SYLABUS. Przedmiot: Historia Kościoła. Rok akademicki: 2013/14. Rok studiów: I semestr: I II. Liczba godzin zajęć dydaktycznych. 45 godzin w semestrze

Transkrypt

1 SYLABUS Przedmiot: Historia Kościoła Rok akademicki: 2013/14 Rok studiów: I semestr: I II Prowadzący Liczba godzin zajęć dydaktycznych Opis przedmiotu (cel i zamierzone efekty kształcenia) Forma zajęć Forma i warunki zaliczenia Tematy poszczególnych zajęć Ks. dr Andrzej Motyka 45 godzin w semestrze Ukazanie w sposób naukowy dziejów chrześcijaństwa od chwili jego powstania do końca okresu średniowiecza w możliwie jak najszerszym kontekście geograficznym, gospodarczym, politycznym, społecznym, kulturalnym i wyznaniowym; ustalenie faktów z dziejów Kościoła, wyjaśnienie ich przyczyny oraz ukazanie skutków. wykład egzamin Semestr I 1. Przedmiot, cel, metody i podział historii Kościoła; źródła historii Kościoła; nauki pomocnicze historii Kościoła; historiografia kościelna; podręczniki i opracowania dziejów Kościoła 2. Przygotowanie na Odkupienie świata pogańskiego i narodu żydowskiego 3. Jezus Chrystus [życie, działalność i nauka; świadectwa] 4. Pierwsza gmina chrześcijańska w Jerozolimie 5. Działalność Apostołów 6. Przyczyny rozszerzania się chrześcijaństwa i jego rozwój w Imperium Rzymskim 7. Przyczyny i przebieg prześladowań chrześcijaństwa 8. Literacka walka pogaństwa z Kościołem (I - III w.) 9. Zasadnicze prawdy wiary chrześcijańskiej 10. Ojcowie Apostolscy 11. Umacnianie nauki kościelnej - teologia: Ireneusz i teologowie zachodni, szkoły katechetyczne, teologowie aleksandryjscy 12. Działalność chrześcijańskich apologetów 13. Początki gnostycyzmu - ebionici, elkazaici, nikolaici, szymonianie, setianie, barbelognostycy, Cerynt, Menander, Saturnil z Antiochii, Karpokrates, Bazylides 14. Wrogie doktryny: montanizm, gnostycyzm, marcjonizm, manicheizm, monarchianizm 15. Herezje i schizmy: oczekiwania eschatologiczne (chiliazm), spory o pokutę - schizmy Nowacjana, Felicissimusa i Melecjusza 16. Ustrój pierwotnego Kościoła (I-III w.) - duchowieństwo i jego podział hierarchiczny; biskupstwa i organizacja metropolitalna; prymacjalne stanowisko Rzymu 17. Kult pierwotnego Kościoła (I-III w.) - chrzest, katechumenat; Eucharystia, agapy, obowiązek tajemnicy; pokuta; święta i posty; mał-

2 żeństwo; spór o ważność chrztu heretyków, spór o datę święcenia Wielkanocy 18. Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa poza granicami Imperium Rzymskiego - Cesarstwo Sassanidzkie, Armenia, kraje kaukaskie, kraje arabskie, Etiopia 19. Polityka kościelna Konstantyna Wielkiego i jego następców 20. Polityka kościelna cesarzy rzymskich (2 poł. IV w. - 1 poł. V w.) 21. Rozwój chrześcijaństwa w Cesarstwie Rzymskim - chrystianizacja łacińskiego Zachodu, ewangelizacja arystokracji i inteligencji, nawrócenie wsi 22. Złoty wiek Ojców Kościoła 23. Życie chrześcijańskie przy końcu czwartego stulecia - organizacja Kościoła; liturgia i sakramenty; formy pobożności; kult męczenników; pielgrzymki. Wpływ chrześcijaństwa na życie publiczne (prawodawstwo, obyczaje, dobroczynność) 24. Początki i rozwój życia zakonnego 25. Arianizm. I Sobór Powszechny w Nicei (325) 26. Spór o bóstwo Ducha Świętego. II Sobór Powszechny 27. Donatyzm. Apolinaryzm. Pelagianizm 28. Nestorianizm. III Sobór Powszechny 29. Monofizytyzm. IV Sobór Powszechny 30. Schizma akacjańska 31. Dzieje Kościoła poza granicami Cesarstwa (V-VI w.): a) Kościół w Persji b) Armenia i kraje kaukaskie c) Kościół etiopski d) Rozwój chrześcijaństwa w Nubii i Arabii Południowej 32. Chrześcijaństwo wśród Germanów podczas i po okresie wędrówek ludów 33. Chrześcijaństwo wśród Celtów i Anglosasów na Wyspach Brytyjskich (do XI w.) 34. Hierarchia kościelna (IV-VIII w.) - nowe urzędy kościelne; wykształcenie, utrzymanie, kwalifikacje i przywileje stanowe kleru 35. Ustrój Kościoła (IV-VIII w.) - powstanie parafii, prywatne kościoły na Zachodzie, organizacja patriarchatów, synody 36. Papiestwo i prymat Rzymu. Leon Wielki i Grzegorz Wielki. Stosunek państwa i Kościoła. 37. Kościół merowiński i Kościół frankoński ( ). 38. Kościół niemiecki ( ) 39. Kościół na półwyspie iberyjskim ( ) 40. Chrystianizacja ludów północnych: Dania, Norwegia, Islandia, Szwecja 41. Chrystianizacja Słowian i Węgrów: Chorwaci, Czesi (Św. Wojciech), Wieleci (metropolia magdeburska), Rusini, Węgrzy 42. Kult publiczny i życie religijne (VII-XI w.) Semestr II 1. Obrazoburstwo. VII Sobór Powszechny 2. Islam geneza, nauka i rozwój 3. Powstanie Państwa Kościelnego

3 4. Polityka kościelna Karolingów. Renesans Karoliński 5. Spór Focjański. VIII Sobór Powszechny 6. Apostołowie Europy: św. Bonifacy, św. Cyryl-Konstantyn i św. Metody-Michał 7. Kryzys papiestwa w IX i X wieku. Saeculum obscurum. Legenda o Joannie Papieżycy 8. Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego. Działalność polityczno-kościelna Ottona Wielkiego, Ottona II i Ottona III 9. Kościół bizantyjski w przededniu Wielkiej Schizmy. Wielka Schizma z 1054 r. 10. Reforma Kościoła w XI w. (gregoriańska) a) Sytuacja społeczno-demograficzna Europy w dobie reformy gregoriańskiej b) Reformatorski ruch kluniacki c) Wypracowanie programu reform d) Działalność reformatorska papieża Grzegorza VII ( ) 11. Dzieje reformy kościelnej za pontyfikatów następców Grzegorza VII a) Wiktor III ( ), Urban II ( ), Paschalis II ( ), Gelazy II ( ), Kalikst II ( ); cesarz Henryk V ( ) b) Konkordat wormacki c) I i II Sobór Laterański d) Schizma Anakleta 12. Konfrontacja powszechnego papiestwa z powszechnym cesarstwem a) Polityka kościelna cesarza Fryderyka Barbarossy ( ) b) Pontyfikat papieża Aleksandra III ( ) c) XI Sobór Powszechny (Laterański III) w 1179 d) Cesarstwo i papiestwo w latach Dzieje papiestwa od pontyfikatu Innocentego III do pontyfikatu Bonifacego VIII a) Papież Innocenty III ( ) b) Sobór Laterański IV 1215 c) Cesarstwo i papiestwo w I połowie XIII w. d) I i II Sobór Lyoński e) Konflikt między papieżem Bonifacym VIII ( ) i królem Francji Filipem IV Pięknym ( ) 14. Wyprawy krzyżowe: przyczyny i przebieg Krucjat, Królestwo Jerozolimskie, Cesarstwo Łacińskie ( Romania ) w Konstantynopolu 15. Kościół bizantyjski w Cesarstwie Wschodnim (od Wielkiej Schizmy do upadku Konstantynopola); Próby nawiązania unii kościelnej 16. Dzieje Kościoła wschodniego pod panowaniem islamu patriarchaty znajdujące się poza granicami imperium bizantyjskiego (do upadku Konstantynopola) 17. Dzieje Kościołów przedchalcedońskich (do XV w.): Kościół nestoriański, Kościoły monofizyckie 18. Rozwój życia zakonnego: a) Zakony reformatorskie kongregacja kluniacka, kameduli,

4 Literatura podstawowa kartuzi, cystersi, kanonicy regularni, premonstratensi b) Zakony rycerskie c) Zakony żebracze 19. Ustrój i organizacja średniowiecznego Kościoła: papiestwo, patriarchaty, metropolie i prymasostwo, diecezje i ich wewnętrzny ustrój, parafie 20. Rozwój średniowiecznej nauki i kultury kościelnej: uniwersytety, teologia, prawo, architektura, sztuka i muzyka kościelna; kult publiczny i życie religijne wiernych w średniowieczu 21. Papiestwo w Awinionie ( ). XV Sobór Powszechny w Vienne ( ). Sprawa zakonu templariuszy. 22. Wielka schizma zachodnia ( ). XVI Sobór Powszechny w Konstancji ( ) 23. Misje kościelne w średniowieczu 24. Średniowieczne herezje: katarzy (albigensi) i waldensi, ruchy spirytualne i spory o ubóstwo, Jan Wiklif i wiklifityzm w Anglii, Jan Hus i husytyzm w Czechach 25. Powstanie, działalność i znaczenie inkwizycji kościelnej 26. Papież Eugeniusz IV ( ). XVII Sobór Powszechny bazylejsko-ferraro-florencko-rzymski ( ) 27. Kościół w okresie renesansu: a) Pontyfikaty renesansowych papieży b) Próby reformy Kościoła XVIII Sobór Powszechny (V Laterański) c) Klimat religijny XV wieku 28. Kościół bizantyjski pod panowaniem Turcji (po upadku Konstantynopola); Kościół prawosławny w Rumunii i wśród narodów słowiańskich - Ruś, Bułgaria, Serbia (do XV w.) 29. Dzieje Kościoła katolickiego w krajach Europy Zachodniej i Północnej w okresie od XI-XV w.: we Francji, na Wyspach Brytyjskich, na półwyspie iberyjskim, w Niemczech, w krajach skandynawskich 30. Kościół katolicki w krajach Europy środkowo-wschodniej: na Węgrzech, w krajach słowiańskich, na Litwie (do XV w.) 31. Chrzest Polski i jego znaczenie 32. Ustrój i organizacja Kościoła w Polsce 33. Kościół polski w okresie reformy gregoriańskiej 34. Kościół katolicki w Polsce podczas rozbicia dzielnicowego ( /1320) 35. Polityka kościelna królów z dynastii piastowskiej: Władysława Łokietka ( ) i Kazimierza Wielkiego ( ) 36. Kościół polski za panowania Andegawenów i Jagiellonów (do rządów Aleksandra Jagiellończyka ) 37. Polscy święci okresu średniowiecza - Bihlmeyer K., Tüchle H., Historia Kościoła, t. 1, Warszawa Banaszak M, Historia Kościoła katolickiego, t. 1, Warszawa 1986; t. 2, Warszawa Historia Kościoła, red. L. J. Rogier, R. Aubert, M. D. Knowles, t. 1, Warszawa 1986; t. 2, Warszawa Kumor B., Historia Kościoła, t. 1, Lublin 1973; t. 2, Lublin 1976; t. 3,

5 Literatura uzupełniająca Lublin Historia Kościoła w Polsce, red. B. Kumor, Z. Obertyński, t. 1, cz. 1, Poznań-Warszawa Kłoczowski J., Müllerowa L., Skarbek J, Zarys dziejów Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków Umiński J., Historia Kościoła, wyd. 4, Opole Daniel-Rops, Kościół pierwszych wieków, Warszawa Tenże, Kościół wczesnego średniowiecza, Warszawa 1969.