KRIOTERAPIA MIEJSCOWA I OGÓLNA

Transkrypt

1 KRIOTERAPIA MIEJSCOWA I OGÓLNA Monika Fryc Barbara Ostrowska Inżynieria Mechaniczno Medyczna

2 1. Definicja krioterapii Krioterapią nazywamy zastosowanie w celach leczniczych bodźca fizykalnego obniżającego temperaturę tkanek prof. K. Spodaryk Krioterapia jest nieinwazyjnym zastosowaniem krańcowo niskich temperatur schłodzonego powietrza par skroplonych gazów, lokalnie lub ogólnoustrojowo schładzających radiacyjnie powłoki ciała przez okres nie przekraczający 3-minutowej ekspozycji [1] prof. Z. Zagrobelny. Mimo, że druga definicja z punktu widzenia fizyki zawiera nieścisłości to chyba wszyscy autorzy są zgodni, że w kriostymulacji chodzi o gwałtowne oziębienie, niemal wyssanie stosunkowo bardzo małych ilości ciepła z tkanek prof. Z Zagrobelny. Etymologia słowa krioterapia opisana jest dokładnie w pracy dr. W Gawrońskiego (Rehabilitacja 2003, 7, Nr 2). W pojawiających się pracach większość autorów kriostymulację łączy ściśle z temperaturami tzw. skrajnymi, poniżej -100 C wiedząc, że schłodzenie musi odbyć się szybko. Temperatura jest ważnym, ale nie jedynym parametrem, i użycie źródła chłodu o temperaturze -100 C nie gwarantuje właściwego efektu. Dawka zimna jest bardziej obiektywnym pojęciem, ale i ona nie oddaje złożoności zjawiska zabiegu krioterapeutycznego.

3 2. Rodzaje czynnika chłodniczego stosowane w krioterapii. Czynniki chłodnicze stosowane w kriostymulacji możemy podzielić na: zimno mokre, woda z lodem zimno wilgotne - zimne powietrze ( -30 C - 15 C) zimno suche ciekłe gazy( np. LN2: C; CO2: - 75 C)

4 3. Krioterapia miejscowa 3.1 Definicja Krioterapia miejscowa polega na przyłożeniu przy pomocy specjalnego aplikatora bardzo niskiej temperatury, która dostarczana jest do miejsca zmienionego chorobowo. Zabieg zamrażania i rozmrażania powtarza się w jednym cyklu kilkakrotnie. Doprowadza to do zamarzania zawartości komórek, pękania błon biologicznych i w konsekwencji destrukcji tkanki [2]. 3.2 Metody krioterapii miejscowej a) okłady z wykorzystaniem woreczków z lodem lub zamrożonym żelem silikonowym ew. roztworem soli (rys.3.1) - lód syntetyczny jednorazowy; - kompres; - lód syntetyczny w aerozolu; Rys.3.1 Worek z lodem syntetycznym[3] b) częściowa kąpiel w wodzie z lodem; c) masaż lodem; d) zraszanie sprayem oziębiającym (rys.3.2) - lód syntetyczny w aerozolu;

5 Rys.3.2 Przykładowy spray oziębiający [4] e) ochładzanie metodą kontaktową - urządzenie termoelektryczne (rys 3.3); Rys 3.3 Przykładowe urządzenie termoelektryczne [5] f) nadmuch parami azotu (temperatura gazu u wylotu z dyszy może wynosić od -196st.C do -160 C); g) nadmuch mieszaniną par azotu i schłodzonego powietrza atmosferycznego (temp. mieszaniny gazów u wylotu z dyszy od -178 C do -100 C) polega na, że strumień mieszaniny o temperaturze poniżej -100 C kierowany jest na leczony odcinek narządu ruchu. Czas zabiegu wynosi od 1 do 3 minut. Można powtarzać dwukrotnie w ciągu dnia w odstępie co najmniej 6 tygodni. h) nadmuch zimnym powietrzem (temperatura gazu u wylotu z dyszy od -34 C do -30 C).

6 3.3 Efekty krioterapii miejscowej Efektem zabiegu jest długotrwałe ogrzanie wybranego fragmentu ciała, bardziej korzystne niż ogrzanie energią cieplną z zewnątrz. Po kilku godzinach zmniejszają sie obrzęki chłodzonych tkanek, poprawia się też przepływ i oczyszczanie chłonki w układzie limfatycznym. Zastosowanie bardzo niskich temperatur pozwala skrócić czas zabiegu i osiągnąć trwalszy oraz pełniejszy efekt terapeutyczny miejscowego chłodzenia. Pociąga to za sobą znaczny wzrost ukrwienia narządów wewnętrznych. Kilkugodzinne przekrwienie w obrębie tkanek sprzyja nie tylko lepszej przemianie materii, ale i eliminacji nagromadzonych tam szkodliwych produktów przemiany materii.

7 4. Krioterapia ogólna 4.1 Definicja Krioterapia ogólna jest to zabieg który polega na schładzaniu całego ciała parami kriogenu przez czas 2 do 3 minut. W odróżnieniu do krioterapii miejscowej, krioterapia ogólna nie powoduje niszczenia tkanek, lecz przede wszystkim zmniejszenie bólu, poprawę krążenia i przepływu krwi w organizmie, wzrost siły mięśniowej, ma także korzystny wpływ na strefę psychiczną pacjenta [6]. 4.2 Metody krioterapii ogólnej Kriokomora wolnostojąca składająca się z dwóch części (rys. 4.1): przedsionka o temperaturze - 60ºC oraz części właściwej. Gdzie temperatura jest niższa niż - 100º [9]. Rys. 4.1 Schemat kriokomory wolnostojącej [7] Kriokomora wejściowo zejściowa; w celu wykorzystania efektu zalegania chłodu kabiny zabiegowej kriokomory, schodzi się po schodach w dół (rys. 4.2) [9].

8 Rys. 4.2 Schemat kriokomory wejściowo - zejściowej [8] Kriokomora w formie kabiny (rys. 4.3). Stosuje się ją do ogólnej gazowej kąpieli kriostymulacyjnej. Kriogen oddziałuje na prawie całą powłokę skórną pacjenta (nie obejmuje głowy) [6]. Rys. 4.3 Kriokomora w formie kabiny [6] 4.3 Efekt krioterapii ogólnej Zimno działa na organizm ludzki w sposób dwufazowy. Wraz z obniżeniem temperatury skóry dochodzi do pobudzenia receptorów temperaturowych zimna przy jednoczesnym zmniejszeniu aktywności receptorów ciepła. W tabeli 1 poniżej zostały zestawione efekty działania krioterapii ogólnoustrojowej.

9 Tab. 1. Zestawienie fizjologicznych reakcji organizmu na zimno [6, 10] W pierwszej fazie W drugiej fazie - zwężenie naczyń skóry; - zmniejszenie ukrwienia skóry (bladość, ochłodzenie skóry) - powolne obniżenie temperatury skóry, mięśni, stawów; - zmniejszenie tempa przemiany materii miejscowej i zwiększenie w części rdzennej; - zmniejszenie przewodnictwa nerwowego; - podwyższenie progu bólowego; - spowolnienie uwalniania mediatorów bólu i zapalenia; - rozszerzenie naczyń skóry; - zwiększenie ukrwienia skóry (ocieplenie skóry); - powolny wzrost temperatury uprzednio ochłodzonych tkanek; - zwiększenie tempa przemiany materii w części rdzennej; - zmniejszenie napięcia mięśni szkieletowych; - zmniejszenie napięcia ścian naczyń; - spadek ciśnienia tętniczego i żylnego krwi. - zwiększenie napięcia mięśni szkieletowych; - zwiększenia napięcia ścian naczyń; - zwiększenie czynności nadnerczy; - wzrost ciśnienia tętniczego i żylnego krwi.

10 5. Podsumowanie Krioterapia polega na schłodzeniu tkanek, bez ich uszkadzania; W krioterapii miejscowej możemy wyróżnić szereg metod dzięki którym obniża się temperaturę powierzchni ciała, np. okład z lodem, zraszanie ciekłym azotem.; W krioterapii ogólnej wyróżnimy 3 metody, są to: kriokomowa wolnostojąca, kriokomora wejściowo zejściowa, oraz kriokomora w formie kabiny; Krioterapia posiada wiele pozytywnych skutków, które wpływają na polepszenie funkcjonowania naszego organizmu.

11 Bibliografia: [1] Zagrobelny Z., Krioterapia miejscowa i ogólna., Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, Wrocław,2003 [2] [6] [9] [10] Cichoń D., Demczyszak I., Spyrka J., Wybrane zagadnienia z termoterapii. Podręcznik dla studentów fizjoterapii, Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2010 Ilustracje: [3] [4] [5] [7] [8] html