Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy

Transkrypt

1 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 1 ROZDZIAŁ 2 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy Spis treści: 2.1. Warunki klimatyczne Budowa geologiczna Surowce mineralne (kopaliny) Podstawa prawna ochrony zasobów surowców mineralnych w prawodawstwie polskim Regulacje prawne Unii Europejskiej Występowanie surowców mineralnych Gleby i powierzchnia ziemi Podstawa prawna ochrony gleb w prawodawstwie polskim Regulacje prawne Unii Europejskiej Bonitacja i przydatność rolnicza gleb Stan zanieczyszczenia gleb Wody powierzchniowe i podziemne Hydrologia, hydrografia, wody powierzchniowe Wstęp Wody powierzchniowe w gminie Izbicko Wody podziemne w Gminie Izbicko. Hydrogeologia Gospodarka wodno ściekowa Wstęp Uwarunkowania prawne w prawodawstwie polskim Uwarunkowania prawne w prawodawstwie UE Zaopatrzenie w wodę Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków Podsumowanie Powietrze atmosferyczne Uwarunkowania prawne. Normy czystości powietrza. Regulacje prawne Unii Europejskiej Wymagania formalno prawne z zakresu ochrony atmosfery Emisja zanieczyszczeń w województwie i powiecie Źródła i emisja zanieczyszczeń powietrza w gminie Stan czystości powietrza w województwie, powiecie i gminie. 57

2 Rozdział 2 str. 2 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko 2.7. Hałas Wprowadzenie Klimat akustyczny Uwarunkowania prawne. Normy poziomu dopuszczalnego hałasu Regulacje prawne Unii Europejskiej Źródła emisji hałasu na terenie Gminy Hałas komunikacyjny samochodowy Hałas komunikacyjny kolejowy Hałas przemysłowy Wnioski Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami komunalnymi w Gminie Izbicko Składowiska odpadów komunalnych Gospodarka odpadami przemysłowymi Bilans odpadów przemysłowych Podmioty prowadzące działalność w zakresie transportu i zbierania odpadów na terenie Gminy Podmioty prowadzące działalność w zakresie odzysku odpadów na terenie Gminy Izbicko Składowiska odpadów przemysłowych Promieniowanie niejonizujące Wstęp Charakterystyka systemu elektroenergetycznego z uwzględnieniem źródeł promieniowania PEM Linie WN i GPZ Linie SN i stacje transformatorowe Charakterystyka źródeł fal radiowych i mikrofal z uwzględnienie promieniowania PEM Źródła mikrofal Niezorganizowane źródła promieniowania PEM Środowisko przyrodnicze Uwarunkowania prawne Ochrona przyrody w prawie Unii Europejskiej Flora Fauna Pomniki przyrody Łąki Lasy Obszary podlegające ochronie... 96

3 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str Warunki klimatyczne. Wg podziału E. Romera teren gminy Izbicko znajduje się w regionie klimatów Podgórskich Nizin i Kotlin, należących do najcieplejszych obszarów Polski. Do charakterystyki szczegółowej warunków klimatu przyjęto jako reprezentatywne parametry termiczne z najbliższe stacji meteorologicznej, położonej w regionie fizjograficznie zbliżonym - Opola oddalonego o 18 km na zachód. Zima ma tu przebieg łagodny, a średnie miesięczne temperatury nie przekraczają - 2,0 C. Najchłodniejszy jest miesiąc styczeń z średnią - 1,8 C. Najcieplejszy lipiec: 18,3 C. Średnia temperatura roku wynosi 8,5 C. Dni przymrozkowych zanotowano (X-V) - 67, mroźnych (XI-III) z temperaturą poniżej O C - 33 dni, bardzo mroźnych z temperaturą - 10 C - 24 dni. W okresie wegetacyjnym (IV-X) zanotowano średnio 36 dni gorących z temperaturą powyżej 25 C. Średnia suma opadów rocznie osiąga mm, w tym na miesiące letnie przypada 250 mm z maksymalną wartością w lipcu 100 mm. Minimum opadów przypada na okres zimowo - wiosenny. Okres burzowy trwa od czerwca do sierpnia z maksimum w lipcu. Najczęściej notowane są wiatry z kierunku południowego (23%), zachodniego (22%) i północnego (13%) stanowiące ponad 50%. Z pozostałych sektorów udziały procentowe kierunków wiatrów nie przekraczają 7-9%. Obserwuje się istotne zmiany w tym względzie w ostatnich dziesięcioleciach, polegające na wzroście udziału cyrkulacji północno-wschodniej kosztem południowozachodniej. Warunki klimatu lokalnego uzależnione są od konfiguracji terenu, stosunków wodnych i położenia względem dolin rzek. Ważnymi czynnikami klimatotwórczymi w rejonie gminy są: rzeźba terenu, stosunki wilgotnościowe podłoża i wentylacja. Wyróżniono następujące strefy klimatu lokalnego: I strefa - obszar wyżynny (środkowa i południowa część gminy) II strefa - wilgotne doliny Jemielnicy i Suchej wraz z dolinami bocznymi. I strefa - obejmuje obszary o korzystnych warunkach wilgotnościowych i wentylacji, jest bioklimatycznie najkorzystniejsza dla lokalizacji budownictwa mieszkaniowego. II strefa - obejmuje nisko położone tereny z dużą liczbą cieków i stawów, podtapiane okresowo przy podwyższonych wodostanach oraz doliny boczne z podmokłościami. Cechuje się obniżoną wartością klimatu - podwyższoną wilgotnością, częstymi okresami gromadzenia się i stagnowania zimnego powietrza. Niekorzystne warunki termiczne i wilgotnościowe (zamglenia) występują szczególnie przy bezchmurnej i bezwietrznej pogodzie, w godzinach nocnych i wczesnym rankiem. Strefa niewskazana do zabudowy mieszkaniowej. Teren gminy położony jest w obrębie bezleśnych rynien klimatycznych o przebiegu wschód - zachód. Położenie to w części może wpływać na lokalne warunki nawietrzania w stosunku do róży wiatrów przyjętej z rejonu miasta

