Polityka taryfowa jako kluczowe narzędzie walki o klienta

Transkrypt

1 1 Polityka taryfowa jako kluczowe narzędzie walki o klienta Jerzy Kubasik Warszawa, 9-11 października 2002

2 Agenda Porównanie taryf w Polsce i w Europie Zastosowanie nowoczesnych metodologii porównawczych Ceny a koszty świadczenia usług (kosztowe zorientowanie cen) Regulacja cen a promocja konkurencji Elementy cenotwórcze i metody porównawcze ustalania taryf Wpływ porozumień międzyoperatorskich oraz strategii cenowej operatorów na ustalanie taryf Prognoza ewolucji taryf w świetle inflacji i siły nabywczej społeczeństwa 2

3 Opłaty w telefonii 3 Opłaty stałe: jednorazowa opłata instalacyjna (aktywacyjna) okresowa opłata abonamentowa Opłaty zmienne: rozmowy lokalne (miejscowe) rozmowy międzymiastowe rozmowy międzynarodowe rozmowy z telefonami komórkowymi połączenia z Internetem

4 Metody taryfikacji 4 Jednostki taryfikacyjne (unit-based charging): czas trwania połączenia danego rodzaju, dla którego ustalono opłatę jednostkową Ze stałym przedziałem czasu (fixed period charging): Rzeczywisty pomiar czasu (real time charging, per second pricing - PSP): z opłatą początkową, z opłatą za zestawienie połączenia (call set-up charge) z opłatą minimalną (minimum charge)

5 Rzeczywisty pomiar czasu w UE

6 Porównywanie taryf 6 case-by-case, call-by-call koszyki (np. OECD) metody statystyczne analiza rachunków (bill harvest, bill mining)

7 Porównywanie taryf Kraj PL HU DE AT FR IT GR UK Polityka: 0,10 0,04 0,06 0,08 0,09 0,06 0,03 0,06 Impuls Jaki impuls? ,10 0,13 0,12 0,23 0,16 0,12 0,11 0,19 minuty [W Polsce mamy] najdroższą rozmowę telefoniczną. Impuls kosztuje u nas 0,1 euro - 2,5 raza drożej niż na Węgrzech, 3,5 raza drożej niż w Grecji. (POLITYKA, styczeń 2002) Co jest droższe: kilogram cukru w Polsce czy funt cukru w Wielkiej Brytanii? 7

8 Rozkład czasu trwania rozmów 8 0,009 Prawdopodobieństwo 0,006 0,003 0, t [s]

9 Oczekiwana cena rozmowy 9 C = C p k T k, t kt, t= 1 Ck,t pk,t t cena rozmowy kategorii k o czasie trwania t s prawdopodobieństwo, że rozmowa trwa dokładnie t s czasy trwania rozmów od 1 do T s z krokiem 1 s

10 Prawo 10 Ustawa o Łączności (1990) Zmiana Ustawy o Łączności (1995) Prawo Telekomunikacyjne (2000)

11 Dodatkowe regulacje 11 Umowa Telekomunikacyjna MŁ i TPSA (IX 1998) zastępuje zezwolenie / koncesję dla TPSA (TPSA działa na mocy Ustawy o Łączności) nakłada na TPSA pewne obowiązki w zakresie inwestycji taryf, interconnection, jakości usług, itd. Uchwała Rady Ministrów (III 2000) określa politykę rządu w zakresie regulacji polskiego rynku telekomunikacyjnego w kontekście negocjacji z potencjalnymi inwestorami strategicznymi TPSA Tajne Porozumienie Regulacyjne pomiędzy MŁ i strategicznymi inwestorami TPSA (France Télécom i Kulczyk Holding) potwierdza prywatyzacyjną politykę rządu

12 Zobowiązania prywatyzacyjne 12 Zrównoważenie taryf TPSA dopiero po roku 2003, do tego czasu MŁ nie zastosuje cen maksymalnych a TPSA może żądać ADC Liberalizacja telefonii międzynarodowej po roku 2002 Do końca 2001 roku na rynku telefonii międzymiastowej może działać tylko 3 konkurentów Do końca 2001 roku nie więcej niż 1 operator może konkurować z TPSA na rynku lokalnym w każdej SN (dwóch w strefie warszawskiej) Do końca 2001 roku nie zostaną wydane nowe zezwolenia dla operatorów sieci komórkowych GSM/DCS

13 Prawo Telekomunikacyjne po 21 miesiącach13 Brak większości istotnych aktów wykonawczych TPSA operatorem dominującym dopiero w kwietniu 2002 Trzech nieusuwalnych i niezależnych Prezesów URT / URTiP Brak lub wadliwe decyzje regulatora ograniczające pozycję TPSA na rynku Polityka oporu TPSA

14 Rynek telefonii lokalnej w Polsce % 2.50 % 2.37 % 0.37 % pozostałych ~30 operatorów 2.13 % Źródło: URTiP, liczba linii głównych, XII 2001

15 Rynek telefonii międzymiastowej w Polsce % 24 % } 3 % Źródło: TPSA, koniec 2001

16 Regulacja taryf w Polsce ceny ustalane swobodnie przez operatorów (w tym TPSA) * nigdy nie zostały ustalone ceny maksymalne brak zabezpieczeń przeciwko drapieżczej polityce cenowej TPSA TPSA de facto regulatorem cen dla całego rynku * z drobnymi ograniczeniami

17 Regulacja taryf w Polsce ceny powinny odzwierciedlać koszty ceny* operatorów o znaczącej pozycji rynkowej powinny być oparte na kosztach po roku 2003 (art. 59) cenniki* operatorów o znaczącej pozycji rynkowej są zatwierdzane/odrzucane przez URTiP (art. 60) brak definicji przystępnej ceny dla usługi powszechnej (art. 49) Prezes URT / URTiP nie podjął dotąd żadnej istotnej decyzji dotyczącej cen w praktyce zachowane status-quo * usług powszechnych

18 Diagnoza OECD (1991) 18 wysokie opłaty instalacyjne tani abonament tanie rozmowy lokalne drogie rozmowy międzymiastowe wysoki stosunek cen rozmów lokalnych i międzymiastowych (w Polsce 1:36) drogie rozmowy międzynarodowe brak lub ograniczona oferta zniżek pozaszczytowych i opcjonalnych planów taryfowych

19 Ewolucja taryf TPSA ( ) 19 Opłata instalacyjna 3 zmiany decydujący wpływ inflacji dzisiaj znacznie niższa niż na początku lat 90-tych Opłata abonamentowa 8 zmian w 3 falach szybki wzrost, walka inflacją polityka odwrotnego równoważenia W poszukiwaniu straconego czasu, szybki wzrost zahamowany barierą popytu (5,4% churn rate w 2001) dzisiaj na poziomie z 1993 roku

20 Ceny stałe z XII 2001 Opłata instalacyjna 20 Jan.'90 Jan.'91 PLN Jan.'92 Jan.'93 Jan.'94 Jan.'95 Jan.'96 Jan.'97 Jan.'98 Jan.'99 Jan.'00 Jan.'01

21 Ceny stałe z XII 2001 Opłata abonamentowa 21 Jan.'90 Jan.'91 PLN per month Jan.'92 Jan.'93 Jan.'94 Jan.'95 Jan.'96 Jan.'97 Jan.'98 Jan.'99 Jan.'00 Jan.'01

22 Ewolucja taryf TPSA ( ) 22 Opłaty za rozmowy lokalne 15 zmian szybki wzrost zniweczony wysoką inflacją nadążanie z inflacją wzrost zahamowany barierą popytu archaiczny system taryfikacji (jednostki taryfikacyjne) Opłaty za rozmowy międzymiastowe wiele zmian ceny nadal bardzo wysokie zmiany takie same jak dla lokalnych (36:1) wolne równoważenie (12:1) nieco przyspieszone spadek w przeddzień wejścia konkurencji na rynek (4:1)

23 Opłaty za rozmowy lokalne 0,4 0,3 0,2 0,1 Ceny stałe z XII Jan.'90 Jan.'91 Jan.'92 Jan.'93 Jan.'94 Jan.'95 Jan.'96 Jan.'97 Jan.'98 Jan.'99 Jan.'00 PLN per 3 min. Jan.'01

24 Opłaty za rozmowy międzymiastowe Ceny stałe z XII 2001, w godzinach szczytu powyżej 100 km 24 Jan.'90 Jan.'91 Jan.'92 Jan.'93 Jan.'94 Jan.'95 Jan.'96 Jan.'97 Jan.'98 Jan.'99 Jan.'00 Jan.'01 PLN per min.

25 Ewolucja taryf TPSA ( ) 25 Opłaty za rozmowy do sieci komórkowych brak zmian od zarania GSM w Polsce (1996) nadal bardzo wysokie Opłaty za rozmowy międzynarodowe brak zmian od 1994 nadal bardzo wysokie

26 Taryfy w Polsce i w Europie 26 Opłata instalacyjna 7% poniżej średniej UE Opłata abonamentowa 25% poniżej średniej UE 7% poniżej najtańszej w krajach UE (GR) 2 razy drożej niż w CZ i SK Koszyk OECD opłat stałych 22% poniżej średniej UE droższy niż w GR Abonenci mieszkaniowi

27 Opłaty instalacyjne V 2002, bez VAT, abonenci mieszkaniowi hu cz at ie it fi dk uk es CEC pl EU pt se be lu de fr nl gr sk

28 Opłaty abonamentowe V 2002, bez VAT, abonenci mieszkaniowi lu ie at nl it be EU dk pt es se de uk fr fi gr hu pl CEC cz sk

29 Koszyk OECD opłat stałych V 2002, bez VAT, abonenci mieszkaniowi lu ie at it nl be dk EU es pt uk se fi hu de fr pl gr CEC cz sk

30 Taryfy w Polsce i w Europie 30 Opłaty za rozmowy lokalne 33% poniżej średniej UE na poziomie najtańszych krajów UE (ES, GR, LU) Opłaty za rozmowy międzymiastowe 40% powyżej średniej UE droższe jedynie w IT, ES i PT (oraz CZ) Stosunek cen rozmów m/m i lokalnych jeden z najwyższych w Europie (poza ES) 2 razy więcej niż średnia UE

31 Opłaty za rozmowy lokalne V 2002, bez VAT, 3 minuty w szczycie be at uk cz fr ie pt dk fi EU de hu CEC nl it se sk lu gr pl es

32 Opłaty za rozmowy międzynarodowe it es pt cz pl de uk hu CEC fi fr sk ie EU at gr be dk nl se lu V 2002, bez VAT, 3 minuty w szczycie

33 Stosunek cen m/m i lokalnych es pl it CEC de sk hu pt fi gr cz fr EU uk ie at nl be dk lu se V 2002, bez VAT, w szczycie

34 Ziarnistość pomiaru czasu w taryfikacji 34 Kraj CZ H PL Metoda pomiaru stały kwant czasu PSP z opłatą początkową impulsy o stałej cenie Rozmowy Rozmowy Rozmowy miejscowe m/m m/n 2 + n n n 1 3,8 HUF + co 1 3,8 HUF + co 1 3,8 HUF + co 1 0,29 PLN co 3 0,29 PLN co 43,5 0,29 PLN co 2,8 12,5

35 Taryfy w Polsce i w Europie 35 Opłaty za rozmowy do sieci komórkowych 40% i więcej powyżej średniej UE Opłaty za rozmowy międzynarodowe 2-4 razy wyższe niż średnia EU (w zależności od kraju docelowego) nawet 14 razy wyższe niż najtańsze standardowe stawki u narodowych operatorów z krajów UE

36 Porównania taryf 36 Uwaga! Biorąc pod uwagę siłę nabywczą (PPP Purchasing Power Parity) ceny w Polsce są realnie około 2 wyższe niż podane tutaj

37 Taryfy nowych operatorów 37 TPSA regulatorem taryf dla całego rynku Nowi operatorzy stosują bardzo podobne taryfy nawet pod względem graficznego wyglądu cennika Nowi operatorzy stosują taryfikację opartą na zliczaniu JT oferuje także PSP

38 Taryfy nowych operatorów 38 Usługi międzymiastowe wymagana umowa z klientem (wyjątki) zasada wolnego wyboru operatora call-by-call zablokowana przez TPSA różne systemy taryfikacji (unit-based, fixed period, PSP) minimalne opłaty miesięczne dostępne rabaty za duży ruch

39 Taryfy m/m w Polsce 39 0,40 0,38 0,35 0,40 Podstawowe stawki w szczycie, PLN, bez VAT, VI 2002

40 Konkurencja w Polsce (?) 40

41 Konkurencja w Niemczech 41

42 Konkurencja w Niemczech 42 I 2002, ceny z VAT 16%, 1 4,00 PLN

43 NOM story 43 V NOM otrzymuje zezwolenie i koncesję bezowocne negocjacje z TPSA decyzje MŁ i URT zamiast umowy NOM-TPSA VII NOM rozpoczyna świadczenie usług na zasadzie open call-by-call bez umowy z klientem - tylko wybór kodu 1044 użytkownik ma być obciążany przez operatora lokalnego (TPSA) na wspólnej fakturze TPSA sprzeciwia się decyzjom regulacyjnym

44 NOM story 44 XII Sąd Antymonopolowy unieważnia decyzję URT ze względów formalnych nie komentując zawartości merytorycznej NOM ma 24% rynku, ale jest bez formalnych podstaw działania IV umowa NOM - TPSA zasada open call-by-call odrzucona - wymagana umowa z klientem NOM będzie wystawiał faktury swoim klientom faktury za minione okresy wystawi NOM na podstawie danych TPSA

45 NOM story 45 VI klienci otrzymują pierwsze faktury od NOM NOM ma kłopoty z wyegzekwowaniem należności część klientów ignoruje faktury NOM niektórzy klienci reklamują faktury jako niezgodne z wcześniejszymi regulaminami NOM VIII wymagana umowa klienta z NOM liczba klientów prawdopodobnie dramatycznie spadnie Fiasko liberalizacji polskiego rynku telekomunikacyjnego TPSA czerpie korzyści ze swej pozycji na rynku tak długo jak to jest możliwe

46 Organy regulacyjne w Polsce 46 Ministerstwo Łączności Ustawa o Łączności 1990 uprawnienia: ustalanie cen maksymalnych (nigdy nie użyte) zatwierdzanie taryf międzynarodowych pasywne zachowanie MŁ: rosnące ceny uciążliwe negocjacje dotyczące interconnection (zawarcie umowy możliwe jedynie na warunkach TPSA)

47 Organy regulacyjne w Polsce 47 UOKiK Prawo antymonopolowe Od 1993 liczne postępowania i decyzje dot. cen TPSA Przykład: 1998 UOKiK zakazał TPSA stosowania praktyki monopolistycznej polegającej na pobieraniu nadmiernie wygórowanych opłat za rozmowy międzymiastowe (~ 30% powyżej średniej UE) 2001 UOKiK nałożył na TPSA karę ~54 mln zł za niewykonanie decyzji z roku Sąd Antymonopolowy uchylił karę ze względów proceduralnych, nie przesądzając czy ceny TPSA są faktycznie nadmiernie wygórowane

48 Organy regulacyjne w Polsce 48 URT / URTiP Prawo Telekomunikacyjne 2000 nieustający proces samo-organizacji jak dotąd brak istotnych decyzji regulacyjnych dotyczących taryf

49 Wnioski 49 Polityka państwa cel: uzyskanie jak najwyższej ceny ze sprzedaży klejnotu rodowego realizacja: kolejne etapy liberalizacji nie powinny następować zbyt szybko Polityka TPSA opór polegający na odwoływaniu się od wszelkich decyzji administracyjnych i procesowania się ze wszystkimi we wszystkich możliwych instancjach za grą na zwłokę stoją wymierne korzyści finansowe

50 Wnioski 50 Koszt utrzymywania monopolu i jego wpływ na społeczeństwo i gospodarkę był/jest niedoceniany przez decydentów każdy Polak płaci za to słono ilekroć rozmawia przez telefon Przykład: tylko ~15-20% Polaków korzysta z Internetu drogi dostęp dial-up (bazujący na stawkach dla rozmów lokalnych i taryfikację impulsową ) tylko 4% linii ISDN tylko 65,000 użytkowników szerokopasmowych Dane z 2001

51 51 dr inż. Jerzy Kubasik Literatura: J. Kubasik, "Regulation without a Regulator: The Tariff Policy in Poland", Section R1: "The Consequences of Liberalization", pp , Proc. ITS 14th Biennial Conference, Seoul (Korea), August ul. Piotrowo 3a, Poznań telefon: (0-61) , telefaks: (0-61) jkubasik@et.put.poznan.pl; URL: