Informacja. Nr 299. Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużania Rolnictwa

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużania Rolnictwa Luty 1995 Dorota Stankiewicz Informacja Nr 299 W opracowaniu zamieszczono informacje o przebiegu działalności Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. W wyniku kontroli NIK przeprowadzonej w roku 1993 stwierdzono poważne nadużycia w funkcjonowaniu powyższego Funduszu. Wnioski z kontroli NIK stanowiły argument przemawiający za koniecznością zmian w zasadach wspomagania restrukturyzacji i oddłużenia rolnictwa. Omawiany Fundusz zastąpiła, powołana na mocy ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. Agencja Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa; Agencja ta działa jednakże na odmiennych niż Fundusz zasadach, które zostały przedstawione w końcowej części poniższego opracowania.

2 BSE 1 Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa uzyskał prawną podstawę do działania na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 11 czerwca 1992 r (Dz. U. nr 49, poz. 222)[1]. Fundusz został powołany jako jednostka ułatwiająca realizację celów polityki rolnej takich jak modernizacja i restrukturyzacja gospodarstw rolnych, przetwórstwa rolno-spożywczego, infrastruktury techniczno-produkcyjnej wsi i usług rolniczych [4]. Fundusz miał również za zadanie oddłużanie rolników, którzy przed 14 listopada 1991 roku zaciągnęli kredyty i wpadli w pułapki zadłużeniowe spowodowane gwałtownym wzrostem oprocentowania kredytów i wysoką inflacją [2]. Wg danych Banku Gospodarki Żywnościowej (z czerwca 1992 r.) na 2,1 min indywidualnych gospodarstw rolnych około 12% (250 tys.) korzystało z kredytów bankowych. W tej puli gospodarstw około 23 tys. miało kłopoty ze spłatą długów (przeterminowane kredyty rolników wynosiły 530 mld zł), a w stosunku do 4 tys. z nich toczyło się postępowanie egzekucyjne. Pomoc Funduszu w spłacie zadłużenia polegała na wydłużaniu okresu spłaty rat kapitału wraz z odsetkami [3]. Podmiotami objętymi pomocą Funduszu były w myśl powyżej cytowanego Rozporządzenia: 1. rolnicy indywidualni, 2. indywidualni producenci działów specjalnych produkcji rolnej, 3. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na podstawie zgłoszenia w urzędach, 4. spółki prawa handlowego za wyjątkiem spółek akcyjnych, działające w zakresie produkcji rolnej, przetwórstwa rolno-spożywczego i usług w zakresie rolnic-twa III. Dochodami Funduszu były: 1. środki pochodzące z oprocentowania rezerw obowiązkowych, odprowadzonych przez banki do Narodowego Banku Polskiego, 2. środki z budżetu państwa (w myśl rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 6 sierpnia 1992 r. część środków budżetowych (przeznaczonych na pomoc w finansowaniu modernizacji i restrukturyzacji gospodarstw rolnych, stacji hodowli roślin, utrzymaniu stad zarodowych, rozwoju infrastruktury wsi, zakupu środków plonotwórczych i rozwoju i restrukturyzacji przemysłu spożywczego) znalazła się w gestii Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa) [5], 3. środki pochodzące ze spłaty pożyczek wraz z odsetkami, udzielonych ze środków Funduszu, 4. środki pochodzące ze zwrotu pomocy budżetowej udzielonej w latach ubiegłych na modernizację i restrukturyzację rolnictwa i jego otoczenia, zakup na wozów mineralnych, środków ochrony roślin itp., 5. odsetki od lokat kapitałowych Funduszu, 6. środki uzyskane w ramach pomocy zagranicznej, 7. darowizny. Dysponentem Funduszu był minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Środki Funduszu były gromadzone na wyodrębnionym rachunku w Narodowym Banku Pol-

