Występowanie wód mineralnych i termalnych w powiecie kościerskim wraz z oceną możliwości ich gospodarczego wykorzystania KOŚCIERZYNA,

Transkrypt

1 Występowanie wód mineralnych i termalnych w powiecie kościerskim wraz z oceną możliwości ich gospodarczego wykorzystania KOŚCIERZYNA, r dr Mariusz Socha PIG-PIB Warszawa mgr inż. Leszek Jurys PIG-PIB Gdańsk

2 Surowce budowlane Surowce chemiczne Surowce energetyczne Wody podziemne Kruszce i rudy metali Wody podziemne Wody zwykłe Wody podziemne zaliczone do kopalin Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U nr 115 poz. 1229) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U nr 163 poz. 981)

3 Art. 5. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze Dz.U nr 163 poz Kopalinami nie są wody, z wyjątkiem wód leczniczych, wód termalnych i solanek. 2. Wodą: 1) leczniczą jest woda podziemna, która pod względem chemicznym i mikrobiologicznym nie jest zanieczyszczona, cechuje się naturalną zmiennością cech fizycznych i chemicznych, o zawartości: a) rozpuszczonych składników mineralnych stałych nie mniej niż mg/dm 3 lub b) jonu żelazawego nie mniej niż 10 mg/dm 3 (wody żelaziste), lub c) jonu fluorkowego nie mniej niż 2 mg/dm 3 (wody fluorkowe), lub d) jonu jodkowego nie mniej niż 1 mg/dm 3 (wody jodkowe), lub e) siarki dwuwartościowej nie mniej niż 1 mg/dm 3 (wody siarczkowe), lub f) kwasu metakrzemowego nie mniej niż 70 mg/dm 3 (wody krzemowe), lub g) radonu nie mniej niż 74 Bq/dm 3 (wody radonowe), lub h) dwutlenku węgla niezwiązanego nie mniej niż 250 mg/dm 3, z tym że od 250 do mg/dm 3 to wody kwasowęglowe, a powyżej mg/dm 3 to szczawa; 2) termalną jest woda podziemna, która na wypływie z ujęcia ma temperaturę nie mniejszą niż 20 C. 3. Solanką jest woda podziemna o zawartości rozpuszczonych składników mineralnych stałych, nie mniejszej niż 35 g/dm Wodami leczniczymi, wodami termalnymi i solankami nie są wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych.

4

5 balneoterapia wody lecznicze produkcja pierwiastków i związków chemicznych przemysł rozlewniczy W Polsce znajduje się 45 uzdrowisk, z czego tylko w 4 nie udokumentowano złóż wód leczniczych (Augustów, Dąbki, Krasnobród, Supraśl). Wody lecznicze są wykorzystywane także w szpitalach i sanatoriach zlokalizowanych w miejscowościach nie posiadających statusu uzdrowiska (np. Krzeszowice). Kierunki lecznicze uzdrowisk w Polsce obejmują choroby: ortopedyczno-urazowe, cukrzycę, układu nerwowego, otyłość, reumatologiczne, endokrynologiczne, kardiologiczne, nadciśnienie, osteoporozę, naczyń obwodowych, choroby skóry, dróg oddechowych, choroby kobiece, nerek i dróg moczowych,,układu trawienia, krwi i układu krwionośnego, choroby oka.

6

7 Niskie zasoby Kolmatacja Brak akceptacji Efektywność ekonomiczna inwestycji

8

9 Lokalizacja Miejscowość Orle, około 17 km na SEE od Kościerzyny Cel wiercenia 1) Poznanie profilu litologiczno-stratygraficznego osadów dolnego paleozoiku, permu i triasu dolnego 2) Uzyskanie informacji o petrografii przystropowych patii podłoża krystalicznego 3) Dostarczenie danych o właściwościach zbiornikowych przewiercanych utworów oraz o nasyceniu ich bituminami Podstawowe informacje Data wykonania: 1972 r. Głębokość: 5002,0 m Stan obecny: zlikwidowany Wykonane badania - stratygraficzne - geochemiczne skał - litologiczne - własności fizycznych skał - petrograficzne - geofizyczne - sedymentologiczne - hydrogeologiczne

10 20 C 40 C 60 C 80 C 100 C 1000 m 1400 m 1600 m Warstwy wodonośne Kościerzyna IG-1 Warstwy izolujące

11 Perspektywiczne dla występowania wód leczniczych osady mezozoiku ze względów technicznych nie zostały opróbowane prawidłowo i w pełnym zakresie. Typ chemiczny Na-Cl, Wydajność 0,25 m 3 /h, Mineralizacja 48,4g/dm 3 Wyniki badań utworów mezozoicznych (trias, jura, kreda) są mało reprezentatywne i nie należy ich traktować jako podstawę do dalszych rozważań Głębsze poziomy opróbowane otworem Kościerzyna IG-1 nie nadają się do wykorzystania z uwagi na brak przypływu wody (perm) i znaczną głębokość zalegania, jednocześnie przy niewielkiej wydajności (kambr) 1 badany poziom, 2 poziom hydrostatyczny oraz wartość przypływu wody, 3 płuczka, 4 korek cementowy, 5 ciśnienie gazu na głowicy

12 nazwa otworu Człuchów IG 1 Tuchola IG 1 Bytów IG 1 Sopot IG 1 Grudziądz IG 1 Malbork IG 1 Gdańsk IG 1 Prabuty IG 1 głębokość stref zawodnionych [m] stratygrafia stref zawodnionych J1-T J1 K3 J2 T2 T1 T1 K J1 T1 J1 T1-2 T1 T2 uzyskana wydajność [m 3 /h] 4,0 9,0 1,0 1,0 1,0 1,0 44,0 4,0 20,0 4,0 4,0 15,0 48,0 3,0 mineralizacja wody [g/l]

13 Człuchów IG 1 5,8% woda mineralna Cl-Na, J, Fe Prabuty IG 1 10,9% woda mineralna Cl-Na-Ca, J Przypuszczalny typ chemiczny wody z utworów mezozoicznych w rejonie Kościerzyny Bytów IG 1 4,5% woda mineralna Cl-Na Gdańsk IG 1 5,0% woda mineralna Cl-Na, J 5,0% woda mineralna Cl-Na, (J), wydajność ok. 5 m 3 /h Grudziądz IG 1 7,5% woda mineralna Cl-Na, J, Fe Malbork IG 1 7,5% woda mineralna Cl-Na Sopot IG 1 4,5% woda mineralna Cl-Na, J Rodzaj zabiegu kąpiel solankowa Wydajność Mineralizacja [m 3 /h] wody [g/l] tężnia kuracja pitna <5 <10

14

15 Złoże torfu leczniczego (Kucharski, Szymak) Wody lecznicze Borowina Nowoczesne uzdrowisko W zależności od mechanizmów powstawania borowinę dzielimy na: wysoką, niską i pośrednią. Borowina wysoka występuje w 6,5% torfowisk w Polsce. Powstawała tysiące lat temu poprzez działanie ciepła i wilgoci z mchu zwanego torfowiskiem, w środowisku ubogim w składniki mineralne (głównie w borach). Zawiera powyżej 95% substancji organicznych. Kwasy huminowe nadają temu typowi borowiny odczyn kwaśny, który nie sprzyja rozwojowi bakterii, a więc hamuje procesy rozkładu. Borowina wysoka jest więc mniej rozłożona, ale zachowuje większe ilości związków steroidowych, białek i garbników, co powoduje, że borowiny typu wysokiego są bardziej przydatne w leczeniu schorzeń ginekologicznych, a także niektórych reumatycznych. Borowina niska jest najczęściej spotykana i występuje w 89% torfowisk w Polsce. Zawiera więcej składników mineralnych, a mniej organicznych w porównaniu z borowiną wysoką. Powstała w miejscach po jeziorach, w zarastających korytach rzek, z roślin wymagających dużej ilości soli mineralnych. Zawartość części mineralnych może w niej dochodzić do 50% suchej masy. Do celów leczniczych nadaje się jednak borowina nie zawierająca więcej niż 25% części mineralnych. Ze względu na dużą zawartość metali alkalicznych w połączeniu z kwasami humusowymi i występujący w związku z tym odczyn alkaliczny, istnieją tu warunki sprzyjające rozwojowi mikroorganizmów. Sprzyja to szybszemu rozkładowi roślin torfotwórczych oraz uwalnianiu z tych roślin białek, cukrów, pektyn, alkaloidów, żywic i wosków. Duży stopień rozkładu borowiny niskiej zwiększa jej wartość leczniczą. Borowina pośrednia stanowi 4,5% torfowisk w Polsce. Powstała wskutek odpływu wody bogatej w sole mineralne. Posiada cechy borowiny wysokiej i niskiej

16 TORFOWISKA DUŻE TORFOWISKA MAŁE

17 złoża borowiny objęte są prawem własności nieruchomości gruntowej zasoby minimalne około 50 tys. m 3 - (wystarczą na 50 lat) powierzchnia złoża najlepiej < 2 ha - (koncesję wydaje Starosta) wielkość wydobycia do 1 tys. m 3 /rok sprzęt wydobywczy mała koparka + środek transportu urobku maszyna do rozdrabniania i przecierania urobku maszyna do konfekcjonowania borowiny (i innych produktów)

18 Ryzyko akceptowalne Zbyt duże ryzyko Ryzyko akceptowalne Zbyt duże ryzyko

19 Decyzje bezkosztowe podjęcie uchwały Rady Gminy o przystąpieniu do prac związanych z uzyskaniem przez gminę statusu uzdrowiska uzyskanie informacji w Wydziale Uzdrowisk Ministerstwa Zdrowia, czy istnieją realne przesłanki utworzenia uzdrowiska w gminie wizja lokalna specjalisty od spraw uzdrowisk, stwierdzająca posiadanie odpowiednich obszarowo przestrzeni, obowiązujących wskaźników zieleni, itp. Decyzje kosztowe wykonanie otworu ujmującego wody lecznicze zlecenie badań i uzyskanie świadectw potwierdzających właściwości lecznicze kopalin oraz klimatu utworzenie uzdrowiskowego zakładu górniczego rozwiązanie problemu utylizacji ścieków i odpadów pozabiegowych opracowanie operatu uzdrowiskowego i zaopiniowanie go w Ministerstwie Zdrowia opracowanie statutu uzdrowiska uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla strefy A ochrony uzdrowiskowej

20 Wykonanie otworu ujmującego wody lecznicze Opracowanie projektu robót geologicznych i przedłożenie go Marszałkowi Województwa celem zatwierdzenia Wykonać w określonym czasie prace geologiczne (otwór geologiczny) Opracować dokumentację hydrogeologiczną a następnie przedstawić ją Marszałkowi Województwa do zatwierdzenia Koncesja Po zatwierdzeniu bez zastrzeżeń dokumentacji hydrogeologicznej można przygotować wniosek o udzielenie koncesji na eksploatację ( przedkłada się go Marszałkowi Województwa) Do wniosku koncesyjnego dołączamy Projekt Zagospodarowania Złoża (Okręgowy Urząd Górniczy dostaje go do wglądu wraz z planem ruchu zakładu górniczego, który to plan zatwierdza) Do wniosku dołączamy również Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia. (Wydaje Wójt, Burmistrz lub Prezydent) Organ koncesyjny na podstawie PZZ i dokumentacji hydrogeologicznej wyznacza obszar i teren górniczy (następnie przekazywany jest on do rejestru) Przed eksploatacją Pomimo uzyskania koncesji właścicielem złóż jest Skarb Państwa dlatego inwestor powinien w trakcie procedury koncesyjnej wystąpić również do Ministra Środowiska o podpisanie umowy ustanowienia użytkowania górniczego. Eksploatacja wód leczniczych, termalnych i solanek prowadzona jest przez zakład górniczy na podstawie planu ruchu zakładu górniczego Plan ruchu sporządza inwestor w celu prowadzenia wydobycia kopalin zgodnie z warunkami określonymi w koncesji i PZZ. Plan ruchu zakładu górniczego zatwierdza Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego. Eksploatacja W czasie eksploatacji kopaliny ze złoża należy uiszczać opłatę eksploatacyjną. Wody lecznicze 1.32 zł/m 3 Wody termalne 0.00 zł/m 3 Solanki 1.97 zł/m 3

21 6 mln zł 8 mln zł 10 mln zł 12 mln zł

22 Poznanie budowy geologicznej kraju oraz gospodarka zasobami złóż kopalin i wód podziemnych - ciągłe Finansowanie rozpoznania możliwości wykorzystania wód zaliczonych do kopalin możliwe jest w ramach programu Poznanie budowy geologicznej kraju oraz gospodarka zasobami złóż kopalin i wód podziemnych. Podstawowymi celami programu są: min. Rozpoznawanie możliwości wykorzystania energii geotermalnej oraz wód mineralnych i leczniczych. Dofinansowanie polega na udzieleniu dotacji. Maksymalny dopuszczalny limit dofinansowania wynosi do 100% kosztów kwalifikowanych, przy uwzględnieniu przepisów dotyczących dopuszczalności pomocy publicznej. Współfinansowanie LIFE+ - planowane Celem programu jest zwiększenie stopnia wykorzystania przez Polskę środków na rzecz ochrony środowiska dostępnych w ramach Instrumentu Finansowego LIFE+. Beneficjentem pomocy w ramach programu może być zarejestrowana na terenie Rzeczypospolitej Polskiej osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, a także samorządowa jednostka budżetowa, realizująca projekty finansowane w ramach Instrumentu Finansowego LIFE+ na podstawie umowy o dofinansowanie przedsięwzięcia zawartej z Komisją Europejską. Forma dofinansowania - dotacja

23 LIFE+ Parlament Europejski oraz Rada Unii Europejskiej zatwierdziły Rozporządzenie ustanawiające Program działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE) na lata Ustanowiony na siedmioletnią perspektywę budżet programu wynosi 3,4 mld EUR. Instrument podzielony został na dwa podprogramy: Podprogram działań na rzecz środowiska obejmuje trzy obszary priorytetowe: ochronę środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami; różnorodność biologiczną; zarządzanie i informację w zakresie środowiska. Co najmniej 50 % środków z budżetu przydzielonych na projekty wspierane w ramach podprogramu działań na rzecz środowiska programu LIFE przeznaczone jest na projekty wspierające ochronę przyrody i różnorodność biologiczną. Podprogram działań na rzecz klimatu obejmuje trzy priorytety: łagodzenie skutków klimatycznych dostosowywanie się do skutków zmiany klimatu; zarządzanie i informację w zakresie klimatu. Program zakłada również wsparcie dla tzw. projektów zintegrowanych. Beneficjentem programu może być każdy podmiot (jednostki, podmioty i instytucje publiczne lub prywatne) zarejestrowany na terenie państwa należącego do Wspólnoty Europejskiej. W wytycznych dla wnioskodawców beneficjenci podzieleni zostali na trzy kategorie: instytucje publiczne, organizacje prywatne, komercyjne oraz organizacje prywatne, niekomercyjne (włączając w to organizacje pozarządowe). W realizacji projektu może uczestniczyć kilka podmiotów, wśród których, poza beneficjentem głównym (koordynującym), mogą się znaleźć partnerzy (współbeneficjenci) oraz współfinansujący. Tworzenie partnerstw (np. instytucji publicznych - właścicieli terenu na którym realizowany jest projekt i podmiotów wywodzących się ze środowisk naukowych, odpowiedzialnych za stronę merytoryczną projektu) jest powszechnie stosowaną w innych państwach praktyką, pozwalając na lepsze zaplanowanie i skuteczniejszą realizację projektu.

24 Kredyt z Dobrą Energią realizacja przedsięwzięć z zakresu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, z przeznaczeniem na finansowanie projektów polegających na budowie: biogazowni, elektrowni wiatrowych, elektrowni fotowoltaicznych, instalacji energetycznego wykorzystania biomasy, innych projektów z zakresu energetyki odnawialnej. Wybrane szczegóły Kredytu z Dobrą Energią finansowanie do 90% kosztu netto inwestycji, a w przypadku jednostek samorządu terytorialnego do 100% wartości inwestycji możliwość rozłożenia kosztów inwestycji nawet na 15 lat karencja na spłatę kapitału kredytu nawet do 18 miesięcy Kredyt inwestycyjny z linii NIB 1 Kredyt inwestycyjny z linii NIB (Nordic Investment Bank) to długoterminowe finansowanie przeznaczone na realizowanie przez Klienta przedsięwzięć mających na celu poprawę środowiska naturalnego w Polsce w trzech strategicznych sektorach związanych z ochroną powietrza atmosferycznego, ochroną wód i gospodarką wodną oraz gospodarką odpadami. Przedmiot kredytowania: termomodernizacja, remont istniejących budynków, o ile przyczyni się do redukcji emisji do powietrza i poprawiają efektywność energetyczną budynku bądź polegają na zamianie paliw kopalnych na energię ze źródeł odnawialnych. Warunki kredytu: Okres kredytowania: minimum 3 lata - nie dłużej niż do 30 maja 2019 r. Struktura finansowania: Maksymalny udział NIB w finansowaniu projektu wynosi 50%.

25 Kredyty preferencyjne w BOŚ S.A. z dopłatami do oprocentowania wnoszonymi przez NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomił nowy instrument ekonomiczny jakim są dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych na wskazane przez Narodowy Fundusz programy i przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów bankowych przeznaczonych na pokrycie kosztów przedsięwzięcia udzielane są na zasadach określonych w poszczególnych Programach Priorytetowych. Programy Priorytetowe określają również m.in. budżet programu, wysokość dopłat, terminy składania wniosków oraz szczegółowe kryteria wyboru przedsięwzięć. Procedury i formularze wniosków o dopłaty do kredytów umieszczane są na stronie internetowej NFOŚiGW przy poszczególnych programach priorytetowych Dopłaty do oprocentowania preferencyjnego kredytu udzielane są na okres nie dłuższy niż 10 lat.

26