SUBSTANCJE I PREPARATY CHEMICZNE W ŚWIETLE POLSKIEGO PRAWA, NORM I ROZPORZĄDZE

Transkrypt

1 SUBSTANCJE I PREPARATY CHEMICZNE W ŚWIETLE POLSKIEGO PRAWA, NORM I ROZPORZĄDZE DZEŃ. Przygotowała: a: Marta Gołę łębiewska - Szczykowska

2 PLAN PREZENTACJI Podstawy prawne. Wybrane akty prawne i ich charakterystyka. Ogólne kryteria klasyfikacji substancji i preparatów w chemicznych. Symbole określaj lające zagrożenie. Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia. Klasyfikacja substancji i preparatów w chemicznych na podstawie analizy skutków w specyficznych dla zdrowia człowieka: - Substancje rakotwórcze, rcze, - Substancje mutagenne, - Substancje działaj ające szkodliwie na rozrodczość ść. Klasyfikacja substancji i preparatów w chemicznych na podstawie analiz skutków w działania ania na środowisko. REACH. Znaki ostrzegawcze. Oznakowanie substancji niebezpiecznych.

3 Podstawy prawne Ustawa z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. z 2001r. Nr 11, poz. 84 z późn. p zm.) wraz z aktami wykonawczymi. Ustawa z dnia 17 października 2003 r. o zmianie ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 189, poz. 1852). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego znego (Dz. U. nr 140, poz. 1171, zm. Dz. U. z 2005 r. nr 2, poz. 8). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów w niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie enie o niebezpieczeństwie (Dz. U. nr 140, poz. 117).

4 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 sierpnia 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczania kart charakterystyki niektórych preparatów niesklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. nr 142 poz. 1194). Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie informacji o preparatach niebezpiecznych, dla których nie jest wymagane dostarczenie karty charakterystyki (Dz. U. nr 19, poz. 170). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2003 r. w sprawie sposobu dokonywania oceny ryzyka dla zdrowia człowieka i dla środowiska stwarzanego przez substancje chemiczne (Dz. U. nr 52, poz. 457). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów w i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów w chemicznych (Dz. U. nr 171, poz. 1666, zm. Dz. U. z 2004 r. nr 243, poz. 2440).

5 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. z 2003r. Nr 173, poz z późn. p zm.). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2007r. w sprawie karty charakterystyki. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005r. Wykaz substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem Załą łącznik do rozporządzenia (Dz. U. z 2005r. Nr 201, poz. 1674). Rozporządzenie WE nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwole leń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów w (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające ce rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak równier wnież dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz. Urz. UE L 396 z r). Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69).

6 Ustawa z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. z 2001r. Nr 11, poz. 84 z późn. p zm.) wraz z aktami wykonawczymi 1. Ustawa określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów w chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów w na zdrowie człowieka lub na środowisko. 2. Ustawa nie dotyczy warunków w transportu substancji i preparatów w chemicznych, w tym równier wnież warunków transportu w tranzycie, jeżeli eli nie sąs w trakcie tranzytu przetwarzane lub przepakowywane.

7 3. Przepisów w ustawy nie stosuje się do: - substancji chemicznych stanowiących źródła a promieniotwórcze, rcze, w zakresie określonym w odrębnych przepisach, - substancji chemicznych i ich mieszanin w formie odpadów, - substancji i preparatów w chemicznych będących: b lekami lub środkami antykoncepcyjnymi, w rozumieniu przepisów o środkach farmaceutycznych, materiałach ach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym, środkami spożywczymi i używkami, u w rozumieniu przepisów w o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, paszą,, w rozumieniu przepisów w o nadzorze nad niektórymi środkami żywienia zwierząt, środkami ochrony roślin, w rozumieniu przepisów w o ochronie roślin uprawnych, kosmetykami, w rozumieniu przepisów w o dozorze nad wyrobem i obiegiem środków w kosmetycznych, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w rozumieniu przepisów w o przeciwdziałaniu aniu narkomanii, amunicją w rozumieniu przepisów w o broni i amunicji,

8 - przywozu substancji i preparatów w chemicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdy ich ilość i rodzaj wskazują na przeznaczenie wyłą łącznie do celów w osobistych. 4. Ustawa definiuje substancje i preparaty chemiczne jako: substancje chemiczne to pierwiastki chemiczne i ich związki zki w stanie, w jakim występuj pują w przyrodzie lub zostają uzyskane za pomocą procesu produkcyjnego, ze wszystkimi dodatkami wymaganymi do zachowania ich trwałości, oprócz rozpuszczalników, które można oddzielić bez wpływu na stabilność i skład substancji, i wszystkimi zanieczyszczeniami powstałymi w wyniku zastosowanego procesu produkcyjnego, preparaty chemiczne - to mieszaniny lub roztwory składaj adające się co najmniej z dwóch substancji,

9 5. Wyjaśnia, czym sąs substancje i preparaty niebezpieczne W rozumieniu ustawy substancjami niebezpiecznymi i preparatami niebezpiecznymi sąs substancje i preparaty zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniższych kategorii: 1) ) substancje i preparaty o właściwow ciwościach ciach wybuchowych, 2) substancje i preparaty o właściwow ciwościach ciach utleniających, 3) substancje i preparaty skrajnie łatwo palne, 4) substancje i preparaty wysoce łatwo palne, 5) substancje i preparaty łatwo palne, 6) substancje i preparaty bardzo toksyczne, 7) substancje i preparaty toksyczne, 8) substancje i preparaty szkodliwe, 9) substancje i preparaty żrące, 10) substancje i preparaty drażni niące, 11) substancje i preparaty uczulające, ce, 12) substancje i preparaty rakotwórcze, rcze, 13) substancje i preparaty mutagenne, 14) substancje i preparaty działaj ające szkodliwie na rozrodczość ść, 15) substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska.

10 6.Ustawa powołuje też urząd d Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów w Chemicznych oraz nakłada ada obowiązek zgłaszania do Inspektora każdej nowej substancji w jej postaci własnej w lub jako składnika preparatu, zarówno wytwarzanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jak i przywożonej onej na jej terytorium przez importera, przed wprowadzeniem danej substancji do obrotu. 7. Zadania Inspektora obejmują m.in. zbieranie danych umożliwiaj liwiających ocenę zagrożeń i ryzyka związanych zanych z wprowadzeniem do obrotu nowych substancji chemicznych, uzyskiwanie informacji o wprowadzonych do obrotu substancjach istniejących i preparatach niebezpiecznych oraz udostępnianie tych danych służbom s medycznym i ratowniczym.

11 8. Producenci, dystrybutorzy i importerzy wprowadzający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej preparaty nie wymienione w wykazie substancji niebezpiecznych (aktualny wykaz stanowi załą łącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. Dz. U. nr 280, poz. 2771) sąs zobowiązani zani do zebrania wiarygodnych informacji o stwarzanych przez nie zagrożeniach dla zdrowia człowieka i środowiska, wynikających z ich właściwow ciwości fizykochemicznych i biologicznych oraz udostępniania tych informacji odbiorcom, na zasadach określonych w ustawie. Jest to związane zane z obowiązkiem ciągłego uzupełniania takich informacji.

12 Ustawa z dnia 17 października 2003 r. o zmianie ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 189, poz. 1852). 1. Zmiany wprowadzone w tej ustawie precyzują określenie dobra praktyka laboratoryjna (DLP), przez którą rozumie się system zapewnienia jakości badań,, określaj lający zasady organizacji jednostek badawczych wykonujących nie kliniczne badania z zakresu bezpieczeństwa i zdrowia człowieka, a także środowiska, w szczególno lności badania substancji i preparatów w chemicznych wymagane ustawą i warunki w jakich te badania sąs planowane, przeprowadzane i monitorowane, a ich wyniki sąs zapisywane, przechowywane i podawane w sprawozdaniu.

13 2. Wprowadzono równier wnież zmianę dotyczącą klasyfikacji niebezpiecznych substancji i preparatów w chemicznych. Ustawa stanowi, że e klasyfikacji substancji nie zamieszczonych w wykazie dokonuje osoba wprowadzająca substancję lub preparat do obrotu, zgodnie z podanymi kryteriami. 3. Ustawa wprowadza równier wnież zmiany w ustawie z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach, w ustawie z dnia 6 września 2001 r. dotyczącej cej prawa farmaceutycznego oraz w ustawie z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych.

14 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. nr 140, poz. 1171, zm. Dz. U. z 2005 r. nr 2, poz. 8). W tych przepisach został podany wzór r karty charakterystyki oraz sposób b jej sporządzania i aktualizowania, zakres informacji o zagrożeniach związanych zanych ze stosowaniem substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego oraz informacje dotyczące ce ich bezpiecznego stosowania.

15 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stęż ężeń i natęż ężeń czynników w szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833). Rozporządzenie dotyczy ustalonych wartości najwyższych dopuszczalnych stęż ężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określonych w wykazie stanowiącym załą łącznik do wymienionego rozporządzenia. Wartości, o których mowa określaj lają najwyższe dopuszczalne stęż ężenie (NDS), najwyższe dopuszczalne stęż ężenie chwilowe (NDSCh( NDSCh) ) oraz najwyższe dopuszczalne stęż ężenie pułapowe, progowe (NDSP).

16 Najwyższe dopuszczalne stęż ężenie (NDS) stęż ężenie, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8 godzinnego czasu pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych ych pokoleń, Najwyższe dopuszczalne stęż ężenie chwilowe (NDSCh( NDSCh) j. w., lecz, gdy utrzymują się w środowisku pracy nie dłużej niż 30 minut w czasie zmiany roboczej, Najwyższe dopuszczalne stęż ężenie pułapowe, progowe (NDSP) stęż ężenie, które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia nie może e być w środowisku pracy przekroczone w żadnym momencie.

