[2013] Andrzej Sułkowski. Prognoza oddziaływania na środowisko

Transkrypt

1 Andrzej Sułkowski [2013] Dla zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie Gdów Niniejsze opracowanie stanowi drugą edycję dokumentu głównego prognozy. Wcześniej sporządzony aneks zachowuje ważność i wraz stanowią prognozę oddziaływania na środowisko dla zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie Gdów OIKOS Pracownia Ochrony Środowiska Andrzej Sułkowski ul. Św. Andrzeja Boboli 1; Kraków asulkowski.oikos@gmail.com

2 2 Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie Gdów zmiana studium dla obszarów 3 i 4 Autor Andrzej Sułkowski Kraków 2013

3 3 Spis treści dla 2 zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie Gdów... 2 zmiana studium dla obszarów 3 i Wprowadzenie Zakres opracowania Podstawa prawna opracowania Metodyka sporządzenia prognozy Materiały wejściowe Stan środowiska Rzeźba i budowa geologiczna Zagrożenie osuwiskowe Gleby Wody Zagrożenie powodziowe Warunki klimatyczne Szata roślinna, świat zwierzęcy Krajobraz Jakość środowiska Zanieczyszczenie atmosfery Jakość wód powierzchniowych Lokalne źródła zanieczyszczeń Ocena stanu środowiska Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami Zawartość dokumentu Cel sporządzenia dokumentu Zakres wprowadzanych zmian Zmiany dyspozycji przestrzennej Zmiany dyspozycji merytorycznej Powiązania z innymi dokumentami - plan zagospodarowania przestrzennego województwa Małopolskiego Powiązania z innymi dokumentami opracowanie ekofizjograficzne Problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu Dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody Ochrona wód podziemnych Ochrona kopalin Ochrona przeciwpowodziowa Zagrożenie osuwiskowe Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu Przewidywane oddziaływania na środowisko wynikające z wprowadzanych zmian Identyfikacja zmian w dyspozycji merytorycznej studium obszar Tereny usług turystyki, rekreacji i sportu (UT) Tereny eksploatacji powierzchniowej do rekultywacji i przekształceń dla celów rekreacyjnych (PE/UT) Identyfikacja zmian w dyspozycji merytorycznej studium obszar Ocena zmiany studium w obszarze Różnorodność biologiczna (siedliska i zbiorowiska) Wody... 38

4 Ścieki i wody opadowe Odpady Powietrze Powierzchnia ziemi Krajobraz Klimat Zabytki Dobra materialne Ludzie Ocena skutków realizacji ustaleń studium Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Propozycje korekty zapisu ustaleń studium Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania Streszczenie... 41

5 5 Fig.1.1. zakres przestrzenny i położenie terenów objętych projektowaną zmianą studium (powyżej obszar 3, z prawej obszar 4).

6 6 1. Wprowadzenie Niniejsze opracowanie powstało dla potrzeb zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gdów. Zmianę sporządziła Pracownia Architektoniczno Urbanistyczna, Jacek Banduła, Kraków. Fig.1.2. Uchwała Rady Gminy Gdów w sprawie sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakres opracowania Odpowiada w zakresie przestrzennym i merytorycznym zmianom wprowadzanym w projekcie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gdów (fig. 1.1), w granicach określonych uchwałą Rady Gminy o podjęciu prac nad zmianą fig. 1.2). Zakres opracowania został uzgodniony przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego (Wieliczka, fig. 1.3) oraz Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie (fig. 1.4). Fig Uzgodnienie zakresu prognozy przez PPIS w Wieliczce.

7 7 Fig.1.4. Uzgodnienie zakresu prognozy przez Dyrektora RDOŚ, z nałożeniem dodatkowych obowiązków Podstawa prawna opraco- wania Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U j.t., zm.). Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddzia- (Dz.U , ływania na środowisko zm.). Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U j.t., zm.) Metodyka sporządzenia pro- gnozy Podstawowym celem prognozy jest poszu- możliwości rozwiązań kiwanie i wskazanie planistycznych najkorzystniejszych dla stanu środowiska, poprzez: identyfikację i ocenę najbardziej prawdopodobnych wpływów na biofizyczne i zdrowotne komponenty środowiska okre- może wywołać reali- ślonego obszaru, jakie zacja dyspozycji zawartych w projekcie planu, eliminację rozwiązań i ustaleń nie- ze względu na ewen- możliwych do przyjęcia tualne negatywne skutki dla środowiska lub zagrożenie dla zdrowia mieszkańców, ocenę wpływu ustaleń w tym wypadku studium dla środowiska przyrodniczego. Analizy przeprowadzone w ramach prognozy oparto na założeniach że stanem odniesienia dla prognozy są: o istniejący stan środowiska przyrodniczego i zagospodarowania terenu, o ustalenia projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,

8 8 o działania związane z realizacją ustaleń studium będą realizowane zgodnie z zasadami przyjętymi w tym studium. Ocenę możliwych przemian komponentów środowiska przeprowadzono w oparciu o analizę ich funkcjonowania w istniejącej strukturze przestrzennej. Kolejnym krokiem była analiza przyszłego funkcjonowania środowiska pod wpływem przemian, jakie zajdą wskutek realizacji ustaleń zmiany studium. Etapem końcowym była ocena skutku, czyli wynikowego stanu komponentów środowiska, powstałego na skutek przemian w jego funkcjonowaniu, spowodowanych realizacją ustaleń oraz sformułowanie propozycji zmian lub alternatywnej wersji ustaleń, wynikających z troski o osiągnięcie możliwie korzystnego stanu środowiska w warunkach projektowanego zagospodarowania przestrzennego obszaru Materiały wejściowe 1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gdów z 2008 r, Pracownia Architektoniczno Urbanistyczna, Jacek Banduła, Kraków. 2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa Małopolskiego. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska i Rozwoju Wsi, Kraków Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2011 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków, Opracowanie ekofizjograficzne dla gminy Gdów, Krakowskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Kraków. 6. Opracowanie ekofizjograficzne, sporządzone wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, na potrzeby zmiany fragmentów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego sołectwa: Wieniec, Jaroszówka i Nieznanowice, w zakresie poszerzenia terenów powierzchniowej eksploatacji kruszyw (obszar Nieznanowice-1)- Pracownia Ochrony Środowiska Andrzej Sułkowski, Kraków 2010 r 7. Opracowanie ekofizjograficzne, sporządzone wraz z prognozą oddziaływania na środowisko na potrzeby Zmiany fragmentu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Wieniec w jego granicach administracyjnych, w zakresie wyznaczenia terenów powierzchniowej eksploatacji kruszyw (Obszar Wieniec-1)- Pracownia Ochrony Środowiska Andrzej Sułkowski, Kraków 2010 r. 8. Mapa Geośrodowiskowa Polski (1:50 000) arkusze; 997 Wieliczka, 998 Bochnia, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2004.

9 9 2. Stan środowiska 2.1. Rzeźba i budowa geologiczna Pod względem geograficznym teren objęty zmianą planu leży w obrębie makroregionu Kotliny Sandomierskiej, przy południowym skraju mezoregionu Pogórza Bocheńskiego (wchodzącego w skład kotliny, fig. 2.1). Pod względem morfologicznym oba obszary (objęte zmianą studium) leżą w obrębie lewo- (Obszar 2) i prawobrzeżnej terasy nadzalewowej Raby (Obszar 1), która na tym odcinku rzeki ma kilkusetmetrową szerokość i wysokość 4 6 m ponad poziom rzeki. 1 - granice prowincji, 2 - granice podprowincji, 3 - granice makroregionów, 4 - granice mezoregionów Prowincja Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, Podprowincja Północne Podkarpacie, Mezoregion Kotliny Sandomierskiej: Pogórze Bocheńskie, Mezoregion Pogórza Zachodniobeskidzkiego: Pogórze Wiśnickie Fig.2.1. Położenie obszaru 3 (orientacyjne) na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J.Kondrackiego (za; Mapa Geośrodowiskowa Polski arkusz 998 Bochnia, PIG, ). Opisywany teren charakteryzuje się mało zróżnicowaną naturalną rzeźbą deniwelacje nie są większe niż 2-4 m. Podłoże obszaru budują utwory trzeciorzędowe wykształcone jako iły i iłowce wyścielające dno zatoki gdowskiej wyżłobionej w starszych utworach kredy i jury budujących wypiętrzenie Gdowa. Nad nimi zalegają utwory czwartorzędowe, które budują osady rzeczne wykształcone, głębiej jako gruboziarniste żwiry (z lokalnymi przewarstwieniami piasków) o zmiennej miąższości, średnio około 6 m, od powierzchni jako gliny pylaste i piaski gliniaste. Niewielka część obszaru zmiany w rejonie Jaroszówki obejmuje dolną partię skłonu Pogórza Wiśnickiego. Tu podłoże tworzą ukazujące się fragmentarycznie na krawędzi Zatoki Gdowskiej jednostki podśląskiej. Budują ją piaskowcowo - łupkowe warstwy krośnieńskie oraz margle krzemionkowe i łupki pstre (ich obecność warunkuje liczne występowanie zjawisk osuwiskowych) Zagrożenie osuwiskowe Budowa geologiczna skłonu Pogórza warunkuje występowanie zagrożenia osuwiskowego. Na rysunku zmiany studium przedstawiono rodzaj i zakres występowania tego typu zagrożeń (fig. 2.2.).

10 10 Fig.2.2. Zagrożenie osuwiskowe w obszarze 3 zmiany studium. Przedstawiono w trzech kategoriach, według danych SOPO. Nadto przedstawiono osuwisko aktywne posiadające kartę dokumentacyjną (mieści się w kategorii osuwiska aktywne ) Gleby W opisywanym obszarze występują gleby o charakterze mad wytworzone z glin pylastych i piasków gliniastych. Według klasyfikacji bonitacyjnej są to użytki rolne i zielone w klasach bonitacyjnych RII; R III a i b i; Ps III; Lz, Ls III; RIV (według klasyfikacji bonitacyjnej z mapy glebowo rolniczej gminy) Wody Obszar 3 zmiany studium obejmuje (obustronnie) kilkukilometrowy odcinek Raby; od mostu na drodze woje (Siedlec - Stra- wódzkiej 966 (Wieliczka - Gdów - Muchówka Tymowa) do mostu na drodze powiatowej domka Nieznanowice). W przebiegu Raby przez obszar zmiany jej wody zasila tylko jeden dopływ potok Ku- o stanie środowiska w dzielski. Fig.2.3. Położenie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w obszarze województwa (za Raport województwie małopolskim w 2007 roku, Woje- Środowiska w Kra- wódzki Inspektorat Ochrony kowie, Kraków, 2009, Oznaczono przybliżoną lokalizację terenu objętego planem. Poziom wodonośny w żwirach i piaskach wy- Raby nawiercono na ścielających dno Doliny głębokościach od 3,2 do 4,0 m pod powierzchnią terenu. Poziom zwierciadła wód tego zbiornika nawiązuje do poziomu wód Raby, co oznacza, że pozostaje w kontakcie hydraulicznym z rzeką. Zbiornik jest zasilany przez opady atmosferyczne od powierzchni terenu. W tej części doliny zbior- nie został zaliczony do nik wód podziemnych kategorii GZWP (fig.2.3).

11 Zagrożenie po- wodziowe Dla zlewni Raby zrealizowano projekt PL 0312 (współfinan- ze środków Norwe- sowany skiego Mechanizmu Finan- pod nazwą Rozwój sowego) narzędzi zarządzania wodami w zlewni Raby - Wyznaczanie obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią w zlewni Raby, jako integralnego elementu studium ochrony przeciwpowodziowej (o którym mowa w art. 79 Ustawy Prawo wodne). Na rysunkach (fig 2.4) przed- położenie obszarów stawiono 3 i 4 zmiany studium na tle terenów zalewowych wyzna- w przywołanym czonych opracowaniu. Fragment opracowania obra- możliwość wystąpie- zujący nia wód powodziowych w odcinku rzeki przylegającym do granic objęty zmianą stu- dium przedstawia rysunek fig Fig.2.4. Położenie obszarów zmiany w terenach zagrożo- zalewami wód powo- nych dziowych.

12 12 Fig.2.5. Fragment przywołanego wyżej opracowania zobrazowano zasięgi wód powodziowych o określonym prawdo- podobieństwie wystąpienia (od; jeden raz na pięćset lat, do jeden raz na dwa lata). Zagrożenie powodziowe opisywanego terenu ogranicza w istotny sposób retencyjne działanie zbiornika zaporowerzeczy obrazem odbiegają- go w Dobczycach. Przedstawiony w przywoływanym opracowaniu obraz jest w gruncie cym od rzeczywistości bowiem do jego sporządzenia użyto danych hydrologicznych nie uwzględniających działania zapory w Dobczycach. Opracowanie zostanie zaktualizowane dopiero po trzydziestu latach jego funkcjonowania zbiornika, zatem już niebawem. Jednak do tego czasu przedstawiony obraz należy traktować jako wiarygodny, stanowiący podstawę do wydawania decyzji administracyjnych. W projekcie zmiany studium przedstawiono zasięg możliwego zalania ob- szaru wodami powodziowymi (fig. 2.6.). Fig.2.5. Fragment rysunku zmiany studium (obszar 3) z przedstawieniem jak w legendzie.

13 13 Fig.2.6. Obszar 4 położony terenach zalewowych. Drugi z obszarów objętych projektem zmiany leży niemal w całości, w obrębie terenów zagrożonych zalaniem wodami powodziowymi (fig. 2.6). Za obszary określone jako szczególnie zagrożone powodzią uznano obszary narażone na zalanie wodami powodziowymi o prawdopodobieństwie wystąpienia raz na 20 lat Warunki klimatyczne Obszar opracowania znajduje się w zasięgu umiarkowanie ciepłego piętra klimatycznego odmiany klimatu kotlin i dolin. Mezoklimat den dolin i niskich teras rzecznych (w obszarze zmiany) zalicza się do odmian niekorzystnych lub mało korzystnych. Położenie obszaru w odcinku szerokiej doliny Raby, bliskim jej ujścia do kotliny Sandomierskiej, sprzyja jednak intensyfikacji przewietrzania orograficznym spływom powietrza wzdłuż osi doliny i ograniczeniu częstotliwości występowania niekorzystnych zjawisk pogodowych, związanych z dolinnym położeniem obszaru; zastoisk chłodnego powietrza, dużych wahań temperatury i wilgotności w ciągu doby oraz niskich inwersji temperatury i wilgotności powietrza. Z położeniem w dolinie Raby związany jest także główny kierunek przewietrzania, zgodny z przeważającym, południowo - zachodnim kierunkiem wiatrów - wzdłuż osi doliny, co sprzyja ograniczeniu natężenia niekorzystnych cech klimatu dolinnego. Z drugiej strony nie jest to zjawisko niekorzystne ponieważ powoduje napływ zanieczyszczeń z obszaru Krakowa Szata roślinna, świat zwierzęcy Potencjalnymi zbiorowiskami roślinnymi w obszarze opracowania są liściaste lasy łęgowe (łęg topolowo - wierzbowy - Salici-Populetum R. TX. 1931; kl. Salicetea purpureae, zw. Salicion albae) oraz grądowe (grąd niski - Tilio - carpinetum Stachyetosum; grąd wysoki - i Tilio - carpinetum typicum). Naturalna roślinność obszaru została jednak silnie przekształcona przez rolniczą i górniczą działalność człowieka. Fot.2.1. W części tereny objęte zmianą studium dawniej pozostające w uprawie rolnej są obecnie odłogowane, obserwuje się tu sukcesję naturalną w różnych stadiach.

14 14 W odłogowanej części obszaru przedstawicielami naturalnego elementu flory obszaru są gatunki tworzące zbiorowiska chwastów towarzyszących tradycyjnie uprawom (fot. 2.1; 2.2). Fot.2.2. Odłogowane pola uprawne we wczesnym stadium sukcesji. Jedynymi, cennymi ze względów środowiskowych zbiorowiskami są zadrzewienia wzdłuż Raby (choć można tu znaleźć ciekawostki świadczące o jakości siedliska fot. 2.3). Wartość samą w sobie stanowią niewielkie zadrzewienia śródpolne (głównie brzozowo wierzbowe), nie tyle ze względu na skład gatunkowy ile na to, że stanowią one siedlisko dla awifauny oraz owadów. Fot.2.3. Chmiel (Humulus lupulus L.) w zadrzewieniach nad Rabą. Fot.2.4. Zadrzewienia nad Rabą, w dolnym biegu przez obszar zmiany. Widok z mostu na drodze 2021, w górę rzeki. Na tym odcinku rzeka stanowi granicę obszaru 3 (prawy brzeg w granicach obszaru objętego zmianą studium).

15 15 Fot.2.5. Krzyżówki na zbiorniku poeksploatacyjnym. Fauna obszaru nie została rozpoznana. W czasie wizji terenowej stwierdzono występowanie głównie zwierząt łownych związanych z terenami otwartymi (bażant, kuropatwa) oraz drobnych przedstawicieli awifauny, dla których zarówno zadrzewienia przywodne jak i występujące kępowo samosiewy stanowią doskonałe miejsce do żerowania i gniazdowania. Zbiorniki wodne, po eksploatacji żwiru (tylko w części) są domeną występowania ptactwa wodnego. W połowie października były to prawie wyłącznie kaczki krzyżówki (Anas platyrhynchos) Krajobraz Obszar stanowi szerokie, rozległe wnętrze krajobrazowe dna doliny Raby.. Zamknięcia krajobrazowe stanowią; w kierunku południowym wzniesienia Pogórza Wiśnickiego, w pozostałych zadrzewienia przywodne, przydrożne oraz zabudowa z towarzyszącymi jej zadrzewieniami sadów i ogrodów. Tu na zdjęciu (fot. 2.6) silosy wytwórni betonu jako niekorzystna dominanta krajobrazowa. Fot.2.6. Widok na dno doliny Raby. Zdjęcie panoramiczne z drogi 2021.

16 Jakość środowiska W opisywanym terenie nie prowadzi się badań jakości elementów środowiska. Podstawą określenia stanu sanitarnego, w odniesieniu do powietrza atmosferycznego daje roczna ocena jakości powietrza, której wyniki publikuje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. Ocenę jakości wód powierzchniowych zawiera raport o stanie środowiska w województwie Zanieczyszczenie atmosfery Klasyfikacja stref (strefy wydziela się jako fragmenty obszaru, w tym wypadku województwa, dla których występuje zbliżony poziom zanieczyszczeń) wykonywana jest co roku, na podstawie oceny poziomu substancji w powietrzu a jej wynikiem jest określenie jednej klasy strefy ze względu na ochronę zdrowia i jednej klasy ze względu na ochronę roślin (z wyjątkiem stref grodzkich). Klasyfikacji stref dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń na obszarze każdej strefy. Ocenę poziomu zanieczyszczeń powietrza w poszczególnych strefach województwa małopolskiego wykonano w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych stacjach pomiarowych oraz stanowiskach, w których pomiary prowadzono za pomocą metody pasywnej. Wszystkie stacje pomiarowe funkcjonowały zgodnie z wojewódzkim programem monitoringu środowiska. Opublikowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, badania poziomu zanieczyszczeń powietrza pochodzą z 2012 r. Roczna ocena jakości powietrza została wykonana w oparciu o wyniki pomiarów przeprowadzanych na stałych stacjach monitoringu. Analizowany obszar, wg obowiązującej klasyfikacji stref został włączony do strefy PL1203 strefy małopolskiej obejmującej obszar województwa z wyłączeniem Aglomeracji Krakowskiej i miasta Tarnów. Wyniki oceny (według wyników publikowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska) przedstawiono w tabelach 2.1 i 2.2, poniżej. Tab.2.1. Wyniki oceny klasy strefy małopolskiej PL1203 z 2012 roku. Substancja SO 2 NO 2 PM10 Symbol klasy dla obszaru strefy nie obejmującego obszarów ochrony uzdrowiskowej dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń 1-godz. A 24-godz. 1 godz rok A 24-godz. C C A Ocena wynikowa PM2,5 C C rok C C A C Tab.2.2. Wyniki oceny klasy strefy małopolskiej PL1203 z 2012 roku. Substancja Symbol klasy dla obszaru strefy nie obejmującego Obszarów ochrony uzdrowiskowej Ocena wynikowa CO A A Benzen A A Pb A A As A A Cd A A Ni A A Benzo(a)piren C C Ozon A A Wyniki przeprowadzonej oceny wskazują, że w odniesieniu do substancji, w których przypadku strefa została zaliczona do klasy A poziom stężeń tych substancji nie przekracza poziomów dopuszczalnych. W przypadku zaliczenia strefy do klasy C, poziom stężeń tych substancji, w tym przypadku; pyłu zawieszonego (PM10 i PM2,5) i benzo(a)pirenu jest wyższy niż dopuszczalny. Wyniki pomiarów dla stref są mocno uśrednione, lokalnie stężenia poszczególnych substancji mogą zdecydowanie odbiegać od stężeń uśrednionych dla strefy. W opisywanym obszarze, ze względu na brak poważniejszych emitorów, stan sanitarny powietrza atmosferycznego z pewnością odbiega od przedstawionego jest lepszy.

17 Jakość wód powierzchniowych Jakość wód powierzchniowych jest prezentowana jako ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych w oparciu o klasyfikację stanu i potencjału ekologicznego oraz chemicznego. Wynik oceny w województwie prezentuje WIOŚ na stronie internetowej. Tabela fragment z prezentowanej przez WIOŚ klasyfikacji i oceny jednolitych części wód powierzchniowych, tu dla Raby. Jak wynika z przedstawienia jakość wód Raby pod względem stanu chemicznego jest zadowalająca, również potencjał ekologiczny jest dobry Lokalne źródła zanieczyszczeń Lokalnym źródłem zanieczyszczeń jest w opisywanym obszarze działalność zakładów wydobywczych. Za najistotniejsze oddziaływania należy uznać emisję hałasu i zanieczyszczeń pyłowych (w tym przypadku jest to oddziaływanie pośrednie powodowane transportem - pylenie na drogach dojazdowych). Można wnosić, że ze względu na ograniczony czas funkcjonowania zakładów (tylko pora dzienna) i znaczną ich odległość od zabudowy mieszkaniowej oddziaływania te nie wpływają znacząco na stan środowiska w terenach mieszkaniowych. W odniesieniu do upraw i innych zbiorowisk roślinnych opisanych w terenie objętym zmianą studium, oddziaływania te są w zasadzie pomijalne. Dwoma źródłami zanieczyszczeń komunikacyjnych są droga wojewódzka i powiatowa przebiegające przez opisywany teren. Istotnym oddziaływaniem, ze względu na natężenie ruchu charakteryzuje się droga wojewódzka, ta jednak ze względu na peryferyjne położenie nie ma znaczącego wpływu na obszar objęty zmianą. Zaś droga powiatowa, przy miernym, obserwowanym ruchu, nie wpływa znacząco na warunki środowiska (szczególnie na klimat akustyczny).

18 Ocena stanu środowiska Dotychczasowe zmiany środowiska polegały w pierwszym okresie zmian na wyeliminowaniu naturalnej, głównie leśnej roślinności przez uprawy rolne zajmujące dzisiaj znaczącą częścią terenów objętych zmianą studium. W dalszej kolejności najistotniejsze zmiany przyniosło podjęcie eksploatacji kruszyw. Są one eksploatowane na prawym (orograficznie, na północnym) brzegu Raby. Dotyczy to części obszaru 3. Znaczącą cześć północnej części obszaru 3 według obowiązującego studium zajmą wyrobiska poeksploatacyjne. Obecnie w obszarze znajdują się obszary eksploatacyjne na różnych etapach, od przygotowywanych do eksploatacji (fot. 2.7) poprzez eksploatowane (fot. 2.8) po zrekultywowane i zagospodarowane (fot. 2.9). Południowa część obszaru 3 zajmowana jest zarówno przez zbiorowiska leśne na siedliskach łęgowych oraz pola uprawne. Zainwestowanie obszarów nie jest znaczące, pojedyncze obiekty to zabudowa usługowa, wytwórnia betonu (patrz fot. 2.6, w centralnej części zdjęcia) i tymczasowe bazy zakładów górniczych. Fot.2.7. Przygotowanie do eksploatacji zdejmowanie nadkładu. Fot.2.8. Wyrobisko w części eksploatowane. Fot.2.9. Wyrobisko zrekultywowane i zagospodarowane, przy drodze Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu Nie przewiduje się negatywnych oddziaływań w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu. Zasięg oddziaływań (te w zasadzie tylko na okres eksploatacji), a przede wszystkim skutki eksploatacji kruszyw zostały zaakceptowane i stanowią skutek wcześniejszych opracowań planistycznych.

19 19 Zdecydowanie negatywnym skutkiem braku uchwalenia studium (a w konsekwencji jak należy się spodziewać i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego) będzie możliwość lokowania przedsięwzięć i zabudowy w trybie postępowania zapoczątkowywanym decyzjami WZiZT (o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu). Które w lokalnych warunkach opisywanego terenu mogą doprowadzić do rozproszenia zabudowy ze wszystkimi tego procesu zjawiskami (łącznie z, w perspektywie, z zablokowaniem możliwości podjęcia eksploatacji złóż). Brak opracowania jednolitej koncepcji zagospodarowania obszaru (jej wyrazem może być opracowany w dalszej kolejności miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego) spowoduje, że nie powstanie ta jej część, która może przynieść korzystne skutki środowiskowe ochronę zbiorowisk przywodnych i powstanie (również w drodze sukcesji naturalnej) nowych siedlisk, zwiększających różnorodność biologiczną obszaru gminy (w szerzej skali doliny Raby). Pozytywne skutki ekonomiczne nie podlegają w tym opracowaniu ocenie.

20 20 Fig.4.1. Rysunek projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gdów (dalej legenda).

21 21 4. Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami 4.1. Zawartość dokumentu Znajduje się w załączniku do projektu uchwały rady gminy o przyjęciu zmiany w studium. Treść została sformułowana jako wskazanie lokalizacji wprowadzanej zmiany (kolejno w treści studium) wraz z treścią wprowadzanej zmiany Cel sporządzenia dokumentu Celem sporządzenia dokumentu, określonym w projekcie uchwały jest: wyznaczenie obszarów rozwoju funkcji rekreacyjno wypoczynkowo - sportowych (wraz z lądowiskiem) wzdłuż rzeki Raby, na odcinku od mostu w Gdowie do mostu w miejscowości Wieniec (w granicach obszaru 3 ); wyznaczenie obszaru rozwoju funkcji komercyjno - produkcyjnych na działkach nr ewid. 804/4 i 809 w miejscowości Książnice (w granicach obszaru 4 ); aktualizacji problematyki studium wynikającej z przepisów odrębnych, w zakresie niezbędnym dla wprowadzenia zmian, o których mowa wyżej Zakres wprowadzanych zmian Według uchwały zmiany dotyczą:

22 22 udostępnienia dla eksploatacji kruszyw obszarów udokumentowanych złóż kruszyw w całości, nie zaś jak dotąd kiedy zmianami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego udostępniano do eksploatacji kolejne fragmenty złóż w obrębie planowanych terenów i obszarów górniczych wyznaczenie terenów PE/UT. Wprowadzenia nowych informacji wynikających z uruchomienia systemu ochrony przeciw osuwiskowej, który uruchomiono w wyniku uświadomionej w roku 2010 skali zagrożeń, po szeregu katastrof, które zagroziły mieniu i zdrowiu ludzi aktualizacja granic, określenie aktywności. Przedstawienia obszarów zagrożonych wodami powodziowymi w nowym ujęciu na podstawie przedstawionego wyżej wyznaczenia obszarów zagrożonych wodami powodziowymi przedstawienie na rysunku studium Zmiany dyspozycji przestrzennej Porównanie rysunku zmiany studium z rysunkiem obowiązującego studium przedstawiono niżej fig Przeanalizowano zmiany dyspozycji przestrzennej, wskazano je i opisano. Fig.4.2. Porównanie rysunku zmiany studium (po prawej) z rysunkiem obowiązującego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (po lewej).

23 23 ZMIANA: TERENY ZL NA UT ZMIANA: WPROWADZENIE TERENÓW UT

24 24 ZMIANA: TERENY R NA UT ZMIANA: TERENY ZL NA UT ZMIANA: TERENY R NA UT ZMIANA: TERENY ZL NA UT

25 25 ZMIANA: TERENY ZL NA UT ZMIANA: TERENY ZL NA UT

26 26 ZMIANA: TERENY ZN NA UC 4.5. Zmiany dyspozycji merytorycznej Zmiany ustaleń studium nastąpiły w dwóch sferach: uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego poprzez:; uzupełnienie (dostosowawcze do obecnego stanu wiedzy o obszarze gminy) informacji o; zagrożeniach powodziowych, osuwiskami i ochronie ujęć wód dla celów komunalnych (w części II studium pt. Uwarunkowania rozwoju przestrzennego dodano rozdział 8 pt. Aktualizacja uwarunkowań dotyczących obszarów objętych zmianą studium ORWS.2 ), zasad zagospodarowania terenów rozwoju inwestycyjnego gminy poprzez wprowadzenie nowych ustaleń funkcjonalnych dla: terenów położonych w granicach obszarów objętych zmianą studium; o w obszarze 3 dla terenów funkcjonalnych UT (terenów turystyki, rekreacji i sportu) oraz terenów PE/UT (terenów eksploatacji powierzchniowej do rekultywacji i przekształceń dla celów rekreacyjnych), o w obszarze 4 dla terenów W (urządzenia zaopatrzenia w wodę) i ZN (tereny użytków zielonych oraz użytków rolnych w korytarzach ekologicznych) przypisano nową funkcję usługi komercyjne - UC Powiązania z innymi dokumentami - plan zagospodarowania przestrzennego województwa Małopolskiego W przedmiocie zmiany studium jej ustalenia nawiązują do ustaleń Planu zagospodarowania przestrzennego województwa Małopolskiego (Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska i Rozwoju Wsi, Kraków 2003). W szczególności do zapisów rozdziału Ochrona i gospodarowanie kopalinami stanowiącego o: Racjonalizacji gospodarki kopalinami: (poprzez): weryfikacja ochrony złóż w planach zagospodarowania przestrzennego; wykorzystanie kopalin w celu aktywizacji gospodarczej rejonów ich występowania. Ochronie środowiska w rejonie eksploatacji poprzez: monitorowanie wpływu eksploatacji złóż na środowisko; renaturyzację i rekultywację terenów poeksploatacyjnych; Plan zagospodarowania przestrzennego województwa uznaje złoża położone w dolinie Raby (a więc i złoża, w obrębie obszaru objętego zmianą studium) za istotne w skali województwa. Należy zatem uznać, że sporządzana zmiana realizuje założenia poczynione w planie województwa.

27 27 Fig.4.3. Opracowanie ekofizjograficzne dyspozycja funkcjonalna terenów ze względu na ochronę środowiska.

28 Powiązania z innymi dokumentami opracowanie ekofizjograficzne W opracowaniu ekofizjograficznym wyznaczono tereny (kompleksy) o właściwych ze względu na ochronę środowiska funkcjach. Są nimi (w obszarach objętych projektowaną zmianą): kompleks przyrodniczo ekologiczny (oznaczenie na rysunku symbolem A ), w którym głównym celem jest: utrzymanie i wzbogacenie funkcji przyrodniczych i ekologicznych. Wskazania przestrzenne dla kompleksu stanowią; o bezwzględny zakaz zabudowy (z wyjątkiem obiektów małej architektury towarzyszącej ewentualnej dopuszczalnej funkcji rekreacyjnej), o konieczność uzupełnienia, niezbędnej rekonstrukcji i wzbogacenia, a następnie odpowiedniego utrzymania obudowy biologicznej terenu, przy założeniu zachowania jej obecnego charakteru i preferencji dla gatunków rodzimych (dopuszcza się realizację zieleni urządzonej, jednak pod warunkiem stosowania roślinności odpowiadającej lokalnej specyfice siedliskowej), o zakaz kanalizowania cieków, o konieczność zachowania korytarzy ekologicznych, w tym lokalnych ciągów migracyjnych wraz z zakazem grodzenia terenu należącego do kompleksu. Kompleks przyrodniczo hydrogeniczny (oznaczenie na rysunku symbolem B ), w którym głównym założeniem jest utrzymanie funkcji przyrodniczych. Wskazania przestrzenne dla kompleksu stanowią; o zakaz wprowadzania nowej zabudowy (ewentualne zainwestowanie niewskazane z uwagi na niekorzystne warunki gruntowo - wodne) o zachowanie przyrodniczego charakteru obszaru. Kompleks zabudowy ekstensywnej (oznaczenie na rysunku symbolem C ), w którym głównym założeniem jest dopuszczenie przekształceń funkcjonalnych terenu przy założeniu uzyskania funkcji przyrodniczych na jak największych powierzchniach terenu. W opracowaniu nie odniesiono się do terenów poeksploatacyjnych zaliczając je do kompleksu C. Można jednak wnosić, że w perspektywie ich rekultywacji i zagospodarowania jednym z podstawowych celów ma być uzyskanie funkcji przyrodniczych. Co można przełożyć na twierdzenie iż ich zagospodarowanie winno (obok możliwych funkcji gospodarczych) winno prowadzić do zwiększenia bioróżnorodności obszaru (zarówno pod względem ilości gatunków jak i zwiększenia różnorodności siedlisk). W zakresie zarówno dyspozycji przestrzennej jak i merytorycznej można uznać, że zmiany wprowadzane w studium są w zasadzie zgodne z opracowaniem ekofizjograficznym. 5. Problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu 5.1. Dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody Z mocy przepisów przywołanej ustawy oraz przepisów związanych w opisywanym obszarze ochronie podlegają zbiorowiska łęgu wierzbowo topolowego i zbiorowiska kamieńców (fragmenty). W zasięgu hipotetycznych oddziaływań przedsięwzięć, które mogą powstać po realizacji ustaleń studium nie znajdują się obszary NATURA 2000 (przedmiot zainteresowania prawa wspólnotowego). Problemem związanym z ochroną przyrody (rozumianą jako ochrona kompleksowa i czynna) jest ochrona korytarzy ekologicznych, która choć w ograniczonym zakresie artykułowana w ustawie O ochronie przyrody, stanowi jedno z głównych narzędzi sanacji zasobów. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa nie odnosi się do tej kwestii w skali właściwej dla regionu ograniczając się jedynie do skali krajowej nawiązującej do sieci ECONET. Tymczasem jak to wynika z natury rzeczy przebieg doliny Raby (fig. 5.1) predestynuje ją do funkcji korytarzowej w skali regionalnej. Kwestię reguluje samo studium (realizując postulaty opracowania ekofizjograficznego fig.4.) wyznaczając korytarz ekologiczny Raby.

29 29 Fig.5.1. Przebieg Doliny Raby na tle obszarów wchodzących w skład sieci ECONET. Projekt zmiany w zakresie dyspozycji przestrzennej nie narusza ustaleń obowiązującego studium co do wyznaczenia korytarza ekologicznego Raby w obu obszarach nią objętych Ochrona wód podziemnych W obszarze objętym zmianą studium (obszar 3) znajdują się ujęcia dla wodociągu w Gdowie (fot i 5.2). Fot.5.1. Teren przepompowni wody. Fot.5.2. Ujęcie wód (studnia nr 4), ogrodzony teren ochrony bezpośredniej.

30 30 Ujęcie korzysta z wód zgromadzonych w utworach aluwialnych Raby. Stąd ochrona tych wód ma szczególne znaczenie, szczególnie przy z natury słabej izolacji tego zbiornika od zanieczyszczeń z powierzchni (tym bardziej przy tak znacznej ilości wyrobisk poeksploatacyjnych, położonych na kierunku spływu wód podziemnych do ujęcia, wypełnionych ujmowanymi wodami). Fig.5.2. Porównanie (u góry) rysunek obowiązującego studium (u dołu) rysunek projektowanej zmiany.

31 31 Projektowana zmiana w tym zakresie jest zmianą dostosowawczą do stanu wiedzy (projektowana strefa ochronny pośredniej ujęcia wód dla Gdowa) oraz obowiązującego stanu prawnego (przepisy Ustawy Prawo wodne w zakresie zasad ochrony i kompetencji stanowienia stref ochronnych). Ustalenia stanowią: W granicach Obszaru 3 zlokalizowane są ujęcia wody dla wodociągu gminnego. W okresie opracowania studium dla ujęć nie ustanowiono stref ochronnych ujęć wody, stosowny projekt jest w trakcie opracowania. W studium wskazuje się zasięgi projektowanych stref ochronnych. W tej sferze (uwarunkowań zagospodarowania terenów) ustalenia zmiany studium stanowią odwołanie do przepisów ogólnych prawa powszechnego oraz przepisów szczególnych, które mogą w obszarze obowiązywać. W obecnym stanie prawnym rozwiązanie można uznać za właściwe Ochrona kopalin W obszarze objętym zmiana studium funkcjonuje szereg zakładów górniczych posiadających koncesje na wydobycie kruszyw. Położenie udokumentowanych i eksploatowanych złóż w obszarze objętym zmianą (obszar 3) obrazuje wycinek Mapy Geośrodowiskowej Polski (fig. 5.3). Fig.5.3. Wycinek mapy geośrodowiskowej Polski (1;50000) arkusze; 997 Wieliczka, 998 Bochnia, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa Fig.5.4. Obszary i tereny górnicze wyznaczone dla zakładów eksploatacji kruszyw w dnie Doliny Raby (fragment, na podstawie bazy danych z portalu GeoInfoSkarb prowadzonego przez Państwowy Instytut Geologiczny).

32 32 Projektowana zmiana studium nie zmienia warunków prowadzenia eksploatacji, jak również nie wprowadza korekt co do wyznaczonego dla eksploatacji zakresu przestrzennego Ochrona przeciwpowodziowa Skalę i zakres możliwych zagrożeń wodami powodziowymi w obszarze zmiany studium zobrazowano w rozdziale 2.5 (w zakresie dyspozycji przestrzennej). W dyspozycji merytorycznej studium stanowi; W granicach Obszaru 3 i Obszaru 4 wskazano zasięgi zalewu wodami powodziowymi Q1% oraz Q5%, wyznaczone w opracowaniu pn. Wyznaczanie obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią w zlewni Raby, jako integralnego elementu studium ochrony przeciwpowodziowej, sporządzonym przez Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie. Stosownie do wymogów zaktualizowanej ustawy prawo wodne obszary położone w granicach zagrożenia wodą p = 1% - traktowane są jako obszary szczególnego zagrożenia powodzią. W obszarach szczególnego zagrożenia powodzią obowiązują zakazy, nakazy, dopuszczenia i ograniczenia wynikające z przepisów odrębnych dotyczących ochrony przed powodzią; realizacja działań objętych zakazami może być dopuszczona wyłącznie w drodze decyzji dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej, jeżeli nie utrudni to ochrony przed powodzią. Zmiana studium jak to przedstawiono uwzględnia nową wiedzę na temat zagrożenia powodziowego w obszarze zmiany studium Zagrożenie osuwiskowe Przedstawiono je w rozdziale 2.2. niniejszego opracowania. W dotychczas obowiązującym studium problem zagrożenia osuwaniem mas ziemnych sprowadzono do zakresu działań dotyczących tego zagrożenia, polegających na: stałym monitorowaniu obszarów osuwiskowych, systematycznej rejestracji nowopowstałych i odnawiających się osuwisk, formułowaniu ustaleń nowoopracowywanych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem wyników, przeprowadzonej każdorazowo w związku ze sporządzaniem planu, aktualizacji rozpoznania terenów zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych. Zmianą wprowadzono informację o zasięgu występowania zagrożenia w oparciu o zasoby Systemu Ochrony Przeciwosuwiskowej. Jak wynika z przedstawienia w obszarach zagrożonych znajdują się wyznaczone tereny mieszkaniowe. Przy tym jak można zauważyć w terenach tych występują znaczne spadki terenu. Powstaje pytanie, czy już na etapie studium nie należałoby rozważyć możliwości wykluczenia z zabudowy terenów osuwiskowych. Zaleca się rozważenie takiej możliwości. Lokalne warunki predestynują do wyznaczenia w terenach zagrożonych zieleni nieurządzonej (tu pełniącej rolę stabilizacyjną). 6. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu W sferze zainteresowania prawa wspólnotowego leży obszar NATURA 2000 wyznaczony dla Puszczy Niepołomickiej (PLB ) według tzw. dyrektywy ptasiej (fig. 6). Europejska Sieć Ekologiczna jest to system ochrony zagrożonych elementów różnorodności biologicznej na terenie krajów należących do Unii Europejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy oraz typowych i powszechnych siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla regionów biogeograficznych. Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 są:

33 33 dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków, dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów; obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Fig.6.1. Obszar NATURA 2000; Puszcza Niepołomicka (PLB , ze strony Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska). Dyrektywa Siedliskowa nie określa sposobów ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, ale nakazuje zachowanie tzw. właściwego stanu ich ochrony. W odniesieniu do siedliska przyrodniczego oznacza to, że: naturalny jego zasięg nie zmniejsza się, zachowuje ono specyficzną strukturę i swoje funkcje ekologiczne, stan zachowania typowych dla niego gatunków jest właściwy. W odniesieniu do gatunków właściwy stan ochrony oznacza natomiast, że: zachowana zostaje liczebność populacji, gwarantująca jej utrzymanie się w biocenozie przez dłuższy czas, naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się, pozostaje zachowana wystarczająco duża powierzchnia siedliska gatunku. Obszar Natura Puszcza Niepołomicka (PLB ) południowa granica tego obszaru położona jest w odległości około 10 km od obszaru 3 i około 7 km od obszaru 4 zmiany. Obszar ten jest ostoją ptasią o randze europejskiej. Zajmuje powierzchnię ha na terenie należącym do gmin: Bochnia, Drwinia, Kłaj i Niepołomice. Obszar Natura 2000 został oparty o duży kompleks leśny położony w widłach rzeki Wisły i Raby. Ponad 80% kompleksu zajmują lasy sosnowe, pozostałą powierzchnię zajmują bory mieszane: sosnowo - świerkowe suche i bagienne oraz lasy liściaste i nadrzeczne z dębem, olchą, grabem, brzozą i w mniejszym stopniu z lipą, jesionem, wiązem i topolą. Przy spodziewanym ograniczonym przestrzennie oddziaływaniu lokalizowanych w obszarze planu przedsięwzięć nie należy się spodziewać ich negatywnego wpływu na stan i integralność wyznaczonego obszaru ochrony.

34 34 7. Przewidywane oddziaływania na środowisko wynikające z wprowadzanych zmian 7.1. Identyfikacja zmian w dyspozycji merytorycznej studium obszar Tereny usług turystyki, rekreacji i sportu (UT) Według przepisów obowiązującego studium mają to być tereny przeznaczone dla rozwoju szerokiego zakresu funkcji związanych z turystyką a także sportem i rekreacją. Dopuszczono lokalizację urządzeń i obiektów rekreacji, wypoczynku, sportu (w tym m.in. kąpielisk), ośrodków turystycznych, pensjonatów, obiektów gastronomicznych (na warunkach określanych w miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem uwarunkowań lokalnych, w szczególności zagrożeń powodziowych). Ocenianą zmianą (oprócz zmian delimitacji przestrzennej, przedstawionej wyżej) założono; aktywizację funkcji rekreacyjnych w otoczeniu rzeki Raby, w sposób prowadzący do spójnego i kompleksowego zagospodarowania, z ukierunkowaniem na zapewnienie ich dostępności (dojazdy, parkingi, punkty recepcyjne) oraz ciągłości, zwłaszcza w zakresie systemu ścieżek pieszych i rowerowych integrujących gminy sąsiednie, przy zapewnieniu kształtowania systemu zieleni i ochrony zasobów przyrodniczych, poszerzenie programu funkcjonalnego o organizację trawiastego lądowiska dla małych samolotów wraz z zapleczem (rejon lądowiska wskazano na rysunku studium, tu fig. 7.1), [przedsięwzięcie zaliczane do kategorii przedsięwzięć mogących znacząco wpływać na środowisko, wg przepisów RRM z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; Dz.U , zm.] dopuszczenie lokalizacji zespołów ogniw fotowoltaicznych (uznano, że tereny UT stanowią obszary rozmieszczenia urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kw) Tereny eksploatacji powierzchniowej do rekultywacji i przekształceń dla celów rekreacyjnych (PE/UT) Obejmują tereny eksploatacji surowców, w różnych fazach eksploatacji, po jej zakończeniu oraz przewidziane do eksploatacji w przyszłości. Według ustaleń studium postulowane jest podjęcie kompleksowych i zorganizowanych działań, zmierzających do spójnego zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych. Działania inwestycyjne powinny być poprzedzone opracowaniem programu zagospodarowania dla całości obszaru. Zagospodarowanie ekstensywne, z dopuszczenie wprowadzania zabudowy kubaturowej jedynie w bardzo ograniczonym zakresie niezbędnym dla obsługi zorganizowanych form turystyki. Studium nie stanowi o potrzebie czy też konieczności renaturalizacji części obszarów, wskazuje je jedynie jako pożądane podjęcie próby. Ocenianą zmianą (oprócz zmian delimitacji przestrzennej, przedstawionej wyżej) założono; aktywizację funkcji rekreacyjnych w otoczeniu rzeki Raby, w sposób prowadzący do spójnego i kompleksowego zagospodarowania, z ukierunkowaniem na zapewnienie ich dostępności (dojazdy, parkingi, punkty recepcyjne) oraz ciągłości, zwłaszcza w zakresie systemu ścieżek pieszych i rowerowych integrujących gminy sąsiednie, przy zapewnieniu kształtowania systemu zieleni i ochrony zasobów przyrodniczych, poszerzenie programu funkcjonalnego o obiekty i urządzenia związane z turystyką, rekreacją i sportem w zakresie i na zasadach analogicznych jak w terenach UT, dopuszczenie lokalizacji zespołów ogniw fotowoltaicznych (uznano, że tereny UT stanowią obszary rozmieszczenia urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kw) Identyfikacja zmian w dyspozycji merytorycznej studium obszar 4 W projekcie zmiany zaproponowano zmianę przeznaczenia terenu z ZN (formalnie zieleń nieurządzona, faktycznie nie działająca obecnie stacja uzdatniania wody) na UC usługi komercyjne, w warunkach położenia znaczącej części powierzchni w terenie narażonym na zalanie wodami powodziowymi. Według ustaleń studium w terenach UC (wyznaczanych dla rozwoju funkcji gospodarczych gminy) mogą być lokalizowane; działalność produkcyjna (przemysłowa), wielkopowierzchniowe obiekty handlowe inne funkcje usługowe. Zatem również w tych terenach mogą być przedsięwzięcia z kategorii mogących oddziaływać na środowisko.

35 Ocena zmiany studium w obszarze 4 Jak wspomniano obszar 4 to dawna stacja uzdatniania wody (ujęcie dla celów komunalnych, fig. 7.1). Fig.7.1. Obszar 4 zmiany studium, projektowane przeznaczenie dla usług komercyjnych. Ze względu: na możliwość lokowania tu przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (w warunkach szczególnego zagrożenia wód podziemnych w aluwiach Raby oraz w zasięgu wód powodziowych, przynajmniej w obecnym stanie wiedzy). Jak również możliwość zapoczątkowania procesu zabudowy w obrębie korytarza ekologicznego Raby (w konsekwencji prowadzącego do jego zamknięcia). Proponuje się rozważenie możliwości rezygnacji z wprowadzania projektowanej zmiany. W kontekście sygnalizowanego w zapisie studium zamierzenia polegającego na połączeniu (poprzez tereny rekreacyjne wzdłuż doliny) obszaru gminy Gdów z obszarami gmin ościennych postuluje się zmianę przeznaczenia na obiekt funkcji turystyczno rekreacyjnej (z wykorzystaniem przebiegającej mimo Raby) Różnorodność biologiczna (siedliska i zbiorowiska) Jak to wskazano w studium (zapis obowiązującego dokumentu) opracowanie koncepcji zagospodarowania (kompleksowego) obszaru 3 ma dać szansę na spójne i harmonijne zagospodarowanie. W kwestiach przyrodniczych studium stanowi dość luźno ograniczając się do postulatu renaturalizacji wybranych części obszaru. Raba ze swoim bezpośrednim otoczeniem (zadrzewieniami i zielenią przywodną stanowi oś obszaru 3 (fig 7.1). Położone wzdłuż jej biegu zbiorniki wodne dają niepowtarzalną szansę na wzbogacenie bioróżnorodności obszaru gminy (w szczególności doliny rzeki).

36 36 Fig.7.1. Dolina Raby na odcinku objętym projektowaną zmianą studium (obszar 3). Tymczasem zgodnie z ustaleniami studium możliwość taka jest przynajmniej w części tracona. Również ze względu na schematyczny (przez to najtańszy) sposób rekultywacji i zagospodarowania zbiorników poeksploatacyjnych. Problem obrazują fotografie zamieszczone niżej. Fot. 7.1 przedstawia wyrobisko w części zagospodarowane, ale którego ukształtowanie brzegów pozwala na rozwój zbiorowisk trzcin i pałki wodnej. Fot.7.2 przedstawia zbiornik zagospodarowany ogrodzony, wykorzystywany dla wędkarstwa i rekreacji wodnej. O niewielkiej wartości środowiskowej i krajobrazowej. Przy tym cześć tego zbiornika została włączona do korytarza ekologicznego Raby. Fig.7.2. Położenie zbiornika przedstawionego na fot. 7.2.

37 37 Fot.7.1. Zbiornik wodny z zapoczątkowaną sukcesją naturalną (na tym zbiorniku sfotografowano kaczki krzyżówki, fot. 2.5). Fot.7.2. Zbiornik zagospodarowany, toń wodna wolna od roślin i ptactwa, wykorzystywana jako łowisko dla wędkarzy i rekreacji wodnej (łodzie, rowery wodne). Istotną w kwestii ochrony bioróżnorodności zmianą którą może spowodować wprowadzenie w życie ocenianego projektu jest zmiana funkcji dla terenów ZN (tereny użytków zielonych oraz użytków rolnych w korytarzach ekologicznych [także lasy i zadrzewienia w ich obrębie]). Planuje się przypisanie im funkcji UT (tereny usług turystyki, rekreacji i sportu). Oznacza to, że w obrębie terenów o zakładanym ekstensywnym zagospodarowaniu mogą się pojawiać (właściwe dla funkcji UT, na warunkach wynikających z położenia w obszarach narażonych na zalanie wodami powodziowymi); urządzenia i obiekty rekreacji, wypoczynku, sportu (w tym m.in. kąpieliska), ośrodki turystyczne, pensjonaty, obiekty gastronomiczne. Wprost takie zagospodarowanie terenów oznacza zwiększenie penetracji obszaru przez ludzi, możliwą fragmentację siedlisk prowadzenie dróg i ścieżek (możliwość pojawienia się ruchu kołowego), obecność obiektów tymczasowych (mała gastronomia, czy też podobnych obiektów). Efektem może stać się przekształcenie terenu tak jak to pokazano na zdjęciu 7.2, lub pojawienie się baterii ogniw fotowoltaicznych (co dopuszczają ustalenia studium, choć wątpliwe ze względu na możliwość zalania wodami powodziowymi).

38 38 W tej sytuacji (dla zachowania i wzbogacenia bioróżnorodności obszaru) zaleca się: zachowanie funkcji ZN w strefie bezpośredniego otoczenia rzeki (przynajmniej jak zakładano z obrębie wyznaczonego korytarza ekologicznego) z dopuszczalnym ekstensywnym zagospodarowaniem ograniczającym się do ścieżek dla pieszych i rowerzystów (rozdzielnie) bez ruchu kołowego. Rozważenie możliwości wyznaczenia strefy sanacji zbiorowisk i siedlisk obejmującej istniejące zadrzewienia przywodne, kamieńce i ziołorośla nadrzeczne wraz z brzegami zbiorników poeksploatacyjnych (od strony rzeki). Zagospodarowanie strefy poza wyrobiskami o odpowiadałoby zagospodarowaniu jak w terenach ZN. Zbiorniki wodne poeksploatacyjne (ich brzegi w tej strefie) winny być rekultywowane w taki sposób, aby w drodze sukcesji naturalnej mogły powstać zbiorowiska przybżeżne trzcin i pałki wodnej, w toni roślin pływających. W ten sposób intensywność zagospodarowania obszaru malałaby wraz z odległością od rzeki przez co ingerencja w jego wnętrzu następowałaby w minimalnym zakresie Wody Ścieki i wody opadowe Zagrożeniami dla wód powierzchniowych i podziemnych, będących skutkiem działań podejmowanych w opisywanym obszarze mogą być: w okresie eksploatacji złóż kruszyw wycieki materiałów pędnych z urządzeń eksploatacyjnych i transportowych. W okresie eksploatacji (w mniejszym stopniu) oraz w okresie użytkowania obiektów w docelowym zagospodarowaniu odprowadzanie ścieków komunalnych. Początkowo w niewielkiej ilości (wyłącznie pracownicy zakładów górniczych). Po zagospodarowaniu wyrobisk użytkownicy obiektów rekreacyjnych (ilość trudna obecnie do określenia). W okresie użytkowania obiektów po zagospodarowaniu obszaru odprowadzanie wód opadowych z powierzchni jezdni i parkingów (miejsc postojowych) oraz z projektowanej linii kolejowej i obwodnicy Gdowa (możliwe). Ta sfera możliwych oddziaływań pozostaje poza możliwościami regulacyjnymi studium dotyczy działań określonych przez obowiązujące przepisy prawa, w dzisiejszych czasach (szczególnie w perspektywie docelowego zagospodarowania) działań określanych w cywilizacji zachodniej jako kultura inwestowania (kulturę osobistą włączając) Odpady Odpadami w procesach technologicznych eksploatacji kruszyw będą: resztki niewykorzystanego urobku (frakcje na które zakłady nie znajdą zbytu prawdopodobnie znikome ilości), części spławialne pozostałe po płukaniu, nadkład (bez warstwy rodzajnej gleby). Odpady te klasyfikowane są jako odpady inne niż niebezpieczne, wg katalogu odpadów (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz. U. Nr 112, poz. 1206), o oznaczeniu kodowym: odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali, gleba i ziemia, w tym kamienie. Będą również powstawały odpady o charakterze odpadów komunalnych związane z pobytem ludzi powstające w zapleczach socjalnych (w trakcie eksploatacji znikome ilości). Po zamknięciu eksploatacji produkcja odpadów komunalnych będzie dominowała w obszarze zmiany. Tu rozwiązania również wypływają z przepisów prawa, zatem również w tym zakresie nie należy się spodziewać znaczących zagrożeń dla środowiska Powietrze Emisje zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego będą miały dwojaki charakter (ze względu na źródła jak i miejsce powstawania). Przede wszystkim będą to emisje związane bezpośrednio z procesem wydobycia. Ponadto wystąpią emisje związane pośrednio z transportem zewnętrznym i działaniem zakładów górniczych.