CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO TRANSPORTU

Transkrypt

1 CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO TRANSPORTU Stanowisko w sprawie inwestycji kolejowych w projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata Position on railway projects in the draft Regional Operational Programme for Śląskie Voivodeship for the period Warszawa, wersja 1.0 1

2 Stanowisko niniejsze jest aktualne na dzień jego wydania i uwzględnia stan wiedzy autorów i uwarunkowania na ten dzień. W przypadku pojawienia się nowych okoliczności może zostać wydana nowa edycja stanowiska. This position is up-to-date at the time of its issue and reflects current knowledge and circumstances. In case circumstances should change, a new issue may be released. 2

3 I. Summary The subject of this position is the opinion of CZT (Sustainable Transportation Centre) on railway projects in the draft Regional Operational Programme (ROP) for Śląskie Voivodeship for the period First, the position points out the very small amount of money allocated for railway projects in the proposed ROP. An analysis of the categories of intervention shows that the Programme allocates 92,9 million euro for railway projects, while 411,0 million euro is earmarked for road projects (amounts of EU funds share). This means that the rail-road spending ratio is 18:82. Yet according to the Partnership Agreement signed between Poland and the European Commission, total spending for railway projects in all operational programmes should reach 10,2 billion euro, while for road projects 15 billion euro (40:60 ratio). This position calls attention to the inadequate amount of allocations for railways in the Śląskie region, pointing out that the Regional Operational Programme does not follow the guidelines of the Partnership Agreement. We call on the regional authorities responsible for the EU funds programming to ensure the correct ratio in rail-road spending. It the case of Śląskie, this would mean ca 200 million euro for railway projects and ca 300 million euro for roads. In further part this document presents railway projects: already done or to be done until 2015 (WPIK); proposed in the national-level Operational Programme for the period (DI); proposed by regional authorities and railway authorities (PLK) in the ROP until 2020 according to the hitherto correspondence (RPO); additional projects proposed to be included in the ROP by this position's authors (CZT). All projects are presented on the map on the following page. Beside linear projects, this position proposes railwaystock projects ( ca electric and diesel 1-3 car units, beside them ca. 12 bigger, 5-6 car units or double decker units should be directed to the nation-wide programme) and railway stations projects - with focus on small and medium-size railway stations, and additional project of adjusting railway infrastructure to current needs (with making new stops, relocating existing ones, making modern but smaller rail-stop infrastructure). 3

4 Fig. 1. Projekty kolejowe na tle sieci kolejowej województwa śląskiego. Railway projects on the śląskie railway network. 4

5 5

6 II. Wielkość alokacji Na podstawie kodów interwencji określono wielkość środków jakie przeznaczono w RPO na projekty kolejowe oraz na projekty drogowe. Podstawą analizy był projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata w wersji 5.1 złożonej do zatwierdzenia przez Komisję Europejską. Wielkości te (w kwotach wkładu Unii Europejskiej) wyglądają następująco: 92,9 mln euro kolej; 411,0 mln euro drogi; Należy stwierdzić, że podział środków między projekty kolejowe i drogowe jest rażąco niski dla kolei. W umowie partnerstwa na lata zapisano, że we wszystkich programach łącznie na kolej zostanie przeznaczonych 10,2 mld euro, a na drogi 15 mld euro (w kwotach wkładu UE). Daje to stosunek 40:60. Tymczasem w przypadku województwa śląskiego jest to stosunek 18:82. Jest to jeden z najgorszych wyników w skali kraju. Tak niski udział środków na projekty kolejowe uważamy za niedopuszczalny zważywszy na wspólnotową politykę w zakresie transportu, która zakłada rozwój alternatywnych dla samochodowego gałęzi transportu. Dlatego też domagamy się podziału środków na projekty transportowe w stosunku co najmniej takim jak w umowie partnerstwa to jest 40:60. Daje to na projekty kolejowe ok. 200 mln euro, a na drogowe ok. 300 mln euro. III. Brak zgodności z Programem ochrony powietrza Przypominamy, że Program ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego, w których stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu (uchwała Nr III/52/15/2010 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 16 czerwca 2010 r.) w celach taktycznych w zakresie emisji liniowej wymienia: 3. Wsparcie istniejących działań i inwestycji w zakresie transportu, które przyczyniają się w istotny sposób do poprawy jakości powietrza na obszarach przekroczeń a w zakresie tego celu przewidziano następujące działania: - rozwój komunikacji zbiorowej przyjaznej dla użytkownika, w tym: przedłużanie tras autobusowych, tramwajowych, budowę nowych tras, tworzenie atrakcyjnych systemów dojazdu do pracy środkami komunikacji publicznej, z parkingami na obrzeżach miast, prowadzenie polityki cenowej zachęcającej do korzystania ze środków komunikacji miejskiej; 6

7 Regionalny Program Operayjny musi znacząco wspierać realizację tych celów. Musi sfinansować odtworzenie szybkich kolejowych połączeń między miastami konurbacji GOP. Dlatego kolejowych, że jest to najszybszy i najbardziej efektywny środek komunikacji publicznej w strefach zurbanizowanych w formie konurbacji. Wg obecnego projektu RPO mamy sytuację przeciwną wspierany ma być praktycznie wyłącznie dalszy rozwój transportu drogowego. W zwiążku z tym rezultat będzie przeciwny do celów Programu ochrony powietrza.... IV. Analiza potencjalnych projektów kolejowych do realizacji z RPO Analizę identyfikacji projektów do RPO rozpoczynamy analizy uwarunkowań, czyli zebrania informacji o projektach już zrealizowanych bądź w trakcie realizacji do roku 2015, projektach planowanych do realizacji z innych programów i odcinków linii nie wymagająych działań, by następnie spośród pozostałych linii wskazać te, które należy rewitalizować w ramach RPO. 1. Linie wykonane bądź kończone w ramach WPIK do 2015 r. W ramach Wieloletniego Programu Inwestycji Kolejowych do roku 2015 w województwie śląskim zostały wykonane, bądź są w trakcie realizacji następujące kolejowe inwestycje infrastrukturalne: WPIK 1. Modernizacja linii kolejowej E 30, etap II, odcinek Sosnowiec Jęzor Jaworzno Szczakowa Kraków (prace na terenie województwa); WPIK 2. Polepszenie jakości usług przewozowych poprzez poprawę stanu technicznego linii kolejowej nr 1 na odcinku Koluszki Częstochowa (prace na terenie województwa); WPIK 3. Polepszenie jakości usług przewozowych poprzez poprawę stanu technicznego linii kolejowej nr 61 i 700 na odcinku Częstochowa Fosowskie (prace na terenie województwa); WPIK 4. Polepszenie jakości usług przewozowych poprzez poprawę stanu technicznego linii kolejowych nr 1, 133, 160, 186 na odcinku Zawiercie Dąbrowa Górnicza Ząbkowice Jaworzno Szczakowa; WPIK 5. Polepszenie jakości usług przewozowych poprzez poprawę stanu technicznego linii kolejowej nr 143 na odcinku Kalety Kluczbork (prace na terenie województwa); WPIK 6. Polepszenie jakości usług przewozowych poprzez poprawę stanu technicznego linii kolejowych nr 140 i 158 na odcinku Rybnik Chałupki; WPIK 7. Modernizacja linii kolejowej nr 4 Centralna Magistrala Kolejowa (prace na terenie województwa); WPIK 8. Rewitalizacja linii kolejowej nr 132/135 na odcinku Gliwice Łabędy Pyskowice Błotnica Strzelecka (prace na terenie województwa); 7

8 WPIK 9. Rewitalizacja linii kolejowej nr 1 na odcinku Zawiercie Katowice; WPIK 10. Rewitalizacja linii kolejowych nr 134, 137 i 138 Gliwice Łabędy Katowice - Sosnowiec Jęzor; WPIK 11. Rewitalizacja linii kolejowej nr 61 i 572 na odcinku Włoszczowa Północ Koniecpol Częstochowa Stradom (prace na terenie województwa); WPIK 12. Rewitalizacja linii kolejowej nr 179 na odcinku Tychy Górki Ściernie; WPIK 13. Przebudowa linii kolejowej na linii nr 152 Paczyna Lubliniec fragmenty linii; WPIK 14. Rewitalizacja linii kolejowej nr 131 Chorzów Batory Tczew na terenie województwa (odcinek Bytom Północny Strzebiń); 2. Linie zaplanowane do rewitalizacji/modernizacji w ramach POIiŚ W projekcie Dokumentu Implementacyjnego do Strategii Rozwoju Transportu do roku 2020 z perspektywą roku 2030 znalazły się następujące projekty z obszaru województwa śląskiego przewidziane do realizacji z POIiŚ : Nr DI 2 - Prace na podstawowych ciągach pasażerskich (E 30 i E 65) na obszarze Śląska, etap I: linia E 65 na odc. Będzin - Katowice - Tychy - Czechowice Dziedzice - Zebrzydowice, wraz z zabudową ERTMS na odc. do Zawiercia; Nr DI 4 - Prace na podstawowych ciągach pasażerskich (E 30 i E 65) na obszarze Śląska, etap II: linia E 30 na odc. Katowice Chorzów Batory oraz Gliwice Łabędy; Nr DI 10 - Prace na linii kolejowej nr 93 na odcinku Trzebinia Oświęcim Czechowice Dziedzice (na terenie województwa); Nr DI 11 - Prace na liniach kolejowych nr 138, 161, 180, 654, 655, 657, 658, 699 na odcinku Dorota/Chorzów Stary Mysłowice Brzezinka Oświęcim oraz Dorota - Mysłowice Brzezinka (na terenie województwa); Nr DI 15 - Prace na linii kolejowej C-E 65 na odc. Chorzów Batory - Tarnowskie Góry - Karsznice - Inowrocław - Bydgoszcz - Maksymilianowo (na terenie województwa); Nr DI 17 - Prace na linii kolejowej nr 146 na odcinku Wyczerpy Chorzew Siemkowice (na terenie województwa); Nr DI 18 - Prace na linii kolejowej nr 140, 148, 157, 159, 173, 689, 691 na odcinku Chybie Żory Rybnik Nędza/Turze ; Nr DI 25 - Prace na linii kolejowej nr 1 na odcinku Częstochowa Zawiercie; 8

9 Nr DI 40 - Prace na linii kolejowej E-59 na odcinku Kędzierzyn Koźle Chałupki/granicapaństwa (na terenie województwa); Nr DI 41 - Prace na linii kolejowej nr 153, 199, 681, 682, 872 na odcinku Toszek Północ Rudziniec Gliwicki Stare Koźle (na terenie województwa); Nr DI 46 - Prace na linii kolejowej nr 62, 660 na odcinku Tunel Bukowno Sosnowiec Płd. (na terenie województwa); Nr DI 51 - Prace na linii kolejowej nr 139 na odcinku Czechowice Dziedzice Bielsko Biała Zwardoń (granica państwa); Nr DI 56 - Prace na podstawowych ciągach pasażerskich (E 30 i E 65) na obszarze Śląska, etap III: linia E 30 na odc. Chorzów Batory - Gliwice Łabędy; W Dokumencie Implementacyjnym znajduje się ponadto projekt: Nr DI 49 - Budowa połączenia kolejowego MPL Katowice w Pyrzowicach z miastami aglomeracji śląskiej, odcine Katowice - Pyrzowice Jednakże w związku z dużymi trudnościami w uzyskaniu decyzji środowiskowej, w związku z brakiem porozumienia z lokalnymi społecznościami PKP PLK poinformowały o odstąpieniu od realizacji tego projektu. W związku z tym, Centrum Zrównoważonego Transportu wnioskuje wykonanie w zamian następujących inwestycji ze środków POIiŚ: CZT-DI 1 - Rewitalizacja i odbudowa częściowo nieczynnej linii kolejowej nr 182 Tarnowskie Góry Zawiercie (pozwoli to na realizację większej liczby projektów z RPO); CZT-DI 2 - Modernizacja linii E65 na odcinku Będzin - Dąbrowa Górnicza Ząbkowice wraz z budową układu czterotorowego. Tory aglomeracyjne powinny być zlokalizowane na zewnątrz od Będzina, za stacją Będzin Miasto prace powinny objąć przejście bezkolizyjne jednego toru tak, aby tory aglomeracyjne znalazły się po stronie południowej. Proponuje się także, aby inwestycja obejmowała wpuszczenie torów aglomeracyjnych w odtworzony w ramach projektu odcinek Dąbrowa Górnicza Gołonóg Dąbrowa Górnica Huta Katowice. 3. Linie pozostające w stanie dobrym (ew. dostatecznym), nie rekomendowane przez CZT do RPO Na terenie województwa śląskiego występują także linie pozostające w stanie dobrym bądź dostatecznym, których Centrum Zrównoważonego Transportu na chwilę obecną nie rekomenduje do realizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Są to: 1. Linia nr 137 na odcinku Gliwice Łabędy Rudziniec Gliwicki (prędkość 120 km/h); 2. Linia nr 181 na odcinku Herby Nowe Krzepice granica województwa (prędkość 90 km/h). 9

10 4. Linie rekomendowane do modernizacji/rewitalizacji ze środków RPO wg dotychczasowych ustaleń Urzędu Marszałkowskiego ze spółką PKP PLK Dotychczasowe ustalenia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego z zarządcą infrastruktury PKP Polskie Linie Kolejowe SA dotyczą zakwalifikowania do Regionalnego Programu Operacyjnego na lata następujących projektów: RPO 1. Rewitalizacja i odbudowa częściowo nieczynnej linii kolejowej nr 182 Tarnowskie Góry Zawiercie; Centrum Zrównoważonego Transportu stoi na stanowisku, że projekt ten winien być relizowany w ramach POIiŚ , jako jeden z projektów zamiennych za projekt budowy nowej linii kolejowej Katowice Pyrzowice, wpisany do POIiŚ, a który według późniejszego komunikatu PKP PLK SA nie będzie realizowany. RPO 2. Rewitalizacja linii kolejowych nr 694/157/190/191 Bronów Bieniowiec Skoczów Goleszów Wisła Głębce. Centrum Zrównoważonego Transportu rekomenduje rewitalizację tej linii, uznając ten projekt za bardzo ważny ze względu na istniejący ruch pasażerski, występujące duże potoki ruchu, duże znaczenie turystyczne linii oraz jej bardzo zły stan techniczny. Natomaist uważamy za wskazane wyłączenie z zakresu zadania odcinka Wisła Uzdrowisko Wisła Głębce ze względu na małe potoki pasażerskie na tym odcinkui oraz duże koszty dla tego odcinka (obiekty inżynieryjne). Zaoszczędzone fundusze pozwolą na realizację większej liczby inwestycji kolejowych w ramach RPO. Realizację wyłączonego odcinka proponuje się zawrzeć w projekcie jako II etap robót (realizowany w przypadku oszczędności przetargowych w całym programie, lub po 2020 r.). 5. Linie rekomendowane przez CZT do modernizacji/rewitalizacji ze środków RPO Centrum Zrównoważonego Transportu mając na uwadze przestrzeganie zaleceń Komisji Europejskiej, dotyczących udziału inwestycji kolejowych w całości wydatków na projekty transportowe na terenie województwa śląskiego, rekomenduje dodatkowo (oprócz tych wymienionych w pkt. 4) następujące projekty (w kolejności priorytetu): CZT 1. Pszczyna Żory. Rewitalizacja linii nr 148 na odcinku Pszczyna Żory (22 km); CZT 2. Rybnik Sumina. Rewitalizacja linii nr 140 na odcinku Rybnik Towarowy Sumina (14,5 km); CZT 3. Cieszyn Bielsko-Biała Kęty. Rewitalizacja linii nr 90 (Kęty) - granica województwa Bielsko-Biała nr 190 na odcinkach Bielsko-Biała Goleszów i Skoczów Cieszyn oraz linii nr 90 na odcinku Cieszyn Zebrzydowice (47 km); CZT 4. Średnica południowa GOP. Rewitalizacja linii nr 171/141 na odcinku Dorota Sosnowiec Dańdówka Katowice Muchowiec Panewnik Ruda Kochłowice Zabrze Makoszowy Gliwice Sośnica, linii nr 164 Chorzów Batory Ruda Kochłowice oraz łącznicy nr 651 Radoszowy Gottwald. Projekt obejmuje także prace rewitalizacyjne na linii nr 149 Leszczyny Knurów - Zabrze Makoszowy (tylko odcinki dotąd nie rewitalizowane) wraz z adaptacją dla ruchu pasażerskiego dla trasy Katowice Gliwice przez Rudę Kochłowice i Zabrze Makoszowy oraz dla trasy Gliwice Rybnik przez Knurów (69,5 km); 10

11 CZT 5. Bytom Gliwice - przystanki. Budowa nowych przystanków osobowych na liniach nr 132 i 147 na odcinku Bytom Gliwice (Zabrze Skłodowskiej, Bytom Szombierki, odbudowa przystanku Zabrze Północ); CZT 6. Katowice Rybnik - przystanki. Modernizacja przystanków i dworców kolejowych (Mikołów, Orzesze, Czerwionka-Leszczyny, Orzesze Jaśkowice, Leszczyny, Łaziska Górne, Czerwionka Dębieńsko, Katowice Piotrowice, Rybnik) z utworzeniem węzłów przesiadkowych na odcinku Rybnik Katowice linii nr 140 oraz budowa przystanku kolejowego Wodzisław Śląski Centrum; CZT 7. Orzesze Jaśkowice Tychy Nowy Bieruń. Rewitalizacja linii nr 169 Orzesze Jaśkowice Tychy oraz budowa toru w trasie dawnego odcinka linii nr 885 KWK Piast (ul. Bogusławskiego) Ściernie wraz z odbudową podg. Ściernie (ok 2,5 kmt). Naprawa główna toru 2 linii nr 885 na całej długości (Nowy Bieruń KWK Piast ul. Bogusławskiego, ok. 3,3 kmt), (ok. 22 km); CZT 8. Żywiec Sucha Beskidzka. Rewitalizacja linii nr nr 97 na odcinku Żywiec - Pawel Wielka granica województwa (19,5 km); Projekty rezerwowe: CZT 9. Włączenie Jastrzębia Zdroju do sieci kolejowej. Proponuje się trzy warianty realizacji zamierzenia, do wyboru na etapie studium wykonalności: a) Odbudowa linii nr 159 na odc. Studzionka - Pawłowice Śl. - Jastrzębie Zdrój (km 26,197 36,800) z siecią trakcyjną, stacją Jastrzębie Zdrój i nowym p.o. Jastrzębie Zdrój Wschód (al. Piłsudskiego - ul. Turystyczna); b) Budowa połączenia kolejowego Jastrzębie Zdrój Wodzisław Śl. (odbudowa linii nr 159 na odc. Jastrzębie Zdrój most na Szotkówce, odbudowa linii nr 875 na odc. Wodzisław Śląski KWK Moszczenica z włączeniem do linii nr 159 pomiędzy ul. Moszczeńską i Szotkówką i przesunięciem wiaduktu nad ul. Moszczeńską, przejście bezkolizyjne nad lub pod A1; ewentualnie elektryfikacja całości); c) Obudowa linii nr 170 Jastrzębie Zdr. Moszczenica Zebrzydowice wraz z włączeniem do linii nr 159; CZT 10. Żory Orzesze. Rewitalizacja trasy kolejowej Orzesze Żory (odbudowa linii 159 na odc. Orzesze Żory z siecią trakcyjną, ssp, posterunkiem Olszynka i nowym przystankiem Olszynka peron na linii nr 159 i peron na linii nr 169); CZT 11. Orzesze Gierałtowice. Rewitalizacja linii kolejowej nr 172 Gierłatowice Orzesze (odbudowa linii wraz z ewentualnym odtworzeniem elektryfikacji). Przy ustalaniu kolejności powyższej listy przyjęto zasadę priorytetu dla linii, na których obecnie prowadzone są przewozy pasażerskie. Dodatkowo dodano linie, których potencjał przewozowy uzasadnia w naszej opinii wznowienie przewozów pasażerskich przy założeniu wyremontowania 11

12 infrastruktury, a co za tym idzie zaoferowania konkurencyjnych czasów przejazdu (łaczą miasta o dużej liczbie mieszkańców). Do realizacji części z powyższych projektów dla obniżenia kosztu można wykorzystać materiał staroużyteczny odzyskany w czasie modernizacji linii ze środków POIiŚ na terenie województwa. Nawierzchnia ta częściowo do momentu rozbiórki umożliwiała jazdę z prędkością km/h (np. z linii nr 1). Jest więc dla linii regionalnych wciąż idealna. Kto pierwszy sięgnie po ten zgromadzony materiał (namówi PLK do użycia go właśnie w swoim województwie), ten zyska. Wtedy działania rzeczywiście mogłyby mieć charakter masowy i udałoby się wykonać większość z powyższych propozycji, a być może jeszcze dodatkowy projekt sieciowy polegający na likwidacji ograniczeń prędkości (w tym związanych z przejazdami kolejowymi) na pozostałych liniach, nie rewitalizowanych z RPO. Oprócz projektów dotyczących linii kolejowych konieczne są środki na projekty taborowe oraz dworcowe. 6. Projekty taborowe Oceniając potrzeby taborowe spółki Koleje Śląskie dla stanu istniejącego oraz uwzględniając potrzeby wynikające z postulowanych projektów reaktywowania połączeń prognozujemy zapotrzebowanie na nowe pojazdy na ok szt. Byłyby to pojazdy nisko i średniopojemne (1, 2 i 3 członowe). Oprócz tego przewidujemy potrzebę zakupu min. 12 pojazdów wysokopojemnych (6-członowych lub piętrowych) dla najważniejszych relacji w województwie, jak Gliwice Katowice Częstochowa, Katowice Bielsko-Biała. Z tym, że tabor wysokopojemny powinien być zakupiony z nowego POIiŚ, tak jak do tej pory był kupowany dla największych aglomeracji (warszawska, poznańska, wrocławska) i nadal ma być w przyszłej perspektywie (choćby dla aglomeracji krakowskiej i warszawskiej) nie ma potrzeby dla tego celu wyczerpywać alokacji regionalnej. 7. Projekty dworcowe i dostosowanie kolei do obecnych potrzeb W czasie planowania poszczególnych projektów należy szczególną uwagę zwracać na dostosowanie infrastruktury kolejowej do obecnych potrzeb. Konieczność dostosowanie systemu kolejowego do współczesnych potrzeb wynika m.in. z wieloletniego braku tego typu inwestycji, podczas gdy potrzeby społeczne, system osadniczy, ciążenia, tryb życia ludzi ulega ustawicznym zmianom. Nawet jeśli nie są one w krótkim terminie zauważalne, to po dziesięcioleciach braku inwestycji, potrzeby te nawarstwiły się. Dostosowanie to może polegać na zwiększeniu dostępności kolei poprzez budowę nowych przystanków, a często nawet likwidację lub przesunięcie przystanków istniejących. Oprócz tego finansowane byłoby tworzenie węzłów przesiadkowych poprzez przebudowę układu drogowego z poprawą wygody przesiadek do innych środków transportu zbiorowego, budową parkingów P+R, P+B, węzłów dróg rowerowych itp. 12

13 Oprócz tego do wspieranych działań z tego zakresu powinny być włączone projekty rewitalizacji małych dworców kolejowych pod warunkiem ich przejęcia przez lokalne samorządy. Większość powierzchni należałoby przeznaczyć na cele wybrane przez samorządy (np. biblioteki, ośrodki informacji turystycznej, biura jednostek samorządowych, mieszkania dla nauczycieli itp.), ale część powinna służyć jako poczekalnia dla pasażerów (najlepiej pod dozorem zlokalizowanych obok lokali handlowych lub gastronomicznych dla pozbycia się kosztów eksploatacyjnych). We wszystkich projektach dotyczących infrastruktury punktowej (dworce, przystanki) beneficjentem powinien być lokalny samorząd. Można przewidzieć projekt sieciowy przebudowy przystanków na liniach o niskich potokach ruchu (rewitalizowanych z RPO i tych nie rewitalizowanych), albo przewidzieć konkurs dla małych projektów, nie wpisywanych na listę projektów kluczowych. Nowe perony byłyby dostosowane do długości taboru (np. 40 m dla szynobusów, 80 m dla pojedynczych ezt, zamiast min. 200 m jak dotychczas) i wyposażone w kompaktowe wiaty peronowe o nowoczesnej architekturze, z zamkniętymi przeszklonymi i ogrzewanymi wiatrochronami, bezobsługowe (lub zintegrowane z punktami handlowymi lub gastronomicznymi), objęte monitoringiem i dynamiczną informacją pasażerską. Mimo zastosowania dobrych materiałów koszt powinien być stosunkowo niski, dzięki małym rozmiarom (wynikającym z rzeczywistych potrzeb). Przykład kompaktowej architektury przystanków kolejowych (wersja z wiatrochronem, projekt własny). Ponieważ największe dworce (Bydgoszcz Główna, Toruń Główny, Inowrocław) są modernizowane do roku 2015 (a dla lat następnych należy przewidywać analogiczne działania dla kolejnych: Włocławek i Grudziądz), w RPO należałoby przewidzieć projekty rewitalizacji dworców średnich, w tym zwłaszcza 13

14 w czynnych węzłach kolejowych (typu: Kowalewo Pomorskie, Jabłonowo Pomorskie, Wierzchucin, Laskowice Pomorskie) i w mniejszych miastach. 14