PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA informacje ogólne

Transkrypt

1 PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA informacje ogólne czerwiec 2007 Opracowanie: Łódzki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia

2 Podstawowa opieka zdrowotna Każdej osobie ubezpieczonej w Narodowym Funduszu Zdrowia przysługują bezpłatne świadczenia zdrowotne z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, udzielane przez jednostki POZ, które mają zawartą umowę z Oddziałem Wojewódzkim NFZ. Podstawowa Opieka Zdrowotna zapewnia świadczenia lecznicze, diagnostyczne, profilaktyczne, rehabilitacyjne oraz pielęgnacyjne z zakresu medycyny ogólnej, rodzinnej i pediatrii udzielane w miejscu zamieszkania oraz środowisku nauczania i wychowania, w warunkach ambulatoryjnych lub domowych. W ramach POZ wyodrębnia się następujące zakresy świadczeń: świadczenia lekarza POZ, świadczenia pielęgniarki POZ, świadczenia położnej POZ, świadczenia pielęgniarki szkolnej (lub higienistki szkolnej), nocną i świąteczną ambulatoryjną opiekę lekarską i pielęgniarską, nocną i świąteczną wyjazdową opiekę lekarską i pielęgniarską, transport sanitarny w POZ. Wybór lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej Świadczenia POZ udzielane są ubezpieczonym, którzy dokonali wyboru lekarza, pielęgniarki, położnej POZ (dot. kobiet i dzieci do 2 miesiąca życia) poprzez złożenie deklaracji, oraz uczniom objętym opieką pielęgniarki szkolnej. Osoba ubezpieczona w Narodowym Funduszu Zdrowia ma prawo wyboru lekarza, a także pielęgniarki i położnej POZ spośród tych świadczeniodawców, którzy mają podpisaną umowę z Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia - na zewnątrz budynku, w którym udzielane są świadczenia POZ, w miejscu ogólnie dostępnym, powinna być umieszczona tablica z logo i napisem Narodowy Fundusz Zdrowia. Ubezpieczony może wybrać tylko jedną przychodnię, jednego lekarza, jedną pielęgniarkę i jedną położną POZ. Przy wyborze nie obowiązuje rejonizacja, nie trzeba więc korzystać z usług placówki medycznej położonej najbliżej miejsca zamieszkania. Lekarz, pielęgniarka, położna POZ nie mogą odmówić, żadnemu ubezpieczonemu, zapisania się na listę podopiecznych, ze względu na wiek, płeć, czy stan zdrowia. Jedyne ograniczenia, jakie mogą zaistnieć podczas składania deklaracji, wynikają z limitów podopiecznych, przypadających na jedną osobę udzielającą świadczeń zdrowotnych. Aktualnie obowiązujące limity podopiecznych: 2750 osób objętych opieką jednego lekarza POZ, 2750 osób objętych opieką jednej pielęgniarki POZ, 6600 osób objętych opieką jednej położnej POZ. Zmiana lekarza, pielęgniarki, położnej podstawowej opieki zdrowotnej.

3 Z usług lekarza, pielęgniarki lub położnej POZ można także zrezygnować i wybrać inną osobę udzielającą świadczeń (w tej samej lub w innej przychodni). Jednak zmiana lekarza, pielęgniarki, położnej POZ może mieć miejsce nie częściej niż dwa razy w ciągu roku kalendarzowego. W przypadku każdej kolejnej zmiany pacjent jest zobowiązany do uiszczenia opłaty w wysokości 80 zł. Opłat nie wnoszą jednak ubezpieczeni: którzy zmienili swoje miejsce zamieszkania, których lekarz, pielęgniarka lub położna POZ zaprzestali swojej działalności, gdy zmiana wymuszona jest innymi czynnikami niezależnymi od ubezpieczonego. Każdy, kto zdecyduje się na wybór nowego lekarza, pielęgniarki lub położnej POZ, powinien czytelnie wypełnić deklarację i złożyć ją u nowowybranego świadczeniodawcy. Deklaracja wyboru lekarza POZ - wzór deklaracji wyboru lekarza POZ. Deklaracja wyboru pielęgniarki POZ - wzór deklaracji wyboru pielęgniarki POZ. Deklaracja wyboru położnej POZ - wzór deklaracji wyboru położnej POZ. Zasady udostępniania dokumentacji medycznej Zmieniając lekarza, pielęgniarkę, położną POZ, należy pamiętać o przekazaniu swojej dokumentacji medycznej nowemu świadczeniodawcy. Zakład opieki zdrowotnej ma obowiązek udostępnić pacjentowi (jego przedstawicielowi ustawowemu lub osobie upoważnionej przez pacjenta) dokumentację medyczną z leczenia pacjenta (w postaci kopii, odpisu lub wyciągu). Za udostępnienie dokumentacji zakład opieki zdrowotnej pobiera opłatę. Koszty wykonania kserokopii, odpisu lub wyciągu ponosi wnioskujący pacjent. Podstawą wyliczenia kwoty odpłatności jest publikowana przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. Zgodnie z ogłoszeniem Prezesa GUS, od dnia 1 stycznia 2007 roku do dnia 1 marca 2007 r. maksymalna wysokość opłat nie może przekraczać: za jedną stronę wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej - 3,69 zł za jedną stronę kopii dokumentacji medycznej - 0,36 zł za sporządzenie wyciągu, odpisu lub kopii dokumentacji medycznej na elektronicznym nośniku danych, jeżeli zakład prowadzi dokumentację w formie elektronicznej - 2,46 zł. Wybór lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej przez studentów/uczniów Studenci/uczniowie, uczący się w miejscowości innej niż miejsce zamieszkania, mają prawo wyboru lekarza, pielęgniarki, położnej POZ w miejscu kształcenia (na 9 miesięcy w roku - od października do czerwca, w przypadku studentów i 10 miesięcy - od września do czerwca, w przypadku uczniów) i w miejscu stałego zamieszkania - na miesiące wakacyjne (odpowiednio na 3 lub 2 miesiące w roku). Zasada ta dotyczy również dzieci studentów/uczniów, które przebywają wraz z rodzicami w miejscu pobierania nauki. Studenci/uczniowie wypełniają deklarację wyboru lekarza, pielęgniarki, położnej POZ w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Przy wyborze lekarza, pielęgniarki, położnej w miejscu nauki do deklaracji dołączają jeden egzemplarz deklaracji wyboru lekarza, pielęgniarki, położnej z miejsca zamieszkania.

