Szkoła Policji w Katowicach

Transkrypt

1 Szkoła Policji w Katowicach Podstawy prawne funkcjonowania oraz zadania straŝy gminnych Opracowanie: podinsp. Piotr Górnik Zakład SłuŜby Kryminalnej SZKOŁA POLICJI Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach 2009

2 2 Wszelkie prawa zastrzeŝone Szkoła Policji w Katowicach 2009 KsiąŜki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezaleŝnie od zastosowanej techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy. Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

3 3 Spis treści Wstęp 5 1. StraŜ gminna w systemie ochrony bezpieczeństwa obywateli 7 2. Organizacja straŝy gminnych 8 3. Funkcje straŝy gminnych Zadania straŝy gminnych 15 Literatura 19

4 4

5 5 Wstęp Zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego jest zadaniem wielu instytucji, a jedną z nich na poziomie samorządowym jest straŝ gminna. W ciągu kilkudziesięciu lat funkcjonowania straŝy gminnych następuje systematyczny rozwój tej formacji. W szczególności zauwaŝalny jest bezpośredni związek między zwiększeniem uprawnień i obowiązków straŝników, a zainteresowaniem władz gminnych sprawami porządku publicznego. Oprócz zapewnienia bezpieczeństwa w przypadku zaistnienia powaŝnych przestępstw, instytucje muszą takŝe starać się w moŝliwie wysokim stopniu zapewnić prawidłową reakcję na drobne czyny zabronione. Jest to szczególnie waŝne w lokalnych społecznościach ze względu na nagminność ich występowania. W tym obszarze istotne znaczenie moŝe mieć wykonywanie czynności przez straŝników straŝy gminnych. RównieŜ policjanci w trakcie wykonywania codziennych czynności słuŝbowych coraz częściej współpracują ze straŝami gminnymi. W związku z tym znajomość przez nich zagadnień z zakresu funkcjonowania i zadań straŝy gminnych pozwoli na lepsze wykonywanie przez nich czynności słuŝbowych, jak i na zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Wskazane jest zapoznanie się przez policjantów z niniejszym opracowaniem tym bardziej, Ŝe w programach szkoleń brak jest zajęć dotyczących funkcjonowania straŝy gminnych w systemie zapewnienia bezpieczeństwa. W pracy oparto się o stan prawny na dzień 23 listopada 2009 r., uwzględniając jednocześnie poprawki, które wejdą w Ŝycie z dniem 24 grudnia 2009 r. i spowodują istotne zmiany w zakresie funkcjonowania straŝy gminnych.

6 6

7 7 1. StraŜ gminna w systemie ochrony bezpieczeństwa obywateli Bezpieczeństwo jest podstawową potrzebą kaŝdego człowieka, a jego zapewnienie jest jednym z głównych obowiązków władzy państwowej. Z realizacją wymienionego zadania ściśle powiązane jest zapewnienie porządku publicznego. Wymienione zadania realizowane są przez wiele instytucji. Mając na uwadze m.in. podległość administracyjną instytucji, ich strukturę oraz zadania moŝemy wyróŝnić trzy podsystemy w zakresie bezpieczeństwa publicznego: rządowy, do którego zaliczamy wszystkie instytucje bezpieczeństwa publicznego podległe administracji rządowej, samorządowy, w skład którego wchodzą wszystkie instytucje bezpieczeństwa publicznego podległe samorządowi terytorialnemu, prywatny, czyli komercyjne podmioty ochrony osób i mienia 1. W przypadku samorządu gminnego zadania z zakresu bezpieczeństwa publicznego są jednym z zadań własnych gminy, wynikającym z art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym obowiązkiem gminy jest zapewnienie ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na jej terenie 2. Porządek publiczny oznacza faktycznie istniejący układ stosunków społecznych, uregulowany przez zespół norm prawnych i innych norm społecznie akceptowanych, gwarantujący niezakłócone i bezkonfliktowe funkcjonowanie jednostek w społeczeństwie 3. Definicję bezpieczeństwa przedstawiono w rządowym projekcie ustawy z dnia 21 sierpnia 2003 r. o bezpieczeństwie obywatelskim (projekt nie wszedł pod obrady Sejmu). Zgodnie z nim bezpieczeństwo obywatelskie to stan otoczenia cywilizacyjnego i środowiska naturalnego, w którym obywatele i ich wspólnoty nie odczuwają zagroŝenia swego istnienia ani podstawowych interesów Ŝyciowych ze 1 Por. A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.). 3 A. Misiuk, op. cit., s. 18.

8 8 względu na zapewnienie przez państwo formalnych, instytucjonalnych i praktycznych gwarancji ochrony prowadzących do społecznie akceptowalnego poziomu ryzyka 4. Natomiast przez bezpieczeństwo ludzi rozumieć naleŝy taki stan braku zagroŝenia dla jakiegokolwiek dobra prawnego człowieka, który umoŝliwia normalne funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie, a w szczególności zachowanie Ŝycia, zdrowia, mienia, swobodę korzystania z wszelkich przysługujących jednostce praw podmiotowych, który jest zagwarantowany konstytucją i innymi przepisami prawa, nad którego utrzymaniem i zachowaniem czuwają organy państwa wyposaŝone we właściwe kompetencje 5. Samorząd gminny realizuje wymienione zadanie w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, a jedną z form, która moŝe być wykorzystana dla zapewnienia porządku jest funkcjonowanie straŝy gminnej 6. Jest to jedno z waŝniejszych zadań samorządów gminnych, straŝe stają się znaczącym elementem w zakresie ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa, jak równieŝ w działaniach zapobiegawczych 7. Mając powyŝsze na uwadze moŝemy stwierdzić, Ŝe wykonywanie zadań z zakresu ochrony porządku publicznego oraz bezpieczeństwa obywateli przez gminy za pomocą straŝy gminnych, słuŝy nie tylko dobru wspólnoty samorządowej, lecz takŝe ma istotne znaczenie dla realizacji tej funkcji w skali całego państwa. 2. Organizacja straŝy gminnych StraŜ gminna jest samorządową i umundurowaną formacją powołaną do ochrony porządku na terenie gminy. Spełnia ona słuŝebną rolę wobec społeczności lokalnej i jest zobowiązana do wykonywania swych zadań z poszanowaniem godności i praw obywateli. 4 S. Pieprzny, Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd. 2, Wolters Kluwer Polska Oficyna, Warszawa 2007, s A. Misiuk, op. cit., s Por. Z. Leszczyński, Bezpieczeństwo i porządek publiczny na poziomie administracji samorządowej [w:] Przemiany i perspektywy straŝy miejskich i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, red. K. Rajchel, WyŜsza Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2008, s Por. A. Urban, Bezpieczeństwo społeczności lokalnych, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009, s

9 9 Zasady tworzenia i rozwiązywania straŝy gminnej, organizację, zadania i zakres uprawnień straŝy, uprawnienia oraz obowiązki straŝników określone zostały w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o straŝach gminnych 8. Podstawą prawną działania straŝy gminnej jest art. 1 wymienionej ustawy, zgodnie z którym do ochrony porządku publicznego na terenie gminy moŝe być utworzona samorządowa umundurowana formacja straŝ gminna 9. Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o straŝach gminnych, w gminach, w których organem wykonawczym jest burmistrz (prezydent miasta), straŝ nosi nazwę straŝ miejska. Dlatego w dalszej części niniejszego opracowania nazwa straŝ gminna będzie obejmować równieŝ straŝ miejską. StraŜ, zgodnie z art. 1 ust. 1 wymienionej ustawy, moŝe być utworzona, a więc gmina nie ma obowiązku jej tworzenia. NaleŜy jednak stwierdzić, Ŝe gminy coraz częściej korzystają z moŝliwości tworzenia straŝy gminnej jako jednej z form realizacji zadań własnych w zakresie zapewnienia porządku publicznego. Widoczny jest systematyczny rozwój tej formacji. Pod koniec 2007 r. funkcjonowało w Polsce 481 oddziałów straŝy (w 2006 r. 461, w 2005 r. 457) 10. Utworzenie straŝy gminnej leŝy w wyłącznej kompetencji rady gminy. MoŜe ona zostać utworzona na terenie jednej gminy, jak równieŝ dla więcej niŝ jednej gminy. W drugim przypadku, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o straŝach gminnych, gminy sąsiadujące na obszarze jednego województwa mogą zawrzeć porozumienie o utworzeniu wspólnej straŝy. W takiej sytuacji, w drodze porozumienia, ustala się w szczególności zasięg terytorialny działania straŝy i sposób jej finansowania przez zainteresowane gminy oraz wyznacza się radę gminy, która nada regulamin straŝy i której straŝ będzie podlegać. RównieŜ przepisy zmieniające ustawę o straŝach gminnych pozwalać będą na utworzenie wspólnej straŝy między gminami sąsiadującymi na obszarze jednego województwa, w drodze porozumienia, po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji. W przypadku nieotrzymania opinii 8 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o straŝach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.). 9 TamŜe oraz J. Bodio, G. Borkowski, T. Demendecki, Ustrój organów ochrony prawnej. Część szczegółowa. Repetytorium, Zakamycze 2005, s Por. Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o straŝach gminnych oraz ustawy o Policji (nr druku 958 sejmu RP VI kadencji).

10 10 gminy sąsiadujące na obszarze jednego województwa będą mogły zawrzeć porozumienie o utworzeniu wspólnej straŝy po upływie 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o wydanie opinii. Porozumienie określać będzie w szczególności zasięg terytorialny działania wspólnej straŝy, sposób finansowania, radę gminy, która nada regulamin wspólnej straŝy i będzie mogła ją rozwiązać oraz wójta, burmistrza (prezydenta miasta), któremu wspólna straŝ będzie podlegać 11. Powołanie straŝy gminnej następuje zawsze na mocy uchwały rady gminy, przed której podjęciem niezbędne jest zasięgnięcie opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Uprawnienia komendanta wojewódzkiego Policji mają w tym zakresie jedynie charakter konsultacyjny, a nie dyspozycyjny i jako takie są dla władz samorządowych niewiąŝące 12. Brak opinii w oznaczonym terminie, w przypadku przedstawienia projektu uchwały w sprawie utworzenia straŝy gminnej właściwemu organowi Policji, uznaje się jako akceptację projektu. Jednocześnie straŝ moŝe zostać utworzona w przypadku wydania negatywnej opinii przez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji, jak równieŝ rada gminy moŝe zrezygnować z jej powoływania przy pozytywnej opinii 13. Nowelizacja ustawy o straŝach gminnych wprowadza konieczność, po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji, zawiadomienia wojewody o tworzeniu straŝy. Ponadto wprowadza moŝliwość utworzenia straŝy w przypadku nieotrzymania opinii, gdy upłynęło 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o jej wydanie 14. Ustawodawca nadzór nad straŝami powierza wojewodzie, gdyŝ jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada on za wykonywanie polityki Rządu na obszarze województwa, w tym m.in. zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagroŝeniu Ŝycia, zdrowia lub mienia oraz zagroŝeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku 11 Art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803). 12 M. Filar, Prawne podstawy funkcjonowania straŝy komunalnych, [w:] Przemiany i perspektywy straŝy miejskich i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, op. cit., s Por. W. Kotowski, StraŜe gminne. Komentarz praktyczny, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004, s Art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

11 11 publicznego. Jednocześnie przy pomocy komendanta wojewódzkiego Policji wojewoda jest organem administracji rządowej na obszarze województwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Koszty związane z funkcjonowaniem straŝy gminnej, zgodnie z art. 5 ustawy o straŝach gminnych, pokrywane są z budŝetu gminy. Ustawodawca poprzez wymieniony zapis wyeliminował moŝliwość finansowania tej formacji z innych źródeł. StraŜ jest jednostką organizacyjną gminy i w takim przypadku szczegółową strukturę organizacyjną określa regulamin nadawany przez radę gminy. W uzasadnionych przypadkach rada gminy moŝe postanowić o umiejscowieniu komendy straŝy gminnej w strukturze urzędu gminy. Ustawodawca nie wskazał przypadków do usytuowania komendy w strukturze urzędu, a więc uznanie tego pozostawił do wyłącznej oceny rady gminy. RównieŜ przepisy zmieniające ustawę o straŝach gminnych pozwalać będą radzie gminy utworzyć straŝ jako jednostkę organizacyjną gminy lub umiejscowić ją w strukturze urzędu gminy. W pierwszym przypadku szczegółową strukturę organizacyjną określać będzie regulamin nadawany przez radę gminy, natomiast w drugim regulamin nadawany przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta) 15. StraŜą kieruje komendant straŝy gminnej, powoływany i odwoływany przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta), który jest równocześnie jego przełoŝonym. Obowiązkiem wójta, burmistrza (prezydenta miasta) jest zasięgnięcie opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Zasięgnięcie opinii ma charakter wyłącznie formalny, a jej treść nie ma wpływu na decyzję wójta, burmistrza (prezydenta miasta). Zgodnie z przepisami dotyczącymi straŝy gminnych, które wejdą w Ŝycie w grudniu br., straŝą gminną kierować będzie komendant, zatrudniany na podstawie umowy o pracę przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta), po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji. 15 Art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

12 12 W przypadku nieotrzymania opinii wójt, burmistrz (prezydent miasta) będzie mógł zatrudnić komendanta po upływie 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o wydanie opinii 16. Komendant straŝy wykonuje swoje zadania przy pomocy komendy straŝy. Szczegółową strukturę organizacyjną straŝy określa rada gminy w regulaminie straŝy. Regulamin odnosi się wyłącznie do jej struktury, a więc nie dotyczy prawnych form działania straŝy i jej kompetencji, co precyzyjnie określa ustawa o straŝach gminnych oraz inne przepisy szczegółowe 17. JednakŜe rady gminy w regulaminie straŝy, poza strukturą organizacyjną, wskazują zadania i środki działania straŝy, czas pracy, uprawnienia, prawa i obowiązki funkcjonariuszy 18, czy teŝ zasady działania straŝy 19. Nadzór nad działalnością straŝy sprawuje wójt, burmistrz (prezydent miasta), a w zakresie fachowym Komendant Główny Policji poprzez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Zakres ten, zgodnie z ustawą o straŝach gminnych, obejmuje zapewnienie stosowania przepisów prawnych dotyczących uŝycia i przechowywania broni palnej bojowej, środków przymusu bezpośredniego oraz wykonywania przez straŝników czynności określonych w ustawie. W zakresie nadzoru nad działalnością straŝy, zgodnie z nowymi przepisami, nastąpią znaczne zmiany. Nadzór nad działalnością straŝy nadal sprawować będzie wójt, burmistrz (prezydent miasta). Ustawodawca natomiast przekazał wojewodzie sprawowanie nadzoru nad działalnością straŝy w zakresie wykonywania uprawnień, o których mowa w art. 12 ustawy (uprawnienia straŝnika gminnego), uŝycia broni palnej bojowej, środków przymusu bezpośredniego oraz ewidencji, o której mowa w art. 9a ust. 1 (etatów, wyposaŝenia, w tym środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 7, broni palnej bojowej, urządzeń samoczynnie ujawniających i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego, środków technicznych słuŝących do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach 16 Art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803). 17 TamŜe, s Załącznik do uchwały nr XVII/182/2003 Rady Miejskiej w Jaworznie z dn. 2 grudnia 2003 r. Regulamin StraŜy Miejskiej w Jaworznie. 19 Załącznik do uchwały nr VI/59/2007 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dn. 2 marca 2007 r. Regulamin StraŜy Miejskiej Miasta Stołecznego Warszawy.

13 13 publicznych, pojazdów, wyników działań straŝy). Wojewoda sprawować będzie nadzór przy pomocy komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji działającego w jego imieniu. Wojewoda sprawować będzie nadzór przez: okresowe lub doraźne kontrole, obejmujące całokształt lub część spraw poddanych nadzorowi, wydawanie zaleceń pokontrolnych oraz kontrolę prawidłowości i terminowości ich realizacji, podejmowanie innych czynności zmierzających do usunięcia stwierdzonych uchybień i zapobieŝenia ich powstawaniu 20. Obecnie straŝ prowadzi ewidencję etatów, wyposaŝenia w środki przymusu bezpośredniego oraz wyników działań straŝy, a dane te są przekazywane Komendantowi Głównemu Policji za pośrednictwem właściwego komendanta wojewódzkiego Policji do dnia 15 lutego kaŝdego roku. Po wejściu w Ŝycie nowelizacji ustawy straŝ prowadzić będzie ewidencję etatów, wyposaŝenia, w tym środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 7, broni palnej bojowej, urządzeń samoczynnie ujawniających i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego, środków technicznych słuŝących do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, pojazdów oraz wyników działań straŝy. Dane te komendanci straŝy przekazywać będą właściwemu terytorialnie komendantowi wojewódzkiemu (Stołecznemu) Policji do dnia 31 stycznia kaŝdego roku. Zbiorcze informacje z obszaru województwa komendant wojewódzki (Stołeczny) Policji będzie składał do końca lutego kaŝdego roku wojewodzie. Natomiast wojewoda do dnia 15 marca kaŝdego roku przekazywać będzie ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych otrzymane informacje z obszaru województwa o danych zawartych w ww. ewidencjach. Zmiana ta ma na celu sprawowanie prawidłowego nadzoru nad straŝami gminnymi Art. 1 pkt 7-9 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803). 21 Art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

14 14 W ustawie o straŝach gminnych ustawodawca wskazał równieŝ tryb rozwiązania straŝy gminnej. Organem uprawnionym do rozwiązania wymienionej formacji jest rada gminy, która moŝe dokonać tego w drodze uchwały. Jedynym obowiązkiem jest uprzednie powiadomienie właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji o rozwiązaniu straŝy gminnej. W przepisach nie wskazano terminu powiadomienia organu Policji o rozwiązaniu straŝy gminnej, co moŝe w przypadku krótkiego terminu realizacji tej decyzji wpłynąć na bezpieczeństwo lokalnej społeczności, zwłaszcza w tych gminach, gdzie straŝ ściśle współpracuje z Policją. Zmiany w ustawie, zgodnie z nowymi przepisami, obejmą takŝe kwestię rozwiązywania straŝy gminnych. Rada gminy będzie mogła rozwiązać straŝ po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji, o czym będzie zawiadamiać wojewodę. W przypadku nieotrzymania opinii, rada gminy będzie mogła rozwiązać straŝ po upływie 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o wydanie opinii. Jest to pozytywna zmiana, poniewaŝ decyzja o rozwiązaniu straŝy moŝe mieć wpływ na stan bezpieczeństwa w gminie, w szczególności w przypadkach ścisłej współpracy straŝy i Policji Funkcje straŝy gminnych StraŜ gminna realizując swoje zadania, spełnia wiele funkcji w zakresie utrzymania bezpieczeństwa publicznego. Są to: funkcja ochronna polegająca na utrzymywaniu porządku na terenie gminy, funkcja porządkowa realizowana poprzez egzekwowanie przestrzegania przez społeczność lokalną przepisów prawa w zakresie porządku publicznego, funkcja prewencyjna realizowana poprzez stałe patrolowanie ulic i osiedli gminy oraz podejmowanie zgłaszanych do straŝy interwencji w zakresie ochrony porządku publicznego, 22 Art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

