UCHWAŁA NR XIX/166/16 RADY MIASTA ZDUŃSKA WOLA z dnia 26 lutego 2016 r. w sprawie Miejskiego programu profilaktyki cukrzycy typu 1 na 2016 rok

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XIX/166/16 RADY MIASTA ZDUŃSKA WOLA z dnia 26 lutego 2016 r. w sprawie Miejskiego programu profilaktyki cukrzycy typu 1 na 2016 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1515, 1890) oraz art. 7 ust. 1 pkt 1 i art. 48 ust. 1 i 3 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581, 1240, 1269, 1365, 1569, 1692, 1735, 1830, 1844, 1893, 1916, 1991, 1994 oraz z 2016 r. poz. 65) uchwala się, co następuje: 1. Uchwala się Miejski program profilaktyki cukrzycy typu 1 na 2016 rok, zgodnie z brzmieniem załącznika do uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 2. Uchwała podlega podaniu do publicznej wiadomości poprzez rozplakatowanie na tablicach ogłoszeń w Zduńskiej Woli w Urzędzie Miasta oraz w Pasażu Powstańców Śląskich i przy ul. 1-go Maja, a także poprzez zamieszczenie jej treści na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Miasta Zduńska Wola. Przewodniczący Rady Miasta Zduńska Wola Witold Gwiazda Id: C19-403D-B8FA-8825D60B448E. Podpisany Strona 1 z 8

2 Załącznik do uchwały nr XIX/166/16 Rady Miasta Zduńska Wola z dnia 26 lutego 2016 r. MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI CUKRZYCY TYPU 1 NA 2016 ROK Rozdział 1. Opis problemu zdrowotnego Cukrzyca jest pierwszą, niezakaźną chorobą uznaną przez ONZ za epidemię XXI wieku. Stanowi główny i stale rosnący problem zdrowotny, który dotyczy wszystkich ludzi bez względu na wiek i kraj pochodzenia. Jest przyczyną przewlekle złego stanu zdrowia i przedwczesnej śmierci, pogorszenia wzroku u 90% diabetyków, a nawet utraty wzroku (według szacunków WHO u 15 milionów diabetyków w światowej populacji), niewydolności nerek u 20% chorych, stanowi najczęstszą przyczynę amputacji kończyn dolnych (70%), zwiększa ryzyko niedokrwiennej choroby serca i udaru mózgu, 2-4-krotnie zagraża rozwojowi płodu, powoduje obumarcie płodu. Cukrzyca znajduje się w grupie pierwszych dziesięciu przyczyn niepełnosprawności ludzi na całym świecie. Spośród 4 milionów osób, które każdego roku umierają z powodu cukrzycy, znaczna część to osoby w najbardziej produktywnym wieku (40-60 lat). W Polsce co druga osoba, która umiera z powodu cukrzycy jest poniżej 60 roku życia. Cukrzyca należy do chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania/działania insuliny. Przyczyny podwyższenia glukozy we krwi mogą być różne i stąd wyróżnia się różne typy cukrzycy. Cukrzyca typu 2 jest najczęściej występującą postacią cukrzycy, w skali globalnej dotyczy około 90% wszystkich przypadków zachorowań na świecie. Obecnie na naszym globie na cukrzycę choruje, zgodnie z ostatnim raportem Koalicji Walki z Cukrzycą (Niebieska Księga Cukrzycy 2013), około 382 miliony osób, z czego 179 milionów, czyli blisko połowa, pozostaje niezdiagnozowana. Co 10 sekund na świecie rozpoznaje się cukrzycę u kolejnej osoby, co 6 sekund ktoś umiera z powodu jej powikłań. Według prognozy liczba chorych na cukrzycę w światowej populacji w ciągu najbliższych 20 lat sięgnie 592 milionów. Cukrzyca typu 2 dotyka przede wszystkim dorosłych, u których na skutek nadwagi lub otyłości rozwija się insulinooporność i wtórnie dochodzi do uszkodzenia komórek produkujących insulinę (zwanych komórkami beta). W związku z nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi i ograniczeniem aktywności fizycznej w ostatnich latach coraz częściej na cukrzycę typu 2 chorują również młodzi dorośli, a nawet dzieci. W momencie rozpoznania choroby około 50% komórek beta, które wydzielają insulinę, jest jeszcze aktywnych, co oznacza, że organizm nadal produkuje własną insulinę. Dlatego początkowo pacjenci są leczeni za pomocą diety i zwiększonej aktywności fizycznej oraz otrzymują leki doustne, które zmniejszają insulinooporność lub zwiększają Id: C19-403D-B8FA-8825D60B448E. Podpisany Strona 2 z 8

3 wydzielanie insuliny. W kolejnych latach trwania choroby dochodzi do coraz większego zniszczenia komórek beta i konieczne jest uzupełnianie insuliny z zewnątrz. Cukrzyca typu 1 jest chorobą występującą głównie u dzieci i ludzi młodych, ale może ujawnić się w każdym wieku. Chorzy na ten typ cukrzycy stanowią około 9% ogólnej liczby pacjentów z cukrzycą. Chorobę powoduje nieprawidłowa aktywność układu immunologicznego, który własne prawidłowe komórki beta wydzielające insulinę uznaje za komórki obce. W momencie rozpoznania choroby zwykle około 80% komórek beta jest już nieaktywnych, a niedobór insuliny jest tak duży, że należy ją dostarczać z zewnątrz. Nauka nie znalazła odpowiedzi, które czynniki środowiskowe czy genetyczne odgrywają główną rolę w rozwoju cukrzycy typu 1. Wydaje się jednak, że obserwowany w ostatnich latach na całym świecie znaczny wzrost częstości występowania tej choroby nie może być spowodowany jedynie zwiększaniem się predyspozycji genetycznej (wrodzonej skłonności) społeczeństwa, ale jest skutkiem wpływu czynników środowiskowych i gwałtownej zmiany trybu życia. Czynniki środowiskowe mogą wywołać nasilenie istniejącego już procesu niszczenia bądź go zapoczątkować. Dotychczasowe badania wskazują, że czynnikami predysponującymi do rozwoju cukrzycy typu 1 mogą być: 1) czynniki genetyczne dziedziczenie jest wielogenowe, znane są geny zwiększające ryzyko zachorowania na cukrzycę oraz geny chroniące przed zachorowaniem. U jednojajowych bliźniąt, które mają jednakowe geny, ryzyko zachorowania na cukrzycę u drugiego dziecka wynosi 30-50%. Dowodzi to teorii, że za ujawnienie się cukrzycy nie są odpowiedzialne tylko geny; 2) czynniki środowiskowe: a) infekcje wirusowe ich rolę sugeruje sezonowość występowania zachorowań na cukrzycę typu 1. Wirusy mogą działać pośrednio aktywując układ odpornościowy, lub bezpośrednio uszkadzając komórki beta, b) teoria akceleracji sugeruje, że nadmierny przyrost masy ciała i wzrostu we wczesnym dzieciństwie powoduje zwiększenie produkcji własnej insuliny i może predysponować do rozwoju tego typu cukrzycy. Znaczne wydzielanie insuliny może powodować, że komórki beta są bardziej widoczne dla układu immunologicznego i łatwiej dochodzi do zapoczątkowania procesu ich niszczenia, c) teoria higieny zakłada, że nadmierna higiena zmniejsza kontakt układu odpornościowego z infekcjami bakteryjnymi, wskutek czego zamiast bronić organizm przed bakteriami powoduje, że staje się on bardziej wrażliwy na różne bodźce, co zwiększa ryzyko autoagresji, d) żywienie: mleko, gluten, substancje toksyczne (związki N-nitrozopochodne), e) niedobór witaminy D3, f) stres. Id: C19-403D-B8FA-8825D60B448E. Podpisany Strona 3 z 8