3 2 BSE skim. Gospodarka finansowa Funduszu w myśl Rozporządzenia miała być prowadzona na podstawie planów stanowiących część ustawy budżetowej. Projekty planów były opracowywane przez Radę Funduszu, w skład której wchodzili przedstawiciele: ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, ministra finansów, prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz rolniczych związków zawodowych [3]. Zasady wykupu wierzytelności za pomocą środków Funduszu 1. Wykupem i restrukturyzacją objęte mogły być wierzytelności banków z tytułu kredytów: 1.1 udzielonych do 14 listopada 1991 roku i przeterminowanych do dnia podpisania umowy o cesję wierzytelności, 1.2. kredytów nie przeterminowanych do dnia podpisania umowy o cesję wierzytelności o ile: a) były objęte w okresach od 15 listopada 1991 roku do 30 czerwca 1992 roku pomocą w ramach akcji restrukturyzacji zadłużenia podjętej przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz w ramach indywidualnych akcji banków kredytujących, b) kredytobiorcy zaciągnęli do 30 czerwca 1992 r. nowe kredyty na spłatę zadłużenia kredytów zaciągniętych do r. 2. Wykupu wierzytelności od banku kredytującego, czyli najczęściej banku spółdzielczego dokonywał bank działający w imieniu i na rzecz Funduszu, 3. Wykupowi podlegały kredyty wykorzystane na cele produkcyjne i inwestycyjne w gospodarstwie rolnym i w działach specjalnych produkcji rolnej, wyłącznie inwestycyjne w przetwórstwie rolno-spożywczym oraz w usługach na rzecz rolnictwa, 4. Wykup nie obejmował wierzytelności wynikających z kredytów preferencyjnych oraz udzielonych ze środków zagranicznych. 5. Wykupem objęta była cała kwota zadłużenia w danym banku, wynikająca z pkt. 3, pomniejszona o zadłużenie określone w pkt. 4, w jej nominalnej wartości obejmującej kredyt i odsetki według stanu na dzień podpisania umowy z bankiem kredytującym (spółdzielczym) o cesji wierzytelności na rzecz banku działającego w imieniu Funduszu. 6. Decyzje o wykupieniu wierzytelności podejmował: - do kwoty 1,0 mld zł bank działający w imieniu Funduszu - samodzielnie, - powyżej kwoty 1 mld zł - po uzyskaniu pozytywnej opinii przez Fundusz. 7. Bank, po wykupieniu wierzytelności w imieniu Funduszu, podpisywał bądź zlecał bankowi spółdzielczemu podpisanie z dłużnikiem umowy o restrukturyzacji nominalnej wartości wykupionego długu, określając nowe warunki jego spłaty przy zastosowaniu następujących zasad: - okres spłaty nie mógł przekraczać 7 lat, - możliwe było zastosowanie karencji spłaty rat i odsetek do 12 miesięcy, - oprocentowanie kwoty pozostałej do spłaty wynosiło 5% w stosunku rocznym, - odsetki pobierane są łącznie z ratami spłat kapitału.

4 BSE 3 Podmiot ubiegający się o restrukturyzację zadłużenia powinien zwrócić się do banku kredytującego, w którym jest zadłużony (banku spółdzielczego) z wnioskiem o wykupienie wierzytelności, dołączając charakterystykę zadłużenia, rodzaje wierzycieli i przedstawić plan naprawczy dokumentujący możliwość spłaty zadłużenia na nowych warunkach. Do kwoty zadłużenia nie przekraczającej 500 min zł nie wymagano wypełniania sformalizowanych wzorów, dłużnik musiał jednak przedstawić w formie pisemnej założenia produkcyjne i rachunek kosztów i zysków. Podstawą oceny dłużnika mogła być ocena zdolności kredytowej stosowana przez bank kredytujący z opinią Ośrodka Doradztwa Rolniczego (ODR). Przy kwocie zadłużenia 500 min zł - 1 mld zł dłużnik powinien przygotować plan naprawczy, zaopiniowany przez Ośrodek Doradztwa Rolniczego lub inną firmę doradczą. Plan taki mógł być przygotowany przez ODR. Przy kwocie zadłużenia powyżej 1 mld zł dłużnik winien przedstawić plan naprawczy opracowany wg standardów uznawanych przez bank przy rozpatrywaniu wniosków opiewających na kwoty kredytu przekraczające tę sumę. Wymagana była opinia lub przygotowanie planu przez ODR lub firmę doradczą. Bank kredytujący zamierzający zbyć wierzytelność przedstawić musiał skompletowany wniosek dłużnika do zaopiniowania komisji społecznej. Po uzyskaniu pozytywnej opinii ze strony tej komisji, wniosek był przedstawiany bankowi, który w imieniu Funduszu miał dokonać wykupu wierzytelności. Zasady udzielania kredytów ze środków Funduszu Fundusz powierzał udzielanie kredytów działającym w jego imieniu bankom. 1. Rodzaje kredytów: - na cele umożliwiające realizację planów naprawczych (o ile warunkiem odzyskania zdolności dłużnika do spłaty wierzytelności i rozwoju przedsięwzięcia jest uzyskanie nowego kredytu wnioskowanego w planie naprawczym), - na realizację przedsięwzięć podejmowanych w rolnictwie w działach specjalnych produkcji rolnej, w przetwórstwie rolno-spożywczym (z wyjątkiem produkcji alkoholu i papierosów) oraz w usługach na rzecz rolnictwa - na podstawie planu modernizacyjnego (plan naprawczy służył jako podstawa przy udzielaniu kredytów modernizacyjnych). 2. Pierwszeństwo w uzyskaniu kredytu miało obejmować przedsięwzięcia, których realizacja związana jest z planem naprawczym oraz inwestycje o wysokim stopniu zaawansowania. W przypadku kredytowania nowo rozpoczynanych przedsięwzięć wymagany był od kredytobiorcy wkład własny stanowiący minimum 20% wartości kosztorysowej projektowanego przedsięwzięcia. 3. Zasady udzielania kredytów: - oprocentowanie w wysokości 20% w stosunku rocznym, - spłata kredytu w ciągu 7 lat z możliwością uwzględnienia karencji spłaty rat i

