Biomy nieleśne zdominowane przez trawy, których strategia determinuje charakter całego ekosystemu. Wiele typów ekosystemów trawiastych, o różnych
|
|
|
- Zuzanna Kozak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 1
2 Biomy nieleśne zdominowane przez trawy, których strategia determinuje charakter całego ekosystemu. Wiele typów ekosystemów trawiastych, o różnych nazwach. 2
3 3
4 Obszary trawiaste zajmują duże obszary na lądach 4
5 5
6 Sawanna to obszar porośnięty głównie roślinnością trawiastą, ze zmiennym udziałem krzewów i drzew. Występuje w rejonach tropikalnych i subtropikalnych (między zwrotnikami), w klimacie sezonowym, jak widać na diagramach klimatycznych. 6
7 7
8 Maksymalny udział drzew w pokryciu sawanny zależy od dostępności wody (sumy opadów); ale nawet przy stosunkowo wysokich opadach zadrzewienie może być niewielkie świadczy to o istnieniu innych czynników ograniczających roślinność drzewiastą (pożary, spasanie, człowiek). 8
9 Suche sawanny i stepy charakteryzuje duży udział roślin o fotosyntezie C4 (kolorem zaznaczono % gatunków C4); 9
10 Układ fotosyntezy C3 z udziałem enzymu Rubisco jest niewydajny we współczesnym świecie wyewoluował, kiedy stężenie CO 2 było 100 razy wyższe. 30 mln lat temu miał miejsce wynalazek fotosyntezy C4, ale przełom rozpowszechnienie się tej strategii - zaledwie kilka mln lat temu. 10
11 Sawanna często ulega pożarom, które można uznać za zjawisko naturalne. Niektóre są gigantyczne. Zdjęcia satelitarne pokazują fazy rozwoju pożaru w stepach parku narodowego Kalahari. 12
12 Czerwone kropki są sztucznym oznaczeniem ognisk pożarów, w miejscach gdzie zostały zarejestrowane przez wielospektralny czujnik MODIS satelity Terra. Smugi dymu są widoczne na zwykłym zdjęciu panchromatycznym. 13
13 Sawanna jest biomem niejednorodnym, tą ogólną nazwą obejmuje się wiele formacji, różniących się wieloma cechami; występują na wszystkich kontynentach. 14
14 Sawanna wschodnioafrykańska z dużym udziałem zadrzewień akacji żółtokorej; typowe dla sawanny jest płynne przejście w suche lasy sezonowe. 15
15 Sawanna wschodnioafrykańska z charakterystycznymi drzewami baobabami. Baobaby występują w Afryce kontynentalnej (1 gatunek), w Australii (1 gatunek) i na Madagaskarze (6 gatunków); są drzewami znakomicie przystosowanymi do okresu sezonowej suszy. 16
16 Sucha sawanna z udziałem krzewów i akacji parasolowych w płn. Kenii. Akacja parasolowa jest bardzo charakterystycznym gatunkiem sawanny afrykańskiej 17
17 Typowy roślinożerca sawanny: żyrafa. 18
18 Charakterystyczny element ekosystemu sawanny: termity; czerwony kolor gleby wskazuje na laterytowy proces glebotwórczy 19
19 20
20 Koniowate (Equus sp.) są typowym elementem sawanny i stepu. Zebra Grevy ego jest rzadkim, zagrożonym gatunkiem. Jest znacznie większa od pospolitych zebr innych gatunków 21
21 Na sawannie występuje wiele gatunków antylop; małe gatunki wymagają pokarmu bogatszego z związki odżywcze i łatwiej strawnego, niż sama trawa; gerenuk jest wyspecjalizowany w żerowaniu na liściach krzewów o małych drzew (jak żyrafa), w czym pomaga mu długa szyja i umiejętność stawania na tylnych nogach. 22
22 23
23 Pospolita i szeroko rozpowszechniona w Afryce antylopa impala (młode samce). 24
24 Małe gatunki antylop i gazeli, występują nieraz w dużych zagęszczeniach. Impale i gazele poszukują pokarmu o wysokiej wartości odżywczej. 25
25 Antylopy topi i bawolce są mało wybredne, ponieważ mają bardziej zaawansowany symbiotyczny system trawienia objętościowego pokarmu w rozbudowanym systemie przedżołądków (żwacz). 26
26 Antylopa gnu (wildebeest), spokrewniona z topi i bawolcami, jest również mało wybrednym trawojadem. 27
27 Duże antylopy mogą rozwinąć większe komory fermentacyjne (żwacz) dzięki czemu mogą korzystać z pokarmu gorszej jakości. Oryksy są również odporne na brak wody. 28
28 29
29 Kolejnym wielkim ssakiem roślinożernym jest bawół kafryjski wielki przeżuwacz, trawożerny. 30
30 Bawół ma ogromny żwacz, w którym skutecznie trawi objętościowy pokarm głownie trawę. Antylopy maja tym bardziej wyspecjalizowany (skoncentrowany) pokarm, im są mniejsze. Dik- dik jest jedną z najmniejszych antylop (wielkości zająca, 3-4 kg). Żwacz zajmuje znacznie mniejszą (proporcjonalnie) objętość. 31
31 Zestawienie porównawcze afrykańskich przeżuwaczy, w różnym stopniu zaadaptowanych do pobierania niskowartościowego pokarmu roślinnego. 32
32 33
33 Nosorożec biały żywi się głównie trawą, podobnie jak duże przeżuwacze. 34
34 35
35 36
36 Bliski krewny nosorożca białego, również występujący w Afryce nosorożec czarny, jest bardziej wybiórczy i uzupełnia dietę pokarmem bardziej skoncentrowanym. Te przystosowania uwidaczniają się w budowie pyska. Oba afrykańskie gatunki nosorożców zostały na wolności prawie wytępione, swój byt obecnie zawdzięczają aktywnej ochronie, reintrodukcjom i ogrodom zoologicznym. Nosorożec biały został wytępiony w swoim pierwotnym zasięgu w Afryce środkowej (pomarańcz.), i prawie wytępiony w Afryce Południowej (zielony) Obecnie nosorożec biały żyje w reintrodukowanych populacjach (bordo) i populacjach introdukowanych w miejscach, gdzie dawniej nie występował (czerwony). Nosorożec czarny żyje w reliktowych populacjach w parkach narodowych, także w populacjach reintroduowanych lub wprowadzonych ba tereny dawniej przez niego nie zamieszkiwane. 37
37 38
38 39
39 40
40 Miedzioryt Albrechta Dürera przedstawiający nosorożca indyjskiego. 41
41 Nosorożec indyjski jest najliczniejszym gatunkiem spośród azjatyckich nosorożców leśnych. Jego zasięg skurczył się do paru niewielkich rezerwatów. Nosorożec indyjski, obok afrykańskiego białego, to największe gatunki nosorożców (osiągają 3 tony masy ciała). 42
