Co oficjalnie wiemy o lobbingu w Unii Europejskiej?

Transkrypt

1 Opracowanie: Magdalena Wnuk, Piotr Cybulski Warszawa, październik 2013 r. Co oficjalnie wiemy o lobbingu w Unii Europejskiej? W sierpniu 2013 r. w Parlamencie Europejskim działało 5411 lobbystów z krajów unijnych oraz 468 spoza Unii zarejestrowanych w Rejestrze służącym przejrzystości (Transparency Register). Rejestracja jest dobrowolna i stanowi wyraz poszanowania dla zasad etyki w prowadzeniu działalności lobbingowej. Liczba lobbystów i reprezentowane przez nich interesy świadczą o coraz większym znaczeniu Parlamentu i jego roli w procesie stanowienia prawa. Największą grupę wśród zarejestrowanych podmiotów stanowią przedsiębiorstwa i stowarzyszenia branżowe połowa wszystkich lobbystów. Wśród nich znajdują się polskie PGE, PGNiGE, ENEA, spółka PKP, ale nie ma na przykład takich firm jak Orlen, Lotos czy KGHM, co nie wyklucza, że na ich rzecz nie działają wyspecjalizowane firmy. Obszarem działalności wskazywanym przez ponad połowę wszystkich podmiotów jest ochrona środowiska, która obejmuje ustawodawstwo dotyczące zmian klimatycznych. Najmniejszym zainteresowaniem cieszy się obszar bezpieczeństwa żywności. Podmioty z Polski jako obszar swoich zainteresowań zgłaszają najczęściej: ochronę środowiska (49 proc.), energię (42 proc. podmiotów), badania naukowe i technologie (44 proc), media (39 proc.) oraz politykę regionalną (38 proc.). Kraje pochodzenia lobbystów Najwięcej lobbystów podaje, że ma swoją siedzibę w Belgii, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. Liczba lobbystów z tych krajów wynosi od 480 (Włochy) do 1449 (Belgia). Podmioty podają w formularzu kraj siedziby. Część z nich wpisuje lokalizację w kraju instytucji unijnych: w Belgii i Luksemburgu lub w innym, niż macierzyste, państwie europejskim (np. Honda deklaruje siedzibę w Wielkiej Brytanii, Facebook w Irlandii, a IKEA w Holandii). Lobbyści z siedzibą poza Unią stanowią 8 proc. wszystkich podmiotów rejestru. Najwięcej zarejestrowanych pochodzi z USA (138), Szwajcarii (86) i Norwegii (45). Z Rosji i Chin pochodzą jedynie po 3 podmioty.

2 Wśród 13 krajów nowej Unii (przystąpienie w 2004 r., 2007 r. i 2013 r., w tym Polska) najwięcej zarejestrowanych lobbystów pochodzi z Polski (71 instytucji), niemniej w przeliczeniu na jednego mieszkańca nasza reprezentacja lobbystów w Unii Europejskiej jest wśród tych krajów najsłabsza. Najsilniejszą reprezentację ma zaś najmniejsza Malta. Rodzaj prowadzonej działalności Lobbyści określają, jaki rodzaj działalności, spośród 6 zaproponowanych w rejestrze, prowadzą: konsulting i kancelarie prawne; przedsiębiorstwa i stowarzyszenia handlowe / branżowe; organizacje pozarządowe; ośrodki analityczne, instytucje naukowe i badawcze; organizacje reprezentujące Kościoły i wspólnoty religijne; władze lokalne, regionalne i gminne oraz inne podmioty publiczne lub mieszane itd. Wyk. 1. Podział lobbystów wg rodzajów prowadzonej działalności. Największą grupę (50 proc.) stanowią przedsiębiorstwa i stowarzyszenia handlowe / branżowe. W skład tej grupy wchodzą przedsiębiorstwa, związki zawodowe, stowarzyszenia branżowe oraz inne podobne organizacje prowadzące we własnym imieniu działalność lobbingową (m.in. Google, Shell, Sony, Nestlé, Allianz oraz polskie: PGE, PGNiG, PKP). Drugie pod względem liczby zarejestrowanych podmiotów są organizacje pozarządowe. Ich przedstawiciele stanowią 26 proc. wszystkich zarejestrowanych lobbystów (m.in. FIFA, WWF, Amnesty International). Najmniej liczną grupę stanowią Kościoły i związki wyznaniowe, około 0,5 proc. wszystkich lobbystów. W grupie tej nie ma lobbystów z Polski.

3 Różnice w reprezentacji lobbystów z krajów tzw. starej i nowej UE Z państw starej Unii rejestruje się najwięcej lobbystów zatrudnionych w przedsiębiorstwach i stowarzyszeniach handlowych i branżowych ponad połowa zarejestrowanych podmiotów. Wśród lobbystów z krajów przyłączonych do UE w 2004 r. i później ten odsetek jest znacznie niższy i wynosi 32 proc. Kraje te mają najliczniejszą reprezentację lobbystów z organizacji pozarządowych 44 proc. zarejestrowanych podmiotów to właśnie NGO. Wśród lobbystów starej UE ten typ organizacji stanowi 24 proc. zarejestrowanych. Wyk. 2. Podział lobbystów z krajów tzw. starej i nowej UE wg typów działalności. Obszary zainteresowań Każdy lobbysta wybiera obszary swoich potencjalnych działań spośród listy 36 dziedzin zaproponowanych przez UE. Poniższe dane mają więc charakter deklaratywny i mogą nie odzwierciedlać faktycznych sfer lobbingowego wpływu, gdyż większość podmiotów zaznacza kilka dziedzin. Najwięcej lobbystów jest zainteresowanych kwestiami ochrony środowiska i klimatem (57 proc.). Na drugim miejscu znajdują się badania naukowe i technologia (42 proc.), na trzecim energia (40 proc.). Najmniejsze zainteresowanie budzi bezpieczeństwo żywności, ten obszar wybiera ponad 20 proc. lobbystów.

4 Wyk. 3. Liczba lobbystów deklarująca zainteresowania poszczególnymi obszarami działalności politycznej. Środowisko jest najczęściej wybieranym obszarem przez podmioty z czterech największych grup: firm konsultingowych (63 proc.); przedsiębiorstw (59 proc.); organizacji pozarządowych (52 proc.) i instytucji badawczych (51 proc.). Mniejszym zainteresowaniem cieszy się energetyka: wskazuje ją 54 proc. firm konsultingowych, 43 proc. przedsiębiorstw i 40 proc. instytucji badawczych. Nie ma znaczących różnic pomiędzy deklaracjami lobbystów zarejestrowanych w krajach starej i nowej UE. Największe zainteresowanie lobbyści (ok. 50 proc.) deklarują w obszarze ochrony środowiska i klimatu. Podmioty z krajów przyjętych po 2004 r. wykazują większe zainteresowanie polityką regionalną (34 proc.), co wiąże się z pozyskiwaniem funduszy strukturalnych. Natomiast lobbyści zarejestrowani w krajach starej UE częściej deklarowali zainteresowanie takimi obszarami jak: konsumenci (36 proc.), handel (30 proc.) i zdrowie publiczne (29 proc.). Polacy wykazują największe zainteresowanie zarówno kwestiami badań naukowych i technologii (44 proc.), mediów (39 proc.), jak i polityki regionalnej (38 proc.) oraz konsumentów (34 proc.) i handlu (32 proc.). Lobbyści z Polski, częściej niż podmioty z pozostałych państw nowej UE, działają w obszarach konsumentów i handlu oraz badań naukowych i technologii. Różnice między Polską a tymi krajami wynoszą w wypadku handlu 8 pkt. procentowych, konsumentów różnica 7 pkt. procentowych oraz badań naukowych i technologii 5 pkt. procentowych.

5 Wyk. 4. Odsetek lobbystów deklarujących zainteresowanie poszczególnymi obszarami działalności politycznej w podziale na kraje tzw. starej i nowej UE oraz Polskę. Dane przedstawione w raporcie pochodzą z ankiety Transparency Register, która jest wypełniana dobrowolnie. Parlament Europejski nie wymaga rejestracji od podmiotów prowadzących działalność lobbingową. Dopóki lobbyści nie będą mieli obowiązku zgłaszania swojej działalności w instytucjach UE, w szczególności Parlamencie Europejskim, nie będziemy mieli pełnej wiedzy na temat tego lobbingu.

6 Źródła i metodologia Raport został przygotowany na podstawie Transparency Register, rejestru utworzonego i prowadzonego przez Parlament Europejski i Komisję Europejską, zamieszczonego na oficjalnej stronie Komisji Europejskiej ( Celem Rejestru jest zapewnienie łatwego dostępu do informacji na temat tego, kto jest zaangażowany w wywieranie wpływu na proces decyzyjny w Unii Europejskiej. Rejestr zawiera informacje o lobbystach zaangażowanych w działalność instytucji unijnych. Rejestracja jest dobrowolna. Dane pochodzą z Więcej informacji o raporcie: Magdalena Wnuk MamPrawoWiedziec.pl magdalena.wnuk@art61.pl tel