5 4 BSE odsetek na okres nie przekraczający 12 miesięcy, - spłata odsetek dokonywana jest w terminach-spłaty rat kredytów. 4. Udzielanie kredytów Fundusz miał powierzać bankom działającym w jego imieniu. Przewidziano też możliwość (w drodze odrębnych umów) powierzania innym bankom przez banki działające w imieniu Funduszu udzielania kredytów wraz z prowadzeniem ich obsługi [1]. 5. Decyzję o udzieleniu kredytu do kwoty 1 mld zł banki miały podejmować samodzielnie, powyżej 1 mld zł po uzyskaniu pozytywnej opinii Funduszu [1], Zasady udzielania gwarancji i poręczeń na podstawie środków Funduszu Gwarancji i poręczeń miały udzielać banki regionalne, z którymi Fundusz zawarł umowę oraz inne banki, na podstawie umów zawartych z bankami regionalnymi. Z gwarancji i poręczeń mogły korzystać podmioty ubiegające się o kredyt ze środków nie stanowiących własności Funduszu i nie posiadające dostatecznego zabezpieczenia w majątku własnym. Do udzielenia gwarancji lub poręczenia wymagana była pozytywna ocena przedstawionego przez osobę zainteresowaną planu modernizacyjnego zawierającego podstawowe elementy biznes planu. Udzielanie gwarancji lub poręczenia rta kwotę przekraczającą 1 mld zł wymagało zgody Funduszu [1]. Działalność Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa w latach W lecie 1992 r. miała miejsce dotkliwa susza. Jej skutkiem był drastyczny spadek plonów rolnych i dochodów rolników. W związku z tym do rozporządzenia z dn. 11 czerwca wprowadzono rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 30 września 1992 r. zapis, na mocy którego Środki Funduszu w latach 1992 i 1993 mogły być przeznaczane na pomoc w spłacie kredytów zaciągniętych przez rolnicze podmioty gospodarcze dotknięte suszą w 1992 r. [6]. W 1993 roku głównym źródłem dochodów Funduszu były środki pochodzące z oprocentowania rezerw obowiązkowych banków ( min zł) i dotacja z budżetu równa min zł. W tabeli nr 1 przedstawiono stan Funduszu obejmujący przewidywane wykonanie za 1992 r. [7].

