LUNGTEST Instrukcja obsługi spirometru Lungtest 250

Transkrypt

1 System Lungtest LUNGTEST Instrukcja obsługi spirometru Lungtest 250 Producent: MES Sp. z o.o. ul. Zawiła Kraków tel/fax (12) tel. (12) mes@mes.com.pl EN ISO 9001:2000 EN ISO 13485:2003

2 Spis treści. Spis treści Wprowadzenie Opis systemu Lungtest Budowa spirometru LUNGTEST Moduł pomiarowy ze specjalizowanym komputerem Badania Cechowanie spirometru Badanie Przepływ - Objętość Spirometria Wykonywanie badań Przygotowanie aparatu do pracy Komunikacja pomiedzy uŝytkownikiem a aparatem Opis klawiatury Obsługa aparatu Lungtest Warunki otoczenia Główne menu Spirometru LUNGTEST Funkcja NEW Badania Funkcja NEXT Funkcja PRINT menu głównego Baza Danych Przeglądanie badań Porównywanie badań Wydruk badań Kopiowanie danych pacjenta Konserwacja spirometru LUNGTEST Wskazówki eksploatacyjne Konserwacja Dezynfekcja i sterylizacja Obsługa zasilania Lungtest Ładowanie akumulatorków Wymiana akumulatorków Transmisja danych z systemu Lungtest Dodatek A.1. Definicje parametrów badania przepływ objętość A.2. Definicje parametrów spirometrii B. Wartości naleŝne B.1. Wartości naleŝne parametrów badania przepływ - objętość B.2. Wartości naleŝne parametrów spirometrii DODATEK: Zmiany w programie spirometrów LUNGTEST 250/LUNGTEST250 Compact- uzupełnienie instrukcji obsługi Literatura

3 1. Wprowadzenie Opis systemu Lungtest. System Lungtest został opracowany w firmie MES przez zespół inŝynierów posiadających wieloletnie praktyczne doświadczenie w projektowaniu i produkcji pulmonologicznej aparatury diagnostycznej. Wchodzące w skład systemu Lungtest urządzenia Lungtest 1000, Rhinotest 1000 oraz Lungtest 500 zostały przyjęte z ogromnym zainteresowaniem jako najnowocześniejsze aparaty do badań spirometrycznych i rhinomanometrycznych. Zasadniczą nowością naszego systemu jest głowica pomiarowa eliminująca wszystkie niedoskonałości stosowanych w tej dziedzinie systemów diagnostycznych. Konstrukcja głowicy została zastrzeŝona jako wyłączne opracowanie firmy MES Naszym zdaniem jej parametry i walory uŝytkowe powodują całkowity przełom w badaniach spirometrycznych czyniąc je dokładniejszymi i bezpieczniejszymi dla pacjentów. Oto podstawowe zalety oferowanej przez nas głowicy: Walory uŝytkowe: 1) badanie kaŝdego pacjenta odbywa się przy uŝyciu nowej głowicy pneumotachograficznej, 2) głowice moŝna w całości myć i sterylizować, nie wymagają grzania, 3) głowice nie wymagają cechowania przez uŝytkownika, gdyŝ są wykonane jako jeden element metodą wtrysku, w związku z czym posiadają całkowicie powtarzalne parametry, 4) wymiana głowic jest łatwa, polega na podłączeniu dwóch przewodów powietrznych, 5) zanieczyszczenie głowicy śliną podczas przebiegu badania nie wpływa na wyniki badania, 6) głowice nie posiadają sitek lub innych oporów pomiarowych mogących zmieniać parametry w trakcie badania na skutek zanieczyszczenia śliną pacjenta, 7) przestrzeń martwa głowic jest do dwóch razy mniejsza niŝ w dotychczas stosowanych głowicach, 8) opór głowic podczas spokojnego oddechu jest około czterokrotnie mniejszy niŝ w głowicach stosowanych dotychczas. W praktyce w systemie Lungtest pacjent oddycha w warunkach fizjologicznych bez dodatkowego opornika obciąŝającego drogi oddechowe. Chcemy podkreślić, Ŝe systemy Lungtest 1000 wraz z Rhinotest 1000 pracują w oparciu o system Windows 3.1 i standardowo posiadają moŝliwość transmisji danych do programów statystycznych. Aktualny zakres wykonywanych badań: Lungtest 1000: spirometria, przepływ-objętość, przepływ-czas, MVV (maksymalna dowolna wentylacja minutowa), Rrs (badanie oporów oddechowych metodą przerywania), DRT (czas relaksacji przepony), Cykl Oddechowy obejmujący: badanie wzorca oddechowego, pomiar P 0.1 w warunkach oddechu w powietrzu atmosferycznym, w hiperkapnii, w hipoksji, w hiperoksji (badania przygotowane wspólnie z Instytutem Gruźlicy w Warszawie). Rhinotest 1000: badanie oporów oddechowych nosa wg metody posterior (standard, Broms) badanie oporów oddechowych nosa wg metody anterior (standard, Broms) rhinospirometria w warunkach natęŝonego przepływu nosowa maksymalna wentylacja minutowa. Lungtest 500: spirometria, przepływ-objętość, MVV (maksymalna dowolna wentylacja minutowa), Rrs (badanie oporów oddechowych metodą przerywania), DRT (czas relaksacji przepony). Lungtest 250: spirometria VC, krzywa przepływ-objętość. 3

4 1.2. Budowa spirometru LUNGTEST 250. Spirometr Lungtest 250 jest przenośnym aparatem do badań czynnościowych układu oddechowego. Lungtest 250 składa się z modułu pomiarowego z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym i klawiaturą membranową oraz drukarki termicznej KAFKA SQ. Aparat umoŝliwia : 1 wykonanie badań: a) przepływ - objętość - parametry : FEV1, FVCEX, PEF, FEF75, FEF50, FEF25, FEV1/VC b) spirometria - parametr VC, FEV1/VC 2 drukowanie wyników badań na drukarce termicznej 3 archiwizację 30 badań Moduł pomiarowy ze specjalizowanym komputerem. Zadaniem modułu pomiarowego jest przetworzenie parametrów przepływu i ciśnienia wdychanego i wydychanego przez pacjenta powietrza na sygnał elektryczny. Powstały w module sygnał jest przetwarzany przez specjalizowany komputer i w postaci krzywych i wartości parametrów wyświetlany na ciekłokrystalicznym ekranie spirometru oraz drukowany na przyłączonej drukarce. WyposaŜenie: - przewód powietrzny 1 szt. - głowice pneumotachograficzne 5 szt. - ustniki 5 szt. - klips na nos 1 szt. - kabel zasilający 1 szt. - papier do drukarki termicznej 1 rolka. - instrukcja obsługi 1 szt. - futerał 1 szt Warunki pracy. Temperatura otoczenia o C Wilgotność względna % Przechowywanie o C Parametry techniczne. Typ czujnika róŝnicowego do pomiaru przepływu: krzemowy. Zakres pomiaru przepływu: spirometrycznego 16 l/s Dokładność pomiaru przepływu < 2 %. Rozdzielczość pomiaru przepływu: mierzona 5 ml/s uŝytkowa 10 ml/s. Rezystancja głowicy pomiarowej 0,9 cmh 2 O/l/s przy przepływie 12l/s Zasilanie akumulatory 4x 1,2V Pobór mocy 6 VA Wymiary 145x250x250 mm. Waga (bez drukarki) 0,5 kg. Klasa ochrony B3. 4

5 Opis elementów obudowy Rys.1. Obudowa. 1- klawiatura membranowa 16 klawiszy 2- króćce powietrzne dla podłączenia przewodu powietrznego i głowicy pneumotachograficznej MES 3- gniazdo transmisji szeregowej RS 232 dla podłączenia drukarki lub komputera PC 4- gniazdo ładowania akumulatorów 5- wskaźnik LED ładowania akumulatorów 6- wskaźnik LED stanu wyczerpania akumulatorów 7- pokrywa akumulatorów 8- pasek 9- śruba mocująca komorę akumulatorów 10- pokrywa komory akumulatorów Głowica pneumotachograficzna. Głowica pneumotachograficzna jest wykonana metodą wtrysku. Parametry wszystkich głowic są dokładnie powtarzalne. Do głowicy podłączone są poprzez uchwyt jedynie przewody powietrzne połączone z modułem pomiarowym. Głowice moŝna myć ogólnie dostępnymi środkami myjącymi oraz sterylizować gazowo. Czystą głowicę naleŝy zakładać zawsze przed rozpoczęciem badania nowego pacjenta i odłączać bezpośrednio po zakończeniu badania. Po wymianie głowicy nie jest potrzebne kontrolne cechowanie urządzenia. Głowice zachowują swoje parametry aŝ do mechanicznego uszkodzenia. Deformację głowic moŝe spowodować równieŝ poddanie ich działaniu temperatury powyŝej 70 o C. Na rys.2. przedstawiono głowicę pneumotachograficzną wraz z uchwytem i ustnikiem. 5

6 Rys.2. Głowica pneumotachograficzna z uchwytem. Przed załoŝeniem głowicy do uchwytu naleŝy obrotową część uchwytu ustawić w pozycji pokazanej na rysunku 2b, tak aby gniazda króćców głowicy znajdujące się w górnej części uchwytu głowicy (rys. 2a) były widoczne w sposób pokazany na rysunku. Następnie głowicę naleŝy załoŝyć do uchwytu, delikatnie wciskając do gniazd odpowiednie króćce. MoŜliwość pomyłki (odwrotnego załoŝenia głowicy) została wyeliminowana poprzez wykonanie króćców o róŝnej średnicy zewnętrznej. W przypadku trudności we wciśnięciu króćców do uchwytu naleŝy odwrócić głowicę o 180 o, tak aby króćce znalazły się nad gniazdami o odpowiedniej średnicy, i powtórzyć operację. Głowicę naleŝy wciskać do momentu uzyskania lekkiego, lecz wyraźnego oporu. Po wciśnięciu króćców głowicy w gniazda naleŝy delikatnie obrócić górną część uchwytu głowicy w kierunku wskazanym na rysunku 2b aŝ do momentu zatrzaśnięcia się zaczepów uchwytu w pozycji pokazanej na rysunku 2c. 6

7 Rys. 3. Głowica pneumotachograficzna z uchwytem. Ustnik naleŝy załoŝyć na głowicę od strony znacznika na uchwycie (rys 3a). W trakcie badania głowicę pneumotachograficzną naleŝy trzymać poziomo, w połoŝeniu przedstawionym na rysunku 3b Badania Cechowanie spirometru. Cechowanie urządzenia jest przeprowadzane u producenta. Czujnik i głowice pneumotachograficzne cechowane są w pełnym zakresie mierzonych przepływów za pomocą precyzyjnego generatora przepływu. i nie wymagają cechowania przez uŝytkownika Badanie Przepływ - Objętość Pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pneumotachograficzną. Po wykonaniu kilku spokojnych oddechów wykonuje maksymalnie głęboki wydech i maksymalnie szybki i natęŝony wdech i następnie maksymalnie szybki i natęŝony wydech. Manewr ten jest powtarzany kilkakrotnie. Parametry wyznaczane w trakcie badania opisane zostały w dodatku do instrukcji Spirometria. Pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pneumotachograficzną. Po wykonaniu kilku spokojnych oddechów wykonuje spokojnie maksymalnie głęboki wydech i równieŝ powoli maksymalnie głęboki wdech. Po zakończeniu tego manewru pacjent dalej oddycha swobodnie przez układ pomiarowy. Parametry wyznaczane w trakcie badania opisane zostały w dodatku do instrukcji. 2. Wykonywanie badań. 7

8 2.1. Przygotowanie aparatu do pracy W celu przygotowania aparatu do pracy naleŝy : - upewnić się czy w aparacie znajdują się sprawne akumulatorki lub baterie - podłączyć przewód powietrzny do króćców z prawej strony aparatu - podłączyć głowicę pneumotachograficzną do przewodu powietrznego - podłączyć kabel drukarki do gniazda RS 232 z lewej strony obudowy - podłączyć kabel zasilający do drukarki i załączyć drukarkę przełącznikiem - klawiszem ON/OFF włączyć spirometr Lungtest 250 Po włączeniu aparatu na ekranie ciekłokrystalicznym pojawią się informacje o testowaniu aparatu i zostanie wyświetlone logo firmy MES. Zaświecenie się Ŝółtej diody (low bat) świadczy o wyczerpaniu się akumulatorów zasilających spirometr. NaleŜy wówczas naładować akumulatory korzystając z wbudowanej ładowarki lub wymienić je na inne uprzednio naładowane. W awaryjnych sytuacjach producent dopuszcza stosowanie zamiast akumulatorów bateri R6. NaleŜy jednak zwracać uwagę by rozładowane baterie nie pozostaway dłuŝej w komorze aparatu Lungtest 250 z uwagi na moŝliwość wylania się elektrolitu Komunikacja pomiedzy uŝytkownikiem a aparatem. Komunikacja pomiędzy uŝytkownikiem a aparatem odbywa się za pomocą ekranu LCD o rozdzielczości 64X128 pikseli i klawiatury membranowej Opis klawiatury. 1/VC znak numeryczny 1 lub wybór badania Spirometria dla wyznaczenia parametru VC 2/FVC znak numeryczny 2 lub wybór badania Przepływ objętość 3/POST znak numeryczny 3 lub wykonanie kolejnego badania w celu porównania go z poprzednim np po próbie rozkurczowej 4/PRINT znak numeryczny 4 lub wydruk wyników badania 5/VIEW znak numeryczny 5 lub przegląd (porównanie) badania z bazy danych 6/SAVE znak numeryczny 6 lub zachowanie wyników badania w bazie danych 7/M znak numeryczny 7 lub znak M dla określenia płci pacjenta M- Male - męŝczyzna 8/F znak numeryczny 8 lub znak F dla określenia płci pacjenta F- Female -kobieta 9/BANK znak numeryczny 9 lub udostępnienie funkcji bazy danych 0/ZERO znak numeryczny 0 lub funkcje zerowania (ustawienia warunków początkowych) czujnika aparatu NEXT przesuw kursora w lewo lub wykonanie funkcji NEXT F1 przesuw kursora w prawo lub przejście do drugiej strony wyników badania NO/STOP klawisz rezygnacji lu zatrzymania wykonywania badania ESC/NEW klawisz powrotu do głównego MENU lub wprowadzenie nowego pacjenta YES/START klawisz akceptacji lub rozpoczęcia wykonywania badania 2.2. Obsługa aparatu Lungtest 250 Obsługa aparatu odbywa się za pomocą klawiatury foliowej. Klawisze naleŝy wciskać z wyczuciem, uwaŝając by nie zniszczyć ich paznokciami. Aparat gotowy jest do przyjmowania poleceń z klawiatury od momentu pojawiania się na ekranie LCD logo firmy MES Warunki otoczenia. Po wciśnięciu klawisza YES na ekranie pojawi plansza AMBIENT CONDITONS.NaleŜy wprowadzić aktualne parametry otoczenia : ciśnienie, wilgotność i temperaturę posługując się klawiszami z oznaczeniami numerycznymi. Przejście do następnej linii odbywa się za pomocą klawisza YES. Kasowanie błędnie wprowadzonych cyfr odbywa się za pomocą klawiszy Cofnięcie się do poprzedniej linii uzyskać moŝna za pomocą klawisza NO. Wprowadzenie błędnych parametrów otoczenia moŝe spowodować znaczne zmniejszenie dokładności pomiaru. Po zaakceptowaniu parametru Temperature klawiszem YES na ekranie pojawi się plansza z głównym menu aparatu Główne menu Spirometru LUNGTEST 250 8

9 Główne menu aparatu pokazuje moŝliwe funkcje do wykorzystania oferowane przez spirometr i jakimi klawiszami moŝna je osiągnąć. - BANK - view data bank - przejście do funkcji związanych z przeglądaniem, porównywaniem i drukowaniem uprzednio wykonywanych badań, wybór klawiszem BANK. - NEW- new patient - funkcja wprowadzenia danych pacjenta i wykonania mu badań, wybór klawiszem NEW - NEXT - new tests - funkcja wykonania kolejnych badań pacjentowi którego dane zostały juŝ uprzednio wprowadzone (przy uŝyciu klawisza NEW lub z bazy danych. Wybór klawiszem NEXT - PRINT - transmitt bank funkcja wykonania transmisji bazy danych za pomocą złącza szeregowego RS232do komputera PC, na którym został zainstalowany program MESCOM.exe Funkcja NEW Wybór tej funkcji powoduje wyświetlenie się planszy PATIENT DATA z polami do wypełnienia. Pola wypełniamy korzystając z klawiszy numerycznych. Przejście do następnej linii odbywa się za pomocą klawisza YES. Kasowanie błędnie wprowadzonych cyfr odbywa się za pomocą klawiszy. Cofnięcie się do poprzedniej linii moŝna uzyskać za pomocą klawisza NO. Błędne wprowadzenia danych np. Age (wiek): powoduje niemoŝność przejścia do następnej linii. Opis pól do wprowadzenie : - IDNumber do 6 cyfr umoŝliwiających identyfikacje pacjenta np. numer kartoteki - Age wiek pacjenta - Weight waga pacjenta w kg - Height wzrost pacjenta w cm - Sex (F/M) płeć pacjenta F- female (kobieta), M - male (męŝczyzna) - Number do 4 cyfr identyfikujących badanie np kolejny numer badania Na podstawie wprowadzonych danych obliczane są wartości naleŝne, które są potem porównywane z wartościami zmierzonymi. Zaakceptowanie ostatniego pola klawiszem YES powoduje pojawienie się na ekranie się planszy Enter type of tests - wybierz rodzaj badania Badania. VC - spirometria. Badanie pozwala na oznaczenie parametru VC i ewentualnie FEV1/VC o ile wykonano poprzednio badanie FVC. W celu wykonania tego badania naleŝy nacisnąć klawisz VC. Na ekranie pojawi się na chwilę napis ZERO informujący o ustalaniu się warunków początkowych pomiaru. W trakcie ustalania się warunków zerowych badania nie naleŝy poruszać głowicą pneumotachograficzną ani powodować przez nią przepływu powietrza. Badanie naleŝy wykonać w sposób następujący. Pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pnemotachograficzną, na nosie ma zaciśnięty klips. Po wykonaniu kilku spokojnych oddechów naleŝy polecić pacjentowi wykonanie maksymalnie głębokiego wydechu i następnie maksymalnie głębokiego spokojnego wdechu. Rejestrację badania naleŝy zakończyć klawiszem STOP. Jeśli zachodzi taka potrzeba opisany powyŝej manewr moŝe zostać powtórzony. W przypadku stwierdzenia podczas badania ucieczki przebiegu objętości moŝna odłączyć pacjenta od głowicy i przeprowadzić zerowanie układu pomiarowego klawiszem ZERO. Po skończeniu badania na ekranie pojawi się tabelka z aktualnie zmierzonymi parametrami i wartościami naleŝnymi. JeŜeli wcześniej danemu pacjentowi wykonano badanie FV (przepływ - objętość) to zostanie obliczony takŝe parametr FEV1/VC. Aktywne są teraz klawisze : SAVE - zapisuje wyniki badania do bazy danych - potwierdzeniem zapisu jest zapalenie się znaku B w lewym dolnym rogu ekranu LCD PRINT - drukuje wyniki badania na drukarce NEW - wykonanie funkcji NEW - nowy pacjent NEXT - wykonanie funkcji NEXT - następne badanie tego samego pacjenta BANK - wykonanie funkcji BANK -przejście do bazy danych Wybranie klawiszy NEW, NEXT i BANK powoduje opuszczenie pola z wynikami badań.. Konieczne jest więc potwierdzenie klawiszem YES (lub NO) gdy na ekranie zapali się napis Exit? FVC - badanie przepływ objętość W celu wykonania tego badania naleŝy nacisnąć klawisz FVC. Na ekranie pojawi się na chwilę napis ZERO informujący o ustalaniu się warunków początkowych pomiaru. W trakcie wyświetlania tego napisu głowica pneumotachograficzna powinna pozostawać w bezruchu. Po zniknięciu napisu Zero moŝna przystąpić do wykonywania badania. Pacjent oddycha przez ustnik i głowicę pneumotachograficzną. Na nos ma zapięty klips. Po wykonaniu kilku spokojnych 9

10 oddechów naleŝy polecić pacjentowi wykonanie maksymalnie głębokiego wydechu,maksymalnie szybkiego i głębokiego wdechu a następnie maksymalnie natęŝonego wydechu. Manewr ten naleŝy powtórzyć kilkakrotnie. W czasie badanie na ekranie moŝna kontrolować zmiany krzywych wydechowych w układzie przepływ - objętość. W przypadku stwierdzenia podczas badania ucieczki przebiegu objętości moŝna odłączyć pacjenta od głowicy i przeprowadzić zerowanie układu pomiarowego klawiszem ZERO. Badanie kończymy klawiszem STOP. Po skończeniu badania na ekranie pojawi się wynikowa krzywa przepływ - objętość wyznaczona metodą obwiedni z wszystkich krzywych wydechowych zarejestrowanych przez aparat. Po prawej stronie ekranu widoczne są wyznaczone parametry FEV1, FVCEX, PEF. W celu obejrzenia wszystkich parametrów obliczonych przez aparat naleŝy nacisnąć klawisz. Pojawi się wówczas tabelka z wielkościami zmierzonymi, wielkościami naleŝnymi i procentowym stosunkiem wielkości zmierzonych do naleŝnych. NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe jeŝeli poprzednio wykonano badanie typu VC temu pacjentowi, to zostanie obliczony takŝe parametr FEV1/VC. Powrót do ekranu z krzywą badania moŝliwy jest przez powtórne naciśnięcie klawisza. Aktywne są teraz klawisze : SAVE - zapisuje wyniki badania do bazy danych - potwierdzeniem zapisu jest zapalenie się znaku B w lewym dolnym rogu ekranu LCD PRINT - drukuje wyniki badania na drukarce NEW - wykonanie funkcji NEW - nowy pacjent NEXT - wykonanie funkcji NEXT - następne badanie tego samego pacjenta BANK - wykonanie funkcji BANK -przejście do bazy danych Wybranie klawiszy NEW, NEXT i BANK powoduje opuszczenie pola z wynikami badań.. Konieczne jest więc potwierdzenie klawiszem YES (lub NO ) gdy na ekranie zapali się napis Exit? Badanie POST Badanie POST pozwala na powtórne wykonanie uprzednio wykonanego badania i otrzymanie wyników w stosunku do uprzednio wykonanego badania. MoŜna je wykonać np po podaniu leku prowokującego drogi oddechowe pacjenta. Dostaniemy wówczas szybką odpowiedź o reakcji pacjenta na podany środek. JeŜeli ostatnio wykonanym badaniem było badanie VC to wybranie badania POST spowoduje wywołanie badania VC, a jeŝeli uprzednio wykonano badanie FVC to wybranie badania POST spowoduje wywołanie badania FVC. Sposób wykonania badań i funkcje klawiszy są identyczne jak przy wykonywaniu badań VC i FVC. Potwierdzenie pytania Exit? klawiszem YES spowoduje wyświetlenie wyników w formie porównania dwóch badań : badania uprzednio wykonanego i bieŝącego. Porównanie to moŝe zostać wydrukowane przy uŝyciu klawisza PRINT. Rezygnacja z przeglądania wyników badania odbywa się poprzez powtórne naciśnięcie klawiszy NEW lub NEXT Funkcja NEXT. Wybranie tej funkcji umoŝliwia wykonanie kolejnego badania pacjentowi, którego dane zostały juŝ wprowadzone do aparatu. Spirometr przechodzi od razu do planszy z napisem Enter type of tests. Wybranie tej funkcji przy braku danych pacjenta powoduje pojawienie się napisu informującego o braku danych pacjenta Data parient not present. Naciśniecie klawisza YES umoŝliwia wprowadzenie brakujących danych Funkcja PRINT menu głównego. Funkcja ta umoŝliwia transmisję bazy danych spirometru LUNGTEST 250 do komputera klasy PC w formacie pliku tekstowego. Przed przystąpieniem do transmisji badań naleŝy podłączyć złącze RS232 aparatu LUNGTEST 250 ze złączem COM komputera za pomocą kabla dostarczonego w komplecie. Na komputerze naleŝy uruchomić program MESCOM.exe i wybrać funkcję LT250. Spowoduje to wyświetlenie komunikatu oczekiwania. MoŜna teraz nacisnąć klawisz PRINT na aparacie LUNGTEST 250. Pojawi się wówczas informacja o transmisji badań. Po zakończeniu transmisji moŝliwe jest skasowanie badań z bazy spirometru LT250 poprzez twierdzącą odpowiedź klawiszem YES na pytanie Delete all tests?. Rezygnacja z kasowania danych odbywa się za pomocą klawisza NO. 10

11 3. Baza Danych Wybranie funkcji BANK umoŝliwia przegląd, porównanie i wydruk zarchiwizowanych danych. Spirometr Lungtest 250 posiada bazę danych mogącą pomieścić 30 badań. Zapisanie badania 31 do bazy danych powoduje, Ŝe zapisuje się ono w miejsce badania nr 1. Po naciśnięciu klawisza BANK na ekranie pojawia się lista zapisanych badań. Widoczne są pola z numerem identyfikacyjnym pacjenta (Idnum), numerem badania (Num.) i rodzajem zapisanego badania (T). Ostatnio zapisane badanie podświetlone jest ciemną belką. Belka przesuwa się po ekranie w dół lub w górę po naciśnięciu klawisza lub. Naciśnięcie tych klawiszy w momencie gdy belka znajduje się w skrajnej pozycji dolnej lub górnej spowoduje przesuniecie się listy badań i ukazanie badań nie widocznych ( o ile istnieją ). Rezygnacja z funcji BANK i powrót do głównego menu aparatu odbywa się przez naciśnięcie klawisza NEW 3.1. Przeglądanie badań Aby przeglądnąć badanie zapisane w bazie danych naleŝy za pomocą klawiszy lub najechać ciemną belką na interesujące nas badanie, a następnie nacisnąć klawisz VIEW. Na ekranie pojawią się wyniki wybranego badania. W przypadku przeglądania badania typu FV moŝna obejrzeć tabelkę z wynikami poprzez wybranie klawisza. (Powrót do ekranu z krzywą następuje poprzez kolejne naciśnięcie klawisza ). Wybranie klawisza YES podczas wyświetlania się ekranu z krzywą dla badania FV lub ekranu z tabelą dla badania VC umoŝliwia powrót do ekranu z listą badań. Przeglądane badanie moŝna wydrukować klawiszem PRINT 3.2. Porównywanie badań. Baza danych umoŝliwia porównania dwóch badań tego samego rodzaju i tego samego pacjenta. Aby porównać ze sobą dwa badania naleŝy: - korzystając z klawiszy lub najechać ciemną belką na pierwsze badanie i nacisnąć klawisz YES. Spowoduje to zaznaczenie pierwszego badania do porównania i pojawienie się znaku * (rezygnacji z zaznaczonego badania moŝna dokonać naciskając klawisz NO.) - najechać belką na badanie drugie i zaznaczyć je klawiszem YES - nacisnąć klawisz VIEW Na ekranie pojawi się porównanie dwóch badań. W przypadku badań typu FV moŝna zobaczyć tabelkę z wynikami uŝywając klawisza. Powrót do listy badań jak poprzednio. Przeglądane porównanie moŝna wydrukować klawiszem PRINT 3.3. Wydruk badań. Aby wydrukować jedno badanie naleŝy najechać na nie belką i nacisnąć klawisz PRINT Wydruk kilku badań naraz uzyskuje się poprzez ich zaznaczenie za pomocą klawisza YES. Po zaznaczeniu wszystkich badań naleŝy nacisnąć klawisz PRINT W przypadku zaznaczenia dwóch badań moŝliwy jest ich wydruk jako porównania lub zestawienia. NaleŜy wybrać twierdzącą odpowiedź klawiszem YES na jedno z pytań na ekranie Kopiowanie danych pacjenta. Baza danych spirometru Lugtest 250 umoŝliwia takŝe automatyczne wprowadzenia danych pacjenta do spirometru. MoŜna wtedy ominąć procedurę wprowadzanie danych pacjenta przed wykonaniem badania pacjentowi, którego badania istnieją w bazie danych. Aby tego dokonać naleŝy belką najechać na badanie danego pacjenta i nacisnąć klawisz NEW. UWAGA. Baza danych aparatu Lungtest 250 zasilana jest z tych samych akumulatorków co cały aparat. Pozostawienie aparatu bez akumulatorków na okres dłuŝszy niŝ 2 godz. moŝe spowodować utratę danych. 4. Konserwacja spirometru LUNGTEST

12 4.1. Wskazówki eksploatacyjne. Głowice pnemotachograficzne muszą być czyste, suche oraz wolne od obcych ciał w kanalikach przegrody. Po kaŝdym badaniu powinny być dokładnie myte, a ewentualne ciała obce i wyraźne zabrudzenia usunięte przy pomocy miękkiego pędzelka. Uwaga. NaleŜy kaŝdorazowo sprawdzić, czy kanały powietrzne głowicy pneumotachograficznej nie zawierają płynu pozostałego po myciu i sterylizacji. Kanały powietrzne głowicy uŝywanej do badania muszą być dokładnie wysuszone!!! Głowice pnemotachograficzne mogą być sterylizowane gazowo lub płynami sterylizacyjnymi dostępnymi na rynku. Obsługa codzienna: - sprawdzić droŝność przewodów powietrznych - sprawdzić stan głowic pneumotachograficznych 4.2. Konserwacja. Obudowę spirometru naleŝy zmywać wilgotną gąbką lub miękkim materiałem. MoŜna uŝywać mydła lub łagodnie działających środków czyszczących nie zawierających rozpuszczalników organicznych. Uwaga. Nie naleŝy doprowadzać do zalania urządzenia płynem Dezynfekcja i sterylizacja. Procedura dezynfekcji głowic Lungtest i ustników. Głowicę pneumotachograficzną i ustnik po wykonaniu badania naleŝy umieścić w pojemniku z płynem usuwającym białko, stosowanym do mycia narzędzi chirurgicznych i pozostawić je w kąpieli przez 10 min (procedura sterylizacji trwa 4 godziny). Po wyjęciu z płynu dezynfekcyjnego głowicę i ustnik naleŝy wypłukać w wodzie destylowanej a następnie osuszyć za pomocą strumienia ciepłego powietrza o temperaturze nie przekraczającej 70 o C lub wypłukać w alkoholu etylowym i pozostawić do czasu odparowania alkoholu. Zalecany środek dezynfekcyjny: aldehyd glutarowy, nazwa handlowa "Aldhesan" lub CIDEX. Głowice i ustniki moŝna sterylizować równieŝ gazowo oraz w autoklawie w temperaturze nie przekraczającej 140 o C Obsługa zasilania Lungtest 250. Spirometr LUNGTEST 250 zasilany jest z 4 akumulatorków 1,2 V typu paluszek R6 umieszczonych pod pokrywą (7) o pojemności 1100mAh kaŝdy.w pełni naładowane akumulatorki wystarczają na h ciągłej pracy aparatu. O stanie akumulatorków uŝytkownik informowany przez Ŝółtą lampkę z napisem low bat. Zapalenie się tej lampki w sposób ciągły sygnalizuje stan wyładowania akumulatorków. NaleŜy wówczas w ciągu kilku minut zakończyć wykonywanie badań i naładować je Ładowanie akumulatorków Ładownie akumulatorków naleŝy przeprowadzić w oparciu o wbudowany układ ładowania, który zabezpiecza akumulatorki przed uszkodzeniem w czasie ładowania i zapewnia ich długą Ŝywotność. Aby rozpcząć ładowanie naleŝy załączyć zasilacz sieciowy drukarki do sieci 220V, kabel zailający włoŝyć do gniazdka ładowania spirometru Lungtest 250. Spowoduje to zapalenie się czerwonej lampki kontrolnej load bat sygnalizującej poprawny proces ładowania. W trakcie ładowania układy pomiarowe spirometru są rozłączone, nie moŝna wykonywać badań. ( aparatu nie da się załączyć klawiszem ON/OFF ) Dla pełnego naładowania akumulatorków proces ładowania powinien trwać 12 godzin. Uwaga!! Niedopuszalne jest włoŝenie wtyku ładowania do gniazdka ładowania Spirometru LUNGTEST 250 bez akumulatorków w komorze Wymiana akumulatorków Wymianę akumulatorów przeprowadza się po odłączeniu pokrywy komory akumulatorów. Odkręcamy wkrętakiem śrubę 9, a następnie zdejmujemy pokrywę akumulatorów 10 (rys.1.). 12

13 Wyjmujemy znajdujące się w komorze akumulatory i umieszczamy nowe zwracając uwagę na oznaczenie biegunowości na obudowie. NaleŜy stosować następujące akumulatory: - napięcie 1,2 V - pojemność 1100 mah - typ obudowy R6 Po załoŝeniu nowych akumulatorów naleŝy załoŝyć pokrywę komory akumulatorów i zakręcić śrubę 9. Nowe akumulatory naleŝy ładować przez 12 godzin bez przerwy. 13

14 5. Transmisja danych z systemu Lungtest 250 Funkcja Transmisja badań słuŝy do przesłania wyników badań w postaci zbioru tekstowego do komputera PC Aby wykonać transmisję badań naleŝy: 1. Połączyć za pomocą kabla złącze drukarkowe aparatu Lungtest 250 z dowolnym złączem COM komputera. 2. Włączyć spirometr Lungtest Na komputerze PC uruchomić program Mescom.exe dostarczony na dyskietce łącznie ze spirometrem. 4. W menu programu Mescom.exe wybrać funkcję Odczyt badań z systemu serii 250. Program przejdzie w tryb oczekiwania na transmisję co sygnalizowane jest napisem Oczekiwanie. 5. Z menu aparatu Lungtest 250 wybrać polecenie PRINT poprzez wciśnięcie klawisza PRINT.Rozpoczęcie transmisji sygnalizowane jest napisem Transmitting bank. 6. Po skończeniu transmisji naleŝy zapisać przetransmitowane dane na dysku komputera uŝywając klawisza Zapis odebranych danych. Dane zostaną zapisane w pliku tekstowym (z rozszerzeniem.txt ) 7. W spirometrze Lungtest 250 nacisnąć klawisz YES lub NO w odpowiedzi na pytanie Delete all tests? - (czy kasować bazę danych?) Uwaga! naciśnięcie klawisza YES kasuje nieodwracalnie dane zawarte w aparacie LT Zamknąć program Mescom.exe na komputerze PC uŝywając klawisza KONIEC 9. Wyłączyć aparat Lungtest

15 Dodatek. A.1. Definicje parametrów badania przepływ objętość. Symbol Jednostka Nazwa/Definicja FEV 1 [l] Nazwa polska Jednosekundowa objętość forsownego wydechu Nazwa angielska Forced Expiratory Volume in 1 second Definicja Największa objętość gazu jaką moŝna wydmuchać z płuc w czasie 1 sekundy. FVC EX [l] Nazwa polska Forsowna (natęŝona) wydechowa pojemność Ŝyciowa płuc Nazwa angielska Forced Expiratory Vital Capacity Definicja Maksymalna ilość powietrza jaką moŝna wydmuchać z płuc w czasie forsownego (mocnego i dynamicznego) wydechu, od pozycji jak najgłębszego wdechu do najgłębszego wydechu. PEF [l/s] Nazwa polska Szczytowy przepływ wydechowy Nazwa angielska Peak Expiratory Flow Definicja Największy przepływ jaki moŝna osiągnąć podczas forsownego wydechu po uprzednim maksymalnym (największym) wdechu. MEF 75 [l/s] Nazwa polska Maksymalny przepływ wydechowy w momencie, gdy do końca forsownego wydechu pozostało jeszcze 75% FVC Nazwa angielska Maximal Expiratory Flow at 75% FVC Definicja Wynika z nazwy MEF 50 [l/s] Nazwa polska Maksymalny przepływ wydechowy w momencie, gdy do końca forsownego wydechu pozostało jeszcze 50% FVC Nazwa angielska Maximal Expiratory Flow at 50% FVC Definicja Wynika z nazwy 15

16 Symbol Jednostka Nazwa/Definicja MEF 25 [l/s] Nazwa polska Maksymalny przepływ wydechowy w momencie, gdy do końca forsownego wydechu pozostało jeszcze 25% FVC Nazwa angielska Maximal Expiratory Flow at 25% FVC Definicja Wynika z nazwy FEV 1 % VC [%] Nazwa polska FEV 1 % FVC EX Nazwa angielska FEV 1 % FVC EX Definicja Stosunek wartości FEV 1 do wartości FVC EX podany w [%]. 16

17 A.2. Definicje parametrów spirometrii. Symbol Jednostka Nazwa/Definicja FEV 1 % VC [%] Nazwa polska FEV 1 w % VC Nazwa angielska FEV1 in % of VC Definicja Stosunek wartości FEV 1 do wartości VC podany w [%]. VC [l] Nazwa polska Pojemność Ŝyciowa płuc Nazwa angielska Vital Capacity Definicja Największa zmiana pojemności płuc mierzona pomiędzy maksymalnym wydechem a maksymalnym wdechem. 17

18 B. Wartości naleŝne. Oznaczenia : h - wzrost w - waga w kilogramach a - wiek w latach B.1. Wartości naleŝne parametrów badania przepływ - objętość MęŜczyźni: wiek od 4 do 18 lat jeŝeli h jest większe od 180 cm to do obliczeń naleŝy przyjąć h=180cm jeŝeli h jest mniejsze od 115cm to do obliczeń naleŝy przyjąć h=115cm p = log 10 h FEV 1 = 10 -( p) FVC EX = 10 -( p) MEF 25 = 10 -( p) MEF 50 = 10 -( p) MEF 75 = 10 -( p) PEF = 10 -( p) FEV1 VCIN = FEV1 * 100 / FVC EX MęŜczyźni: wiek od 18 do 25 lat h jest podawane w cm FEV 1 = 0.046h a FVC EX = 0.050h a MEF 25 = 0.032h MEF 50 = 0.051h a MEF 75 = 0.070h a PEF = 0.078h a MęŜczyźni: wiek od 25 do 70 lat jeŝeli pacjent ma ponad 70 lat jego wiek jest przyjmowany jako 70 lat jeŝeli h jest wiŝksze od 1.95m to h jaest przyjmowane 1.95m FEV 1 = 4.30h a FVC EX = 5.76h a MEF 25 = 2.61h a MEF 50 = 3.79h a MEF 75 = 5.46h a PEF = 6.14h a FEV1 VCIN = -0.18a Kobiety: wiek od 4 do 18 lat p = log 10 h FEV 1 = 10 -( p) FVC EX = 10 -( p) MEF 25 = 10 -( p) MEF 50 = 10 -( p) MEF 75 = 10 -( p) PEF = 10 -( p) FEV1 VCIN = FEV1 * 100 / FVC EX Kobiety: wiek od 18 do 25 lat h jest podawane w cm FEV 1 = 0.027h a FVC EX = 0.033h a MEF 25 = 0.139a MEF 50 = 0.034h a MEF 75 = 0.044h a PEF = 0.049h a FEV1 VCIN = h a

19 Kobiety: wiek od 25 do 70 lat jeŝeli pacjent ma ponad 70 lat jego wiek jest przyjmowany jako 70 lat jeŝeli h jest wiŝksze od 1.95m to h jaest przyjmowane 1.95m FEV 1 = 3.95h a FVC EX = 4.43h a FVC IN = 4.66h a MEF 25 = 1.05h a MEF 50 = 2.45h a MEF 75 = 3.22h a PEF = 5.50h a FEV1 VCIN = -0.19a

20 B.2. Wartości naleŝne parametrów spirometrii. MęŜczyźni: wiek od 4 do 18 lat jeŝeli h jest większe od 180 cm to do obliczeń naleŝy przyjąć h=180cm jeŝeli h jest mniejsze od 115cm to do obliczeń naleŝy przyjąć h=115cm p = log 10 h VC = 10 -( p) FEV 1 VC = 100 * FEV1/VC MęŜczyźni: wiek od 18 do 25 lat wzrost jest podawany w cm VC = 0.05h a FEV 1 VC = h a MęŜczyźni: wiek od 25 do 70 lat jeŝeli pacjent ma ponad 70 lat jego wiek jest przyjmowany jako 70 lat jeŝeli h jest wiŝksze od 1.95m to h jaest przyjmowane 1.95m jeŝeli w jest większe od 80 kg to w jest przyjmowane 80 kg VC = 6.10h a FEV 1 VC = -0.18a Kobiety: wiek od 4 do 18 lat jeŝeli h jest większe od 180 cm to do obliczeń naleŝy przyjąć h=180cm jeŝeli h jest mniejsze od 115cm to do obliczeń naleŝy przyjąć h=115cm p = log 10 h VC = 10 -( p) FEV 1 VC = 100 * FEV1/VC Kobiety: wiek od 18 do 25 lat wzrost jest podawany w cm VC = 0.033h a FEV 1 VC = h a Kobiety: wiek od 25 do 70 lat jeŝeli pacjent ma ponad 70 lat jego wiek jest przyjmowany jako 70 lat jeŝeli h jest wiŝksze od 1.95m to h jaest przyjmowane 1.95m VC = 4.66h a FEV 1 VC = -0.19a

21 DODATEK: Zmiany w programie spirometrów LUNGTEST 250/LUNGTEST250 Compact- uzupełnienie instrukcji obsługi. Przyczyną decyzji o zmianie w programie spirometrów LUNGTEST 250 i LUNGTEST 250 Compact jest dąŝenie do pełnej kontroli poprawności wykonywanego badania. spirometrycznego. Jest to oryginalne rozwiązanie opracowane przez naszą firmę, stosowane na razie tylko w spirometrach produkcji MES, ale z pewnością znajdzie naśladowców. Docierające do nas wydruki niepoprawnych, pod względem technicznym, badań przeprowadzanych naszymi spirometrami ( ze starymi programami) oraz spirometrami innych firm, były inspiracją pomysłu wprowadzenia standaryzowanej kontroli poprawności wykonywanych badań spirometrycznych. Spełnienie zaleceń ERS daje gwarancję uzyskania wiarygodnego i obiektywnego wyniku badania. Zamiarem naszym nie jest utrudnienie wykonania, lecz podanie informacji, która ma stanowić doping dla obsługi do wykonania prawidłowego badania. Jeśli obsługa nie moŝe wymusić na pacjencie prawidłowego wykonania badania, to powinno pojawić się pytanie, gdzie tkwi problem: - w złych, niepoprawnych, niezrozumiałych i mało energicznie wydanych poleceniach, - braku woli pacjenta do współpracy, - takich problemów pacjenta, które uniemoŝliwiają spełnienie wymogów ERS. Uzyskanie potwierdzenia na wydruku, Ŝe badanie jest prawidłowo wykonane, nie jest celem samym w sobie. Świadomość, Ŝe taki komunikat powinien się ukazać, powinna wzmóc u obsługi, a przede wszystkim u lekarza ostroŝność przed zaakceptowaniem wyników badania i postawieniem diagnozy w oparciu o niewiarygodne dane. Spirometr mierzy tak jak poprzednio (!) i podaje wyniki zarówno dobrze jak i źle wykonanego badania. Dźwiękowa sygnalizacja uzyskania i przekroczenia czasu 3 sekund, podczas natęŝonego wydechu, oraz licznik uzyskania prawidłowych krzywych, spełniających zalecenia ERS, są elementami kontrolnymi dla obsługi spirometru. Nowy program spirometrów LUNGTEST 250 i LUNGTEST 250 Compact kontroluje zgodność warunków przeprowadzonych badań z zaleceniami ERS. Wypełnienie zaleceń ERS zapewnia, Ŝe badanie zostało prawidłowo wykonane i uzyskane wyniki są absolutnie wiarygodne, a na wydruku pojawia się komunikat: Badanie wykonano zgodnie z zaleceniami ERS (załączamy przykładowy wydruk) 21

22 Aby przeprowadzić badanie zgodne z zaleceniami ERS, musimy wykonać pacjentowi pełny komplet badań, tzn.: spirometrię VC, oraz krzywą przepływ objętość FVC. Uwaga: WaŜna jest kolejność wykonania badań najpierw wykonujemy spirometrię, a w drugiej kolejności krzywą przepływ objętość. O ile przy badaniu VC (spirometria) sam wygląd graficzny ekranu oraz sposób prowadzenia badania nie uległ zmianie, to szczególną uwagę musimy zwrócić na badanie FVC (krzywa przepływ obiętość). Po wykonaniu VC i przejściu do badania FVC w górnym prawym rogu ekranu pojawi się napis ERS: - jest to licznik wykonanych zgodnie z zaleceniami krzywych FV, tzn. czas forsownego wydechu nie moŝe być krótszy od trzech sekund, a czas do PEF (przepływ szczytowy) powinien być jak najkrótszy, czyli wykres na ekranie powinien być jak najbardziej stromy: 22

23 FLOW EX FLOW EX VOL VOL Dobrze Źle W celu ułatwienia spełnienia warunków ERS wprowadziliśmy podczas badania FVC sygnał akustyczny, który włącza się po przekroczeniu trzech sekund trwania forsownego wydechu. NaleŜy pamiętać ze zgodnie z zaleceniami ERS naleŝy wykonać trzy prawidłowe krzywe FVC, w tym dwie muszą być powtarzalne, czyli licznik na ekranie powinien wskazywać ERS: 3. Istnieje moŝliwość, Ŝe aparat po dwóch przyjętych krzywych (stan licznika ERS:2) i wykonaniu trzeciego wydechu wraca licznik do wartości ERS:1. Oznacza to, Ŝe trzecia krzywa w znaczącym stopniu przewyŝszyła parametrami dwie poprzednie i teraz ona została przyjęta za wyjściową do badań. Wtedy naleŝy wykonać jeszcze dwie powtarzalne krzywe, które będą porównywane z nowym wzorcem. W przypadku braku spełnienia zaleceń ERS na wydruku nie otrzymujemy Ŝadnego komunikatu Warunki krytyczne sprawdzane podczas kontroli prawidłowości wykonania badania spirometrycznego: 1. Badanie krzywa przepływ-objętość moŝemy zaakceptować, jeŝeli pacjent wykona minimum trzy prawidłowe krzywe, w tym dwie powtarzalne. Kryterium powtarzalności: 0,95<(FVCex+FEV1)/[(FVCex+FEV1)max]<+1 2. Czas forsownego wydechu nie moŝe być krótszy niŝ 3 s. 3. Czas uzyskania PEF powinien być jak najkrótszy, jeŝeli spirometr podaje TPEF to powinien on być krótszy niŝ 300 ms. 4. VC >/= FVCex 23

24 Literatura. Morris, J.F. Normal Values for the Ratio of One Second Forced Expiratory Volume to Forced Vital Capacity., American Review of Respiratory Disease, Vol Knudson, r.j., Slatin, R.C., Lebovitz, M.D., Burrows, B. The Maximal Expiratory Flow Volume Curve Normal Standards Variability and Effects of Age., American Review of Respiratory Disease, Vol. 113, Morris, J.F., Koski, W.A., Johnson, L.C., Spirometric Standards for Healthy Non-Smoking Adults., American Review of Respiratory Disease, Vol. 103, Cherniack, R.M., Raber, M.B. Normal Standards for Ventilatory Function Using an Automated Wedge Spirometer. American Review of Respiratory Disease, Vol. 106, Morris, J.F., Koski, W.A., Breese, J.W. Normal Values and Evaluation of Forced and Expiratory Flow., American Review of Respiratory Disease, Vol. 111, Klass van der Plas, Piet Vooren, The opening interrupter. A new variant of a technique for measuring respiratory resistance. Eur.J.Respir. Dis. (1982) 63, Mead J., Whiteenberger J.L., Evaluation of airway interruption technique as method for measuring pulmonary air flow resistance. J.Appl.Physiol. (1954) 6,