42 Nosorożec indyjski jest najliczniejszym gatunkiem spośród azjatyckich nosorożców leśnych. Jego zasięg skurczył się do paru niewielkich rezerwatów. Nosorożec indyjski, obok afrykańskiego białego, to największe gatunki nosorożców (osiągają 3 tony masy ciała). 43
43 Dwa pozostałe gatunki leśnych nosorożców azjatyckich są na krawędzi wymarcia. Inne spokrewnione gatunki lub podgatunki juz wymarły. Nosorożce leśne, jak wszystkie leśne zwierzęta roślinożerne, są wymagające pokarmowo; ich wydłużone wargi umożliwiają wybiórcze żerowanie. 44
44 Otwarta sawanna trawiasta, z niewielkim udziałem drzew i krzewów, mimo stosunkowo dużej wilgotności. Największe drzew do wilczomlecze kandelabrowe (obok stado słoni). 45
45 Roślinożercami w wysokoproduktywnych sawannach i stepach są obok licznych stad antylop i gazeli także największe ssaki: słonie i nosorożce 46
46 47
47 Roślinożerność to presja na populacje roślin, w odpowiedzi dobór prowadzi do rozwinięcia u roślin adaptacji utrudniających żerowanie roślinożerców. Akacja A. drepanolobium ma ogromne kolce, swoją biomasę (liście) chroni również substancjami trującymi, a na dodatek ma przymierze obronne z mrówkami, dla których wytwarza specjalne domicja; mrówki atakują każdego roślinożercę próbującego zrywać liście. 48
48 Podrażnione mrówki wybiegają z domicjum. Afrykańskie mrówki Crematogaster w podnieceniu zadzierają charakterystycznie odwołok identycznie zachowują się południowoamerykańskie mrówki z rodz. Azteca, o podobnej niszy ekologicznej. 49
49 W afrykańskiej sawannie charakterystycznym elementem są małpy pawiany i koczkodany. 50
50 51
51 52
52 Obok dużych ssaków, na trawiastej sawannie żeruje cała gama gatunków dużych ptaków, o pokarmie mieszanym, roślinnym lub zwierzęcym. Ptaki te żerują chodząc po sawannie. 53
53 54
54 55
55 56
56 Drapieżnikami eksploatującymi olbrzymie zasoby roślinożerców są duże koty i psowate. W Afryce oczywiście lew. 57
57 Lwy żyją głownie w menażeriach, albo parkach narodowych, gdzie są obiektem prześladowania przez turystów. 58
58 Wg. niedawnych publikacji liczba wielkich drapieżników afrykańskich (i innych rejonów) silnie spada nawet na terenach chronionych. Gepard w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zmniejszył liczebność o rząd wielkości. 59
59 60
60 Odmiany sawann i stepów mają lokalne nazwy. Sucha sawanna drzewiasta lub krzaczasta w Brazylii nosi nazwę Caatinga. 61
61 Na dużych obszarach nizinnych Ameryki Pd. w strefie subtropikalnej występuje sawanna zalewowa - cerrado (obecnie znacznie zmieniona przez człowieka). W obrębie tej formacji wyróżnia się fragmenty eutroficzne z wysokopiennym lasem (zwykle jako lasy galeriowe nad rzekami), cerrado sensu stricto, które jest porośnięte murawą z udziałem niewielkich drzew i krzewów, a także bezdrzewne murawy mniej lub bardziej podmokłe. 62
62 Odpowiednikiem sawanny zalewowej cerrado z Brazylii, w północnym krańcu Ameryki Południowej jest obszar llanos, rozciągający się na dużej przestrzeni w Wenezueli i Kolumbii. 63
63 W porze deszczowej w płaskich, bezodpływowych obszarach wylewają rzeki, poziom wody się podnosi i pokrywa otwarte przestrzenie na głębokość 1-2 lub więcej m. Drzewa są zalane aż po korony. 64
64 Jednym z najbardziej charakterystycznych gatunków sawanny zalewowej Ameryki Pd. jest kapibara największy gryzoń. 65
65 Sawanny Ameryki południowej, także Afryki, również te zalewowe, są ekstensywnie eksploatowane jako pastwiska; hodowane bydło to azjatyckie zebu, które dobrze znoszą ciepły i mokry klimat. 66
66 67
67 Wyspa leśna na terenie zalewowym; Pantanal, Brazylia. Wyspy pozostają suche w porze deszczowej i tam chronią się zwierzęta lądowe (obecnie są to przeważnie stada bydła). W okresie suchym woda opada i zachowuje się tylko w niewielkich zagłębieniach; tam z kolei w porze suchej koncentrują się ptaki wodne, aligatory i inne wodne/ziemnowodna zwierzęta. 68
68 69
69 Wśród drzew zarośli sawanny zalewowej wyrózniaja się drzewa z rodzajów Tabebuia, Cecropia i in. 70
70 Obszar wyspy na sawannie zalewowej porasta kilka gatunków drzew, szczególnie palmy Attalea phalerata, bocaiuva (Acrocomia sclerocarpa) i fikusy (Ficus sp.). 71
71 72
72 W sawannie zalewowej występują gatunki termitów budujące termitiery na drzewach, w miejscach suchych występują termity budujące termitiery naziemne. Cerrado uchodzi za sawannę termitową w jeszcze większym stopniu niż sawanna afrykańska. Prócz tego wielką rolę w cerrado odgrywają pospolite mrówki grzybiarki. 73
73 Typowymi ssakami dla cerrado są mrówkojady i pancerniki. Tamandua wystepuje w miejscach zadrzewionych. 74
74 Pancernik wielki jest największym gatunkiem z tej grupy. 75
75 Na kontynencie afrykańskim funkcjonalnym odpowiednikiem amerykańskich mrówkojadów jest Mrównik kapski (Orycteropus afer). Mrównik jest jedyny przedstawicielem rzędu mrówników, odległego taksonomicznie od szczerbaków, do których należą mrównkojady. 76
76 Pancerniki należą do tego samego rzędu szczerbaków (Xenarthra), co mrówkojady. Również są owadożerne (w znacznym stopniu termitożerne, ale nie tak wyspecjalizowane jak mrówkojady). Kopią głębokie nory. 77
77 Liczne ptaki drapieżne i sępy w otwartej sawannie żywią się padliną. 78
78 Wyspecjalizowany drapieżnik, preferuje duże lądowe ślimaki, które zręcznie wydobywa ze skorup za pomocą specjalnie przystosowanego dzioba. 79
79 Na brazylijskiej sawannie żyje gatunek dzięcioła, który radzi sobie bez drzew. Gatunkiem tym bardzo interesował sie Darwin. 80
80 Typowy ssak zalewowej sawanny: kapibara, największy gryzoń na Ziemi. 81