17 R substancje o udowodnionym epidemiologicznie rakotwórczym rczym działaniu aniu na ludzi S substancje wchłaniaj aniające się przez skórę L.p. Nazwa czynnika szkodliwego dla zdrowia Najwyższe dopuszczalne stęż ężenie (NDS) wyrażone w mg/m³ w zależno ności od czasu narażenia w ciągu zmiany roboczej NDS NDSCh NDSP Uwagi 1. Aceton Benzen R, S 3. Chloroform Dieldrin 0,01 0,08 - S 5. Rtęć i jej związki: zki: a) organiczne b) nieorganiczne c) pary rtęci 0,01 0,05 0,025 0,03 0,15 0, S S S

18 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów w chemicznych (Dz. U. nr 171, poz. 1666, zm. Dz. U. z 2004 r. nr 243, poz. 2440) Rozporządzenie określa: analizy skutków w działania ania na środowisko, ogólne kryteria klasyfikacji, klasyfikację na podstawie: właściwow ciwości fizykochemicznych, klasyfikację na podstawie toksyczności, ci,

19 analizy skutków w specyficznych dla zdrowia człowieka takich, jak: działanie anie rakotwórcze, rcze, działanie anie mutagenne i działanie anie szkodliwe na rozrodczość ść, klasyfikację preparatów w na podstawie zawartości niebezpiecznych składnik adników w w przypadku preparatów gazowych, stopów w metali, preparatów w zawierających polimery i elastomery, nadtlenki organiczne, podaje też zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia R oraz ich numery.

20 Ogólne kryteria klasyfikacji Celem klasyfikacji jest określenie wszystkich właściwow ciwości substancji i preparatów, które mogą stwarzać zagrożenia podczas normalnego ich stosowania lub użytkowania u - toksyczności, ci, właściwow ciwości fizykochemicznych i ekotoksyczności. ci. Analizie poddaje się wszystkie rodzaje zagrożeń. Substancje lub preparaty, po określeniu ich właściwow ciwości powodujących zagrożenie, zostają następnie oznakowane w celu wskazania tego zagrożenia (zagrożeń) ) dla ochrony zdrowia człowieka, zarówno użytkownika, u jak i innych osób b oraz dla środowiska.

21 Do kategorii substancji i preparatów w klasyfikuje się następuj pujące substancje i preparaty: ciała stałe, ciecze i materiały o konsystencji pasty lub żelu, które w wyniku reakcji egzotermicznej (również bez udziału tlenu z powietrza) gwałtownie wydzielają gazy, oraz takie materiały, które w określonych warunkach badania detonują, ulegają szybkiej deflagracji lub wybuchają podczas podgrzewania w częściowo zamkniętej przestrzeni, klasyfikuje się jako substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych, substancje i preparaty, których reakcje wywołane kontaktem z innymi substancjami, w szczególności łatwo palnymi, są reakcjami wysoce egzotermicznymi, klasyfikuje się jako substancje i preparaty o właściwościach utleniających, substancje i preparaty w stanie ciekłym o wyjątkowo niskiej temperaturze zapłonu i wyjątkowo niskiej temperaturze wrzenia oraz substancje i preparaty w stanie gazowym, które w normalnych warunkach ciśnienia i temperatury palą się w kontakcie z powietrzem, klasyfikuje się jako substancje i preparaty skrajnie łatwo palne,

22 jako substancje i preparaty wysoce łatwopalne klasyfikuje się: - substancje i preparaty, które w normalnych warunkach ciśnienia i temperatury, w kontakcie z powietrzem mogą nagrzewać się i w konsekwencji tego zapalić się bez dostarczenia energii, - substancje i preparaty w stanie stałym, które w wyniku krótkotrwa tkotrwałego kontaktu ze źródłem zapłonu mogą zapalić się i proces palenia się lub tlenia trwa nadal po usunięciu źródła a zapłonu, - substancje i preparaty w stanie ciekłym o bardzo niskiej temperaturze zapłonu, - substancje i preparaty, które w kontakcie z wodą lub wilgotnym powietrzem wydzielają skrajnie łatwo palne gazy w niebezpiecznych ilościach,

23 substancje i preparaty, które w przypadku spożycia, wchłoni onięcia drogą oddechową lub przez skórę ich bardzo małych ilości mogą spowodować zgon albo ostre lub przewlekłe e niekorzystne skutki dla zdrowia człowieka, klasyfikuje się jako substancje i preparaty bardzo toksyczne, substancje i preparaty, które w przypadku spożycia, wchłoni onięcia drogą oddechową lub przez skórę ich małych ilości mogą spowodować zgon albo ostre lub przewlekłe e niekorzystne skutki dla zdrowia człowieka, klasyfikuje się jako substancje i preparaty toksyczne, substancje i preparaty w stanie ciekłym o niskiej temperaturze zapłonu klasyfikuje się jako substancje i preparaty łatwo palne

24 substancje i preparaty, które w przypadku spożycia, wchłoni onięcia drogą oddechową lub przez skórę mogą spowodować zgon albo ostre lub przewlekłe niekorzystne skutki dla zdrowia człowieka, klasyfikuje się jako substancje i preparaty szkodliwe, substancje i preparaty, które w zetknięciu z żywymi tkankami mogą powodować ich zniszczenie, klasyfikuje się jako substancje i preparaty żrące, substancje i preparaty niewykazujące działania ania żrącego, które w przypadku krótkotrwa tkotrwałego, długotrwałego lub wielokrotnego kontaktu ze skórą lub błoną śluzową mogą powodować ich stany zapalne, klasyfikuje się jako substancje i preparaty drażni niące,

25 substancje i preparaty, które w przypadku wchłoni onięcia do organizmu drogą oddechową lub przez skórę mogą wywoływa ywać stan nadwrażliwo liwości, a kolejne narażenie na substancję spowoduje niekorzystne dla zdrowia człowieka charakterystyczne skutki, klasyfikuje się jako substancje i preparaty uczulające, ce, substancje i preparaty, które w przypadku spożywania, wchłaniania drogą oddechową lub przez skórę mogą być przyczyną raka lub wzrostu często stości jego występowania, klasyfikuje się jako substancje i preparaty rakotwórcze, rcze,

26 substancje i preparaty, które w przypadku spożywania, wchłaniania drogą oddechową lub przez skórę mogą być przyczyną dziedzicznych wad genetycznych lub wzrostu często stości ich występowania, klasyfikuje się jako substancje i preparaty mutagenne, substancje i preparaty, które w przypadku spożywania, wchłaniania drogą oddechową lub przez skórę mogą być przyczyną szkodliwych skutków w u potomstwa, innych niż wady genetyczne, lub wzrostu często stości występowania takich skutków oraz zaburzeń funkcji lub możliwo liwości rozrodczych u człowieka, klasyfikuje się jako substancje i preparaty działaj ające szkodliwie na rozrodczość ść, substancje i preparaty, które po przedostaniu się do środowiska stwarzają lub mogą stwarzać natychmiastowe lub opóźnione zagrożenie dla jednego lub większej liczby składnik adników środowiska, klasyfikuje się jako substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska.

27 Substancjom i preparatom należą żącym do określonych kategorii niebezpieczeństwa przypisuje się symbole określaj lające zagrożenie, podane w tabeli: Zagrożenie Substancje i preparaty wybuchowe Substancje i preparaty utleniające Substancje i preparaty skrajnie łatwo palne Substancje i preparaty wysoce łatwo palne Substancje i preparaty bardzo toksyczne Substancje i preparaty toksyczne Substancje i preparaty szkodliwe Substancje i preparaty żrące Substancje i preparaty drażni niące Substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska Symbol zagrożenia E O F+ F T+ T Xn C Xi N*)

28 *) Substancjom i preparatom niebezpiecznym dla środowiska z przypisanymi wyłącznie zwrotami wskazującymi rodzaj zagrożenia R52, R53 lub w niektórych przypadkach R59 nie przypisuje się symbolu określającego zagrożenie N. Substancjom i preparatom o działaniu uczulającym przypisuje się symbole Xn lub Xi. Substancjom i preparatom rakotwórczym, mutagennym i działającym szkodliwie na rozrodczość przypisuje się symbole T lub Xn. Zagrożenia te oraz zagrożenia wynikające z innych niebezpiecznych właściwości substancji lub preparatu są wyrażone również bardziej szczegółowo za pomocą zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia.

29 Rozporządzenie określa równier wnież podstawy klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych oraz stosowane kryteria ich klasyfikacji. W celu klasyfikacji preparatów w bierze się pod uwagę występuj pujące w preparacie (jako składniki i jako zanieczyszczenia) substancje chemiczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia człowieka lub dla środowiska. Stęż ężenia substancji niebezpiecznych w preparacie wymagające uwzględnienia tych substancji w klasyfikacji preparatu przedstawia tabela:

30 Kategoria niebezpieczeństwa substancji Substancje bardzo toksyczne Substancje toksyczne Substancje rakotwórcze rcze kategorii 1 lub 2 Substancje mutagenne kategorii 1 lub 2 Substancje działaj ające szkodliwie na rozrodczość kategorii 1 lub 2 Substancje szkodliwe Substancje żrące Substancje drażni niące Substancje uczulające ce Stęż ężenie substancji, które uwzględnia się w celu klasyfikacji preparatu preparaty w postaci gazu % objęto tościowy 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,2 0,02 0,2 0,2 inne preparaty % wagowy 0,1 0,1 0,1 0,1 0,

31 Kategoria niebezpieczeństwa substancji Substancje rakotwórcze rcze kategorii 3 Stęż ężenie substancji, które uwzględnia się w celu klasyfikacji preparatu preparaty w postaci gazu % objęto tościowy 0,2 inne preparaty % wagowy 1 Substancje mutagenne kategorii 3 Substancje działaj ające szkodliwie na rozrodczość kategorii 3 Substancje niebezpieczne dla środowiska z przypisanym symbolem N Substancje niebezpieczne dla warstwy ozonowej 0,2 0,2-0, ,1 0,1 Substancje niebezpieczne dla środowiska bez przypisanego symbolu N - 1

32 Substancje i preparaty klasyfikuje się jako wybuchowe, utleniające lub skrajnie łatwo palne, wysoce łatwo palne i łatwo palne, jeżeli eli wyniki przeprowadzonych badań wskazują na takie właściwow ciwości. ci. Jeżeli eli istnieją wystarczające ce informacje, wykazujące w praktyce, że właściwości fizykochemiczne substancji lub preparatów (oprócz nadtlenków w organicznych) sąs odmienne od wykazanych przy zastosowaniu odpowiednich metod badań,, substancje i preparaty klasyfikuje się w sposób wskazujący rzeczywiste zagrożenie dla użytkowniku ytkowników tych substancji lub tych preparatów w lub dla innych osób, jeżeli eli w ogóle stwarzają dla nich jakiekolwiek zagrożenie.

33 Substancje i preparaty wybuchowe Substancje i preparaty klasyfikuje się jako wybuchowe na podstawie wyników w badań wykonanych metodami zawartymi w przepisach wydanych na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy i przypisuje się im symbol "E",. Obowiązuje jeden zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia, przypisany zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R2 - Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu (substancje i preparaty wybuchowe z wyłą łączeniem substancji i preparatów wybuchowych, którym przypisuje się zwrot R3), R3 - Skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu (substancje i preparaty szczególnie wrażliwe na ww. działanie, anie, np.. sole kwasu pikrynowego, PETN Pentryt - tetraazotan(v) tetrahydroksymetylometanu).

34

35 Substancje i preparaty o właściwow ciwościach ciach utleniających Substancje i preparaty klasyfikuje się jako mające właściwow ciwości utleniające na podstawie wyników w badań wykonanych metodami zawartymi w przepisach wydanych na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy i przypisuje się im symbol "O". Obowiązuje jeden zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia, wyznaczony na podstawie wyników w badań,, przypisany zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R7 - Może e spowodować pożar (nadtlenki organiczne, które posiadają właściwości zapalne, nawet gdy nie pozostają w kontakcie z innymi materiałami ami palnymi), R8 - Kontakt z materiałami ami zapalnymi może e spowodować pożar (inne utleniające substancje i preparaty, w tym nadtlenki nieorganiczne, które mogą spowodować pożar lub zwiększy kszyć ryzyko pożaru w kontakcie z materiałem em zapalnym), R9 - Grozi wybuchem po zmieszaniu z materiałem em zapalnym (inne substancje i preparaty, w tym nadtlenki nieorganiczne, które k stają się wybuchowe po zmieszaniu z materiałami ami zapalnymi, np.. niektóre chlorany).

36 Substancje i preparaty skrajnie łatwo palne Substancje i preparaty klasyfikuje się jako skrajnie łatwopalne na podstawie wyników w badań wykonanych metodami zawartymi w przepisach wydanych na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy i przypisuje się im symbol "F+". Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia ustala się zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R12 - Produkt skrajnie łatwo palny. - Substancje i preparaty ciekłe e o temperaturze zapłonu poniżej 0 C C oraz temperaturze wrzenia (lub w przypadku zakresu temperatur wrzenia, temperaturze początku wrzenia) niższej lub równej 35 C. - Substancje i preparaty w postaci gazu, palne w kontakcie z powietrzem przy ciśnieniu atmosferycznym i w temperaturze otoczenia.

37 Substancje i preparaty wysoce łatwo palne Substancje i preparaty klasyfikuje się jako wysoce łatwo palne na podstawie wyników w badań podanych w metodach zawartych w przepisach wydanych na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy i przypisuje się im symbol "F". Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia ustala się zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R11 - Produkt wysoce łatwo palny: - Substancje i preparaty w stanie stałym, które mogą łatwo zapalić się w wyniku krótkotrwa tkotrwałego kontaktu ze źródłem zapłonu i które mogą spalić się lub wypalić po usunięciu tego źródła. - Substancje i preparaty ciekłe e o temperaturze zapłonu poniżej 21 C, które nie sąs skrajnie łatwo palne. R15 - W kontakcie z wodą uwalnia skrajnie łatwo palne gazy: - Substancje i preparaty, które w kontakcie z wodą lub wilgotnym powietrzem uwalniają skrajnie łatwo palne gazy, w ilościach niebezpiecznych, z szybkości cią wynoszącą co najmniej 1 dm3/kg/godzinę.

38 R17 Samorzutnie zapala się w powietrzu - substancje i preparaty, które mogą rozgrzać się i w rezultacie zapalić w kontakcie z powietrzem w temperaturze otoczenia, bez jakiegokolwiek dostarczania energii. R10 - Produkt łatwo palny - substancje i preparaty w stanie ciekłym, o temperaturze zapłonu od 21 C C do 55 C.

39 Ze względu na inne właściwow ciwości fizykochemiczne przypisuje się dodatkowe zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia, zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R1 - Produkt wybuchowy w stanie suchym (w przypadku substancji i preparatów w o właściwow ciwościach ciach wybuchowych, wprowadzonych do sprzedaży y w postaci roztworu lub w postaci mokrej, np.. nitroceluloza z zawartości cią azotu większ kszą niż 12,6 %) R4 - Tworzy łatwo wybuchające ce związki zki metaliczne (w przypadku substancji i preparatów, które mogą tworzyć łatwo wybuchające ce związki zki metaliczne, np.. kwas pikrynowy, 2,4,6-trinitrorezorcynol (kwas styfninowy) R5 - Ogrzanie grozi wybuchem (w przypadku termicznie nietrwałych substancji i preparatów, niezaklasyfikowanych jako wybuchowe, np.. kwas chlorowy (VII) w stęż ężeniu powyżej 50 %

40 R6 - Produkt wybuchowy z dostępem i bez dostępu powietrza (w przypadku substancji i preparatów, które sąs nietrwałe w temperaturze otoczenia, np.. acetylen) R7 - Może e spowodować pożar (w przypadku substancji i preparatów reaktywnych chemicznie, np.. fluor, ditionian (III) sodu (podsiarczyn sodu) R14 - Reaguje gwałtownie z wodą (w przypadku substancji i preparatów, które reagują gwałtownie z wodą, np.. chlorek acetylu, metale alkaliczne, tetrachlorek tytanu) R16 - Produkt wybuchowy po zmieszaniu z substancjami utleniającymi (w przypadku substancji i preparatów, które reagują wybuchowo z czynnikiem utleniającym, np.. fosfor czerwony) R18 - Podczas stosowania mogą powstawać zapalne lub wybuchowe mieszaniny par z powietrzem (w przypadku preparatów niezaklasyfikowanych jako łatwo palne, które zawierają lotne składniki, łatwo palne w powietrzu)

41 R30 - Podczas stosowania może e stać się wysoce łatwo palny (w przypadku preparatów w niezaklasyfikowanych jako łatwo palne, które mogą stać się łatwo palne z powodu ubytku lotnych składnik adników w nieposiadających właściwow ciwości łatwo palnych) R44 - Zagrożenie wybuchem po ogrzaniu w zamkniętym pojemniku (w przypadku substancji i preparatów w niezaklasyfikowanych jako wybuchowe, które mogą okazać się wybuchowe, jeżeli eli ogrzewane będąb w zamkniętych pojemnikach. Na przykład pewne substancje, które mogą rozkłada adać się wybuchowo po podgrzaniu w zamkniętym stalowym bębnie, b bnie, ale nie wykazują tego efektu, jeżeli eli zostaną ogrzane w pojemnikach o mniejszej wytrzymałości)

42 Substancje toksyczne - kryteria klasyfikacji, dobór symboli, dobór r zwrotów w wskazujących rodzaj zagrożenia Substancje i preparaty bardzo toksyczne Substancje i preparaty klasyfikuje się jako bardzo toksyczne i przypisuje się im symbol "T+" oraz zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R28 Działa a bardzo toksycznie po połkni knięciu R27 Działa a bardzo toksycznie w kontakcie ze skórą R26 Działa a bardzo toksycznie przez drogi oddechowe R39 Zagraża a powstaniem bardzo poważnych, nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia

43 Substancje i preparaty toksyczne Substancje i preparaty klasyfikuje się jako toksyczne i przypisuje się im symbol "T" oraz zwroty wskazujące rodzaj zagrożeń zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R25 Działa a toksycznie po połkni knięciu R24 Działa a toksycznie w kontakcie ze skórą R23 Działa a toksycznie przez drogi oddechowe R39 Zagraża a powstaniem bardzo poważnych, nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia R48 Stwarza poważne zagrożenie zdrowia człowieka w następstwie długotrwałego narażenia

44 Substancje i preparaty szkodliwe Substancje i preparaty klasyfikuje się jako szkodliwe i przypisuje się im symbol "Xn" Xn" " oraz zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R22 Działa a szkodliwie po połkni knięciu R21 Działa a szkodliwie w kontakcie ze skórą R20 Działa a szkodliwie przez drogi oddechowe R68 Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia R48 Stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia ("poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka" obejmuje zmiany o charakterze wyraźnych zaburzeń czynnościowych ciowych lub morfologicznych albo zgon), R65 Działa a szkodliwie; może e powodować uszkodzenie płuc p w przypadku połkni knięcia

45 Substancje i preparaty żrące Substancje i preparaty klasyfikuje się jako żrące i przypisuje się im symbol "C" zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R35 Powoduje poważne oparzenia R34 Powoduje oparzenia

46 Substancje i preparaty drażni niące Substancje i preparaty niewykazujące właściwow ciwości żrących klasyfikuje się jako drażni niące i przypisuje się im symbol "Xi" oraz odpowiednie zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia, jeżeli eli spełniaj niają kryteria podane poniżej: R38 Działa a drażni niąco na skórę R36 Działa a drażni niąco na oczy R41 Ryzyko poważnego uszkodzenia oczu R37 Działa a drażni niąco na drogi oddechowe

47 Substancje i preparaty uczulające ce Substancje i preparaty klasyfikuje się jako uczulające ce i przypisuje się im symbol "Xn" Xn" " oraz zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R42 Może e powodować uczulenie w następstwie narażenia drogą oddechową R43 Może e powodować uczulenie w kontakcie ze skórą

48 Inne właściwow ciwości toksyczne R29 W kontakcie z wodą uwalnia toksyczne gazy R31 W kontakcie z kwasami uwalnia toksyczne gazy R32 W kontakcie z kwasami uwalnia bardzo toksyczne gazy R33 Niebezpieczeństwo kumulacji w organizmie R64 Może e oddziaływa ywać szkodliwie na dzieci karmione piersią R66 Powtarzające się narażenie może e powodować wysuszanie lub pękanie skóry R67 Pary mogą wywoływa ywać uczucie senności i zawroty głowyg

49 KLASYFIKACJA NA PODSTAWIE ANALIZY SKUTKÓW SPECYFICZNYCH DLA ZDROWIA CZŁOWIEKA Substancje rakotwórcze rcze Kategoria 1 Substancje o udowodnionym działaniu aniu rakotwórczym rczym na człowieka. Kategoria 2 Substancje, które rozpatruje się jako rakotwórcze rcze dla człowieka. Kategoria 3 Substancje o możliwym działaniu aniu rakotwórczym rczym na człowieka.

50 Substancjom należą żącym do kategorii 1 lub 2 przypisuje się symbol "T" i zwrot: R45 Może e powodować raka R49 Może e powodować raka w następstwie narażenia drogą oddechową Substancjom należą żącym do kategorii 3 przypisuje się symbol "Xn" Xn" " i zwrot: R40 Ograniczone dowody działania ania rakotwórczego rczego

51 Substancje mutagenne Kategoria 1 Substancje o udowodnionym działaniu aniu mutagennym na człowieka. Kategoria 2 Substancje, które rozpatruje się jako mutagenne dla człowieka. Kategoria 3 Substancje o możliwym działaniu aniu mutagennym na człowieka.

52 Substancjom należą żącym do kategorii 1 przypisuje się symbol "T" i następuj pujący zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia: R46 Może e powodować dziedziczne wady genetyczne. Substancjom należą żącym do kategorii 2 przypisuje się symbol "T" i następuj pujący zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia: R46 Może e powodować dziedziczne wady genetyczne. Substancjom należą żącym do kategorii 3 przypisuje się symbol "Xn" Xn" " i następuj pujący zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia: R68 Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia.

53 Substancje działaj ające szkodliwie na rozrodczość Kategoria 1 Substancje o udowodnionym szkodliwym działaniu aniu na funkcje rozrodcze u człowieka. Kategoria 2 Substancje, które rozpatruje się jako działaj ające szkodliwie na funkcje rozrodcze u człowieka. Kategoria 3 Substancje o możliwym szkodliwym działaniu aniu na funkcje rozrodcze u człowieka.

54 Substancjom należą żącym do kategorii 1 przypisuje się symbol "T" i następuj pujące zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: R60 Może e upośledza ledzać płodność R61 Może e działać szkodliwie na dziecko w łonie matki Substancjom należą żącym do kategorii 2 przypisuje się symbol "T" i następuj pujące zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: R60 Może e upośledza ledzać płodność R61 Może e działać szkodliwie na dziecko w łonie matki Substancjom należą żącym do kategorii 3 przypisuje się symbol "Xn" Xn" i następuj pujące zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: R62 Możliwe ryzyko upośledzenia płodnop odności R63 Możliwe ryzyko szkodliwego działania ania na dziecko w łonie matki

55 KLASYFIKACJA NA PODSTAWIE ANALIZY SKUTKÓW W DZIAŁANIA ANIA NA ŚRODOWISKO Środowisko wodne Substancje i preparaty klasyfikuje się jako niebezpieczne dla środowiska i przypisuje się im symbol "N" oraz zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia, zgodnie z następuj pującymi kryteriami: R50 Działa a bardzo toksycznie na organizmy wodne R51 Działa a toksycznie na organizmy wodne R52 Działa a szkodliwie na organizmy wodne R53 Może e powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym

56 Biosystemy inne niż środowisko wodne Substancje i preparaty klasyfikuje się jako niebezpieczne dla środowiska i przypisuje się im symbol "N" oraz zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia zgodnie z kryteriami podanymi niżej: R54 Działa a toksycznie na rośliny R55 Działa a toksycznie na zwierzęta R56 Działa a toksycznie na organizmy glebowe R57 Działa a toksycznie na pszczoły R58 Może e powodować długo utrzymując c się niekorzystne zmiany w środowisku R59 Stwarza zagrożenie dla warstwy ozonowej

57 REACH (ang. Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1907/2006 dotyczące ce bezpiecznego stosowania chemikaliów, poprzez ich rejestrację i ocenę,, oraz w niektórych przypadkach udzielanie zezwoleń i ograniczenia handlu i stosowania niektórych chemikaliów. Rozporządzenie REACH, obowiązuje bezpośrednio, bez potrzeby wprowadzania do prawa polskiego. Weszło o w życie w dniu 1 czerwca 2007r. i zastępuje lub zmienia kilkadziesiąt dotychczas obowiązuj zujących wspólnotowych aktów w prawnych, zarówno rozporządze dzeń,, jak i dyrektyw wprowadzonych do prawa polskiego ustawą z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych. REACH obowiązuje na terytorium Unii Europejskiej, Norwegii, Islandii oraz Lichtensteinu. Nadzorem nad wdrażaniem aniem rozporządzenia zajmuje się Europejska Agencja Chemikaliów w (ECHA) w Helsinkach.

58 REACH ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i środowiska, w tym propagowanie alternatywnych metod oceny zagrożeń stwarzanych przez substancje oraz zapewnienie swobodnego obrotu substancjami na rynku wewnętrznym przy jednoczesnym wsparciu konkurencyjności ci i innowacyjności. ci. REACH nie ma zastosowania do: substancji radioaktywnych substancji pod nadzorem celnym półproduktów w niewyodrębionych przewozu substancji

59 PODSUMOWANIE Art Kodeks Pracy Niedopuszczalne jest stosowanie substancji i preparatów w chemicznych nie oznakowanych w sposób b widoczny, umożliwiaj liwiający ich identyfikację.

60 Wzory znaków ostrzegawczych, symbole i napisy określające znaczenie znaku ostrzegawczego T+ Substancje/preparaty bardzo toksyczne T Substancje/preparaty toksyczne Xn Xi Substancje/preparaty szkodliwe Substancje/preparaty drażniące C Substancje/preparaty żrące

61 F+ Substancje/preparaty skrajnie łatwopalne F Substancje/preparaty wysoce łatwopalne O Substancje/preparaty utleniające E Substancje/preparaty wybuchowe N Substancje/preparaty niebezpieczne dla środowiska

62 Art Kodeks Pracy Niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów w oraz kart charakterystyki, a także e opakowań zabezpieczających cych przed ich szkodliwym działaniem, aniem, pożarem lub wybuchem.

63 Oznakowanie opakowania substancji niebezpiecznej Nazwa substancji Nazwa lub imię i nazwisko, adres i numer telefonu Znak lub znaki ostrzegawcze i napisy określaj lające ich znaczenie Zwroty wskazujące rodzaj zagrożeń tzw. zwroty R Zwroty określaj lające warunki bezpiecznego stosowania tzw. zwroty S Numer WE Oznakowanie WE

64 Każdy znak ostrzegawczy powinien pokrywać 1/10 pola powierzchni oznakowania opakowania, ale nie mniej niż 1 cm 2 Piktogramy powinny być koloru czarnego na żółto-pomarańczowym tle Etykieta trwale przymocowana na powierzchni opakowania Kolor i wygląd d oznakowania opakowania tak dobrane, aby znak ostrzegawczy i jego tło t o wyraźnie się od siebie odróżnia niały Oznakowanie powinno być sporządzone w języku j polskim

65

66 Art Kodeks Pracy Stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych jest dopuszczalne pod warunkiem zastosowania środków zapewniających pracownikom ochronę ich zdrowia i życia.

67 29.1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. 02r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) Substancje i preparaty chemiczne umieszcza się w odpowiednich pojemnikach opatrzonych napisami zawierającymi nazwę substancji i preparatu oraz informującymi o ich niebezpieczeństwie lub szkodliwości dla zdrowia

68 29.2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) Substancje i preparaty niebezpieczne w rozumieniu przepisów w o substancjach i preparatach chemicznych przechowuje się w zamkniętych pomieszczeniach specjalnie przystosowanych do tego celu.

69 26 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) W warsztacie, laboratorium i pracowni wywiesza się w widocznym i łatwo dostępnym miejscu regulamin określaj lający zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

70 Dziękuj kuję za uwagę