Autorka omawia przesłanki powierzenia przez kierownika jednostki obowiązków w zakresie gospodarki finansowej pracownikom tej jednostki.

Transkrypt

1 Autorka omawia przesłanki powierzenia przez kierownika jednostki obowiązków w zakresie gospodarki finansowej pracownikom tej jednostki. Niniejsze opracowanie zamyka cykl publikacji poświęconych pozycji prawnoustrojowej kierownika jednostki sektora finansów publicznych na gruncie ustawy o finansach publicznych 1 oraz ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 2. Część trzecia - ostatnia dotyczy przesłanek powierzenia przez kierownika jednostki obowiązków w zakresie gospodarki finansowej pracownikom tej jednostki. Zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy o finansach publicznych kierownik jednostki sektora finansów publicznych może powierzyć określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej jej pracownikom. Z takiego sformułowania przepisu wynika, że: 1. powierzenie nastąpić może wyłącznie na rzecz pracownika tej jednostki; 2. powierzone obowiązki muszą się mieścić w pojęciu gospodarka finansowa"; 3. powierzone obowiązki muszą być wyraźnie określone; 4. powierzenia dokonać może wyłącznie kierownik jednostki. Obowiązki w zakresie gospodarki finansowej kierownik jednostki powierzyć może wyłącznie pr acownikom, czyli osobom zatrudnionym w danej jednostce sektora finansów publicznych na podstawie kodeksu pracy. Obowiązki w zakresie gospodarki finansowej nie mogą być wykonywane przez osoby wykonujące świadczenia na podstawie umów cywilnoprawnych lub pełnomocnictwa. W praktyce pracownicy, którym powierzono określone obowiązki, są najczęściej zastępcami kierownika jednostki lub kierownikami pionów finansowych, nie ma jednak przeszkód prawnych, by konkretne obowiązki powierzono pracownikowi niższego szczebla. Jak podkreśliła Główna Komisja Orzekająca w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych powierzając obowiązki kierownik jednostki musi dobrać osoby kompetentne, gwarantujące poprawne wypełnianie zadań. Bowiem w świetle prawa za całość gospodarki finansowej odpowiada kierownik jednostki, a głównie za rzetelną i poprawną sprawozdawczość, która jest końcowym etapem działalności jednostek i za nią bez wyjątków odpowiada kierownik jednostki" 1 / 7

2 3. Przepisy nie wprowadzają ograniczeń odnośnie do rodzaju i zakresu obowiązków, które mogą zostać powierzone. Nie oznacza to jednak, że powierzyć można wszystkie obowiązki składające się na pojęcie gospodarki finansowej. Istnieją powinności, które powierzone zostać nie mogą, wynikają bowiem z istoty kompetencji kierownika, w szczególności w zakresie reprezentowania jednostki na zewnątrz, składania w jej imieniu oświadczeń woli, powinności w zakresie sprawowania kontroli finansowej (art. 44 ust. 1 oraz art. 47 ustawy o finansach publicznych) oraz audytu wewnętrznego (art ). Do kompetencji kierownika jednostki przepisy zastrzegają obowiązki w zakresie sprawozdawczości budżetowej 4, zatem to kierownik jednostki ponosił będzie odpowiedzialność za wykazanie w sprawozdaniu budżetowym danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej (art. 18 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych). Za sprawozdawczość, stosownie do 9 ust. 1 powołanego rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej, odpowiada kierownik jednostki, który podpisał sprawozdanie" 5. W uzasadnieniu tego samego orzeczenia GKO wywiodła, że zarówno ustawa o finansach publicznych, ustawa o rachunkowości, jak i przepisy w sprawie sprawozdawczości budżetowej przewidują odpowiedzialność kierownika jednostki za całość gospodarki finansowej za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości i sprawozdawczości, co nie oznacza, że kierownik jednostki musi w dalece specjalistycznych dziedzinach osobiście wykonywać te obowiązki. Należy w tym miejscu stwierdzić, że kierownik jednostki nie jest pozbawiony możliwości wyciągnięcia konsekwencji wobec pracownika, który w przedkładanych mu do akceptacji sprawach wykazał się niekompetencją i nierzetelnością. Istnieje cały katalog możliwości do rozwiązania stosunku pracy włącznie, ukaranie niesolidnego pracownika, ale odbywa się to na podstawie postępowania dyscyplinarnego kodeksu pracy, a nie ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych" 6. 2 / 7

3 Dla skuteczności powierzenia obowiązków, a co za tym idzie, możliwości późniejszego egzekwowania odpowiedzialności za ich właściwe wykonywanie, konieczne jest wyraźne wskazanie powierzanych pracownikowi obowiązków. Powierzenie nie może nastąpić w sposób dorozumiany. Wątpliwości, czy obowiązki powierzone zostały w sposób dorozumiany, pojawić się mogą zwłaszcza wtedy, gdy wprawdzie nie wynikają one z odrębnego imiennego dokumentu, ani nie zostały wskazane w regulaminie organizacyjnym, jednakże na konieczność ich wykonywania wskazuje charakter stanowiska zajmowanego przez pracownika. Artykuł 44 ust. 2 wymaga jednakże precyzyjnego i niepozostawiającego wątpliwości wyliczenia powierzanych obowiązków, bądź to w odrębnym dokumencie, bądź w regulaminie organizacyjnym jednostki. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest aktem szczególnym, ma chronić budżet przed nieodpowiednimi, niezgodnymi z prawem działaniami jednostek sektora finansów publicznych - gdzie obowiązuje jednoosobowe kierownictwo, a więc jednoosobowa decyzyjność. Tylko w wyraźnie scedowanych i przyjętych przez pracownika sprawach mogą być oni ukarani z ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych" 7. Powierzenie określonych obowiązków przez kierownika jednostki jej pracownikom nie uwalnia kierownika od odpowiedzialności prawnej za ich prawidłową realizację 8. Powierzenie obowiązków w zakresie gospodarki finansowej nie wyłącza automatycznie odpowiedzialności kierownika jednostki. Kierownik, który w określonym zakresie powierza obowiązki innemu pracownikowi, nie traci przez to uprawienia do działania w powierzonym zakresie" 9. Osobą odpowiedzialną za prowadzenie gospodarki finansowej jest kierownik jednostki, który podejmuje decyzje o charakterze finansowym jednoosobowo lub wspólnie z głównym księgowym. Powierzenie pracownikom wykonywania tych czynności nie wyklucza odpowiedzialności kierownika" / 7

4 Powierzenie obowiązków ma charakter przede wszystkim organizacyjny, umożliwia bowiem sprawne funkcjonowanie jednostki. Powierzenie obowiązków stanowi także podstawę egzekwowania odpowiedzialności pracownika za ich niewykonywanie lub nieprawidłowe wykonywanie. Chodzi tu w szczególności o odpowiedzialność pracowniczą, ponoszoną na podstawie przepisów kodeksu pracy lub przepisów szczególnych, a także o odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Powierzenie obowiązków w formie odrębnego imiennego upoważnienia Przyjęcie obowiązków przez pracownika powinno być potwierdzone dokumentem w formie odrębnego imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym jednostki (art. 44 ust. 2 zdanie drugie u.f.p.). Odrębne imienne upoważnienie" należy rozumieć jako upoważnienie udzielone imiennie określonemu, tj. wskazanemu z imienia i nazwiska pracownikowi. Warunek odrębnego imiennego upoważnienia" zostanie zachowany, jeżeli obowiązki, o których mowa w art. 44 ust. 2, w zakresie gospodarki finansowej powierzane pracownikowi - wymienione zostaną jako część dokumentu o charakterze ogólniejszym, konkretyzującym rodzaj pracy, obejmującym również uprawnienia i obowiązki pracownika w sprawach innych niż gospodarka finansowa oraz czynności, które pracownik obowiązany jest wykonywać. Chodzi tu o powszechnie stosowane zakresy uprawnień lub obowiązków", zakresy uprawnień, obowiązków i odpowiedzialności" lub zakresy czynności". Wskazanie obowiązków w regulaminie organizacyjnym jednostki 4 / 7

5 Zgodnie z art. 44 ust. 2 zdanie drugie, określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej podlegające powierzeniu mogą zostać wskazane w regulaminie organizacyjnym jednostki. W przeciwieństwie do odrębnego imiennego upoważnienia, wskazanie w regulaminie ma charakter generalny i obejmuje każdego pracownika zajmującego opisane w tym regulaminie stanowisko. Pracownik nie dokonuje odrębnych czynności o przyjęciu powierzonych mu obowiązków. Przyjęcie obowiązków zostaje tu potwierdzone dokumentem w postaci regulaminu organizacyjnego jednostki Powierzenie czynności na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych Analogiczne regulacje do art. 44 ustawy o finansach publicznych, zawiera art. 18 prawa zamówień publicznych 11. Za przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia odpowiada kierownik zamawiającego, tj. osoba lub organ, która - zgodnie z obowiązującymi przepisami, statutem lub umową - jest uprawniona do zarządzania zamawiającym, z wyłączeniem pełnomocników zamawiającego (art. 18 ust. 1 p.z.p.). Za przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia odpowiadają także inne osoby w zakresie, w jakim powierzono im czynności w postępowaniu oraz czynności związane z przygotowaniem postępowania. Kierownik zamawiającego może powierzyć pisemne wykonywanie zastrzeżonych dla niego czynności (określonych w art p.z.p.) pracownikom zamawiającego (art. 18 ust. 2). Powierzenie czynności w postępowaniu oraz czynności związane z przygotowaniem postępowania powinno być stwierdzone dokumentem, a zatem nastąpić w formie pisemnej. 5 / 7

6 Zachowuje aktualność pogląd wyrażony przez Główną Komisję Orzekającą w jednym z orzeczeń odnośnie do podmiotowego zakresu odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych za udzielenie zamówienia publicznego wbrew przepisom regulującym tryb udzielania tych zamówień, wykluczając dochodzenie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych od członków komisji przetargowej i ograniczając tę odpowiedzialność do osób występujących w obrocie i mogących skutecznie zaciągać zobowiązania: Taką osobą jest kierownik jednostki sektora finansów publicznych, który zawierając umowę w sprawie zamówienia publicznego, odpowiada za poprawność formalną i merytoryczną całego przeprowadzonego postępowania przetargowego. Wnioski członków komisji przetargowej wyznaczonych do wyłonienia wykonawcy lub dostawcy oraz wydane w sprawie ewentualne opinie innych osób, nie kończą postępowania o udzielenie zamówienia publicznego i brak jest podstaw do pociągnięcia tych osób do odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. To kierownik jednostki zamawiającej powinien przy powoływaniu komisji przetargowej uwzględniać przygotowanie fachowe jej członków, dające gwarancję, że dokonywane czynności będą zgodne z przepisami normującymi udzielanie zamówień publicznych. Ponosi więc on ryzyko ewentualnego niewłaściwego doboru członków komisji przetargowej" 12. Rozstrzygnięcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przez komisję przetargową, a więc wybór oferty, zawsze musi zostać zatwierdzone przez kierownika jednostki zamawiającej (lub inny uprawniony w tym zakresie organ) który podpisuje umowę w sprawie zamówienia publicznego. To on ostatecznie odpowiada za poprawność formalną i merytoryczną przeprowadzonych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Złożenie oświadczenia woli w imieniu jednostki organizacyjnej sektora finansów publicznych (w tym zakładu budżetowego) przez uprawnione do tego osoby podpisujące umowę jest równoznaczne z udzieleniem zamówienia w imieniu reprezentowanej jednostki" Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz z 6 / 7

7 późn. zm.). Więcej o pozycji prawnoustrojowej kierownika jednostki sektora finansów publicznych patrz: L. Lipiec-Warzecha, Komentarz do art. 44 ustawy o finansach publicznych, SIP LEX Ustawa z dnia 14 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114 z późn. zm.). 3. Orzeczenie GKO z dnia 16 stycznia 2006, DF/GKO/Odw.-77/ /2005/649, niepublikowane. 4. Por. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej - Dz. U. Nr 115, poz. 781 z późn. zm. 5. Orzeczenie GKO z dnia 16 stycznia 2006 r., DF/GKO/Odw.-77/ /2005/649, niepublikowane). 6. Ibidem 7. Orzeczenie GKO z dnia 16 stycznia 2006 r., DF/GKO/Odw.-77/ /2005/649, niepublikowane. 8. C. Kosikowski, Finanse publiczne. Komentarz, Warszawa 2006, s Orzeczenie GKO z dnia 13 października 2005 r., DF/GKO/Odw.-44/60/Rn-16/2005/353, LEX nr ). 10. Wyrok NSA z dnia 6 sierpnia 2003 r., III SA 3148/00, LEX nr ). 11. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U.Nr 19, poz. 177 z późn. zm.) 12. (orzeczenie GKO z dnia 30 września 2004 r., DF/GKO/Odw.-71/99/2004/870, niepublikowane). 13. (orzeczenie GKO z dnia 6 października 2003 r., DF/GKO/Odw.-29/45-46/2003, LEX nr 81706). 7 / 7