81 Wydra olbrzymia: drapieżny (głównie rybożerny) gatunek ssaka sawanny zalewowej. 82
82 Kajman okularowy pospolity i mimo tępienia wciąż liczny przedstawiciel krokodyli amerykańskich 83
83 W Ameryce żyje więcej gatunków krokodyli, niż w Afryce, Azji i Australii razem wziętych. Obok najpospolitszych kajmanów okularowych, w dorzeczu Orinoko żyje potężny krokodyl Crocodylus intermedius. 84
84 85
85 86
86 Rząd krokodyli dzieli się na 3 rodziny: Crocodylidae (krokodyle afrykańskie, pdamerykańskie i australijskie), Aligatoridae (aligatory i kajmany) i gawiale (dwa gatunki w Azji); razem 23 gatunki. Krokodyle różnią się od aligatorów i kajmanów kształtem pyska (aligatorowate mają pysk szerszy) i uzębieniem. 87
87 88
88 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Krokodyl różańcowy osiąga duże rozmiary; występuje na kontynencie i duzych wyspach Azji Południowo-Wschodniej, na Nowej Gwinei i w Australii. 89
89 Kształt pyska rybożernego, azjatyckiego gawiala jest nie do pomylenia z żadnym innym krokodylem. Gawiale należą do najbardziej zagrożonych gatunków krokodyli. 90
90 Ptaki błotne największy przedstawiciel bocianowatych, żabiru amerykański (w Afryce żyje jego odpowiednik, żabiru afrykański). 91
91 92
92 93
93 94
94 95
95 96
96 97
97 98
98 99
99 100
100 101
101 Wielbłąd dwugarbny, baktrian (Camelus bactrianus) w stepie ostnicowym zwierzę hodowane w środkowej i wschodniej Azji (górna mapa). W Mongolii i w Chinach żyją niewielkie populacja dzikich wielbłądów dwugarbnych (dolna mapa). [Jest w krakowskim ZOO] 102
102 Stado baktrianów na skraju Pustyni Gobi 103
103 Strategia koniowatych: bardziej wyspecjalizowana dieta niż u przeżuwaczy, bo wydajność trawienia symbiotycznego za żołądkiem (jelita ślepe, jelito grube) też mniejsza (dlatego koń hodowlany dostaje np. owies, a nie samą trawę i siano). {jest w krakowskim ZOO] 104
104 Gatunek obecnie krytycznie zagrożony (już raz wyszedł z dołka), jeden z powodów, to wiara Chińczyków w czarodziejskie moce jego rogów, stąd intensywne kłusownictwo. Dziwaczny na oko nos ma służyć do ogrzewania powietrza zimą i odpylania latem (fakt, że suhak żyje w warunkach skrajnej amplitudy temperatur, jak żadna inna antylopa). Obok nazwy suhak w jęz. polskim używano również formy sumak ; zasięg suhaka pokrywał część Ukrainy i dawne kresy wschodnie Polski, stąd miejsce tego gatunku w poezji Słowackiego. 105
105 106
106 107
107 Pampasy zajmowały znaczną część niżu Ameryki Południowej, na terenie Argentyny. Obecnie w znaczniej części przekształcone w tereny rolnicze i pastwiska, częściowo także zurbanizowane. 108
108 109
109 110
110 111
111 Preria jest typowym trawiastym zbiorowiskiem środkowej części Ameryki Północnej; występuje w 3 odmianach: prerii niskiej ( shortgrass ), wysokiej ( tallgrass ) i mieszanej. 112
112 Wysoka preria, o charakterystycznym odcieniu zieleni, nazywana jest bluegrass dawniej typowa dla stanów Kentucky i Tennessee (obecnie głownie rolniczych); stąd pochodzi nazwa typowej dla regionu odmiany muzyki country. 113
113 Obok traw, charakterystycznym składnikiem flory prerii są piołuny. 114
114 Z wielu gatunków wielkich ssaków preriowych przetrwały resztki populacji bizona amerykańskiego 115
115 Żubr, zwany królem puszczy tez naprawde jest zwierzęciem terenów otwartych, typu sawannowego, tylko wskutek presji człowieka w Europie jego resztkowe populacje zostały wepchnęte do lasu. 116
116 117
117 drugim dużym roślinożercą jest antylopa widłoroga. 118
118 Drobna zwierzyna prerii roślinożerne, a znacznej mierze nasionożerne gryzonie susły, świstaki i pieski preriowe, oraz kuraki. 119
119 Podobnie jak w innych stepach, wiele gatunków zwierząt szuka schronienia pod ziemią, wykorzystując duze nory kopane przez gryzonie (świstaki) i pancerniki; pójdźka ziemna gnieździ się w takich norach występuje w otwartych ekosystemach obu Ameryk. 120
120 121
121 Pozostałością stepów, które rozciągały się w Europie od Ural, poprzez Ukrainę, aż po Europę środkową (dzisiejsze Węgry) jest tzw. puszta, obecnie obszar pastwisk i pól uprawnych. 122
122 123
123 124
124 125
125 Doskonale pusty obszar piaszczystej i kamienistej pustyni Sahary na zdjęciu satelitarnym. 126
126 Kontynuacją Sahary aż do wybrzeża Morza Czerwonego jest Pustynia Wschodnia. 127
127 Oaza na pustyni irackiej palmy daktylowe. 128
128 Skalista i kamienista pustynia Synaj, płw. Synaj (Egipt) 129
129 Pustynia kamienista, płw. Synaj 130
130 Pustynia Gobi, w przeważającej części żwirowa, lub kamienista, albo w postaci suchego stepu (półpustyni). Niewielki obszar piaszczystych wydm (ni 2ięcej niż 2,5%). 131
131 Kalifornijska pustynia Mojave jest właściwie suchym stepem/sawanną 132
132 Suche zarośla kaktusowe nadmorska półpustynia w rejonie karaibskim (Ameryka Pd.) 133
133 Kaktusy: emblematyczny sukulent pustynny. Kulistym kształtem ciała i fizjologią broni się przed utratą wody; kolcami i wtórnymi związkami odstrasza roślinożerców. Kwiaty przywabiają owady zapylające. 134
134 135
135 136
136 137
137 138
138 Tilcara, Argentina 139
139 140
140 141
141 Euphorbia resinifera (Resin spurge) gatunek pochodzący z Maroka, jest sukulentem o cechach ścoiśle konwergentnych z niektórymi kaktusami. Wystepuje na stokach gór Atlas 142
142 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Wiele gatunków pustyń świata wykazuje silną konwergencję w mechanice ruchów ciała, zmysłach. Przedstawiciele 3 rodzin pustynnych gryzoni, od lewej afrykański jerboa (Dipodicae), poniżej południowoamerykański kanguroskoczek (heteromyidae), po prawej mysz skacząca z Austrralii (Muridae). 143
143 144
144 145
145 146
146 147
147 148
148 149
149 151