4 Godziny przyjęć w placówkach POZ Świadczenia z zakresu POZ są świadczeniami całodobowymi. Placówki POZ udzielają świadczeń: 1. w poradni - od poniedziałku do piątku w godzinach (w filiach placówek POZ dopuszcza się udzielanie świadczeń w czasie krótszym niż do godz Świadczeniodawca powinien wówczas poinformować pacjentów o miejscu, w którym mogą oni uzyskać świadczenia do godz ), 2. poprzez wizyty domowe - w przypadkach medycznie uzasadnionych. W pozostałym czasie, tj. od poniedziałku do piątku od do 8.00 oraz całodobowo w soboty, niedziele i inne dni ustawowo wolne od pracy ubezpieczony ma prawo do ambulatoryjnych porad lekarskich oraz świadczeń pielęgniarskich w przychodni lub gabinecie, które powinna wskazać poradnia POZ. Świadczeniodawca zobowiązany jest określić dni i godziny przewidziane na przyjęcia dzieci zdrowych. Godziny funkcjonowania gabinetów zabiegowych Świadczeniodawca POZ ma obowiązek zapewnić funkcjonowanie gabinetu zabiegowego od poniedziałku do piątku w godz , w tym punktu szczepień, który minimum 1 raz w tygodniu powinien udzielać świadczeń po godz Rejestracja Pacjent może rejestrować się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej osobiście, telefonicznie lub za pośrednictwem osób trzecich. W stanach nagłych, schorzeniach ostrych i nagłych zachorowaniach, a także w innych stanach wymagających pilnej interwencji, gdy wymaga tego stan pacjenta, porada udzielana jest w dniu zgłoszenia. W schorzeniach przewlekłych świadczenia udzielane są w terminie uzgodnionym z pacjentem. W przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, podczas pobytu poza miejscem zamieszkania (np. na urlopie, w delegacji lub podczas wizyty u rodziny), ubezpieczony ma prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych u innego (niż wybrany przez złożenie deklaracji) lekarza POZ, mającego podpisaną umowę z NFZ. Wyjazdowa opieka lekarska W sytuacji, kiedy pacjent nie jest w stanie dotrzeć do przychodni osobiście, może skorzystać ze świadczeń w ramach wyjazdowej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej (odpowiednik wizyty domowej lekarza rodzinnego). W przypadku stwierdzenia konieczności wezwania pogotowia ratunkowego lekarz lub pielęgniarka pozostaje w domu pacjenta do czasu przyjazdu karetki.

5 Dokument ubezpieczenia Zgłaszając się do poradni, aby skorzystać z bezpłatnych świadczeń zdrowotnych należy przedstawić dowód ubezpieczenia, którym jest każdy dokument potwierdzający uprawniania do świadczeń opieki zdrowotnej, w szczególności dokument potwierdzający opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne. Dokumentem potwierdzającym prawo do świadczeń zdrowotnych może być: 1. dla osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę: druk ZUS RMUA wydawany przez pracodawcę, aktualne zaświadczenie z zakładu pracy, legitymacja ubezpieczeniowa wraz z aktualnym wpisem i pieczątką. 2. dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą: aktualny dowód wpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne. 3. dla osoby ubezpieczonej w KRUS: legitymacja KRUS wraz z dowodem wpłaty ostatniej składki na ubezpieczenie społeczne. 4. dla emerytów i rencistów: legitymacja emeryta lub rencisty. 5. dla osoby bezrobotnej: aktualne zaświadczenie z Urzędu Pracy. 6. dla osoby ubezpieczonej dobrowolnie: umowa zawarta z NFZ wraz z aktualnym dowodem opłaty składki. 7. dla członka rodziny osoby ubezpieczonej: dowód opłacenia składki zdrowotnej przez osobę, która zgłosiła członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego wraz z kserokopią druku zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego (druk ZUS ZZA: ZUS ZCZA lub ZCNA lub zaświadczenie z KRUS o podleganiu członków rodziny do ubezpieczenia) albo legitymacja rodzinna z wpisanymi członkami rodziny wraz z aktualną datą i pieczątką płatnika lub ZUS, w przypadku dzieci, które ukończyły 18 rok życia, dodatkowo należy przedstawić dokument potwierdzający fakt kontynuacji nauki (do 26 roku życia) - legitymację szkolną/studencką, lub dokument potwierdzający znaczny stopień niepełnosprawności, w przypadku studentów po ukończeniu 26 roku życia - zgłoszenie do ubezpieczenia przez uczelnię (druk ZUS ZZA) oraz legitymacja studencka lub doktorancka. Informacje, jakie powinny być umieszczone wewnątrz budynku Świadczeniodawca jest zobowiązany do umieszczenia wewnątrz budynku przychodni informacji dotyczących w szczególności: imion i nazwisk osób udzielających świadczeń wraz z podaniem godzin i miejsca ich udzielania (nr gabinetu), zasad zapisu na wizyty ambulatoryjne i domowe, trybu składania skarg i wniosków, praw pacjenta, adresu i numeru telefonu Rzecznika Praw Pacjenta Oddziału Wojewódzkiego NFZ oraz numeru bezpłatnej infolinii Biura Praw Pacjenta przy Ministrze Zdrowia.