6 BSE 5 FUNDUSZ RESTRUKTURYZACJI I ODDŁUŻENIA ROLNICTWA T r e ś ć STAN FUNDUSZU NA POCZĄTEK ROKU DOCHODY środki pochodzące z oprocentowania rezerw obowiązkowych Dotacja z budżetu Środki pochodzące ze zwrotu pomocy budżetowej udzielone w latach ubiegłych Inne środki WYDATKI Kredyty na modernizację gospodarstw rolnych rozwój, restrukturyzację i modernizację przetwórstwa rolno-spożywczego oraz usług w zakresie rolnictwa Pomoc w spłacie zadłużenia rolników z tytułu kredytów zaciągniętych od r. i przeterminowanych do r. Pomoc w spłacie odsetek od kredytów rolnikom na wznowienie produkcji w związku z suszą Inne wydatki STAN FUNDUSZU NA KONIEC ROKU Przewid. wykonanie za 1992 r W tabeli nr 2 zamieszczono wykonanie planu finansowego za 1993 rok [8] Tabela nr 2 Wykonanie planu finansowego Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa za 1993 rok LP- Treść Rok 1993 % plan* wykonanie Stan Funduszu na pocz. roku ,3 II. Dochody ,5 1. Środki pochodzące z oprocentowania : rezerw obowiązkowych ,7 2. Dotacja budżetu Środki pochodzące ze zwrotu pomocy budżetowej udzielonej w latach ubiegłych Inne środki ,7 III. Wydatki ,8 1. Kredyty na modernizację gospodarstw rolnych, rozwój, restrukturyzację i modernizację przetwórstwa rolno-spożywczego oraz usług w zakresie rolnictwa ,2 2. Pomoc w spłacie zadłużenia rolników z tyt. kredytów zaciągniętych do r. i przeterminowanych do r ,6 3. Pomoc w spłacie odsetek od kredytów udzielonych rolnikom na wznowienie produkcji w związku z suszą ,4 4. Inne wydatki ** 814,4 IV. Stan funduszu na koniec roku *** 748,6 * plan w/g ustawy budżetowe z dnia 12 lutego 1993 r. **w tym kwotę min zł przekazano do banków na lokaty w związku z udzielaniem tzw kredytów suszowych w tym środki Funduszu na r-ku w NBP mln zł

7 6 BSE Z danych z końca 1992 r. wynikało, że na 8 tysięcy przyjętych wniosków, 10% nie odpowiadało wymogom stawianym przez Fundusz [7]. Wyniki kontroli NIK W I półroczu 1993 roku Najwyższa Izba Kontroli na zlecenie Prezydium Sejmu RP przeprowadziła kontrolę funkcjonowania Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Kontrolą objęto rok 1992 i 5 miesięcy 1993 r. [14]. Jak wynikało z informacji NIK, przedstawionej na posiedzeniu sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej 30 marca 1993 r. kredyty z Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia udzielane były w wielu wypadkach z pominięciem obowiązujących zasad, preferowani byli wielcy, niejednokrotnie nierolniczy inwestorzy z pominięciem zadłużonych rolników [15]. Badania kontrolne wykazały, że utworzenie przedmiotowego Funduszu było niezgodne z wymogami Prawa budżetowego. W myśl art. 18 ust. 1 ustawy Prawo budżetowe (Dz.U. z 1993 r., nr 72, poz. 344) zadanie państwowe może być wyodrębnione z budżetu państwa i finansowane w ramach państwowego funduszu celowego, gdy fundusz taki utworzony zostanie na podstawie ustawy. Za podstawę utworzenia FRiOR-u nie można też uznać przepisu (art. 31) ustawy o Narodowym Banku Polskim, który upoważnił Radę Ministrów do określenia zasad funkcjonowania i źródeł zasilania Funduszu. Rozporządzenie Rady Ministrów nie określiło zasad przeznaczania środków Funduszu na wymienione w nim cele, natomiast postanowiło, że wykorzystanie tych środków odbywać się będzie na podstawie umów zawieranych przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej z bankami. W umowach tych określone zostały, przy pewnej jednak uznaniowości, jednolite zasady przeznaczania środków Funduszu na wykup wierzytelności, kredyty inwestycyjne, gwarancje i poręczenia kredytów bankowych oraz dopłaty do oprocentowania "kredytów suszowych". Zastrzeżenia nasuwał fakt nieokreślenia w tych umowach w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości, kto ponosi ryzyko wynikające z niedotrzymania warunków umowy przez kredytobiorców, bowiem decyzje o wykupie wierzytelności i udzielaniu kredytów do 1 mld zł banki podejmowały samodzielnie, a powyżej 1 mld zł - na podstawie pozytywnej opinii ministra. Z kontroli wynikło, między innymi, że określone w powyższych umowach zasady udzielania środków Funduszu byty w wielu przypadkach nie przestrzegane, zarówno przez banki, jak i przez ministra. Wbrew zasadom dokonywano wykupu wierzytelności powstałych z tytułu kredytów nieprzeterminowanych, a także z tytułu kredytów preferencyjnych oraz udzielanych ze środków zagranicznych. Niektóre banki oraz minister kwalifikowali do wykupu wierzytelności powstałe z tytułu kredytów przyznawanych na działalność handlową, a także kredytów udzielonych na cele nieokreślone. Pomoc przyznawana ze środków Funduszu była w wielu wypadkach przyznawana dla innych działów gospodarki. Około 10% tej pomocy przeznaczono na oddłużenie i inwestycje tzw. biznesu spoza rolnictwa. W puli kwot powyżej 1 mld zł przekazano dla