150 Paramo to wilgotne łąki wysokogórskie w Andach tropikalnych i subtropikalnych. Charakterystycznym elementem biotycznym są rośliny z rodzaju Espeletia (Asteraceae) polka nazwa trzemięta - o charakterystycznych przystosowaniach do przetrwania okresowych przymrozków. 152
151 153
152 Wysokie paramo (>4000 m n.p.m). Cordiliera de Merida. Venezuela. 154
153 Wysokogórskie, suche paramo. Cordilliera de Merida, >4000 m n.p.m. Coespeletia timotensis 155
154 Espeletia sp., paramo. Coespeletia timotensis. 156
155 Wysokogórskie tropikalne, wilgotne łąki występują również w Afryce (tu: u stóp Mt. Kenia); niektórzy autorzy zaliczają je do tej samej kategorii paramo. Charakterystczna roślinność (starce, Senecio sp.) jest ewidentnie konwergentna z andyjskimi espelecjami.: rozeta liści również ułatwia przetrwanie przymrozków, a specjalne adaptacje fizjologiczne pozwalają nawet utrzymywać podniesioną (w stos. do otoczenia) temperaturę kwiatostanów. 157
156 Innym gatunkiem rośliny o podobnej strategii adaptacyjnej jest gatunek lobelii. 158
157 Wysokogórskie, pustynne płaskowyże Ameryki Południowej bywają nazywane puna. Krajobraz z wulkanem Chimborazo wyrastającym z puny, szkic z publikacji A. v. Humboldta. 159
158 Ta sama okolica na współczesnej fotografii. 160
159 161
160 Wysokogórskie pustynne murawy w Andach 162
161 Duże ssaki kopytne wielbłądowate w górach Ameryki Południowej. Guanaco (Peru, Boliwia, Ekwador, Kolumbia, Chile, Argentyna), obecnie żyje ok. 400,000 do 600,000 osobników, bytują do wysokości ok m n.p.m.; pomagają im w tym adaptacje fizjologiczne (np. liczba czerwonych krwinek czterokrotnie wyższa niż u człowieka o podobnej masie ciała - 90 kg. Guanaco jest prawdopodobnie przodkiem udomowionej lamy. 163
162 Drugi (obok guanaco) dziki ssak wielbłądowaty z Ameryki Pd.: wikunia; też żyje w alpejskiej strefie Andów, w liczbie ok. 350,000 osobników. Wikunia jest przodkiem udomowionej alpaki. 164
163 Udomowiona lama jest zwierzęciem jucznym, dostarcza również wełny, mięsa, mleka. 165
164 Alpaka jest hodowana przede wszystkim dla cenionej wełny jest amerykańskim odpowiednikiem owcy. Dobrze daje sobie rade do wysokości 5000 m n.p.m. 166
165 167
166 168
167 169
168 Las grądowy 170
169 171
170 172
171 173
172 174
173 175
174 176
175 177
176 178
177 179
178 Młode pędy bambusu są głównym pokarmem pandy wielkiej, ale korzsytają z tego pokarmu również inne ssaki (panda mała, lemury madagaskarskie\, goryle). 180
179 181
180 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 182
181
182 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 184
183 185
184 186
185 187
186 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 188
187
188 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 190
189 191
190 192
191 Sekwoje są największymi i jednymi z najstarszych drzew obecnie żyjących na Ziemi (obecnie ściśle chronione). 193
192
193
194
195 197
196 198
197
198
199 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 201
200 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Kapary, Malta 202
201 203
202 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Opuncja (kaktus) jest gatunkiem sztucznie introdukowanym w rejonie śródziemnomorskim, gdzie odniósł ogromy sukces. 204
203
204 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 206
205
206
207
208 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 210
209
210
211
212
213
214
215 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 217
216 218
217 219
218 220
219 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 221
220
221
222
223 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 225
224
225 227
226 228
227 Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 229
228
229
230
231
232
233
234 236
235 237
236
237 239
238 240
239 Przemiany siedlisk i ich ochrona w 13 lądowych biomach świata. Biomy ułożono wg indeksu ryzyka ochrony (Conservation Risk Index, CRI). CRI obliczano jako stosunek procentu powierzchni zmienionej do procentu powierzchni chronionej, jako wskaźnik względnego zagrożenia utraty bioróżnorodności przez dany biom. 241
240 Klasyfikacja ekoregionów wg kategorii Vulnerable (wrażliwy), Endangered (zagrożony) i Critically endangered (krytycznie zagrożony). Wykres (rozkład dwuwymiarowy) pokazuje zależność między procentem obszaru zmienionego i procentem obszaru chronionego we wszystkich 810 lądowych ekoregionach (nachylenie Ľ ) 0.18, R2 (Ľ ) 0.06). Ekoregiony z obszarem siedlisk zmienionych > 50% i współczynnikiem ryzyka ochrony (CRI) > 25 zalicza się do krytycznie zagrożonych (czerwone); ekoregiony ze zmienionymi > 40% obszaru i CRI > 10 są zaklasyfikowane jako zagrożone (pomarańczowe), a te, których obszar jest zmieniony w > 20% a CRI > 2 zalicza się do wrażliwych (żółty). CRI dla każdego ekoregionu obliczano jako stosunek procentu powierzchni zmienionej do procentu powierzchni objętej ochroną. 242
241 Mapa zagrożonych ekoregionów. Definicje określeń: Vulnerable (wrażliwy), Endangered (zagrożony) i Critically endangered (krytycznie zagrożony) jak na poprzednim schemacie. 243
242 244
Biomy nieleśne zdominowane przez trawy, których strategia determinuje charakter całego ekosystemu. Wiele typów ekosystemów trawiastych, o różnych
1 Biomy nieleśne zdominowane przez trawy, których strategia determinuje charakter całego ekosystemu. Wiele typów ekosystemów trawiastych, o różnych nazwach. 2 3 Obszary trawiaste zajmują duże obszary na
Plan testu dwustopniowego z przyrody kl. VI dział - krajobrazy Ziemi
Opracowała: mgr Danuta Słaboń. Plan testu dwustopniowego z przyrody kl. VI dział - krajobrazy Ziemi Wymagania programowe Cele nauczania. Zakres materiału. Podstawowe (P) Rozszerzające (R) Waga materiału.
