MAKRELA ATLANTYCKA (Scomber scombrus)

Transkrypt

1 MAKRELA ATLANTYCKA (Scomber scombrus) Makrela atlantycka w programie MSC: Pierwszy certyfikat MSC dla połowów makreli w północno wschodnim Atlantyku przyznany został w 2009 roku na skutek wdrożonego, w oparciu o porozumienie pomiędzy Unią Europejską a Norwegią, planu zrównoważonego zarządzania stadami makreli. W kolejnych latach do programu certyfikacji przystępowały kolejne organizacje. W 2010 roku do programu MSC należało 7 flot poławiających makrelę w północno wschodnim Atlantyku. Po opisanych powyżej zmianach zachowań migracyjnych i przemieszczeniu się stad makreli atlantyckiej na wody zarządzane przez Islandię, doszło do znaczących zmian w sposobie zarządzania stadami. Floty państw niecertyfikowanych w ramach standardu MSC nie przestrzegały zaleceń naukowych oraz zapisów porozumienia pomiędzy Unią Europejską a Norwegią w sprawie zasad zrównoważonego eksploatowania stad makreli. W 2010 roku certyfikowane floty zostały poinformowane przez MSC, że w celu utrzymania certyfikatu na połowy makreli konieczny jest powrót, przez wszystkie floty, w tym te niecertyfikowane, do połowów prowadzonych zgodnie z ustalonymi w porozumieniu zasadami, w tym w szczególności do przestrzegania zrównoważonych poziomów eksploatacji stad. Certyfikowane floty otrzymały czas do 31 grudnia 2011 roku na ponowne wdrożenie zapisów porozumienia dotyczącego zrównoważonego zarządzania stadami makreli atlantyckiej w północno wschodnim Atlantyku. Pomimo wysiłków na rzecz wypracowania nowego porozumienia w sprawie zrównoważonego zarządzania połowami makreli atlantyckiej w północno wschodnim Atlantyku, nie udało się osiągnąć konsensusu we wskazanym przez MSC terminie. Fakt ten spowodował zawieszenie certyfikacji dla 7 flot poławiających ten gatunek w roku 2012.

2 Certyfikacja W dniu 10 maja 2016 roku został przyznany certyfikat MSC dla MINSA (The Mackerel Industry Northern Sustainability Alliance). Informacja prasowa została opublikowana na stronie msc.org/pl Certyfikat obejmuje wymienione poniżej organizacje: SPSG Scottish Pelagic Sustainability Group DPPO Danish Pelagic Producers Organisation IPSA Irish Pelagic Sustainability Association IPSG Irish Pelagic Sustainability Group NFA Norges Sildesalgslag (Norway) PFA Pelagic Freezer-Trawler Association (Netherlands, Germany, France, England, Lithuania) SPFPO Swedish Pelagic Federation Producer Organization Na stronie msc.org można znaleźć wszystkie aktualne dokumenty związane z certyfikacją MINSA. CERTYFIKACJA MAKKRELI W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH Od kiedy można umieszczać znak MSC na produktach z makreli? Z zastrzeżeniem wymogów łańcucha dostaw prezentowanych poniżej, jak również licencji na użytkowanie logo MSC, znak MSC może być umieszczany na makreli złowionej od 1 września 2015 roku (Data Kwalifikowalności). Wymogi łańcucha dostaw: Makrela złowiona pomiędzy 1 września 2015 roku a 10 maja 2016 jest rybą z kategorii w trakcie oceny. Na rybie tej może być umieszczany znak MSC jeżeli nie nastąpiła jej sprzedaż poza podmioty z grupy MINSA. W składzie Koalicji MINSA wchodzą firmy przetwórcze dlatego możliwe jest szybkie zaopatrzenie w produkt do natychmiastowego znakowania. W celu użycia znaku MSC: Zapewniona powinna być pełna identyfikowalność oraz segregacja makreli pochodzących z certyfikowanych i niecertyfikowanych połowów. Dany podmiot musi utrzymywać pełne dane dotyczące identyfikowalności, w tym datę połowów, oraz zapewnić śledzenie wsteczne (z ang. trace backs ) aż do jednostki certyfikacji. Ważne: w przypadku połowów makreli przez Koalicję MINSA występuje wielopodmiotowa jednostka certyfikacji z podziałem na kraje pochodzenia i typy narzędzi połowowych. Makrela poławiana przez Koalicję MINSA nie może posiadać znaku MSC przed godziną 17: maja 2016 roku.

3 Czym obecna sytuacja różni się od tej, w której certyfikacja makreli była zawieszona? Zawieszenie certyfikacji MSC dla podmiotów z Koalicji MINSA w 2012 roku spowodowane było nieprzestrzeganiem porozumienia Państw Przybrzeżnych. Obecnie obowiązuje nowe porozumienie pomiędzy Unią Europejską, Norwegią i Wyspami Owczymi, które zakłada alokację 15,6% całkowitych uprawnień do połowów dla innych krajów, które nie są sygnatariuszami porozumienia w tym dla Islandii, Grenlandii i Rosji. Jest to przejściowe rozwiązanie, a draft raportu z certyfikacji zawiera warunek, w ramach którego rybacy mają przedstawić dowody zorganizowanej i efektywnej współpracy wszystkich państw przybrzeżnych, która uwzględnia również model rozwiązywania sporów. Jak możliwe jest, aby flota poławiająca więcej, niż zakłada doradztwo ICES, uzyskała certyfikat? Celem MSC jest odbudowa stad do stabilnych poziomów (B MSY) poprzez ustanowienie śmiertelności połowowej na poziomie umożliwiającym odbudowę do lub utrzymanie stad na stabilnych poziomach. W przypadku połowów makreli, biomasa stada makreli (3,62 miliona ton) znajduje się znacząco powyżej punktu referencyjnego (Btrigger) wynoszącego 3 miliony ton oraz pozostaje na tym poziomie od 6 lat. W związku z tym ryzyko spadku biomasy stada do niebezpiecznych poziomów (B lim - poniżej 1,84 miliona ton) jest bardzo niskie nawet w przypadku, gdy przejściowo wielkość połowów jest wyższa niż ta zalecana przez naukowców. Jeśli biomasa stada spadnie poniżej 3 milionów ton (co miało miejsce w 2008 roku), połowy będą musiały również zostać odpowiednio ograniczone w celu ochrony stada oraz jego odbudowy do poziomu biomasy powyżej 3 milionów ton. Biorąc to pod uwagę audytorzy rekomendowali przyznanie certyfikatu. Warunki certyfikacji obejmują przywrócenie połowów do poziomów zgodnych z doradztwem naukowym jak również zagwarantowanie, że biomasa stada pozostaje na lub fluktuuje w granicach zrównoważonych poziomów. Podsumowanie Podczas zawieszenia certyfikatu MSC: Nie obowiązywało porozumienie pomiędzy państwami przybrzeżnymi Biomasa stada spadała i znajdowała się poniżej punktów referencyjnych przy jednoczesnym wzroście wielkości połowów. Obecnie, po kolejnej ocenie (maj 2016): Obowiązuje porozumienie pomiędzy Unią Europejską, Norwegią i Wyspami Owczymi z procentową alokacją kwot dla Islandii, Rosji i Grenlandii. Biomasa stada makreli znajduje się znacząco powyżej punktu referencyjnego B MSY, co oznacza małe zagrożenie dla stada w przypadku tymczasowych połowów powyżej wartości rekomendowanych przez naukowców. Rybołówstwo makreli zobowiązało się do 2018 roku wypracować nowe porozumienie pomiędzy wszystkimi państwami nabrzeżnymi, które obejmować będzie mechanizm rozwiązywania sporów.

4 Biologia 1 Makrela atlantycka jest rybą drapieżną z rzędu okoniokształtnych. Żywi się głównie zooplanktonem i małymi rybami. Największy zaobserwowany osobnik mierzył 60 cm i ważył 3,4 kg, zazwyczaj jednak makrele nie osiągają długości większej niż 30 cm. Makrele dożywają nawet 17 lat. Dojrzałość płciową osiągają około pierwszego roku życia. Makrela atlantycka występuje przeważnie w chłodnych wodach w okolicach szelfów, gdzie, przebywając przy powierzchni wody, tworzy duże skupiska zwane ławicami. Na zimę makrele przemieszczają się w kierunku dna, gdzie woda jest cieplejsza. Gdy na wiosnę temperatura wody osiągnie stopni Celsjusza przemieszczają się z powrotem ku powierzchni. Poza wędrówkami pionowymi makrele odbywają również wędrówki poziome. Na skutek zmian klimatu ławice występujące na półkuli północnej migrują w kierunku bieguna północnego, gdzie temperatura wody jest bardziej zbliżona do ich biologicznego optimum. Sytuacja taka miała miejsce w 2007 roku w przypadku stad makreli poławianych w północno-wschodnim Atlantyku. Występowanie: Stada makreli atlantyckiej występują wzdłuż północnoamerykańskich i europejskich wybrzeży Oceanu Atlantyckiego. Makrela występuje także w południowo zachodniej części Morza Bałtyckiego, gdzie pojawia się w trakcie tarła, oraz w Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym. Znaczenie gospodarcze: Makrela atlantycka jest szeroko rozpowszechnionym w handlu gatunkiem ryby. Połowy makreli w północno wschodnim Atlantyku największy wzrost notowały w latach 60-tych XX wieku, gdy osiągnęły poziom prawie miliona ton ryb rocznie. W latach następnych, w celu zapewnienia stabilności stad makreli atlantyckiej, połowy zostały ograniczone i utrzymywały się na średnim poziomie ton rocznie (Wykres 1). Głównymi narzędziami stosowanymi przy połowach makreli są trały pelagiczne i okrężnice. W Polsce makrela atlantycka jest rybą niezwykle popularną. Jej spożycie w 2015 wynosiło średnio 0,87 2 kg na mieszkańca, co plasuje makrelę na 5 miejscu zaraz po mintaju, śledziu, dorszu i łososiu. Łącznie każdego roku Polacy spożywają średnio ton makreli. To więcej, niż całkowite roczne połowy dorsza bałtyckiego prowadzone przez polskich rybaków. W przeciągu ostatnich kilku lat zaszły znaczące zmiany w rybołówstwie makreli atlantyckiej w północno wschodnim Atlantyku. W 2007 roku makrela atlantycka zmieniła swoje dotychczasowe zachowania migracyjne, w wyniku czego większość stad znalazło się na obszarze wyłącznej strefy ekonomicznej Islandii. Fakt ten pozwolił flocie Islandii na odłowy makreli w oparciu o islandzki system zarządzania rybołówstwem, znacząco odmienny od tego ustalonego pomiędzy Unią Europejska a Norwegią Gospodarka rybna w Polsce: stan aktualny i perspektywy. Krzysztof Hryszko. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB. Prezentacja: Kongres Rybny 2016.

5 Tony Europejskie połowy makreli atlantyckiej Lata Wykres 1. Połowy makreli atlantyckiej przez państwa europejskie 3 3 FAO Fisheries and aquaculture software. FishStatJ - software for fishery statistical time series. In: FAO Fisheries and Aquaculture Department [online]. Rome. Updated 23 June [Cited 2 May 2016].