Wiek i właściwości gleb wykształconych z osadów stawu młyńskiego w dolinie Jarosławianki (Równina Sławieńska)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wiek i właściwości gleb wykształconych z osadów stawu młyńskiego w dolinie Jarosławianki (Równina Sławieńska)"

Transkrypt

1 Wiek i właściwości gleb wykształconych z osadów stawu młyńskiego w dolinie Jarosławianki (Równina Sławieńska) Age and properties of the soils formed from mill-pond deposits in the valley of Jarosławianka Creek (Northern Poland) Jerzy Jonczak, Wacław Florek Akademia Pomorska w Słupsku, Instytut Geografii i Studiów Regionalnych, ul. Partyzantów 27, Słupsk, jerzy.jonczak@gmail.com Zarys treści: Badania miały na celu ustalenie wieku oraz określenie wybranych właściwości gleb wykształconych z osadów wypełniających nieckę dawnego stawu młyńskiego w dolnym odcinku doliny Jarosławianki lewobrzeżnego dopływu dolnej Wieprzy na Równinie Sławieńskiej. Z trzech profili glebowych zlokalizowanych wzdłuż niecki stawu pobrano próbki gleb i oznaczono szereg właściwości fizycznych i chemicznych, stosując standardowe metody badań w gleboznawstwie, a także wiek metodą radiowęglową i dendrochronologiczną. Wyniki datowań radiowęglowych uzyskanych dla spągu osadów mułowych (590±50 lat BP) pokrywają się z danymi historycznymi, według których młyn wodny powstał w roku 1351 i funkcjonował do roku W okresie około 600 lat nastąpiło nagromadzenie serii osadów mułowo-aluwialnych o miąższości przekraczającej 1 m, wykazujących przestrzenne zróżnicowanie cech fizycznych i chemicznych. Wykształcone z nich gleby sklasyfikowano jako mułowato-glejowe. Wzdłuż koryta Jarosławianki osady te w ostatnich dziesiątkach lat zostały przykryte osadami pozakorytowymi o miąższości dochodzącej do 60 cm. Gleby charakteryzują się zróżnicowanym pionowo i przestrzennie uziarnieniem od piasków gliniastych w górnej części stawu do glin drobno- i bardzo drobnopiaszczystych w jego części środkowej i dolnej. Do specyficznych cech tych gleb należy zaliczyć małą gęstość objętościową od 0,42 do 1,32 g cm 3 i bardzo dużą porowatość 49,5 81,0%. Zawartość materii organicznej wynosiła do 17,5%, węgla organicznego do 7,95%, a azotu do 0,579%. Znaczna zawartość materii organicznej oraz drobnoziarnisty charakter części mineralnej osadów znalazły odzwierciedlenie w relatywnie dużej ich powierzchni właściwej dochodzącej do 112,3 m 2 g 1. W osadach stawu młyńskiego, w jego środkowej i dolnej części stwierdzono akumulację węglanów w ilości do 5,9%. Odczyn gleb mieścił się w zakresie wartości ph H2O 4,45 7,90 i wzrastał wzdłuż stawu. Słowa kluczowe: doliny rzeczne, młyny wodne, gleby napływowe, gleby mułowe, wiek gleb Abstract: The aim of the study was to recognize the age and some properties of the soils formed from mill pond deposits in the valley of Jarosławianka Creek left bank tributary of Wieprza River on the area of Sławno Plain. Soil profiles were described in soil pits and exposures along the river channel, soils sampled and analyzed with standard methods using in soil science. Results of radiocarbon dating obtained for the bottom of mill-pond deposits (590±50 lat BP) correspond to historical data, by which water mill was founded by Joannites in the year 1351, and operated until the year During over 600 years of its functioning more than one meter thick series of muddy-alluvial deposits has been accumulated in mill pond basin. The deposits varied spatially in their physical and chemical properties. Soils formed from the deposits were classified as mułowato-glejowe. Along the river channel, during the last decades, mill pond deposits were covered by overbank deposits thick up to about 60 cm. The investigated soils were built from fine loamy sands in the upper part of mill pond basin, and fine and very fine sandy loams in central and lower parts. Low volumetric density (0,42 1,32 g cm 3 ) and very high porosity (49,5 81,0%) are the most characteristic features of mill pond deposits. The deposits contained up to 17,5% of organic matter, 7,95% organic carbon and 0,579% nitrogen. High content of soil organic matter and fine-grained character reflected in relatively large specific surface area, which was up to 112,3 m 2 g 1. Mill pond deposits in central and lower part of pond basin contained up to 5,9% carbonates. Soil ph H2O varied from 4,45 7,90 and increased along the mill pond basin. Key words: river valleys, water mills, alluvial soils, mud soils, age of the soils Wstęp Osady organiczne zdeponowane w zagłębieniach teras rzecznych mogą stanowić cenne źródło informacji na temat historii rozwoju środowiska zlewni, w tym również charakteru i stopnia nasilenia antropopresji. Specyficznym typem osadów są wypełnienia dawnych stawów młyńskich, których akumulacja rozpoczyna 33

2 Jerzy Jonczak, Wacław Florek się w chwili spiętrzenia wody, a zakończenie po całkowitym wypełnieniu zbiornika lub osuszeniu stawu np. wskutek zniszczenia urządzeń piętrzących. Wypełnienia stawów młyńskich są produktem procesów mułotwórczego, torfotwórczego i aluwialnego. Udział poszczególnych procesów w powstawaniu osadów jest zróżnicowany w czasie i przestrzeni, co znajduje odzwierciedlenie w przestrzennej i pionowej zmienności cech fizycznych i chemicznych osadów. Tempo akumulacji osadów w stawie jest uzależnione od szeregu cech fizycznych zlewni rzeki (szczególnie ukształtowania terenu), właściwości gleb i skał ją budujących, warunków klimatycznych, charakteru użytkowania, wielkości zbiornika i intensywności przepływu przez niego wody. Sedymentacji materiału mineralnego nanoszonego przez rzekę towarzyszy akumulacja materii organicznej, głównie w postaci szczątków roślin i mikroorganizmów. Stawy młyńskie są z reguły zbiornikami eutroficznymi produkującymi corocznie duże ilości biomasy, której większość opada na dno. Pewne ilości szczątków organicznych są również nanoszone do zbiornika przez rzekę. Osady stawów młyńskich są przedmiotem zainteresowania zarówno geomorfologów jako odzwierciedlenie dynamiki procesów fluwialnych w zlewni, jak i gleboznawców jako materiał macierzysty gleb (Szwarczewski 2003, Podgórski 2004) Celem badań było oszacowanie wieku i rozpoznanie wybranych właściwości fizycznych i chemicznych gleb wykształconych w obrębie dawnego stawu młyńskiego zlokalizowanego w dolnym odcinku doliny Jarosławianki na Równinie Sławieńskiej. Obszar zlewni Jarosławianki od wielu wieków jest zasiedlony i eksploatowany z różną intensywnością (Florek i in. 1997), o czym świadczy m.in. obecność średniowiecznego grodziska, a także innych obiektów archeologicznych. Około 1230 r. za sprawą joannitów powstała istniejąca do dziś miejscowość Stary Kraków. W roku 1351 w jej sąsiedztwie, w ujściowym odcinku Jarosławianki, został zbudowany młyn wodny (Rosenow 1922, 1934), który funkcjonował do roku Współcześnie pozostałościami po młynie są fundamenty, fragmenty drewnianej zastawki i zapora ziemna oraz będące przedmiotem podjętych badań osady zakumulowane w dawnym stawie młyńskim. Osady te podlegają silnej erozji wstecznej. Badania terenowe przeprowadzono w 2010 r. W obrębie dawnego stawu młyńskiego wykonano trzy odkrywki glebowe w jego dolnej, środkowej i górnej części (ryc. 1). Opisano profile gleb i pobrano próbki do analiz laboratoryjnych jako monolity z poszczególnych poziomów genetycznych i warstw sedymentacyjnych oraz próbki o nienaruszonej strukturze do pierścieni stalowych o pojemności 100 cm 3. W próbkach oznaczono: gęstość objętościową metodą wagową w próbkach o nienaruszonej strukturze; gęstość właściwą metodą biuretową; powierzchnię właściwą fazy stałej metodą adsorpcji par gliceryny; Materiały i metody Jarosławianka jest lewobrzeżnym dopływem dolnej Wieprzy o powierzchni zlewni 5,74 km 2, położonej w obrębie zastoiska na Równinie Sławieńskiej. Jej cechą charakterystyczną jest głębokie wcięcie doliny w podłoże (przekraczające 10 m) w jej środkowym i dolnym odcinku, które powstało wskutek gwałtownego odpływu wód jeziora polodowcowego u schyłku plejstocenu. W holocenie nastąpiło częściowe wypełnienie dna doliny osadami aluwialnymi i deluwialnymi, których miąższość jednak rzadko przekracza 1 m. Dolina rozcina zróżnicowane pod względem genezy osady powierzchniowe (gliny morenowe, pylasto-ilaste utwory zastoiskowe, kemy), a także zalegające pod nimi, silnie zbite, starsze gliny margliste. Na granicy glin marglistych i młodszych osadów występują przewarstwienia piasków stanowiące warstwę wodonośną. Wysięki wód gruntowych z tej warstwy są podstawą zasilania rzeki. Stosunkowo stabilny w ciągu roku odpływ wód ze zlewni (na poziomie kilkudziesięciu l s 1 ) gwarantuje dominacja w jej obrębie glin morenowych oraz pylasto-ilastych osadów zastoiskowych. Wiosną zdarzają się gwałtowne wezbrania, spowodowane spływem powierzchniowym wód po słabo przepuszczalnym podłożu (Florek i in. 2009). Ryc. 1. Lokalizacja profili glebowych w dolinie Jarosławianki Fig. 1. Location of soil profiles in the valley of Jarosławianka Creek 34

3 Wiek i właściwości gleb wykształconych z osadów stawu młyńskiego w dolinie Jarosławianki (Równina Sławieńska) uziarnienie metodą łączoną pipetową i sitową; zastosowano podział na frakcje granulometryczne i grupy granulometryczne według PTG 2008 (PTG 2009); odczyn metodą potencjometryczną w wodzie i roztworze KCl o stężeniu 1mol dm 3; zawartość materii organicznej metodą strat prażenia w 550 C; zawartość węgla organicznego metodą Tiurina; zawartość azotu ogółem metodą Kjeldahla; zawartość P, K, Ca, Mg, Fe, Al i Mn w roztworze po mineralizacji w mieszaninie kwasów 40% HF i 60% HClO4; stężenie P oznaczono metodą kolorymetryczną z molibdenianem amonu, a pozostałych pierwiastków metodą emisyjnej spektrometrii atomowej z plazmą wzbudzoną mikrofalowo (Agilent 4100 MP-AES); zawartość wolnych tlenków żelaza (Fed) (Mehra, Jackson 1960); zawartość amorficznych tlenków żelaza (Feo) i glinu (Alo) metodą Tamma (van Reeuvijk 1995); datowania radiowęglowe próbek materiału organicznego pobranego z osadów oraz dendrochronologiczne znalezionych pni drzew przeprowadzono w Laboratorium Datowań Bezwzględnych w Skale. W oparciu o uzyskane dane obliczono: porowatość na podstawie gęstości właściwej i objętościowej; wskaźniki teksturalne osadów według Folka i Warda (1957) w programie GRADISTAT 5.11; wartości stosunków: C/N, C/P, Fed/Fet, Feo/Fet, Feo/ Fed, (Fed-Feo)/Fed, Alo/Alt. Wyniki i dyskusja W profilach badanych gleb zidentyfikowano materiały trojakiej genezy. W podłożu występowała seria piasków rzecznych o miąższości kilkudziesięciu centymetrów, z których wykształciły się gleby torfiasto-glejowe. Strop tych gleb w profilu nr 2 został wydatowany metodą radiowęglową na 750±50 lat BP (nr daty MKL-1335). Na glebach torfiasto-glejowych zalega warstwa osadów stawu młyńskiego o zróżnicowanej przestrzennie miąższości, których wiek w ich części spągowej wynosi 590±40 lat BP (nr daty MKL-513). Uzyskana data pokrywa się z danymi historycznymi, według których młyn działał od 1351 r. (Rosenow 1922, 1934). W sąsiedztwie profilu nr 2 znaleziono dwa pnie dębów. Na podstawie datowań dendrochronologicznych ustalono, że zostały one ścięte w latach 1740 (nr daty MKL-551) i 1754 (nr daty MKL552) (ryc. 2). Osady stawu młyńskiego mają warstwowaną budowę. W poszczególnych laminach stwierdzono występo- Ryc. 2. Odsłonięcie osadów stawu młyńskiego wzdłuż koryta rzeki z kopalnymi pniami dębów i ich wiek Fig. 2. Exposure of mill pond deposits along river channel with fossil oak stems and their age 35

4 Jerzy Jonczak, Wacław Florek wanie licznych szczątków roślinnych najczęściej liści drzew. Powstałe z osadów gleby mają po części charakter aluwialny, a po części mułowy. Nie spełniają one jednak kryteriów żadnego z typów gleb wydzielonych w Systematyce Gleb Polski (Marcinek i in. 2011), jak również wcześniejszej jej wersji (1989). Problem klasyfikacji gleb powstających w efekcie nakładających się na siebie procesów aluwialnego i mułotwórczego został też zauważony przez innych badaczy (Banaszuk 1987, 2000, Roj-Rojewski, Hryniewicka 2009), którzy proponują dla takich gleb określenie mułowato-glejowe. Klasyfikacja taka została przyjęta w niniejszej pracy. Wzdłuż współczesnego koryta Jarosławianki osady mułowe są przykryte warstwą osadów pozakorytowych o miąższości dochodzącej do 60 cm. Osady stawu młyńskiego wykazują przestrzenne i pionowe zróżnicowanie pod względem cech teksturalnych. W górnym odcinku stawu osady mają uziarnienie drobnoziarnistych i bardzo drobnoziarnistych piasków gliniastych, zaś w środkowym i dolnym dominują gliny bardzo drobnopiaszczyste, a w niektórych warstwach pyły gliniaste. Osady charakteryzują się słabym wysortowaniem. Występujące lokalnie na powierzchni współczesne osady pozakorytowe mają uziarnienie glin drobno- i bardzo drobnopiaszczystych. Cechą charakterystyczną badanych gleb jest mała gęstość objętościowa, mieszcząca się w zakresie 0,42 1,32 g cm 3 w osadach mułowo-aluwialnych i 0,70 1,53 g cm -3 w osadach pozakorytowych, oraz duża ich porowatość odpowiednio 49,5 81,0% i 43,0 69,5%. Obserwowane cechy wynikają z genezy osadów oraz prawie całkowitego wysycenia ich wodą aż do czasów współczesnych. Zawartość materii organicznej w osadach mułowo-aluwialnych kształtowała się na poziomie 1,61 17,55%, a w osadach pozakorytowych 0,43 14,00%. Kopalne gleby Tabela 1. Uziarnienie gleb i wskaźniki teksturalne według Folka i Warda (1957) Table 1. Texture and textural parameters of the soil after Folk and Ward (1957) Poziom Głębokość [cm] Szkielet Piasek Pył Ił Gatunek gleby Wskaźniki uziarnienia M Z δ 1 Sk G K G 36 Profil 1 Acg ,0 70,6 28,3 1,1 gp dr 2,63 1,36 0,14 0,95 2Lc ,0 83,5 16,0 0,5 pg dr 2,16 1,04 0,46 0,92 2Lc ,0 80,2 19,6 0,2 pg dr 2,25 1,14 0,50 0,92 2Lc ,0 72,6 26,3 1,1 pg bdr 2,68 1,23 0,21 0,98 G ,0 81,0 13,3 5,7 pg dr 2,04 1,92 0,49 1,89 Profil 2 Ag ,0 69,7 28,8 1,5 gp bdr 4,04 1,32 0,25 1,46 ACcg ,0 67,6 30,6 1,8 gp dr 3,85 1,65 0,21 1,11 ACg ,0 71,1 27,3 1,6 gp dr 3,68 1,58 0,27 1,11 2Lc ,0 63,7 34,3 2,0 gp bdr 4,38 1,23 0,44 1,33 2Lc ,0 63,0 34,1 2,9 gp bdr 4,60 1,36 0,62 1,23 2Lc ,0 62,5 34,8 2,7 gp bdr 4,61 1,35 0,63 1,24 2Lc ,0 56,2 40,9 2,9 gp bdr 4,73 1,44 0,60 1,16 2Lc ,0 67,9 30,3 1,8 gp bdr 4,35 1,38 0,38 1,69 2Lc ,0 61,3 36,9 1,8 gp bdr 4,57 1,40 0,50 1,24 2Lc ,0 57,3 38,9 3,8 gp bdr 4,82 1,57 0,65 1,14 2Lc ,0 51,0 43,9 5,1 gp bdr 5,01 1,71 0,64 0,97 2Lc ,0 22,3 67,4 10,3 pyg 6,04 1,83 0,08 0,71 2Lc ,0 24,7 64,5 10,8 pyg 5,97 1,86 0,13 0,68 2Lc ,2 94,9 4,4 0,7 pl dr 2,35 0,97 0,05 1,04 3Ab ,0 80,3 18,8 0,9 pg dr 3,59 1,23 0,24 1,30 3Ab ,0 77,8 20,6 1,6 pg dr 3,63 1,36 0,34 1,31 3Ab ,0 76,3 22,3 1,4 pg dr 3,57 1,55 0,18 1,31 G ,7 97,4 2,1 0,5 pl sr 1,82 0,92 0,19 1,16 Profil 3 Ag ,0 59,5 37,2 3,3 gp bdr 4,58 1,89 0,35 1,38 Cg ,0 84,4 14,9 0,7 pg dr 3,13 1,20 0,27 1,26 Cg ,0 99,0 0,8 0,2 pl sr 2,05 0,74 0,20 0,75 2Lc ,0 60,1 37,1 2,8 gp bdr 4,50 1,52 0,41 1,37 2Lc ,0 59,2 37,8 3,0 gp bdr 4,68 1,61 0,51 1,28 2Lc ,0 57,3 38,2 4,5 gp bdr 4,78 1,71 0,55 1,24 2Lc ,0 61,6 35,3 3,1 gp bdr 4,34 1,80 0,36 1,14 M Z średnia średnica; δ 1 wysortowanie; Sk G skośność; K G - kurtoza

5 Wiek i właściwości gleb wykształconych z osadów stawu młyńskiego w dolinie Jarosławianki (Równina Sławieńska) torfiasto-glejowe w spągu profilu nr 2 zawierały 8,26 12,48% materii organicznej. Znaczna zawartość materii organicznej przełożyła się na stosunkowo dużą ich powierzchnię właściwą fazy stałej, dochodzącą do 112,3 m 2 g 1 (tab. 2). Badane gleby miały zróżnicowany odczyn. Najniższe wartości ph notowano w górnej części stawu, w profilu nr 1 (4,45 5,90), a najwyższe w profilu nr 3 (6,79 7,90). Osady stawu młyńskiego w jego środkowym i dolnym odcinku zawierały do kilku procent węglanów (ryc. 3). Zarówno osady mułowo-aluwialne, jak i współczesne osady pozakorytowe były zasobne w azot, którego średnie stężenie wynosiło odpowiednio 0,431% i 0,265%, oraz umiarkowanie zasobne w fosfor (średnio 0,123% w osadach stawu i 0,074% w osadach pozakorytowych). Wysokie stężenia azotu i dość wysokie fosforu znalazły odzwierciedlenie w wysokich wartościach stosunków C/N (9,8:1 16,1:1) i C/P (16,0:1 93,5:1) (tab. 3). Badane gleby zawierały 0,958 1,893% potasu, 0,137 9,932% wapnia i 0,049 0,471% magnezu. Różnice pomiędzy osadami wypełniającymi staw i osadami pozakorytowymi pod względem zawartości potasu i magnezu były niewielkie, co związane jest z pochodzeniem budującego je materiału aluwialnego z tego samego źródła. Duże różnice w zawartości wapnia wynikają z akumulacji węglanów w osadach stawu i braku ich akumulacji w osadach pozakorytowych (ryc. 3). Największą akumulację węglanów stwierdzono w dolnym odcinku stawu. Zawartość żelaza ogółem w osadach stawu wynosiła 0,54 2,59% (średnio 1,91%), a w osadach pozakorytowych 0,31 2,38% (średnio 1,63%) (tab. 4). W puli tej żelazo wolne (Fe d ) stanowiło 27 56% w osadach stawu i 22 54% w osadach aluwialnych. Aktywne tlenki żelaza (Fe o ) dominowały w Fe d z udziałem do 98%. Duży udział Fe o w Fe d wynika z silnego uwilgotnienia gleb. Zawartość Al t kształtowała się w granicach 1,42 3,99% w osadach stawu i 1,35 4,27% w osadach pozakorytowych. Forma aktywna stanowiła zaledwie 1 5% Al t. Tabela 2. Właściwości fizyczne gleb Table 2. Physical properties of the soils Poziom Głębokość Gęstość objętościowa Porowatość ogólna Powierzchnia właściwa [cm] [g cm 3 ] [%] [m 2 g 1 ] Profil 1 Acg ,90 63,6 48,9 2Lc ,31 49,5 21,3 2Lc ,22 52,3 23,8 2Lc ,03 55,5 56,2 G ,69 35,8 15,4 Profil 2 Ag ,96 63,2 62,8 ACcg ,27 51,3 52,1 Acg ,10 57,7 30,7 2Lc ,69 71,5 77,3 2Lc ,54 75,8 81,8 2Lc ,50 77,8 100,4 2Lc ,56 76,1 97,7 2Lc ,68 70,5 100,1 2Lc ,65 72,4 60,5 2Lc ,60 73,8 84,5 2Lc ,47 79,4 72,0 2Lc ,48 79,5 80,1 2Lc ,58 75,4 109,7 2Lc ,32 50,0 19,9 3Ab ,52 79,2 69,9 3Ab ,12 55,6 65,8 3Ab ,72 70,2 14,2 G ,0 Profil 3 Ag ,70 69,5 80,4 Cg ,12 55,7 43,3 Cg ,53 43,0 4,6 2Lc ,68 72,0 106,4 2Lc ,69 71,4 49,7 2Lc ,42 81,0 112,3 2Lc ,51 77,3 94,2 37

6 Jerzy Jonczak, Wacław Florek Ryc 3. Morfologia gleb i udział wybranych składników Fig. 3. Morphology of the soils and the content of some components 38

7 Wiek i właściwości gleb wykształconych z osadów stawu młyńskiego w dolinie Jarosławianki (Równina Sławieńska) Tabela 3. Wartości ph i skład chemiczny gleb Table 3. Values of ph and chemical composition of the soils C N P K Ca Mg Poziom ph H2O ph KCl % C/N C/P Profil 1 Acg 5,90 4,98 2,88 0,277 0,095 1,770 0,404 0,287 10,4 30,3 2Lc1 4,45 3,80 1,14 0,113 0,041 1,571 0,232 0,155 10,0 27,5 2Lc2 4,67 3,93 1,40 0,121 0,043 1,517 0,241 0,153 11,6 32,9 2Lc3 5,04 4,44 7,24 0,498 0,077 1,576 0,416 0,294 14,5 93,5 G 5,17 3,73 0,028 1,264 0,196 0,155 Profil 2 Ag 5,30 4,13 3,19 0,334 0,113 1,859 0,301 0,396 9,6 28,2 ACcg 5,30 4,13 1,39 0,119 0,077 1,650 0,346 0,298 11,6 18,0 Acg 5,30 4,15 1,66 0,160 0,088 1,636 0,334 0,269 10,4 18,9 2Lc1 5,93 5,00 5,32 0,469 0,089 1,887 0,572 0,421 11,3 59,8 2Lc2 7,52 6,90 7,73 0,554 0,118 1,642 3,125 0,440 14,0 65,4 2Lc3 7,52 7,01 7,95 0,551 0,140 1,430 4,315 0,433 14,4 56,7 2Lc4 7,50 6,99 6,41 0,477 0,182 1,469 5,051 0,430 13,4 35,2 2Lc5 6,98 6,58 6,45 0,570 0,210 1,514 1,720 0,365 11,3 30,7 2Lc6 6,95 6,56 6,48 0,579 0,244 1,593 1,422 0,391 11,2 26,5 2Lc7 7,24 6,75 6,16 0,536 0,125 1,600 1,869 0,438 11,5 49,3 2Lc8 7,42 6,80 5,91 0,530 0,097 1,544 2,875 0,460 11,1 60,8 2Lc9 7,50 6,90 5,56 0,567 0,112 1,587 3,653 0,471 9,8 49,8 2Lc10 7,27 6,78 6,30 0,467 0,174 1,657 2,724 0,444 13,5 36,2 2Lc11 6,35 5,79 0,69 0,046 0,043 0,962 0,199 0,072 14,8 16,0 3Ab1 5,61 5,07 5,67 0,482 0,072 1,426 0,493 0,193 11,8 78,6 3Ab2 5,75 5,11 3,70 0,319 0,075 1,510 0,444 0,207 11,6 49,3 3Ab3 5,85 5,19 5,00 0,437 0,109 1,455 0,539 0,212 11,5 46,0 G 6,96 6,47 0,036 Profil 3 Ag 7,26 6,76 5,69 0,480 0,082 1,893 0,878 0,457 11,8 69,6 Cg1 6,81 6,09 3,62 0,218 0,054 1,636 0,492 0,217 16,6 66,6 Cg2 6,79 6,12 0,09 0,024 0,958 0,137 0,049 2Lc1 7,47 7,13 6,47 0,387 0,151 1,741 2,100 0,355 16,7 42,9 2Lc2 7,90 7,36 4,90 0,347 0,119 1,694 5,020 0,408 14,1 41,1 2Lc3 7,49 7,21 7,27 0,531 0,156 1,098 9,932 0,355 13,7 46,6 2Lc4 7,88 7,37 5,63 0,408 0,087 1,365 4,045 0,279 13,8 64,4 Wnioski Radiowęglowy wiek spągu osadów stawu młyńskiego w dolinie Jarosławianki wynosi 590±40 lat BP i pokrywa się z danymi archiwalnymi, według których młyn wodny powstał w 1351 r. Ustalenie, czy badane osady stanowią nieprzerwaną sekwencję z całego okresu funkcjonowania młyna, wymaga bardziej szczegółowych badań. Osady stawu młyńskiego powstały w efekcie nakładania się procesu aluwialnego oraz mułotwórczego, a wykształcone z nich gleby sklasyfikowano jako mułowato-glejowe. Gleby te wykazują zróżnicowanie pionowe i przestrzenne pod względem cech fizycznych i chemicznych. Zróżnicowanie pionowe odzwierciedla zmienne w czasie warunki środowiskowe i stopień nasilenia antropopresji w zlewni, a zróżnicowanie przestrzenne jest odbiciem dynamiki przepływu wody w różnych częściach stawu. Osady stawu młyńskiego mają uziarnienie drobnoziarnistych i bardzo drobnoziarnistych piasków gliniastych do glin bardzo drobnopiaszczystych, sporadycznie pyłów gliniastych. Charakteryzują się małą gęstością objętościową (0,42 1,32 g cm 3 ) i dużą porowatością, dochodzącą do 81,0%. Mają na ogół charakter mineralno-organiczny, zawierając do 17,55% materii organicznej i do 7,95% węgla organicznego. Są zasobne w azot (do 0,579%) i fosfor (do 0,244%). Ich odczyn waha się od silnie kwaśnego do zasadowego i jest zróżnicowany wzdłuż stawu wzrasta od górnego jego odcinka do dolnego. W osadach wypełniających środkową i dolną część stawu stwierdzono akumulację węglanów. Zawartość żelaza w badanych glebach mułowato-glejowych wynosiła do 2,59%, a glinu do 3,99%. Udział Fe d wynosił 27 56%. W Fe d formy aktywne tlenków przeważały nad krystalicznymi. Udział Al o w Al t nie przekraczał 5%. Wzdłuż koryta rzeki osady stawu młyńskiego zostały przykryte osadami pozakorytowymi o miąższości dochodzącej do 60 cm. Pod względem cech teksturalnych nie odbiegają one znacząco od osadów stawu. W porównaniu z nimi zawierają średnio mniejsze ilości materii organicznej, węgla organicznego, azotu i fosforu. Ponadto mają 39

8 Jerzy Jonczak, Wacław Florek Tabela 4. Formy węgla, glinu i manganu Table 4. Iron, aluminum and manganese forms in the soils Poziom Fe t Fe d Fe o (Fe Fe [%] [%] [%] d /Fe t Fe o /Fe t Fe o /Fe d -Fe o )/ Al t Al o Mn d Al Fe t [%] [%] o /Al t t [%] Profil 1 Acg 2,09 1,12 0,68 0,54 0,32 0,60 0,40 3,29 0,10 0,03 0,09 2Lc1 0,94 0,30 0,27 0,32 0,28 0,87 0,13 2,42 0,04 0,02 0,02 2Lc2 0,85 0,24 0,24 0,29 0,28 0,96 0,04 2,32 0,04 0,02 0,02 2Lc3 1,76 0,81 0,77 0,46 0,44 0,95 0,05 3,00 0,09 0,03 0,05 G 0,81 0,12 0,09 0,15 0,11 0,71 0,29 2,34 0,02 0,01 0,01 Profil 2 Ag 2,38 1,14 1,01 0,48 0,43 0,89 0,11 3,93 0,21 0,05 0,10 ACcg 2,16 1,16 0,94 0,54 0,44 0,81 0,19 3,21 0,10 0,03 0,06 Acg 1,32 0,55 0,43 0,41 0,32 0,78 0,22 3,01 0,08 0,03 0,02 2Lc1 2,02 0,69 0,66 0,34 0,33 0,96 0,04 3,83 0,12 0,03 0,03 2Lc2 2,10 0,80 0,78 0,38 0,37 0,97 0,03 3,61 0,14 0,04 0,05 2Lc3 2,19 0,95 0,85 0,43 0,39 0,89 0,11 3,51 0,16 0,05 0,06 2Lc4 2,31 0,89 0,76 0,38 0,33 0,86 0,14 3,46 0,10 0,03 0,08 2Lc5 2,40 0,89 0,83 0,37 0,35 0,94 0,06 3,28 0,10 0,03 0,06 2Lc6 2,59 0,98 0,92 0,38 0,36 0,95 0,05 3,42 0,12 0,03 0,07 2Lc7 2,22 0,60 0,59 0,27 0,26 0,98 0,02 3,75 0,12 0,03 0,05 2Lc8 2,20 0,69 0,62 0,31 0,28 0,90 0,10 3,85 0,13 0,03 0,05 2Lc9 2,24 0,76 0,61 0,34 0,27 0,79 0,21 3,99 0,13 0,03 0,05 2Lc10 2,32 0,79 0,74 0,34 0,32 0,94 0,06 3,91 0,12 0,03 0,06 2Lc11 0,54 0,23 0,23 0,44 0,42 0,97 0,03 1,42 0,01 0,01 0,01 3Ab1 1,01 0,49 0,49 0,48 0,48 1,00 0,00 2,21 0,06 0,03 0,02 3Ab2 1,03 0,42 0,35 0,41 0,34 0,83 0,17 2,38 0,08 0,03 0,02 3Ab3 1,15 0,51 0,41 0,44 0,35 0,80 0,20 2,41 0,09 0,04 0,02 G 0,41 0,14 0,14 0,34 0,33 0,99 0,01 1,50 0,01 0,01 0,02 Profil 3 Ag 2,09 0,64 0,62 0,31 0,29 0,96 0,04 4,27 0,15 0,03 0,03 Cg1 1,06 0,30 0,28 0,29 0,26 0,91 0,09 2,67 0,07 0,03 0,02 Cg2 0,31 0,07 0,06 0,22 0,20 0,91 0,09 1,35 0,01 0,01 0,00 2Lc1 1,88 0,70 0,68 0,37 0,36 0,98 0,02 3,41 0,13 0,04 0,06 2Lc2 2,03 0,74 0,68 0,36 0,34 0,93 0,07 3,63 0,13 0,04 0,07 2Lc3 2,15 1,22 1,20 0,56 0,56 0,98 0,02 2,71 0,13 0,05 0,11 2Lc4 1,55 0,60 0,58 0,39 0,37 0,97 0,03 2,79 0,12 0,04 0,05 niższy odczyn i nie zawierają węglanów. W kwestii zasobności w formy Fe i Al różnice są niewielkie. Literatura Banaszuk H., Zależność układu przestrzennego, wykształcenia litologicznego i cech profilowych mad od budowy geomorfologicznej doliny zalewowej rzek niżowych na przykładzie odcinka doliny Narwi. Roczniki Gleboznawcze 38: Banaszuk H., Rozmieszczenie i budowa profilowa mad i gleb mułowych w dolinach Narwi i Biebrzy wykształconych na obszarze Kotliny Biebrzańskiej na tle geomorfologii terenu. UWM w Olsztynie. Biul. Nauk. 9: Florek E., Florek W., Kaczmarzyk J., Pieścikowski P., Rączkowski W., Roguszczak D., Morfologia dna doliny Wieprzy a paleohydrologia. Rozwój osadnictwa i gospodarczej działalności człowieka prahistorycznego i wczesnośredniowiecznego. W: L. Andrzejewski (red.), Warsztaty terenowe Procesy, formy i osady fluwialne na obszarze młodoglacjalnym Niżu Polskiego. Wydawnictwo UMK, Toruń, s Florek W., Jonczak J., Princ C., The impact of snow-melt-rain flood on runoff denudation from small lowland catchments (on example of left-bank tributaries of lower Wieprza). Baltic Coastal Zone 13B: Folk R.L., Ward W., Brazos River bar: A study in the significance of grain size parameters. J. Sed. Petrol. 27: Mehra O., Jackson J., Iron oxide removal from soils and clays by a dithionite-citrate system buffered with sodium bicarbonate. Clay and Clays Minerals 5: Podgórski Z., Wpływ budowy i funkcjonowania młynów wodnych na rzeźbę i wody powierzchniowe Pojezierza Chełmińskiego i przyległych części dolin Wisły i Drwęcy. Wydawnictwo UMK, Toruń. PTG, Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych PTG Roczniki Gleboznawcze LX(2): Roj-Rojewski S., Hryniewicka I., Wykształcenie profilowe i właściwości fizyczne gleb mułowato-glejowych i madowych w dolinie Supraśli w okolicy Jurowiec. Roczniki Gleboznawcze LX(4): Rosenow K., Sagen des Kreis Schlawe. Besammelt und herausgeben von Lehrer Karl Rosenow, mit Zeichnungen von Lehrer Richard Zenke. Verlag von Albert Mewes, Rügenwalde. Rosenow K., Altkrakow. Ost heimat. Rügenwalde Zeitung Rügenwalde. Szwarczewski P., Zapis naturalnych i antropogenicznych zmian środowiska przyrodniczego w okolicy Żyrardowa na przykładzie osadów wypełniających nieckę stawu młyńskiego. W: Człowiek w środowisku przyrodniczym zapis działalności. PTG Oddział Katowicki, Sosnowiec, s van Reeuwijk L., Procedures for soil analysis. Technical Paper 9. International Soil Reference and Information Centre. 40

Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek

Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej

Bardziej szczegółowo

INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu

INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu Wykład 2 Charakterystyka morfologiczna koryt rzecznych 1. Procesy fluwialne 2. Cechy morfologiczne koryta rzecznego 3. Klasyfikacja koryt rzecznych 4. Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA. Temat: Kanalizacja sanitarna we wsiach Godzikowice, Ścinawa Polska, Ścinawa (gm. Oława)

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA. Temat: Kanalizacja sanitarna we wsiach Godzikowice, Ścinawa Polska, Ścinawa (gm. Oława) G E O L badania geologiczne ul. Świeża 7a; 54-060 Wrocław NIP 894-172-74-83 tel./fax. (071) 351 38 83; tel. kom. (0601) 55 68 90 DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA PODŁOŻA GRUNTOWEGO Temat: Kanalizacja sanitarna

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 03 czerwca 2016 r. Nazwa i adres: AB 921 OKRĘGOWA

Bardziej szczegółowo

EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH

EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania

Bardziej szczegółowo

WYKSZTAŁCENIE PROFILOWE I WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB MUŁO WATO-GLEJO WYCHI MADO WYCH W DOLINIE SUPRAŚLI W OKOLICY JUROWIEC*

WYKSZTAŁCENIE PROFILOWE I WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB MUŁO WATO-GLEJO WYCHI MADO WYCH W DOLINIE SUPRAŚLI W OKOLICY JUROWIEC* ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LX NR 4 WARSZAWA 2009: 85-90 SŁAWOMIR ROJ-ROJEWSKI, IZABELA HRYNIEWICKA WYKSZTAŁCENIE PROFILOWE I WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB MUŁO WATO-GLEJO WYCHI MADO WYCH W DOLINIE SUPRAŚLI

Bardziej szczegółowo

Zróżnicowanie przestrzenne

Zróżnicowanie przestrzenne VII Zjazd Geomorfologów Polskich kraków 2005 Zróżnicowanie przestrzenne osadów wypełniających zagłębienia bezodpływowe (pomorze zachodnie, górna parsęta) 1. Wprowadzenie Celem pracy było rozpoznanie cech

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 20 stycznia 2016 r. Nazwa i adres organizacji

Bardziej szczegółowo

Obieg materii w skali zlewni rzecznej

Obieg materii w skali zlewni rzecznej WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowią nie tylko formę retencji wody w zlewni, ale równocześnie uczestniczą w procesach przemieszczania rozpuszczonej materii w zlewni. W ramach ZMŚP na Stacjach Bazowych

Bardziej szczegółowo

Księgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze

Księgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze Księgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawowe wiadomości o glebach. Gleby i procesy glebotwórcze

Bardziej szczegółowo

Geneza, ewolucja i właściwości gleb niższej terasy nadzalewowej Słupi w południowej części Słupska

Geneza, ewolucja i właściwości gleb niższej terasy nadzalewowej Słupi w południowej części Słupska Geneza, ewolucja i właściwości gleb niższej terasy nadzalewowej Słupi w południowej części Słupska Genesis, evolution and properties of the soils of lower supra-flood terrace of Słupia River in southern

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 09 maja 2016 r. Nazwa i adres AB 277 OKRĘGOWA

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe. Załączniki tekstowe

SPIS TREŚCI. 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe. Załączniki tekstowe 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe Załączniki tekstowe SPIS TREŚCI 1.Zestawienie wyników badań laboratoryjnych 2.Badanie wodoprzepuszczalności gruntu

Bardziej szczegółowo

Journal of Ecology and Protection of the Coastline

Journal of Ecology and Protection of the Coastline ISBN 1643-0115 Buffering properties of the soils developed... 37 B A L T I C C O A S T A L Z O N E Journal of Ecology and Protection of the Coastline Vol. 19 pp. 37-48 2015 ISSN 1643-0115 Copyright by

Bardziej szczegółowo

Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce

Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Company LOGO Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Marcin Świtoniak Gleba Gleba - integralny składnik wszystkich ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych utworzony w powierzchniowych

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA GLEB. Marek Degórski

CHARAKTERYSTYKA GLEB. Marek Degórski CHARAKTERYSTYKA GLEB Marek Degórski Celem badań glebowych była diagnoza taksonomiczna gleb oraz próchnicy nadkładowej zgodna z Systematyką Gleb Polski (1989), jak równieŝ charakterystyka właściwości fizycznych

Bardziej szczegółowo

GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach

GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach GLEBY GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju.

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15 Data wydania: 16 lutego 2018 r. Nazwa i adres AB 277 OKRĘGOWA

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 6 sierpnia 2015 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 26 września 2016 r. Nazwa i adres OCZYSZCZALNIA

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 6 lipca 2016 r. Nazwa i adres: AB 432 PRZEDSIĘBIORSTWO

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 4, Data wydania: 25 września 2009 r. Nazwa i adres organizacji

Bardziej szczegółowo

Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy 3/5, Warszawa. Opracował: mgr Łukasz Dąbrowski upr. geol. VII Warszawa, maj 2017 r.

Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy 3/5, Warszawa. Opracował: mgr Łukasz Dąbrowski upr. geol. VII Warszawa, maj 2017 r. OPINIA GEOTECHNICZNA dla Inwestycji polegającej na remoncie placu zabaw w Parku Kultury w miejscowości Powsin ul. Maślaków 1 (dz. nr ew. 4/3, obręb 1-12-10) Inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 16 stycznia 2019 r. Nazwa i adres: ZAKŁADY

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja geotechniczna warunków gruntowo wodnych dla potrzeb posadowienia obiektów budowlanych

Dokumentacja geotechniczna warunków gruntowo wodnych dla potrzeb posadowienia obiektów budowlanych Zleceniodawca: KOMENDA POWIATOWA STRAŻY POŻARNEJ W ŚWIECIU Ul. LASKOWICKA 2 86 100 ŚWIECIE Wykonawca opracowania: A p e g e o Pracownia hydrogeologii, geologii inżynierskiej i surowców Adres: Mazurska

Bardziej szczegółowo

Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej nocno-zachodnim Morzu Barentsa

Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej nocno-zachodnim Morzu Barentsa Agata Zaborska Zakład Chemii i Biochemii Morza Instytutu Oceanologii PAN Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej w północnop nocno-zachodnim Morzu Barentsa. Akumulacja osadów dennych.

Bardziej szczegółowo

OSADY DENNE W NIEWIELKICH DOLINACH RZECZNYCH NA OBSZARACH STAROGLACJALNYCH NA PRZYKŁADZIE DOLINY KAMIENNEJ WYKSZTAŁCONEJ NA TERENIE WZGÓRZ SOKÓLSKICH

OSADY DENNE W NIEWIELKICH DOLINACH RZECZNYCH NA OBSZARACH STAROGLACJALNYCH NA PRZYKŁADZIE DOLINY KAMIENNEJ WYKSZTAŁCONEJ NA TERENIE WZGÓRZ SOKÓLSKICH Prace i Studia Geograficzne 2009, T. 41, ss. 127 135 Krzysztof Micun* OSADY DENNE W NIEWIELKICH DOLINACH RZECZNYCH NA OBSZARACH STAROGLACJALNYCH NA PRZYKŁADZIE DOLINY KAMIENNEJ WYKSZTAŁCONEJ NA TERENIE

Bardziej szczegółowo

Nasilenie i efekty procesów erozyjnych

Nasilenie i efekty procesów erozyjnych VII Zjazd Geomorfologów Polskich kraków 2005 Nasilenie i efekty procesów erozyjnych na nizinie północnopodlaskiej okolic tykocina 1. Charakterystyka terenu badań, metody badawcze Rzeźbę glacjalną środkowej

Bardziej szczegółowo

Transport i sedymentacja cząstek stałych

Transport i sedymentacja cząstek stałych Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 Slajd 4 Slajd 5 Akademia Rolnicza w Krakowie WIŚiG Katedra Inżynierii Wodnej dr inż. Leszek Książek Transport i sedymentacja cząstek stałych wykład 1, wersja 4.4 USM Inżynieria

Bardziej szczegółowo

Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały

Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały A. Podziały stosowane do 1998 roku: Części szkieletowe > 1 mm Grupa frakcji Podział wg (wymiary w mm): PTG BN-78/9180-11 Frakcja Podfrakcja Kamienie

Bardziej szczegółowo

SKUTKI SUSZY W GLEBIE

SKUTKI SUSZY W GLEBIE SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy

Bardziej szczegółowo

ZAKRES: AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1214

ZAKRES: AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1214 ZAKRES: AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1214 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10 Data wydania: 11 maja 2018 r. Nazwa i adres AB 1214 MIEJSKIE

Bardziej szczegółowo

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB W LASACH GRĄDOWYCH N A TERENIE PARKU KRAJOBRAZOWEGO DOLINA JEZIERZYCY*

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB W LASACH GRĄDOWYCH N A TERENIE PARKU KRAJOBRAZOWEGO DOLINA JEZIERZYCY* ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXII NR 1 WARSZAWA 2011: 82-90 DOROTA KAWAŁKO, JAROSŁAW KASZUBKIEWICZ WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB W LASACH GRĄDOWYCH N A TERENIE PARKU KRAJOBRAZOWEGO DOLINA JEZIERZYCY* PHYSICAL

Bardziej szczegółowo

Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi

Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra

Bardziej szczegółowo

Piaskownia w Żeleźniku

Piaskownia w Żeleźniku OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 97 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Piaskownia w Żeleźniku Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość: 17.1753 E Szerokość:

Bardziej szczegółowo

Nazwa: Zbiornik Włocławek

Nazwa: Zbiornik Włocławek Nazwa: Zbiornik Włocławek Dorzecze: Wisła Region wodny: Środkowa Wisła Typ zbiornika: reolimniczny Czas zatrzymania wody: ok. 5 dni Długość zbiornika: 41 km Powierzchnia zbiornika: 59,2 km² Powierzchnia

Bardziej szczegółowo

UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ

UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W FALENTACH Zakład Doświadczalny w Biebrzy UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ Jacek

Bardziej szczegółowo

OFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH

OFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH OFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH Pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy powietrze - czynniki chemiczne pyły hałas Analizy nawozów Analizy wody i ścieków Analizy produktów

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 15 maja 2015 r. Nazwa i adres: AB 432 PRZEDSIĘBIORSTWO

Bardziej szczegółowo

Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa. dla studentów I roku geografii

Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa. dla studentów I roku geografii Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa dla studentów I roku geografii NR 156 Maria Fajer Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa dla studentów I roku geografii Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice

Bardziej szczegółowo

Stanowisko 2: Toruń - Kępa Bazarowa (gm. Toruń). Litodynamiczny zapis powodzi w aluwiach pozakorytowych Wisły

Stanowisko 2: Toruń - Kępa Bazarowa (gm. Toruń). Litodynamiczny zapis powodzi w aluwiach pozakorytowych Wisły Stanowisko 2: Toruń - Kępa Bazarowa (gm. Toruń). Litodynamiczny zapis powodzi w aluwiach pozakorytowych Wisły Jacek Szmańda Przedmiotem badań są osady pozakorytowe Wisły na Kępie Bazarowej w Toruniu oraz

Bardziej szczegółowo

Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego)

Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego) Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego) Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska IMUZ Falenty Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy Projekt finansowany przez

Bardziej szczegółowo

WPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY. Danuta Domska, Marek Raczkowski

WPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY. Danuta Domska, Marek Raczkowski Acta Agrophysica, 008, (), 7-77 WPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY Danuta Domska, Marek Raczkowski Katedra InŜynierii Rolniczej i Surowców

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE I BUFOROWE GLEB NISZ ŹRÓDLISKOWYCH W DOLINIE JAROSŁAWIANKI (RÓWNINA SŁAWEEŃSKA)

WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE I BUFOROWE GLEB NISZ ŹRÓDLISKOWYCH W DOLINIE JAROSŁAWIANKI (RÓWNINA SŁAWEEŃSKA) ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXI NR 3 WARSZAWA 2010: 45-51 JERZY JONCZAK WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE I BUFOROWE GLEB NISZ ŹRÓDLISKOWYCH W DOLINIE JAROSŁAWIANKI (RÓWNINA SŁAWEEŃSKA) SORPTION AND BUFFER PROPERTIES

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac: PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.

Bardziej szczegółowo

GeoPlus Badania Geologiczne i Geotechniczne. Dr Piotr Zawrzykraj 02-775 Warszawa, ul. Alternatywy 5 m. 81, tel. 0-605-678-464, www.geoplus.com.

GeoPlus Badania Geologiczne i Geotechniczne. Dr Piotr Zawrzykraj 02-775 Warszawa, ul. Alternatywy 5 m. 81, tel. 0-605-678-464, www.geoplus.com. GeoPlus Badania Geologiczne i Geotechniczne Dr Piotr Zawrzykraj 02-775 Warszawa, ul. Alternatywy 5 m. 81, tel. 0-605-678-464, www.geoplus.com.pl NIP 658-170-30-24, REGON 141437785 e-mail: Piotr.Zawrzykraj@uw.edu.pl,

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZLECENIA :

PRZEDMIOT ZLECENIA : PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni

Bardziej szczegółowo

Laboratoryjne badania gruntów i gleb / Elżbieta Myślińska. Wyd. 3. Warszawa, Spis treści. Przedmowa 13

Laboratoryjne badania gruntów i gleb / Elżbieta Myślińska. Wyd. 3. Warszawa, Spis treści. Przedmowa 13 Laboratoryjne badania gruntów i gleb / Elżbieta Myślińska. Wyd. 3. Warszawa, 2016 Spis treści Przedmowa 13 Rozdział I. Klasyfikacje 1. Wprowadzenie 16 2. Klasyfikacja gruntów według polskiej normy (PN-86/B-02480)

Bardziej szczegółowo

EFEKTY BIOLOGICZNEJ REKULTYWACJI BYŁEGO ZŁOŻA KRUSZYWA BUDOWLANEGO DOBROSZÓW WIELKI" W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM

EFEKTY BIOLOGICZNEJ REKULTYWACJI BYŁEGO ZŁOŻA KRUSZYWA BUDOWLANEGO DOBROSZÓW WIELKI W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI SZKOŁA NAUK TECHNICZNYCH MICHAŁ DRAB EFEKTY BIOLOGICZNEJ REKULTYWACJI BYŁEGO ZŁOŻA KRUSZYWA BUDOWLANEGO DOBROSZÓW WIELKI" W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM MONOGRAFIA Redakcja Wydawnictw

Bardziej szczegółowo

Osady dna doliny nidzicy

Osady dna doliny nidzicy VII Zjazd Geomorfologów Polskich kraków 2005 Osady dna doliny nidzicy w rejonie kazimierzy wielkiej 1. Wstęp Obszary lessowe charakteryzują się specyficzną rzeźbą, która uwarunkowana jest między innymi

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH OPER CORCONTIC 3: 120 126, 2000 ZWRTOŚĆ SIRKI W GLEBCH WYTWORZONYCH Z PISKOWCÓW N TERENIE PRKU NRODOWEGO GÓR STOŁOWYCH The content of total sulphur in soils developed from sandstones in the area of Stołowe

Bardziej szczegółowo

ANALIZA GRANULOMETRYCZNA OSADÓW PRZEKROJU GEOLOGICZNEGO ŚWINOUJŚCIE II

ANALIZA GRANULOMETRYCZNA OSADÓW PRZEKROJU GEOLOGICZNEGO ŚWINOUJŚCIE II XV SEMINARIUM NAUKOWE z cyklu REGIONALNE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA pn. Geotechnika w projektach wspieranych przez Unię Europejską na Pomorzu Zachodnim Szczecin Tuczno 6-7 lipca 2007 Leszek Józef KASZUBOWSKI

Bardziej szczegółowo

Obieg materii w skali zlewni rzecznej

Obieg materii w skali zlewni rzecznej OBIEG MATERII W ZLEWNI RZECZNEJ UJĘCIE BILANSOWE Zestawienie wartości depozycji atmosferycznej, traktowanej jako wejście do systemu zlewni oraz ładunku odprowadzanego poprzez odpływ korytowy pozwala wyróżnić

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 9 lipca 2018 r. Nazwa i adres: ZAKŁADY CHEMICZNE

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI.1 1. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA PRZEBIEG BADAŃ Prace geodezyjne Sondowania gruntów niespoistych...

SPIS TREŚCI.1 1. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA PRZEBIEG BADAŃ Prace geodezyjne Sondowania gruntów niespoistych... SPIS TREŚCI.1 1. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA... 2 1.1. Podstawa opracowania... 2 1.2. Przedmiot opracowania... 2 1.3. Cel i zakres opracowania... 2 2. LOKALIZACJA I MORFOLOGIA TERENU... 3 3. PRZEBIEG BADAŃ...

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1 OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze

Bardziej szczegółowo

Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy

Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego się klimatu Andrzej Ruszlewicz Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego

Bardziej szczegółowo

RACOWNIA DOKUMENTACJI HYDROGEOLOGICZNYCH mgr Piotr Wołcyrz, Dąbcze, ul. Jarzębinowa 1, Rydzyna

RACOWNIA DOKUMENTACJI HYDROGEOLOGICZNYCH mgr Piotr Wołcyrz, Dąbcze, ul. Jarzębinowa 1, Rydzyna RACOWNIA DOKUMENTACJI HYDROGEOLOGICZNYCH mgr Piotr Wołcyrz, Dąbcze, ul. Jarzębinowa 1, 64-130 Rydzyna tel. kom. 603045882 e-mail: pdhleszno@onet.pl ---------------------------------------------------------------------------------------------

Bardziej szczegółowo

WYSOKOŚĆ OPŁAT POBIERANYCH ZA ZADANIA WYKONYWANE PRZEZ OKRĘGOWE STACJE CHEMICZNO-ROLNICZE

WYSOKOŚĆ OPŁAT POBIERANYCH ZA ZADANIA WYKONYWANE PRZEZ OKRĘGOWE STACJE CHEMICZNO-ROLNICZE WYSOKOŚĆ OPŁAT POBIERANYCH ZA ZADANIA WYKONYWANE PRZEZ OKRĘGOWE STACJE CHEMICZNO-ROLNICZE Lp. Nazwa zadania Jednostka Kwota w zł I. Analizy fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne gleb mineralnych oraz organicznych

Bardziej szczegółowo

Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków

Bardziej szczegółowo

Ekspertyza geologiczna

Ekspertyza geologiczna Zleceniodawca: Gmina Jawor ul. Rynek 1 59-400 Jawor Ekspertyza geologiczna określająca warunki gruntowo wodne terenu Cmentarza Komunalnego zlokalizowanego przy ul. Kuzienniczej w Jaworze (dz. nr 207, część

Bardziej szczegółowo

VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA

VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano w oparciu o zlecone

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3 Data wydania: 21 lipca 2009 r. Nazwa i adres organizacji

Bardziej szczegółowo

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii biogeochemia Ryszard Laskowski 1 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz wymiany

Bardziej szczegółowo

Ocena jakości wody górnej Zgłowiączki ze względu na zawartość związków azotu

Ocena jakości wody górnej Zgłowiączki ze względu na zawartość związków azotu Ocena jakości wody górnej Zgłowiączki ze względu na zawartość związków azotu Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska Jan Brzozowski IMUZ Falenty W-P OBw Bydgoszczy IBMER Warszawa Projekt finansowany przez

Bardziej szczegółowo

GEOTEKO Serwis Sp. z o.o. OPINIA GEOTECHNICZNA DLA PROJEKTU PŁYTY MROŻENIOWEJ LODOWISKA ODKRYTEGO ZLOKALIZOWANEGO PRZY UL. POTOCKIEJ 1 W WARSZAWIE

GEOTEKO Serwis Sp. z o.o. OPINIA GEOTECHNICZNA DLA PROJEKTU PŁYTY MROŻENIOWEJ LODOWISKA ODKRYTEGO ZLOKALIZOWANEGO PRZY UL. POTOCKIEJ 1 W WARSZAWIE GEOTEKO Serwis Sp. z o.o. OPINIA GEOTECHNICZNA DLA PROJEKTU PŁYTY MROŻENIOWEJ LODOWISKA ODKRYTEGO ZLOKALIZOWANEGO PRZY UL. POTOCKIEJ 1 W WARSZAWIE Zleceniodawca: PAWEŁ TIEPŁOW Pracownia Projektowa ul.

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu

Bardziej szczegółowo

Zarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach

Zarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach Zarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach Opracowali: Agata Misztal Jerzy Pepol ZLODOWACENIA W POLSCE Osady czwartorzędowe na Warmii i Mazurach osiągają najwyższe wartości miąższości

Bardziej szczegółowo

OPINIA GEOTECHNICZNA

OPINIA GEOTECHNICZNA OPINIA GEOTECHNICZNA Obiekt: Miejscowość: Województwo: Zleceniodawca: rozbudowa Szkoły Podstawowej w Rzewniu Rzewnie mazowieckie ARCHEIKON Studio Projektów 07-410 Ostrołęka, ul. Farna 9a Opracował mgr

Bardziej szczegółowo

OCENA WARUNKÓW GRUNTOWO WODNYCH DLA PROJEKTOWANEJ KANALIZACJI W PRĄDNIKU KORZKIEWSKIM GMINA WIELKA WIEŚ POWIAT KRAKÓW

OCENA WARUNKÓW GRUNTOWO WODNYCH DLA PROJEKTOWANEJ KANALIZACJI W PRĄDNIKU KORZKIEWSKIM GMINA WIELKA WIEŚ POWIAT KRAKÓW OCENA WARUNKÓW GRUNTOWO WODNYCH DLA PROJEKTOWANEJ KANALIZACJI W PRĄDNIKU KORZKIEWSKIM GMINA WIELKA WIEŚ POWIAT KRAKÓW OPRACOWAŁ: mgr Kazimierz Milanowski inż. Przemysław Milanowski Kraków grudzień 2010

Bardziej szczegółowo

WPŁYW PODŁOŻA GEOLOGICZNEGO RZEK OJCOWSKIEGO PARKU NARODOWEGO NA ICH WYBRANE PARAMETRY CHEMICZNE, PORÓWNANIE Z WODAMI DUNAJCA.

WPŁYW PODŁOŻA GEOLOGICZNEGO RZEK OJCOWSKIEGO PARKU NARODOWEGO NA ICH WYBRANE PARAMETRY CHEMICZNE, PORÓWNANIE Z WODAMI DUNAJCA. Analit 1 (2016) 48-55 WPŁYW PODŁOŻA GEOLOGICZNEGO RZEK OJCOWSKIEGO PARKU NARODOWEGO NA ICH WYBRANE PARAMETRY CHEMICZNE, PORÓWNANIE Z WODAMI DUNAJCA. THE INFLUENCE OF THE GEOLOGICAL BASE ON OJCOW NATIONAL

Bardziej szczegółowo

Spis treści - autorzy

Spis treści - autorzy Przedmowa Chemia rolna jest odrębną dyscypliną nauki utworzoną w połowie XIX w., która ukształtowała się wraz z opublikowaniem pierwszych podręczników z zakresu nawożenia oraz rozpoczęciem eksploatacji

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu

Bardziej szczegółowo

Operat hydrologiczny jako podstawa planowania i eksploatacji urządzeń wodnych. Kamil Mańk Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa

Operat hydrologiczny jako podstawa planowania i eksploatacji urządzeń wodnych. Kamil Mańk Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Operat hydrologiczny jako podstawa planowania i eksploatacji urządzeń wodnych Kamil Mańk Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Urządzenia wodne Urządzenia wodne to urządzenia służące kształtowaniu

Bardziej szczegółowo

analiza form geomorfologicznych; zagadnienia zagrożeń - osuwisk, powodzi i podtopień

analiza form geomorfologicznych; zagadnienia zagrożeń - osuwisk, powodzi i podtopień Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 3 analiza form geomorfologicznych; zagadnienia zagrożeń - osuwisk, powodzi i podtopień zasoby środowiska Zasoby odnawialne Zasoby nieodnawialne

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA Temat: MOJE BOISKO ORLIK 2012 Miejscowość: Gózd Gmina: Gózd Województwo: mazowieckie Zleceniodawca: Urząd Gminy Gózd 26-634 Gózd, ul. Radomska 7 Dokumentator : Kierownik Pracowni

Bardziej szczegółowo

Opinia geotechniczna dla projektu Przebudowy mostu nad rzeką Wołczenicą w ciągu drogi powiatowej 1012Z.

Opinia geotechniczna dla projektu Przebudowy mostu nad rzeką Wołczenicą w ciągu drogi powiatowej 1012Z. Przedsiębiorstwo Usługowe GeoTim Maja Sobocińska ul. Zamojska 15c/2 80-180 Gdańsk Opinia geotechniczna dla projektu Przebudowy mostu nad rzeką Wołczenicą w ciągu drogi powiatowej 1012Z. Zleceniodawca:

Bardziej szczegółowo

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby: Zestawienie zasobności gleby na obszarze

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY

JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY 6. Konferencja Naukowa Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 27-28 listopada 2013 roku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY dr inż. Sylwester

Bardziej szczegółowo

GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i

GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i GLEBY GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i nieorganiczne, zdolna do produkcji roślin Funkcja i miejsce

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1436

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1436 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1436 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 4 Data wydania: 9 grudnia 2015 roku Nazwa i adres: AB 1436

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA Temat: MOJE BOISKO ORLIK 2012 Miejscowość: Małęczyn ul. Szkolna 64 Gmina: Gózd Województwo: mazowieckie Zleceniodawca: Urząd Gminy Gózd 26-634 Gózd, ul. Radomska 7 Dokumentator

Bardziej szczegółowo

ZMIANY ZAPASÓW WODY W MADACH DOLINY ODRY W REJONIE MALCZYC W OKRESIE WEGETACYJNYM 2005 ROKU. Wojciech Łyczko, 1 Beata Olszewska, Leszek Pływaczyk

ZMIANY ZAPASÓW WODY W MADACH DOLINY ODRY W REJONIE MALCZYC W OKRESIE WEGETACYJNYM 2005 ROKU. Wojciech Łyczko, 1 Beata Olszewska, Leszek Pływaczyk 01-06.indd 25 2008-09-09 14:56:53 Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 6 (4) 2007, 25 36 ZMIANY ZAPASÓW WODY W MADACH DOLINY ODRY W REJONIE MALCZYC W OKRESIE WEGETACYJNYM 2005 ROKU Wojciech Łyczko, 1

Bardziej szczegółowo

ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI

ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI ZASOBY WODNE I PRZYRODNICZE MONOGRAFIA pod redakcją Jana Dojlido i Bohdana Wieprzkowicza WARSZAWA 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP 7 1. ZASOBY WODNE 9 1.1. EWOLUCJA POGLĄDÓW NA GOSPODARKĘ

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Pietrowice Wielkie z powierzchni 2018 ha. Odebrano z

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Elżbieta Cebulak KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO THE PRECIPITATION ON THE AREA OF CRACOW

Bardziej szczegółowo

Opinia dotycząca warunków geotechnicznych w związku z projektowanym remontem ulicy Stawowej w Rajsku gmina Oświęcim.

Opinia dotycząca warunków geotechnicznych w związku z projektowanym remontem ulicy Stawowej w Rajsku gmina Oświęcim. Sporządzanie dokumentacji geologicznych i hydrogeologicznych Badania przepuszczalności gruntu Raporty oddziaływania na środowisko Przydomowe oczyszczalnie ścieków mgr inŝ. Michał Potempa 32-500 Chrzanów

Bardziej szczegółowo

WSTĘPNE ROZPOZNANIE WARUKÓW GRUNTOWO-WODNYCH DLA POTRZEB PLANOWANEGO CMENTARZA W MIEJSCOWOŚCI STAWIN (działka nr 22/1 )

WSTĘPNE ROZPOZNANIE WARUKÓW GRUNTOWO-WODNYCH DLA POTRZEB PLANOWANEGO CMENTARZA W MIEJSCOWOŚCI STAWIN (działka nr 22/1 ) WSTĘPNE ROZPOZNANIE WARUKÓW GRUNTOWO-WODNYCH DLA POTRZEB PLANOWANEGO CMENTARZA W MIEJSCOWOŚCI STAWIN (działka nr 22/1 ) Gmina: Powiat: Województwo: CHOSZCZNO CHOSZCZEŃSKI ZACHODNIOPOMORSKIE ZLECENIODAWCA:

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. inż. Waldemar Mioduszewski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Falenty Zakład Zasobów Wodnych

Prof. dr hab. inż. Waldemar Mioduszewski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Falenty Zakład Zasobów Wodnych Prof. dr hab. inż. Waldemar Mioduszewski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Falenty Zakład Zasobów Wodnych w.mioduszewski@itp.edu.pl Warszawa, 27 listopada 2015 r. RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr

Bardziej szczegółowo

Gleboznawcza klasyfikacja gruntów na terenie powiatu jeleniogórskiego w roku 1957 Dariusz Gregolioski

Gleboznawcza klasyfikacja gruntów na terenie powiatu jeleniogórskiego w roku 1957 Dariusz Gregolioski Gleboznawcza klasyfikacja gruntów na terenie powiatu jeleniogórskiego w roku 1957 Dariusz Gregolioski Polskie Stowarzyszenie Klasyfikatorów Gruntów, Jelenia Góra 1. Położenie powiatu Powiat zlokalizowany

Bardziej szczegółowo

Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole.

Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole. Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole. Wykonali studenci Rybactwa II roku UWM w Olsztynie: Julita Jędrzejewska Patryk Szyszka W pierwszej kolejności studenci

Bardziej szczegółowo

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz

Bardziej szczegółowo

STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA

STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych badań

Bardziej szczegółowo

Wzorzec sylabusa. wykłady: 15, ćwiczenia laboratoryjne: 30. Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta

Wzorzec sylabusa. wykłady: 15, ćwiczenia laboratoryjne: 30. Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta Wzorzec sylabusa Lp. Element Opis 1 Nazwa Gleboznawstwo i rekultywacja 2 Typ obowiązkowy 3 Instytut Instytut Nauk Technicznych 4 Kod Kierunek, kierunek: inżynieria środowiska 5 specjalność, specjalność:

Bardziej szczegółowo

Depozycja zanieczyszczonych osadów pozakorytowych

Depozycja zanieczyszczonych osadów pozakorytowych VII Zjazd Geomorfologów Polskich kraków 2005 Depozycja zanieczyszczonych osadów pozakorytowych górnej wisły na obszarze zalewowym o różnej szerokości Dariusz Ciszewski, Bartłomiej Wyżga Obszary zalewowe

Bardziej szczegółowo

ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody

ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1651

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1651 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1651 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 2 Data wydania: 30 lipca 2018 r. Nazwa i adres LABSTAR MATEUSZ

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD PROJEKTOWO HANDLOWY DOKUMETACJA WARUNKÓW

ZAKŁAD PROJEKTOWO HANDLOWY DOKUMETACJA WARUNKÓW ZAKŁAD PROJEKTOWO HANDLOWY 75-361 Koszalin, ul. Dmowskiego 27 tel./ftu (0-94) 345-20-02 tel. kom. 602-301-597 NIP: 669-040-49-70 DOKUMETACJA WARUNKÓW GRUNTOWO-WODNYCH dla projektu zakładu termicznej utylizacji

Bardziej szczegółowo