Typy pustyń: 1. Kamienista (wsch. Tien-Szan) 2. Żwirowa (Mongolska) 3. Piaszczysta (pn. Sahara) 4. Pylasta (Szatt al- Dżarid) (1) (2) (3) (4)
Pustynia teren o znacznej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów.
Czerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem
Czerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem gatunków organizmów. Ukazała się po raz pierwszy w 1963
10 przyrodniczych cudów świata
10 przyrodniczych cudów świata Afryka, Ameryka Południowa a może Australia? Zastanawiasz się, czasem gdzie mieszka najwięcej gatunków zwierząt, a przyroda wręcz tętni życiem? Naukowcy mają dla Ciebie odpowiedź!
Test nr 4 Strefy klimatyczne, roślinność, gleby
Zadanie 1: Wykresy oznaczone literami od A do H przedstawiają 8 podstawowych typów klimatów: podrównikowy, równikowy wilgotny, polarny, subpolarny, podzwrotnikowy, zwrotnikowy suchy oraz umiarkowany morski
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
Ciekawie o Somalii Somalia w Pigułce państwo w północno-wschodniej części Afryki położone na Półwyspie Somalijskim (zwanym Rogiem Afryki ). Przylega do Oceanu Indyjskiego i Zatoki Adeńskiej. Na północnym
Fitofag, roślinożerca
RoślinoŜerność Roślinożerność(fitofagia) sposób odżywiania się (pobierania pokarmu), polegający na zjadaniu roślin. Z reguły polega na zjadaniu roślin (spasanie) bez ich uśmiercania, jak u przeżuwaczy
KARTA PRACY - SAWANNA klasa IV-VI
Imie i nazwisko kl. 1. Uzupe³nij poni szy tekst wyrazami z ramki. Gnu to jedna z najliczniejszych antylop afrykañskiej.... yje w du ych.... Wystêpuje najczêœciej z zebrami, yrafami i innymi gatunkami antylop.
Strefa klimatyczna: równikowa
Charakterystyka stref klimatycznych i typów klimatów kuli ziemskiej z uwzględnieniem gleb i szaty roślinnej analiza wykonana na podstawie prac uczniów klas I Dane liczbowe oraz przykładowe diagramy dla
Strefy Klimatyczne Ziemi
Strefy Klimatyczne Ziemi Strefa klimatyczna to obszar kuli ziemskiej, przyjmujący zazwyczaj postać równoleżnikowego pasa, w obrębie którego podobny przebieg mają elementy klimatu wybrane jako podstawa
Konkurs przyrodniczy. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt. I etap eliminacje
Konkurs przyrodniczy Odkrywamy tajemnice świata zwierząt I etap eliminacje... Data Liczba punktów.. Imię i nazwisko.. Klasa Ocena 1 Pierwszy etap konkursu składa się z 21 pytań testowych. Na rozwiązanie
Wykonały Agata Badura Magda Polak
Wykonały Agata Badura Magda Polak 3a obszar lądowy, na którym rośnie zwarta roślinność zielna z dominacją lub znacznym udziałem traw. W szerokim znaczeniu termin obejmuje wszelkie zbiorowiska trawiaste
Chów zwierząt na świecie
Cele chowu zwierząt Chów zwierząt na Zakres rozszerzony Mięso, mleko, jajka, tłuszcz, Skóra, futro, pierze, wełna, kości, rogi Siła pociągowa i zwierzęta juczne Doświadczenia naukowe Miód, wosk, jedwab
RÓŻNORODNOŚĆ KRAJOBRAZÓW ZIEMI
Strefy klimatyczne zależą od: RÓŻNORODNOŚĆ KRAJOBRAZÓW ZIEMI szerokości geograficznej, oddalenia od morza (klimat morski), oddalenia od rozległego lądu (klimat kontynentalny), prądów morskich, wysokości
RÓŻNORODNOŚĆ BIOSFERY WBNZ 845
RÓŻNORODNOŚĆ BIOSFERY WBNZ 845 (Biogeografia ekologiczna i ewolucyjna) WYKŁAD 8 BIOMY LĄDOWE SAWANNY STEPY TROPIKALNE LASY i STEPY UMIARKOWANE STRATEGIA TRAWY - SAWANNA - STEP - PRERIA - PAMPA - LLANOS
(Cricetinae) podrodzina gryzoni z rodziny chomikowatych (Cricetinae).
Gryzonie (Rodentia, od łacińskiego rodere, obgryzać) rząd ssaków charakteryzujący się pojedynczą parą ciągle wzrastających siekaczy zarówno w szczęce, jak i w żuchwie. Zalicza się doń około 40% gatunków
Psychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie.
Psychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Klad Afroteria Klad jest to jednostka obejmująca kilka blisko spokrewnionych
Geografia Wymagania edukacyjne na pierwsze półrocze dla klasy 5. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca
Geografia Wymagania edukacyjne na pierwsze półrocze dla klasy 5 Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca powiedzieć, czym jest geografia; powiedzieć, co to jest
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka 1 W KRAINIE PTAKÓW BEKI PTAKI SIEWKOWE ŁĄK I PASTWISK Niska roślinność podmokłych łąk i pastwisk stanowi doskonałe siedlisko lęgowe
Las jako zjawisko geograficzne. (Biomy leśne)
Las jako zjawisko geograficzne (Biomy leśne) Dlaczego lasy na Ziemi w Europie, Afryce, Ameryce, Azji są takie a nie inne? Są pochodną klimatu zmieniającego się w przestrzeni i czasie Lasy (ekosystemy,
Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi. Dr Joanna Piątkowska-Małecka
Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi Dr Joanna Piątkowska-Małecka Ukształtowanie towanie powierzchni Ziemi Podstawy ekologii Ekologia nauka zajmująca się badaniem czynników w rządz dzących rozmieszczeniem
Spis elementów multimedialnych zawartych w multibooku (cz. 2)
6 Spis elementów multimedialnych zawartych w multibooku (cz. 2) Pokazy prezentują dodatkowe zdjęcia i informacje wzbogacające treść lekcji służą utrwalaniu wiedzy i umiejętności poszerzają wiedzę i rozbudzają
Typy strefy równikowej:
Strefa równikowa: Duży dopływ energii słonecznej w ciągu roku, strefa bardzo wilgotna spowodowana znacznym parowaniem. W powietrzu występują warunki do powstawania procesów konwekcyjnych. Przykładem mogą
Restytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym
Restytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. pogłębienie wiedzy o biologii żubra, 2. kształcenie umiejętności prowadzenia
Przedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3
Przedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu
III KRAJOBRAZY ŚWIATA
III KRAJOBRAZY ŚWIATA Zadanie 1. Na Ziemi istnieje 5 stref oświetlenia. Podaj ich nazwy. A B LITERY A B NAZWA STREFY D E D E Zadanie 2. Na konturowej mapie świata zaznacz obszary występowania: WL wilgotnych
Imię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
OBSZARY PRZYRODNICZE. tundra pustynia step. las deszczowy
OBSZARY PRZYRODNICZE tundra pustynia step las deszczowy 1 Obszary przyrodnicze Na planecie Ziemi jest dużo życia zarówno w powietrzu, na lądzie, jak i w oceanach i morzach. Miejsca te nazywamy biosferą.