8 BSE 7 podmiotów z przemysłu spożywczego, chemicznego, turystycznego oraz leśnictwa i handlu łącznie około 415 mld zł. Kontrola wykazała, że nieomal wszystkie banki, z którymi minister podpisał umowy, scedowały wynikające z tych umów zadania na banki kredytujące przez zawarcie z nimi odpowiednich umów. W wielu przypadkach banki te, zgłaszając do Funduszu zapotrzebowanie na określone środki, nie zawsze dysponowały kompletem wymaganych dokumentów, uzasadniających ich przyznanie. Niektóre banki zgłaszały zapotrzebowanie na te środki na podstawie wniosków, które nie uzyskały pozytywnej oceny bądź zawierały błędne wyliczenia kwot z przeznaczeniem na zakup wierzytelności. Kontrolowane banki w większości nie przestrzegały umownej zasady wypłacania środków Funduszu na kredytowanie inwestycji zgodnie z harmonogramem realizacji tych inwestycji; środki były wypłacane często w gotówce, jednorazowo lub w 2 transzach z kilkudniowymi odstępami. Wypłacane w gotówce środki w niektórych wypadkach były lokowane przez kredytobiorców na rachunkach terminowych bądź przeznaczane na wydatki bieżące i spłatę kredytów zaciągniętych w innych bankach. W 1992 roku zrealizowane dochody Funduszu na przewidziane w ustawie budżetowej wydatki wynosiły około 1 717,3 mld zł (92,5% zaplanowanych dochodów). Z dochodów tych głównie na skutek opóźnień w uruchamianiu środków zdołano wydatkować zaledwie 51,4% wydatków planowanych, w tym na dopłaty do kredytu suszowego - 36,8% planowanych (niski poziom realizacji dopłat do kredytów suszowych był spowodowany również brakiem środków własnych w niektórych bankach, zwłaszcza spółdzielczych). W okresie objętym kontrolą (do maja 1993 r. włącznie) wydatkowano ogółem z Funduszu miel zł. Niska realizacja planowanych wydatków wynikała również z niewłaściwej pracy banków oraz wprowadzenia obowiązku opiniowania przez ministra wniosków dotyczących kwot jednostkowych powyżej 1 mld zł. Taka procedura opóźniała wydatkowanie znacznej części środków (okres oczekiwania banków na opinie ministra przekraczał niekiedy nawet 3 miesiące). Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli taki stan rzeczy wymagał podjęcia następujących działań: - przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej: uregulowania statusu Funduszu zgodnie z wymogami Prawa Budżetowego lub powołanie innej państwowej jednostki organizacyjnej do spraw restrukturyzacji i oddłużenia rolnictwa z określeniem warunków i zasad korzystania z tych środków. - przez ministra finansów: określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad gospodarki finansowej funduszów celowych Dla usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie udzielania i wykorzystania środków Funduszu, NIK uznał za niezbędne (do czasu dokonania powyższych uregulowań prawnych) podjęcie przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej działań mających na celu:

9 8 BSE 1. Wyeliminowanie przy udzielaniu pomocy ze środków Funduszu uznaniowych zasad ustalonych w umowach zawartych z bankami stosownie do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1992 r. w sprawie zasad funkcjonowania oraz źródeł zasilania Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. 2. Ograniczenie maksymalnej kwoty jednostkowej pomocy udzielanej ze środków Funduszu w celu oszczędnego nimi gospodarowania. ; < 3. Spowodowanie przestrzegania przez banki, zgodnie z ustaleniami umów, prawidłowego wykorzystania przyznanych z Funduszu środków na określone cele. 4. Wyegzekwowanie od banków zwrotu na rachunek Funduszu niezależnie pobranych środków Funduszu wraz z odsetkami. 5. Przestrzeganie terminów przekazywania do Funduszu przez banki kopii umów dotyczących wykupu i restrukturyzacji wierzytelności oraz kopii umów kredytowych [14]. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Wnioski z kontroli NIK stanowiły poważny argument przemawiający za koniecznością zmian w zasadach wspomagania restrukturyzacji i oddłużenia rolnictwa. Zmiany w funkcjonowaniu Funduszu Restrukturyzacji zostały zapowiedziane 8 lipca na spotkaniu wiceministra rolnictwa (Marii Zwolińskiej) z przedstawicielami Federacji Związków Pracodawców Rolnych. Głównym założeniem zmian miało być przekształcenie funduszu w fundację, która miałaby osobowość prawną i pokrywałaby bankom równowartość zmniejszonych wpływów z powodu niższego oprocentowania kredytów [11]. Na mocy ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. (Dz. U. RP nr- 1 z 4 stycznia br.) została utworzona Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wydano także 2 rozporządzenia Rady Ministrów, tj. w sprawie szczegółowych zasad działania Agencji oraz rozporządzenie nadające statut. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zastąpiła utworzony w połowie 1992 r. Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Podobnie jak Fundusz, Agencja czerpie środki z oprocentowania rezerw bankowych, które banki odprowadzają do NBP. W przeciwieństwie jednak do poprzednika, Agencja nie zajmuje się bezpośrednio działalnością kredytową. Agencja nie udziela kredytów, ale dopłaca do kredytów udzielanych przez banki. Dopłata ta polega na wyrównywaniu różnicy między ceną kredytu preferencyjnego a komercyjnego [2]. Agencja - w odróżnieniu od Funduszu - ma osobowość prawną. Kolejną różnicą jest zwrócenie znacznie większej uwagi na modernizację rolnictwa i dostosowanie go do wymogów UE, nie zaś - oddłużanie gospodarstw. Zainteresowanie tańszymi kredytami na modernizację gospodarstw jest tak duże, że w okresie od kwietnia (gdy Agencja podpisała pierwsze umowy z bankami) do czerwca 1994 r. Ośrodki Doradztwa Rolniczego pozytywnie zaopiniowały ponad 3700 wniosków na kwotę 2,2 bin zł [9]. Plan finansowy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na 1994 r. i

10 BSE 9 przewidywane wykonanie oraz projekt na 1995 rok zamieszczono w załączniku nr 1. [8]. Według projektu Ustawy budżetowej na 1995 rok dla Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przewidziano min zł dotacji z budżetu, a min zł pochodzi z pożyczki dostosowawczej dla polskiego rolnictwa z Banku Światowego (ASAL). W gestii Agencji ma się także znaleźć min zł dotacji celowej na dopłaty do "kredytów suszowych" [13], [16]. Źródła 1. Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa - stan, działania i procedura pomocy, Bos-s- Rolnictwo, nr 133/ r. 2. Zasady funkcjonowania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny nr 9/ Rozporządzenie Rady Ministrów z U czerwca w sprawie zasad funkcjonowania oraz źródeł zasilania Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, Boss-Rolnictwo, nr 129/ r. 4. Boss-Rolnictwo, nr 121/ r. 5. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 6 sierpnia 1992 r. w sprawie określenia zasad i trybu udzielania dotacji na restrukturyzację rolnictwa i jego otoczenia oraz na częściowe sfinansowanie nakładów inwestycyjnych poniesionych w 1992 r. na zaopatrzenie wsi w wodę i poprawę gospodarki wodno-ściekowej, Boss-Rolnictwo nr 138/ r. 6. Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 września 1992 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad funkcjonowania oraz źródeł zasilania Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, Boss-Rolnictwo, nr 144/ r. 7. BOSS-Rolnictwo, nr 154/155/ r. 8. Informacja o wykonaniu planu finansowego Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa na 1993 r., Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Warszawa, r. 9. BOSS-Rolnictwo, nr 247/ r. 10. BOSS-Rolnictwo, nr 217/ r. 11. BOSS-Rolnictwo, nr 183/ r. 12. Ustawa budżetowa na 1994 rok. 13. Projekt ustawy budżetowej na 1995 rok. 14. Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, Najwyższa Izba Kontroli, Zespół Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa, listopad 1993 r. 15. BOSS-Rolnictwo nr 168/ r. 16. Informacja o planowanych na 1995 r. dochodach i wydatkach Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Warszawa,

11 10 BSE

12 BSE 11