4 Rozdział 2 str. 4 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Opola, w ten sposób, że układ ten ogranicza prędkości i kierunki wiatrów z sektora południowo-zachodniego, natomiast wzmaga wzrost szybkości i procentowy udział wiatrów z sektora północno-zachodniego. Obecność dużych akwenów w dolinie Suchej stabilizuje warunki termiczno - wilgotnościowe i zmniejsza amplitudę skrajnych temperatur powietrza w tej części gminy Budowa geologiczna. Gmina Izbicko leży w obszarze występowania na powierzchni skał węglanowych (wapieni, margli, dolomitów) osadzonych w środowisku morskim w okresie triasu środkowego (wapień muszlowy) ok mln. lat temu. Pierwotnie skały triasowe - jak wszystkie osady powstałe w środowisku wodnym - zalegały poziomo. Na skutek późniejszych ruchów górotwórczych południowa część tych osadów została wydźwignięta w górę i obecnie zapadają one na północ i północny - wschód pod prawie stałym kątem kilku stopni (tzw. monoklina przedsudecka). Ponieważ górna powierzchnia monokliny została poziomo ścięta erozyjnie - w miarę postępowania na północ odsłaniają się na powierzchni coraz młodsze (wyższe) warstwy. Najstarsze ogniwa triasu (trias dolny - pstry piaskowiec) są reprezentowane przez piaskowce i dolomity o łącznej miąższości m. W granicach gminy na powierzchni ukazują się one tylko sporadycznie w okolicach Sprzęcic i Siedlca. W rejonie Krośnicy piaskowce dolnotriasowe zalegają na głębokości 250 m. Od południowej granicy gminy w kierunku północnym odsłaniają się kolejnymi pasami następujące, coraz młodsze warstwy skalne triasu środkowego: - warstwy gogolińskie - wapienie płytowe z wkładkami margli, miąższości do 60m - warstwy górażdżańskie - wapienie gruboławicowe, miejscami porowate, miąższości m - warstwy terebratulowe - margle drobnopłytowe z wkładkami wapieni, miąższości 14 m - warstwy karchowickie - wapienie średnioławicowe, ziarniste o miąższości do 20 m - warstwy diploporowe - dolomity i wapienie dolomityczne, porowate, miąższości m - warstwy tarnowickie - wapienie dolomityczne, cienkopłytowe, przeławicone marglami - warstwy wilkowickie - wapienie grubokrystaliczne z wkładkami dolomitów piaszczystych, margli i wapieni zlepieńcowatych - warstwy boruszowickie - margle, miejscami przechodzące w mułowce, przeławicone dolomitami.

5 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 5 Skały węglanowe są silnie podatne na rozpuszczanie przez wodę. Efektem procesów ługowania są liczne leje krasowe, widoczne np. na ścianach kamieniołomów w Otmicach. Genezę krasową mają także suche, pogrzebane częściowo doliny w rejonie Siedlca, Poznowic i Sprzęcic. O istnieniu systemu jaskiń krasowych świadczy zanikanie i ponowne pojawianie się nielicznych w tym obszarze cieków powierzchniowych. Systemy jaskiniowe mogą sięgać nawet do doliny Odry - np. w Odrowążu istnieje bardzo wydajne źródło wywierzyskowe, mniejsze są w Kamieńcu i Siedlcu. Od linii Tarnów Opolski - Raszowa - Utrata do północnych granic gminy skały triasu środkowego przykryte są lądowymi, przeważnie słabo przepuszczalnymi utworami triasu górnego (kajpru) reprezentowanymi przez iły, wapienie margliste, piaskowce i łupki ilaste o charakterystycznym, wiśniowo-brunatnym zabarwieniu. W Krośnicy mają one miąższość ok. 45 m, dalej na północ - w Ozimku i Krasiejowie miąższość ich wzrasta do ok. 200m. Kompleksy osadowych skał triasowych przebijają miejscami młodsze - trzeciorzędowe kominy wulkaniczne, wypełnione bazaltami (Siedlec) lub tufami (rejon Utraty). Na północ od Boryczy stwierdzono obecność iłów trzeciorzędowych (ok. 70 do l mln. lat wstecz). Na opisanych utworach starszego podłoża zalegają osady powstałe w okresie czwartorzędowym (l mln lat wstecz - do dziś). W południowej części gminy pokrywy czwartorzędowej najczęściej brak, albo występuje w postaci lokalnych, o stosunkowo niedużej miąższości płatów glin zwałowych i piasków wodnolodowcowych. Liczne w tym rejonie są głazy narzutowe, przywleczone przez lodowce ze Skandynawii. Na północy gminy miąższość utworów czwartorzędowych wzrasta do kilku, nawet kilkunastu metrów. Oprócz glin zwałowych oraz piasków i żwirów wodnolodowcowych pojawiają się tu piaski rzeczne, wypełniające doliny Jemielnicy i Suchej, często zawierające domieszkę humusu. W bocznych dolinach i zagłębieniach bezodpływowych osadziły się namuły organiczne i torfy (Borycz). Na zachód i południowy zachód od Krośnicy uformowały się wydmy. Na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu rzeźba północnej części gminy była o wiele bardziej urozmaicona niż obecnie. Dolina prajemielnicy była wcięta w osadach kajpru do głębokości m. Nieco dalej na północny zachód (Daniec) łączyła się z pradoliną Małej Panwi, osiągając głębokość nawet do 70 m. Podobną głębokość miał odcinek pradoliny Małej Panwi, sięgający do Krzyżowej Doliny, na granicy z gminą Ozimek. Obecnie obie doliny są zasypane piaskami, żwirami, i glinami zwałowymi.

6 Rozdział 2 str. 6 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko 2.3. Surowce mineralne (kopaliny) Podstawa prawna ochrony zasobów surowców mineralnych w prawodawstwie polskim Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami) stanowi, że złoża kopalin podlegają ochronie polegającej na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym kopalin towarzyszących. Eksploatację złoża kopaliny prowadzi się w sposób gospodarczo uzasadniony, przy zastosowaniu środków ograniczających szkody w środowisku i przy zapewnieniu racjonalnego wydobycia i zagospodarowania kopaliny. Podejmujący eksploatację złóż kopaliny lub prowadzący tę eksploatację jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze. Ochrona zasobów kopalin i rekultywacja terenów poeksploatacyjnych realizowana jest przede wszystkim w oparciu o następujące przepisy prawne: - ustawę z dnia 04 lutego 1994r. Prawo Geologiczne i Górnicze [Dz.U. nr 27, poz. 96 z późniejszymi zmianami] wraz z przepisami wykonawczymi, - ustawę z dnia 03 lutego 1995r. Ochrona gruntów rolnych i leśnych [Dz.U. nr 16, poz.78 z późniejszymi zmianami], - ustawę z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo Ochrony Środowiska [Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami], - ustawę z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju. (Dz.U. Nr 97, poz. 1051), - ustawę z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [Dz.U. nr 80, poz. 717] Regulacje prawne Unii Europejskiej Polityka Unii Europejskiej dąży do rozsądnego i racjonalnego wykorzystywania zasobów naturalnych. Ustawa o prawie geologicznym i górniczym z 4 lutego 1994r. zgodna jest ze wspólnotowym prawem ochrony środowiska. Odnosi się to głównie do podstawowych zasad ochrony środowiska wyrażonych w Traktacie z Maastricht. Prawo wspólnotowe, z wyjątkiem Dyrektywy 94/22 EU w sprawie warunków przyznawania i korzystania z koncesji na poszukiwanie, badanie i produkcję węglowodorów, nie dopracowało się w tej dziedzinie szczegółowych regulacji. Dyrektywa 94/22 EU ma na celu zapewnienie równego traktowania wszystkich podmiotów gospodarczych, krajowych i zagranicznych, ubiegających się o użytkowanie górnicze i koncesję na działalność w odniesieniu do tej grupy kopalin.