STOPIEŃ SZKOLNY klucz odpowiedzi Wojewódzki Konkurs Geograficzny dla uczniów szkół podstawowych województwa wielkopolskiego
STOPIEŃ SZKOLNY klucz odpowiedzi Wojewódzki Konkurs Geograficzny dla uczniów szkół podstawowych województwa wielkopolskiego CZĘŚĆ I Prawidłowe odpowiedzi: (0-10) Numer zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Odpowiedzi
Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy.
Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Przejście między tymi barwami jest stopniowe. Występowanie Orzesznica
Erozja wodna w Polsce
Erozja wodna w Polsce Średnie roczne straty zmytej gleby w warunkach polskich zestawione z obliczeniami Fourniera (1960) dla różnych kontynentów 715 t/km2 - Afryka 701 t/km2 - Ameryka Południowa i Antyle
Co to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą
Zoogoegrafia wysp Co to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą Co to jest wyspa? W sensie biogeograficznym: ekosystem otoczony innymi, stanowiącymi wyraźne bariery
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym
SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca wymienić charakterystyczne Afryki.
Klimaty kuli ziemskiej Klimaty kuli ziemskiej
Klimaty kuli ziemskiej 1 Zadanie Rysunki przedstawiają roczny rozkład temperatury i opadów w wybranych stacjach klimatycznych świata. Podpisz rysunki właściwymi dla nich nazwami klimatów, wybranymi spośród
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Wymagania wykraczające. Uczeń potrafi: Dział 1. Mapa
PLAN WYNIKOWY 1. Geograficzny punkt widzenia 2. Orientacja na mapie i globusie wyjaśnić pojęcie geografia ; powiedzieć, co to jest środowisko przyrodnicze i środowisko geograficzne; wymienić sfery ziemskie;
Ginące Gatunki. Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski. Rozdziały
Ginące Gatunki Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski Rozdziały Polskie rośliny na wyginięciu Zagraniczne rośliny na wyginięciu Polskie zwierzęta na wyginięciu Zagraniczne zwierzęta na wyginięciu Ratujmy
Geografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca
1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia podstawowe jednostki Europy; wymienić podstawowe
Zagrożone wyginięciem!!! Alicja Wernik Ic
Zagrożone wyginięciem!!! Alicja Wernik Ic Zwierzęta zagrożone wyginięciem!!! Na całym świecie jest zagrożonych ponad szesnaście tysięcy gatunków zwierząt!!! Być może niedługo ich zabraknie, a nasze wnuki
Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń potrafi: Dział 1. Mapa
1. Geograficzny punkt widzenia 2. Orientacja na mapie i globusie powiedzieć, czym jest geografia; powiedzieć, co to jest środowisko przyrodnicze i geograficzne; wymienić sfery ziemskie. wskazać na mapie
Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń potrafi: Dział 1. Mapa
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA GEOGRAFIA KLASA 5 1. Geograficzny punkt widzenia 2. Orientacja na mapie i globusie powiedzieć, czym jest geografia; powiedzieć, co to jest środowisko przyrodnicze i geograficzne;
Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń potrafi: Dział 1. Mapa
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA 1. Geograficzny punkt widzenia 2. Orientacja na mapie i globusie powiedzieć, czym jest geografia; powiedzieć, co to jest środowisko przyrodnicze i geograficzne; wymienić sfery
Rzeźba na mapach. m n.p.m
Rzeźba na mapach Rzeźbę terenu przedstawia się obecnie najczęściej za pomocą poziomic. Poziomice (izohipsy) są to linie na mapie łączące punkty o jednakowej wysokości. Mapa poziomicowa (hipsometryczna)
EKOLOGIA OGÓLNA WBNZ 884. Wykład 13 EKOLOGIA OSOBNIKA: BIOENERGETYKA I STECHIOMETRIA
EKOLOGIA OGÓLNA WBNZ 884 Wykład 13 EKOLOGIA OSOBNIKA: BIOENERGETYKA I STECHIOMETRIA ALOKACJA ZASOBÓW METABOLIZM I SYNTEZA WZROST REZERWY REPRODUKCJA ZDOBYCIE ZASOBÓW NAPRAWY OBRONA organizm neodarwinowski
Park Narodowy Gór Stołowych
Park Narodowy Gór Stołowych Od marca 2016r. Park Narodowy Gór Stołowych posługuje się nowym logotypem. Przedstawia on stylizowaną piaskowcową formę skalną oraz zarys Szczelińca Wielkiego - najwyższego
Śladami mamutów. W wykładzie szczegółowo poruszone zostały następujące zagadnienia: 1. Przynależność systematyczna mamutów
Śladami mamutów. W dniu 20.10.2012 r. tj. sobota, wybraliśmy się z nasza Panią od geografii do Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego na tegoroczną XI już edycję cyklu Tajemnice Ziemi
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH
JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH 3 CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka
77 Co to jest mapa? Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa. 78 Wielkie odkrycia geograficzne. Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa
Plan wynikowy Przedmiot nauczania: Przyroda Klasa VI Miesiąc: Kwiecień / Maj / Czerwiec Opracował: mgr Jarosław Garbowski Nazwa programu nauczania: Na tropach przyrody Wydawnictwo Nowa Era 19 Nr lekcji
Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń potrafi:
1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia podstawowe jednostki Europy; wymienić podstawowe
Geografia Klasa 5 WYMAGANIA EDUKACYJNE. Temat lekcji. Ocena dopuszczająca. Ocena dostateczna. Ocena dobra. Ocena bardzo dobra.
WYMAGANIA EDUKACYJNE Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Uczeń potrafi: Dział 1. Mapa 1. Geograficzny punkt widzenia powiedzieć, czym jest geografia;
25. WITAMINA B12 U INNYCH ZWIERZĄT
25. WITAMINA B12 U INNYCH ZWIERZĄT Niektórzy sugerują, że weganie nie mają potrzeby wzbogacać diety witaminą B12, ponieważ inne gatunki roślinożerne tego nie robią. Z tego właśnie powodu dołączyłem następującą
ŚRODOWISKO AFRYKI. 7. Na mapie zakreskowano jeden z wielkich regionów Afryki. Podaj jego nazwę własną i określ, jaka strefa krajobrazowa tam występuje
ŚRODOWISKO AFRYKI 1. Na mapie zakreskowano część obszaru Afryki. Określ, jaki kierunek szerokości i długości geograficznej mają wszystkie punkty na zakreskowanym obszarze 7. Na mapie zakreskowano jeden
KOSACIEC SYBERYJSKI OBUWIK ARNIKA GÓRSKA
Białowieski Park Narodowy położony jest w województwie podlaskim, a jego wschodnia granica jest naszą granicą państwową z Białorusią. Park obejmuje 10,5 tys.ha Puszczy Białowieskiej z tego 9,6 tys.ha zajmują
Imię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce... 2. Gniazdowanie... 3 W Polsce... 3. Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...
Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieŝnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce i Ameryce. Ptaki te osiągają
Język urzędowy: hiszpański, Stolica : Buenos Aires, Ustrój polityczny: republika Głowa państwa i szef rządu: prezydent Cristina Fernández de
Język urzędowy: hiszpański, Stolica : Buenos Aires, Ustrój polityczny: republika Głowa państwa i szef rządu: prezydent Cristina Fernández de Kirchner, Waluta : peso argentyńskie, Powierzchnia całkowita:
Sukcesja ekologiczna na lądzie kończy się zazwyczaj klimaksem w postaci formacji leśnej Lasy są najpotężniejszymi ekosystemami lądowymi
Las w krajobrazie Sukcesja ekologiczna na lądzie kończy się zazwyczaj klimaksem w postaci formacji leśnej Lasy są najpotężniejszymi ekosystemami lądowymi Zajmują: - 8 % powierzchni całego globu - 30 %
Metody przedstawiania rzeźby powierzchni. Kartograficzne metody przedstawiania zjawisk na mapach. Metody przedstawiania rzeźby powierzchni
Kartograficzne metody przedstawiania zjawisk na mapach Metoda kopczykowa Metoda kreskowa Metoda cieniowania Metoda cieniowania Metoda cieniowania 1 Metoda poziomicowa Metoda poziomicowa Metody jakościowe
Czy można budować dom nad klifem?
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
CZERYMOJA inaczej jabłko budyniowe. Występuje w Peru, Ekwadorze, Kolumbii i Boliwii. Jest to półzimozielony krzew albo drzewko. Czerymoja ma liczne cz
Egzotyczne owoce CZERYMOJA inaczej jabłko budyniowe. Występuje w Peru, Ekwadorze, Kolumbii i Boliwii. Jest to półzimozielony krzew albo drzewko. Czerymoja ma liczne czarne, niejadalne pestki (zawartość
Geografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca
NAUCZYCIEL: DOROTA BARCZYK WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII W KLASIE III B G SZKOŁY PODSTAWOWEJ W ŻARNOWCU W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie
SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny GEOGRAFIA KLASA 3 GIMNAZJUM
SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny GEOGRAFIA KLASA 3 GIMNAZJUM 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie
Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka. Blok tematyczny: Jesień dary niesie. Scenariusz nr 9
Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka Blok tematyczny: Jesień dary niesie Scenariusz nr 9 I. Tytuł scenariusza zajęć : Znaczenie lasów, parków i łąk" II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne III. Edukacje
Geografia fizyczna świata / Jerzy Makowski. wyd. 1, 6 dodr. Warszawa, Spis treści
Geografia fizyczna świata / Jerzy Makowski. wyd. 1, 6 dodr. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp 9 Europa 11 Nazwa kontynentu i jego cechy szczególne 11 Położenie geograficzne 11 Morskie granice kontynentu
Przedmiotowy system oceniania
1 Przedmiotowy system oceniania 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia wskazać na mapie
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi
3 TABLICE NA PRZYSTANKACH TEMATYCZNYCH parametry 150cm x 125cm
ZAŁĄCZNIK 6.1 WYTYCZNE DO TREŚCI TABLIC I TABLICZEK Każda plansza powinna zawierać część opisową i graficzną (np. ilustrację, fotografię, rysunek). TABLICE INFORMACYJNE 1 TABLICA INFORMACYJNA - informacje
Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Przedmiotowe zasady oceniania z geografii w klasie 5 szkoły podstawowej.
Przedmiotowe zasady oceniania z geografii w klasie 5 szkoły j. mapa, skala, legenda mapy wymienia elementy mapy wysokość bezwzględna, wysokość względna odczytuje wysokość bezwzględną obiektów na mapie
EDUKACJA PRZYRODNICZA
EDUKACJA PRZYRODNICZA KLASA I Ocenie podlegają następujące obszary: środowisko przyrodnicze/park, las, ogród, pole, sad, zbiorniki wodne, krajobrazy/, środowisko geograficzne, historyczne, ochrona przyrody
Uczeń potrafi: przedstawić cechy. środowiska przyrodniczego. wyróżniające Europę na tle innych kontynentów. wyjaśnić przyczyny. zróżnicowania ludów
Tematy lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca DZIAŁ 1. EUROPA. RELACJE PRZYRODA - CZŁOWIEK - GOSPODARKA 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele
AFRYKA I JEJ GŁÓWNE EKOSYSTEMY
Biologia (SP) AFRYKA I JEJ GŁÓWNE EKOSYSTEMY Czas realizacji tematu 45 min Cele lekcji Uczeń: rozpoznaje na ilustracji i lokalizuje na mapie główne ekosystemy Afryki (las równikowy, sawanna, pustynia gorąca)
Najwyższymi górami w Ameryce Południowej są Andy. Ciągną się one wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża kontynentu na długość ok km.
Góry Ameryki Południowej Najwyższymi górami w Ameryce Południowej są Andy. Ciągną się one wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża kontynentu na długość ok. 9000 km. Góry składają się z kilku równoległych
Rododendron wielkokwiatowy Goldbukett
Dane aktualne na dzień: 28-06-2019 17:22 Link do produktu: http://www.goldplants.eu/rododendron-wielkokwiatowy-goldbukett-p-542.html Rododendron wielkokwiatowy Goldbukett Cena Dostępność 49,00 zł Dostępny
Co kto je? Pośrednie nawiązania do treści nauczania z PP:
Co kto je? Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Zakres materiału z płyty: Plansza 1 najważniejsze pojęcia z bioróżnorodności Bezpośrednie nawiązania do treści nauczania z PP: wskazuje organizmy samożywne
SPIS TREŚCI GEOGRAFIA JAKO NAUKA 9
GEOGRAFIA JAKO NAUKA 9 I PLANETA ZIEMIA. ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA 1. Pierwotne wyobrażenia o kształcie Ziemi i ich ewolucja 11 2. Wszechświat. Układ Słoneczny 12 3. Ruch obrotowy Ziemi i jego konsekwencje
Zespół Szkół Nr3 im. Władysława Grabskiego w Kutnie
Zespół Szkół Nr3 im. Władysława Grabskiego w Kutnie Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych ( kształcenie zawodowe)
Małpa. Małpy żyją w stadach albo grupach rodzinnych. Niektóre małpy łączą się w pary na całe życie. Większość małp żyje w lasach tropikalnych.
