ZARZĄDZANIU GOSPODARKĄ

Transkrypt

1 CYWILIZACJA ŚMIECI SZANSA CZY ZAGROŻENIE Tarnów 12 grudnia 2014 NOWOCZESNE SYSTEMY TELEINFORMATYCZNE (ICT) W ZARZĄDZANIU GOSPODARKĄ ODPADAMI POLITECHNIKA ŚLĄSKA W GLIWICACH WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI / Katedra Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów krzysztof.gaska@polsl.pl, tel , tel. kom

2 CYWILIZACJA ŚMIECI SZANSA CZY ZAGROŻENIE Tarnów 12 grudnia 2014

3 WPROWADZENIE W myśl zapisów znowelizowanej Ustawy o Utrzymaniu Czystości i Porządku w Gminach, obowiązkiem gminy jest dokonywanie corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi. Analiza ta ma zweryfikować możliwości techniczne i organizacyjne gminy w zakresie możliwości przetwarzania odpadów komunalnych, potrzeb inwestycyjnych, kosztów systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Ma również dostarczyć informacji o liczbie mieszkańców, liczbie właścicieli nieruchomości, którzy nie wykonują obowiązków określonych w ustawie, a także ilości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy, a w szczególności zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania przeznaczonych do składowania. Analiza ma dostarczyć niezbędnych informacji dla stworzenia systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Na gminie spoczywają również obowiązki w zakresie prowadzenia działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Szczególnie obejmujące udostępnianie na stronie internetowej gminy informacji, dotyczących gospodarki odpadami komunalnymi. W celu wsparcia realizowanych zadań statutowych w Jednostkach Samorządu Terytorialnego JST celowe jest wyposażenie jednostek administracji publicznej w zaawansowane narzędzia informatyczne, pozwalające usprawnić pracę poszczególnych wydziałów w zakresie obowiązków określonych przepisami.

4 Zarządzanie systemami gospodarki odpadami Zarządzanie systemami gospodarki odpadami ma niewątpliwie charakter dynamiczny, ponieważ wiąże się z monitorowaniem wielu zjawisk i procesów, w tym: - monitorowania skażeń środowiska naturalnego, wywołanych procesami technologicznymi gospodarowania odpadami. Wiąże się to z ciągłym odczytem i rejestrowaniem danych pomiarowych (tzw. terenowych) (stężenia substancji zanieczyszczających w środowisku naturalnym, tzw. imisji) w sieci receptorów, - przetwarzania tych danych w czasie rzeczywistym i symulacja rozkładu zanieczyszczeń we wszystkich komponentach środowiska naturalnego (powietrze atmosferyczne, wody powierzchniowe i podziemne) - monitorowania tras przemieszczania się środków transportu odpadów (czyli przepływu strumieni odpadów) i zdarzeń związanych z ruchem tych pojazdów, - monitorowanie indywidualnych i regionalnych punktów zbiórki odpadów przez wykorzystanie technologii mobilnych w kontekście prawidłowego gromadzenia odpadów i ilości odpadów poszczególnych frakcji. Istotnym elementem jest tutaj bilansowanie strumieni odpadów w czasie rzeczywistym na potrzeby kontroli dotrzymania odpowiednich poziomów odzysku (dyrektywa UE nakłada taki obowiązek), Monitorowanie dynamicznych zjawisk wraz z automatycznym, bieżącym aktualizowaniem map i baz danych stwarza możliwość generowania na tej podstawie ostrzeżeń i alertów przekazywanych odpowiednim operatorom i służbom decyzyjnym.

5 AKTUALNE REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI USTAWA O UTRZYMANIU PORZĄDKU I CZYSTOŚCI W GMINACH wprowadza zmiany w obowiązującym systemie gospodarowania odpadami komunalnymi, polegające m.in. na: - wzmocnieniu systemu gospodarowania, - prowadzeniu selektywnego zbioru odpadów, - zmniejszeniu ilości odpadów, w tym ulęgających biodegradacji, - zwiększeniu liczby nowoczesnych instalacji do odzysku służących m.in. recyklingowi, czy odnawianiu. Celem zmian ustawy było: uszczelnienie obecnie funkcjonującego systemu gospodarki odpadami komunalnymi; Monitorowanie sposobu postępowania z odpadami komunalnymi przez właścicieli nieruchomości, przedsiębiorców oraz gminy; upowszechnienie prowadzenia selektywnego zbierania odpadów komunalnych uźródła ; zmniejszenie ilości składowanych odpadów komunalnych; zapewnienie powstania odpowiednich instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych.

6 Tworzenie warunków do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy. Zapewnienie budowy, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Nadzorowanie gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Ustanowienie selektywnego zbierania odpadów komunalnych obejmujących, co najmniej: papier, metal, szkło, tworzywa sztuczne, opakowania wielomateriałowe oraz odpady ulegające biodegradacji. Tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów (PSZO). Zapewnienie osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia, odzysku innymi metodami oraz ograniczenie masy odpadów komunalnych przekazywanych do składowania. Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi. Udostępnianie na stronie internetowej urzędu wszelkich informacji dotyczących systemu gospodarki odpadami na terenie gminy. Dokonywanie corocznej analizy stanu gospodarki odpadami, w celu weryfikacji możliwości technicznych i organizacyjnych gminy.

7 ZASTOSOWANIE SYSTEMÓW ICT W PLANOWANIU GOSPODARKI ODPADAMI NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA ORAZ GMINY POZIOM WOJEWÓDZTWA Planowanie i wyznaczanie regionów gospodarki odpadami w wojewódzkich planach gospodarki odpadami; w celu znalezienia optymalnych dróg transportu oraz możliwości odbioru odpadów od wszystkich mieszkańców regionu Wyznaczanie najkorzystniejszego rozwiązania regionalnej gospodarki odpadami uwzględniając warunki terenowe, geologiczne, sozologiczne, hydrogeologiczne itp. (uwzględniając możliwości programu GIS) oraz bilans jakościowy i ilościowy odpadów w regionie Wyznaczanie możliwości położenia instalacji regionalnych do przetwarzania odpadów komunalnych, w celu przetworzenia zgodnie z zasadą bliskości i samowystarczalności odpadów zmieszanych Wyznaczanie instalacji zastępczych Wyznaczanie instalacji ponadregionalnych do odzysku i recyklingu odpadów z selektywnej zbiórki (określenie koniecznej ilości instalacji i ich lokalizacji w podobny sposób jak instalacji regionalnych)

8 ZASTOSOWANIE SYSTEMÓW ICT W PLANOWANIU GOSPODARKI ODPADAMI NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA ORAZ GMINY POZIOM GMINNY Inwentaryzacja nieruchomości, które muszą być objęte nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku (Dz. U Nr 152, poz. 897) wraz z możliwością zbilansowania strumienia odpadów zmieszanych i segregowanych oraz mieszkańców zameldowanych (lub niezameldowanych) i przedsiębiorców produkujących odpady Inwentaryzacja na bazie map GIS terenów zielonych, wraz z obliczeniem ilości odpadów zielonych, biodegradowalnych Wyznaczanie kosztów po wprowadzeniu danych ekonomicznych (nakładów i kosztów eksploatacji) Wyznaczanie punktów selektywnego gromadzenia Dodatkowo rejestr działalności regulowanej

9 ZINTEGROWANE SYSTEMY ICT ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE PLANOWANIA I ZARZĄDZANIA SYSTEMAMI GOSP. ODPADAMI Zastosowanie w zarządzaniu gospodarki odpadami zaawansowanych systemów informatycznych w postaci Systemów Wspomagania Decyzji (ang. Decision Support Systems DSS) pozwala przejść z dotychczasowej biernej pozycji zarządzania odpadami do bardziej aktywnej ułatwiającej podjecie decyzji podczas rozwiązywania problemów planistycznych związanych z dokładnym rozpoznaniem ilości i jakości odpadów wytwarzanych w rozproszonych źródłach, z organizacja systemu zbiórki i systemu transportu odpadów, z inwentaryzacja obiektów związanych z gospodarka odpadami oraz z rozwiązywaniem problemów związanych z lokalizacja nowych obiektów związanych z odpadami.

10 ZINTEGROWANE SYSTEMY ICT Poziomy funkcjonalności stosowanych rozwiązań ICT Planowanie i wyznaczanie regionów gospodarki odpadami w wojewódzkich planach gospodarki odpadami; w celu znalezienia optymalnych dróg transportu oraz możliwości odbioru odpadów od wszystkich mieszkańców regionu Monitorowanie procesu odbierania i transportów odpadów pod kątem ciągłej optymalizacji systemu i procesów planowania, Wyznaczanie najkorzystniejszego rozwiązania regionalnej gospodarki odpadami uwzględniając warunki terenowe, geologiczne, sozologiczne, hydrogeologiczne itp. oraz bilans jakościowy i ilościowy odpadów w regionie Wyznaczanie możliwości położenia instalacji regionalnych do przetwarzania odpadów komunalnych, w celu przetworzenia zgodnie z zasadą bliskości i samowystarczalności odpadów zmieszanych Wyznaczanie instalacji zastępczych Wyznaczanie instalacji ponadregionalnych do odzysku i recyklingu odpadów z selektywnej zbiórki (określenie koniecznej ilości instalacji i ich lokalizacji w podobny sposób jak instalacji regionalnych) Inwentaryzację nieruchomości, które muszą być objęte nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku wraz z możliwością zbilansowania strumienia odpadów zmieszanych i segregowanych oraz mieszkańców zameldowanych (lub niezameldowanych) i przedsiębiorców produkujących odpady Inwentaryzację terenów zielonych, wraz z obliczeniem ilości odpadów zielonych biodegradowalnych Możliwość wyliczenia kosztów po wprowadzeniu danych ekonomicznych (nakładów i kosztów eksploatacji) Wyznaczanie punktów selektywnego gromadzenia odpadów Weryfikację założeń planów gospodarki odpadami Raportowanie efektów funkcjonowania systemu (generator raportów i sprawozdań) Generowanie harmonogramu odbioru odpadów z możliwością bieżącego dostosowania go do ewentualnych zmian stwierdzonych w procesie monitoringu

11 ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE PLANOWANIA I ZARZĄDZANIA SYSTEMAMI GOSPODARKI ODPADAMI

12 ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE PLANOWANIA I ZARZĄDZANIA SYSTEMAMI GOSPODARKI ODPADAMI R E G U L AT O RY E N V IR O N M E N T AT E U R O P E A N L E V E L SDI - S patial Data Infrastructure GroundWater Directive Strategy Landfill Urban Directive Environments Strategy Urban Environments Water Framework Directive Soil Framework Directive Environmental Liability Directive Waste Framework Directive Strategy on waste prevention and recycling IPPC/IED Directives INSPIRE Annex II 1.Elevation 2.Land cover 3.Ortho-imagery 4.Geology Annex I 1.Coordinate reference systems 2.Geographical grid systems 3.Geographical names 4.Administrative units 5.Addresses 6.Cadastral parcels 7.Transport networks 8.Hydrography 9.Protected sites Renewable Energies Directive WISE - Water Information System for E urope ISO - STANDARDS OGC - Open Geospatial Consortium Annex III 1.Statistical units 2.Buildings 3.Soil 4.Land use 5.Human health and safety 6.Utility and governmental services 7.Environmental monitoring facilities 8.Production and industrial facilities 9.Agricultural and aquaculture facilities 10.Population distribution demography Data Themes of INSPIRE 11.Area management/ restriction/regulation zones & reporting units 12.Natural risk zones 13.Atmospheric conditions 14.Meteorological geographical features 15.Oceanographic geographical features 16.Sea regions 17.Bio-geographical regions 18.Habitats and biotopes 19.Species distribution 20.Energy Resources 21.Mineral resources Interoperability and Data Harmonisation

13 ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE PLANOWANIA I ZARZĄDZANIA SYSTEMAMI GOSP. ODP.

14 REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE PLANOWANIA I ZARZĄDZANIA SYSTEMAMI GOSPODARKI ODPADAMI WYKORZYSTANIE APLIKACJI

15 REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE PLANOWANIA I ZARZĄDZANIA SYSTEMAMI GOSPODARKI ODPADAMI WYKORZYSTANIE APLIKACJI MODEL WIELOKRYTERIALNYCH ANALIZ WARIANTOWYCH SYSTEMÓW GOSPODARKI ODPADAMI APLIKACJA POZWALAJĄCA NA MODELOWANIE WARIANTÓW SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI, ANALIZĘ, OPTYMALIZACJĘ PRZY WYKORZYSTANIU ALGORYTMÓW OPTYMALIZACJI DYSKRETNEJ ORAZ STRATEGII EWOLUCYJNYCH, PROGNOZOWANIE ZMIAN PARAMETRÓW PROCESÓW I OBIEKTÓW SYSTEMU PRZEZ WYKORZYSTANIE MODELI SZTUCZNYCH SIECI NEURONOWYCH

16 AKTUALNE REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ZASTOSOWANIE SYSTEMÓW GIS W PLANOWANIU GOSPODARKI ODPADAMI NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA ORAZ GMINY ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE PLANOWANIA I ZARZĄDZANIA SYSTEMAMI GOSPODARKI ODPADAMI WYKORZYSTANIE APLIKACJI MODEL analiz środowiskowych systemów gospodarki odpadami. Stanowi funkcjonalny moduł globalnego modelu aplikacji, pozwalającego na przeprowadzenie symulacji oddziaływania poszczególnych procesów elementarnych na środowisko naturalne w wielokryterialnych analizach wariantowych rozwiązania zintegrowanych systemów gospodarki odpadami. Stanowi narzędzie pozwalające pracownikom JST na szybką i łatwą weryfikację m.in. wyników obliczeń wykonywanych na potrzeby raportów oddziaływania na środowisko

17 REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE PLANOWANIA I ZARZĄDZANIA SYSTEMAMI GOSPODARKI ODPADAMI WYKORZYSTANIE APLIKACJI

18 ANALIZA LOKALIZACJI OBIEKTÓW PRZETWARZANIA I UNIESZKODLIWIANIA ODPADOW W SYSTEMIE GOSPODARKI ODPADAMI

19

20 WNIOSKI Korzyścią płynącą z wykorzystania ZINTEGROWANYCH SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH (W technologii GIS) w wydziałach INFRASTRUKTURY KOMUNALNEJ, jednostek samorządu terytorialnego (JST) jest znacząca poprawa dostępności danych, które dzięki usługom WMS oraz WFS wielu geoportali pozwalają w znaczący sposób wspomagać pracę tych jednostek w szeregu działaniach, wynikających z zadań statutowych. Dodatkowym argumentem, obligującym JST do wdrażania systemów zintegrowanych są przepisy międzynarodowe i krajowe. Dyrektywa INSPIRE reguluje kwestie związane z gromadzeniem i publikowaniem danych przestrzennych. Jej uzupełnieniem, rozwinięciem i przełożeniem na polskie warunki jest ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej (IIP) definiująca zakres działań i obowiązków w zakresie tworzenia krajowej infrastruktury informacji przestrzennej (KIIP).

21 AKTUALNE REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ZASTOSOWANIE SYSTEMÓW GIS W PLANOWANIU GOSPODARKI ODPADAMI NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA ORAZ GMINY WNIOSKI Przedstawione rozwiązania aplikacji desktopowych, stanowią przykład systemu wspomagania komputerowego w planowaniu i zarządzaniu gospodarką odpadami z wykorzystaniem zaawansowanych technologii typu GIS. Dynamiczny rozwój oprogramowania i usług sieciowych WMS pozwala efektywnie realizować procedury planowania systemów gospodarki odpadami na poszczególnych szczeblach administracji publicznej w kontekście zadań statutowych jednostek samorządu terytorialnego (JST). Wprowadzenie rozwiązań sieciowych w oparciu o obowiązujący standard WMS, pozwolił na niemal, nieograniczony dostęp do zasobów geodezyjnych i kartograficznych. Szerokie perspektywy wiążą się również z wdrażaniem standardu WFS, pozwalającego na publikowanie danych przestrzennych w postaci formatów wektorowych. Sektor gospodarki odpadami obok, będący nierozerwalnie związany z planowaniem przestrzennym stanowi jeden z ważniejszych elementów zarządzania środowiskiem naturalnym. Aplikacje wspomagające urzędników w zakresie gospodarki odpadami mają za zadanie gromadzenie i aktualizowanie danych przestrzennych, ich publikowanie (usługa WMS) oraz planowania systemów gospodarki odpadami, jak również monitorowanie zagrożeń w środowisku naturalnym. Nie bez znaczenia są również elementy analiz statystycznych i prognostycznych w wytwarzaniu odpadów, szczególnie w kontekście nowych obowiązków gmin, wynikających z ustawy.

22