15 15 funkcja profilaktyczna realizowana poprzez zapobieganie przestępstwom, wykroczeniom i zjawiskom kryminogennym, prowadzenie profilaktyki wychowawczej wśród dzieci i młodzieŝy, funkcja informacyjna realizowana poprzez informowanie słuŝb i instytucji o zaobserwowanych zagroŝeniach, informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach występujących zagroŝeń oraz sposobach ich eliminacji, funkcja społeczno-administracyjna realizowana poprzez współdziałanie w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego z zainteresowanymi organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi, funkcja integrująca społeczności lokalne realizowana poprzez udział w imprezach sportowych, kulturalnych, charytatywnych organizowanych przez gminę, organizacje społeczne, szkoły, straŝ gminną (miejską) Zadania straŝy gminnych KaŜdy podmiot wykonujący zadania musi być wyposaŝony w odpowiednie uprawnienia, które umoŝliwiają ich realizowanie. Zakres zadań straŝy gminnej wynika z art. 10 ust. 1 ustawy o straŝach gminnych, zgodnie z którym straŝ wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa miejscowego. Natomiast art. 11 ustawy o straŝach gminnych wskazuje, Ŝe do zadań straŝy w szczególności naleŝy: ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych, czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym, współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania Ŝycia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk Ŝywiołowych oraz innych miejscowych zagroŝeń, 23 A. Misiuk, op. cit., s.208.

16 16 zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagroŝonych takim zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych słuŝb, a takŝe ustalenie, w miarę moŝliwości, świadków zdarzenia, ochrona obiektów komunalnych i urządzeń uŝyteczności publicznej, współdziałanie z organizatorami i innymi słuŝbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych, doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeŝeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagraŝających ich Ŝyciu lub zdrowiu albo zagraŝają Ŝyciu i zdrowiu innych osób, informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagroŝeń, a takŝe inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym, współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi, konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pienięŝnych dla potrzeb gminy. W związku z realizowanymi zadaniami, zgodnie z nowelizacją ustawy o straŝach gminnych, będzie jej przysługiwać prawo do obserwowania i rejestrowania przy uŝyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych w przypadku, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania zadań oraz w celu: utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach publicznych, ochrony obiektów komunalnych i urządzeń uŝyteczności publicznej 24. Zakres zadań straŝy gminnej będzie ponadto wynikał z normy kompetencyjnej zawartej w art. 1 ust. 1 ustawy o straŝach gminnych, który wskazuje na straŝ jako 24 Art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

17 17 samorządową formację powołaną do ochrony porządku publicznego na terenie gminy oraz art. 7 ustawy o samorządzie gminnym wskazującego na zakres zadań własnych gminy 25. Jednocześnie straŝ gminna będzie wykonywać zadania określone przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta) w sprawach, które nie zostały zastrzeŝone prawem do wyłącznej kompetencji innych organów administracji rządowej i samorządowej. Z powyŝszego wynika, Ŝe do podstawowych środków działania straŝy gminnej naleŝy przede wszystkim sygnalizowanie stwierdzonych uchybień właściwym organom. Jednocześnie moŝna stwierdzić, Ŝe w zakresie ustalania priorytetów działania straŝy gminnej największy wpływ mają wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast), a efekty tych działań są zróŝnicowane w zaleŝności od wyznaczonych przez gminy kryteriów, stanu zatrudnienia, poziomu wyszkolenia straŝników oraz udostępnionego straŝom wyposaŝenia technicznego S. Pieprzny, Uprawnienia straŝników straŝy gminnej(miejskiej), [w:] Przemiany i perspektywy straŝy miejskich i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, op. cit., s Por. Z. Leszczyński, op. cit., s. 31.

18 18

19 19 Literatura 1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o straŝach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŝach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803). 4. Załącznik do uchwały nr XVII/182/2003 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 2 grudnia 2003 r. Regulamin StraŜy Miejskiej w Jaworznie. 5. Załącznik do uchwały nr VI/59/2007 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 2 marca 2007 r. Regulamin StraŜy Miejskiej Miasta Stołecznego Warszawy. 6. Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o straŝach gminnych oraz ustawy o Policji (nr druku 958 sejmu RP VI kadencji). 7. Bodio J., Borkowski G., Demendecki T., Ustrój organów ochrony prawnej. Część szczegółowa. Repetytorium, Zakamycze Kotowski W., StraŜe gminne. Komentarz praktyczny, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa Misiuk A., Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa Pieprzny S., Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd. 2, Wolters Kluwer Polska Oficyna, Warszawa Przemiany i perspektywy straŝy miejskich i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, red. K. Rajchel, WyŜsza Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa Urban A., Bezpieczeństwo społeczności lokalnych, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.