek Edukacji Leśnej Cyraneczka wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społeczeństwa, stwarzając doskonałe możliwości do prowadzenia zajęć edukacyjnych na świeżym powietrzu. Ośrodek jest unikatowym w skali regionu przykładem podejścia do miejsca prowadzenia zajęć edukacyjnych. Jego wyjątkowość polega na kompleksowym podjęciu tematyki związanej z ochroną przyrody, leśnictwem, łowiectwem i gospodarką rybacką. Celem działalności Ośrodka jest przedstawienie możliwości bezkonfliktowego współistnienia ww. rodzajów gospodarki w powiązaniu z gospodarką rolną na obszarach Natura 2000, w sposób jak najmniej uciążliwy dla środowiska. Połączenie tak wielu dziedzin ma na celu nie tylko przedstawienie racjonalnych sposobów gospodarowania, ale również promowanie walorów przyrodniczych i przede wszystkim uwrażliwienie odbiorców na potrzeby otaczającego nas środowiska. Infrastruktura, która powstała podczas rozbudowy Ośrodka, rozszerza ofertę edukacyjną w południowo-zachodniej części województwa podlaskiego, a także dla miasta Białystok. Został zakupiony sprzęt multimedialny, w tym kiosk i tablica interaktywna z odgłosami ptaków, która podnosi atrakcyjność odbioru i dostępność przekazywanej wiedzy onaszym środowisku przyrodniczym. OEL Cyraneczka daje doskonałe możliwości do prowadzenia profesjonalnych zajęć edukacyjnych poprzez znakomite połączenie bezpośredniego kontaktu z często unikatowymi elementami przyrody i nowoczesnych form przekazu. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawność ogranicza w większości przypadków aktywność człowieka. Zwiększenie aktywności ludzi niepełnosprawnych stwarza naturalny czynnik przyspieszający proces odnowy oraz regeneracji niepełnosprawnego organizmu. Ośrodek rozszerza możliwości poznawcze o tę grupę osób oraz stwarza warunki do przeżycia niezwykłej przygody, co z pewnością przyczyni się do ich aktywizacji. OEL Cyraneczka, bazując na założeniach pedagogiki waldorfskiej powszechnie stosowanej w Niemczech stał się doskonałym miejscem do prowadzenia tego typu zajęć oraz do przeżycia niezwykłego spotkania z unikatową przyrodą. W Cyraneczce prowadzone są różnorodne zajęcia: warsztaty, plenery malarskie i fotograficzne, prelekcje i pogadanki. Ośrodek jest także miejscem wielu ciekawych spotkań i inicjatyw organizowanych wspólnie przez Nadleśnictwo, szkoły, Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków i Towarzystwo Wspierania Inicjatyw Społecznych Alpi w zakresie edukacji przyrodniczej, działań czynnej ochrony oraz organizacji szkoleń tresury psów myśliwskich. Na jego terenie, jak i otaczających go Stawów Pietkowskich, odbywają się zielone lekcje oraz realizowane są różnorodne projekty edukacyjne w zakresie ochrony przyrody, np.: budowa wysp lęgowych dla rybitwy rzecznej, instalowanie sztucznych miejsc lęgowych dla puchacza i kaczki krzyżówki. 20