Szczegółowa inwentaryzacja i waloryzacja dendrologiczna fragmentu Al. Wojska Polskiego w Olsztynie od ul. Żeromskiego do Al.

Transkrypt

1 Fot. 1. Al. Wojska Polskiego na wysokości parku Rataja, widok w kierunku północnym, luty 2013 r. Szczegółowa inwentaryzacja i waloryzacja dendrologiczna fragmentu Al. Wojska Polskiego w Olsztynie od ul. Żeromskiego do Al. Sybiraków mgr inż. Mariusz Antolak, arch. kraj. inż. Milena Łebkowska Olsztyn, marzec 2013 r. 1

2 Spis treści I. Opis techniczny 3 1. Podstawa opracowania 3 2. Cel i zakres opracowania 3 3. Lokalizacja inwestycji i opis terenu 3 4. Metodyka prac terenowych i kameralnych 4 5. Charakterystyka dendroflory 6 6. Ocena stanu zdrowotnego drzewostanu 7 7. Dokumentacja fotograficzna 8 II. Część graficzna 11 Załącznik 1 Szczegółowa inwentaryzacja i waloryzacja dendrologiczna fragmentu Al. Wojska Polskiego w Olsztynie od ul. Żeromskiego do Al. Sybiraków (skala 1:500) 11 III. Szczegółowe zestawienie zinwentaryzowanych gatunków 11 2

3 I. Opis techniczny 1. Podstawa opracowania Umowa, Mapa zasadnicza w skali 1:500 ze wskazaniem zakresu terytorialnego obszaru opracowania, Wstępna wizja w terenie, Szczegółowa inwentaryzacja w terenie, 2. Cel i zakres opracowania Celem pracy jest opracowanie szczegółowej inwentaryzacji dendrologicznej w ramach "Wielowariantowej koncepcji, programu funkcjonalno-użytkowego oraz opracowań towarzyszących dla przebudowy Al. Wojska Polskiego w Olsztynie od ul. Żeromskiego do Al. Sybiraków". Opracowanie swoim zakresem merytorycznym obejmuje inwentaryzację drzew i krzewów, tj. skład gatunkowy, obwody pni, liczbę m² zakrzewień, rozpiętość koron, wysokość obiektów, ich wiek (powyżej lub poniżej 10 lat), opis uzupełniający roślin i kategorię stanu zdrowotnego zieleni. Zakres czasowy opracowania objął okres od lutego do marca 2013 r. Inwentaryzacja wykonywana była w stanie bezlistnym. 3. Lokalizacja inwestycji i opis terenu Obszar opracowania znajduje się w północnej części miasta, na wschód od rzeki Łyny. Teren objęty inwentaryzacją zajmuje łączną powierzchnię 5,8 ha. W granicach opracowania znajduje się teren położony wzdłuż Al. Wojska Polskiego wraz z wjazdami w ul. Oficerską, Sybiraków, Rataja, Małeckiego, Kasprowicza i Żeromskiego oraz fragment ciągu spacerowego na terenie parku Rataja łączącego Al. Wojska Polskiego z ul. Rataja. Teren znajduje się pod wyraźną presją antropogeniczną. W granicach opracowania znalazły się dwa parki wpisane do rejestru zabytków: Jakubowo i Rataja. Ukształtowanie terenu nie wykazuje dużego zróżnicowania. Teren jest stosunkowo płaski. Wyjątek stanowią niewielkie skarpy znajdujące się na obrzeżach zabytkowych parków. 3

4 4. Metodyka prac terenowych i kameralnych Inwentaryzację wykonano na przełomie lutego i marca 2013 r. podczas sześciu wyjazdów terenowych. Podczas ostatniego wyjazdu przeprowadzono weryfikację opisanych i oznaczonych wcześniej na mapie drzew i krzewów. Inwentaryzacja szczegółowa polegała na określeniu położenia gatunków i ich szczegółowemu opisaniu, w uprzednio przygotowanej tabeli inwentaryzacyjnej. W terenie oznaczono wszystkie drzewa i krzewy, pomijając część niewielkich roślin ozdobnych rosnących w ogródkach przyblokowych - które podczas wizji terenowej znajdowały się pod pokrywą śnieżną. Dla każdego drzewa określono gatunkową nazwę polską i łacińską, ewentualnie odmianę rośliny. Pomierzono obwód pnia na wys. 1,3m (cm), rozpiętość korony (m) oraz wysokość rośliny (m). Pomiaru wysokości drzew dokonano przy użyciu wysokościomierza Suunto PM-5/1520 oraz dalmierza. Dla każdej rośliny określono wiek (powyżej i poniżej 10 lat). Rośliny, które nie zostały wyrysowane na mapie zasadniczej oznaczono na mapie na podstawie domiarów prostokątnych. Dokonano również opisu uzupełniającego, zwracając szczególną uwagę na opis zdrowotny roślin, opis prezentujący prawidłowość wykształcenia systemu korzeniowego, pnia i korony oraz lokalizację obiektów. W opisie szczególną uwagę zwrócono na: Posusz w koronie [rozróżniono 3 stany duży posusz w koronie (powyżej 50%), średni posusz w koronie (20 50%) oraz lekki posusz w koronie (do 20%)]; Susz w koronie (pojedyncze lub liczne suche konary/gałęzie w koronie - ze szczególnym uwzględnieniem suszu stanowiącego zagrożenie na życia i mienia ludzkiego); Pochyłość drzew [rozróżniono 2 stany - pochylone (pow. 30 o ); lekko pochylone (10-30 o ), określono kierunek pochylenia]; Asymetrię korony (korona asymetryczna, asymetria nieznaczna); Ilość przewodników; Typ oraz wysokość rozwidlenia korony (U kształtne, V kształtne, typu ostre V ); Uszkodzenia i deformacje pnia (rany wgłębne i powierzchniowe, listwy mrozowe, pęknięcia mrozowe, zabliźnione i niezabliźnione rany po cięciach na pniu, deformacje pnia etc.); Odrosty na pniu i odrosty korzeniowe; Zaleganie na drzewie materii organicznej i wody oraz obecność ciał obcych (gwoździe, drut kolczasty, elementy ogrodzeń itp.); Choroby i pasożyty na roślinie; Szczególne wartości przyrodnicze (pomnik przyrody, lub wymiary i wartości do tego kwalifikujące, egzot, gatunek rzadki na analizowanym terenie); 4

5 Odsłonięty, uszkodzony lub podmyty system korzeniowy; Lokalizacja obiektu (sąsiedztwo ciągów komunikacyjnych, kolizje z elementami infrastruktury technicznej itp.). Podobnie przebiegała inwentaryzacja krzewów. W przypadku, gdy tworzyły wyraźny układ, oznaczano je pod jednym numerem inwentaryzacyjnym. Rozróżniono następujące formy: pojedynczy krzew, grupa krzewów - forma naturalna, pojedynczy krzew, grupa krzewów, żywopłot - formowany/strzyżony, Dla każdego krzewu określono polską i łacińską nazwę gatunku, ewentualnie odmianę. Pomierzono rozpiętość korony krzew pojedynczy (m), powierzchnię zajmowaną przez krzew lub grupę krzewów (m 2 ) oraz wysokość rośliny lub grupy (m). W przypadku, gdy krzew posiadał wyraźne pnie mierzono również obwód na wys.1,3m (cm) lub podawano przedział, w jakim wartości występowały (np. 2 10cm). Analizując grupy krzewów podano ich orientacyjną liczbę. Inwentaryzacji podlegały również okazy martwe i zamierające. Tabele inwentaryzacyjne wykonano w formie nieznacznie zmienionej od tych, na których dokonywano notat w terenie. Nomenklaturę gatunkową przyjęto za: MIREK Z., PIĘKOŚ MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków ( w przypadku braku gatunku na Liście, korzystano z innych, powszechnie uznanych pozycji. Na podstawie uzyskanych szczegółowych informacji z terenu sformułowano uwagi dotyczące stanu zdrowotnego drzewostanu, sporządzono statystyczne zestawienia zbiorcze zinwentaryzowanych obiektów. Wyniki pracy zawarto na planszy inwentaryzacyjnej w skali 1:500 zaopatrzonej w legendę. Praca zawiera także część tekstową z zestawieniem tabelarycznym do inwentaryzacji drzewostanu oraz dokumentację fotograficzną. Mapy zostały ponadto zapisane w formie elektronicznej na płycie CD z możliwością wprowadzania zmian oraz dalszej pracy na materiale. Materiał będzie punktem wyjścia do sporządzenia gospodarki drzewostanem, który zostanie przedstawiony po wykonaniu ostatecznych wersji wariantów inwestycji. 5

6 5. Charakterystyka dendroflory Na terenie opracowania zinwentaryzowano 686 pozycji - 60 gatunków i odmian drzew oraz krzewów. Wśród nich 537 stanowią pojedyncze drzewa. Dominują rodzime gatunki liściaste. 149 ze zinwentaryzowanych pozycji stanowią krzewy. Wśród nich - 36 to żywopłoty, liczące ok szt. roślin, 113 to krzewy i grupy krzewów. Łącznie krzewy zajmują powierzchnię 1206,8 m². 117 obiektów (17%) jest w wieku poniżej 10 lat. Ryc. 1. Zestawienie 15 najliczniej występujących gatunków drzew i krzewów (z wyłączeniem żywopłotów i grup krzewów). Źródło: Opracowanie własne. Powyżej przedstawiono ilościowe zestawienie 15 najliczniej występujących gatunków drzew i krzewów. Dominującym gatunkiem zinwentaryzowanym na analizowanym obszarze jest Acer platanoides L. (182 szt.). Równie licznie występują Ulmus laevis Pall. (80) i Tilia cordata Mill. (70). Poza wymienionymi powyżej obiektami na terenie opracowania stwierdzono następujące gatunki: Acer platanoides L. 'Columnare' (5), Quercus rubra L. (5), Robinia pseudacacia L. (5), Crataegus x media Bechst. (4), Populus nigra L. 'Italica' (4), Populus x canadensis Moench (4), Rhus typhina L. (4), Cerasus serrulata G. Don 'Amanogawa' (3), Abies alba Mill. (2), Larix decidua Mill. (2), Quercus robur L. (2), Abies koreana E. H. Wilson (1), Acer campestre L. (1), Corylus avellana L. (1), Pseudotsuga taxifolia Britton (1) i Taxus x media Rehder (1). Na terenie opracowania występują ponadto licznie strzyżone żywopłoty z: Ligustrum vulgare L., Cotoneaster sp., Prunus cerasifera Ehrh., Ribes sp., Spiraea sp. z wielogatunkową 6

7 domieszką siewek drzew liściastych. W rozproszeniu, głównie przy budynkach mieszkalnych rośnie wiele gatunków i odmian krzewów, takich jak: Amelanchier Medik., Berberis thunbergii DC., Berberis thunbergii DC. 'Green Carpet', Berberis x ottawensis 'Superba', Buxus sempervirens L., Cornus alba L. 'Elegantissima', Cotoneaster horizontalis Decne., Cotoneaster suecicus 'Coral Beauty', Forsythia x intermedia Zabel, Hydrangea macrophylla (Thunb.) Ser., Juniperus sp., Mahonia aquifolium (Pursh) Nutt., Philadelphus coronarius L., Prunus cerasifera Ehrh., Prunus trilobata Lindl., Pyracantha coccinea Roem., Rosa rugosa Thunb., Rosa sp., Sorbaria sorbifolia (L.) A. Braun, Sorbaria sorbifolia (L.) A. Braun 'Sem', Spiraea japonica L. 'Goldflame', Spiraea japonica L. 'Shirobana', Spiraea vanhouttei Zabel, Symphoricarpos albus (L.) S. F. Blake i Syringa meyeri 'Palibin'. 6. Ocena stanu zdrowotnego drzewostanu Podczas inwentaryzacji dokonano uproszczonej oceny stanu zdrowotnego drzew. Każdy ze zinwentaryzowanych obiektów zaliczono do jednej z 5 wyznaczonych kategorii. Kategorie: AA - drzewo o wartościach pomnikowych; A - stan zdrowotny dobry, duża żywotność, niewielkie uszkodzenia; B - stan zdrowotny średni, żywotność stosunkowo duża, dość liczne uszkodzenia (rany wgłębne, deformacje korony, pochyłość, żer szkodliwej entomofauny, półpasożyty itp.); C - stan zdrowotny zły, drzewo o małej żywotności, z licznymi uszkodzeniami i deformacjami (posusz i susz w koronie, próchnica podstawy pnia, kominy rany wgłębne, żer szkodliwej entomofauny, liczna jemioła itp.); D - obiekt uschnięty. Tabela 1. Ocena stanu zdrowotnego dendroflory - zestawienie ilościowe. Kategoria zdrowotności Liczba (szt.) Udział procentowy AA 1 0,1 A ,6 B 79 11,5 C 17 2,5 D 2 0,3 Razem ,0 Źródło: Opracowanie własne. 7

8 Spośród 686 zinwentaryzowanych obiektów zdecydowanie największą grupę stanowią drzewa i krzewy zakwalifikowane do kategorii A (85,6%). Stosunkowo liczna jest również kategoria B (11,5%). 17 obiektów zaliczono do kategorii C. Jedno z drzew - lipa drobnolistna rosnąca na terenie parku Rataja, o numerze inwentaryzacyjnym 385, została zakwalifikowana do kategorii AA i posiada predyspozycje do wpisania ją na listę pomników przyrody. Dwa okazy występujące na terenie objętym analizą są obumarłe. Są nimi: sosna zwyczajna o numerze 141 oraz jaśminowiec wonny o numerze 457. Ogólnie stan zieleni istniejącej należy uznać za dobry. 7. Dokumentacja fotograficzna Fot. 2. Zadrzewienia parku Jakubowo przy ul. Radiowej rosnące na niewielkiej skarpie, luty, 2013 r. Fot. 3. Pozostałości zadrzewień przydrożnych pomiędzy parkiem Rataja a parkiem Jakubowo, luty 2013 r. Fot. 4. Uszkodzenia pni drzew rosnących przy Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. Fot. 5. Przyszpitalny ciąg spacerowy łączący Al. Wojska Polskiego z ul. Rataja, luty 2013 r. 8

9 Fot. 6. Rozłożysty, pochylony klon jesionolistny rosnący przy Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. Fot. 7. Pozostałości zadrzewień przydrożnych o wyraźnie zdeformowanych koronach, luty 2013 r. Fot. 8. Pozostałości zadrzewień przy Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. Fot. 9. Pozostałości zadrzewień przy Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. Fot. 10. Pozostałości zadrzewień przy Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. Fot. 11. Szpaler klonów pospolitych odm. 'Globosum' rosnący wzdłuż Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. 9

10 Fot. 12. Ogródki przyblokowe w okolicy skrzyżowania ul. Radiowej z Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. Fot. 13. Przyszpitalny szpaler 4 topól włoskich, luty 2013 r. Fot. 14. Jedno z drzew wymagających pilnych zabiegów pielęgnacyjnych, stwarzające zagrożenie dla życia i mienia ludzkiego, luty 2013 r. Fot. 15. Szpaler graniczny w parku Rataja od strony Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. Fot. 16. Pozostałości zadrzewień przy Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. Fot. 17. Szpaler klonów pospolitych odm. 'Globosum' rosnący wzdłuż Al. Wojska Polskiego, luty 2013 r. 10

11 Fot. 18. Widok na park Rataja od strony południowej, luty 2013 r. Fot. 19. Strzyżone żywopłoty - charakterystyczny element analizowanej przestrzeni, luty 2013 r. II. Część graficzna Załącznik 1 Szczegółowa inwentaryzacja i waloryzacja dendrologiczna fragmentu Al. Wojska Polskiego w Olsztynie od ul. Żeromskiego do Al. Sybiraków (skala 1:500) III. Szczegółowe zestawienie zinwentaryzowanych gatunków 11