6 Zakres zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej Lekarz POZ zobowiązany jest do podejmowania działań znajdujących się w Zakresie zadań lekarza POZ: 1. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, zwany dalej "lekarzem POZ", wybrany przez świadczeniobiorcę zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, planuje i realizuje opiekę lekarską nad świadczeniobiorcą w zakresie udzielanych przez niego świadczeń opieki zdrowotnej, z uwzględnieniem miejsca udzielania świadczenia (w warunkach ambulatoryjnych i domowych). Lekarz POZ koordynuje udzielanie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej. 2. W ramach udzielania świadczeń opieki zdrowotnej lekarz POZ współpracuje z: pielęgniarką podstawowej opieki zdrowotnej i położną podstawowej opieki zdrowotnej, wybranymi przez świadczeniobiorcę zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; pielęgniarką środowiska nauczania i wychowania; innymi świadczeniodawcami, zgodnie z potrzebami świadczeniobiorców; przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia. 3. W zakresie działań mających na celu zachowanie zdrowia świadczeniobiorcy lekarz POZ: prowadzi edukację zdrowotną; prowadzi systematyczną i okresową ocenę stanu zdrowia w ramach badań bilansowych, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami; uczestniczy w realizacji programów zdrowotnych, działając na rzecz zachowania zdrowia w społeczności lokalnej; rozpoznaje środowisko świadczeniobiorcy. 4. W zakresie działań mających na celu profilaktykę chorób lekarz POZ: identyfikuje czynniki ryzyka oraz zagrożenia zdrowotne świadczeniobiorcy, a także podejmuje działania ukierunkowane na ich ograniczenie; koordynuje wykonanie i dokonuje kwalifikacji do obowiązkowych szczepień ochronnych świadczeniobiorcy oraz zapewnia wykonywanie szczepień, zgodnie z odrębnymi przepisami, oraz informuje o szczepieniach zalecanych; uczestniczy w realizacji programów profilaktycznych; prowadzi systematyczną i okresową ocenę stanu zdrowia w ramach badań przesiewowych zgodnie z odrębnymi przepisami. 5. W zakresie działań mających na celu rozpoznanie chorób lekarz POZ: planuje i koordynuje postępowanie diagnostyczne, stosownie do stanu zdrowia świadczeniobiorcy; informuje świadczeniobiorcę o możliwościach postępowania diagnostycznego w odniesieniu do jego stanu zdrowia oraz wskazuje podmioty właściwe do jego przeprowadzenia; przeprowadza badanie podmiotowe świadczeniobiorcy zgodnie z wiedzą medyczną; przeprowadza badanie przedmiotowe z wykorzystaniem technik dostępnych w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej; wykonuje testy lub zleca wykonanie badań dodatkowych, a w szczególności laboratoryjnych i obrazowych;

7 kieruje świadczeniobiorcę na konsultacje specjalistyczne w celu dalszej diagnostyki leczenia, w przypadku gdy uzna to za konieczne; kieruje świadczeniobiorcę do jednostek lecznictwa zamkniętego w celu dalszej diagnostyki i leczenia, w przypadku gdy uzna to za konieczne; dokonuje interpretacji wyników badań i konsultacji wykonanych przez innych świadczeniodawców; orzeka o stanie zdrowia świadczeniobiorcy w oparciu o osobiste badanie i dokumentację medyczną. 6. W zakresie działań mających na celu leczenie chorób lekarz POZ: planuje i uzgadnia ze świadczeniobiorcą postępowanie terapeutyczne, stosownie do jego problemów zdrowotnych oraz zgodnie z aktualną wiedzą medyczną; planuje i uzgadnia ze świadczeniobiorcą działania edukacyjne mające na celu ograniczenie lub wyeliminowanie stanu będącego przyczyną choroby świadczeniobiorcy; zleca i monitoruje leczenie farmakologiczne; wykonuje zabiegi i procedury medyczne; kieruje świadczeniobiorcę do wykonania zabiegów i procedur medycznych do innych świadczeniodawców; kieruje do oddziałów lecznictwa stacjonarnego, a także do zakładów pielęgnacyjno opiekuńczych i opiekuńczo-leczniczych oraz do oddziałów paliatywno-hospicyjnych; kieruje do pielęgniarskiej długoterminowej opieki domowej; kieruje na leczenie uzdrowiskowe; orzeka o czasowej niezdolności do pracy lub nauki zgodnie z odrębnymi przepisami; integruje, koordynuje lub kontynuuje działania lecznicze podejmowane w odniesieniu do jego świadczeniobiorcy przez innych świadczeniodawców w ramach swoich kompetencji zawodowych. 7. W zakresie działań mających na celu usprawnianie świadczeniobiorcy lekarz POZ: zleca wykonywanie zabiegów rehabilitacyjnych przez świadczeniodawców; wykonuje stosownie do posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz posiadanych kwalifikacji i możliwości zabiegi i procedury rehabilitacyjne; zleca wydanie świadczeniobiorcy przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych zgodnie z odrębnymi przepisami. 8. Przepisy ust. 1-7 nie naruszają prawa i obowiązków lekarzy POZ do realizacji zadań i stosowania procedur wynikających z odrębnych przepisów. 9. Pacjenci, którzy złożyli deklarację wyboru lekarza POZ mają prawo m. in. do: badania i porady lekarskiej, bezpłatnych badań diagnostycznych, transportu sanitarnego w przypadkach stwierdzonej konieczności przewiezienia pacjenta do szpitala, do poradni specjalistycznej lub na badanie diagnostyczne, a także w przypadku konieczności przewiezienia pacjenta na konsultację w poradni specjalistycznej, skierowania, w razie uzasadnionej potrzeby, do poradni specjalistycznej lub na leczenie szpitalne. Lekarz POZ kierując pacjenta do lekarza specjalisty lub do szpitala zobowiązany jest dołączyć do skierowania wyniki niezbędnych badań diagnostycznych wykonanych w celu potwierdzenia wstępnego rozpoznania. W stanach nagłych świadczenia udzielane są bez skierowania. Skierowanie do szpitala może wystawić również lekarz nie posiadający umowy z NFZ. skierowania na leczenie rehabilitacyjne i uzdrowiskowe w placówce działającej w oparciu o umowę z NFZ; (Lekarz, wystawiając skierowanie na leczenie uzdrowiskowe,

8 zobowiązany jest dołączyć do niego wyniki następujących badań: badanie ogólne moczu, morfologia krwi, OB, rtg klatki piersiowej, oraz EKG - po 60 roku życia oraz w przypadku występowania choroby układu krążenia. Badania te pacjenci wykonują bezpłatnie na podstawie skierowania w pracowni lub laboratorium wskazanym przez lekarza kierującego), zlecenia na zakup niektórych przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych; (zlecenie wymaga potwierdzenia w Oddziale Wojewódzkim NFZ), informacji o innych zakładach opieki zdrowotnej działających na podstawie umowy z NFZ, orzeczeń i zaświadczeń lekarskich, wydawanych na życzenie ubezpieczonego, związanych z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem uczniów w zorganizowanym wypoczynku, a także zaświadczeń wydawanych dla celów pomocy społecznej lub uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego. Skierowanie na badania Decyzję o skierowaniu pacjenta na badania zawsze podejmuje lekarz, kierując się aktualną wiedzą medyczną i stanem zdrowia pacjenta. Lekarz POZ może zlecać badania diagnostyczne, które określone są w Wykazie badań diagnostycznych niezbędnych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Wykaz badań diagnostycznych niezbędnych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej: 1. Badania hematologiczne: morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym; płytki krwi; retikulocyty; odczyn opadania krwinek czerwonych (OB). 2. Badania biochemiczne i immunochemiczne w surowicy krwi: sód; potas; wapń całkowity; żelazo; stężenie transferyny; mocznik; kreatynina; glukoza; test obciążenia glukozą; białko całkowite; proteinogram; albuminy; kwas moczowy; cholesterol całkowity; cholesterol-hdl; cholesterol-ldl; triglicerydy (TG); bilirubina całkowita; bilirubina bezpośrednia;

9 fosfataza alkaliczna (ALP); aminotransferaza asparaginianowa (AST); aminotransferaza alaninowa (ALT); gammaglutamylotranspeptydaza (GGT); amylaza; kinaza kreatynowa (CK); fosfataza kwaśna całkowita (ACP); czynnik reumatoidalny (RF); miano antystreptolizyn O (ASO); hormon tyreotropowy (TSH); antygen HBs-AgHBs; VDRL 3. Badania moczu: ogólne badanie moczu z oceną mikroskopową osadu; ilościowe oznaczanie białka; ilościowe oznaczanie glukozy; ilościowe oznaczanie wapnia; ilościowe oznaczanie amylazy. 4. Badania kału: badanie ogólne; pasożyty; krew utajona - metodą immunochemiczną. 5. Badania układu krzepnięcia: wskaźnik protrombinowy (INR); czas kaolinowo-kefalinowy (APTT); fibrynogen. 6. Badania mikrobiologiczne: posiew moczu z antybiogramem; posiew wymazu z gardła; ogólny posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella; Shigella; białko C-reaktywne (CRP). 7. Badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku. 8. Badanie ultrasonograficzne (USG) jamy brzusznej. 9. Zdjęcia radiologiczne: zdjęcie klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej; zdjęcia kostne - w przypadku kręgosłupa; kończyn i miednicy w projekcji AP i bocznej; zdjęcie czaszki i zatok w projekcji AP i bocznej; zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej. Badania diagnostyczne zlecone przez lekarza POZ pacjent może wykonać bezpłatnie, na podstawie skierowania, jedynie w pracowni lub laboratorium wskazanym przez lekarza.

10 Skierowanie do poradni specjalistycznej Lekarz POZ, lecząc pacjenta, może korzystać z pomocy specjalistów, wykonujących świadczenia medyczne w ramach poradni specjalistycznych. Skierowanie lekarza POZ może być skierowaniem na: jednorazową poradę specjalistyczną, w ramach której specjalista konsultuje stan zdrowia pacjenta na podstawie badania i załączonych wyników badań dodatkowych, a wyniki konsultacji przesyła lekarzowi POZ, objęcie leczeniem specjalistycznym, czyli prowadzenie pacjenta w ramach poradni specjalistycznej. Skierowanie na leczenie specjalistyczne wystawiane jest na daną jednostkę chorobową, a pacjenci pozostają pod opieką specjalisty aż do zakończenia leczenia. Skierowania na leczenie specjalistyczne, w przypadku kontynuacji leczenia, nie trzeba uaktualniać na nowy rok kalendarzowy. Nowe skierowanie wymagane jest natomiast wówczas, gdy pacjent zgłasza się do poradni specjalistycznej z inną, niż poprzednia, jednostką chorobową. Lekarz specjalista zobowiązany jest przekazać, lekarzowi kierującemu, informację o zakończeniu procesu leczenia. Wybrany przez pacjenta lekarz POZ powinien być informowany o przyjętym przez specjalistę sposobie leczenia. W przypadku chorób przewlekłych, ważne jest by lekarz POZ wiedział jakie leki stale zażywa pacjent. Informacje takie mają znacznie przy leczeniu innych chorób występujących u pacjenta. Skierowania do poradni specjalistycznej ważne są do momentu ich realizacji, a tracą ważność w chwili, kiedy ustała przyczyna ich wystawienia. Pacjent, po otrzymaniu skierowania od lekarza POZ, ma wolny wybór lekarza specjalisty, określonej specjalności, spośród lekarzy specjalistów, będących lekarzami ubezpieczenia zdrowotnego, na terenie całego kraju. Skierowanie nie jest wymagane w celu uzyskania świadczeń: ginekologa i położnika, dentysty, dermatologa, wenerologa, onkologa, okulisty, psychiatry, dla osób chorych na gruźlicę, dla osób zakażonych wirusem HIV, dla inwalidów wojennych i osób represjonowanych, dla osób uzależnionych od alkoholu i substancji psychotropowych. Wybór lekarza specjalisty w miejscowości odległej od miejsca zamieszkania wiąże się, najczęściej, z koniecznością poddania się badaniom diagnostycznym właśnie w tej odległej miejscowości. Zakres opieki sprawowanej przez pielęgniarkę i położną POZ Pielęgniarka i położna POZ zobowiązane są do podejmowania działań znajdujących się w 'Zakresie zadań pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej'. Zakres zadań pielęgniarki i położnej POZ:

11 Pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej, zwana dalej "pielęgniarką POZ", i położna podstawowej opieki zdrowotnej, zwana dalej "położną POZ", wybrana przez świadczeniobiorcę zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską i pielęgnacyjną, opiekę położniczo neonatologiczno-ginekologiczną nad świadczeniobiorcą w miejscu zamieszkania i nauki, z uwzględnieniem miejsca wykonywania świadczenia, w zakresie: promocji zdrowia i profilaktyki chorób; świadczeń pielęgnacyjnych; świadczeń diagnostycznych; świadczeń leczniczych; świadczeń rehabilitacyjnych. Zakres zadań pielęgniarki POZ: 1. Pielęgniarka POZ planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską nad osobą, rodziną, społecznością w środowisku zamieszkania, z uwzględnieniem miejsca udzielenia świadczenia, obejmując opieką: zdrowych i chorych niezależnie od płci i wieku, z wyłączeniem noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia; osoby niepełnosprawne. 2. W ramach udzielania świadczeń opieki zdrowotnej pielęgniarka POZ współpracuje z: lekarzem POZ i w porozumieniu z lekarzem wykonuje świadczenia lecznicze; pielęgniarką POZ środowiska nauczania i wychowania lub higienistką szkolną; położną POZ; pielęgniarką opieki długoterminowej domowej; innymi świadczeniodawcami zgodnie z potrzebami podopiecznych; przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia; rodziną (opiekunami) świadczeniobiorcy. 3. Świadczenia w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób obejmują: rozpoznawanie, ocenę i zapobieganie zagrożeniom zdrowotnym u świadczeniobiorców; rozpoznawanie potrzeb pielęgnacyjnych i problemów zdrowotnych świadczeniobiorców; prowadzenie edukacji zdrowotnej; prowadzenie poradnictwa w zakresie zdrowego stylu życia; monitorowanie rozwoju dziecka zgodnie z odrębnymi przepisami; realizację programów zdrowotnych i profilaktyki chorób; prowadzenie działań profilaktycznych u świadczeniobiorców z grup ryzyka zdrowotnego; organizację grup wsparcia; profilaktykę chorób wieku rozwojowego; edukację w zakresie obowiązkowych szczepień ochronnych oraz informacje o szczepieniach zalecanych. 4. Świadczenia pielęgnacyjne obejmują: realizację opieki pielęgnacyjnej u świadczeniobiorców w różnych stanach zdrowia i choroby zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i współczesnymi standardami opieki pielęgniarskiej; wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych zgodnie z odrębnymi przepisami; przygotowywanie i aktywizowanie do samoopieki i samopielęgnacji w chorobie i niepełnosprawności. 5. Świadczenia diagnostyczne obejmują:

12 przeprowadzanie wywiadów środowiskowych; wykonywanie badania fizykalnego; wykonywanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę oraz interpretację; ocenę stanu ogólnego chorego oraz procesu jego zdrowienia; ocenę jakości życia i wydolności psychofizycznej świadczeniobiorcy; wykrywanie odchyleń od normy rozwojowej; wykonywanie testów diagnostycznych poza laboratorium w oparciu o zestawy i aparaturę przeznaczoną do wykonywania oznaczeń w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy; ocenę i monitorowanie bólu; ocenę wydolności pielęgnacyjno-opiekuńczej rodziny; pobieranie materiału do badań diagnostycznych zgodnie z odrębnymi przepisami. 6. Świadczenia lecznicze, zgodnie z odrębnymi przepisami, obejmują: udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i w nagłych zachorowaniach, w tym prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej; podawanie leków różnymi drogami i technikami zleconymi przez lekarza oraz zgodnie z odrębnymi przepisami, w tym wykonywanie iniekcji dożylnych, podskórnych, śródskórnych oraz wykonywanie wlewów dożylnych; zakładanie opatrunków na rany, odleżyny, oparzenia; cewnikowanie pęcherza u kobiet; płukanie pęcherza; wykonywanie wlewów/wlewek doodbytniczych; wykonywanie zabiegów pielęgnacyjno-leczniczych w stomiach, przetokach i ranach trudno gojących się w porozumieniu z lekarzem; zdejmowanie szwów; wykonywanie inhalacji; wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciepła i zimna; stawianie baniek; ustalanie diety w żywieniu przewlekle chorych; dobór technik karmienia w zależności od stanu chorego; doraźną modyfikację dawki leków przeciwbólowych, w uzgodnieniu z lekarzem i zgodnie z wykazem leków, do podawania których uprawniona jest pielęgniarka. 7. Świadczenia rehabilitacyjne obejmują: rehabilitację przyłóżkową w celu zapobiegania powikłaniom wynikającym z procesu chorobowego i długotrwałego unieruchomienia; usprawnianie ruchowe; drenaż ułożeniowy, prowadzenie gimnastyki oddechowej; ćwiczenia ogólnousprawniające; ułożenie i przemieszczanie chorego w łóżku. Zakres zadań położnej POZ. 8. Położna POZ realizuje kompleksową pielęgnacyjną opiekę położniczo-neonatologicznoginekologiczną obejmującą: edukację w zakresie planowania rodziny; opiekę w okresie ciąży, porodu i połogu; opiekę nad kobietą, noworodkiem i niemowlęciem do ukończenia drugiego miesiąca życia; opiekę w chorobach ginekologicznych; opiekę nad kobietą w każdym okresie jej życia. 9. W realizacji świadczeń opieki zdrowotnej położna POZ współpracuje z:

13 lekarzem ginekologiem (położnikiem) udzielającym świadczeń specjalistycznych w zakresie jej zadań; lekarzem POZ i w porozumieniu z lekarzem wykonuje świadczenia lecznicze; pielęgniarką POZ; pielęgniarką POZ środowiska nauczania i wychowania; pielęgniarką opieki długoterminowej domowej; położną zatrudnioną w specjalistycznej poradni położniczo-ginekologicznej; innymi świadczeniodawcami zgodnie z potrzebami świadczeniobiorców; przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia. 10. Świadczenia w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób obejmują: edukację w zakresie prozdrowotnego stylu życia kobiety; przygotowania do porodu, z uwzględnieniem porodu rodzinnego; poradnictwo w zakresie higieny odżywiania w okresie połogu; poradnictwo w zakresie pielęgnacji i prawidłowego żywienia noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia; poradnictwo laktacyjne i promowanie karmienia piersią; kształtowanie postaw rodzicielskich; edukację i udzielanie porad w zakresie powrotu płodności po porodzie, metod regulacji płodności; profilaktykę chorób ginekologicznych i patologii położniczych; edukację kobiety we wszystkich okresach życia w zakresie prowadzenia samoobserwacji oraz podejmowania działań w celu wczesnego wykrywania i likwidacji czynników ryzyka nowotworowego; edukację w zakresie zapobiegania zakażeniom HIV oraz chorobom przenoszonym drogą płciową; profilaktykę chorób wieku rozwojowego; edukację w zakresie szczepień ochronnych. 11. Świadczenia diagnostyczne obejmują: przeprowadzanie wywiadu środowiskowego/rodzinnego; monitorowanie rozwoju ciąży fizjologicznej; wykonywanie badania położniczego u kobiet; ocenę relacji rodziny z noworodkiem; monitorowanie przebiegu połogu i rozwoju noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia; obserwację i ocenę rozwoju psychoruchowego noworodka i niemowlęcia oraz adaptacji do środowiska zewnętrznego; wykonywanie pomiarów u kobiety i noworodka oraz ocenę tych pomiarów; ocenę poziomu bilirubiny w oparciu o topografię zażółcenia według schematu Kramera oraz pobieranie materiałów do testów na fenyloketonurię i hypotyreozę u noworodków; wykonywanie testów diagnostycznych poza laboratorium w oparciu o zestawy i aparaturę przeznaczoną do wykonywania oznaczeń w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy; pobieranie materiału do badań diagnostycznych zgodnie z odrębnymi przepisami. 12. Świadczenia pielęgnacyjne obejmują: planowanie, realizację i ocenę opieki pielęgnacyjnej nad: kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu, noworodkiem i niemowlęciem do drugiego miesiąca życia, kobietą ze schorzeniami ginekologicznymi; przygotowanie i wspieranie rodziny w opiece świadczonej na rzecz noworodka, niemowlęcia i kobiety; przygotowanie kobiety do samoopieki i samopielęgnacji.