Małpa Jest wiele gatunków małp. Dzielimy je na te z Nowego Świata i te ze Starego Świata. Stary Świat to Europa, Azja i Afryka. Małpy z tych kontynentów nazywamy małpami wąskonosymi. Wśród małp ze Starego
Ekologia 10/16/2018 NPP = GPP R. Produkcja ekosystemu. Produkcja pierwotna. Produkcja wtórna. Metody pomiaru produktywności. Ekosystemy produktywność
Ekologia Ekosystemy produktywność Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/24 Produkcja pierwotna Produkcja ekosystemu brutto (GPP, ang. Gross Primary Production) całkowita ilość energii związana
3. Uzupełnij luki w zdaniach. Średnia gęstość zaludnienia Europy wynosi (1)... Najmniejsza...
ID Testu: 9D285I3 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Które miejsce pod względem wielkości wśród kontynentów zajmuje Europa? A. 2 B. 6 C. 7 D. 4 2. Które miejsce, pod względem liczby ludności, zajmuje
ZAGROŻONE GATUNKI ZWIERZĄT
ZAGROŻONE GATUNKI ZWIERZĄT NOSOROŻEC CZARNY MIEJSCE POCHODZENIA Afryka, na południe od Sahary CECHY BUDOWY ZEWNĘTRZNEJ PRZYSTOSOWUJĄCE DO ŚRODOWISKA ŻYCIA - ma bardzo grubą skórę pokrytą wrażliwym naskórkiem
Część 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.
MAŁA LAMA W ŁÓŻKU SAMA Część 1 1. Co to jest lama Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam. 2. Pytania-ciekawostki dotyczące lam: Czy lama ma garb Nie, chociaż należy do rodziny wielbłądowatych,
Ochrona przyrody. Test podsumowujący rozdział III. Wersja A
..................................... Imię i nazwisko Wersja A Test podsumowujący rozdział III Ochrona przyrody.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 15 zadań. rzy każdym poleceniu
Warunki rozwoju rolnictwa. Czynniki wpływające na rolnictwo
Warunki rozwoju rolnictwa Czynniki wpływające na rolnictwo PRZYRODNICZE WARUNKI KLIMATYCZNE UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI GLEBY STOSUNKI WODNE POZAPRZYRODNICZE WŁASNOŚĆ ZIEMI WIELKOŚĆ GOSPODARSTW POZIOM MECHANIZACJI
Ekosystemy do usług!
Ekosystemy do usług! Adaptacje do zmian klimatu inspirowane przez różnorodność biologiczną ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY W TEORII I PRAKTYCE, 5 maja 2016 r. Anna Kalinowska UCBS, UW Czy wobec skutków zmian klimatu
Zagadnienia. Ekologii Lasu 2015/2016
Zagadnienia z Ekologii Lasu 2015/2016 Spis ważniejszych zagadnień w ramach przedmiotu (rozszerzonego) EKOLOGIA LASU 1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia) - Podstawowe pojęcia (ich znaczenie i wzajemne
Logo PNBT. Symbolem PNBT jest głuszec - ptak, który jeszcze niedawno licznie występował w Borach Tucholskich.
Powstanie Parku Park Narodowy "Bory Tucholskie" jest jednym z najmłodszych parków narodowych w Polsce. Utworzono go 1 lipca 1996 roku. Ochroną objęto powierzchnię 4 798 ha lasów, jezior, łąk i torfowisk.
Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek.
Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek. Lasy te były bogate w zwierzynę. Żyły w nich tury, żubry, niedźwiedzie,
Pojemność akwarium wynosi 240 litrów. Posiadamy wiele gatunków ryb i roślin.
Pojemność akwarium wynosi 240 litrów. Posiadamy wiele gatunków ryb i roślin. Zadania, które wykonujemy codziennie: karmienie ryb podmiana wody dbanie o czystośd akwarium obserwacja zachowania ryb pielęgnacja
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych oraz rocznych klasyfikacyjnych ocen z geografii w klasie 5.
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych oraz rocznych klasyfikacyjnych ocen z geografii w klasie 5. konieczne (ocena dopuszczająca) 1. Mapa Polski mapa, skala, legenda mapy wymienia elementy
Wymagania edukacyjne z geografii dla klasy 5
Wymagania edukacyjne z geografii dla klasy 5 Wymagania na poszczególne oceny ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. Mapa Polski mapa, skala, legenda mapy
Geografia (SPP: GIM kl. 2 3) Czas realizacji tematu 45 min
Geografia (SPP: GIM kl. 2 3) Charakterystyka stref klimatycznych Ameryki Północnej Czas realizacji tematu 45 min Cele lekcji Uczeń: określa wpływ wybranych czynników klimatotwórczych na klimat Ameryki
Nutraceutyki i toksyny w pokarmach
Nutraceutyki i toksyny w pokarmach 1. Bioaktywne substancje o działaniu antyodżywczym i toksycznym występujące w podstawowych składnikach diety zwierząt; główne źródła i możliwe sposoby ich dezaktywacji.
Wymagania do działów Na tropach przyrody. Klasa 6
Dział 1. Chrońmy przyrodę Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.4; 5.5; 6.5; 6.8; 10.6 podaje pięć przykładów bogactw naturalnych wykorzystywanych przez
I PÓŁROCZE. Wymagania na poszczególne oceny ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
Wymagania edukacyjne z geografii dla klasy V Uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną jeżeli nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą I PÓŁROCZE Wymagania na poszczególne oceny ocena dopuszczająca ocena
Pszczoły a bioróżnorodność
Pszczoły a bioróżnorodność Pod pojęciem różnorodności biologicznej kryje się niesłychane bogactwo i zróżnicowanie form życia występujących na Ziemi. Bioróżnorodność należy chronić, ponieważ każdy jej element
Rozkład treści dla ucznia z niepełnosprawnością w stopniu lekkim - klasa 6
1 Rozkład treści dla ucznia z niepełnosprawnością w stopniu lekkim - klasa 6 1. Lekcja organizacyjna. Jak będziemy poznawać przyrodę w klasie 6? 2. Czym jest Wszechświat? rozpoznaje na ilustracji twórcę
Część 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.
GDZIE JEST MAŁEJ LAMY MAMA Część 1 1. Co to jest lama Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam. 2. Pytania-ciekawostki dotyczące lam: Czy lama ma garb Nie, chociaż należy do rodziny wielbłądowatych,