Makroskopowa ocena uczulającego i drażniącego działania wybranej grupy preparatów poprawiających utrzymanie protez całkowitych w badaniach in vivo

Transkrypt

1 PROTET. STOMATOL., 2009, LIX, 4, Makroskopowa ocena uczulającego i drażniącego działania wybranej grupy preparatów poprawiających utrzymanie protez całkowitych w badaniach in vivo Evaluation of the selected group of the denture adhesives for allergic and irritation effect in in vivo study Zdzisław A. Bogucki 1, D. Paluch 2, S. Pielka 2, L. Solski 2 1 Z Zakładu Materiałoznawstwa Stomatologicznego Katedry Protetyki Stomatologicznej Akademii Medycznej we Wrocławiu Kierownik Katedry dr hab. n. med. H. Panek prof. nadzw. 2 Z Zakładu Chirurgii Eksperymentalnej i Badania Biomateriałów Akademii Medycznej we Wrocławiu Kierownik dr hab. n. med. S. Pielka prof. nadzw. HASŁA INDEKSOWE: preparaty adhezyjne, protezy całkowite KEY WORDS: denture adhesive, complete denture Streszczenie Cel pracy. Określenie występowania na skórze zwierząt laboratoryjnych uczulającego i drażniącego oddziaływania grupy preparatów adhezyjnych oraz wystąpienie reakcji uczuleniowej i drażniącej w połączeniu ich ze środkiem przyśpieszającym regenerację błony śluzowej jamy ustnej. Materiał i metoda. Badania przeprowadzono zgodnie z normą PN EN ISO (sierpień 2002) Biologiczna ocena wyrobów medycznych. Badania działania drażniącego i uczulającego ( Biological evaluation of medical devices-part 10: Tests for irritation and sensitization). Normy tego badania są także przewidziane do badań materiałów stomatologicznych kontaktujących się z błoną śluzową jamy ustnej. Wnioski. Badane preparaty adhezyjne w ocenie punktowej działania uczulającego, zarówno w postaci czystej jak i w połączeniu z preparatem p/zapalnym uzyskały wynik poniżej 1 punktu, co pozwala zaliczyć je do grupy preparatów nie wywierających uczulającego działania. Badane preparaty adhezyjne w ocenie działania drażniącego, aplikowane zarówno w postaci czystej jak i w połączeniu z preparatem p/zapalnym uzyskały Wskaźnik Pierwotnego Podrażnienia od 0 do 1,28 punktu. Preparaty Blenda-dent i Corega Fix&fest Summary Aim of the study: Dermal allergic and irritation tests in small animals were performed to identify dental adhesive materials in a clear form and with Sachol, which may be a potential skin allergen and irritant. Material and methods: The research was performed according to PN-EN ISO and PN-EN ISO 7405 standards Biological evaluation of medical devices Part 10: Tests for irritation and delayed-type hypersensitivity. These norms are also recommend for dental materials intended to be in contact with oral tissues. Results and conclusions: The dental adhesive materials tested according to the Grading System for oral mucosa and skin allergic effects in their clear form and with Sachol were scored below one, which allows for their classification as materials not exerting allergic effects. Their evaluation in clear form and with Sachol for irritant effects based on the Irritation Index for oral mucosa and skin irritant effects ranged from 0 to.1.28 scores. The higher indices were shown only for Blenda-dent (0.67 and 0.67, respectively) and Corega Fix&Fest (1.05 and 1.28, respectively). These scores correspond with their minimal irritating effects on the animals skin. 257

2 Z. A. Bogucki i inni Niektóre preparaty, w formie czystej lub w połączeniu z innymi środkami, mogą powodować podrażnienia skóry, błony śluzowej, a także wywoływać opóźnione reakcje alergiczne. Tradycyjnie, potencjalne ujemne działanie sprawdza się na małych zwierzętach, co pomaga przewidywać możliwe szkodliwe następstwa dla człowieka. Ostatnio, alternatywą dla tych badań są badania in vitro. Mimo czynionych wysiłków, do chwili obecnej nie wynaleziono takiego badania in vitro, które byłoby w stanie zastąpić badania in vivo. Tam gdzie jest to możliwe, badania na zwierzętach poprzedza się przesiewowymi badaniami in vitro. Ponieważ liczba zwierząt jest ograniczona, uzyskane wyniki badań mogą być niewystarczające do opracowań statystycznych. Do uczulenia dochodzi u człowieka w następstwie jednorazowych lub powtarzalnych ekspozycji skóry; układ odpornościowy ma swój udział zarówno w samym powstawaniu, jak i wywoływaniu procesu. Istotne jest to, czy hepten będący składnikiem chemicznym, posiada zdolność penetracji skóry. Po reakcji z białkami skóry staje się on antygenem. Komórki Langerhansa na granicy naskórka i skóry, przekazują antygen odpowiednim limfocytom, które po aktywacji zapoczątkowują odczyny odpornościowe. Niewielki odsetek tych limfocytów stanowią komórki wyposażone w długotrwałą pamięć i to one są pierwotnymi aktywatorami w fazie wstępnej. W wyniku tego kolejne ekspozycje mogą wywoływać reakcje niepomyślne albo szkodliwe, pośrednio przez limfokiny uwolnione z pobudzonych limfocytów oraz inne komórki zapalne napływające w miejsce uszkodzenia (1-4) W 1895 roku Jadassohn wprowadził do praktyki klinicznej test płatkowy w celu wykrywania uczuleń na rtęć. Ten odkrywczy krok stworzył naukowe podstawy do opracowania badań mających na celu rozpoznawanie i przewidywanie alergii kontaktowej u ludzi i zwierząt. Pionierskie prace Landsteinera i Chase, którzy używając świnek morwykazały wyższy WPP (0,67 0,67 i 1,05 1,28) co odpowiada lekkiemu stopniowi nasilenia działania drażniącego na skórę badanych zwierząt. Wyniki badań przedstawiono w tabelach. Jednym z podstawowych czynników decydującym o możliwości użytkowania przez pacjenta protez całkowitych górnych jest ich retencja na podłożu protetycznym. W warunkach fizjologicznych utrzymanie protezy następuje poprzez przyssanie się jej do podniebienia. Warunkiem wystąpienia tej siły jest obecność odpowiedniej ilości, gęstości i rodzaju śliny. U pacjentów, u których jej wydzielanie jest zaburzone na skutek schorzeń ogólnoustrojowych (np. cukrzyca, zaburzenia hormonalne), alergii lekowych, czy zmian w obrębie gruczołów ślinowych, konieczne jest stosowanie środków poprawiających adhezję protez do podłoża protetycznego. Środki te występują w różnej postaci tj. w formie pasty, zasypki, żelu lub folii. Ich wpływ na stan błony śluzowej jamy ustnej i jej struktury komórkowe nie zawsze jest obojętny. Stosowanie środków adhezyjnych w sposób zdecydowany poprawia retencję protez a tym samym wydolność żucia. U pacjentów, u których występują czynniki uniemożliwiające osiągnięcie poprawnej retencji uzupełnienia na podłożu protetycznym mogą stanowić one pewne wyjście z tej trudnej sytuacji. Jednak regularne ich używanie może mieć również negatywne skutki. Wskazywana jest możliwość zaburzenia równowagi flory bakteryjnej jamy ustnej poprzez rozwój grzybów i bakterii. Składniki preparatów poprawiających adhezję (np. formaldehydy) mogą działać alergizująco, drażniąco lub cytotoksycznie szczególnie na komórki fibroblastów, także zawartość w nich sodu może wpłynąć na wystąpienie nadciśnienia tętniczego. Inną negatywną cechą preparatów adhezyjnych jest ich niskie Ph, które wynosi średnio 5,5 i może niekorzystnie oddziaływać na hydroksyapatyty szkliwa zębów przeciwstawnego łuku zębowego. Ponadto u pacjentów, na skutek przewlekłej suchości jamy ustnej, bardzo często dochodzi do mechanicznych podrażnień podłoża protetycznego, zmuszającego ich do częstego stosowania środków przyśpieszających regenerację błony śluzowej jamy ustnej. 258 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 4

3 Protezy całkowite skich uzasadnili badania opóźnionej nadwrażliwości, zapoczątkowały rozwój prospektywnych i predyktywnych badań stosowanych do oceny potencjalnych możliwości uczulających przez surowce i / lub składniki wyrobów. W roku 1965 Buehler zalecał stosowanie zakrytych płatków w celu stworzenia zamknięcia jako metody nasilonej ekspozycji oraz do imitowania procedur stosowanych u człowieka (Human Repeat Insult Patch badanie HRIPT). Dowodzono, że metoda zakrytych płatków jest czuła i na jej podstawie powinno się dokładnie przewidzieć powstanie średniego i ciężkiego stopnia uczulenia, a przez to umożliwić ochronę człowieka przed doświadczeniem szkodliwych odczynów z powodu HRIPT. Przedstawione dane wykazywały wyższość metody płatkowej nad metodą wstrzykiwań śródskórnych oraz metodą naskórną sposobem otwartym. Prowokowania układu odpornościowego przez adiuwanty nie stosowano. Metoda ta jest uznana za czułą do wykrywania nawet słabych substancji uczulających i została uznana za odpowiednią do stosowania w Procedurze Oceny Ryzyka (1-3, 5) Magnusson i Kligman sprawdzili wiele wariantów badań na świnkach morskich i opracowali metodę opartą na wstrzyknięciach śródskórnych (z i bez kompletnego adiuwantu Freunda, FCA) z następczym przyłożeniem naskórnym badanej substancji w tym samym miejscu. Metoda oryginalna wymaga wstępnego zadziałania na badane miejsce, jeśli badana substancja nie jest drażniąca. Z założenia wykrywa ona słabe uczulacze, ponieważ określenie słaby obejmuje brak dodatnich odczynów. Metoda ta jest czuła i powszechnie stosowana. Z powodu nienormalnej drogi ekspozycji wstrzyknięcie, oraz użycia FCA, dochodzi do pominięcia ważnych składowych układu odpornościowego (komórek Lagerhansa). Może to przeorganizować uczulacze i /lub wytworzyć doświadczalną tolerancję (1, 6) Wymienione dwa badania są najczęściej stosowane do oceny bezpieczeństwa; test zamkniętego płatka głównie w USA, a test FCA w Europie. Są one także zalecanymi metodami w aktualnych przewodnikach OECD i EEC. Obecnie istnieje kilkanaście procedur uznawanych jako dopuszczalne pod warunkiem, że procedura jest właściwie udokumentowana i przestrzegana przez badającego. Zalecane jest, aby we wszystkich przypadkach procedury badawcze były przeprowadzane według oryginalnego opisu metody (1). Cel pracy Określenie występowania na skórze zwierząt laboratoryjnych uczulającego oraz drażniącego oddziaływania grupy preparatów adhezyjnych oraz wystąpienie reakcji alergicznej lub podrażnienia, także w połączeniu ich ze środkiem przyśpieszającym regenerację błony śluzowej jamy ustnej. Materiał i metoda Badania mają charakter oceny normatywnej, wg norm PN EN Przedkliniczna ocena biozgodności urządzeń medycznych używanych w stomatologii Badanie materiałów stomatologicznych. Badania przeprowadzono zgodnie z normą PN EN ISO (sierpień 2002) Biologiczna ocena wyrobów medycznych. Badania działania drażniącego i uczulającego oraz Metody badań działania drażniącego nadwrażliwości typu opóźnionego ( Biological evaluation of medical devices-part 10: Tests for irritation and sensitization). Normy tego badania są także przewidziane do badań materiałów stomatologicznych kontaktujących się z błoną śluzową jamy ustnej (1-6). Przed wykonaniem doświadczeń na zwierzętach przeprowadzone zostały badania działania cytotoksycznego -in vitro, które pozwoliły na wyeliminowanie z dalszych badań na zwierzętach środków o niekorzystnych właściwościach. W tego typu ocenie jak dotychczas, nie istnieją akceptowalne badania alternatywne. Proponowana liczba i dobór gatunków zwierząt dokonany został w oparciu o zalecenia normy, tj. dla badań reakcji uczuleniowej świnki morskie, a do określenia drażniącego działania preparatów królików. Przed przystąpieniem do badań uzyskano wszystkie konieczne zgody i zezwolenia do przeprowadzenia doświadczeń na zwierzętach. Do badań wykorzystano następujące preparaty: podściółki mocujące: Secure firmy Jonson&Jonson (preparat na bazie agaru, któ- PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 4 259

4 Z. A. Bogucki i inni rych skład nie został dokładnie podany przez producenta), proszek mocujący: Protefix firmy Queisser Pharma (skład: alginian sodu 99,976g, mentol, sole sodowe chlorofilinianu miedziowego). klej do protez: Fitty-dent firmy Fittydent International GMBH (skład: karboksymetylceluloza sodowa, octan winylu, alkohol skażony, parafina mikrokrystaliczna, hydroksypropylceluloza) klej Blend-a-dent Extra Stark firmy Wick Pharma (skład: polymethoksyethylen 2,7:1, Calciun-Zink Salz 302 mg, carmellose-natrium 192 mg) krem mocujący: Corega Fix&Fest firmy Block Drug Comp. Inc. (skład: kopolimer metylowinyloeterowy kwasu maleinowego, sól sodowa magnezowa, cynkowa, sól sodowa karboksymetylocelulozy). preparat przeciwzapalny Sachol-żel firmy Jelfa (skład: salicylan choliny 87,1 mg, chlorek cetalkoniowy 0,1 mg, hydroksyetyloceluloza, hydroksybenzoesan metylu, hydroksybenzoesan propylu, glicerol, olejek anyżowy, alkohol etylowy, woda oczyszczona. Wszystkie środki są ogólnodostępne i posiadają atesty. Badania w żaden sposób nie były powiązane z firmami produkującymi wybrane preparaty. Badania działania uczulającego Przygotowanie zwierząt do badań Jako zwierzęta doświadczalne użyto, zgodnie z normą, samice, albinosów świnki morskiej rasy Dankin Hartley. Wszystkie zwierzęta przeszły 3-tygodniowy okres aklimatyzacji w standardowych warunkach zwierzętarni Zakładu Chirurgii Eksperymentalnej i Badania Biomateriałów Akademii Medycznej we Wrocławiu. Badanie działania uczulającego zostało przeprowadzone na świnkach morskich, albinosach, samicach nieródkach o wadze od 300 g do 400 g, sposobem zamkniętego płatka. Wykonanie badania Dla każdego rodzaju preparatu wykonano następujące badania: Badania każdego rodzaju środka adhezyjnego oraz ich połączenia z preparatem przeciwzapalnym, a także badania środka p/zapalnego przeprowadzono na 10 świnkach morskich. Grupę kontrolną stanowiło 5 świnek morskich. W przeddzień badania, zwierzętom wystrzyżono sierść po lewej, górnej stronie grzbietu. W dniu badania fazy wzbudzenia, przyłożone zostały na wygolone miejsce płatki gazy ze środkiem adhezyjnym w postaci czystej 0,5 g lub w połączeniu z preparatem przeciwzapalnym w proporcji 1-1 oraz sam środek przeciwzapalny 0,5 g i zabezpieczone opatrunkiem uciskowym na okres 6 h. Zwierzętom grupy kontrolnej przyłożone zostały płatki gazy nasączone roztworem soli fizjologicznej. Badanie powtarzane było w odstępach tygodniowych przez trzy tygodnie. Po upływie 14 dni od ostatniego przyłożenia zostało przeprowadzone badanie fazy prowokacji. Płatki gazy z badanymi środkami przyłożone zostały na wygolone miejsca, które nie podlegały badaniu (prawa, górna strona grzbietu) na 6 h. Ocena zmian skórnych została przeprowadzona po 24 i 48 h. Każdy rodzaj środka oceniony został na 10 świnkach morskich. Poszczególne preparaty, także Sachol żel, aplikowano osobno w formie czystej oraz oddzielnie w połączeniu z preparatem regenerującym w ilościach i proporcjach takich jak uprzednio. Badanie działania drażniącego Przygotowanie zwierząt do badań Każdy preparat przebadano na 3 królikach albinosach rasy Termondzkiej, obojga płci, o średniej masie ciała 2,8 3 kg. Zwierzęta pochodziły z hodowli ów Wojciechowscy, Małujowice, woj. opolskie Wszystkie zwierzęta przeszły 3-tygodniowy okres aklimatyzacji w standardowych warunkach zwierzętarni Zakładu Chirurgii Eksperymentalnej i Badania Biomateriałów Akademii Medycznej we Wrocławiu Wykonanie badania W przeddzień badania królikom wystrzyżono sierść na grzbiecie po obu stronach kręgosłupa. W dniu badania próbki preparatów, w ilości 0,5 g nakładano na skórę po obu stronach kręgosłupa wg schematu podanego na rycinie 1. Miejsca nałożenia preparatów przykryto pergaminem i następnie owinięto króliki bandażem. Po upływie 24 h zdjęto opatrunki i usunięto badane preparaty. 260 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 4

5 Protezy całkowite Ryc. 1. Miejsca nałożenia preparatów na skórę grzbietu królików. W przypadku uzyskania dodatniej reakcji podrażnienia, badanie przeprowadzano dwukrotnie. Proponowana liczba i dobór gatunków zwierząt dokonany został w oparciu o zalecenia normy. W tego typu ocenie nie istnieją jak dotychczas akceptowalne badania alternatywne. Wyniki badań Ocenę wystąpienia skórnej reakcji uczuleniowej przeprowadzono po czwartym przyłożeniu preparatów, na podstawie tabeli klasyfikacji odczynów skórnych. Klasyfikacja ta obejmuje ocenę ewentualnego wystąpienie rumienia, wytworzenie strupa oraz powstanie i stopień nasilenia obrzęku. Uzyskane wyniki badań działania uczulającego przedstawiono w tabeli I. Wyniki badań działania drażniącego przedstawiono w tabeli II. Punktację Pierwotnego Podrażnienia podano w tabelach III VII. Ocenę zmian skórnych w miejscu nałożonych preparatów przeprowadzano po 24, 48 i 72 h. Klasyfikację odczynów śródskórnych przeprowadzono zgodnie z kryteriami: Rumień i wytworzenie strupa Brak rumienia 0 Rumień ledwie widoczny 1 Rumień wyraźny 2 Rumień umiarkowany 3 Silny rumień aż do wytworzenia strupa 4 Powstanie obrzęku Brak obrzęku 0 Obrzęk ledwie widoczny 1 Obrzęk wyraźny 2 Obrzęk umiarkowany 3 Silny obrzęk 4 T a b e l a I. Działanie uczulające preparatów Preparat Liczba zwierząt ogółem Liczba zwierząt ze zmianami 24 h 48 h Charakter zmian 24 h Ocena punktowa działania uczulającego Sachol Brak widocznych zmian 0 Blend-a-dent Niejednolity rumień 0,5 Blend-a-dent + sachol Niejednolity rumień 0,3 Fitty-dent Niejednolity rumień 0,8 Fitty-dent + sachol Niejednolity rumień 0,3 Fix&Fast Brak widocznych zmian 0 Fix&Fast + sachol Brak widocznych zmian 0 Protefix + H 2 O Brak widocznych zmian 0 Protefix + sachol Brak widocznych zmian 0 Secure Brak widocznych zmian 0 Secure + sachol Brak widocznych zmian 0 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 4 261

6 Z. A. Bogucki i inni T a b e l a I I. Wynika działania drażniącego Ocena punktowa działania drażniącego Substancja 1 h 24h 48h 72h L P L P L P L P Fitty-dent Fitty-dent + Sachol Sachol Blend-a-dent Extra Stark Blend-a-dent Stark + Sachol Sachol Protefix Protefix + Sachol Sachol Corega Fix&Fest Corega Fix&Fest + Sachol Sachol Fitty-dent Corega Fix&Fest Blend-a-dent Extra Stark Secure Secure + Sachol Sachol T a b e l a I I I. Punktacja Pierwotnego Podrażnienia preparatu Fitty-dent Fitty-dent Fitty-dent + sachol Sachol 1 0, Razem WPP 0, Drażnienie bez znaczenia. 262 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 4

7 Protezy całkowite T a b e l a I V. Punktacja Pierwotnego Podrażnienia preparatu Blenda-dent Blend-a-dent Blend-a-dent + sachol Sachol Razem WPP 0,67 0,67 0 Drażnienie lekkie, bez znaczenia dla preparatu Sachol. T a b e l a V. Punktacja Pierwotnego Podrażnienia preparatu Protefix Protefix Protefix + sachol Sachol Razem WPP Brak działania drażniącego. T a b e l a V I. Punktacja Pierwotnego Podrażnienia preparatu Corega Fix & Fest Corega Fix&Fest Corega Fix&Fest + sachol Sachol 1 0,83 0, ,16 1, ,16 1,5 0 Razem 3,15 3,49 0 WPP 1,05 1,28 0 Corega oraz Corega + sachol lekkie działanie drażniące. Dla każdego zwierzęcia zsumowano Punktację Pierwotnego Podrażnienia oddzielnie dla rumienia i obrzęku, uzyskiwane dla każdego preparatu i każdego czasu badania, po czym podzielono przez całkowitą liczbę obserwacji. Na podstawie uzyskanej Punktacji Pierwotnego Podrażnienia dla każdego badanego preparatu obliczono Wskaźnik Pierwotnego Podrażnienia: WPP = suma Punktacji Pierwotnego Podrażnienia podzielona przez liczbę zwierząt. Wskaźnik Pierwotnego Podrażnienia obejmuje następujące kategorie: Bez znaczenia 0,0 do 0,4 Lekkie 0,5 do 1,9 Średnie 2,0 do 4,9 Ciężkie 5,0 do 8,0 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 4 263

8 Z. A. Bogucki i inni T a b e l a V I I. Punktacja Pierwotnego Podrażnienia preparatu Secure Secure Secure + sachol Sachol Razem WPP Brak działania drażniącego. Omówienie Przeprowadzone badania ujawniły, że niewielkie reakcje uczuleniowe wystąpiły na skórze zwierząt laboratoryjnych w przypadku zastosowania dwóch preparatów. Preparaty te wywołały słabo nasiloną reakcję w postaci niejednolitego rumienia, który wystąpił po 24 godzinach od aplikacji. Reakcja była widoczna zarówno po zastosowaniu preparatów w postaci czystej jak i w połączeniu z preparatem regenerującym. Stopień nasilenia reakcji był zbliżony w obu przypadkach i manifestował się w przypadku preparatu czystego Blend-a-dent na skórze pięciu zwierząt laboratoryjnych a w połączeniu z preparatem regenerująco-p/zapalnym trzech świnek morskich. Ocena punktowa działania uczulającego wyniosła odpowiednio 0,5 i 0,3. Po zastosowaniu preparatu Fitty-dent również wystąpiła reakcja uczuleniowa, zarówno po zastosowaniu preparatu w formie czystej u ośmiu zwierząt jak i w połączeniu z preparatem Sachol u trzech świnek. Odpowiednio ocena punktowa działania uczulającego wyniosła 0,8 i 0,3. W przypadku obu tych preparatów, w trakcie oceny grzbietu skóry badanych zwierząt laboratoryjnych, po 48 godzinach od momentu aplikacji w trakcie badania głównego nie stwierdzono występowania reakcji uczuleniowej, a wcześniejsze zmiany skórne w postaci niejednolitego rumienia wycofały się. Po zastosowaniu pozostałej grupy preparatów adhezyjnych, zarówno w postaci czystej jak i w połączeniu z preparatem Sachol nie zaobserwowano na grzbiecie skóry badanych zwierząt widocznych reakcji i zmian uczuleniowych ocena punktowa działania uczulającego wyniosła 0. Stwierdzenie stopnia 1 lub wyższego w badanej grupie oznacza uczulenie pod warunkiem, że w kontrolnej grupie zwierząt oceny występują poniżej 1 stopnia. Jeśli w grupie kontrolnej stwierdza się stopień 1 lub wyższy, wówczas odczyny w grupie badanej przewyższające największe zmiany w grupie kontrolnej przyjmuje się za uczulenie. Przeprowadzone badania ujawniły także, że niewielka reakcja podrażnienia wystąpiła na skórze zwierząt laboratoryjnych w przypadku zastosowania trzech preparatów. Preparaty te wywołały słabo nasiloną reakcję w postaci niejednolitego rumienia, który wystąpił po 24 godzinach od aplikacji. Reakcja była widoczna zarówno po zastosowaniu preparatów w postaci czystej jak i w połączeniu z preparatem regenerującym. Reakcja podrażnienia wystąpiła po zastosowaniu preparatu Fitty-dent w postaci czystej. Stopień nasilenia reakcji na podstawie Wskaźnika Pierwotnego Podrażnienia wyniósł 0,05 punktu. W przypadku preparatu Blend-a-dent w postaci czystej i w połączeniu z preparatem regenerująco-p/zapalnym na skórze zwierząt laboratoryjnych wystąpiła reakcja podrażnienia. Ocena punktowa działania drażniącego wyniosła dla obu badanych postaci 0,67 punktów. W trakcie badania środka Corega Fix&Fest reakcja podrażnienia wystąpiła po zastosowaniu preparatu w postaci czystej jak i w połączeniu z preparatem regenerującym. Odpowiednio WPP wynosił 1,05 i 1,28 punktu. W przypadku preparatów Blenda-dent i Corega 264 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 4

9 Protezy całkowite Fix&Fest, w trakcie oceny grzbietu skóry badanych zwierząt laboratoryjnych, po 48 i 72 godzinach od momentu aplikacji w trakcie badania głównego, stwierdzono występowanie reakcji podrażnienia, i występowanie zmian skórnych w postaci niejednolitego rumienia o lekkim stopniu nasilenia. Ewentualny dodatni wynik badania laboratoryjnego nie eliminuje badanego materiału z użytku, gdyż dawka użytego w badaniu materiału może przewyższać tą, która będzie stosowana w normalnych warunkach. Wynik dodatni otrzymany przy użyciu którejś z uznanych procedur wskazuje na potrzebę uzyskania dodatkowych danych z badań zwierząt lub ludzi, umożliwiających ocenę stopnia ryzyka stosowania badanych substancji u ludzi. W przypadku preparatów przeznaczonych do szerokiego stosowania, zarówno na skórę i błonę śluzową zdrową, jak i chorą, żadne znaczące ryzyko nie może być zaakceptowane. Jednakże można zaakceptować wiele dodatkowych składników o potencjalnych właściwościach uczulających, niektórych ludzi lub zwierzęta, z powodu ich dobroczynnego działania(1) Wnioski Badane preparaty adhezyjne w ocenie punktowej działania uczulającego, zarówno w postaci czystej jak i w połączeniu z preparatem p/zapalnym, uzyskały wynik poniżej 1 punktu, co pozwala zaliczyć je do grupy preparatów nie wywierających działania uczulającego. Badane preparaty adhezyjne w ocenie działania drażniącego, aplikowane zarówno w postaci czystej jak i w połączeniu z preparatem p/zapalnym uzyskały Wskaźnik Pierwotnego Podrażnienia od 0 do 1,28 punktu. Preparaty Blenda-dent i Corega Fix&fest wykazały wyższy WPP (0,67 0,67 i 1,05 1,28) co odpowiada lekkiemu stopniowi nasilenia działania drażniącego na skórę badanych zwierząt. Piśmiennictwo 1. Norma europejska PN EN ISO : Biologiczna ocena wyrobów medycznych. Warszawa, 2003, Emtestam L., Ollmar S.: Electrical Impedance Index In Human Skin: Measurements after Occlusion In 5 Snatomical Regions and In Mild Contact Dermatitis. Contact Dermatitis, 1993, 28, European Chemical Industry Ecology and Toxicology Center: Skin Irritation, Monograph. Brussels, Belgium, 1996, National Academy of Sciences. Principles and Procedures for Evaluating the Toxicity of Household Substances, Washington DC: Comparisons of Skin Irritancy. Toxicol. Appl. Pharmacol. 1977, 31, Nilsson R., Fallan J. O., Larsson K. S., Ollmar S., Sundstrom F.: Electrical Impedance a New Parameter for Mucosal Irritation Testes. J. Mater. Science: Materiale In Medicine 1992, 3, Roy M., White H. I.: Establishment o fan Improved Technique for Hamster Mucous Membrane Irritation Testing. J. Dent. Res. 1986, 11, Zaakceptowano do druku: 5.IV.2009 r. Adres autorów: Wrocław, ul. Krakowska 26. Zarząd Główny PTS PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 4 265