7 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 7 Nowelizacje ustawy - Prawo geologiczne i górnicze uwzględniły wymagania dotyczące tej sfery wynikające z potrzeb gospodarki rynkowej oraz wdrażania rozwoju. Zarówno prace geologiczne jak i wydobycie kopalin (do których zalicza się również podziemne wody lecznicze i termalne) są objęte systemem koncesjonowania, sprzyjającym realizowaniu działań w tym zakresie przez firmy dysponujące odpowiednim potencjałem, umiejętnościami i doświadczeniem (w tym również przez wyspecjalizowane firmy międzynarodowe) oraz umożliwiającym ustalanie i egzekwowanie dodatkowych warunków, które muszą być spełnione przy prowadzeniu prac badawczych, poszukiwawczych i wydobywczych, w tym warunków zapewniających spełnienie wymagań ochrony środowiska Występowanie surowców mineralnych Województwo Opolskie dysponuje bogatą bazą zasobową surowców skalnych wapieni i margli przydatnych dla przemysłu cementowego i wapienniczego, kruszyw naturalnych dla budownictwa, surowców ilastych stosowanych w przemyśle ceramiki budowlanej i cementowej oraz piasków kwarcowych. W Powiecie Strzeleckim występowanie surowców mineralnych wiąże się ściśle z budową geologiczna Triasu Opolskiego (obszar zamykający się w liniach łączących Opole Zawadzkie Krapkowice Toszek). Na obszarze Triasu Opolskiego, w obrębie występowania skał wapienia muszlowego dolnego i środkowego udokumentowano 8 dużych złóż wapieni dla przemysłu cementowego i wapienniczego, z czego w rejonie gminy Izbicko występują dwa złoża: Izbicko-Nakło, Izbicko II. Podstawowe parametry tych złóż przedstawiono w tabeli. Tabela Charakterystyka złóż wapieni występujących na terenie gminy Izbicko (Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII 2002r.) Złoże Stan zasobów geologicznych bilansowe przemysłowe Wydobycie Wapienie dla przemysłu wapienniczego [tys. t] Izbicko - Nakło Izbicko II Stan zagospodarowania wstępnie rozpoznane zagospodarowane Udokumentowane złoża wapieni grupują się w pasie wychodni wapienia muszlowego. Z 2 udokumentowanych złóż na terenie gminy zagospodarowane i służące jako surowiec do produkcji cementu i wapna jest jedynie złoże Izbicko II. Koncesję na jego eksploatację posiadają Śląskie Zakłady Przemysłu Wapienniczego OPOLWAP S.A. (koncesja nr 13/2003 z dnia r.

8 Rozdział 2 str. 8 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Wojewody Opolskiego). Aktualnie eksploatacja została wstrzymana. W granicach gminy znajduje się ok. 80% powierzchni i zasobów złoża Izbicko II, pozostała zachodnia część złoża należy do gminy Tarnów Opolski Baza rezerwowa wapieni mieści się w dotychczas niezagospodarowanych złożach, przy czym w złożu Izbicko II można zbadać dodatkowe ilości surowca w niżej zalegających warstwach górażdżańskich i gogolińskich. Rezerwę zasobów złoży ocenia się na 69 lat dla złoża Izbicko Nakło i 71 lat dla złoża Izbicko II. W promieniu 300m od granic złoża utworzono obszar górniczy Izbicko II, a w promieniu dalszych 200m teren górniczy Kamień Śląski (teren w zasięgu oddziaływania kopalni). W istniejącym wyrobisku odkrywkowym o powierzchni 25ha złoże urabiano dwoma piętrami eksploatacyjnymi do głębokości 25m p.p.t. Kontynuacja wydobycia, przy dotychczasowej głębokości nie będzie wymagała odwodnienia kopalni. Obniżenie lustra wód podziemnych do rzędnej ok. 130 m n.p. (tzn. o 40m) konieczne będzie dopiero po podjęciu eksploatacji w III piętrze. Prognozowane dopływy do kopalni wyniosą wtedy ok. 16,5m 3 /min/ha odkrywki. Jako rezerwę należy mieć ponadto na uwadze tereny perspektywiczne, na których dotychczas nie udokumentowano złóż. Tereny te to cały obszar wychodni wapieni triasu środkowego. Perspektywiczne złoże wapieni wstępnie zlokalizowano po wschodniej stronie Otmic. Z uwagi na ochronę gruntów rolnych oraz walory krajobrazowe złoże to prawdopodobnie nie będzie eksploatowane. Przemysł wydobywczy powoduje szereg oddziaływań, z których najistotniejsze to powstawanie odpadów pogórniczych i przeróbczych, przekształcanie powierzchni terenu oraz drenowanie poziomów wodonośnych z potencjalną możliwością ich zanieczyszczenia. Przekształcenie powierzchni terenu następuje przede wszystkim w wyniku składowania odpadów na hałdach oraz powstawania otwartych wyrobisk poeksploatacyjnych, często o dużej powierzchni. Eksploatacja kruszyw naturalnych, surowców ilastych, piasków oraz wapieni i margli jest główną przyczyną degradacji i dewastacji gruntów w województwie. Warunki występowania surowców wapienniczych na terenie gminy są korzystne, a ewentualna eksploatacja nie koliduje z wielkoobszarowymi terenami objętymi ochroną prawną, takimi jak Park Krajobrazowy Góra Św. Anny i Obszar Chronionego Krajobrazu Lasów Stobrawsko - Turawskich Najistotniejszym problemem przyszłego wykorzystania surowców mineralnych jest ochrona wód podziemnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 333 Opole - Zawadzkie rozciągającego się na obszarze wychodni wapieni. Degradacja wód zbiornika jest już widoczna i przejawia się zanieczyszczeniem wód podziemnych ponadnormatywną ilością azotanów, siarczanów, chlorków i przekroczeniem odczynu ph. Dodatkowo sam proces wydobywczy - roboty strzałowe - przyczynia się prawdopodobnie do wzrostu związków azotu w wodach podziemnych (stosowanie środków wybuchowych takich jak saletra amonowa).

9 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str Gleby i powierzchnia ziemi Podstawa prawna ochrony gleb w prawodawstwie polskim Według ustawy Prawo Ochrony Środowiska ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jakości, w szczególności poprzez: - racjonalne gospodarowanie, - zachowanie wartości przyrodniczych, - zachowanie możliwości produkcyjnego wykorzystania, - ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania, - utrzymanie jakości gleby i ziemi powyżej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów, - doprowadzenie jakości gleby i ziemi co najmniej do wymaganych standardów, gdy nie są one dotrzymane, - zachowanie wartości kulturowych, z uwzględnieniem archeologicznych dóbr kultury. Sprawca zanieczyszczenia gleby lub ziemi albo niekorzystnego przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu, jest obowiązany do przeprowadzenia ich rekultywacji. Rekultywacja w związku z niekorzystnym przekształceniem naturalnego ukształtowania terenu polega na jego przywróceniu do stanu poprzedniego. Rekultywacja zanieczyszczonej gleby lub ziemi polega na ich przywróceniu do stanu wymaganego standardami jakości. W polskim prawodawstwie ochrona gleb realizowana jest przede wszystkim w oparciu o następujące przepisy prawne: - ustawę z 27 kwietnia 2001r. Prawo Ochrony Środowiska [Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami], - ustawę z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych [tekst jednolity Dz.U. 2004, Nr 121, poz. 1266], - ustawę z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [Dz.U. Nr 80, poz. 717], - ustawę z dnia 20 kwietnia 2004r. o rolnictwie ekologicznym [Dz.U. Nr 93, poz. 898] wraz z przepisami wykonawczymi, - ustawę z dnia 26 lipca 2000r. o nawozach i nawożeniu [Dz.U. Nr 89, poz. 991 z późniejszymi zmianami), - ustawę z dnia 18 grudnia 2003r. o ochronie roślin [Dz.U. 2003r. Nr 11, poz. 94] Regulacje prawne Unii Europejskiej Ochrona gleb w prawie unijnym realizowana jest poprzez regulacje prawne dotyczące jakości wody i powietrza. Odzwierciedla to istnienie ścisłej współzależności między tymi czynnikami środowiska. Oczywista jest również relacja między ochroną gleb a normami prawnymi dotyczącymi gospodarki odpadami oraz zagospodarowania terenu. Zastosowanie w ochronie gleb mają dwie dyrektywy służące zapobieganiu zanieczyszczeniom wód podziemnych i powierzchniowych: Dyrektywa

10 Rozdział 2 str. 10 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko 91/676/EWG w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniem powodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych oraz Dyrektywa ramowa 2000/60/WE w sprawie polityki wodnej Wspólnoty. Dyrektywa 91/676/EWG przewiduje propagowanie zasad dobrej praktyki rolniczej oraz wprowadzenie programów działań służących ochronie wód zagrożonych skażeniem azotem. Natomiast celem dyrektywy ramowej jest zabezpieczenie ekologicznych, jakościowych i ilościowych funkcji wody poprzez plany zagospodarowania zlewni dorzeczy. W planach tych konieczne będzie uwzględnienie środków przeciwdziałających zanieczyszczeniom przedostającym się do wód powierzchniowych i podziemnych poprzez skażone gleby, erozję, nadmierne nawożenie. Poprzez powietrze gleby ulegają skażeniu metalami ciężkimi, substancjami powodującymi ich zakwaszenie i eutrofizację. Regulacje prawne dotyczące redukcji tych zanieczyszczeń oraz ich monitoringu (Dyrektywa ramowa 96/62/WE w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu oraz Dyrektywy 1999/30/WE i 2000/69/WE) w istotny sposób przyczyniają się do zabezpieczenia jakości gleb. Kluczową rolę w ochronie gleb przed zanieczyszczeniami odgrywają przepisy dotyczące gospodarki odpadami. W tym aspekcie znajdują zastosowanie następujące dyrektywy: - Dyrektywa 86/278/EWG w sprawie ochrony środowiska, a szczególnie gleb przy stosowaniu osadów pościekowych w rolnictwie, - Dyrektywa ramowa 75/442/EWG w sprawie odpadów, - Dyrektywa 99/31/WE w sprawie składowisk ziemnych, - Dyrektywa 2000/76/EWG w sprawie spalania odpadów, której założeniem jest między innymi redukcja zanieczyszczeń powietrza zwłaszcza: SO 2, NO x, metali ciężkich i dioksyn oraz kontrola ich oddziaływań na wodę i grunty. - Dyrektywa 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych. Ponadto ochrona powierzchni ziemi i gleb jest realizowana w oparciu o następujące akty prawne z zakresu ochrony środowiska: - Dyrektywę 96/61/WE w sprawie zintegrowanego systemu zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń, która daje wyraz zintegrowanemu podejściu do wybranych typów instalacji przemysłowych (branża energetyczna, metalurgia, górnictwo, przemysł chemiczny, zarządzanie odpadami). Dyrektywa nakłada na ww. branże obowiązek spełnienia określonych wymogów w zakresie zanieczyszczeń przemysłowych, wprowadzanych do wód, powietrza, gleby. - Dyrektywę 2001/42/WE w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko, w tym powierzchnię ziemi. - znowelizowaną Dyrektywę Rady 97/11/WE w sprawie ocen oddziaływania na środowisko. - Rozporządzenie Rady (EWG) 793/93 w sprawie oceny i kontroli ryzyka stwarzanego przez istniejące substancje. - Dyrektywę 93/67/EWG określającą zasady oceny ryzyka dla człowieka i dla środowiska stwarzanego przez niebezpieczne substancje chemiczne, notyfikowane zgodnie z Dyrektywą Rady 67/548/EWG (ze zmianami).

11 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str Bonitacja i przydatność rolnicza gleb Pod pojęciem bonitacji rozumiemy podział gleb na podstawie ich cech jakościowych, decydujących o wartości użytkowo rolniczej. Jej prawną podstawę stanowi Rozporządzenie Rady Ministrów z dn r. (Dz. U. Nr 19, poz. 97 z późniejszymi zmianami) w sprawie klasyfikacji gruntów. Szczegółowe kryteria zawiera Tabela Klas Gruntów stanowiąca załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 1957r. w sprawie klasyfikacji gruntów (Dz. U Nr 5 poz. 21). Klasy bonitacyjne wyznaczane są w oparciu o następujące kryteria: 1. Budowa profilu (typ i podtyp gleby, rodzaj, gatunek, miąższość poziomu próchniczego i zawartość próchnicy, odczyn i skład chemiczny, właściwości fizyczne, oglejenie) 2. Stosunki wilgotnościowe uwarunkowane położeniem w terenie 3. Wysokość npm. Wśród gruntów ornych wydziela się 9 klas bonitacyjnych (I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI i VIrz). Gleby najlepsze należą do klasy I, najgorsze do VI i VIrz. W Województwie Opolskim przeważają gleby urodzajne, występujące głównie na południu (czarnoziemy i gleby brunatne wykształcone na lessach) oraz w dolinach rzek (mady). Na północy natomiast zalegają gleby rdzawe i płowe, a także bielicowe, częściowo oglejone. O typie występujących na danym terenie gleb decydują przede wszystkim, obok warunków klimatycznych i rodzaju roślinności, skały macierzyste. Na terenie Gminy Izbicko wykształciły się następujące typy gleb: - gleby hydrogeniczne - zabagnione gleby glejowe, występujące na północy gminy Izbicko. Wykształciły się z mad rzecznych lekkich (dolina Jemielnicy) i mad ciężkich (dolina Suchej). - czarnoziemy zdegradowane, wytworzone z glin i piasków gliniastych. Występują w rejonie Krośnicy między dolinami Jemielnicy i Suchej oraz w północnej części Grabowa i Izbicka, - gleby bielicowe rdzawe i właściwe, powstałe z piasków słabogliniastych na glinach. Występują w środkowej części gminy, w pasie Nakło - Izbicko - Ligota Czamborowa. - gleby brunatne właściwe, wytworzone z piasków gliniastych lekkich i mocnych z rumoszem wapiennym oraz rędziny węglanowe lekkie i średnie na zwietrzelinie wapieni triasowych. Rozciągają się na południu Gminy aż do Sprzęcic. Wyrazem przydatności warunków przyrodniczych do produkcji rolniczej jest ocena składowych elementów środowiska rolniczego (gleby, agroklimatu, rzeźby terenu i stosunków wodnych) w ujęciu kompleksowym przy pomocy wskaźnika waloryzacji jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Największy wpływ na syntetyczny wskaźnik przydatności rolniczej ma ocena jakości i

12 Rozdział 2 str. 12 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko przydatności gleb (0-100 punktów) w dalszej ko1ejności bierze się pod uwagę czynniki częściowo uwzględnione przy ocenie gleb, takie jak: agroklimat (0-15 punktów), rzeźba terenu (0-5 punktów) warunki wodne gleb (0-5 punktów). Województwo Opolskie ma najwyższy wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni w Polsce 82,1 pkt w skali 100 pkt, przy przeciętnej dla Polski 66,6 pkt. Syntetyczny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla Gminy Izbicko jest niski i wynosi 62,4. Kompleksy rolniczej przydatności stanowią typy siedliskowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z którymi powiązane są odpowiednie rośliny uprawne. Przy kwalifikowaniu gleb do odpowiednich kompleksów bierze się pod uwagę: - charakter i właściwości samej gleby, - warunki klimatyczne gleby, - sytuacje geomorfologiczną gleby, - przydatność lub nieprzydatność pod użytki rolnicze. Gleby madowe na terenie Gminy, użytkowane jako trwałe użytki zielone zaliczane są do kompleksów 1z i 2z - użytków zielonych średnich i dobrych. Wśród pozostałych gruntów rolnych w gminie dominują kompleksy żytnie: 5- żytni dobry i 6-żytni słaby. W okolicach Sprzęcic duże obszary zajmuje kompleks 4-żytni bardzo dobry. Tylko między Grabowem a Izbickiem, w Suchodańcu i Kolonii Lwowskiej występują większe połacie lepszych gleb z kompleksów 3-pszennego wadliwego o raz 2-pszenego dobrego (rędziny). Poza północnym obszarem gleb madowych i czarnoziemnych gleby w gminie Izbicko cechuje stały lub okresowy niedobór wilgoci Gleby Gminy ulegają w ostatnich latach stopniowej degradacji, pogarsza się ich struktura i warunki powietrzno wodne, maleje zawartość próchnicy i składników pokarmowych Największy udział w gruntach ornych mają gleby najgorszych klas bonitacyjnych V i VI, które łącznie stanowią 66,5% powierzchni gruntów ornych. Nieco korzystniejsza jest struktura klas bonitacji użytków zielonych, przeważają użytki zielone w klasie IV - 32,7% użytków zielonych. Na terenie Gminy nie stwierdzono gruntów bardzo dobrych klasy I. Grunty klasy II stanowią zaledwie 0,6% użytków zielonych a do klasy III zaliczono jedynie 0,9% gruntów ornych oraz 11,8% użytków zielonych. Bonitację gruntów przedstawiono w kolejnych tabelach.

13 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 13 Tabela Bonitacja gruntów ornych gminy Izbicko wg danych gminy stan na dzień r. klasa bonitacyjna Nazwa [ha] I II IIIa IIIb IVa IVb V VI VIz Izbicko 0,54 67,18 148,53 197,76 126,28 Otmice 1,04 7,47 15,50 81,20 134,48 Siedlec 12,20 63,68 288,13 148,63 Sprzęcice 36,44 103,37 92,36 35,77 Grabów 3,48 17,84 27,26 18,52 24,32 Ligota 0,12 4,52 76,69 120,96 Czamborowa Suchodaniec 0,03 90,92 266,59 194,75 65,72 Krośnica 15,86 32,85 66,05 79,64 100,58 Borycz 0,11 0,83 13,76 71,92 90,71 56,14 Poznowice 4,87 53,83 163,79 137,58 Razem 0,00 0,00 0,11 21,78 283,66 821, ,55 950,46 0,00 Tabela Bonitacja łąk gminy Izbicko wg danych gminy stan na dzień r. Klasa bonitacyjna Wieś Razem I II III IV V VI [ha] Izbicko 4,91 30,74 46,91 7,12 0,41 90,08 Otmice 0,00 Siedlec 0,28 2,72 0,02 9,42 12,43 Sprzęcice 2,82 0,75 3,57 Grabów 1,16 43,11 18,78 63,05 Ligota Czamborowa 8,80 33,74 12,91 3,78 59,23 Suchodaniec 0,20 75,21 90,83 3,53 169,78 Krośnica 1,10 31,12 159,66 42,63 0,37 234,87 Borycz 88,37 57,52 145,90 Poznowice 2,92 4,99 0,26 8,17 Razem 0,00 6,00 78,02 455,45 230,07 17,52 787,06

14 Rozdział 2 str. 14 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Tabela Bonitacja pastwisk gminy Izbicko wg danych gminy stan na dzień r. Wieś Klasy bonitacji [ha] I II III IV V VI VIz Izbicko 0,56 21,84 24,43 4,20 0,12 Otmice 0,08 2,81 4,56 4,48 Siedlec 4,86 16,85 16,20 0,57 Sprzęcice 2,28 3,46 1,55 Grabów 1,65 3,92 Ligota Czamborowa 0,07 3,53 0,75 0,10 Suchodaniec 2,60 20,07 0,90 0,30 Krośnica 5,86 9,90 3,51 Borycz 2,17 45,27 5,67 5,67 Poznowice 2,41 1,81 0,18 Razem 0,00 0,56 41,39 132,64 39,17 11,42 0, Stan zanieczyszczenia gleb Do głównych czynników powodujących degradację chemiczną gleb zalicza się: - nadmierną zawartość metali ciężkich takich jak: kadm, miedź, nikiel oraz innych substancji chemicznych, np. ropopochodnych, - zasolenie, - nadmierną alkalizację, - zakwaszenie przez związki siarki i azotu, - skażenie radioaktywne. Odczyn jest bardzo istotną cechą gleby, kształtuje jej właściwości chemiczne, biologiczne i fizyczne. Jego wartość może ulegać zmianom w czasie zarówno pod wpływem warunków klimatycznych jak i działalności człowieka. Zgodnie z Polską Normą wyróżnia się następujące przedziały odczynu gleb: Tabela Przedziały odczynu gleb. Odczyn Zakres ph bardzo kwaśny do 4,5 kwaśny 4,6 5,5 lekko kwaśny 5,6 6,5 obojętny 6,6 7,2 zasadowy od 7,3 W Powiecie Strzeleckim przeważająca część gleb użytków rolnych posiada odczyn lekko kwaśny (41,8%) lub kwaśny (32%). Gleby bardzo kwaśne

