Urząd Regulacji Energetyki

Transkrypt

1 Urząd Regulacji Energetyki

2 Prezes Urzędu Regulacji Energetyki jest centralnym organem administracji rządowej, powołanym na mocy ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. GDAŃSK SZCZECIN z Realizuje zadania z zakresu promowania konkurencji oraz regulacji gospodarki paliwami i energią. ul. Chłodna 64, Warszawa tel.: , z Jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki. z Swoje kompetencje Prezes URE realizuje przy pomocy Urzędu Regulacji Energetyki, który składa się z centrali i 9 oddziałów terenowych. POZNAŃ WROCŁAW WARSZAWA ŁÓDŹ KATOWICE KRAKÓW LUBLIN MISJA Działania podejmowane przez regulatora rynku energii polegają na tworzeniu warunków do rozwoju konkurencji i przeciwdziałania negatywnym skutkom naturalnych monopoli, zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, oszczędnego i racjonalnego użytkowania paliw i energii. Prezes URE reguluje działalność przedsiębiorstw energetycznych zgodnie z polityką energetyczną państwa, zmierzając do równoważenia interesów wszystkich uczestników rynku energii, tj. odbiorców i przedsiębiorstw energetycznych. Zdaniem Prezesa URE Rynki regulowane powinny działać w możliwie najbardziej przewidywalnym środowisku regulacyjnym. Gwarancją tej przewidywalności jest m.in. status organu regulacyjnego, zgodny z przepisami wspólnotowymi. 3

3 Działalność regulacyjna Kompetencje Prezesa URE upoważniają go do kontroli przestrzegania warunków prowadzenia działalności przez podmioty, którym zostały udzielone koncesje. URE W LICZBACH * : z Funkcjonuje od 1998 r. z Zatrudnia 300 osób z 93% zatrudnionych z wykształceniem wyższym na poziomie minimum magistra W tym: z ekonomiści 22% z prawnicy 20% z specjaliści z zakresu zarządzania 10% z energetycy i elektrycy 8% z administratywiści 8% z specjaliści z zakresu ochrony środowiska 7% z mechanicy 6% z inne zawody 19% Budżet: z wydatki 35 milionów złotych z dochody 96 milionów złotych (pozyskiwane z opłat koncesyjnych, w całości przekazywane do budżetu państwa) z to liczba przedsiębiorstw energetycznych koncesjonowanych przez URE z blisko 4000 tyle skarg na działalność przedsiębiorstw energetycznych wpłynęło do URE w 2010 r. z ponad 200 decyzji rozstrzygających spory wydał Prezes URE w 2010 r., m.in. w sprawach wstrzymania dostaw, odmowy zawarcia umowy sprzedaży czy odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z blisko 5000 tyle decyzji administracyjnych wydaje corocznie Prezes URE RYNEK W LICZBACH * : z 16,5 mln odbiorców końcowych energii elektrycznej; w tym 13,5 mln odbiorców energii w gospodarstwach domowych (82% wszystkich odbiorców) z GWh wolumen krajowej produkcji energii elektrycznej brutto w 2010 r. z GWh krajowe zużycie energii z MW moc zainstalowana w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym z 90% energii wytwarzane jest z węgla kamiennego i brunatnego z ,8 mln m 3 całkowite zużycie gazu ziemnego w Polsce z ,4 mln m 3 dostawy gazu z zagranicy pokrywają 70% całkowitego zaopatrzenia kraju w gaz ziemny archiwum msg Prawo energetyczne umożliwia Prezesowi URE prowadzenie kontroli działalności przedsiębiorstw energetycznych poprzez analizę ich sytuacji w procesie udzielania koncesji, a także podejmowanie działań w przypadku podejrzenia nieprzestrzegania przepisów lub warunków udzielonej koncesji. Następstwem ujawnienia nieprawidłowości są działania interwencyjne przy wykorzystaniu dostępnych instrumentów prawnych, w tym poprzez nakładanie kar pieniężnych. Metody regulacji powinny wspierać rozwój infrastruktury. Jednym z narzędzi służących do realizacji tego celu jest wydłużenie okresu obowiązywania taryf, ponieważ stabilne ramy regulacyjne w dłuższym okresie sprzyjają realizacji strategii operatorów. Równocześnie jednak należy wymagać od dystrybutorów konkretnych efektów w postaci poprawy efektywności operacyjnej. Warto wiedzieć, że Prezes URE reguluje działalność przedsiębiorstw energetycznych, gazowych, ciepłowniczych i paliw ciekłych poprzez: koncesjonowanie ich działalności; taryfikację stawek i cenników; wyznaczanie operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych oraz monitorowanie wypełniania przez operatorów ich zadań; monitorowanie rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych. * stan na koniec 2010 r. Urząd Regulacji Energetyki 5

4 Promowanie konkurencji i wzmocnienie pozycji odbiorcy Promowanie konkurencji to priorytet działań podejmowanych przez Prezesa URE, przejawiający się przede wszystkim w bieżącym ocenianiu wpływu przyjmowanych rozstrzygnięć na rozwój konkurencji na rynku energii oraz podejmowaniu decyzji optymalnych z tego punktu widzenia. Głównymi działaniami na rzecz likwidacji barier dla konkurencji na rynku energii prowadzonymi przez regulatora są: z zatwierdzanie instrukcji ruchu i eksploatacji sieci: w tym zarówno postanowień określających warunki bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi, jak i warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji oraz planowania rozwoju sieci; z zatwierdzanie programów zgodności operatorów systemów dystrybucyjnych program zgodności jest dokumentem, który poprzez zapewnienie niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników systemu może w znaczącym stopniu przyczynić się do umacniania konkurencji na rynku energii elektrycznej i powstania konkurencji na rynku gazu; z monitorowanie mechanizmów bilansowania systemu poprzez analizę informacji i okresowych sprawozdań operatora systemu przesyłowego; Prezes URE dokonuje także oceny prawidłowości funkcjonowania przyjętych zasad bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym na podstawie monitorowania zjawisk występujących na rynku i prac analitycznych nad przyczynami ewentualnych zakłóceń; z monitorowanie warunków przyłączania podmiotów do sieci i ich realizacji oraz dokonywania napraw tej sieci m.in. w drodze weryfikacji i analizy informacji pochodzących od przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców; w szczególności poprzez monitorowanie wywiązywania się przez przedsiębiorstwa energetyczne z obowiązku powiadamiania Prezesa URE o każdym przypadku odmowy przyłączenia do sieci elektroenergetycznej; podczas rozstrzygania spraw spornych dotyczących odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej oraz rozpatrywania skarg odbiorców na działalność przedsiębiorstw energetycznych; monitorowanie prowadzone jest w URE także w postępowaniach koncesyjnych (w tym zmianach koncesji); Wszelkie działania i decyzje dotyczące liberalizacji zasad i reguł funkcjonowania rynku muszą być podejmowane z myślą o korzyściach, jakie powinny z nich wynikać dla odbiorców. Ostatecznym beneficjentem procesu liberalizacji ma być odbiorca energii. archiwum msg z monitorowanie warunków świadczenia usług magazynowania paliw gazowych, usług skraplania gazu ziemnego; z kontrolowanie realizacji obowiązku publicznej sprzedaży energii elektrycznej (tzw. obligo giełdowe); z zaangażowanie w prace nad wprowadzeniem systemu taryfowego entry-exit w tym konsultacje z Operatorem Gazociągów Przesyłowych w kwestii rodzaju stawek w systemie entry-exit oraz zasad ich kalkulacji. Pośród wielu działań na rzecz promowania konkurencji wyróżnić należy prowadzoną na dużą skalę działalność edukacyjną i informacyjną Prezesa URE służącą wzmocnieniu strony popytowej rynku. Miernikiem rozwoju konkurencyjnego rynku energii jest liczba zmian sprzedawcy. Prezes URE systematycznie monitoruje stopień rzeczywistego korzystania z prawa wyboru sprzedawcy przez odbiorców. Wyniki monitoringu wskazują, że z zasady TPA korzystają w Polsce przede wszystkim odbiorcy przemysłowi i instytucjonalni, a zdecydowanie rzadziej odbiorcy w gospodarstwach domowych. Jednak coraz więcej odbiorców zna prawo do zmiany sprzedawcy i uczy się z niego korzystać. Opracowaną przez URE poradnikową stronę internetową promującą TPA ( codziennie odwiedzają tysiące gości. Dobre praktyki URE podejmuje szereg inicjatyw i działań zmierzających do poprawy funkcjonowania rynków energii i gazu. Przykładem takich przedsięwzięć jest opracowanie dokumentów Dobrych Praktyk Sprzedawców i Operatorów Systemów Dystrybucyjnych energii elektrycznej i gazu. Dokumenty Dobrych Praktyk są rekomendowane przez Prezesa URE do wykorzystania przez przedsiębiorstwa energetyczne przy opracowywaniu własnych kodeksów Dobrych Praktyk. Dokumenty powstałe z myślą o wzmocnieniu pozycji odbiorców regulują takie kwestie, jak: wyczerpująca informacja o ofercie sprzedaży jeszcze przed podpisaniem umowy; przejrzystość umowy; właściwy tryb zawarcia umowy; jakość handlowej obsługi odbiorców; zasady rozpatrywania reklamacji i sporów pomiędzy odbiorcą a przedsiębiorstwem; prawo do informacji o prawach konsumentów dotyczących dostaw energii elektrycznej i gazu ziemnego; staranność i bezwzględna uczciwość wobec klienta w zakresie odczytu usługi układów pomiarowo-rozliczeniowych; prawo do bezpłatnej i zgodnej z procedurami zmiany sprzedawcy. Istotą społecznej odpowiedzialności sektora energetycznego jest wkład biznesu w realizację polityki energetycznej państwa poprzez takie zarządzanie przedsiębiorstwem, które efektywność łączy z rzetelnością wobec klientów - przejawiającą się zwłaszcza w powstrzymaniu się przedsiębiorstw od wykorzystywania przewagi monopolistycznej. Urząd Regulacji Energetyki 7

5 Taryfowanie Corocznie Prezes URE prowadzi ok postępowań administracyjnych dotyczących zatwierdzenia taryf dla energii elektrycznej, gazu i ciepła. Jednym z kluczowych zagadnień jest opracowywanie metodyki analiz porównawczych oraz projekcji finansowych na potrzeby taryfowania największych operatorów systemów dystrybucyjnych, a także ustalanie dla tych przedsiębiorstw wysokości uzasadnionego zwrotu z kapitału. W działalności operatorskiej elektroenergetycznej od kilku lat wykorzystywany jest model regulacji bodźcowej z elementami analizy porównawczej, natomiast w przypadku paliw gazowych stosowny model został wprowadzony w roku Warto wiedzieć, że Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdza taryfy na przesyłanie i dystrybucję energii elektrycznej. W obrocie energią elektryczną zatwierdzanie taryf dotyczy tylko segmentu gospodarstw domowych. Równocześnie Urząd zajmuje się kontrolowaniem taryf: m.in. pod względem zgodności przedkładanych taryf z przepisami prawa, obowiązku posiadania zatwierdzonych taryf oraz stosowania taryf - w tym w szczególności pod kątem zgodności ich stosowania z określonymi w taryfie warunkami. Taryfowanie przedsiębiorstw infrastrukturalnych jest też pośrednią metodą monitorowania bezpieczeństwa dostaw. W trakcie procesu taryfowego rozstrzyga się zakres finansowania majątku niezbędnego dla dostarczania paliw do odbiorców. Wielkość nakładów inwestycyjnych na majątek sieciowy, wysokość kwot przeznaczanych na remonty i modernizacje tego majątku decydują o jego stanie fizycznym. Zatwierdzone taryfy zapewniają przedsiębiorstwom kondycję finansową na poziomie umożliwiającym finansowanie zamierzeń inwestycyjnych, modernizacyjnych i remontowych. Bezpieczeństwo dostaw energii i gazu Jednym z podstawowych narzędzi służących regulatorowi do działań na rzecz utrzymania bezpieczeństwa dostaw energii i gazu jest nałożony na przedsiębiorstwa energetyczne obowiązek uzgadniania z Prezesem URE projektów planu rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną i gaz. W efekcie uzgadniania projektów planów rozwoju przedsiębiorstwa infrastrukturalne realizują zadania inwestycyjne i remontowe, a URE monitoruje stan realizacji przedsięwzięć niezbędnych do utrzymywania właściwego poziomu niezawodności oraz jakości świadczonych usług sieciowych. Ponadto do zadań Prezesa URE służących nadzorowaniu i monitorowaniu bezpieczeństwa energetycznego należą: z uzgadnianie planów wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej opracowanych przez operatorów systemów na wypadek sytuacji awaryjnych i zatwierdzanie takich planów dla poboru gazu przez operatorów. Tworzenie takich planów ma ułatwić zapewnienie bezpieczeństwa dostaw w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa, nieprzewidzianego wzrostu jego zużycia przez odbiorców, wystąpienia zakłóceń w przywozie gazu, awarii w sieciach operatorów czy zagrożenia bezpieczeństwa funkcjonowania sieci; z problemowe i interwencyjne kontrole zapasów paliw. Przedsiębiorstwa zajmujące się wytwarzaniem energii lub ciepła są obowiązane do utrzymywania zapasów w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców. Natomiast obowiązkowa wielkość zapasów, jaką muszą utrzymywać przedsiębiorstwa gazownicze, jest weryfikowana lub ustalana w drodze decyzji przez regulatora; z monitorowanie warunków świadczenia usług magazynowania paliw gazowych; z monitorowanie zarządzania ograniczeniami systemowymi, co pozwala Prezesowi URE na identyfikację barier ograniczających możliwość korzystania z sieci; z monitorowanie stopnia dywersyfikacji dostaw gazu ziemnego z zagranicy. archiwum EB Urząd Regulacji Energetyki 9

6 Współpraca z zagranicą Edukacja i informacja Na działalność Urzędu Regulacji Energetyki w znaczącym stopniu wpływają zewnętrzne uwarunkowania, których rola i znaczenie w ostatnich latach wzrasta wraz z konwergencją działań regulacyjnych i postępującą integracją rynków energetycznych. Kształtowanie świadomości konsumenckiej odbiorców stało się ważnym celem w strategii URE, zmierzającej do stworzenia otwartego i w pełni konkurencyjnego rynku energii. Przy podejmowaniu decyzji regulacyjnych na rynku krajowym regulator nie może abstrahować od dobrych praktyk wypracowywanych w ramach stowarzyszeń, takich jak CEER (Europejska Rada Regulatorów Energii) czy ERRA (Regionalne Stowarzyszenie Regulatorów Energetyki). Ponadto postępująca integracja rynku energetycznego w ramach UE powoduje, że wiele rozwiązań regulacyjnych wypracowanych przez Komisję Europejską, Radę Europejską i Parlament Europejski albo bezpośrednio obowiązuje w krajach członkowskich, albo wymaga implementacji do prawa krajowego. W pracach nad implementacją tych konkretnych rozwiązań i konsultacjach proponowanych regulacji Prezes URE uczestniczył zarówno na forum europejskim (w ramach ERGEG Grupy Europejskich Regulatorów Energii Elektrycznej i Gazu, ciała doradczego przy Komisji Europejskiej, oraz ACER Agencji Współpracy Regulatorów Rynków Energii, która przejęła zadania ERGEG po jego rozwiązaniu z początkiem lipca 2011 r.), jak i krajowym - przy przygotowywaniu aktów prawnych mających na celu wdrożenie unijnych regulacji. W rezultacie regulator krajowy jest z roku na rok coraz bardziej zaangażowany we współpracę międzynarodową, w szczególności unijną. Urząd Regulacji Energetyki rokrocznie przygotowuje i przedstawia Komisji Europejskiej Raport Krajowy na temat funkcjonowania rynku energii w Polsce oraz działań podjętych przez Prezesa URE w celu zapewnienia konkurencji na tym rynku. Ponadto Urząd na bieżąco informuje Komisję o sytuacji na polskim rynku energii, wnosi wkład do badań i analiz przeprowadzanych przez KE, uczestniczy w posiedzeniach Komitetów oraz grup roboczych. Szczególne miejsce pośród instytucji o wymiarze między narodowym, z jakimi jest związany polski regulator, zajmują europejskie stowarzyszenia regulatorów energii: Europejska Rada Regulatorów Energetyki (CEER), Agencja Współpracy Regulatorów Rynków Energii (ACER) oraz Regionalne Stowarzyszenie Regulatorów Energetyki (ERRA). Prezes URE od lutego 2011 r. pełni funkcję Wiceprzewodniczącego Rady Dyrektorów CEER. Eksperci URE wnoszą merytoryczny wkład w prace Rady i uczestniczą w konsultacjach opracowywanych w CEER dokumentów, mających na celu wypracowanie narzędzi dla przyszłego funkcjonowania europejskiego rynku gazu i energii elektrycznej. W 2010 r. Urząd Regulacji Energetyki rozpoczął współpracę z europejskimi regulatorami energii w ramach powołanej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady, działającej oficjalnie od 2011 r. Agencji Współpracy Regulatorów Rynków Energii (ACER). Prezes URE reprezentuje Polskę w Radzie Organów Regulacyjnych ACER. Przedstawiciele URE aktywnie uczestniczą w pracach grup roboczych ACER, a także Inicjatyw Regionalnych w zakresie energii elektrycznej (ERI): grupy Rynku Północnego (NE) i grupy Rynku Europy Środkowo-Wschodniej (CEE) oraz gazu (GRI): w grupie Rynku Południowego i Południowo-Wschodniego (SSE). Polska znalazła się również wśród krajów-założycieli powołanego do istnienia w roku 2000 przez przedstawicieli 15 krajów z Europy Środkowej i Wschodniej Regionalnego Stowarzyszenia Regulatorów Energetyki (ERRA). Prezes URE od 2009 r. uczestniczy w pracach Prezydium ERRA. Urząd Regulacji Energetyki Odbiorcy na rynku paliw i energii muszą być traktowani podmiotowo, a ich potrzeby i oczekiwania uwzględniane przez pozostałych uczestników gry rynkowej. Nie stanie się tak jednak bez zagwarantowanych i dobrze uświadomionych praw, instytucjonalnego wsparcia w sytuacjach spornych i ułatwień w procedurach dochodzenia roszczeń. Wciąż jeszcze wielu odbiorców energii nie zna swoich praw i obowiązków, zatem uświadamianie im możliwości, jakie pojawiły się wraz z postępującymi procesami liberalizacji rynku, jest niezbędne. W URE działa Centrum Informacji dla Odbiorców Energii Jak zmienić sprzedawcę, poradnictwem służy także działający w strukturach URE kompleksowy punkt kontaktowy. Główne zadanie punktu to informowanie odbiorców o przysługujących im prawach, ale też o ich obowiązkach względem przedsiębiorstw energetycznych. URE prowadzi kampanie informacyjno-edukacyjne, w których wykorzystywane są nowoczesne narzędzia komunikacyjne: internet, telewizja, radio, billboardy i prasa. Przykładem działań prowadzonych w kampanii społecznej promującej prawo do zmiany sprzedawcy energii elektrycznej jest opracowana w URE poradnikowa strona internetowa W interaktywnym e-poradniku URE odbiorca znajduje konkretne informacje dotyczące swoich praw i procedury zmiany sprzedawcy. Strona służy odbiorcom od połowy 2010 r. W ciągu ostatniego roku odwiedziło ją prawie 100 tysięcy unikalnych użytkowników w ponad 300 tysiącach odsłon. Wielkoformatowe plakaty stanowiły element kampanii Masz wybór Prąd to też towar. Zdecyduj, od kogo go kupujesz, współfinansowanej ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego. 11

7 Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki w numerze m.in.: Warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej raport Prezesa URE Współpraca jednostek samorządu terytorialnego z przedsiębiorstwami energetycznymi a bezpieczeństwo energetyczne Rozstrzyganie sporów przez Prezesa URE Nielegalny pobór paliw i energii po zmianie Prawa energetycznego 01/2011 NR 1 (75) 31 marca 2011 ISSN X Problematyka poruszana przez Urząd w działaniach edukacyjnych jest spójna z potrzebami informacyjnymi uczestników rynków energii. W latach oprócz promowania praw przysługujących odbiorcom na rynku energii URE prowadzi także kampanie na rzecz wdrożenia inteligentnego opomiarowania do polskiego systemu energetycznego, zakupu energii elektrycznej w przetargach oraz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw energetycznych. Różnicując formę przekazu w zależności od wymagań grupy docelowej, URE prowadzi kampanie edukacyjne adresowane do seniorów ( I ty możesz zmienić sprzedawcę prądu ) i do młodzieży (multimedialny konkurs edukacyjny Nowe horyzonty energetyki - wiedza i jej zastosowanie ), a także do dorosłych odbiorców paliw i energii (kampania promująca prawo do zmiany sprzedawcy energii elektrycznej pod hasłem Prąd to też towar. Zdecyduj, od kogo go kupujesz, w której wykorzystano m.in. idea placement w jednym z najpopularniejszych polskich seriali telewizyjnych, reklamę radiową, billboardy oraz ulotki). Urząd Regulacji Energetyki