14 13. Świadczenia lecznicze, zgodnie z odrębnymi przepisami, obejmują: udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i w nagłych zachorowaniach, w tym prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej; udzielanie pomocy położniczej i neonatologicznej w stanach nagłych do czasu przybycia lekarza; przyjmowanie porodu nagłego w warunkach domowych; zabezpieczenie naciętego lub pękniętego krocza; udzielanie pomocy w okresie laktacji; wykonywanie zabiegów leczniczych zgodnie z odrębnymi przepisami, w tym: podawanie leków różnymi drogami i technikami zleconymi przez lekarza zgodnie z odrębnymi przepisami, w tym wykonywanie iniekcji domięśniowych, dożylnych, śródskórnych oraz wykonywanie wlewów dożylnych, zdejmowanie szwów, cewnikowanie pęcherza moczowego u kobiet, usuwanie cewnika, płukanie pęcherza, wykonywanie wlewów/wlewek doodbytniczych, płukanie pochwy, leczenie i opatrywanie oparzeń, ran, odleżyn we współpracy z pielęgniarką POZ, wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciepła i zimna, ustalanie diety kobiety zgodnie z potrzebami, doraźną modyfikację dawki leczniczej leku przeciwbólowego, w uzgodnieniu z lekarzem i zgodnie z wykazem leków, do podawania których uprawniona jest położna. 14. Świadczenia rehabilitacyjne obejmują: ćwiczenia usprawniające w ciąży, połogu i schorzeniach ginekologicznych; wykonywanie drenażu ułożeniowego u kobiety; prowadzenie gimnastyki oddechowej, relaksacyjnej, przygotowującej do porodu oraz połogu. Przepisy załącznika nie naruszają praw i obowiązków pielęgniarki POZ i położnej POZ do realizacji zadań i stosowania procedur wynikających z odrębnych przepisów. Ubezpieczony ma prawo do świadczeń z zakresu pielęgniarstwa i położnictwa w godzinach pracy przychodni, od poniedziałku do piątku od godz w pełnym zakresie, natomiast w pozostałym czasie, w zakresie zapewniającym kontynuację niezbędnych zabiegów wynikających z procesu leczenia i pielęgnacji nad przewlekle i obłożnie chorymi. Wykonywanie zabiegów pielęgniarskich i położniczych poza godzinami podstawowej działalności przychodni musi być uzasadnione stanem zdrowia pacjentów. Pielęgniarka POZ zobowiązana jest do udzielania pielęgniarskich świadczeń opieki zdrowotnej w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy oraz w gabinecie pielęgniarki POZ. Położna POZ zobowiązana jest do udzielania świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu pielęgnacyjnej opieki położniczo-ginekologiczno-neonatologicznej w miejscu zamieszkania pacjenta oraz w gabinecie położnej POZ. Zakres opieki sprawowanej przez pielęgniarkę szkolną Pielęgniarka szkolna planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgnacyjną nad uczniami na terenie szkoły lub w placówce oświatowo-wychowawczej. Pielęgniarka szkolna obejmuje opieką dzieci i młodzież w wieku od 6 do 18/19 roku życia (wg rocznika od klasy 0 do ostatniej klasy szkoły ponadgimnazjalnej). Sprawując profilaktyczną

15 opiekę nad uczniami, pielęgniarka zapewnia dostępność świadczeń od poniedziałku do piątku w wymiarze czasu odpowiadającym liczbie uczniów oraz stosownym do zrealizowania czynności zgodnych z planem pracy, z uwzględnieniem planu godzin lekcyjnych. Pielęgniarka szkolna nie zapewnia opieki pielęgniarskiej przez cały czas trwania zajęć lekcyjnych w szkole. Liczba podopiecznych przypadających na jedną pielęgniarkę szkolną powinna wynosić nie więcej niż uczniów. Przy ustalaniu liczby uczniów objętych profilaktyczną opieką zdrowotną przez jedną pielęgniarkę brany jest pod uwagę typ szkoły, a w przypadku szkół, do których uczęszczają niepełnosprawni - ich liczba i stopień niepełnosprawności. Świadczenia pielęgniarki szkolnej realizowane są w znajdującym się na terenie szkoły gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, a w przypadku braku gabinetu profilaktyki w szkole dopuszcza się udzielanie świadczeń w poradni POZ. Świadczenia zdrowotne dzieciom i młodzieży do ukończenia 18 roku życia udzielane są nieodpłatnie bez względu na to czy posiadają, czy też nie posiadają tytułu do ubezpieczenia. Nocna i świąteczna opieka lekarska i pielęgniarska Po godzinach podstawowej działalności POZ usługi medyczne zapewniane są w formie nocnej i świątecznej ambulatoryjnej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej oraz w formie nocnej i świątecznej wyjazdowej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej. Świadczenia udzielane są od poniedziałku do piątku w godz dnia następnego oraz całodobowo w soboty, niedziele i święta. Osoby uprawnione do świadczeń zdrowotnych korzystają z tej pomocy bezpłatnie i bez skierowania w przychodni lub gabinecie wskazanym przez poradnię POZ. Poradnia POZ zapewnia opiekę ubezpieczonym we własnym zakresie lub poprzez współpracę z innymi podmiotami. Informacja o miejscu udzielania świadczeń z zakresu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej musi być umieszczona w widocznym miejscu wewnątrz i na zewnętrz siedziby świadczeniodawcy. Ze świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej należy skorzystać w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, a także w związku z potrzebą zachowania ciągłości leczenia, w szczególności wtedy, gdy: nie ma objawów sugerujących bezpośrednie zagrożenie życia lub grożących istotnym uszczerbkiem zdrowia (gdy takie objawy występują, należy wezwać pogotowie ratunkowe), zastosowane środki domowe lub leki dostępne bez recepty nie przyniosły spodziewanej poprawy, mamy istotne obawy, że oczekiwanie na otwarcie przychodni, może znacząco niekorzystnie wpłynąć na rozwój choroby i nasz stan zdrowia. W ramach nocnej i świątecznej opieki lekarskiej pacjenci nie mogą uzyskać: wizyty kontrolnej w związku z wcześniej rozpoczętym leczeniem, recepty na stosowane stale leki w związku ze schorzeniem przewlekłym, rutynowego zaświadczenia o stanie zdrowia, skierowania do specjalisty. Wszystkie powyższe świadczenia dostępne są w godzinach podstawowej działalności przychodni POZ.