15 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 15 stanowią 9,2% użytków rolnych powiatu, obojętne 15,1% a zasadowe 1,1%. Natomiast w gminie Izbicko, według danych zawartych w monografii Zagrożenie jakości wód na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 333 spowodowane działalnością rolniczą", około 75% gleb ma odczyn kwaśny i lekko kwaśny. Buforowanie ich odbywa się w najkorzystniejszym układzie węglanowym lub krzemianowym. Przypuszcza się, że jest to efektem wieloletniej depozycji silnie alkalicznych pyłów cementowo wapienniczych. Gleby bardzo kwaśne, znajdujące się w układzie buforowanie określonym przez zawartość kationów wymiennych, stanowią 13%. Pojemność sorpcyjna tych gleb jest obniżona a ich zdolności buforowe, z punktu widzenia produkcji rolnej, są na wyczerpaniu. Jedną z przyczyn zakwaszenia gleb są również kwaśne opady, wprowadzające do gleby jony siarczanowe, azotanowe, chlorkowe i hydronowe oraz inne zanieczyszczenia wymywane z atmosfery. Degradujące działanie kwaśnych opadów na podłoże oraz zwiększonego zakwaszenia gleby polega na rozkładzie minerałów pierwotnych i wtórnych, uwalnianiu z glinokrzemianów glinu, który w formie jonowej ma właściwości toksyczne, wymywaniu składników mineralnych z kompleksu sorpcyjnego oraz na znacznym zmniejszaniu aktywności mikroorganizmów. Chemizm opadów atmosferycznych na terenie Powiatu Strzeleckiego przedstawiono zgodnie z informacjami zawartymi w Stanie środowiska w województwie opolskim w roku 2002 w tabeli Tabela Chemizm opadów atmosferycznych na terenie Powiatu Strzeleckiego (źródło: Stan środowiska w województwie opolskim w roku 2002, WIOŚ Opole, Maj 2003) Ładunek zanieczyszczeń Lp Zanieczyszczenie Jednostkowy Ła (kg/ha*rok) Całkowity Łc (ton/rok) 1. Siarczany 29, Chlorki 7, Azotyny i azotany 4, Azot amonowy 7, Azot ogólny 27, Fosfor ogólny 0,629 46,8 7. Sód 3, Potas 2, Wapń 9, Magnez 1, Cynk 0, Miedź 0,065 4,8 13. Żelaza 0, Ołów 0,109 8,1 15. Kadm 0,0065 0, Nikiel 0,0093 bd 17. Chrom 0,0041 bd 18. Mangan 0,118 8,7

16 Rozdział 2 str. 16 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Roczny ładunek jednostkowy badanych zanieczyszczeń zdeponowany na obszarze województwa opolskiego był większy niż średni dla całego obszaru Polski. Pośród jednostek administracyjnych województwa opolskiego Powiat Strzelecki został obciążony największym ładunkiem zanieczyszczeń. Wyróżnia się najwyższym, maksymalnym dla województwa, obciążeniem powierzchniowym: siarczanami, chlorkami, azotynami i azotanami, sodem, potasem, wapniem, magnezem, cynkiem, żelazem, ołowiem, kadmem. Wysokie na tle danych dotyczących powiatów województwa opolskiego są również wartości ładunków jednostkowych pozostałych badanych zanieczyszczeń w opadach. Wymywanie z atmosfery pyłów, np. cementowych prowadzi do alkalizacji gleby. Groźne zanieczyszczenie gleb stanowią występujące w nadmiarze azotany. Ich źródłem jest przenawożenie azotem, zanieczyszczona atmosfera lub ścieki. Azotany opóźniają dojrzewanie roślin zmniejszając ich odporność na choroby, szkodniki i wyleganie, powodują zanik przyswajalnej miedzi oraz są prekursorami kancerogennych, teratogennych i fitotoksycznych nitrozoamin. Rośliny uprawiane na glebach o nadmiernej zawartości azotu szkodzą zdrowiu ludzi i zwierząt. Jak wynika z badań OSChR w Opolu, zawartość azotu mineralnego w glebach gminy Izbicko, przewyższa ilość kgN/ha - uznawaną za wystarczającą do pokrycia potrzeb pokarmowych roślin i chroniąca środowisko przed zanieczyszczeniem. Wiosną 1997 r. zawartość ta w glebach gminy Izbicko wynosiła kgn/ha - Stan środowiska w województwie opolskim Zgodnie z danymi zawartymi w monografii Zagrożenie jakości wód na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 333 spowodowane działalnością rolniczą (Opole 2003) w Gminie Izbicko istnieją grunty zanieczyszczone biogenami. Generowany na terenie gminy ładunek azotu i fosforu wykazuje równoważność bilansową (przyjęto 10% błąd wynikający z przyjętych uproszczeń bilansowych). Ładunek potasu jest wywarzany w ilościach przekraczających możliwości biosorpcji roślin. Ponad 43% potasu wprowadzane na terenie Gminy Izbicko do środowiska nie zostanie zaabsorbowane przez rośliny (tabela nr ). Tabela nr Bilans składników pokarmowych w glebach Gminy Izbicko wg opracowania Zagrożenie jakości wód na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 333 spowodowane działalnością rolniczą (Opole 2003) Wyszczególnienie Azot (N) [kg] Fosfor (P 2 O 5 ) [kg] Potas (K 2 O) [kg] Zapotrzebowanie Ilość wyprodukowana Bilans Stosunkowo dobrze rozwinięta na terenie gminy hodowla i chów zwierząt generuje znaczne ilości nawozów organicznych. W tabeli nr przedstawiono produkcję obornika i gnojowicy.

17 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 17 Tabela nr Produkcja obornika i gnojówki w Gminie Izbicko wg opracowania Zagrożenie jakości wód na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 333 spowodowane działalnością rolniczą (Opole 2003) Wyszczególnienie Sztuki obornikowe Produkcja obornika [t] Produkcja obornika t/1ha gruntów ornych na rok Produkcja gnojówki [m 3 ] Produkcja m 3 /1ha użytków rolnych na rok Trzoda chlewna Bydło Razem , ,6 1 sztuka obornikowa odpowiada 1 rzeczywistej sztuce krowy lub 1,3 sztuce bydła lub 2,8 rzeczywistej sztuce trzody. Nadmierna zawartość metali ciężkich degraduje biologiczne właściwości gleb, powoduje zanieczyszczenie łańcucha żywieniowego i wód gruntowych. Szczególne zagrożenie stwarzają one w glebach kwaśnych, przechodzą bowiem w formy łatwo dostępne dla roślin. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. (Dz. U. Nr 165, Poz. 1359) w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi określa wartości dopuszczalne stężeń pierwiastków śladowych w glebie lub ziemi w zależności od grup rodzajów gruntów: 1. grupa A - nieruchomości gruntowe wchodzące w skład obszaru poddanego ochronie na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne, obszary poddane ochronie na podstawie przepisów o ochronie przyrody; jeżeli utrzymanie aktualnego poziomu zanieczyszczenia gruntów nie stwarza zagrożenia dla zdrowia ludzi lub środowiska - dla obszarów tych stężenia zachowują standardy wynikające ze stanu faktycznego, z zastrzeżeniem pkt 2 i 3; 2. grupa B - grunty zaliczone do użytków rolnych z wyłączeniem gruntów pod stawami i gruntów pod rowami, grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, nieużytki, a także grunty zabudowane i zurbanizowane z wyłączeniem terenów przemysłowych, użytków kopalnych oraz terenów komunikacyjnych; 3. grupa C - tereny przemysłowe, użytki kopalne, tereny komunikacyjne. Do określania jakości gleb stosuje się również wytyczne IUNG przedstawione w tabeli nr 2.4-9, które pozwalają, ocenić zawartość metali ciężkich w glebach w sześciostopniowej skali z uwzględnieniem ich składu granulometrycznego i odczynu (Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnictwa, IUNG, Puławy 1995).

