INNOWACYJNE FORMY PŁATNOŚCI ELEKTRONICZNYCH

Transkrypt

1 INNOWACYJNE FORMY PŁATNOŚCI ELEKTRONICZNYCH Czynnikiem intensywnie stymulującym rozwój elektronicznych systemów płatności w Polsce jest dynamiczna ekspansja handlu elektronicznego. Elementem dokonywanych transakcji jest dokonywanie płatności. w szeregu przypadków stanowią one hamulec rozwoju handlu internetowego. Istnieje kilka podstawowych cech jakie muszą spełniać formy płatności wykorzystywane w internetowej działalności komercyjnej. Cechy wymagane od formy realizacji płatności w e-commerce. Taniość i Bezpieczeństwo są cechami w pewnym stopniu wykluczającymi się. Rozwiązania przyjęte dla transakcji opiewających na małe kwoty nie muszą się charakteryzować dużym bezpieczeństwem. Wraz ze wzrostem kwoty transakcji wzrastają także wymogi odnośnie bezpieczeństwa. Dodatkowe środki bezpieczeństwa zwiększają koszty transakcji. Dlatego należy wybrać kompromis między wymogami bezpieczeństwa a taniością przyjętego rozwiązania. Milipłatności płatności groszowe 0.01 zł 0.99 zł, przykładem może być kupno dostępu do artykułu prasowego, Mikropłatności transakcje o wielkości 1 zł 100 zł, przykładową transakcją może być zapłata za oprogramowanie, Minipłatności kwoty rządu 100 zł 1000 zł, występują np. przy zakupach część komputerowych, Makropłatności sumy pow zł, transakcją na taką kwotę może być kupno sprzętu Audio-Video. Istnieje kilka najczęściej występujących w praktyce sposobów na realizację płatności w Internecie. Wybór każdej z metod powinien być prowadzony z punktu widzenia przydatności metody do działalności określonego typu.

2 Formy płatności w transakcjach internetowych A. PŁATNOŚĆ ZA ZALICZENIEM POCZTOWYM LUB ZA POBRANIEM Zalety metody: niskie koszty wdrożenia systemu przez sprzedawcę prostota użycia przez kupującego duże bezpieczeństwo dla obydwu stron powszechna akceptacja dla tej metody dostępność Wady metody: duże przesuniecie w czasie momentów złożenia zamówienia i realizacji płatności możliwy do zastosowania jedynie do sprzedaży towarów rzeczywistych spore koszty w przypadku płatności na niskie kwoty wymaga posiadania gotówki 2

3 B. PŁATNOŚCI KARTAMI Autoryzacja off-line i on-line Etapy autoryzacji on-line 1) Kupujący odwiedza witrynę WWW sklepu internetowego, na której dokonuje wyboru towaru bądź usługi, najczęściej za pomocą funkcjonalności koszyk. 2) Po wprowadzeniu danych osobowych, wymaganych najczęściej do wysyłki towaru, kupujący wybiera formę płatności spośród oferowanych form zapłaty przez dany sklep internetowy kartę płatniczą. 3) Kupujący zostaje przekierowany na bezpieczną stronę internetową centrum autoryzacyjnego (np. ecard), z którym sprzedawca ma podpisaną umowę o akceptację kart płatniczych; wprowadza dane niezbędne do identyfikacji posiadacza karty (rysunek 21.): typ karty (np. VISA Electron, MasterCard), numer karty, datę ważności karty (expiry date), kod CVV2/CVC2. 4) Centrum autoryzacyjne, w oparciu o wewnętrzną infrastrukturę telekomunikacyjną, dokonuje weryfikacji danych posiadacza karty w banku wydającym kartę, otrzymując wynik autoryzacji transakcji. 5) Informacja o autoryzacji transakcji zostaje przekazana do sprzedawcy i do kupującego; jeśli jest pozytywna sprzedawca może przystąpić do realizacji zamówienia klienta; w przypadku odmowy autoryzacji, sprzedawca nie zrealizuje zamówienia. 6) Kupujący otrzymuje potwierdzenie transakcji od sprzedawcy. Płatność kartą za pośrednictwem systemu ecard Zalety metody: nie występuje gotówka powszechna akceptowalność bezpieczeństwo (wymagające jednak zastosowania specjalnych rozwiązań kryptograficznych), prostota obsługi przelewów po stronie sprzedawcy (dobrze skonfigurowany system sam działa nie wymagając interwencji pracowników), łatwość obsługi przez kupującego (konieczność podania jedynie danych dot. karty kredytowej), Wady metody: 3

4 pracochłonności instalacji systemu (wdrożenie systemu do sklepu wymaga sporych nakładów), wysokie koszty realizacji transakcji (koszty w przypadku drobnych transakcji mogą przekreślić jej opłacalność), ograniczony dostęp w przypadku starszych systemów (konieczność posiadania otwartej linii kredytowej w banku oraz tzw. karty wypukłej, nowsze systemy dopuszczają autoryzację kart płaskich, które są bardziej powszechne), istnienie stereotypowych poglądów nt. bezpieczeństwa transakcji tego typu (częste nadużycia numerów cudzych kart kredytowych w pierwszych etapach istnienia tej metody). Istotną zmianą jaka została poczyniona jest wspomniana możliwość autoryzacji oprócz kart wypukłych także kart płaskich np. Visa Electron, Maestro. Karty tego typu są najczęściej spotykanymi kartami w Polsce (ok.75 %). Oprócz możliwości stworzenia łatwiejszego dostępu do tej metody, zwiększy to bezpieczeństwo (maksymalne straty są ograniczone do wysokości salda na koncie). C. KARTA WIRTUALNA Wirtualna karta zaprojektowana została specjalnie dla bezpiecznych zakupów w Internecie. W celu zwiększenia bezpieczeństwa najczęściej bank wiąże ją z rachunkiem. Zanim dokonana zostanie transakcja płatności należy zasilić konto karty, korzystając z funkcji "ładowanie" w serwisie internetowym banku lub operatora telefonicznego. w analogiczny sposób można zmniejszyć dostępne środki poprzez opcję "rozładowanie". Dzięki temu karta wirtualna jest w praktyce zawsze "rozładowana" z wyjątkiem krótkiego okresu dokonywania transakcji płatniczej. D. MIKROPŁATNOŚCI Płatności kartami w środowisku sieciowym, mimo zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa napotykają jednak na znaczną barierę braku zaufania oraz wysokich kosztów obciążających z reguły sprzedawcę. Ogranicza to użyteczność karty jako instrumentu dokonywania płatności małych i mikropłatności. D. ELEKTRONICZNE PRZELEWY Takie rozwiązanie dostarcza oferowana przez niektóre banki z dostępem do rachunku przez internet usługa szybkiego przelewu, zwana także e-przelewem albo pay-by-link 1. Sprzedawca musi posiadać zarejestrowaną w danym banku usługę przyjmowania szybkich przelewów, np. mtransfer, i umieścić na stronie internetowej sklepu link do tej formy płatności. Najczęściej jest on oznaczony specjalną ikoną. Przebieg transakcji przy użyciu szybkiego przelewu elektronicznego wygląda następująco: 1) klient sklepu internetowego wybiera towar i składa zamówienie na stronie sklepu opiewające na określoną kwotę 1 Zob. op. cit. W. Chmielarz, Systemy, s

5 2) klient wybiera formę płatności oferowaną przez dany sklep usługę e-przelewu, klikając na odpowiedni link na stronie sklepu zostaje przekierowany na stronę logowania swojego banku internetowego, 3) zaraz po zalogowaniu w systemie bankowości on-line klient otrzymuje gotowy formularz przelewu - lub wypełnia formularz według podanego wzorca. Automatycznie wypełniony formularz e-przelewu 4) zaraz po podpisaniu dyspozycji klient zostaje automatycznie wylogowany ze strony banku i zostaje przekierowany z powrotem na stronę sklepu, 5) po chwili system sprzedawcy otrzymuje od swojego banku potwierdzenie o dokonanej płatności, od tego momentu sprzedawca może udostępnić opłacony przez klienta towar bądź usługę. Najważniejsze cechy Pay-By-Link ( budowanie wizerunku banku w oparciu o logotyp PBL udostępnienie klientom wygodnej, szybkiej i bezpłatnej formy płatności dodatkowe źródło przychodów dla banku brak kosztów związanych z utrzymaniem i obsługą systemu bezpieczne operacje brak możliwości wpisania błędnych danych przelewu nowa funkcjonalność w bankowości elektronicznej Pay-By-Link to narzędzie, które może znaleźć zastosowanie do realizowania płatności w: sklepach internetowych serwisach sprzedażowych serwisach aukcyjnych płatnościach masowych W ramach współpracy oferujemy kompleksową obsługę: wdrożenie systemu wraz z najbardziej rozbudowanym na rynku panelem administracyjnym i modułem statystycznym profesjonalne doradztwo poparte największym na rynku doświadczeniem wdrożenie produktu w sklepach i serwisach internetowych E. System Rozliczeń Płatności Natychmiastowych (SRPN). Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. informuje, że Prezes Narodowego Banku Polskiego decyzją nr 5/2011 z dnia 28 grudnia 2011 r. wyraził zgodę na uruchomienie przez KIR S.A. nowej usługi - Systemu Rozliczeń Płatności Natychmiastowych (SRPN). System SRPN jest nowatorskim rozwiązaniem, które pozwoli na realizację płatności pomiędzy klientami banków w czasie rzeczywistym. Dzięki temu rozwiązaniu przekazywanie środków pomiędzy rachunkami klientów prowadzonymi w różnych bankach odbywać się będzie natychmiastowo, przez 24 godziny, 7 dni w tygodniu i 365 dni w ciągu roku. Obsługa pojedynczej transakcji będzie krótsza niż 30 sekund, przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa, zarówno pod względem technicznym, jak i prawnym. Uczestnikami Systemu SRPN mogą być podmioty będące, zgodnie z obowiązującymi przepisami, dostawcami usług płatniczych i które zawarły z Izbą umowę uczestnictwa w Systemie SRPN oraz spełniają warunki włączenia do Systemu SRPN określone w regulaminie Systemu SRPN. KIR S.A. udostępni bankom uczestnikom nowego Systemu - infrastrukturę teleinformatyczną, standardy techniczne, a także odpowiednie mechanizmy rozliczeniowe. Rozliczenia obejmować będą płatności z limitem kwotowym dla pojedynczej transakcji ustalanym w porozumieniu z bankami. 5

6 Klienci banków będą mogli korzystać z nowych możliwości, realizując przelewy głównie poprzez kanały bankowości elektronicznej, choć decyzje o sposobie udostępniania nowych usług będą należały do banków. Mechanizm rozliczania zleceń działa w oparciu o bezpieczny rachunek powierniczy prowadzony na potrzeby tego Systemu dla KIR S.A. przez NBP w systemie SORBNET. Finalność realizowanych zleceń eliminuje ryzyko systemowe oraz kredytowe dla uczestników. System SRPN zapewnia możliwość składania zleceń w trybie 24/7/365 dzięki pełnieniu przez KIR S.A. zarówno funkcji rozliczeniowej (wymiana komunikatów), jak i rozrachunkowej. Najważniejszą, poza ww. zaletami, cechą nowego Systemu jest tzw. bezpośredniość zleceń do realizacji przelewów nie będą wykorzystywane żadne podmioty ani rachunki pośredniczące. Uruchomienie Systemu SRPN, po niezbędnych testach z udziałem banków, nastąpi na przełomie I i II kwartału 2012 roku. Przelew standardowy jest realizowany za pośrednictwem systemu Elixir, w zależności od godziny złożenia zlecenia, w dniu złożenia zlecenia lub w następnym dniu roboczym, przelew realizowany jest w ramach dostępnych sesji rozliczeniowych systemu Elixir (istnieje możliwość uzgodnienia z ING Bankiem Śląskim indywidualnych, przedłużonych godzin granicznych dla poszczególnych sesji systemu Elixir), kwota przelewu nie przekracza 1 mln złotych polskich. Przelew Express ELIXIR jest realizowany w czasie rzeczywistym przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku. Jego realizacja jest możliwa po spełnieniu kilku warunków: - kwota przelewu nie przekracza PLN - rachunek odbiorcy jest prowadzony w banku, który przystąpił do rozliczeń z Krajową Izbą Rozliczeniową w ramach realizacji przelewów Express ELIXIR. - bank odbiorcy jest aktywny (dostępny) w momencie złożenia przelewu do realizacji (nie występują czasowe niedostępności) - Rachunek z którego realizowany jest przelew został udostępniony do realizacji przelewów Express ELIXIR - bank odbiorcy akceptuje przelew do realizacji w tym trybie Za wykonanie przelewu Express ELIXIR Bank pobiera opłatę zgodną z Tabelą Opłat i Prowizji w wysokości odpowiednio: 5 PLN dla Klienta indywidualnego oraz 10 PLN dla Przedsiębiorcy. Przelew SORBNET jest realizowany w czasie rzeczywistym w dni robocze do godziny 14:30. Przelewy złożone do realizacji poprzez system SORBNET: - w dni robocze do godziny granicznej - są wysyłane do innego banku bezpośrednio po złożeniu dyspozycji; - w dni robocze po godzinie granicznej oraz w dni wolne od pracy - są wysyłane do innego banku w najbliższy dzień roboczy. Za przelew SORBNET do kwoty 1 mln zł Bank pobiera dodatkową opłatę w wysokości 35,00 PLN. Przelewy w PLN powyżej kwoty 1 mln. są realizowane poprzez system SORBNET za które Bank pobiera dodatkową opłatę w wysokości 10,00 PLN. F. ELECTRONIC BILL PAYMENT AND PRESENTATION (obecnie INVOOBILL) 1. Dostawca (operator telekomunikacyjny, zakład energetyczny lub gazowniczy, dostawca Internetu lub telewizji kablowej, itd.) zamiast wysyłać do klienta kopertę zawierającą rachunek lub fakturę i pozostałe materiały drukowane, dostarcza do KIR S.A. dokumenty w formie elektronicznej. 6

7 2. KIR S.A., jako operator BILIXA świadczący usługi dla różnych dostawców usług i banków, grupuje zebrane dane i udostępnia je bankowi. 3. Bank prezentuje klientowi otrzymane z systemu BILIX dane za pośrednictwem systemu bankowości internetowej. 4. Klient zapoznaje się z prezentowanymi danymi i akceptuje (lub nie) płatność. 5. Bank informuje KIR S.A. o statusie przetwarzania danego dokumentu, w tym o fakcie zaakceptowania bądź odmowie wykonania płatności. 6. KIR S.A. grupuje otrzymane z banków informacje, które następnie przekazuje dostawcom w ustalonej formie. 7. Przepływ środków z tytułu opłaconych rachunków i faktur z banku klienta do banku dostawcy usług realizowany jest standardowo (poprzez system ELIXIR lub jako przelew wewnętrzny). 7

8 G. PŁATNOŚCI ZA POŚREDNICTWEM Jedną z form dokonywania płatności w transakcjach internetowych jest płatność za pośrednictwem poczty e- mail. Najbardziej popularnym rozwiązaniem tego typu jest PayPal. Jest to system, który umożliwia dokonywanie płatności poprzez Internet pomiędzy wszystkimi osobami, które posiadają swoje konto . 8

9 Dokonywanie płatności dokonuje się według schematu: Rejestracja Wybranej osobie, za pośrednictwem PayPal, wpłacasz kwotę kartą kredytową, przelewem. Odbiorca, aby móc zaakceptować wpłatę i zadysponować pieniędzmi musi być zarejestrowany w systemie PayPal Pieniądze najpierw trafiają na konto odbiorcy w PayPal; odbiorca sam decyduje, kiedy i w jakiej formie wypłaci otrzymaną kwotę Do zalet takiego systemu płatności zaliczyć należy: zapłatę kartą kredytową lub przelewem przez Internet dowolnej osobie (posiadającej adres ); szybkie i bezpieczne przesyłanie pieniędzy; pewność, ze zapłata dotrze do odbiorcy; przesyłanie pieniędzy przez Internet osobom, które nie posiadają konta bankowego; pełną anonimowość - dane nie muszą być ujawnione osobie, z którą dokonuje się transakcji; (odbiorca płatności poznaje jedynie adres nadawcy); Kluczowa zaleta rozwiązania wynika z faktu, iż beneficjent płatności otrzymuje potwierdzenie uzyskania środków za pośrednictwem i natychmiast może nimi dysponować. H. PŁATNOŚĆ ESCROW (NA PRZYKŁADZIE PAYU) Zawieranie transakcji w Internecie wiąże się często z ryzykiem dostawy. Pewnym rozwiązaniem jest płatność za pośrednictwem tzw. transakcji Escrow. Samo słowo escrow po angielsku oznacza zdeponować coś u osoby upoważnionej. W istocie, Escrow opiera się na działaniu zaufanej trzeciej strony, która pośredniczy w transakcji. Tym pośrednikiem jest system płatności oferujący usługę Escrow, np. PayU i obsługiwane przez PayU Płatności Allegro w ramach Allegro. Transakcja z Escrow wygląda następująco: 1) Kupujący mając zapłacić za towar, wybiera metodę płatności - opcję Escrow 2) Wpłata przez kupującego tymczasowo deponowana jest u zaufanej trzeciej strony czyli na bezpiecznym koncie u operatora systemu płatności. 3) Sprzedający otrzymuje informacje o zdeponowanej płatności, wysyła towar. 4) Kupujący po odbiorze towaru potwierdza w systemie ten fakt, płatność zostaje odblokowana i ostatecznie przekazana sprzedającemu. I. SYSTEMY PRZEDPŁACONE Innego typu system płatności w sposób szczególny zorientowany na opłacanie niekiedy bardzo drobnych kwot za jednorodny typ usługi oferują systemy przedpłacone. J. INTEGRATORY PŁATNOŚCI Różnorodność form dokonywania płatności w środowisku internetowym sprawia, iż sprzedawcy sieciowi coraz powszechniej skłonni są do korzystania z usług firm integrujących różne dostępne na rynku formy płatności i oferujących kompleksową ich obsługę. O rynek e-przelewów walczy kilka firm, m.in. ecard, Payback, Dialnet24, AllPay (obecnie dotpay). Agregują one rozwiązania banków i oferują w pełni zintegrowane rozwiązania. 2 Przykładami takich rozwiązań są min. serwisy płatnosci.pl i eprzelewy. 2 M.Kuśmierz: Przelewy elektroniczne zdobywają zaufanie. "Gazeta Prawna", 29. czerwca

10 Schemat płatności prezentuje się następująco: - Klient przechodzi do wyboru odpłatnej usługi na stronie sprzedawcy - W odpowiedniej sekcji strony znajduje informacje na temat szeregu wygodnych sposobów zapłaty - Klient zostaje przekierowany do strony logowania swojego banku lub Centrum Autoryzacji Kart - Ostatnią czynnością jest obciążenie przez niego rachunku bankowego lub też karty płatniczej/kredytowej - Beneficjentem wpłaty w przypadku każdej płatności jest konto "Platnosci.pl" należące do sprzedawcy - Pieniądze niemalże natychmiast będą dostępne dla sprzedawcy do wypłaty eprzelewy są jedną z najpopularniejszych form płatności online oferowanych przez ecard S.A. Usługa ta polega na udostępnieniu sklepowi internetowemu możliwości łatwego przyjęcia płatności online za pomocą nastepujących przelewów bezpośrednich: - Płacę z Inteligo (Inteligo) - mtransfer (mbank) - MultiTransfer (MultiBank) - Płać z Nordea (Nordea) - Przelew24 (Bank Zachodni WBK) - Przelew z BPH (Bank BPH) - Płacę z ipko (PKO BP) - Płacę z Citi Handlowy (Citi Handlowy) - Płacę gotówką z Unikasą (Citibank Handlowy) - Płać z BOŚ (Bank Ochrony Środowiska) - Millennium (Millennium Bank) - Płacę z Alior Bankiem (Alior Bank) - MeritumBank Przelew (Meritum Bank) - Pay Way Toyota Bank (Toyota Bank) - Eurobank płatność online (Euro Bank S.A.) - Crédit Agricole przelew online (Crédit Agricole Bank Polski) K. PIENIĄDZ ELEKTRONICZNY ELEKTRONICZNA PORTMONETKA Rozdział 6 Instrument pieniądza elektronicznego Art. 55. Przez umowę o instrument pieniądza elektronicznego bank albo instytucja pieniądza elektronicznego zobowiązują się do udostępnienia posiadaczowi pieniądza elektronicznego w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości wydanego pieniądza elektronicznego. Art. 56. Umowa o instrument pieniądza elektronicznego powinna także określać: 1) informacje dotyczące urządzeń, za pośrednictwem których możliwe jest udostępnienie posiadaczowi instrumentu pieniądza elektronicznego; 2) zasady i warunki nabycia przez posiadacza pieniądza elektronicznego; 3) minimalną wartość wykupu pieniądza elektronicznego, z zastrzeżeniem art. 60 ust. 2; 4) warunki i termin wykupu pieniądza elektronicznego przez bank albo instytucję pieniądza elektronicznego na żądanie posiadacza; 5) zasady dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu pieniądza elektronicznego. Art. 57. Umowa o instrument pieniądza elektronicznego nie może ograniczyć odpowiedzialności banku lub instytucji pieniądza elektronicznego wobec posiadacza za utratę pieniądza elektronicznego lub szkodę wynikłą wskutek nieprawidłowego wykonania operacji zleconych przez posiadacza, jeżeli przyczyną utraty pieniądza elektronicznego lub nieprawidłowego wykonania operacji będzie wadliwe funkcjonowanie urządzenia, na którego używanie bank lub instytucja pieniądza elektronicznego wyraziły zgodę. Art Instrument pieniądza elektronicznego udostępniony posiadaczowi powinien posiadać mechanizm uniemożliwiający przechowywanie pieniądza elektronicznego o wartości większej niż równowartość w złotych 150 euro obliczana według średniego kursu ogłaszanego przez NBP obowiązującego w dniu wydania. 2. Pieniądz elektroniczny jest wydawany posiadaczowi tylko do wysokości kwoty uprzednio wpłaconej gotówki lub środków na jego rachunku. Art Środki pieniężne przyjęte przez bank od posiadacza nie są wkładem pieniężnym płatnym na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 Prawa bankowego, jeżeli środki te są niezwłocznie wymienione na pieniądz elektroniczny. 10

11 2. Od środków pieniężnych, o których mowa w ust. 1, banki nie odprowadzają rezerwy obowiązkowej, o której mowa w art. 38 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 1997 r. Nr 140, poz. 938, z 1998 r. Nr 160, poz. 1063, z 2000 r. Nr 53, poz. 648, Nr 62, poz. 718 i Nr 119, poz. 1252, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 110, poz i Nr 154, poz i 1800 oraz z 2002 r. Nr 126, poz i Nr 141, poz. 1178). Art W okresie obowiązywania umowy o instrument pieniądza elektronicznego posiadacz może żądać od banku albo instytucji pieniądza elektronicznego wykupienia przechowywanego na nim pieniądza elektronicznego w wartości nominalnej, w formie gotówkowej lub bezgotówkowej. 2. Bank lub instytucja pieniądza elektronicznego są obowiązane wykupić pieniądz elektroniczny przechowywany na instrumencie pieniądza elektronicznego o wartości nie mniejszej niż równowartość w złotych 5 euro obliczana według średniego kursu ogłaszanego przez NBP obowiązującego w dniu wykupu. 11