4 Typowymi objawami cukrzycy typu 1 są: 1) częste, obfite oddawanie moczu, także w nocy; 2) zwiększone pragnienie; 3) spadek masy ciała; 4) oddech o zapachu acetonu; 5) ogólne osłabienie; 6) senność; 7) skurcze w nogach; 8) powracające zakażenia skóry i jamy ustnej; 9) pogorszenie ostrości widzenia. Szacuje się, że na całym świecie cukrzycę typu 1 ma około 490,1 tysięcy dzieci, które nie ukończyły jeszcze 14 roku życia. Ponadto co roku rozpoznaje się cukrzycę u ponad 77 tysięcy młodych pacjentów. Liczba nowych zachorowań stale rośnie, średnio o około 3% rocznie, a największy wzrost zachorowań obserwuje się u dzieci najmłodszych, do 5 roku życia. Zgodnie z ostatnim raportem Koalicji Walki z Cukrzycą (Niebieska Księga Cukrzycy 2013) aktualnie na cukrzycę choruje blisko 3 miliony mieszkańców naszego kraju. Prognozy przewidują, że w najbliższych latach liczba ta się podwoi. Największa dynamika zachorowań dotyczy głównie osób dorosłych z cukrzycą typu 2. Obserwowany jest jednakże trend wzrostowy występowania cukrzycy typu 1 wśród dzieci i młodzieży. W Polsce populacja dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 liczy prawie 20 tysięcy, a wszystkich diabetyków z tym typem choroby jest około 180 tysięcy. W Polsce cukrzyca jest rozpoznawana i leczona u około 60-70% wszystkich diabetyków, natomiast nieznana (utajona) i nieleczona pozostaje u pozostałych 30-40% chorych. Pacjenci zgłaszają się do lekarza, gdy jest ona w zaawansowanym stadium rozwoju, powodując przewlekłe powikłania takie jak zaburzenia czynności mikrokrążenia przyczyniające się do uszkodzenia siatkówki oka, nerek lub nerwów, chorobę niedokrwienną serca, której może towarzyszyć zawał mięśnia sercowego, chorobę naczyniową mózgu mogącą prowadzić do udaru mózgu i chorobę naczyniową kończyn dolnych. Z powodu powikłań umiera ponad 22 tysiące Polaków rocznie. Leczenie powikłań u pacjentów z cukrzycą kosztuje 3,5 miliarda złotych budżet państwa, a leczenie choroby 7 miliardów złotych. Stan opieki diabetologicznej w zakresie prewencji, wczesnego rozpoznania cukrzycy czy postępowania terapeutycznego nie kształtuje się równomiernie we wszystkich regionach Polski. Można jednak wyróżnić tendencje i zachowania wspólne dla wszystkich województw. Większość Id: C19-403D-B8FA-8825D60B448E. Podpisany Strona 4 z 8

5 regionów Polski w roku 2013 zanotowało systematyczny wzrost diagnozowanych przypadków cukrzycy typu 1 oraz 2. Największy wskaźnik chorobowości odnotowano w województwach łódzkim (5,55%), lubelskim (5,52%) i lubuskim (5,08%). Województwo łódzkie zajmuje pierwsze miejsce w naszym kraju pod względem wskaźnika chorobowości na cukrzycę, w tym także na cukrzycę typu 1. Uzasadnionym jest podjęcie działań prewencyjnych i prowadzenie badań przesiewowych wśród uczniów stanowiących populację docelową. Realizacja Miejskiego programu profilaktyki cukrzycy typu 1 na 2016 rok, zwanego dalej Programem, pozwoli na określenie skali problemu w regionie, zmniejszenie ryzyka zachorowalności na cukrzycę w populacji dzieci i młodzieży objętej Programem poprzez edukację zdrowotną oraz wykrycie choroby w kierunku dalszej diagnostyki i leczenia. Program dotyczy istotnego problemu zdrowotnego i społecznego przeciwdziałanie występowaniu otyłości i cukrzycy, należącego do priorytetów zdrowotnych określonych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2009 r. w sprawie priorytetów zdrowotnych (Dz. U. Nr 137, poz. 1126), a dla skutecznej walki z cukrzycą kluczowa jest właściwa jej profilaktyka. Miasto Zduńska Wola od kilku lat współpracuje z Polskim Stowarzyszeniem Diabetyków Oddział Miejsko-Powiatowy w Zduńskiej Woli organizując spotkania edukacyjne dla mieszkańców Miasta, w czasie których odbywają się wykłady edukacyjne dotyczące istoty i przyczyn choroby, profilaktyki cukrzycy, metod leczenia, promujące zdrowy tryb życia oraz wykonywane są bezpłatne badania poziomu glukozy we krwi, cholesterolu, trójglicerydów i poziomu ciśnienia tętniczego. Rozdział 2. Cele Programu... Nie opanujemy epidemii cukrzycy, jeśli nie zaczniemy realizować działań profilaktycznych, które pozwolą na wczesne wykrycie choroby i jeśli nie zapewnimy od początku odpowiedniego leczenia, edukacji i dostępu do nowoczesnych leków... prof. Jacek Sieradzki, honorowy przewodniczący Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Cel główny: poprawa stanu zdrowia populacji objętej Programem poprzez wykrycie zachorowań na cukrzycę typu 1. Cele szczegółowe: edukacja zdrowotna w zakresie przyczyn, powikłań, metod leczenia i profilaktyki cukrzycy, promocja zdrowego stylu życia. Lekarze podkreślają, że podstawą skutecznej walki z cukrzycą jest edukacja - integralny i kluczowy element kompleksowego leczenia tej choroby, obejmującego również opiekę okulistyczną, nefrologiczną, kardiologiczną, neurologiczną, chirurgiczną, psychologiczną oraz wykwalifikowaną opiekę niemedyczną w tym porady dietetyków, a także opiekę pielęgniarską. Oczekiwane efekty: wykrycie zachorowań na cukrzycę typu 1 celem dalszej diagnostyki i leczenia, wiedza uczestników Programu dotycząca cukrzycy, reagowania na jej objawy, udzielenia pomocy osobie chorej, kształtowanie prawidłowych postaw zdrowotnych. Id: C19-403D-B8FA-8825D60B448E. Podpisany Strona 5 z 8

6 Mierniki efektywności: liczba wykrytych zachorowań na cukrzycę typu 1, liczba uczestników Programu skierowanych na dalszą diagnostykę, liczba porad udzielanych uczestnikom Programu dotyczących choroby, wskaźniki zachorowalności na cukrzycę przed realizacją Programu i po jego wdrożeniu, stan wiedzy uczestników Programu przed i po przeprowadzeniu zajęć edukacyjnych. Rozdział 3. Populacja objęta Programem Populację docelową Programu stanowią wszyscy uczniowie klas trzecich i piątych szkół podstawowych oraz klas pierwszych szkół gimnazjalnych z terenu Miasta Zduńska Wola. Wielkość populacji docelowej planowana jest w 2016 roku na poziomie 1241 uczniów. Sposób kwalifikacji do badań przesiewowych, stanowiący czynnik decydujący o udziale, wyznacza przewidywaną liczbę uczestników Programu szacowaną na poziomie 80% wskazanej populacji docelowej w okresie realizacji założeń Programu. Rozdział 4. Organizacja Programu Kryterium kwalifikacji populacji docelowej do Programu jest pisemna zgoda rodziców/opiekunów prawnych na udział w Programie. Kryteriami kwalifikacji do zaplanowanych badań są: 1) pisemna zgoda rodziców/opiekunów prawnych na badanie; 2) stan na czczo lub 2 godziny po posiłku; 3) brak zdiagnozowanej choroby. Program będzie realizowany przez Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Zduńskiej Woli z siedzibą przy ul. Szadkowskiej 2, zwany dalej Realizatorem, dla którego Miasto Zduńska Wola jest podmiotem tworzącym. Etapy realizacji Programu: 1) przygotowanie karty badania profilaktycznego, oświadczeń dla rodziców/opiekunów prawnych, materiałów edukacyjnych; 2) przeprowadzenie przez wykwalifikowany personel medyczny Realizatora wykładów informacyjno-edukacyjnych dotyczących przyczyn i głównych czynników występowania cukrzycy, jej objawów, sposobu leczenia, wpływu stylu życia na zdrowie, ze szczególnym uwzględnieniem właściwej diety i aktywności fizycznej. Liczba wykładów edukacyjnych odpowiada liczbie klas uczestniczących w Programie. Czas trwania wykładu wynosi jedną godzinę lekcyjną w danej klasie; Id: C19-403D-B8FA-8825D60B448E. Podpisany Strona 6 z 8

7 3) przeprowadzenie ewaluacji z działań informacyjno-edukacyjnych i ich ocena w oparciu o analizę wyników ankiety satysfakcji uczestników Programu oraz składanie pisemnych uwag do Realizatora; 4) oznaczenie stężenia glukozy we krwi za pomocą glukometru, w przypadku wyniku nieprawidłowego powtórne oznaczenie poziomu glukozy; 5) wpisanie wyniku badania do karty badania profilaktycznego; 6) przekazanie rodzicom/opiekunom prawnym informacji o wyniku badania, a w przypadku stwierdzonych nieprawidłowych parametrów informacji o procedurze dalszego postępowania w kierunku diagnostyki i leczenia; 7) przekazanie uczestnikom Programu i ich rodzicom/opiekunom prawnym materiałów edukacyjnych podejmujących problematykę choroby oraz zachęcających do zmiany stylu życia na prozdrowotny; 8) prowadzenie dokumentacji potwierdzającej realizację Programu, sporządzenie sprawozdania końcowego merytorycznego i finansowego. Rozdział 5. Koszty Programu Budżet przeznaczony na realizację Programu w 2016 r. szacowany jest na poziomie 5.250,00 zł (z możliwością zwiększenia). Środki na realizację Programu będą zabezpieczane w budżecie Miasta Zduńska Wola, Dział 851 Ochrona zdrowia, Rozdział Programy polityki zdrowotnej, 2800 Dotacja celowa z budżetu dla pozostałych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych. Rozdział 6. Monitoring i ewaluacja Programu Monitoring Programu polegać będzie na systematycznym zbieraniu i analizowaniu informacji z przebiegu realizacji Programu zgodnie z jego założeniami. Z realizacji zadania Realizator przedstawi sprawozdanie końcowe merytoryczne i finansowe. Ewaluacja Programu prowadzona będzie z punktu widzenia przyjętych kryteriów: 1) oceny zgłaszalności; 2) oceny jakości świadczeń; 3) oceny efektywności. Ocena zgłaszalności wyrażona jest w liczbie uczestników Programu w stosunku do populacji docelowej (wskaźnik udziału w Programie), uzupełniona o liczbę osób, których rodzice/opiekunowie prawni nie wyrazili zgody na udział w Programie. Ocena jakości świadczeń oparta jest na analizie wyników ankiety satysfakcji uczestników Programu oraz składaniu pisemnych uwag do Realizatora. Id: C19-403D-B8FA-8825D60B448E. Podpisany Strona 7 z 8

8 Ocena efektywności obejmuje analizę danych umożliwiających wiarygodną i rzetelną ocenę stopnia realizacji celów. Ocena ta uwzględnia m.in. liczbę wykrytych nieprawidłowości i kierowanie do dalszej diagnostyki i leczenia, wskaźniki zachorowalności na cukrzycę przed realizacją Programu i po jego wdrożeniu, stan wiedzy uczestników Programu przed i po przeprowadzeniu zajęć edukacyjnych. Oczekiwanymi efektami realizacji Programu są wykrycie zachorowań na cukrzycę typu 1 w celu dalszej diagnostyki i leczenia, wiedza uczestników Programu dotycząca cukrzycy, udzielenia pomocy osobie chorej, prowadzenia właściwego trybu życia. Rozdział 7. Okres realizacji Programu Program realizowany będzie w 2016 roku, w miesiącach marzec czerwiec. Id: C19-403D-B8FA-8825D60B448E. Podpisany Strona 8 z 8