16 Transport sanitarny w POZ Ubezpieczonemu w ramach świadczeń lekarza podstawowej opieki zdrowotnej przysługuje również prawo do transportu sanitarnego. Świadczenia te udzielane są w oparciu o zlecenie wystawione przez lekarza rodzinnego. Transport sanitarny w POZ polega na zapewnieniu pacjentowi tego świadczenia od poniedziałku do piątku w godz , z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy. Dokładny adres i numer telefonu świadczeniodawcy udzielającego świadczeń z zakresu transportu sanitarnego powinien zostać umieszczony w widocznym miejscu w zakładzie opieki zdrowotnej, w którym pacjent złożył deklarację wyboru lekarza POZ. Decyzję o konieczności zapewnienia pacjentowi transportu sanitarnego podejmuje lekarz. Na podstawie oceny stanu zdrowia pacjenta, lekarz stwierdza czy ubezpieczonemu przysługuje transport sanitarny i czy będzie on bezpłatny, częściowo czy całkowicie odpłatny dla ubezpieczonego. Jeżeli transport sanitarny jest częściowo lub całkowicie płatny przez pacjenta, lekarz umieszcza stosowną informację na zleceniu. Pacjentowi, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego, w tym lotniczego, do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie i z powrotem w przypadkach, gdy: zachodzi konieczność podjęcia natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej, zachodzi potrzeba zachowania ciągłości leczenia, u pacjenta występuje dysfunkcja narządu ruchu uniemożliwiająca korzystanie ze środków transportu publicznego. Częściowo lub całkowicie odpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego przysługuje ubezpieczonemu w przypadkach, gdy lekarz określił stan zdrowia pacjenta jako niepełnosprawność I lub II stopnia. Wysokość odpłatności za przejazd środkami transportu sanitarnego uzależniona jest od stopnia niesprawności pacjenta. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, wydając zlecenie na przewóz, określa stopień niesprawności świadczeniobiorcy, dokonując wpisu w dokumentacji medycznej. Przy określaniu stopnia niesprawności ubezpieczonych lekarz uwzględnia: możliwość samodzielnego poruszania się oraz konieczność pomocy drugiej osoby przy korzystaniu ze środków transportu publicznego, ogólny stan zdrowia. Niesprawność I stopnia - do której zalicza się osobę zdolną do poruszania się przy wykorzystaniu środków pomocniczych i przedmiotów ortopedycznych bez stałej pomocy innej osoby i zdolną do korzystania ze środków transportu publicznego udział własny ubezpieczonego w kosztach przewozu środkiem transportu sanitarnego wynosi 100%. Niesprawność II stopnia - do której zalicza się osobę zdolną do samodzielnego poruszania się bez stałej pomocy innej osoby, ale wymagającą przy korzystaniu ze środków transportu publicznego pomocy innej osoby lub środka transportu publicznego dostosowanego do potrzeb osób niepełnosprawnych - udział własny ubezpieczonego w kosztach przewozu środkiem transportu sanitarnego wynosi 60%.

17 Podstawy prawne Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z dnia 27 września 2004 r., Nr 210, poz. 2135). Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z dnia 14 października 1991 r., Nr 91, poz. 408). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 października 2005 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. z dnia 10 października 2005 r., Nr 197, poz. 1643). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. z dnia 28 października 2005 r., Nr 214, poz. 1816). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu świadczeń opieki zdrowotnej, w tym badań przesiewowych, oraz okresów, w których te badania są przeprowadzane (Dz. U. z dnia 28 grudnia 2004 r., Nr 276, poz. 2740). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. z dnia 30 grudnia 2004 r., Nr 282, poz. 2814). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2001 r. w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej, sposobu jej prowadzenia oraz szczegółowych warunków jej udostępniania (Dz. U. z dnia 27 sierpnia 2001 r., Nr 88, poz. 966). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie wykazu grup jednostek chorobowych, stopni niesprawności oraz wysokości udziału własnego świadczeniobiorcy w kosztach przejazdu środkami transportu sanitarnego (Dz. U. z dnia 28 grudnia 2004 r., Nr 275, poz. 2731). Przepisy dodatkowe: Informacja o warunkach zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna (załącznik do zarządzenia nr 102/2006 z dnia 9 listopada 2006 r. Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia).