Spis treêci. 1 Materia 1. 2 Pomiary i mole 51. Chemia stosowana, temat 1: Detektyw chemiczny 32

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Spis treêci. 1 Materia 1. 2 Pomiary i mole 51. Chemia stosowana, temat 1: Detektyw chemiczny 32"

Transkrypt

1 Spis treêci Przedmowa Do studenta 1 Materia 1 PIERWIASTKI Atomy Nazwy pierwiastków Jàdrowy model atomu 5 Badanie materii 1.1: Metody naukowe Izotopy 9 Badanie materii 1.2: Spektrometria mas Pochodzenie pierwiastków Uk ad okresowy Metale, niemetale i pó metale 16 ZWIÑZKI Co to sà zwiàzki? Zwiàzki czàsteczkowe i ich wzory Jony i zwiàzki jonowe Wzory chemiczne zwiàzków jonowych 23 MIESZANINY W aêciwoêci chemiczne i fizyczne Typy mieszanin Metody rozdzielania 29 Chemia stosowana, temat 1: Detektyw chemiczny 32 NOMENKLATURA ZWIÑZKÓW Nazwy jonów Nazwy zwiàzków jonowych Nazwy zwiàzków czàsteczkowych 37 Instrumentarium 1.1 Nazywanie prostych zwiàzków nieorganicznych 40 Instrumentarium 1.2 Wyznaczanie wzoru zwiàzku dwusk adnikowego na podstawie jego nazwy 42 opanowaç/zadania 43 2 Pomiary i mole 51 POMIARY I MOLE Uk ad metryczny Przedrostki jednostek Jednostki pochodne Przeliczenia jednostek 55 Instrumentarium 2.1 Stosowanie przeliczników Temperatura 58 Instrumentarium 2.2 Skale temperatury NiepewnoÊç pomiarów 60 Instrumentarium 2.3 Cyfry znaczàce w obliczeniach Dok adnoêç i precyzja 65 LICZNOÂå MATERII Mol 66 Chemia stosowana, temat 2: Otrzymywanie leków z morza Masa molowa 69 Instrumentarium 2.4 Przeliczanie moli na mas i odwrotnie Masa molowa i wzór zwiàzku 74 Dlaczego ten zwiàzek staje si bia y podczas ogrzewania? WYZNACZANIE WZORÓW CHEMICZNYCH Procentowy sk ad masowy Wyznaczanie wzorów empirycznych 79 Badanie materii 2.1: Analiza elementarna Wyznaczanie wzorów czàsteczkowych 82 opanowaç/zadania 83

2 3 Reakcje chemiczne 91 RÓWNANIA CHEMICZNE I REAKCJE CHEMICZNE Symbolika reakcji chemicznych Bilansowanie równaƒ chemicznych 94 Instrumentarium 3.1 Zapisywanie i bilansowanie równaƒ chemicznych 96 REAKCJE STRÑCANIA Roztwory wodne Reakcje mi dzy mocnymi elektrolitami w roztworach Równania jonowe 101 Instrumentarium 3.2 Zapisywanie skróconego równania jonowego Zastosowanie reakcji stràcania 104 REAKCJE KWASÓW I ZASAD Kwasy i zasady w roztworze wodnym Kwasy mocne i s abe Zasady mocne i s abe Zoboj tnianie Przeniesienie protonu Charakter kwasowy i zasadowy w uk adzie okresowym Reakcje powstawania gazów 116 REAKCJE REDOKS Utlenianie i redukcja Stopnie utlenienia 120 Instrumentarium 3.3 Wyznaczanie stopni utlenienia Utleniacze i reduktory Bilansowanie prostych równaƒ redoks Klasyfikowanie reakcji 127 Chemia stosowana, temat 3: Podtrzymywanie ycia w kosmosie 128 Instrumentarium 3.4 Klasyfikowanie reakcji i przewidywanie ich produktów 130 opanowaç/zadania Obliczenia chemiczne: stechiometria reakcji Obliczenia oparte na molach 142 Instrumentarium 4.1 Sposób wyznaczania liczb moli w reakcji chemicznej Obliczanie mas reagentów 144 Instrumentarium 4.2 Sposób obliczania mas reagentów 145 GRANICE REAKCJI WydajnoÊç reakcji 149 Chemia stosowana, temat 4: Gazy cieplarniane Substraty limitujàce 153 Instrumentarium 4.3 Identyfikacja i wykorzystanie substratu limitujàcego Analiza elementarna 156 ROZTWORY 4.6 MolowoÊç 158 Instrumentarium 4.4 Sposób wykorzystania molowoêci Rozcieƒczanie 162 Instrumentarium 4.5 Obliczanie obj toêci roztworu do rozcieƒczenia Miareczkowanie 165 Instrumentarium 4.6 Sposób interpretacji miareczkowania 166 opanowaç/zadania 166 Jak zapisujemy reakcje chemiczne? PROBLEM PRAKTYCZNY 1: CHEMIA W APTECE 180

3 5 W aêciwoêci gazów 183 NATURA GAZÓW Molekularny charakter gazów CiÊnienie Jednostki ciênienia 187 PRAWA GAZOWE Prawo Boyle a Prawo Charlesa i Gay-Lussaca Prawo Avogadra Równanie stanu gazu doskona ego 194 Instrumentarium 5.1 Sposób wykorzystania równania stanu gazu doskona ego Obj toêç molowa Stechiometria reagujàcych gazów 198 Instrumentarium 5.2 Obliczanie obj toêci gazu powstajàcego lub zu ytego w reakcji G stoêç gazu Mieszaniny gazów 204 RUCH CZÑSTEK W GAZACH Dyfuzja i efuzja Chemia stosowana, temat 5: Dziura ozonowa Model kinetyczny gazów 210 Badanie materii 5.1: Warstwy atmosfery Rozk ad pr dkoêci Maxwella Gazy rzeczywiste 215 opanowaç/zadania Termochemia: wewn trzny ogieƒ 227 ENERGIA, CIEP O I ENTALPIA Zachowanie energii Uk ad i otoczenie Ciep o i praca Pierwsza zasada termodynamiki Przekazywanie energii jako pracy Przekazywanie energii jako ciep a Procesy egzotermiczne i endotermiczne Pomiar ciep a 241 Termochemia przemiany fizycznej Parowanie Topnienie i sublimacja Krzywe ogrzewania 249 Entalpia przemiany chemicznej Entalpie reakcji Standardowe entalpie reakcji Dodawanie entaplii reakcji: prawo Hessa 254 Badanie materii 6.1: Âwiatowe zasoby energii 254 Instrumentarium 6.1 Rozk adanie reakcji na etapy w celu wyznaczenia jej entalpii 257 Efekty cieplne reakcji Entalpia spalania Standardowe entalpie tworzenia 263 Chemia stosowana, temat 6: Termochemia aktywnoêci fizycznej 264 Instrumentarium 6.2 Wykorzystanie standardowych entalpii tworzenia 266 opanowaç/zadania Budowa atomu i uk ad okresowy 279 OBSERWOWANIE ATOMÓW W aêciwoêci Êwiat a Kwanty i fotony Widma atomowe i poziomy energetyczne Falowe w aêciwoêci elektronów 288 Dlaczego na wi kszych wysokoêciach atmosfera jest rzadsza? MODELE ATOMÓW Orbitale atomowe Poziomy energetyczne 292

4 7.7 Liczby kwantowe Spin elektronu 296 Badanie materii 7.1: Eksperyment Sterna Gerlacha Struktura elektronowa atomu wodoru 297 STRUKTURY ATOMÓW WIELOELEKTRONOWYCH Energie orbitali Zasada rozbudowy pow ok 301 Chemia stosowana, temat 7: Ognie sztuczne 302 Instrumentarium 7.1 Przewidywanie konfiguracji elektronowej stanu podstawowego atomu Konfiguracje elektronowe atomów Konfiguracje elektronowe jonów Struktura elektronowa a uk ad okresowy 309 Badanie materii 7.2: Jak odkryto uk ad okresowy 310 OKRESOWOÂå W AÂCIWOÂCI ATOMÓW Promieƒ atomowy Promieƒ jonowy Energia jonizacji Powinowactwo elektronowe Przewidywanie w aêciwoêci okresowych 321 Instrumentarium 7.2 Interpretacja uk adu okresowego 324 opanowaç/zadania 325 Co powoduje, e tkanka kostna jest mocna? 8 Wiàzania chemiczne 335 WIÑZANIA JONOWE Symbole Lewisa atomów i jonów Zmienna wartoêciowoêç Entalpie sieciowe 339 Instrumentarium 8.1 Korzystanie z cyklu termochemicznego W aêciwoêci zwiàzków jonowych 343 WIÑZANIA KOWALENCYJNE Od atomów do czàsteczek Regu a oktetu i struktury Lewisa 345 STRUKTURY CZÑSTEK WIELOATOMOWYCH Struktury Lewisa 346 Instrumentarium 8.2 Zapisywanie struktur Lewisa czàstek wieloatomowych Rezonans adunek formalny 354 WYJÑTKI OD REGU Y OKTETU Rodniki i dwurodniki 357 Chemia stosowana, temat 8: Polutanty w smogu Rozszerzone pow oki walencyjne 360 Instrumentarium 8.3 Zapisywanie struktury Lewisa czàsteczki o rozszerzonej pow oce walencyjnej 362 Co jest przyczynà barwnoêci ogni sztucznych? KWASY I ZASADY LEWISA Nietypowe struktury halogenków 13 grupy Kwasowo-zasadowe kompleksy Lewisa 365

5 WIÑZANIA JONOWE A KOWALENCYJNE Poprawiony model kowalencyjny Poprawiony model jonowy 370 opanowaç/zadania Budowa czàsteczki 381 KSZTA TY CZÑSTECZEK I JONÓW Model VSEPR Czàsteczki z wiàzaniami wielokrotnymi Czàsteczki majàce wolne pary elektronowe na atomie centralnym 386 Instrumentarium 9.1 Korzystanie z modelu VSEPR 389 ROZK AD ADUNKU W CZÑSTECZKACH Wiàzania polarne Czàsteczki polarne 391 Badanie materii 9.1: Spektroskopia w podczerwieni 396 SI A I D UGOÂå WIÑZA Si a wiàzaƒ Si a wiàzaƒ w czàsteczkach wieloatomowych 399 Instrumentarium 9.2 Wykorzystanie Êrednich entalpii wiàzaƒ D ugoêç wiàzaƒ 403 TEORIA WIÑZA WALENCYJNYCH Wiàzania σ i π Promocja i hybrydyzacja Inne schematy hybrydyzacji Hybrydy obejmujàce orbitale d 413 Instrumentarium 9.3 Identyfikacja schematu hybrydyzacji czàsteczki Wielokrotne wiàzania w giel w giel 415 TEORIA ORBITALI MOLEKULARNYCH Ograniczenia teorii Lewisa Orbitale molekularne wodoru Orbitale molekularne w dwuatomowych czàsteczkach pierwiastków drugiego okresu 423 Instrumentarium 9.4 Wyznaczanie konfiguracji elektronowej stanu podstawowego i rz du wiàzania dwuatomowej czàsteczki lub jonu 425 Badanie materii 9.2: Spektroskopia absorpcyjna w nadfiolecie i zakresie widzialnym 426 Chemia stosowana, temat 9: Elektronowe Êrodki przeciws oneczne Orbitale w czàsteczkach wieloatomowych 430 opanowaç/zadania 430 PROBLEM PRAKTYCZNY 2: ENERGIA DLA PRZYSZ OÂCI Ciecze i cia a sta e 441 SI Y MI DZYCZÑSTECZKOWE 10.1 Si y Londona Oddzia ywania dipol dipol Wiàzania wodorowe 447 STRUKTURA CIECZY LepkoÊç Napi cie powierzchniowe 450 STRUKTURA CIA A STA EGO Klasyfikacja cia sta ych 451 Badanie materii 10.1: Dyfrakcja promieni Roentgena Kryszta y metali 454 Chemia stosowana, temat 10: Ciek e kryszta y 456 Instumentarium 10.1 Wyznaczanie struktury substancji krystalicznej na podstawie jej g stoêci W aêciwoêci metali Pasmowa teoria cia a sta ego Stopy Struktury jonowe Czàsteczkowe substancje sta e Usieciowane substancje sta e 473 PRZEMIANY FAZOWE Pr noêç pary Wrzenie Krzepni cie i topnienie Wykresy fazowe 481 Instrumentarium 10.2 Interpretacja i wykorzystanie wykresu fazowego W aêciwoêci krytyczne 484 opanowaç/zadania 486

6 11 Materia y oparte na w glu 495 W GLOWODORY Rodzaje w glowodorów Alkany Alkeny i alkiny Zwiàzki aromatyczne 503 Instrumentarium 11.1 Nomenklatura w glowodorów 505 Instrumentarium 11.2 Przewidywanie charakterystycznych reakcji w glowodorów 508 GRUPY FUNKCYJNE Alkohole 509 Badanie materii 11.1: Spektroskopia jàdrowego rezonansu magnetycznego Etery Fenole Aldehydy i ketony Kwasy karboksylowe i estry Aminy i amidy 515 Instrumentarium 11.3 Nomenklatura zwiàzków z grupami funkcyjnymi 517 IZOMERY Izomery strukturalne Izomery geometryczne i optyczne 520 POLIMERY Polimeryzacja addycyjna 523 Co wiemy na temat chemii dziedziczenia? Chemia stosowana, temat 11: Polimery przewodzàce Polimeryzacja kondensacyjna W aêciwoêci fizyczne 532 BIOPOLIMERY Bia ka W glowodany DNA i RNA 539 opanowaç/zadania W aêciwoêci roztworów 549 SUBSTANCJE ROZPUSZCZONE I ROZPUSZCZALNIKI Molekularna interpretacja rozpuszczania RozpuszczalnoÊç 551 CZYNNIKI WP YWAJÑCE NA ROZPUSZCZALNOÂå RozpuszczalnoÊç zwiàzków jonowych Podobne rozpuszcza podobne 554 Badanie materii 12.1: Chromatografia Koloidy CiÊnienie a rozpuszczalnoêç gazów 561 Chemia stosowana, temat 12: Materia y biomimetyczne Temperatura a rozpuszczalnoêç 564 DLACZEGO SUBSTANCJA SI ROZPUSZCZA? Entalpia rozpuszczania Entalpia hydratacji pojedynczych jonów RozpuszczalnoÊç a nieporzàdek 569 W AÂCIWOÂCI KOLIGATYWNE Sposoby wyra ania st enia 572 Instrumentarium 12.1 Stosowanie molalnoêci (st enia molalnego) Obni enie pr noêci pary Podwy szenie temperatury wrzenia i obni enie temperatury krzepni cia Osmoza 584 Instrumentarium 12.2 Zastosowanie osmometrii 586 opanowaç/zadania 588

7 Chemia stosowana, temat 13: Dzia anie leków a mózg Równania kinetyczne reakcji elementarnych Reakcje aƒcuchowe 640 opanowaç/zadania 642 Jak dzia ajà enzymy? PROBLEM PRAKTYCZNY 3: NAPOJE DLA SPORTOWCÓW SzybkoÊç reakcji 599 ST ENIE A SZYBKOÂå Definicja szybkoêci reakcji Chwilowa szybkoêç reakcji Równania kinetyczne Bardziej skomplikowane równania kinetyczne Postaç ca kowa równania kinetycznego reakcji pierwszego rz du Okres pó trwania substancji w reakcji pierwszego rz du Postaç ca kowa równania kinetycznego reakcji drugiego rz du 615 Instrumentarium 13.1 Wykorzystanie równaƒ kinetycznych w postaci ca kowej 616 KONTROLOWANIE SZYBKOÂCI REAKCJI Wp yw temperatury 618 Instrumentarium 13.2 Wp yw temperatury na szybkoêç reakcji Wyt umaczenie wp ywu temperatury Kataliza Katalizatory ycia: enzymy 630 MECHANIZMY REAKCJI Reakcje elementarne Równowaga chemiczna 653 RÓWNOWAGA A SK AD OdwracalnoÊç reakcji chemicznych Sta a równowagi SzybkoÊç reakcji a równowaga Równowagi heterogeniczne Równowagi w fazie gazowej 662 Instrumentarium 14.1 Zapisywanie sta ych równowagi 664 WYKORZYSTANIE STA YCH RÓWNOWAGI Stopieƒ przereagowania Kierunek reakcji Tablice równowag 670 Instrumentarium 14.2 Opracowanie i wykorzystanie tablicy równowagi 672 WP YW ZMIANY WARUNKÓW NA RÓWNOWAGI CHEMICZNE Wprowadzanie i usuwanie reagentów Spr anie mieszaniny reakcyjnej 677 Chemia stosowana, temat 14: Oszukiwanie równowagi Temperatura a równowaga Katalizatory i metoda Habera 683 opanowaç/zadania Kwasy i zasady 693 CO TO SÑ KWASY I ZASADY? Kwasy i zasady Brønsteda i Lowry ego Sprz one kwasy i zasady Wymiana protonu mi dzy czàsteczkami wody Skala ph poh roztworów 704 Instrumentarium 15.1 Wykorzystanie wartoêci ph i poh 705

8 Co jest przyczynà kwaênego deszczu? S ABE KWASY I ZASADY Równowagi przeniesienia protonu Sprz enie kwasu i zasady Szczególna rola wody 711 Instrumentarium 15.2 Przewidywanie wzgl dnej mocy sprz onych kwasów i zasad Dlaczego niektóre kwasy sà s abe, a inne mocne? Moc kwasów tlenowych 715 Instrumentarium 15.3 Przewidywanie wzgl dnej mocy kwasów 717 ph ROZTWORÓW S ABYCH KWASÓW I ZASAD Roztwory s abych kwasów 719 Instrumentarium 15.4 Obliczanie ph roztworu s abego kwasu Roztwory s abych zasad Wieloprotonowe kwasy i zasady 723 Chemia stosowana, temat 15: KwaÊny deszcz 726 opanowaç/zadania Równowagi w roztworach wodnych 737 SOLE W WODZIE Jony jako kwasy i zasady ph roztworu soli 740 Instrumentarium 16.1 Obliczanie ph roztworu elektrolitu ph roztworów mieszanych 743 MIARECZKOWANIE Miareczkowanie mocny kwas mocna zasada 745 Instrumentarium 16.2 Obliczanie ph podczas miareczkowania mocnego kwasu mocnà zasadà lub odwrotnie Miareczkowanie s aby kwas mocna zasada i mocny kwas s aba zasada 749 Instrumentarium 16.3 Obliczanie ph podczas miareczkowania s abego kwasu lub s abej zasady Miareczkowanie kwasu wieloprotonowego Wskaêniki 757 ROZTWORY BUFOROWE Dzia anie buforów Wybór buforu 762 Instrumentarium 16.4 Obliczanie ph roztworu buforowego PojemnoÊç buforowa 766 RÓWNOWAGI ROZPUSZCZANIA 767 Chemia stosowana, temat 16: Bufory w organizmie ludzkim Iloczyn rozpuszczalnoêci Efekt wspólnego jonu Przewidywanie stràcania Stràcanie selektywne Rozpuszczanie osadów Jony kompleksowe a rozpuszczalnoêç Analiza jakoêciowa 778 opanowaç/zadania 781 PROBLEM PRAKTYCZNY 4: CO ZNAJDUJE SI W NASZEJ WODZIE? Kierunek przemiany chemicznej 795 KIERUNEK PRZEMIANY SAMORZUTNEJ Przemiana samorzutna Entropia a nieporzàdek 796 Badanie materii 17.1: Powiàzanie mikroêwiata z makroêwiatem Entropie bezwzgl dne 803 Instrumentarium 17.1 Przewidywanie zmiany entropii 805

9 Jak mo na odwróciç reakcj samorzutnà? 17.4 Entropia reakcji Entropia otoczenia 807 ENTALPIA SWOBODNA Entalpia swobodna uk adu Entalpia swobodna a równowaga Standardowa entalpia swobodna reakcji 813 Chemia stosowana, temat 17: Niezwyk oêç ycia Wykorzystanie entalpii swobodnych tworzenia Entalpia swobodna a sk ad Sta e równowagi 820 Instrumentarium 17.2 Obliczanie sta ych równowagi Wp yw temperatury 823 opanowaç/zadania 824 Instrumentarium 18.2 Schemat ogniwa galwanicznego i okreêlanie reakcji ogniwa Standardowe potencja y elektrod Znaczenie potencja ów standardowych Szereg napi ciowy 851 Instrumentarium 18.3 Obliczanie standardowej si y elektromotorycznej ogniwa Potencja y standardowe, entalpia swobodna i sta e równowagi 854 Instrumentarium 18.4 Obliczanie sta ych równowagi reakcji na podstawie danych elektrochemicznych Równanie Nernsta 858 Badanie materii 18.1: Dzia anie pehametrów Ogniwa stosowane w praktyce 861 Chemia stosowana, temat 18: Ogniwa paliwowe Korozja 866 ELEKTROLIZA Elektrolizery Napi cie elektrolizy Produkty elektrolizy 871 Instrumentarium 18.5 Obliczenia zwiàzane z elektrolizà Zastosowania elektrolizy 874 opanowaç/zadania 876 PROBLEM PRAKTYCZNY 5: POJAZDY ELEKTRYCZNE Elektrochemia 833 PRZENIESIENIE ELEKTRONÓW Reakcje po ówkowe Bilansowanie równaƒ reakcji redoks 835 Instrumentarium 18.1 Sposób bilansowania równaƒ reakcji redoks 836 OGNIWA GALWANICZE Budowa ogniwa galwanicznego Sposób zapisu ogniw Si a elektromotoryczna ogniwa 842 Jak mo emy zabezpieczyç przedmioty metalowe przed korozjà?

10 19 Pierwiastki: cztery pierwsze grupy g ówne 889 OKRESOWOÂå W AÂCIWOÂCI CHEMICZNYCH W aêciwoêci chemiczne: wodorki W aêciwoêci chemiczne: tlenki 891 WODÓR Pierwiastek Zwiàzki wodoru 894 GRUPA 1: LITOWCE Pierwiastki W aêciwoêci chemiczne litowców Zwiàzki litu, sodu i potasu 900 GRUPA 2: BERYLOWCE Pierwiastki Zwiàzki berylu, magnezu i wapnia 906 GRUPA 13: BOROWCE Pierwiastki Tlenki borowców W gliki, azotki i halogenki Borany i borowodorki 914 GRUPA 14: W GLOWCE Pierwiastki Ró ne postaci w gla Krzem, cyna i o ów Tlenki w gla Tlenki krzemu: krzemiany 921 Chemia stosowana, temat 19: Szk o i ceramika W gliki opanowaç/zadania Pierwiastki: cztery ostatnie grupy g ówne 935 GRUPA 15: AZOTOWCE Pierwiastki Zwiàzki z wodorem i fluorowcami Tlenki i kwasy tlenowe azotu Tlenki i kwasy tlenowe fosforu 942 Dlaczego niektóre zwiàzki i pierwiastki nadajà si na paliwo rakietowe? GRUPA 16: TLENOWCE Pierwiastki Zwiàzki z wodorem Tlenki i kwasy tlenowe siarki 948 GRUPA 17: FLUOROWCE Pierwiastki Zwiàzki fluorowców 955 GRUPA 18: HELOWCE Pierwiastki Zwiàzki helowców 959 Chemia stosowana, temat 20: Paliwa rakietowe 960 opanowaç/zadania Blok d: metale przejêciowe 969 PIERWIASTKI BLOKU d I ICH ZWIÑZKI ZmiennoÊç w aêciwoêci fizycznych ZmiennoÊç w aêciwoêci chemicznych Od skandu do niklu Grupy 11 i Chemia stosowana, temat 21: Materia y fotochemiczne 984 KOMPLEKSY PIERWIASTKÓW BLOKU d Struktury kompleksów Izomery 990 Instrumentarium 21.1 Klasyfikacja izomerów 994

11 TEORIA POLA KRYSTALICZNEGO Wp yw ligandów na elektrony d Wp yw ligandów na barw Struktury elektronowe w kompleksach metali wieloelektronowych 1000 Instrumentarium 21.2 Przewidywanie konfiguracji elektronowych w kompleksach metali bloku d Magnetyczne w aêciwoêci kompleksów 1004 opanowaç/zadania Chemia jàdrowa 1013 TRWA OÂå JÑDER Samorzutny rozpad jàder Reakcje jàdrowe 1016 Instrumentarium 22.1 Identyfikacja produktów reakcji jàdrowej Zale noêç trwa oêci jàder od ich budowy Nukleosynteza 1023 PROMIENIOTWÓRCZOÂå Dzia anie promieniowania 1025 Chemia stosowana, temat 22: Medycyna nuklearna: ograniczenie ryzyka Pomiar promieniotwórczoêci Prawo rozpadu promieniotwórczego 1031 Badanie materii 22.1 Zastosowanie izotopów promieniotwórczych 1036 ENERGIA JÑDROWA Przemiana masa energia Rozszczepienie jàdra atomowego 1039 Instrumentarium 22.2 Obliczanie energii uwolnionej w reakcji jàdrowej Synteza jàdrowa Chemia energii jàdrowej 1044 opanowaç/zadania 1047 PROBLEM PRAKTYCZNY 6: KOLONIZACJA MARSA 1054 UZUPE NIENIE 1. WIADOMOÂCI Z MATEMATYKI A1 A Regu y algebry A1 B Notacja naukowa A2 C Logarytmy A3 D Równania drugiego i trzeciego stopnia A4 E Wykresy A4 UZUPE NIENIE 2. DANE DOÂWIADCZALNE A7 A Dane termodynamiczne (w temp. 25 C) A7 B Potencja y standardowe (w temp. 25 C) A14 C Konfiguracje elektronowe stanu podstawowego A16 D Pierwiastki A18 E 25 g ównych produktów przemys u chemicznego USA w 1997 A30 UZUPE NIENIE 3. NOMENKLATURA A31 A Nomenklatura jonów wieloatomowych A31 B Nazwy zwyczajowe zwiàzków chemicznych A32 C Nazwy pospolitych kationów o zmiennym adunku A32 D Nomenklatura kompleksów metali bloku d A33 S owniczek B1 Odpowiedzi C1 Autotesty B C1 Zadania z numerami nieparzystymi i pytania z Problemów praktycznych C8 W jaki sposób mo e byç pomocna medycyna nuklearna? èród a ilustracji D1 Skorowidz E1

Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje / Loretta Jones, Peter Atkins. wyd. 1, dodr. 2. Warszawa, Spis treści

Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje / Loretta Jones, Peter Atkins. wyd. 1, dodr. 2. Warszawa, Spis treści Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje / Loretta Jones, Peter Atkins. wyd. 1, dodr. 2. Warszawa, 2012 Spis treści Przedmowa Do studenta 1 Materia 1 PIERWIASTKI 2 1.1 Atomy 2 1.2 Nazwy pierwiastków

Bardziej szczegółowo

Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.

Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie

Bardziej szczegółowo

Podstawy chemii. dr hab. Wacław Makowski. Wykład 1: Wprowadzenie

Podstawy chemii. dr hab. Wacław Makowski. Wykład 1: Wprowadzenie Podstawy chemii dr hab. Wacław Makowski Wykład 1: Wprowadzenie Wspomnienia ze szkoły Elementarz (powtórka z gimnazjum) Układ okresowy Dalsze wtajemniczenia (liceum) Program zajęć Podręczniki Wydział Chemii

Bardziej szczegółowo

Moduł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin)

Moduł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin) Rozkład materiału z chemii w klasie II LO zakres rozszerzony Chemia. Fundamenty. Krzysztof Pazdro, wyd. Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro Sp. z o.o.. nr dopuszczenia 565//0 Chemia. i związki nieorganiczne.

Bardziej szczegółowo

To jest. Ocena bardzo dobra [ ] energetycznych. s p d f. Ocena dobra [ ] izotopowym. atomowych Z. ,, d oraz f.

To jest. Ocena bardzo dobra [ ] energetycznych. s p d f. Ocena dobra [ ] izotopowym. atomowych Z. ,, d oraz f. 34 Wymagania programowe To jest przyrodniczych,,,,, chemicznego na podstawie zapisu A Z E,,,, podaje masy atomowe pierwiastków chemicznych,, n,,,,, s, p, d oraz f przyrodniczych,,,,, oraz Z,,, d oraz f,,

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Część I. CHEMIA OGÓLNA

SPIS TREŚCI. Część I. CHEMIA OGÓLNA SPIS TREŚCI 1. Prawa, hipotezy i teorie w naukach przyrodniczych........................ 14 2. Układ jednostek SI w chemii.............................................. 16 3. Ogólne zasady nomenklatury

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI 1. PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII. MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA... 3

SPIS TREŚCI 1. PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII. MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA... 3 PRZEDMOWA DO WYDANIA PIĄTEGO.................................. 1 PRZEDMOWA DO WYDANIA SZÓSTEGO................................ 2 1. PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII. MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA... 3 1.1. Zadania

Bardziej szczegółowo

Część I: Podstawowe prawa chemiczne i budowa materii... 11 Urszula Lelek-Borkowska

Część I: Podstawowe prawa chemiczne i budowa materii... 11 Urszula Lelek-Borkowska Spis treści Część I: Podstawowe prawa chemiczne i budowa materii... 11 Urszula Lelek-Borkowska 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne... 13 1.1. Historia... 13 1.2. Pierwiastek, związek chemiczny, mieszanina...

Bardziej szczegółowo

Spis treœci. ROZDZIA 1. Przekazywanie informacji chemicznych

Spis treœci. ROZDZIA 1. Przekazywanie informacji chemicznych Spis treœci WSTÊP... 8 Wykaz symboli wielkoœci chemicznych i fizycznych stosowanych w tekœcie... 10 Zasady okreœlania liczby cyfr znacz¹cych... 11 Zasady zaokr¹glania liczb... 11 Podstawowe zasady nomenklatury

Bardziej szczegółowo

1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami

1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami 1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami 2. Stechiometria. Prawa stechiometrii Roztwory buforowe Węglowce - budowa elektronowa. Ogólna charakterystyka 3. Mikro- i

Bardziej szczegółowo

Treść podstawy programowej

Treść podstawy programowej CHEMIA ZR Ramowy rozkład materiału w kolejnych tomach podręczników I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna Tom I 1. Masa atomowa I.2. 2. Izotopy I.1., I.3. 3. Reakcje jądrowe I.4. 4. Okres półtrwania

Bardziej szczegółowo

Chemia Kalendarz przygotowaƒ do matury 2007

Chemia Kalendarz przygotowaƒ do matury 2007 Chemia Kalendarz przygotowaƒ do matury 2007 imi i nazwisko zakres podstawowy (wersja dla ucznia) wykonane Tyg. Dzia Tematy Zadania 2.10 1 6.10 Przygotowanie do pracy zapoznanie si z informacjami na temat

Bardziej szczegółowo

Chemia I Semestr I (1 )

Chemia I Semestr I (1 ) 1/ 6 Inżyniera Materiałowa Chemia I Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr inż. Maciej Walewski. 2/ 6 Wykład Program 1. Atomy i cząsteczki: Materia, masa, energia. Cząstki elementarne. Atom,

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Pierwiastki, nazewnictwo i symbole. Budowa atomu, izotopy. Przemiany promieniotwórcze, okres półtrwania. Układ okresowy. Właściwości pierwiastków a ich położenie w

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: Chemistry HL. Poziom: rozszerzony. Opis kursu: Cele: Zadania:

Przedmiot: Chemistry HL. Poziom: rozszerzony. Opis kursu: Cele: Zadania: Przedmiot: Chemistry HL Poziom: rozszerzony Opis kursu: Chemia jest podstawową nauką doświadczalną. Cele nauczania chemii są podporządkowane założeniom IBO Learner Profile. Kurs rozszerzony chemii stwarza

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

CHEMIA OGÓLNA (wykład)

CHEMIA OGÓLNA (wykład) AKADEMIA GÓRNICZO HUTNICZA WYDZIAŁ ENERGETYKI I PALIW I r. EiP (Technologia Chemiczna) CHEMIA OGÓLNA (wykład) Prof. dr hab. Leszek CZEPIRSKI Kontakt: A4 IV p., p. 424 Tel. 12 617 46 36 email: czepir@agh.edu.pl

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

KONSPEKT PRZEDMIOTU PIERWSZEGO POZIOMU STUDIÓW STACJONARNYCH

KONSPEKT PRZEDMIOTU PIERWSZEGO POZIOMU STUDIÓW STACJONARNYCH KONSPEKT PRZEDMIOTU PIERWSZEGO POZIOMU STUDIÓW STACJONARNYCH Nazwa przedmiotu Chemia Skrót: CHEM Semestry: I Rodzaj przedmiotu: podstawowy Punkty ECTS: 4 Liczba godzin w semestrze: Wykład Ćwiczenia Laboratorium

Bardziej szczegółowo

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 W tabeli zostały wyróżnione y z doświadczeń zalecanych do realizacji w szkole podstawowej. Temat w podręczniku Tytuł Typ

Bardziej szczegółowo

Kalendarz przygotowań plan pracy na rok szkolny

Kalendarz przygotowań plan pracy na rok szkolny Kalendarz przygotowań plan pracy na rok szkolny rogram Matura z Operonem Lista uczestników zaj ç przygotowujàcych do matury w 2010 roku Zakres... Zakres... Zakres... Zakres... Lp. Imi i nazwisko Lp. Imi

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii

Wymagania edukacyjne z chemii Wymagania edukacyjne z chemii Zadania szkoły: 1. Kształtowanie badawczego sposobu myślenia, właściwego dla nauk przyrodniczych. 2. Rozwijanie umiejętności obserwacji, wyciągania wniosków z przeprowadzonych

Bardziej szczegółowo

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści Anna Kulaszewicz Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy lp. Dział Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania i wymaganiami edukacyjnymi z

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy chemii. 2. KIERUNEK: Mechanika i budowa maszyn. 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszego stopnia

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy chemii. 2. KIERUNEK: Mechanika i budowa maszyn. 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszego stopnia KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy chemii 2. KIERUNEK: Mechanika i budowa maszyn 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok I / semestr 2 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2 6.

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne - chemia klasa VII

Wymagania edukacyjne - chemia klasa VII Wymagania edukacyjne - chemia klasa VII OCENA DOPUSZCZAJĄCA [1] opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami produktów stosowanych na co dzień podaje wzór na gęstość i przeprowadza proste

Bardziej szczegółowo

CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.

CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Substancje i ich przemiany WYMAGANIA PODSTAWOWE stosuje zasady bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: STC s Punkty ECTS: 7. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: STC s Punkty ECTS: 7. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Nazwa modułu: Chemia ogólna Rok akademicki: 2013/2014 Kod: STC-1-102-s Punkty ECTS: 7 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Podstawy chemii Rok akademicki: 2012/2013 Kod: JFM-1-103-s Punkty ECTS: 6 Wydział: Fizyki i Informatyki Stosowanej Kierunek: Fizyka Medyczna Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

Uczeń: -zna zasady pracy na lekcjach i wymagania edukacyjne, -wymienia cząstki elementarne wchodzące w skład atomu, podaje przykłady innych cząstek,

Uczeń: -zna zasady pracy na lekcjach i wymagania edukacyjne, -wymienia cząstki elementarne wchodzące w skład atomu, podaje przykłady innych cząstek, WYMAGANIA PROGRAMOWE Z CHEMII KLASA I LO rok szk. 2002/2003 Dział 1 Budowa atomu -zna zasady pracy na lekcjach i wymagania edukacyjne, -wymienia cząstki elementarne wchodzące w skład atomu, podaje przykłady

Bardziej szczegółowo

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Nauczyciel: Marta Zielonka Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. I

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. I I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. I Ocena dopuszczająca [1] zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni

Bardziej szczegółowo

Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, pierwszy Sylabus modułu: Chemia ogólna (1BT_05)

Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, pierwszy Sylabus modułu: Chemia ogólna (1BT_05) Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, pierwszy Sylabus modułu: Chemia ogólna (1BT_05) 1. Informacje ogólne koordynator modułu/wariantu rok akademicki 2014/2015

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny szkolne klasa 7 Niepełnosprawność intelektualna oraz obniżenie wymagań i dostosowanie ich do możliwości ucznia I. Substancje i ich przemiany stosuje zasady bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE

CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów

Bardziej szczegółowo

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany NaCoBeZU z chemii dla klasy 7 I. Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy na lekcjach chemii zaliczam chemię do nauk przyrodniczych stosuję zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany NaCoBeZU z chemii dla klasy 1 I. Substancje i ich przemiany 1. Pracownia chemiczna podstawowe szkło i sprzęt laboratoryjny. Przepisy BHP i regulamin pracowni chemicznej zaliczam chemię do nauk przyrodniczych

Bardziej szczegółowo

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii w kl.1. I. Substancje i ich przemiany

Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii w kl.1. I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii w kl.1 I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] zalicza chemię do nauk przyrodniczych wyjaśnia, dlaczego chemia

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy moduł kierunkowy ogólny Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia, laboratorium CHEMIA Chemistry Forma studiów: studia stacjonarne

Bardziej szczegółowo

Ocena dobra [ ] Uczeń: wyjaśnia pojęcie objętość molowa. Uczeń: wyjaśnia pojęcia liczba Avogadra i gazów. stała Avogadra

Ocena dobra [ ] Uczeń: wyjaśnia pojęcie objętość molowa. Uczeń: wyjaśnia pojęcia liczba Avogadra i gazów. stała Avogadra Wymagania programowe z chemii na poszczególne oceny IV etap edukacyjny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 1. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego

Bardziej szczegółowo

Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń:

Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń: Chemia - klasa I (część 2) Wymagania edukacyjne Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Dział 1. Chemia nieorganiczna Lekcja organizacyjna. Zapoznanie

Bardziej szczegółowo

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 I. Substancje i ich właściwości opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale, posługuje

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny

Wymagania programowe na poszczególne oceny Przedmiot: chemia Klasa: Ia, Ib Nauczyciel: Agata SROKA Wymagania programowe na poszczególne oceny I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania z chemii kl. 1

Przedmiotowy system oceniania z chemii kl. 1 Wymagania programowe z chemii dla klasy I Substancje chemiczne i ich przemiany ocena Wymagania Uczeń : Dopuszczająca zna zasady prawidłowego i bezpiecznego zachowania się w pracowni chemicznej wyjaśnia

Bardziej szczegółowo

SUBSTANCJE CHEMICZNE I ICH PRZEMIANY

SUBSTANCJE CHEMICZNE I ICH PRZEMIANY DOPUSZCZAJĄCĄ DZIAŁ SUBSTANCJE CHEMICZNE I ICH PRZEMIANY -zna zasady bhp obowiązujące w pracowni chemicznej -nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne używane w pracowni chemicznej -wie, że substancje charakteryzują

Bardziej szczegółowo

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE 2016-09-01 CHEMIA KLASA II LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE ZAKRES ROZSZERZONY SZKOŁY BENEDYKTA Treści nauczania Tom I podręcznika Ciekawi świata wyd. Operon I. ATOMY, CZĄSTECZKI I STECHIOMETRIA CHEMICZNA 1. Masa

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z CHEMII klasa I

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z CHEMII klasa I WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z CHEMII klasa I Aby uzyskać ocenę wyższą niż dana ocena, uczeń musi opanować wiadomości i umiejętności dotyczące danej oceny oraz ocen od niej niższych. Dział:

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy siódmej

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy siódmej Lucyna Krupa Rok szkolny 2017/2018 WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy siódmej Wyróżnia się wymagania na: ocenę dopuszczającą ocenę dostateczną (obejmują wymagania na ocenę dopuszczającą) ocenę dobrą

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. Chemia Kl.1. I. Substancje chemiczne i ich przemiany

Wymagania programowe na poszczególne oceny. Chemia Kl.1. I. Substancje chemiczne i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny Chemia Kl.1 I. Substancje chemiczne i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] zna zasady bhp obowiązujące w pracowni chemicznej nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni j nazywa

Bardziej szczegółowo

Identyfikacja płomieniowa tworzyw sztucznych Iloczyny rozpuszczalności trudno rozpuszczalnych związków w wodzie w temperaturze pokojowej

Identyfikacja płomieniowa tworzyw sztucznych Iloczyny rozpuszczalności trudno rozpuszczalnych związków w wodzie w temperaturze pokojowej Jeśli ktoś jest w posiadaniu tablic chemicznych, to bardzo prosilibyśmy, aby nam je nadesłał (na adres któregoś z administratorów, najlepiej w formie pliku *.doc; *.pdf; *.jpg) - na pewno je zamieścimy.

Bardziej szczegółowo

Zestaw pytań egzaminu inŝynierskiego przeprowadzanego w Katedrze Fizykochemii i Technologii Polimerów dla kierunku CHEMIA

Zestaw pytań egzaminu inŝynierskiego przeprowadzanego w Katedrze Fizykochemii i Technologii Polimerów dla kierunku CHEMIA Zestaw pytań egzaminu inŝynierskiego przeprowadzanego w Katedrze Fizykochemii i Technologii Polimerów dla kierunku CHEMIA 1. Metody miareczkowania w analizie chemicznej, wyjaśnić działanie wskaźników 2.

Bardziej szczegółowo

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe 1 Agnieszka Wróbel nauczyciel biologii i chemii Plan pracy dydaktycznej na chemii w klasach pierwszych w roku szkolnym 2015/2016 Poziom wymagań Ocena Opis wymagań podstawowe niedostateczna uczeń nie opanował

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny: I. Substancje i ich przemiany

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny: I. Substancje i ich przemiany Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny: I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] zalicza chemię do nauk przyrodniczych wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką stosuje

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny w klasie pierwszej. I. Substancje i ich przemiany

Wymagania programowe na poszczególne oceny w klasie pierwszej. I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny w klasie pierwszej I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni

Bardziej szczegółowo

Uczeń: opisuje skład i właściwości powietrza określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza

Uczeń: opisuje skład i właściwości powietrza określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności Substancje i ich przemiany Składniki powietrza i rodzaje Wymagania edukacyjne z podstawy programowej - klasa VII zalicza chemię

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny - klasa I a, I b, I c, I d. I. Substancje i ich przemiany. Ocena dopuszczająca [1]

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny - klasa I a, I b, I c, I d. I. Substancje i ich przemiany. Ocena dopuszczająca [1] Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny - klasa I a, I b, I c, I d. I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] zalicza chemię do nauk przyrodniczych wyjaśnia, dlaczego

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

CHEMIA KLASA I GIMNAZJUM

CHEMIA KLASA I GIMNAZJUM 2016-09-01 CHEMIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Tom I podręcznika Chemia wyd. Operon Tom pierwszy obejmuje następujące punkty podstawy programowej: 1. Substancje i ich właściwości. 2. Wewnętrzna budowa

Bardziej szczegółowo

CHEMIA PLAN WYNIKOWY

CHEMIA PLAN WYNIKOWY CHEMIA PLAN WYNIKOWY Poniższy plan wynikowy opracowano na podstawie programu DKW-4015-38/01 dla klas pierwszych LO. W prezentowanej propozycji uwzględniono ścieżki edukacyjne: EM edukacja czytelnicza i

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii dla klasy 1 gimnazjum. I. Substancje i ich przemiany

Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii dla klasy 1 gimnazjum. I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii dla klasy 1 gimnazjum I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] zalicza chemię do nauk przyrodniczych wyjaśnia,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy I oparte na Programie nauczania Chemia Nowej Ery

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy I oparte na Programie nauczania Chemia Nowej Ery Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy I oparte na Programie nauczania Chemia Nowej Ery I. Substancje i ich przemiany Poziom wymagań Konieczny Podstawowy Rozszerzający Dopełniający zalicza chemię do nauk

Bardziej szczegółowo

ZESTAW WYMAGAN DO KLASY I ZAKRES PODSTAWOWY

ZESTAW WYMAGAN DO KLASY I ZAKRES PODSTAWOWY ZESTAW WYMAGAN DO KLASY I ZAKRES PODSTAWOWY Dział I Przypomnienie wiadomości z gimnazjum Uczeń zna: makroskopowy opis substancji i przemian chemicznych; symbole i wzory chemiczne; co to są tlenki, wodorotlenki,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii Zakres podstawowy

Wymagania edukacyjne z chemii Zakres podstawowy Wymagania edukacyjne z chemii Zakres podstawowy Klasy: 1a, 1b, 1c, 1d, 1e Rok szkolny 2019/2020 Nauczyciel: Aneta Patrzałek 1 Szczegółowe wymagania edukacyjne z chemii na poszczególne stopnie: Wymagania

Bardziej szczegółowo

nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie (4)

nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie (4) Wymagania na poszczególne oceny z chemii w klasie I Uczeń: I. Substancje i ich właściwości stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej (2) zalicza chemię do nauk przyrodniczych (2)

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania z chemii w klasie 7. Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1+2] Ocena dobra [1+2+3] Ocena bardzo dobra [ ]

Przedmiotowy system oceniania z chemii w klasie 7. Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1+2] Ocena dobra [1+2+3] Ocena bardzo dobra [ ] Przedmiotowy system oceniania z chemii w klasie 7 Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1+2] Ocena dobra [1+2+3] Ocena bardzo dobra [1+2+3+4] Uczeń większość poleceń wykonuje z pomocą nauczyciela:

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy pierwszej

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy pierwszej Lucyna Krupa Rok szkolny 2016/2017 Anna Mikrut WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy pierwszej Wyróżnia się wymagania na: ocenę dopuszczającą ocenę dostateczną (obejmują wymagania na ocenę dopuszczającą)

Bardziej szczegółowo

Umiejętności ponadpodstawowe Ocena bardzo dobra. Substancje chemiczne i ich przemiany

Umiejętności ponadpodstawowe Ocena bardzo dobra. Substancje chemiczne i ich przemiany Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VII, opracowane na podstawie programu nauczania chemii w szkole podstawowej

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.

Bardziej szczegółowo

Klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany

Klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany Klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny I. Substancje i ich przemiany Ocena niedostateczna Uczeń nie potrafi: Nazwać wybranych elementów szkła i sprzętu laboratoryjnego; Nie potrafi opisać właściwości

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany. Ocena bardzo dobra. Ocena dostateczna. Ocena dopuszczająca.

Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany. Ocena bardzo dobra. Ocena dostateczna. Ocena dopuszczająca. Wymagania programowe na poszczególne oceny I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra [1] [1 + 2] [1 + 2 + 3] [1 + 2 + 3 + 4] 1 zalicza chemię do

Bardziej szczegółowo

WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SYMBOLI

WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SYMBOLI SPIS TREŚCI WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SYMBOLI...7 PRZEDMOWA...8 1. WSTĘP...9 2. MATEMATYCZNE OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW...10 3. LEPKOŚĆ CIECZY...15 3.1. Pomiar lepkości...16 3.2. Lepkość względna...18 3.3.

Bardziej szczegółowo

dobra (2+3+4) Substancje chemiczne i ich przemiany chemicznej. - sporządza mieszaniny -dobiera metodę rozdzielania mieszanin

dobra (2+3+4) Substancje chemiczne i ich przemiany chemicznej. - sporządza mieszaniny -dobiera metodę rozdzielania mieszanin Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VII. Opracowano na podstawie programu nauczania chemii w szkole podstawowej

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna i nieorganiczna. SYLABUS A. Informacje ogólne Opis

Chemia ogólna i nieorganiczna. SYLABUS A. Informacje ogólne Opis Chemia ogólna i nieorganiczna Elementy składowe sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu Język przedmiotu Rodzaj

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy siódmej szkoły podstawowej przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, Chemia Nowej Ery I. Substancje i ich przemiany Uczeń:

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy siódmej szkoły podstawowej przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, Chemia Nowej Ery I. Substancje i ich przemiany Uczeń:

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy siódmej szkoły podstawowej przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, Chemia Nowej Ery I. Substancje i ich przemiany Uczeń:

Bardziej szczegółowo

CHEMIA PLAN WYNIKOWY

CHEMIA PLAN WYNIKOWY CHEMIA PLAN WYNIKOWY Poniższy plan wynikowy opracowano na podstawie programu DKW-4015-38/01 dla klas pierwszych LO. W prezentowanej propozycji uwzględniono ścieżki edukacyjne: EM edukacja czytelnicza i

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe chemia klasa VII SP. I. Substancje i ich przemiany. Ocena dobra [ ] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dopuszczająca [1]

Wymagania programowe chemia klasa VII SP. I. Substancje i ich przemiany. Ocena dobra [ ] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dopuszczająca [1] Wymagania programowe chemia klasa VII SP I. Substancje i ich przemiany zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej nazywa wybrane elementy szkła

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany I. Substancje i ich przemiany zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa

Bardziej szczegółowo

Chemia kl. 7 - wymagania na poszczególne oceny

Chemia kl. 7 - wymagania na poszczególne oceny Chemia kl. 7 - wymagania na poszczególne oceny I. Substancje i ich przemiany zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej nazywa wybrane elementy

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii w klasie VII

Wymagania edukacyjne z chemii w klasie VII Wymagania edukacyjne z chemii w klasie VII przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy siódmej szkoły podstawowej Chemia Nowej Ery

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany

Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] zalicza chemię do nauk przyrodniczych wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką stosuje

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe wymagania na poszczególne oceny klasa VII.

Szczegółowe wymagania na poszczególne oceny klasa VII. Szczegółowe wymagania na poszczególne oceny klasa VII. I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca zalicza chemię do nauk przyrodniczych

Bardziej szczegółowo

Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć)

Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Nazwa modułu: Chemia Rok akademicki: 2013/2014 Kod: JFT-1-204-s Punkty ECTS: 6 Wydział: Fizyki i Informatyki Stosowanej Kierunek: Fizyka Techniczna Specjalność: Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 209/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.

Bardziej szczegółowo

Atom poziom rozszerzony

Atom poziom rozszerzony Atom poziom rozszerzony Zadanie 1. (1 pkt) Źródło: CKE 010 (PR), zad. 1. Atomy pierwiastka X tworz jony X 3+, których konfiguracj elektronow mo na zapisa : 1s s p 6 3s 3p 6 3d 10 Uzupe nij poni sz tabel,

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany

Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany Chemia. Klasa VII. Wymagania programowe na poszczególne oceny. I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni

Bardziej szczegółowo

Świat chemii cz. 1, rok szkolny 2016/17 Opis założonych osiągnięć ucznia

Świat chemii cz. 1, rok szkolny 2016/17 Opis założonych osiągnięć ucznia Świat chemii cz. 1, rok szkolny 2016/17 Opis założonych osiągnięć ucznia Osiągnięcia podstawowe Rodzaje i przemiany materii wymienia powtarzające się elementy podręcznika i wskazuje rolę, jaką odgrywają;

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE SZKOŁA PODSTAWOWA W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie 7 Szkoły Podstawowej str. 1 Wymagania edukacyjne

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa 2. Zakres rozszerzony. Zakres Materiału: (1) (2) (3) (4) (5) (6). (7). (8) (9). (10). (11). (12). Kryteria oceniania z przedmiotu:

Chemia klasa 2. Zakres rozszerzony. Zakres Materiału: (1) (2) (3) (4) (5)  (6). (7). (8) (9). (10). (11). (12). Kryteria oceniania z przedmiotu: Chemia klasa 2. Zakres rozszerzony. Zakres Materiału: Od mikro- do makroświata(1). Reakcje chemiczne i ich objawy(2). Budowa atomów i cząsteczek(3). Podstawy obliczeń chemicznych(4). Roztwory(5). Kinetyka

Bardziej szczegółowo

1. Budowa atomu. Układ okresowy pierwiastków chemicznych

1. Budowa atomu. Układ okresowy pierwiastków chemicznych Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej (załącznik nr 1 do rozporządzenia, Dz.U. z 2018 r., poz. 467), programie nauczania oraz w części

Bardziej szczegółowo

Lista zagadnień do egzaminu licencjackiego

Lista zagadnień do egzaminu licencjackiego Lista zagadnień do egzaminu licencjackiego Przedmiot Podstawy chemii : 1. Historia odkryć subatomowej struktury materii i znajomość kluczowych eksperymentów, dowodzących istnienia elektronów, protonów

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny chemia klasa I. I. Substancje i ich przemiany

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny chemia klasa I. I. Substancje i ich przemiany Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny chemia klasa I I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] zalicza chemię do nauk przyrodniczych wyjaśnia, dlaczego chemia

Bardziej szczegółowo

CHEMIA KLASA I - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny

CHEMIA KLASA I - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny CHEMIA KLASA I - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] zalicza chemię do nauk przyrodniczych wyjaśnia, dlaczego chemia

Bardziej szczegółowo