18 Rozdział 2 str. 18 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Tabela Wartości dopuszczalne stężeń metali ciężkich w glebie lub ziemi wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia r. L.p. Zanieczyszczenie Grupa A Grupa B Głębokość [m ppt] Grupa C > Wodoprzepuszczalność gruntów [m/s] do poniżej do poniżej do poniżej 1x10-7 1x10-7 1x Arsen Bar Chrom Cyna Cynk Kadm Kobalt Miedź Molibden Nikiel Ołów Rtęć Tabela Ocena zawartości metali ciężkich w mg/kg w powierzchniowej warstwie gleb uprawnych wg IUNG. Metal Grupa gleb Stopień zanieczyszczenia gleb 0 I II III IV V AG >2500 Ołów (Pb) BG >5000 Cynk (Zn) Miedź (Cu) Nikiel (Ni) Kadm (Cd) Chrom (Cr) CG >7000 AG >3000 BG >5000 CG >8000 AG >750 BG >500 CG >750 AG >400 BG >600 CG >1000 AG 0,3 1, >5 BG 0,5 1, >10 CG 1,0 3, >20 AG >300 BG >500 CG >1000

19 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 19 Uwaga: grupa gleby wg tabeli Tabela Podział na grupy gleb mineralnych (wg FS- zawartości spławialnej frakcji granulometrycznej < 0,02mm% i ph w 1n KCl) i organicznych (wg OS - substancji organicznej %) Odczyn ph Grupa gleb <4,5 4,6-5,5 5,6 6,5 > 6,5 <10 AG AG AG AG AG AG AG AG FS (%) BG BG BG BG BG BG CG CG 6-10 BG BG CG CG OS (%) >10 CG CG CG CG stopień 0 zawartość naturalna stopień I zawartość podwyższona stopień II słabe zanieczyszczenie stopień III średnie zanieczyszczenie stopień IV silne zanieczyszczenie stopień V bardzo silne zanieczyszczenie Według danych Inspekcji Ochrony Środowiska z 2000 roku ( Pierwiastki śladowe (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) w glebach użytków rolnych Polski - IOŚ, Warszawa 2000) niemal 80% użytków rolnych Polski wykazuje naturalną zawartość pierwiastkami śladowych, a w różnym stopniu (II 0 - V 0 ) zanieczyszczonych jest zaledwie 3% gleb kraju. Województwo Opolskie pośród 16 województw charakteryzuje wysoki, największy po województwie śląskim i małopolskim, odsetek użytków rolnych wykazujących zanieczyszczanie kadmem w granicach II V stopnia (2,11%). Przeciętna zawartość tego pierwiastka w glebach województwa opolskiego wynosi 0,33 mg/kg, a wartość maksymalna 9,0 mgcd/kg. Znacznie mniejszy jest odsetek gleb zanieczyszczonych w stopniach II V miedzią (0,28%) i niklem (0,11%), co przesądziło o środkowych pozycjach opolskiego (8 9) w rankingu województw. Jednakże wyższe były rezultaty porównań przeciętnych zwartości niklu (9,4 mg/ kg pozycja 4 w zestawieniu wojewódzkim) i miedzi (9,0 mg/kg pozycja 6). Udział gleb zanieczyszczonych ołowiem na terenie województwa opolskiego jest duży i wynosi 0,23 % - pozycja 5 w stosunku do danych z innych województw. Przeciętnie w glebach opolskiego stwierdzono 20,9mg/kg ołowiu, a maksymalnie 236 mgpb/kg, co plasuje województwo opolskie na trzeciej pozycji w zestawieniu wojewódzkim. Identyczna jak dla ołowiu (5) pozycja w tabeli rankingowej województw wykazanej przez WIOŚ z 2001r. świadczy o znacznym udziale gleb zanieczyszczonych cynkiem (1,2%). Wartości maksymalnej i średniej zawartości cynku w glebach opolskiego są równie wysokie i wynoszą odpowiednio 810 mgzn/kg i 43,6 mgzn/kg.

20 Rozdział 2 str. 20 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Na podstawie wyników badań zawartości metali ciężkich Stacji Chemiczno - Rolniczej w Opolu z lat (Stan środowiska w województwie opolskim w roku 2001, Opole 2002), w kolejnych tabelach przedstawiono średnie stężenie metali ciężkich w glebach i częstość przekroczeń wartości naturalnych w glebach gminy Izbicko. Tabela Udział gleb w powierzchni użytków rolnych Gminy Izbicko o zwartości metali ciężkich wyższej niż naturalna. Procentowy udział gleb o wyższej niż naturalna zwartości Metale ciężkie metali ciężkich Gmina Izbicko Powiat Strzelecki Kadm 61,5 52,0 Miedź 0,0 2,7 Nikiel 15,4 4,7 Ołów 0,0 28,3 Cynk 7,6 25,0 Tabela Średnie stężenia metali ciężkich w próbkach gleb wg Zestawienia tabelaryczne wyników badań metali ciężkich w glebach województwa opolskiego w ujęciu gminami (dane z lat ) - Stacja Chemiczno-Rolnicza Oddział w Opolu- styczeń Stężenie metali ciężkich w glebach w mg/kg Gmina Izbicko Powiat Strzelecki wartość wartość wartość wartość średnia max. min. średnia Kadm 0,59 1,22 0,23 0,52 0,33 Miedź 9,6 14,7 6,3 10,1 9,0 Nikiel 11,2 23,3 6,0 9,7 9,4 Ołów 26,1 45,6 14,9 28,3 20,9 Cynk 52,9 106,2 17,3 59,1 43,6 Badane metale ciężkie Województwo Opolskie wartość średnia Pośród powiatów województwa opolskiego Powiat Strzelecki charakteryzuje się najwyższym średnim stężeniem kadmu w glebie (Ss = 0,52 mgcd/kg) Gleby użytków rolnych Izbicka wyróżniały się szczególnie dużymi stężeniami kadmu (najwyższe po Strzelcach Opolskich) oraz dużym (5 miejsce w rankingu gmin województwa) udziałem prób gleb sygnalizujących skażenie kadmem na poziomie I 0 II 0. Średnie stężenie niklu w glebach Gminy Izbicko jest wyższe od średnich uzyskanych dla powiatu i województwa. Najwyższe zawartości niklu, stwierdzone w 15,4% próbkach gleb gminy Izbicko, dokumentują jednakże jedynie nieznacznie podwyższone jego stężenia. Powiat strzelecki charakteryzuje największy w województwie opolskim udział wyników sygnalizujących zwiększone stężenie cynku w próbkach gleb (25%). Średnia zawartość tego metalu w glebach powiatu jest stosunkowo wysoka

21 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 21 w rankingu powiatów opolskiego i wynosi 59,1 mgzn/kg. W Gminie Izbicko średnia zawartość tego metalu w glebach kształtuje się na podobnym poziomie - 52,9 mgzn/kg. Przekroczenia naturalnej zawartości cynku w glebach odnotowano w 7,6% próbek gleb pobranych z terenu gminy. Natomiast nie stwierdzono przekroczeń, w glebach Gminy Izbicko, zawartości naturalnej miedzi i ołowiu. Średnie stężenia analizowanych pierwiastków śladowych w glebach Gminy Izbicko są wyższe od średnich stężeń charakteryzujących gleby województwa opolskiego. W podsumowaniu powyższych rozważań należy podkreślić, że wartości średnie stężeń analizowanych pierwiastków śladowych w glebach gminy Izbicko są niższe niż wartości dopuszczalne stężeń metali ciężkich w glebie lub ziemi dla gruntów grupy A (poddanych ochronie) zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, Poz. 1359). Są one również niższe niż wartości dopuszczalne stężeń metali ciężkich zanieczyszczających glebę na terenie gospodarstw ekologicznych określonych (nieobowiązującym już od momentu ukazania się nowej ustawy o ochronie przyrody) Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 marca 2002 r. (Dz.U. nr 37, poz.344). Województwo opolskie cechuje specyficzne zanieczyszczenie gleb - najwyższe w Polsce stężenie sztucznych radionuklidów (cezu 137) wynoszące 12,67 kbq/m 2, przy średniej krajowej 3,20 kbq/m 2. Najwyższe stężenia występują w rejonie Borów Stobrawsko-Turawskich, Borów Niemodlińskich oraz w rejonie Nyskim. Izbicko leży na skraju pasa o największym skażeniu cezem, rozciągającego się od Kotliny Kłodzkiej, przez Nysę i Lasowice Wielkie do Częstochowy. Cześć Gminy leżąca na południe i wschód od linii Kamień Śląski - Otmice - Ligota Czamborowa - Borycz charakteryzuje niska aktywność właściwa gleb na poziomie 5 kbq/m 2. W obszarze na północny - zachód od tej linii zawartość cezu wynosi 5-10kBq/m 2, w lasach na granicy z gminą Ozimek kbq/m 2. Dalej na północ stężenie cezu wzrasta i w rejonie Jeziora Turawskiego osiąga 55 kbq/m 2. Przy badaniu rozmieszczenia koncentracji radioaktywnych izotopów cezu w Polsce, należy brać pod uwagę następujące czynniki: - podstawowa część cezu została wprowadzona do środowiska w wyniku opadu po awarii czarnobylskiej w 1986r., - pewne ilości mogą być związane z wojskowymi próbami nuklearnymi, zwłaszcza z lat , - rozkład regionalny opadu cezu uzależniony był od warunków meteorologicznych, natomiast inne czynniki środowiska, takie jak, na przykład typ gleby zdają się mieć znaczenie podrzędne.

22 Rozdział 2 str. 22 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko 2.5. Wody powierzchniowe i podziemne Hydrologia, hydrografia, wody powierzchniowe Wstęp W 2002r. na terenie województwa opolskiego objęto badaniami monitoringowymi rzeki w 21 punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu podstawowego oraz w 21 punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu regionalnego. Pozwoliło to na ocenę większości głównych rzek województwa i ich klasyfikację zgodnie z obowiązującymi przepisami. Klasyfikację przeprowadzono w zakresie parametrów fizyko-chemicznych, stanu sanitarnego, oraz ogólnie, uwzględniając obie poprzednie grupy. W ramach monitoringu podstawowego kontrolowano następujące rzeki: - Odra w 6 przekrojach, - Nysa Kłodzka w 6 przekrojach, - Mała Panew w 3 przekrojach, - Bierawka w 1 przekroju, - Kłodnica w 1 przekroju, - Biała Głuchołaska w 1 przekroju, - Osłobogi w 1 przekroju, - Prudnik w 1 przekroju, - Złoty Potok w 1 przekroju. W ramach monitoringu regionalnego badano odcinki ujściowe bezpośrednich i drugorzędnych dopływów Odry od Potoku Łącza (prawobrzeżny dopływ Bierawki) do Potoku Abisynia, a pozostałe usytuowane były w zlewniach Smortawy (5 ppk), Widawy (3 ppk) i Prosny (4 ppk). Wyniki pomiarów monitoringowych w punktach monitoringu podstawowego wykazują, iż stan rzek w zlewni badanej jest zły. Wpływa na to przede wszystkim stan sanitarny i substancje biogenne. Zanieczyszczenia te związane są z gospodarką ściekową wzdłuż biegu rzek, pochodzą one zwłaszcza z niezorganizowanego zrzucania nieoczyszczonych ścieków komunalnych oraz spływów powierzchniowych z terenów rolniczych nawożonych nawozami sztucznymi (związki azotu) i naturalnymi (obornik, gnojowica) zawierającymi m.in. fosfor, azotany, azotyny, bakterie. Cechą charakterystyczną badanych rzek jest podwyższone zasolenie (zwłaszcza chlorki) w rzekach płynących wcześniej przez aglomerację górnośląską. Związane jest to ze zrzutem zasolonych nieoczyszczonych wód dołowych z kopalń węgla kamiennego. Poniżej w tabeli przedstawiono normy czystości powierzchniowych wód śródlądowych według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. z 2004 r. Nr 32, poz. 284).

23 Program ochrony środowiska Gmina Izbicko Rozdział 2 str. 23 Do dnia r. obowiązywało Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi (Dz. U. z dnia 16 grudnia 1991 r., Nr 116, poz. 503). Ponieważ przytoczone powyżej badania monitoringowe odnoszą się do powyższej klasyfikacji to w tabeli przedstawiono normy czystości wód wg w/w Rozporządzenia. Tabela Obowiązujące normy czystości powierzchniowych wód powierzchniowych. Wskaźnik Jednostka Klasa czystości I II III IV V BZT 5 mgo 2 /dm >12 PEW µs/cm > 2000 Fosforany mgpo 4 /dm 3 0,2 0,4 0,7 1,0 > 1,0 Fosfor ogólny mgp/dm 3 0,2 0,4 0,7 1,0 > 1,0 Chlorki mgcl/dm > 400 Siarczany mgso 4 /dm > 300 Substancje rozpuszczone mg/dm > 1200 Azot amonowy mgn NH4 /dm 3 0, > 4 Azot azotanowy mgn NO3 /dm > 50 Azot azotynowy mgn NO2 /dm 3 0,03 0,1 0,5 1,0 > 1,0 Azot ogólny mgn/dm 3 2, > 20 Tlen rozpuszczony mgo 2 /dm < 4 klasa I - wody o bardzo dobrej jakości: - spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, - wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne; klasa II - wody dobrej jakości: - spełniają w odniesieniu do większości wskaźników jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, - wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych klasa III - wody zadowalającej jakości: - spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia,