Autorzy: mgr inż. Jolanta Borczyńska-Żbikowska mgr inż. Maria Majewska dr Bronisław Matusz mgr inż. Justyna Zdunek

Transkrypt

1

2 Autorzy: mgr inż. Jolanta Borczyńska-Żbikowska mgr inż. Maria Majewska dr Bronisław Matusz mgr inż. Justyna Zdunek Recenzenci: mgr inż. Zofia Blajer mgr inż. Tadeusz Popowicz Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Maria Majewska mgr inż. Teresa Sagan Korekta merytoryczna: mgr Anna Jaworska dr Grzegorz Rycharski Korekta techniczna: mgr Anna Jaworska

3 Spis treści Wprowadzenie 4 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia 6 w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu 8 dydaktyczno-wychowawczego II. Plany nauczania 15 III. Moduły kształcenia w zawodzie Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie 18 Organizowanie działalności przedsiębiorstwa 21 Zarządzanie przedsiębiorstwem 26 Prowadzenie działalności marketingowej Podstawy produkcji rolniczej 34 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, 38 ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Charakteryzowanie grup i gatunków roślin uprawnych 42 oraz zwierząt gospodarskich Kształtowanie środowiska uprawy roślin i chowu zwierząt 46 gospodarskich Posługiwanie się dokumentacją techniczno-technologiczną Mechanizacja w gospodarstwie rolnym 53 Obsługiwanie i prowadzenie ciągnika rolniczego 57 Użytkowanie maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji 62 rolniczej Gospodarowanie sprzętem rolniczym Produkcja roślinna 70 Planowanie oraz prowadzenie uprawy roli i roślin 74 Organizowanie produkcji roślin uprawnych 78 Organizowanie produkcji roślinnej metodami ekologicznymi Produkcja zwierzęca 86 Organizowanie i wykonywanie prac związanych z żywieniem 90 zwierząt Organizowanie i prowadzenie produkcji zwierzęcej 94 Organizowanie produkcji zwierzęcej metodami 98 ekologicznymi 2

4 6. Ekonomika przedsiębiorstwa rolnego 101 Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa krajów 105 Unii Europejskiej Planowanie i finansowanie działalności rolniczej 108 Stosowanie technik komputerowych w działalności rolniczej Praktyka zawodowa 115 Organizowanie i wykonywanie prac związanych z produkcją 117 roślinną Organizowanie i wykonywanie prac związanych z produkcją 120 zwierzęcą 8. Działalność agroturystyczna 123 Zakładanie gospodarstwa agroturystycznego 126 Organizowanie oraz prowadzenie usług noclegowych 130 i żywieniowych 3

5 Wprowadzenie Celem kształcenia w zawodzie technik rolnik jest przygotowanie absolwenta do efektywnego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga to zarówno dobrego przygotowania ogólnego, jak i opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością oceny swoich możliwości. Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że: preferowane są aktywizujące metody nauczania, proces nauczania-uczenia się jest ukierunkowany na opanowanie przez uczniów umiejętności intelektualnych i praktycznych, wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzy i umiejętności, poszczególne jednostki modułowe można modyfikować, aktualizować, uzupełniać, wymieniać oraz dostosowywać do potrzeb gospodarki i rynku pracy. Modułowe kształcenie zawodowe poprzez integrację celów i treści kształcenia z procesem pracy umożliwia: przygotowanie uczniów do wykonywania zadań zawodowych, integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy, stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej uczniów. Układ treści kształcenia w programie umożliwia kształtowanie umiejętności zawodowych różnymi drogami w zależności od potrzeb, możliwości i zainteresowań uczniów. W strukturze programu wyróżnia się: założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych, literaturę. Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki, 4

6 propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczną mapę programu zamieszczoną w założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi, który określa kolejność ich realizacji. Mapa ma ułatwić planowanie i organizację procesu dydaktycznego. W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek modułowych zawierający następujące elementy: symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy oznaczający grupę modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, S dla modułu specjalizacyjnego. cyfra arabska dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej jednostki modułowej wyodrębnionej w module. Przykładowy zapis kodowania modułu: 321[05].O1 321[05] symbol cyfrowy zawodu: technik rolnik O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie. Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 321[05].O [05] symbol cyfrowy zawodu: technik rolnik O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie. 01 pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module O1: Organizowanie działalności przedsiębiorstwa. 5

7 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik rolnik może samodzielnie prowadzić gospodarstwo rolne. Może także podejmować pracę w rolniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, a także prowadzić działalność gospodarczą. Zadania zawodowe Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik rolnik powinien być przygotowany do: wytwarzania i sprzedaży produktów rolniczych, planowania i organizacji gospodarstwa rolnego, organizowania pracy i procesów produkcji w gospodarstwie rolnym, wykonywania zabiegów związanych z produkcją rolniczą, prowadzenia uproszczonej rachunkowości, prowadzenia marketingu gospodarstwa. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: określać znaczenie rolnictwa dla gospodarki oraz perspektywy jego rozwoju oraz zagrożenia, określać przyrodnicze, ekonomiczne i społeczne warunki produkcji rolniczej, określać wpływ czynników środowiska, zabiegów agroi zootechnicznych na wzrost i rozwój roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich, dobierać i wykonywać zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne oraz nawozić rośliny uprawne, projektować i stosować zmianowanie roślin z uwzględnieniem czynników przyrodniczych i ekonomicznych, wykorzystywać wiedzę z zakresu anatomii i fizjologii użytkowych zwierząt gospodarskich w działalności produkcyjnej, określać wymagania zoohigieniczne dla pomieszczeń inwentarskich; ustalać zapotrzebowanie pokarmowe oraz układać dawki pokarmowe dla poszczególnych grup zwierząt, 6

8 charakteryzować grupy roślin i zwierząt gospodarskich oraz określać ich znaczenie gospodarcze, projektować i organizować produkcję roślinną i zwierzęcą, organizować i stosować ekologiczne metody produkcji rolniczej, użytkować i zagospodarowywać użytki zielone, przestrzegać norm jakościowych i standardów produkcji rolniczej oraz przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, charakteryzować budowę, zasady działania oraz określać zastosowanie maszyn, urządzeń i pojazdów stosowanych w rolnictwie, obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w produkcji roślinnej i zwierzęcej, przestrzegać zaleceń zawartych w instrukcjach obsługi oraz użytkowania maszyn i urządzeń rolniczych, planować, organizować i wykonywać zabiegi agrotechniczne z zastosowaniem sprzętu technicznego, dobierać środki techniczne do kompleksowej mechanizacji procesów produkcyjnych, prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T, określać oraz zapobiegać zagrożeniom ekologicznym związanym z działalnością rolniczą, planować i organizować procesy produkcji roślinnej i zwierzęcej, prowadzić uproszczoną rachunkowość, wykorzystywać programy komputerowe do wspomagania działalności rolniczej, wykorzystywać instrumenty marketingu do prowadzenia przedsiębiorstwa rolniczego oraz planowania jego rozwoju, podejmować decyzje dotyczące zarządzania i kierowania gospodarstwem rolnym, zarządzać przedsiębiorstwem rolniczym, oceniać jakość wykonywanych prac, stosować przepisy kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, przestrzegać zasad bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy, 7

9 przestrzegać przepisów o ochronie zwierząt, przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, o badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej, organizować doskonalenie zawodowe pracowników, korzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa specjalistycznego. 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla zawodu technik rolnik może być realizowany w czteroletnim technikum, w dwuletniej szkole policealnej i w rocznej szkole policealnej na podbudowie programowej liceum o profilu rolniczospożywczym. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe, zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientację w zawodzie oraz ułatwia ewentualną zmianę zawodu. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy i stanowi podbudowę do uzyskania specjalizacji zawodowej. Kształcenie specjalizacyjne ma na celu dostosowanie absolwenta do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy. Treści programowe modułów i jednostek modułowych wyodrębnionych w poszczególnych modułach opracowano zgodnie z obowiązującą metodologią konstruowania modułowych programów nauczania Program zawiera dwa moduły ogólnozawodowe, pięć modułów zawodowych, jeden moduł specjalizacyjny. Moduł 321[05].O1: Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie składa się z trzech jednostek modułowych i obejmuje ogólnozawodowe treści dotyczące: organizowania przedsiębiorstwa w agrobiznesie, zarządzania przedsiębiorstwem oraz prowadzenia działalności marketingowej. Moduł 321[05].O2: Podstawy produkcji rolniczej składa się z czterech jednostek modułowych i obejmuje ogólnozawodowe treści kształcenia dotyczące: bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, charakterystyki gatunków roślin uprawnych, zwierząt gospodarskich, kształtowania środowiska roślin i zwierząt, posługiwania się dokumentacją techniczno-technologiczną. Moduł 321[05].Z1: Mechanizacja w gospodarstwie rolnym składa się z trzech jednostek modułowych zawierających treści programowe 8

10 dotyczące: obsługi ciągnika rolniczego, eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych, gospodarki sprzętem rolniczym. Moduł 321[05].Z2: Produkcja roślinna składa się z trzech jednostek modułowych zawierających treści programowe dotyczące uprawy roli i roślin w gospodarstwie rolnym, produkcji roślin uprawnych, produkcji roślinnej metodami ekologicznymi. Moduł 321[05].Z3: Produkcja zwierzęca składa się z trzech jednostek modułowych obejmujących treści programowe dotyczące żywienia zwierząt, produkcji zwierzęcej, produkcji zwierzęcej metodami ekologicznymi. Moduł 321[05].Z4: Ekonomika przedsiębiorstwa rolnego składa się z trzech jednostek modułowych obejmujących treści programowe dotyczące wspierania rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa krajów Unii Europejskiej, planowania i finansowania działalności rolniczej, stosowania technik komputerowych w działalności rolniczej. Moduł 321[05].Z5: Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych zawierających treści programowe dotyczące organizacji oraz wykonywania prac związanych z produkcją roślinną i zwierzęcą. Moduł 321[05].S1: Działalność agroturystyczna składa się z dwóch jednostek modułowych i zawiera treści programowe dotyczące zakładania gospodarstwa agroturystycznego, organizowania i prowadzenia usług noclegowych i żywieniowych. Autorzy zaproponowali tematykę związaną z agroturystyką, ponieważ daje ona rolnikowi możliwość posiadania alternatywnego źródła utrzymania i stwarza warunki osiągnięcia bezpieczeństwa ekonomicznego. W zależności od potrzeb lokalnego rynku pracy szkoła w porozumieniu z przedstawicielami pracodawców może opracować program innego modułu specjalizacyjnego. Propozycje innych specjalizacji zostały zamieszczone w podstawie programowej kształcenia w zawodzie. 9

11 Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol modułu i jednostki modułowej Nazwa modułu i jednostki modułowej Orientacyjna liczba godzin na realizację 321[05].O1 Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie [05].O1.01 Organizowanie działalności przedsiębiorstwa [05].O1.02 Zarządzanie przedsiębiorstwem [05].O1.03 Prowadzenie działalności marketingowej [05].O2 Podstawy produkcji rolniczej [05].O [05].O [05].O [05].O2.04 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Charakteryzowanie grup i gatunków roślin uprawnych oraz zwierząt gospodarskich Kształtowanie środowiska uprawy roślin i chowu zwierząt gospodarskich Posługiwanie się dokumentacją technicznotechnologiczną 321[05].Z1 Mechanizacja w gospodarstwie rolnym [05].Z1.01 Obsługiwanie i prowadzenie ciągnika rolniczego [05].Z1.02 Użytkowanie maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej [05].Z1.03 Gospodarowanie sprzętem rolniczym [05].Z2 Produkcja roślinna [05].Z2.01 Planowanie oraz prowadzenie uprawy roli 108 i roślin 321[05].Z2.02 Organizowanie produkcji roślin uprawnych [05].Z2.03 Organizowanie produkcji roślinnej metodami ekologicznymi 321[05].Z3 Produkcja zwierzęca [05].Z [05].Z [05].Z3.03 Organizowanie i wykonywanie prac związanych z żywieniem zwierząt Organizowanie i prowadzenie produkcji zwierzęcej Organizowanie produkcji zwierzęcej metodami ekologicznymi

12 321[05].Z4 Ekonomika przedsiębiorstwa rolnego [05].Z [05].Z [05].Z4.03 Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa krajów Unii Europejskiej Planowanie i finansowanie działalności rolniczej Stosowanie technik komputerowych w działalności rolniczej 321[05].Z5 Praktyka zawodowa [05].Z [05].Z5.02 Organizowanie i wykonywanie prac związanych z produkcją roślinną Organizowanie i wykonywanie prac związanych z produkcją zwierzęcą 321[05].S1 Działalność agroturystyczna [05].S1.01 Zakładanie gospodarstwa agroturystycznego [05].S1.02 Organizowanie oraz prowadzenie usług noclegowych i żywieniowych Razem 1760 Orientacyjna liczba godzin na realizację programu dotyczy procesu kształcenia w czteroletnim technikum dla młodzieży. Na podstawie wykazu oraz schematów układu jednostek modułowych w poszczególnych modułach sporządzono dydaktyczną mapę programu. 11

13 Dydaktyczna mapa programu 321[05].O1 321[05].O [05].O [05].O [05].O2 321[05].O [05].O [05].O [05].O [05].Z1 321[05].Z [05].Z [05].Z [05].Z2 321[05].Z3 321[05].Z4 321[05].Z [05].Z [05].Z [05].Z [05].Z [05].Z [05].Z [05].Z [05].Z [05].Z5 321[05].Z [05].Z [05].S1 321[05].S [05].S

14 Dydaktyczna mapa programu stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Należy korzystać z niej podczas planowania zajęć dydaktycznych. Zmiana kolejności realizacji modułów i programów jednostek modułowych powinna być poprzedzona szczegółową analizą dydaktycznej mapy programu oraz tematyki jednostek modułowych. Nauczyciele realizujący modułowy program nauczania powinni posiadać umiejętności dotyczące kształcenia modułowego, prowadzenia zajęć z zastosowaniem aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego. Powinni również posiadać umiejętność projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych stanowiących dydaktyczną obudowę programów jednostek modułowych. Podana w tabeli orientacyjna liczba godzin na realizację programów jednostek modułowych może ulegać zmianie w zależności od stosowanych metod nauczania, środków dydaktycznych oraz aktualnych potrzeb edukacyjnych. Nauczyciele powinni kształtować zainteresowania uczniów zawodem, wskazywać możliwości dalszego kształcenia oraz nabywania nowych umiejętności zawodowych. Powinni również kształtować pożądane postawy uczniów, jak: odpowiedzialność, kreatywność oraz dbałość o jakość pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne stosowanie materiałów, poszanowanie prawa, dbałość o kształtowanie wizerunku gospodarstwa rolnego. Nauczyciele realizujący modułowy program nauczania powinni uwzględniać zmiany zachodzące w rolnictwie. Realizacja celów kształcenia powinna odbywać się z zastosowaniem aktywizujących metod nauczania. Do takich metod pracy zalicza się: metodę przypadków, inscenizacji, dyskusji dydaktycznej, projektów, tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Wskazane jest stosowanie filmów dydaktycznych, nagrań audio i wideo, organizowanie wycieczek do wzorcowych gospodarstw rolnych, na targi i wystawy. Uczniowie powinni pracować zarówno indywidualnie, jak i w grupach. Należy zwracać uwagę na samodzielną pracę uczniów pod kierunkiem nauczyciela, korzystanie z różnych źródeł informacji, jak: podręczniki, poradniki, literatura, Internet, katalogi, foldery, instrukcje i pozatekstowe źródła informacji. Treści kształcenia należy aktualizować, uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. 13

15 Istotnym elementem procesu dydaktycznego jest sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. Celem badań diagnostycznych prowadzonych na początku procesu kształcenia jest określenie poziomu oraz zakresu wiedzy i umiejętności uczniów. Wyniki badań należy wykorzystywać w trakcie realizacji programu nauczania. Celem badań kształtujących prowadzonych w trakcie realizacji programu jest dostarczanie bieżących informacji dotyczących efektywności procesu nauczania-uczenia się. Uzyskiwane informacje pozwalają na dokonywanie korekty organizacji i realizacji procesu kształcenia. Celem badań sumatywnych prowadzonych na zakończenie realizacji programów jednostek modułowych jest ocena stopnia realizacji celów kształcenia. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie w trakcie realizacji programu. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana z zastosowaniem: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań, sprawdzianów praktycznych, testów typu próba pracy. Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymaga od nauczyciela opracowania kryteriów oceniania, testów osiągnięć, arkuszy obserwacji oraz arkuszy oceny postępów. Przez proces oceniania uświadamia się uczniom poziom ich osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdraża do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Szkoła realizująca modułowy program nauczania powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe, wyposażenie techniczne i dydaktyczne. Szkoła kształcąca w zawodzie technik rolnik powinna posiadać: pracownię produkcji roślinnej, pracownię produkcji zwierzęcej, pracownię mechanizacji rolnictwa, pracownię ekonomiczną. Praktyka zawodowa powinna odbywać się w gospodarstwie szkolnym, centrach kształcenia praktycznego, centrach kształcenia ustawicznego oraz w indywidualnych gospodarstwach rolnych i w gospodarstwach rolnych grup i związków producentów rolnych, spółdzielniach rolniczych. 14

16 II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: technik rolnik 321[05] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie 1. Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie 2. Podstawy produkcji rolniczej 3. Mechanizacja w gospodarstwie rolnym Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Klasy I - IV Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Semestry I-VIII Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Forma zaoczna Produkcja roślinna Produkcja zwierzęca Ekonomika przedsiębiorstwa rolnego 7. Działalność agroturystyczna Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym: 20 godzin dla 1 ucznia 15

17 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik rolnik 321[05] Podbudowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp Moduły kształcenia w zawodzie Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie Podstawy produkcji rolniczej Mechanizacja w gospodarstwie rolnym Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Semestry I-IV Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Semestry I-IV Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Forma zaoczna Produkcja roślinna Produkcja zwierzęca Ekonomika przedsiębiorstwa rolnego Działalność agroturystyczna Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym: 20 godzin dla 1 ucznia 16

18 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik rolnik 321[05] Podbudowa: liceum profilowane, profil: rolniczo-spożywczy Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Moduły kształcenia w zawodzie 1. Mechanizacja w gospodarstwie rolnym Liczba godzin tygodniowo w 1,5 rocznym okresie nauczania Semestry I III Liczba godzin tygodniowo w 1,5 rocznym okresie nauczania Forma stacjonarna Liczba godzin w 1,5 rocznym okresie nauczania Semestry I III Forma zaoczna Produkcja roślinna Produkcja zwierzęca Ekonomika przedsiębiorstwa rolnego Działalność agroturystyczna Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym: 20 godzin dla 1 ucznia 17

19 III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 321[05].O1 Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: posługiwać się podstawowymi kategoriami ekonomicznymi i rolniczymi, klasyfikować gospodarstwa rolne według różnych kryteriów, określać wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na organizację gospodarstwa rolnego, charakteryzować metody produkcji rolniczej, charakteryzować mierniki efektywności produkcji rolniczej, interpretować przepisy prawa regulujące działalność rolniczą, organizować proces pracy i produkcji w gospodarstwie rolnym zgodnie ze Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą, określać cele, funkcje i struktury organizacyjne przedsiębiorstwa, przygotowywać dokumentację związaną z podejmowaniem działalności gospodarczej, projektować strategie dotyczące handlowej, wytwórczej i zaopatrzeniowej obsługi przedsiębiorstwa, określać rolę i funkcje kierownika przedsiębiorstwa, określać zasady i metody komunikacji interpersonalnej, określać źródła pochodzenia majątku przedsiębiorstwa, charakteryzować czynniki kształtujące podaż i popyt surowców i artykułów żywnościowych, określać szanse i zagrożenia rozwoju przedsiębiorstwa, określać rodzaje i cechy rynku dóbr konsumpcyjnych i zaopatrzeniowych, określać strategię marketingową produktu żywnościowego, określać strategię wprowadzania produktu na rynek, określać znaczenie marki w procesie sprzedaży produktu żywnościowego, projektować kanał dystrybucyjny dla produktu żywnościowego, charakteryzować instrumenty marketingowe związane z aktywizacją sprzedaży artykułów żywnościowych, projektować działania promocyjne artykułów żywnościowych. 18

20 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Nazwa jednostki modułowej Orientacyjna liczba godzin na realizację 321[05].O1.01 Organizowanie działalności przedsiębiorstwa [05].O1.02 Zarządzanie przedsiębiorstwem [05].O1.03 Prowadzenie działalności marketingowej 36 Razem Schemat układu jednostek modułowych Moduł 321[05].O1 Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie 321[05].O1.01 Organizowanie działalności przedsiębiorstwa 321[05].O1.02 Zarządzanie przedsiębiorstwem 321[05].O1.03 Prowadzenie działalności marketingowej 19

21 4. Literatura Agrobiznes. Wybrane zagadnienia prawne. WSiP, Warszawa 1999 Bryś J., Bryś R.: Zarządzanie firmą. Format-AB, Warszawa 2002 Cholewicka-Goździk K. (red.): Rynek rolny. FAPA, Warszawa 1998 Duczkowska-Pisecka M. (red.): Marketing w agrobiznesie. Format- AB, Warszawa 1996 Duczkowska-Pisecka M. (red.): Marketing w agrobiznesie. Wypisy i ćwiczenia. Format-AB, Warszawa 1999 Grabowski S., Kowalski A., Adamowicz M.: Ekonomika rolnictwa i polityka rolna. FAPA, Warszawa 1998 Grontkowska A.: Organizacja gospodarstw rolniczych. Cz.1. WSiP, Warszawa 1997 Grontkowska A.: Podstawy ekonomiki agrobiznesu. Cz.2. WSiP, Warszawa 2000 Jaska E.: Organizacja gospodarstw rolniczych. Cz.2. WSiP, Warszawa 1997 Klepacki B. (red.): Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej. Format- AB, Warszawa 1999 Klepacki B.: Ekonomika i organizacja rolnictwa. WSiP, Warszawa 1997 Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik, Warszawa 2002 Kowalak Z.: Produkcja rolnicza. Cz.1. Gospodarstwo rolne i jego organizacja. EMPi 2, Poznań 2002 Kożuch A. (red.): Podstawy rachunkowości. WSiP, Warszawa 2003 Kożuch A., Mirończuk A.: Podstawy ekonomiki agrobiznesu. Cz.1. WSiP, Warszawa 2000 Kożuch A.: Ekonomika i organizacja obrotu rolnego. WSiP, Warszawa 1998 Niedzielski E., Łapińska A.: Zarządzanie firmą. WSiP, Warszawa 1999 Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata (z elementami prognozy do roku 2020). MRiRW, Warszawa Ziętara W.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa rolniczego. FAPA, Warszawa 1998 Zwykła Dobra Praktyka Rolnicza. FAPA, Warszawa 2003 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 20

22 Jednostka modułowa 321[05].O1.01 Organizowanie działalności przedsiębiorstwa 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: posłużyć się podstawowymi kategoriami ekonomicznymi i rolniczymi, określić znaczenie rolnictwa w agrobiznesie i gospodarce, określić procesy integracyjne w agrobiznesie, zidentyfikować przedsiębiorstwa funkcjonujące w systemie agrobiznesu, sklasyfikować gospodarstwa rolne według określonych kryteriów, określić pozaprodukcyjne funkcje gospodarstw rolnych, określić kierunki przemian własnościowych w rolnictwie, scharakteryzować relacje gospodarstwa rolnego z mikroi makrootoczeniem, skorzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa, określić zadania instytucji wspomagających działalność gospodarczą, określić elementy składowe gospodarstwa rolnego, określić wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na organizację gospodarstwa rolnego, scharakteryzować podstawowe czynniki produkcji, obliczyć wskaźniki substytucji czynników produkcji, ocenić wyposażenie gospodarstwa w środki produkcji, scharakteryzować metody produkcji rolniczej, scharakteryzować mierniki efektywności produkcji rolniczej, obliczyć podatek rolny, wypełnić dokumenty podatkowe, obliczyć wysokość dopłat bezpośrednich, scharakteryzować rodzaje ubezpieczeń oraz dokonać analizy ofert ubezpieczeniowych różnych firm, określić warunki i możliwości uzyskania kredytów, zinterpretować przepisy prawa regulujące działalność rolniczą, zorganizować proces pracy i produkcji w gospodarstwie rolnym zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. 21

23 2. Materiał nauczania Pojęcie, funkcje i struktura agrobiznesu. Rolnictwo jako podstawowe ogniwo agrobiznesu. Polskie rolnictwo na tle innych krajów UE. Pojęcia: działalność gospodarcza, działalność rolnicza, gospodarstwo rolne, gospodarstwo rodzinne, przedsiębiorstwo rolne, rolnik, producent rolny, grupa producentów rolnych. Zakładanie i prowadzenie przedsiębiorstwa rolnego. Formy organizacyjno-prawne gospodarstw rolnych. Funkcje i struktura organizacyjna gospodarstwa rolnego. Działy i gałęzie produkcji oraz ich powiązania. Rodzaje działalności w gospodarstwie rolnym. Czynniki produkcji w gospodarstwie rolnym. Ziemia jako specyficzny czynnik produkcji. Organizacja terytorium gospodarstwa. Wskaźniki wartości rolniczej ziemi. Pojęcie, klasyfikacja, struktura trwałych środków produkcji. Wyposażenie gospodarstwa w trwałe środki produkcji. Zużycie i amortyzacja środków trwałych. Inwestycje w rolnictwie. Składniki i funkcje majątku obrotowego. Metody produkcji rolniczej. Rolnictwo konwencjonalne, ekologiczne i integrowane. Rolnictwo precyzyjne. Makro- i mikrootoczenie gospodarstwa rolnego. Instytucje rządowe, samorządowe i pozarządowe. Organizacje producentów rolnych. Wybrane zagadnienia prawa rolnego w Polsce. Źródła prawa rolnego w Polsce i Unii Europejskiej. Zasady kształtowania ustroju rolnego. Rola Agencji Nieruchomości Rolnych. Biuro notarialne, księgi wieczyste. Podatki i opłaty w rolnictwie. Ubezpieczenia społeczne i majątkowe w agrobiznesie. Proces produkcji i jego struktura. Zasady i metody obliczania zdolności produkcyjnej. Mierniki efektywności produkcji. Wpływ obszaru gospodarstwa na wybór techniki wytwarzania produktów rolniczych. Proces intensyfikacji produkcji rolniczej. Konkurencyjność gospodarstw rolnych. Jakość i bezpieczeństwo zdrowotne żywności. Składniki systemu gospodarowania zasobami pracy. Organizacja i normowanie pracy. Nowe kierunki w organizacji pracy. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie. Standardy bezpieczeństwa i ochrony pracy w Unii Europejskiej. 22

24 3. Ćwiczenia Charakteryzowanie struktury agrobiznesu. Określanie miejsca rolnictwa w gospodarce polskiej, europejskiej i światowej na podstawie danych statystycznych. Rozróżnianie i charakteryzowanie form własności w rolnictwie. Analizowanie struktury organizacyjnej oraz ocena kierunków działalności określonego gospodarstwa rolnego. Identyfikowanie elementów składowych gospodarstwa rolnego. Obliczanie wskaźników rolniczej wartości ziemi. Obliczanie amortyzacji środków trwałych. Ocenianie wyposażenia gospodarstwa w trwałe środki produkcji. Obliczanie wysokości podatku rolnego. Analizowanie ofert ubezpieczeniowych różnych firm. Obliczanie zdolności produkcyjnej wybranego gospodarstwa rolnego. Przedstawianie cyklu produkcyjnego wybranego produktu rolniczego lub żywnościowego za pomocą schematu. Obliczanie mierników efektywności produkcyjnej gospodarstwa rolnego. Obliczanie dochodu działalności gospodarczej na podstawie ewidencji rachunkowej. 4. Środki dydaktyczne Plany sytuacyjne gospodarstw. Mapa gospodarcza, mapa rolniczo-klimatyczna regionów Polski. Mapy powiatu i gminy. Przykładowe plany marketingowe. Wybrane akty prawne dotyczące sektora rolno-żywnościowego. Roczniki i inne wydawnictwa statystyczne. Zbiory norm i normatywów. Kodeks pracy. Kodeks cywilny. Wzory dokumentacji księgowych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki zawiera treści dotyczące organizacji produkcji oraz ekonomicznej sfery agrobiznesu. Znajomość powiązań między gospodarstwem rolnym a otoczeniem mikro- i makroekonomicznym umożliwi uczniom samodzielne podejmowanie i prowadzenie działalności rolniczej. 23

25 Program jednostki powinien być realizowany z uwzględnieniem metod nauczania: pokazu z instruktażem, tekstu przewodniego, projektów, ćwiczeń praktycznych. W trakcie realizacji programu jednostki należy określić miejsce rolnictwa w systemie agrobiznesu, scharakteryzować ogniwa oraz strukturę agrobiznesu, przedstawić strukturę typowego gospodarstwa rolnego oraz ocenić jego wartość użytkową i towarową. Wskazane jest zwracanie uwagi na potrzebę inwestowania w gospodarstwo. Inwestycje stanowią podstawę wzrostu produkcji i usług, a także przyczyniają się do przyrostu zatrudnienia. Zajęcia dydaktyczne powinny odbywać w grupie liczącej 15 uczniów, w pracowni ekonomicznej, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3-4 osobowe. W trakcie realizacji programu należy zwracać uwagę na przepisy prawa obowiązujące w procesie organizacji i prowadzenia działalności rolniczej. Opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu organizacji produkcji i pracy umożliwi uczniom prowadzenie własnego gospodarstwa. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów oceniania. W ocenie osiągnięć edukacyjnych uczniów należy uwzględniać następujące kryteria: posługiwanie się poprawną terminologią dotyczącą działalności rolniczej, interpretacja przepisów dotyczących zakładania gospodarstwa rolnego, obliczanie podstawowych wskaźników określających efektywność produkcji w gospodarstwie rolnym. Szczególną uwagę należy zwracać na posługiwanie się terminologią z zakresu organizacji i ekonomiki gospodarstw rolnych. Stopień opanowania wiadomości i umiejętności przez uczniów należy sprawdzać za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć oraz obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych zadań. Ocena powinna aktywizować i mobilizować uczniów do nauki, motywować ich do zdobywania wiedzy i umiejętności, wpływać na kształtowanie postaw, jak: zdyscyplinowanie, pracowitość, odpowiedzialność za wykonywaną pracę. 24

26 W końcowej ocenie osiągnięć należy uwzględniać wyniki wszystkich przeprowadzonych sprawdzianów i testów osiągnięć szkolnych oraz poziom wykonania zadań. 25

27 Jednostka modułowa 321[05].O1.02 Zarządzanie przedsiębiorstwem 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: określić cele i funkcje przedsiębiorstwa, scharakteryzować strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa, zastosować przepisy prawa cywilnego i handlowego, przygotować dokumentację związaną z podejmowaniem działalności gospodarczej, zaprojektować obsługę handlową przedsiębiorstwa, określić potrzeby zaopatrzeniowe przedsiębiorstwa, zaplanować gospodarkę zapasami, dokonać wyboru dostawców, określić strategie przedsiębiorstwa, opracować strategie przedsiębiorstwa dotyczące obsługi handlowej, wytwórczej i zaopatrzeniowej, zastosować zasady komunikowania się ze współpracownikami, przeprowadzić negocjacje, określić funkcje kierownictwa przedsiębiorstwa, określić style pracy kierownictwa, określić strukturę zatrudnienia, przygotować dokumenty związane z zatrudnieniem pracowników, przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną, zastosować zasady rachunkowości, scharakteryzować majątek trwały i obrotowy, określić źródła majątku przedsiębiorstwa, scharakteryzować formy opodatkowania przedsiębiorstwa, zarejestrować przychody w ewidencji przychodów, dokonać ewidencji zakupów i sprzedaży w odpowiednich rejestrach, zaewidencjonować przychody i rozchody w książce przychodów i rozchodów, wypełnić deklaracje podatkowe, sklasyfikować koszty, sporządzić rachunek kosztów stałych i zmiennych, obliczyć próg rentowności, sporządzić zestawienie przepływów pieniężnych. 26

28 2. Materiał nauczania Klasyfikacja podmiotów gospodarczych. Cele, funkcje i zadania przedsiębiorstwa. Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa. Procedury zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne. Procedury zakładania spółek rolniczo-spożywczych oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Wady i zalety małych przedsiębiorstw. Czynniki kształtujące działalność gospodarczą. Rola rynku w działalności handlowej, zaopatrzeniowej i produkcyjnej. Organizacja zaopatrzenia. Zaopatrzenie firmy, wybór dostawców, gospodarka zapasami, zasady i kryteria wyboru dostawców. Strategie przedsiębiorstwa analiza SWOT. Funkcje zarządzania przedsiębiorstwem. Polityka kadrowa. Kształtowanie stosunków międzyludzkich. Komunikacja werbalna i niewerbalna. Negocjacje w biznesie. Kontrola i motywacja. Wydajność pracy. Strategie obsługi handlowej, wytwórczej i zaopatrzeniowej. Style i funkcje pracy kierownictwa przedsiębiorstwa. Podstawy rachunkowości. Majątek podmiotów gospodarczych, źródła pochodzenia. Bilans majątkowy. Dowody księgowe. Uproszczone formy rachunkowości w przedsiębiorstwie. Ewidencja przychodów. Rejestr zakupów i sprzedaży. Podatkowa księga przychodów i rozchodów. Dochód z działalności. Podatek od towarów i usług. Dokumenty podatkowe. Istota rachunkowości zarządczej. Koszty, pojęcie, klasyfikacja. Rachunek kosztów stałych i zmiennych. Próg rentowności. 3. Ćwiczenia Analizowanie słabych i mocnych stron prowadzenia działalności gospodarczej. Sporządzenie dokumentacji związanej z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Sporządzanie umowy spółki cywilnej. Sporządzanie umowy handlowej. Prowadzenie ewidencji przychodów na podstawie dowodów dokumentujących sprzedaż towarów, wyrobów i usług. 27

29 Dokonywanie zapisów w Rejestrze zakupów oraz w Rejestrze sprzedaży obrazujących obroty miesięczne. Obliczanie należnego podatku VAT. Obliczanie przychodów, kosztów uzyskania przychodów oraz dochodów na podstawie zapisów w księdze przychodów i rozchodów. Wypełnianie dokumentów podatkowych. Sporządzanie majątkowego wykazu przedsiębiorstwa. Sporządzanie analizy SWOT dla określonego przedsiębiorstwa Sporządzanie planu przepływów pieniężnych określonego przedsiębiorstwa. Prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej (w warunkach symulacyjnych). 4. Środki dydaktyczne Zestawy aktów prawnych. Rejestry sprzedaży. Książka przychodów i rozchodów. Książka wpłat i wypłat. Druki dotyczące prowadzenia rozliczeń podatkowych. Oferty kredytowe banków. Druki dotyczące ewidencji działalności gospodarczej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące zarządzania przedsiębiorstwem. Wiadomości i umiejętności uzyskane w wyniku procesu kształcenia pozwolą na aktywne uczestnictwo w życiu gospodarczym. W procesie kształcenia wskazane jest stosowanie aktywizujących metod nauczania: sytuacyjnej, projektów, dyskusji dydaktycznej, ćwiczeń praktycznych. Metodę projektów można zastosować w trakcie opracowywania strategii przedsiębiorstwa oraz biznesplanu określonego przedsięwzięcia. Metodę dyskusji dydaktycznej można zastosować podczas kształtowania umiejętności wyboru formy prowadzenia działalności gospodarczej. Metoda ćwiczeń praktycznych powinna być stosowana do kształtowania umiejętności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zajęcia dydaktyczne powinny odbywać w grupie do 15 uczniów, w pracowni ekonomicznej. 28

30 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów. W ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględniać następujące kryteria: posługiwanie się poprawną terminologią, umiejętne korzystanie z dokumentów i tekstów źródłowych, poprawne interpretowanie przepisów i informacji, umiejętność organizacji pracy. Poziom wiedzy i umiejętności uczniów należy oceniać na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych. Ocena powinna aktywizować i mobilizować uczniów do pracy. W ocenie pracy uczniów na podstawie obserwacji należy zwracać uwagę na: sporządzanie dokumentacji związanej z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej, opracowywanie strategii przedsiębiorstwa dotyczącej obsługi handlowej, wytwórczej oraz zaopatrzeniowej, obliczanie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodów, wypełnianie dokumentów podatkowych. W ocenie realizacji ćwiczeń należy uwzględniać: staranność, dokładność, poprawność oraz sprawność wykonania. Kontrolę wykonania ćwiczeń należy prowadzić w trakcie i po ich realizacji. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki należy uwzględnić wyniki sprawdzianów, testów osiągnięć oraz poziom wykonania ćwiczeń. 29

31 Jednostka modułowa 321[05].O1.03 Prowadzenie działalności marketingowej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: określić kategorie ekonomiczne związane z marketingiem, scharakteryzować czynniki kształtujące podaż surowców i artykułów żywnościowych, scharakteryzować czynniki kształtujące popyt na artykuły żywnościowe, określić wpływ otoczenia na decyzje marketingowe przedsiębiorstwa, dokonać analizy szans i zagrożeń dla przedsiębiorstwa, określić kryteria segmentacji rynku dla określonego produktu, określić cechy rynku dóbr konsumpcyjnych i zaopatrzeniowych, scharakteryzować rodzaje badań marketingowych, określić znaczenie informacji dotyczących rynku rolnego dla konsumentów żywności, dokonać analizy prognozy rynkowej dotyczącej popytu, podaży i cen żywności, scharakteryzować marketing-mix, określić strukturę marketingową produktu żywnościowego, scharakteryzować strategię marketingową w poszczególnych fazach życia produktu, scharakteryzować proces wprowadzania produktu na rynek, scharakteryzować proces powstawania nowego produktu żywnościowego, określić znaczenie marki dla strategii sprzedaży produktu żywnościowego, wyjaśnić strategię kształtowania cen, scharakteryzować narzędzia kształtowania cen produktów żywnościowych, przeprowadzić negocjacje cenowe, rozróżnić kanały dystrybucyjne stosowane na rynku rolnożywnościowym, określić rolę hurtu i detalu w różnych sektorach agrobiznesu, scharakteryzować czynniki decydujące o wyborze kanałów dystrybucji produktów rolnych i spożywczych, 30

32 zaprojektować kanał dystrybucyjny dla produktu żywnościowego, scharakteryzować instrumenty marketingowe związane z aktywizacją sprzedaży artykułów żywnościowych, zaplanować promocję artykułów żywnościowych. 2. Materiał nauczania Popyt, podaż, cena, wymiana, transakcja, elastyczność cenowa i dochodowa popytu, równowaga rynkowa, cena równowagi rynkowej. Ewolucja marketingu: orientacja produkcyjna, orientacja produktu, orientacja sprzedażowa i marketingowa. Marketing globalny i społeczny. Czynniki kształtujące podaż i popyt surowców oraz artykułów żywnościowych. Szanse i zagrożenia rozwoju przedsiębiorstwa rolnego. Wybór rynku docelowego, kryteria segmentacji rynku dla określonego produktu żywnościowego. Rynek dóbr konsumpcyjnych i zaopatrzeniowych w rolnictwie. Zakres i rodzaje badań marketingowych rynku rolno-żywnościowego. Metody badań marketingowych. Elementy marketingu-mix. Struktura marketingowa produktu. Produkt, cechy, fazy cyklu życia, powstawanie i wprowadzanie nowego produktu, opakowanie, oznaczanie produktu. Marka produktu i przedsiębiorstwa. Dystrybucja produktów rolnych i żywnościowych: funkcje, rodzaje kanałów, zasady budowy kanałów dystrybucyjnych. Działania związane z promocją przedsiębiorstw rolniczych. 3. Ćwiczenia Analizowanie zmian dotyczących popytu na artykuły żywnościowe. Pozyskiwanie informacji dotyczących wielkości popytu i podaży na produkty rolne i żywnościowe. Analizowanie wielkości podaży na artykuły do produkcji żywności oraz na artykuły żywnościowe. Określanie poziomu popytu i podaży na artykuły rolne i żywnościowe. Przeprowadzanie badań marketingowych metodą wywiadu i obserwacji. Ocenianie opakowań produktów żywnościowych. Prowadzenie negocjacji cenowych dotyczących określonych produktów (w warunkach symulacyjnych). 31

33 Projektowanie kanału dystrybucji dla wybranego produktu żywnościowego. Ocenianie jakości reklamy wybranych produktów żywnościowych zamieszczanych w mediach. Przygotowanie akcji promocyjnej dla wybranego produktu żywnościowego. 4. Środki dydaktyczne Filmy dydaktyczne. Foliogramy. Prospekty. Fotogramy reklamowe. Opakowania produktów żywnościowych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące działalności marketingowej związanej z produkcją i przetwórstwem żywności. W procesie realizacji programu wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, metody sytuacyjnej, projektów i ćwiczeń praktycznych. W trakcie realizacji programu należy zwracać uwagę na: metody kształtowania cen, narzędzia reklamy i rodzaje kanałów dystrybucyjnych, projektowanie strategii cenowej oraz dystrybucji produktu, analizę zmian zachodzących na rynku, projektowanie promocji produktu i przedsiębiorstwa spożywczego. Zajęcia dydaktyczne powinny odbywać się w grupie liczącej 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 2-3 osobowe. Wskazane jest organizowanie wycieczek do przedsiębiorstw funkcjonujących w regionie, na wystawy, targi produktów spożywczych i opakowań. Uczniowie powinni korzystać z roczników statystycznych i innych opracowań dotyczących marketingu produktów rolnych i spożywczych. 32

34 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych kryteriów. W ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględniać następujące kryteria: posługiwanie się poprawną terminologią, umiejętność korzystania z tekstów źródłowych, umiejętność selekcji i interpretacji informacji, umiejętność rozwiązywania problemów. Osiągnięcia edukacyjne uczniów należy oceniać na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych. Ocena powinna aktywizować i mobilizować uczniów do pracy. Umiejętności praktyczne można sprawdzać przez obserwację pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń i zadań zleconych przez nauczyciela. W procesie sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na: stosowanie terminologii ekonomicznej, interpretację pojęć dotyczących marketingu, prowadzenie badań marketingowych, wykorzystanie informacji dotyczących popytu i podaży produktów rolnych i żywnościowych, prowadzenie negocjacji cenowych. Kontrolę i ocenę poprawności wykonania ćwiczeń należy prowadzić w trakcie i po ich realizacji. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględniać poziom wykonania ćwiczeń oraz wyniki sprawdzianów i testów osiągnięć szkolnych. 33

35 Moduł 321[05].O2 Podstawy produkcji rolniczej 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: charakteryzować grupy roślin i zwierząt gospodarskich oraz określać ich znaczenie gospodarcze, posługiwać się wiedzą z zakresu anatomii, fizjologii i właściwości użytkowych zwierząt gospodarskich, niezbędną w działalności produkcyjnej, określać wpływ czynników środowiska i zabiegów zootechnicznych na wzrost i rozwój roślin uprawnych oraz zwierząt gospodarskich, określać wymagania zoohigieniczne dla pomieszczeń inwentarskich, określać wymagania dotyczące dobrostanu i ochrony zwierząt gospodarskich, odczytywać i sporządzać rysunki techniczne, posługiwać się dokumentacją techniczno-technologiczną, charakteryzować części maszyn oraz określać ich zastosowanie, określać metody i środki zapobiegania szkodliwym czynnikom środowiska pracy, interpretować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 321[05].O2.01 Nazwa jednostki modułowej Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Orientacyjna liczba godzin na realizację [05].O [05].O [05].O2.04 Charakteryzowanie grup i gatunków roślin uprawnych oraz zwierząt gospodarskich Kształtowanie środowiska uprawy roślin i chowu zwierząt gospodarskich Posługiwanie się dokumentacją technicznotechnologiczną Razem

36 3. Schemat układu jednostek modułowych 321[05].O2 Podstawy produkcji rolniczej 321[05].O2.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 321[05].O2.02 Charakteryzowanie grup i gatunków roślin uprawnych oraz zwierząt gospodarskich 321[05].O2.04 Posługiwanie się dokumentacją techniczno-technologiczną 321[05].O2.03 Kształtowanie środowiska uprawy roślin i chowu zwierząt gospodarskich 4. Literatura Bińkowska J., Arciszewska B.: Podstawy produkcji roślinnej ćwiczenia. Format-AB, Warszawa 1997 Boruch M., Wołoszyn J.: Obrót sprzętem dla gospodarki żywnościowej. Format-AB, Warszawa 1999 Bryś J.: Mechanizacja rolnictwa. Ćwiczenia. Format-AB, Warszawa 1998 Buchfekder M., Buchfelder A.: Podręcznik pierwszej pomocy. PZWL, Warszawa 1999 Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 2000 Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996 Dzień A. (red.): Produkcja i pozyskiwanie surowców rolniczych. Format-AB, Warszawa

37 Gawrońska A. (red.): Podstawy produkcji roślinnej. Cz. 1 i 2 Hortpress, Warszawa 1996 Gawrońskiej A. (red.): Podstawy produkcji roślinnej. Cz. 2 Hortpress, Warszawa 1997 Giełdowski L.: Rzutowanie prostokątne. Widoki; Przekroje; Wymiarowanie. WSiP, Warszawa 1998 Gutkowski A.: Zadania z rysunku technicznego. WSiP, Warszawa 1992 Hodowla zwierząt - tom 1 i 2 PWRiL, Warszawa 1996 Klepacki B.: Procesy dostosowawcze produkcji roślinnej w Polsce w aspekcie integracji z Unią Europejską. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2001 Koludo A., Stoknicki S., Wróbel J.: Komputerowe wspomaganie projektowania. WSiP, Warszawa 1996 Kozak B.: Części maszyn z elementami mechaniki technicznej. WSiP, Warszawa 2000 Kozłowska D.: Mechanizacja rolnictwa. Część I. Hortpress Sp. z.o.o, Warszawa 1996 Kozłowska D.: Podstawy mechanizacji. Wiadomości ogólne. Hortpress Sp. z.o.o, Warszawa 1995 Lewandowski S (red.): Podstawy produkcji zwierzęcej. Hortpress. Warszawa 1997 Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1996 Minksztym W.: Podstawy produkcji zwierzęcej. Zeszyt 1. Anatomia zwierząt. Hortpress, Minksztym W.: Podstawy produkcji zwierzęcej. Zeszyt 3. Zoohigiena Hortpress, 1995 Podstawy produkcji roślinnej. PWRiL, Warszawa 1999 Podstawy produkcji zwierzęcej. WSiP, Warszawa 1997 Suwara I.: Podstawy produkcji roślinnej. WSiP, Warszawa 1998 Systemy utrzymania bydła poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa 2004 Systemy utrzymania drobiu poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa 2004 Systemy utrzymania koni poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa 2004 Systemy utrzymania owiec poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa 2004 Systemy utrzymania świń poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa