Ochrona środowiska. Pojęcia podstawowe

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ochrona środowiska. Pojęcia podstawowe"

Krystyna Nowakowska
8 lat temu
Przeglądów:

1 Ochrona środowiska Pojęcia podstawowe

środowisko [def. wg ustawy Prawo ochrony środowiska z dn. 27.04.2001 r.

2 środowisko [def. wg ustawy Prawo ochrony środowiska z dn r.]: ogół elementów przyrodniczych, w tym przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności: - powierzchnia ziemi, - kopaliny, - wody, - powietrze, - zwierzęta i rośliny, - klimat;

zasoby naturalne środowiska: dobra materialne i związane z nimi usługi, które są częścią szeroko rozumianej natury 1) substancje: surowce mineralne, gleba, flora i fauna, woda, powietrze, 2)

3 zasoby naturalne środowiska: dobra materialne i związane z nimi usługi, które są częścią szeroko rozumianej natury 1) substancje: surowce mineralne, gleba, flora i fauna, woda, powietrze, 2) energie: kosmiczne ziemskie (wiatr, zjawiska wulkaniczne, woda płynąca, pływy); 3) warunki przyrodnicze zbiór elementów środowiska, które sprzyjają zjawiskom lub procesom: warunki rozwoju rolnictwa,

4 Wyróżnia się zasoby: Niewyczerpywalne: niezmienialne przez użycie (położenie geograficzne, siła wiatru) zmienialne (powietrze, woda) Wyczerpywalne: odnawialne (zasoby biotyczne) częściowo odnawialne (gliny) nieodnawialne (złoża minerałów)

5 zasoby naturalne środowiska: nieodnawialne ulegają wyczerpaniu (złoża minerałów) odnawialne -poprzez odmłodzenie (fauna i flora); - poprzez oczyszczenie (powietrze, woda, gleba); - poprzez przeobrażenie (złoża niektórych rud, torf) * proces odnowienia jest wolniejszy niż eksploatacji

6 ochrona środowiska [def. wg ustawy Prawo ochrony środowiska z dn r.]: oznacza: podjęcie zaniechanie lub działań, umożliwiających: zachowanie przywracanie lub równowagi przyrodniczej;

7 działania związane z ochroną środowiska mogą mieć charakter: 1. prewencyjny zapobieganie powstawaniu warunków niekorzystnych dla życia biologicznego i działalności gospodarczej; właściwe planowanie przestrzenne, stosowanie odpowiednich technologii produkcji 2. konserwacyjny 3. rehabilitacyjny zachowanie i ochrona istniejących układów i warunków przyrodniczych oraz zagrożonych zasobów naturalnych; tworzenie parków, rezerwatów, stref ochronnych; przywracanie do poprzedniego stanu (odnowa, uzdrowienie, sanacja) czystości wód, zalesianie zdewastowanych przestrzeni rekultywacja gruntów

8 rozwój zrównoważony rozwój społeczno gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności współczesnego i przyszłych pokoleń;

9 to nieuchronny i pożądanych rozwój gospodarczy, który nie narusza w sposób istotny i nieodwracalny środowiska życia człowieka. [zwykle wyższy standard życia oznacza większe zagrożenia dla środowiska]

10 ochrona środowiska polega na: racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju; przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom; przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego poprzez rekultywację;

11 kształtowanie środowiska świadome i celowe oddziaływanie na środowisko, w celu nadania mu cech korzystnych dla człowieka, w celu uzyskania efektów gospodarczych i społecznych z równoczesnym zachowaniem równowagi biologicznej w środowisku zwłaszcza zachowanie warunków umożliwiających odnawianie się zasobów przyrodniczych środowiska; **Podstawą kształtowania środowiska jest przekonanie, że człowiek ma prawo do przekształcania przyrody w celu stworzenia sobie optymalnych warunków egzystencji, z tym zastrzeżeniem, że nie może dopuścić do niekorzystnych dla człowieka i przyrody skutków doraźnych i przyszłych.

12 DZIAŁANIA W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA MAJĄ NA CELU 1.Zachowanie cennych fragmentów środowiska naturalnego (tworzenie obszarów prawnie chronionych parków, rezerwatów, obszarów chronionego krajobrazu). 2. Przekształcanie środowiska w celu poprawy warunków życia, warunków zdrowotnych, wytwarzania ekologicznej żywności, pasz, surowców dla przetwórstwa. 3. Odnowa zdegradowanych obszarów środowiska. 4. Tworzenie nowych i odtwarzanie naturalnych walorów rekreacyjnych. 5. Budowa urządzeń infrastruktury technicznej szczególnie oczyszczalni ścieków.

13 zanieczyszczenie emisja, która jest: szkodliwa dla stanu zdrowia ludzi lub stanu środowiska; powoduje szkodę w dobrach materialnych; pogarsza walory estetyczne środowiska; koliduje* z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska * przeszkadza, nie współgra, nie współpracuje; przeciwdziałanie zanieczyszczeniom polega na: zapobieganiu ograniczaniu wprowadzania do środowiska substancji lub energii, poprzez instalowanie urządzeń zapobiegających emisji szkodliwych substancji;

14 Typy środowisk podział w zależności od przyjętego kryterium 1) środowisko ożywione (biosfera) i nieożywione (abiosfera) występowanie życia; 2) środowisko naturalne (przyrodnicze o zachowanych ekosystemach naturalnych) i antropogeniczne - udział człowieka w powstawaniu środowiska; 3) środowisko naturalne i zdewastowane dogodność warunków życia dla człowieka; 4) środowisko - stopień zachowania równowagi biologicznej pierwotne wynik działalności wyłącznie czynników przyrodniczych; naturalne ingerencja człowieka na środowisko nie naruszyła równowagi biologicznej; kulturowe została zachwiana równowaga biologiczna, ingerencja człowieka spowodowała nowy sposób użytkowania obszary rolnicze, zurbanizowane, uprzemysłowione; zdewastowane cechuje się zniszczoną równowagą biologiczną i brakiem zdolności samoregenerujących;

15 Ważnym elementem ochrony środowiska jest przeciwdziałanie i zapobieganie zjawiskom lub stanom niekorzystnym dla środowiska tzw. uciążliwościom i zagrożeniom. uciążliwości zjawiska fizyczne lub stany dokuczliwe dla środowiska, utrudniające życie ludziom i zwierzętom przez zakłócanie spokoju, odpoczynku (np. hałas, wibracje, zanieczyszczenie powietrza); konsekwencją stanów uciążliwości jest degradacja środowiska, która może powodować tzw. kryzys ekologiczny; zagrożenia uciążliwości, których natężenie lub zasięg osiągnął poziom wywierający negatywny wpływ na zdrowie ludzi, lub powoduje uszkodzenia lub zniszczenia środowiska; skutkiem zagrożeń może być dewastacja środowiska, prowadząca do katastrofy ekologicznej, polegającej na wystąpieniu nieodwracalnych zniszczeń w środowisku.

16 degradacja środowiska pogorszenie stanu środowiska przyrodniczego przez eliminację elementów lub uszkodzenie struktur systemów przyrodniczych (zmniejszenie aktywności biologicznej, ubożenie składu gatunkowego); dewastacja środowiska zniszczenie środowiska przyrodniczego na określonym obszarze; tereny zdewastowane wymagają rekultywacji i ponownego zagospodarowania.

17 Środowisko produkcji roślinnej, środowisko agroekologiczne tworzą cztery zasadnicze elementy fizjograficzne: gleba, rzeźba terenu, klimat oraz warunki wodne Lokalne środowisko w którym przebywa roślina nazywane jest siedliskiem Siedlisko jest to zespół naturalnych i sztucznych czynników zewnętrznych, który występując w danym miejscu wpływa bezpośrednio lub pośrednio na rośliny dziko rosnące i uprawne Siedlisko czyli biotop oraz wszystkie organizmy roślinne i zwierzęta zwane biocenozą składają się na ekosystem Wyróżnia się cztery zasadnicze typy siedlisk (podział ze względu na odrębności fizjograficzne) - grądowe - łęgowe - borowe - bagienne Ze względu na warunki termiczne: - ciepłe - chłodne Uwzględniając stosunki wodno-powietrzne: siedliska o optymalnym uwilgotnieniu, okresowym lub stałym nadmiarze lub niedoborze wilgoci

18 Gleba to powierzchniowa warstwa litosfery zdolna do produkcji roślinnej, przekształcona w procesie glebotwórczym wskutek oddziaływania na nią czynników biologicznych, fizjograficznych i antropogenicznych Gleba jest tworem żywym, zachodzą w niej przemiany biogeochemiczne, jest niepomnażalana, cechuje się nieruchomością, jest niezniszczalna Grunt to gleba i utwór bezglebowy, jest to każdy fragment litosfery Grunt w rolnictwie oznacza środowisko produkcji rolniczej: glebę, rzeźbę terenu, klimat i stosunki wodne Użytki gruntowe: część powierzchni ziemi cechująca się jednolitością właściwości naturalnych oraz jednolitym sposobem wykorzystania przez człowieka Wyróżnia się następujące użytki (wg. Rozporządzenia z 2001r)

19 1) użytki rolne, 2) grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, 3) grunty zabudowane i zurbanizowane, 4) użytki ekologiczne, 5) nieużytki, 6) grunty pod wodami, 7) tereny różne Użytki rolne dzielą się na: grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami, grunty pod wodami

20 sozologia - nauka zajmująca się przyczynami i skutkami niekorzystnych przemian w środowisku oraz metodami ich zapobiegania; sozotechnika (inżynieria ekologiczna) - dyscyplina techniczna, której zadaniem jest wykorzystanie zdobyczy współczesnej techniki do kształtowania i ochrony środowiska; zadania sozotechniki: wykrywanie i określanie zanieczyszczeń za pomocą odpowiednich urządzeń sygnalizacyjnopomiarowych; budowanie urządzeń ochronnych (filtry); wprowadzanie technologii proekologicznych w przemyśle;

21 zanieczyszczeniach; MAPA SOZOLOGICZNA informuje o: zaburzeniach środowiska przyrodniczego (zanieczyszczenie powietrza, wody, gleby, szaty roślinnej); występowaniu stref ochronnych, obszarów i obiektów chronionych. Np. 1) Obszary zanieczyszczenia powietrza z określeniem intensywności na tle róży wiatrów. 2) Odcinki rzek nie mieszczące się w klasyfikacji czystości wód oraz obszary o zaburzonych stosunkach wodnych. 3) Tereny o skażonych glebach z podaniem rodzaju skażenia. 4) Obszary zniszczeń i zaburzeń w szacie roślinnej. 5) Hałas i wibracje. 6) Składowiska odpadów

27 Katedra Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu ul. Balicka 253 c Kraków

Podobne dokumenty

Zarządzanie ochroną środowiska

Zarządzanie ochroną środowiska Zarządzanie ochroną Tomasz Poskrobko Zakres wykładów Teoretyczne aspekty nauki o zarządzaniu środowiskiem. Organy i urzędy oraz środki środowiskiem. Polityka ekologiczna. Programowanie i planowanie ochrony.