Gmina Czerwieńsk Rynek Czerwieńsk

Transkrypt

1 PROCOROL Sp. z o.o., Janikowo ul. Gnieźnieńska 67/69, Kobylnica, tel , fax , office@procorol.pl, Inwestor Umowa nr. Zadanie Lokalizacja (nr dz., arkusz, obręb) Branża Temat opracowania Gmina Czerwieńsk Rynek Czerwieńsk GKM Kompleksowe opracowanie dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych, kosztorysów inwestorskich dla zamierzenia budowlanego pn. : Budowa oczyszczalni ścieków wraz z infrastrukturą towarzyszącą w miejscowości Bródki na terenie Gminy Czerwieńsk Oczyszczalnia Ścieków: dz. nr 80, 82 ark ;2;3;4 obręb 0002 Bródki, jedn. ewid _5 Czerwieńsk SANITARNA Raport oddziaływania na środowisko Stadium PROJEKT BUDOWLANY Stanowisko Imię i nazwisko Nr uprawnień /Specjalność /Numer członkowski Izby Inż. Budownictwa Podpis Projektant: mgr inż. Paweł Urbański WKP/0371/POOS/11 w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociąg. i kanaliz bez ograniczeń WKP/IS/0133/12 Nr egzemplarza: Janikowo, grudzień 2015r.

2 Spis treści I. CZĘŚĆ OGÓLNA Inwestor przedsięwzięcia Planowane przedsięwzięcie inwestycyjne Określenie rodzaju przedsięwzięcia i jego klasyfikacja Cel i zakres opracowania Informacje ogólne... 5 II. CZĘŚĆ ZASADNICZA Opis planowanego przedsięwzięcia Charakterystyka przedsięwzięcia i warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji i eksploatacji Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych Przewidywane wielkości emisji wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia Opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia Opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Opis analizowanych wariantów przedsięwzięcia Wariant polegający na niepodejmowaniu przedsięwzięcia Wariant rekomendowany przez wnioskodawcę i najkorzystniejszy dla środowiska Wariant alternatywny Określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w wypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko Oddziaływanie inwestycji na ujęcia wody Oddziaływanie projektowanej inwestycji na gleby Oddziaływanie projektowanej inwestycji na wody powierzchniowe i podziemne Oddziaływanie projektowanej inwestycji na atmosferę Oddziaływanie projektowanej inwestycji na ludzi Oddziaływanie projektowanej inwestycji na florę i faunę Oddziaływanie projektowanej inwestycji na kopaliny Oddziaływanie projektowanej inwestycji na zabytki Oddziaływanie projektowanej inwestycji na krajobraz Oddziaływanie przedsięwzięcia na klimat Oddziaływanie projektowanej inwestycji na osiągnięcie celów środowiskowych Uzasadnienie wybranego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko Opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko Oddziaływanie wynikające z istnienia przedsięwzięcia Oddziaływanie wynikające z istnienia innych inwestycji Oddziaływanie wynikające z wykorzystywania zasobów środowiska Oddziaływanie wynikające z emisji Opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko

3 9. Porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o której mowa w art. 143 ustawy Prawo ochrony środowiska Wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia konieczne jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania oraz określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczania terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich Przedstawienie zagadnień w formie graficznej i kartograficznej Analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem Przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji Wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowując raport Streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie Osoby sporządzające raport Źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu Spis rysunków 1) Mapa lokalizacji inwestycji Spis załączników 1) Pismo LZMiUW znak In.Su z dnia r. 2) Emisja hałasu na terenie oczyszczalni w porze dziennej 3) Emisja hałasu na terenie oczyszczalni w porze nocnej 4) Emisja hałasu na terenie oczyszczalni w porze nocnej bez uwzględnienia pracy agregatu prądotwórczego 5) Pismo WIOŚ w Zielonej Górze znak WM LS z dnia r. 6) Pismo LZMiUW w Zielonej Górze znak Me z dnia r. 7) Pismo POMAK Sp. z o.o. w Czerwieńsku z dnia r. 2

4 I. CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Inwestor przedsięwzięcia Inwestorem przedsięwzięcia jest: Gmina Czerwieńsk Rynek Czerwieńsk 2. Planowane przedsięwzięcie inwestycyjne Planowanym przedsięwzięciem inwestycyjnym jest budowa oczyszczalni ścieków na działce nr 80 i 82 w miejscowości Bródki w gminie Czerwieńsk. Oczyszczalnia obsługiwać będzie mieszkańców miejscowości Nietkowice, Będów i Bródki. W szczególności zakres przedsięwzięcia obejmować będzie: 1) część mechaniczną oczyszczalni ścieków: a) lokalną przepompownię ścieków, b) stację mechanicznego oczyszczania ścieków - instalacja sito-piaskownika, punkt zlewny nieczystości ciekłych dowożonych taborem asenizacyjnym, c) zbiornik retencyjno-uśredniający ścieków surowych, d) komorę zasuw, 2) część biologiczną oczyszczalni ścieków: a) reaktor biologiczny (SBR) z symultaniczną tlenową stabilizacją osadu, b) komorę rozdziału ścieków, 3) część osadową oczyszczalni ścieków: a) zbiornik magazynowy osadu, b) stację odwadniania i higienizacji osadu, c) zadaszone miejsce na kontener osadu, d) składowisko osadu odwodnionego, 4) pozostałe elementy infrastruktury technicznej i obiekty oczyszczalni: a) komorę wodomierzową, b) przepompownię ścieków oczyszczonych, c) komorę pomiarową ścieków oczyszczonych, d) rurociąg odprowadzający i wylot ścieków oczyszczonych do odbiornika, e) budynek socjalno-techniczny, f) miejsce na pojemniki służące do czasowego gromadzenia odpadów stałych, g) sieci międzyobiektowe (rurociągi technologiczne międzyobiektowe, sieć wodnokanalizacyjna), h) drogi i ciągi komunikacyjne, i) infrastrukturę towarzyszącą. 3

5 3. Określenie rodzaju przedsięwzięcia i jego klasyfikacja Zgodnie z 3. ust. 1. pkt 77 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz ze zm.) planowane przedsięwzięcie, obejmujące budowę oczyszczalni ścieków, jest zaliczane do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko i jako takie może wymagać sporządzenia raportu o jego oddziaływaniu na środowisko. Zgodnie z art. 75 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U r. poz ze zm.) organem właściwym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia jest Burmistrz Gminy Czerwieńsk. 4. Cel i zakres opracowania Niniejsze opracowanie jest raportem o przewidywanym oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, którego celem jest określenie wielkości i zasięgu tego oddziaływania oraz opis niezbędnych do wykonania rozwiązań techniczno technologicznych, mających na celu jego ograniczenie. Raport ten opracowano zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 66 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U r. poz ze zm.) Zakres opracowania obejmuje następujące elementy: 1) opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności: a) charakterystykę przedsięwzięcia i warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji, b) główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych, c) przewidywane rodzaje i wielkości emisji, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia, 2) opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia, 3) opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, 4) opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia, 5) opis analizowanych wariantów: a) najkorzystniejszego dla środowiska, b) wariantu alternatywnego, 6) określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w wypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko, 7) uzasadnienie wybranego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko, w szczególności na: a) ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę i powietrze, b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz, c) dobra materialne, 4

6 d) zabytki i krajobraz kulturowy, e) wzajemne oddziaływanie między powyższymi elementami, 8) opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnioi długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływanie na środowisko, wynikające z: a) istnienia przedsięwzięcia, b) wykorzystywania zasobów środowiska, c) emisji, 9) opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, 10) porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o której mowa w art. 143 Ustawy Prawo ochrony środowiska, 11) wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia konieczne jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania oraz określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczania terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich, 12) przedstawienie zagadnień w formie graficznej, 13) analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem, 14) przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji, 15) wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano opracowując raport, 16) streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, 17) nazwiska osób sporządzających raport, 18) źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu. Niniejszy raport może służyć jako podstawa do pełnego przeprowadzenia postępowania administracyjnego dotyczącego oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i wydania ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Ponadto raport ma służyć Inwestorowi do określenia sposobów i rozwiązań techniczno technologicznych, które należy przewidzieć przy realizacji inwestycji i jej przyszłej eksploatacji w celu ograniczenia oddziaływania tej inwestycji na środowisko. 5. Informacje ogólne Lokalizacja inwestycji i stan prawny Przedsięwzięcie zlokalizowane jest na terenie miejscowości Bródki, w gminie Czerwieńsk, w powiecie zielonogórskim, w województwie lubuskim. Gmina Czerwieńsk graniczy z gminami Zielona Góra, Sulechów, Krosno Odrzańskie, Skąpe, Dąbie, Świdnica i Bytnica. Na rys. 1 pokazano lokalizację gminy Czerwieńsk na tle sąsiednich gmin. 5

7 Rys. 1. Lokalizacja gminy Czerwieńsk na tle sąsiednich gmin Źródło Bródki położone są na trasie Krosno Odrzańskie - Sulechów. W pobliżu kanału Ołobok, spływającego kaskadami do rzeki Odry. Na rys. 2 pokazano lokalizację miejscowości na tle gminy. Rys. 2. Lokalizacja miejscowości Bródki na tle gminy Źródło Gmina Czerwieńsk 6

8 Oczyszczalnia ścieków zlokalizowana została w miejscowości Bródki, na działkach o numerach ewidencyjnych: 80 i 82, obręb 0002 Bródki, w terenie niezabudowanym w odległości ok. 500 m na wschód od centrum miejscowości i w odległości ok. 50 m na południe od drogi Brody- Bródki. Działka nr 82, na której zlokalizowana została oczyszczalnia ścieków stanowi własność Gminy Czerwieńsk. Działka nr 80, na której zlokalizowany został rurociąg odprowadzający ścieki oczyszczone oraz wylot ścieków oczyszczonych do kanału, stanowi własność Województwa Lubuskiego, w administracji Zarządu Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze (Al. Niepodległości 32, Zielona Góra). Teren inwestycji nie jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Teren przeznaczony pod oczyszczalnię oddalony jest od najbliższej zabudowy o ok. 350 m, natomiast bezpośrednie sąsiedztwo stanowią, zgodnie z danymi ewidencyjnymi, grunty rolne, łąki oraz tereny leśne. Teren, na którym zlokalizowano oczyszczalnię, stanowiący część działki nr 82, aktualnie nie jest zagospodarowany i ogrodzony. Wjazd na teren oczyszczalni przewiduje się wykonać z drogi lokalnej, ziemnej, poprzez odcinek drogi nowo projektowanej o nawierzchni gruntowej. Aktualny stan nieruchomości, na której realizowane będzie przedsięwzięcie, pokazano na fotografii nr 1. Fotografia nr 1. Teren inwestycji Źródło - Procorol 7

9 II. CZĘŚĆ ZASADNICZA PROCOROL Sp. z o. o. 1. Opis planowanego przedsięwzięcia 1.1. Charakterystyka przedsięwzięcia i warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji i eksploatacji Charakterystyka przedsięwzięcia Przedsięwzięcie obejmuje budowę oczyszczalni ścieków na terenie miejscowości Bródki. Planowane przedsięwzięcie służy ochronie środowiska poprzez zagwarantowanie właściwego i zgodnego z przepisami oczyszczania ścieków powstających na terenie miejscowości Nietkowice, Będów i Bródki z odprowadzeniem ścieków oczyszczonych do odbiornika i właściwym unieszkodliwieniem i zagospodarowaniem osadów ściekowych. Podstawowe parametry techniczne planowanego przedsięwzięcia Oczyszczalnia ścieków obsługiwać będzie teren miejscowości Nietkowice, Będów i Bródki. Ścieki doprowadzane będą systemem kanalizacyjnym. Przewiduje się również możliwość dowożenia ścieków taborem asenizacyjnym (w ramach posiadanej rezerwy przepustowości obiektu). Przewiduje się, że docelowo, po rozbudowie, oczyszczalnia będzie mogła przyjmować ścieki również z innych miejscowości. Na podstawie wykonanych obliczeń określono następujące wielkości bilansowe dla oczyszczalni ścieków, uwzględniające sumaryczne ilości ścieków doprowadzanych do oczyszczalni (ścieki dopływające siecią kanalizacyjną, ścieki dowożone): 1) dopływ ścieków do oczyszczalni: Q dśr = 132 m 3 /d, Q hmax = 25 m 3 /h, 2) ładunki zanieczyszczeń ścieków dopływających do oczyszczalni: ŁBZT 5 = 66 kg O 2 /d, ŁChZT= 132 kg O 2 /d, Łzaw og = 77 kg/d, 3) wskaźnik RLM ścieków dopływających do oczyszczalni: RLM = 1 100, 4) wskaźniki zanieczyszczeń w ściekach dopływających do oczyszczalni: SBZT 5 = 532 g O 2 /m 3, SChZT = g O 2 /m 3, Szaw og = 579 g/m 3. Planowany układ technologiczny oczyszczalni ścieków uwzględnia: 1) przyjęcie dopływających do oczyszczalni ścieków ze zbiorczego systemu kanalizacyjnego (miejscowości: Nietkowice, Będów, Bródki), 8

10 2) odbiór nieczystości płynnych dowożonych taborem asenizacyjnym, 3) zatrzymanie części stałych oraz separację piasku w sito-piaskowniku, 4) wyrównanie stężeń zanieczyszczeń i przepływów w zbiorniku retencyjnym, 5) biologiczne oczyszczanie osadem czynnym w rektorze sekwencyjnym SBR z symultaniczną tlenową stabilizacją osadu (usuwanie związków węgla, zawiesiny), 6) magazynowanie osadu nadmiernego ze wstępnym grawitacyjnym zagęszczaniem, 7) mechaniczne zagęszczanie i odwadnianie osadu, 8) higienizację osadu, 9) odprowadzenie ścieków oczyszczonych do odbiornika, 10) magazynowanie osadu odwodnionego i zhigienizowanego. Procesy oczyszczania ścieków realizowane będą przede wszystkim w następujących podstawowych obiektach i urządzeniach: a) lokalna przepompownia ścieków, b) stacja mechanicznego oczyszczania ścieków - instalacja sito-piaskownika, punkt zlewny nieczystości ciekłych dowożonych taborem asenizacyjnym, c) zbiornik retencyjno-uśredniający ścieków surowych, d) reaktor biologiczny (SBR) z symultaniczną tlenową stabilizacją osadu, e) komora zasuw, f) komora rozdziału ścieków, g) zbiornik magazynowy osadu, h) pompownia ścieków oczyszczanych, i) komora pomiarowa ścieków oczyszczonych, j) stacja odwadniania i higienizacji osadu, k) zadaszone miejsce na kontener osadu, l) składowisko osadu odwodnionego, m) wylot ścieków oczyszczonych do odbiornika. Ponadto wybudowane zostaną obiekty towarzyszące, infrastruktura techniczna i drogowa, ogrodzenie terenu, nasadzenia zieleni. Poniżej przedstawiono charakterystykę podstawowych obiektów i urządzeń. Lokalna przepompownia ścieków W ramach inwestycji przewiduje się: wykonanie zbiornika czerpnego pomp, instalację wyposażenia przepompowni (pompy, armatura, rurociągi). Do przepompowni trafiać będą ścieki z kanalizacji wewnętrznej, odcieki z instalacji mechanicznego odwadniania osadu oraz składowiska osadu. Z przepompowni ścieki tłoczone będą przez pompy zatapialne do stacji mechanicznego oczyszczania ścieków. 9

11 Planowany zbiornik przepompowni posiadał będzie kształt koła o średnicy wewnętrznej 150 cm. Obiekt wykonany będzie z prefabrykowanych kręgów betonowych o średnicy 1,5 m i głębokości ok. 2,8 m, kryty, całkowicie zagłębiony w ziemi. Wewnątrz przepompowni planuje się zainstalowanie dwóch pomp zatapialnych. Stacja mechanicznego oczyszczania ścieków Stacja mechanicznego oczyszczania ścieków obejmować będzie instalację sito-piaskownika oraz punkt zlewny ścieków dowożonych, zlokalizowane w budynku socjalno technicznym. Instalacja sito-piaskownika W części mechanicznej oczyszczalni przewidziano zastosowanie zintegrowanego urządzenia do mechanicznego oczyszczania ścieków. Ścieki doprowadzane z przepompowni będą kierowane na sito spiralne o prześwicie 6 mm, gdzie nastąpi separacja ciał stałych, które będą płukane, odsączane, zagęszczane i transportowane na zewnątrz do pojemników. Następnie strumień ścieków wprowadzany będzie na piaskownik poziomy, w którym usuwany będzie piasek, transportowany na zewnątrz do pojemników. Cały proces oczyszczania jest zamknięty i hermetyczny. Całość urządzenia wykonana jest ze stali nierdzewnej. Praca urządzenia jest w pełni zautomatyzowana. Projektowane urządzenie w sposób kompleksowy rozwiązuje problem mechanicznego oczyszczania ścieków. Ścieki po przepłynięciu przez urządzenia sito-piaskownika poprzez zbiornik retencyjnouśredniający kierowane będą do reaktora SBR. Punkt zlewny nieczystości ciekłych dowożonych taborem asenizacyjnym Punkt zlewny umieszczony będzie w pomieszczeniu stacji mechanicznego oczyszczania ścieków znajdującym się w budynku technicznym. Przewidziano punkt zlewny wyposażony w: karty magnetyczne identyfikujące dostawcę ścieków, urządzenie do pomiaru ilości dowożonych ścieków, urządzenie do pomiaru jakości dowożonych ścieków (ph ), automatyczną zasuwę z napędem pneumatycznym, blokadę odbioru ścieków po przekroczeniu parametru ph ścieków. Wyposażenie stacji zlewnej stanowić będzie specjalny panel sterujący i pomiarowy, który odpowiada za przyjmowanie ścieków od dostawców. Dostarczone przez dostawcę ścieki tłoczone będą poprzez stację zlewną bezpośrednio na sito-piaskownik. Opróżnianie beczkowozów odbywać się będzie poprzez elastyczny wąż ze szczelnym szybkozłączem. W obrębie miejsca zrzutu przewidziano wyprofilowane i utwardzone podłoże z betonu szczelnego, wpust uliczny odprowadzający ewentualne rozlewiska do kanalizacji oraz zawór czerpalny z wężem dla utrzymania czystości. Zbiornik retencyjno-uśredniający ścieków surowych W planowanym układzie przewidziano porcjowe zasilane reaktora ze zbiornika retencyjnego. Dzięki takiemu rozwiązaniu można szybko podnieść do maksymalnego poziomu stężenie zanieczyszczeń organicznych w reaktorze. Osiągane też są optymalne warunki konieczne do tworzenia osadu czynnego o dobrych właściwościach sedymentacyjnych. Przy zastosowaniu omawianego rozwiązania poszczególne fazy oczyszczania ścieków są uniezależnione od 10

12 obciążeń hydraulicznych oczyszczalni i mogą być w odpowiedni sposób dostosowane do istniejących warunków. Ścieki surowe doprowadzane będą do zbiornika retencyjno-uśredniającego poprzez projektowany układ mechanicznego oczyszczania ścieków. Planowane orientacyjne parametry technologiczne zbiornika: średnica: 7,0 m, powierzchnia czynna: ok. 40 m 2, głębokość całkowita: 4,8 m, głębokość czynna: 4,0 m, objętość czynna: ok. 160 m 3. W omawianym przypadku przewidziano w zbiorniku retencyjno-uśredniającym instalację dwóch pomp zatapialnych do ścieków. Pompy pracować będą w układzie 1+1 (pompa pracująca + pompa awaryjna). W celu uśrednienia składu zanieczyszczeń oraz zapobieganiu sedymentacji zawiesiny w zbiorniku przewidziano montaż mieszadła zanurzalnego. Ścieki ze zbiornika retencyjno-uśredniającego tłoczone będą bezpośrednio do nowo projektowanego reaktora sekwencyjnego SBR. Reaktor sekwencyjny SBR Pod pojęciem sekwencyjnych reaktorów porcjowych rozumie się obiekty służące biologicznemu oczyszczaniu ścieków, które pracują według następujących zasad: do biologicznego oczyszczania ścieków stosuje się osad czynny, biologiczne procesy oczyszczania i oddzielenie osadu czynnego od oczyszczonych ścieków odbywa się w tym samym zbiorniku (technologia jednozbiornikowa), oczyszczone ścieki doprowadzone są do zbiornika w sposób okresowy (praca okresowa). Zastosowanie sekwencyjnych reaktorów porcjowych pozwala na wysoką efektywność usuwania substancji organicznych, zapewnia wymaganą sprawności układu technologicznego, przy dużej nierównomierności dopływu zarówno ilości jak i ładunku zanieczyszczeń, (z czym, z uwagi na charakter jednostek osadniczych, mamy do czynienia w omawianym przypadku). Proces sekwencyjnego oczyszczania ścieków odpowiada w formie przepływowemu zbiornikowi kaskadowemu, z tą różnicą, że poszczególne fazy procesu przebiegają wzdłuż ściśle określonego cyklu (okresu czasu) w tym samym zbiorniku. W zbiornikach, które są napełniane w ograniczonym przedziale czasu, występujące po zakończeniu fazy napełniania zmiany dopływu do oczyszczalni nie mają wpływu na stopniowy przebieg procesu. Trwanie poszczególnych faz procesu można wydłużyć lub skrócić odpowiednio do chwilowych warunków dopływu ścieków. W planowanym układzie technologicznym oczyszczalni przewidziano jeden reaktor sekwencyjny z symultaniczną tlenową stabilizacją osadu o parametrach orientacyjnych: średnica wewnętrzna zbiornika: 11,0 m, powierzchnia w rzucie 95,0 m 2, głębokość całkowita zbiornika: 6,0 m, 11

13 głębokość czynna zbiornika: 5,5 m, objętość czynna: ok. 530 m 3. Podstawowym wyposażeniem reaktora będzie turbina napowietrzająca wraz z systemem pływającym opartym na trzech pływakach (zapewniający stałe zanurzenie łopat turbiny bez względu na poziom ścieków w zbiorniku), dekanter ścieków oczyszczonych, pompa osadu nadmiernego, układ pomiaru poziomu, układ pomiaru stężenia tlenu, temperatury, rurociągi wewnętrzne, drabina zejściowa, wentylacja grawitacyjno-mechaniczna. Wszystkie elementy metalowe (turbina, system pływający, rurociągi, drabina) będą wykonane z stali kwasoodpornej. Wydajność układu napowietrzania będzie płynnie regulowana w funkcji stężenia tlenu rozpuszczonego w mieszaninie ścieków i osadu czynnego. W sytuacjach awaryjnych demontaż turbiny będzie odbywać się bez konieczności opróżniania zbiornika. Silnik turbiny będzie dostoswany do współpracy z przetwornicą częstotliwości. Odpływ ścieków oczyszczonych Z uwagi na usytuowanie wysokościowe reaktorów SBR w planowanym rozwiązaniu przyjęto grawitacyjny układ odprowadzania ścieków oczyszczonych. Odpływ ścieków z reaktora prowadzony będzie poprzez dekanter. Połączenie przegubowe wlotu i wylotu dekantera oraz lina ze stali nierdzewnej, o długości regulowanej za pomocą podnośnika elektrycznego, umożliwiają zmianę jego położenia i grawitacyjne odprowadzenie ścieków oczyszczonych. Wyżej wymieniony, z uwagi na projektowane rozwiązanie części biologicznej oczyszczania ścieków - reaktor sekwencyjny SBR, powinien gwarantować możliwie krótkotrwały odpływ żądanej objętości reaktora. Czas trwania odpływu zależnie od współczynnika dekantacji zazwyczaj wynosi od 30 do 90 min. W omawianym przypadku przy trzech cyklach na dobę czas dekantacji (spustu ścieków oczyszczonych) został przyjęty na poziomie 60 min. Minimalna wymagana wydajność dekantera wynosi 44,0 m 3 /h. Odpływ osadu nadmiernego i osadu pływającego W odróżnieniu do konwencjonalnych metod oczyszczania ścieków osadem czynnym, odpływ osadu nadmiernego z reaktora sekwencyjnego odbywa się tylko przez określony czas w trakcie cyklu. Osad nadmierny będzie odprowadzany po zakończeniu fazy sedymentacji, w końcowej fazie odpływu ścieków oczyszczonych z dna reaktora. Do odprowadzania osadu nadmiernego przewidziano pompę zatapialną. Osad nadmierny z reaktora sekwencyjnego odprowadzany będzie do zbiornika magazynowego osadu. Nie przewiduje się wykorzystywania procesów chemicznego strącania fosforu. Zaprojektowany układ oczyszczania ścieków w pełni gwarantuje uzyskanie parametrów ścieków oczyszczonych zgodnie z obowiązującymi przepisami. Przepompownia ścieków oczyszczonych W ramach inwestycji przewiduje się wykonanie: zbiornika czerpnego pomp, instalacji wyposażenia przepompowni (pompy, armatura, rurociągi). Obiekt wykonany będzie z prefabrykowanych kręgów betonowych o średnicy 2,5 m i głębokości ok. 2,8 m, kryty całkowicie zagłębiony w ziemi. Komora pomiarowa ścieków oczyszczonych 12

14 Do pomiaru ilości odprowadzanych ścieków oczyszczonych planuje się przepływomierz elektromagnetyczny. Przepływomierz zainstalowany zostanie w komorze przepływomierza wykonanej z prefabrykowanych kręgów betonowych o średnicy wewnętrznej 200 cm, znajdującej się na rurociągu grawitacyjnym odprowadzającym ścieki oczyszczone z reaktora SBR do odbiornika. Wyżej wymieniona komora wyposażona będzie również w trzy zasuwy z napędem ręcznym. Profil hydrauliczny rurociągu odpływowego będzie zapewniał zasyfonowanie projektowanego przepływomierza. Wentylacja komory odbywać się będzie poprzez dwie rury wywiewne zamontowane w górnej płycie komory. Oczyszczone ścieki poprzez układ pomiarowy odprowadzane będą rurociągiem tłocznym do kanału pompowego Bródki I zlokalizowanego na dz. nr 80 obręb Bródki. Zbiornik magazynowy osadu W planowanym układzie przewiduje się okresowe magazynowanie ustabilizowanego tlenowo osadu nadmiernego. Średnia dobowa objętość osadu nadmiernego w omawianym przypadku będzie kształtowała się na poziomie ok. 6,5 m3/d (sucha masa osadu ok. 66 kg/d). Osad magazynowany w zbiorniku będzie zagęszczany do poziomu ok. 98,5 %. Objętość osadu zagęszczonego będzie wynosiła ok. 4,3 m3/d. Objętość zbiornika pozwala na magazynowanie osadu przez okres, co najmniej 35 d. Parametry orientacyjne zbiornika magazynowego osadu: średnica: 6,0 m, powierzchnia czynna: ok. 29 m 2, głębokość całkowita: 6,0 m, głębokość czynna: 5,5 m, objętość czynna: ok. 160 m 3. Przy planowanym czasie przetrzymania (magazynowania osadu), w przypadku okresowego odprowadzania wód nadosadowych ze zbiornika, na początek układu oczyszczania ścieków uzyskuje się wymierne korzyści w tym: zmniejszenie objętości osadu, homogenizację i stabilizację osadu. Ciecz nadosadowa z dekantera oraz przelewu awaryjnego odprowadzana będzie grawitacyjnie do lokalnej przepompowni ścieków. W ramach wyposażenia przewiduje się montaż w zbiorniku dwóch mieszadeł zanurzalnych. Zastosowanie mieszadeł ogranicza sedymentację oraz pozwala na homogenizację zmagazynowanego w zbiorniku osadu nadmiernego. Do odprowadzania osadu zagęszczonego zaprojektowano pompę. Stacja odwadniania osadu Osad wstępnie zagęszczony grawitacyjnie (w zbiorniku magazynowym osadu) poddawany będzie procesowi mechanicznego odwadniania. W planowanym układzie technologicznym oczyszczalni instalacja do mechanicznego odwadniania osadu zostanie zlokalizowana w jednym z pomieszczeń budynku stacji mechanicznego oczyszczania ścieków oraz odwadniania i higienizacji osadu. Orientacyjne parametry pracy stacji: 13

15 tygodniowy czas pracy instalacji: dobowy czas pracy instalacji: wymagana wydajności instalacji: PROCOROL Sp. z o. o. 3 dni/tydzień, 4h/d, 2,5 m3/h. Do odwadniania osadu ustabilizowanego projektuje się kompletną instalację obejmującą prasę do odwadniania z niezależnym zagęszczaczem i z zespołem do odzysku wody płuczącej. W skład planowanego urządzenia wchodzą 2 podstawowe elementy zespolone w jedną zwartą konstrukcję - zagęszczacz wstępny i właściwa prasa taśmowa. W zagęszczaczu wstępnym następuje wstępne odseparowanie wody, zwiększające koncentrację osadu uwodnionego z 1,0-3,0% do wartości 5,0-12,0%. Zastosowanie zespolonego zagęszczacza wstępnego umożliwia odwadnianie osadów o dużym uwodnieniu początkowym. Zawartość suchej masy w osadzie odwodnionym będzie zależała od składu, jakości i stopnia stabilizacji osadu. Dla osadów stabilizowanych tlenowo zawiera się w granicach 15-22%. Dla dobrze ustabilizowanych osadów typowy zakres wynosi 18-22%. Układ higienizacji osadu Do higienizacji osadu ustabilizowanego przewidziano instalację kompletnego ciągu higienizacji osadu wapnem, w którego skład wchodzą: urządzenie do higienizacji osadów wapnem, przenośnik ślimakowy osadu z wapnem transportujący osad wymieszany z wapnem do wiaty załadunkowej osadu odwodnionego zblokowanej z nowo projektowanym budynkiem socjalno-technicznym. Urządzenie przeznaczone jest do dozowania wapna do odwodnionego osadu i może współpracować z dowolną instalacją składającą się np. z prasy do odwadniania osadów oraz przenośnika ślimakowego transportującego odwodniony osad. Osad wymieszany z wapnem podczas obrotów przenośnika ulega higienizacji - niszczone są pasożyty i drobnoustroje chorobotwórcze w wyniku czasowego podniesienia ph (do ok. 12). Higienizowany osad jest bezpieczny w stosowaniu oraz nieuciążliwy dla otoczenia. Projektowany zestaw charakteryzuje się niewielkimi wymiarami i przeznaczony jest do instalacji wewnątrz budynku. W skład zestawu do higienizacji osadów wchodzi: zasobnik wapna z komorą opróżniania oraz dozownik wapna. Zasobnik i dozownik są w całości wykonane ze stali nierdzewnej. Zasobnik wapna dopełniany jest w trakcie eksploatacji wapnem w workach, dzięki czemu nie zachodzi zbrylanie się wapna charakterystyczne przy jego dłuższym przechowywaniu. Opróżnianie worków zachodzi w szczelnej komorze górnej (ponad zasobnikiem) w sposób zabezpieczający przed pyleniem na zewnątrz urządzenia. Dozowanie wapna odbywa się w sposób automatyczny, a dawka wapna może być ustalana w zależności od potrzeb (płynna regulacja dozownika motoreduktorem). Wapno dozowane jest do ślimakowego przenośnika osadu, gdzie w trakcie obrotów ślimaka ulega wymieszaniu z osadem. Prawidłowy zsyp wapna z zasobnika do dozownika zabezpieczony jest elektrowibratorem Przyjmuje się, że dawka wapna w celu higienizacji osadu powinna być utrzymywana na poziomie ok. 200 kg/t s.m osadu. Zadaszone miejsce na kontener osadu Osad odwodniony trafiać będzie przenośnikiem ślimakowym do kontenera zlokalizowanego poza budynkiem. Miejsce na kontener wyposażone będzie w zadaszenie. 14

16 Składowisko osadu odwodnionego W przypadku braku możliwości odbiór osadu (w czasie ograniczonej wegetacji roślin) odwodniony, ustabilizowany i zhigienizowany osad będzie gromadzony na zadaszanym składowisku osadu odwodnionego. Składowisko osadu zaplanowano jako otwartą wiatę żelbetową ze ścianami o wysokości 1,5 m zadaszoną dachem o konstrukcji stalowej. Powierzchnia składowiska osadu uwarunkowana jest wymaganym czasem składowania z uwagi na możliwości rolniczego lub przyrodniczego wykorzystania osadu. Długość okresu wegetacji dla omawianego obszaru wynosi 225 dni wymagany minimalny czas magazynowania osadu 140 dni. W opisywanym przypadku wielkość składowiska osadu odwodnionego pozwala na półroczny okres deponowania osadu na terenie oczyszczalni ścieków. W układzie technologicznym oczyszczalni (przeróbki osadów) będzie produkowany osad ściekowy odwodniony, zhigienizowany i ustabilizowany, co umożliwia jego transport w szczelnych kontenerach, przyczepach poza oczyszczalnię ścieków. Zagospodarowanie rolnicze osadu będzie wymagało spełnienia przez użytkownika oczyszczalni ścieków przepisów: Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych, Dyrektywy Rady 86/278/EEC z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, a szczególnie gleb, przystosowania osadów ściekowych w rolnictwie, a w szczególności wykonania następujących procedur i czynności: rozpoznania warunków glebowych i gruntowo-wodnych potencjalnych areałów, na których można byłoby zagospodarować osad (w tym określenie maksymalnej dawki pierwiastków limitujących w przeliczeniu na ilość osadów na poszczególnych areałach), rozpoznania spraw własnościowych i podpisanie odpowiednich umów z właścicielami gruntu na deponowanie tego osadu wraz z określeniem zasad postępowania, przeprowadzenia serii badań produkowanego na oczyszczalni osadu, celem określenia stężeń pierwiastków i związków limitujących, określenia programu wywozu osadów. Budynek socjalno-techniczny Budynek zostanie wykonany w technologii tradycyjnej. W budynku przewidziano następujące pomieszczenia: stacji mechanicznego oczyszczania, stacji mechanicznego odwadniania osadu, sterownię, pomieszczenie gospodarcze, pomieszczenia socjalne, pomieszczenie na wapno chlorowane, pomieszczenie agregatu prądotwórczego, 15

17 Budynek wyposażony w instalację elektryczną, wodociągową, kanalizacyjną, technologiczną i wentylacyjną. Ogrzewanie elektryczne. W pomieszczeniu stacji mechanicznego oczyszczania ścieków i mechanicznego odwadniania osadów wentylacja grawitacyjno-mechaniczna sprzężona będzie z systemem detekcji gazów niebezpiecznych. W budynku przewidziano niezbędne wyposażenie socjalne, techniczne, laboratoryjne i p-poż. W celu oczyszczenia powietrza złowonnego ujmowanego z hali sito-piaskownika oraz stacji odwadniania osadu przewiduje się zastosowanie kompletnego urządzenia biofiltra. Agregat prądotwórczy W celu zabezpieczenia pracy oczyszczalni ścieków przed awarią (brak zasilania) nowo projektowany układ technologiczny będzie wyposażony w przewoźny agregat prądotwórczy. Moc agregatu powinna umożliwiać podtrzymanie na ruchu podstawowej grupy urządzeń technologicznych niezbędnych do zachowania ciągłości pracy ciągu technologicznego oczyszczania ścieków. Sieci międzyobiektowe Na potrzeby oczyszczalni ścieków wybudowane zostaną rurociągi technologiczne międzyobiektowe oraz sieć wodno-kanalizacyjna. Zakłada się, że wszystkie procesy technologiczne oraz działanie wszystkich urządzeń oczyszczalni będą kontrolowane automatycznie przy pomocy zainstalowanych urządzeń pomiarowych, regulacja procesów prowadzona będzie w sposób automatyczny przy pomocy sterowników i komputera. Substancje chemiczne zastosowane będą jedynie w procesie higienizacji osadu. Wapno w postaci palonej (CaO) magazynowane będzie w zamkniętym silosie napełnianym pneumatycznie. Ponieważ wapno w postaci suchej podawane jest do osadu w postaci suchej (nie ma bezpośredniego kontaktu z wodą), nie istnieje niebezpieczeństwo powstania agresywnego dla środowiska mleka lub wody wapiennej (silnych zasad), stąd w wyniku magazynowana i dawkowania wapna nie istnieje zagrożenie dla środowiska. Wapno zmieszane z osadem powoduje podniesienie odczynu do ph 9,5 jako taki osad nie jest szkodliwy dla środowiska podnosi zdolność do neutralizacji kwasów. W związku z tym, nie przewiduje się specjalnych rozwiązań zabezpieczających środowisko gruntowo-wodne przed zanieczyszczeniem. Wymagania jakości ścieków oczyszczonych reguluje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz przepisy Unii Europejskiej - Dyrektywa Rady nr 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r., dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych. Stwierdza się, że ścieki oczyszczone w przedmiotowej oczyszczalni ścieków nie będą wprowadzane do jezior i ich dopływów ani bezpośrednio do sztucznych zbiorników wodnych usytuowanych na wodach płynących. Wartości podstawowych zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych odprowadzanych z oczyszczalni w Bródkach o obciążeniu poniżej RLM nie mogą przekraczać wartości ustalonych w przepisach prawa, przedstawionych w tabeli poniżej. 16

18 Tabela nr 1. Wymagane parametry ścieków oczyszczonych wg Rozporządzenia Parametr Ministra Środowiska wg Dyrektywy Rady BZT 5 40 g/m 3 - ChZT 150 g/m 3 - Zawiesina ogólna 50 g/m 3 - Azot ogólny - - Fosfor - - Planowana technologia oczyszczania ścieków w pełni gwarantuje osiągnięcie parametrów ścieków oczyszczonych zgodnie z przepisami prawa. Odbiornik ścieków oczyszczonych Odbiornikiem ścieków oczyszczonych będzie urządzenie melioracji podstawowych kanał pompowy Bródki I zlokalizowany na działce nr 80 obręb Bródki. Jest to obszar JCWP o kodzie RW , kategorii wód rzecznych o powierzchni zlewni 83,91 km2. Kanał Bródki I jest odbiornikiem wód ze zmeliorowanych w jego zlewni gruntów rolnych i wraz ze stacją pomp Bródki pełni funkcję regulacyjną dla utrzymania optymalnych poziomów wód w przyległych gruntach. Kanał Bródki I ma ujście do Kanału Pomorskiego w km 1+115, natomiast Kanał Pomorski do cieku Ołobok. Na obecnym etapie Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze wydał zgodę na odprowadzanie ścieków oczyszczonych do odbiornika. Ponadto zobowiązał Inwestora do utrzymywania kanału w należytym stanie technicznym na odcinku od rurociągu wprowadzającego ścieki do zbiornika wyrównawczego przy stacji pomp Bródki, tj. na odcinku ok. 500 m. Zgodnie z informacją LZMiUW w Zielonej Górze oraz WIOŚ w Zielonej Górze brak jest danych na temat jakości i ilości wód płynących w kanale. Na fotografii nr 2 i 3 pokazano aktualny stan odbiornika w miejscu planowanego wprowadzania ścieków oczyszczonych. Fotografia nr 2. Odbiornik ścieków oczyszczonych Źródło Procorol 17

19 Fotografia nr 3. Odbiornik ścieków oczyszczonych Źródło - Procorol Warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji Na potrzeby budowy oczyszczalni ścieków przewiduje się zajęcie całego terenu przewidzianego na jej lokalizację, na którym magazynowane będą materiały budowlane, maszyny i urządzenia budowlane oraz środki transportu. W celu budowy oczyszczalni przewiduje się wykonywanie wykopów, w tym głębokich (przy budowie obiektów podziemnych, bądź zagłębionych w ziemi). Przewiduje się wywiezienie gruntu stanowiącego nadwyżki po wykonywanych wykopach. Na podstawie danych geotechnicznych terenu planowanej inwestycji stwierdza się, że występują tam grunty nośne i słabonośne. Grunty nośne (piaski średnie i drobne) posiadają korzystne parametry geotechniczne i mogą być ponownie wykorzystywane przy zasypywaniu wykopów. Grunty słabonośne (torfy) występujące na głębokości do 0,5 m pod powierzchnią terenu będą musiały zostać usunięte z uwagi na niekorzystne parametry geotechniczne. W ich miejsce wykorzystane zostaną ewentualne nadwyżki gruntów nośnych, bądź grunty dowiezione spoza terenu inwestycji. Jednocześnie w związku ze stwierdzoną koniecznością odpowiedniego zagęszczenia wykorzystywanych ponowie do zasypania wykopów gruntów nośnych może zaistnieć konieczność dostarczenia ich dodatkowych ilości. W ramach tego zadania przewiduje się również budowę drogi dojazdowej do obiektu. Realizacja inwestycji spowoduje istotną zmianę w dotychczas niezagospodarowanym terenie przeznaczonym na budowę oczyszczalni. Zakłada się jednak, że przewidywane zagospodarowanie terenu z zachowaniem zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, w szczególności obejmujące estetyczne wykonanie obiektów oraz obsadzenie terenu zielenią, nie zmniejszy walorów krajobrazowych rozpatrywanego obszaru. Teren budowy będzie ogrodzony i zabezpieczony przed dostępem osób niepowołanych. 18

20 1.2. Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych Przedmiotowe przedsięwzięcie ma na celu uporządkowanie gospodarki ściekowej w północnej części gminy Czerwieńsk poprzez odprowadzenie ścieków od mieszkańców miejscowości Nietkowice, Brody i Bródki do oczyszczalni ścieków w Bródkach. Prowadzone w oczyszczalni ścieków procesy technologiczne polegać będą na redukcji zanieczyszczeń obecnych w ściekach dopływających i dowożonych do oczyszczalni, przy zastosowaniu procesów mechaniczno biologicznego oczyszczania, do poziomu wymaganego przepisami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, Dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych oraz stosownego pozwolenia wodno prawnego na odprowadzanie oczyszczonych ścieków do odbiornika. Ponadto zastosowane procesy technologiczne obejmować będą przeróbkę osadów ściekowych powstałych w wyniku oczyszczania ścieków, obejmującą ich stabilizację i odwodnienie, w celu ich dalszego zagospodarowania zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych oraz Dyrektywy Rady 86/278/EWG z 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, a szczególnie gleb, przy stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie. Stwierdza się przy tym, że oczyszczalnia ścieków nie jest projektowana na przyjmowanie ścieków przemysłowych niepodczyszczonych, zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska. Ścieki przemysłowe będą mogły być przyjmowane do oczyszczalni pod warunkiem spełnienia obowiązujących w tym zakresie przepisów, w szczególności Rozporządzenia Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych i Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie warunków wprowadzania nieczystości ciekłych do stacji zlewnych, a ponadto po podpisaniu właściwej umowy z eksploatatorem oczyszczalni ścieków, regulującej zasad przyjmowania ścieków przemysłowych, w tym wymagane ich parametry. Przewidziane do zastosowania przy realizacji przedsięwzięcia rozwiązania techniczno technologiczne cechują się: wysoką efektywnością w odniesieniu do usuwanych zanieczyszczeń obecnych w ściekach oraz w stosunku do stabilizowanych osadów ściekowych, gwarantującą przestrzeganie obowiązujących przepisów, pełną hermetyzacją procesów techniczno technologicznych, gwarantującą zminimalizowanie uciążliwości dla otoczenia oraz bezpieczeństwo pracy, możliwością stałego kontrolowania ilości i jakości ścieków dopływających oraz dowożonych taborem asenizacyjnym i odprowadzanych do odbiornika, zminimalizowaną uciążliwością zapachową (hermetyzacja urządzeń) i ograniczonym wpływem hałasu na otoczenie (lokalizacja urządzeń w obiektach zamkniętych), wysoką sprawnością, łatwością montażu i obsługi w odniesieniu do zastosowanych maszyn i urządzeń, minimalizacją ilości zastosowanych urządzeń, a przez to minimalizacją ilości potencjalnych punktów (miejsc) awarii instalacji, zminimalizowanym ryzykiem wystąpienia awarii poprzez zastosowanie pełnej automatyki pracy urządzeń oraz monitorowania i sterowania procesami technologicznymi, możliwością dostosowania parametrów procesowych do składu i ilości dopływających ścieków (sterowalnością), 19

21 możliwością częściowego lub całkowitego szybkiego wyłączenia z eksploatacji poszczególnych urządzeń, instalacji lub całego obiektu w sytuacji pojawienia się ewentualnych awarii lub nadzwyczajnych zagrożeń, dublowaniem urządzeń o podstawowym znaczeniu technologicznym, pozwalającym na możliwość załączenia urządzeń rezerwowych na wypadek awarii urządzeń podstawowych, dotyczy to również obiektów zasilania energetycznego (sieć energetyczna i rezerwujące ją agregaty prądotwórcze), brakiem oddziaływania transgranicznego, brakiem długofalowego negatywnego oddziaływania na środowisko w aspekcie lokalnym jak i ponadlokalnym, pełnym bezpieczeństwem dla środowiska zarówno na etapie budowy jak i przyszłej eksploatacji obiektu we wszystkich potencjalnych rodzajach oddziaływania Przewidywane wielkości emisji wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia W wyniku funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia powstawać będą następujące rodzaje zanieczyszczeń mogących oddziaływać na środowisko: osady ściekowe, piasek, skratki, ścieki sanitarne i technologiczne powstałe w wyniku płukania sieci kanalizacyjnych oraz działalności własnej oczyszczalni (utrzymania higieny osób oraz miejsc pracy i urządzeń, wykonywanych w laboratorium badań), wody opadowe, odpady o charakterze komunalnym powstałe w wyniku działalności własnej oczyszczalni, spaliny. Głównym odpadem powstającym w efekcie oczyszczania ścieków będą osady ściekowe. Stanowią one usunięte w wyniku oczyszczania na drodze biologicznej zanieczyszczenia wraz z nadmiernym osadem czynnym. Poddawane będą procesom przeróbki, obejmującym stabilizację, mechaniczne zagęszczanie, odwadnianie i higienizację. Uzyskany ostatecznie osad poddawany będzie badaniom fizykochemicznym (szczególnie pod kątem zawartości metali ciężkich) oraz bakteriologicznym w celu ustalenia jego przydatności do dalszego zagospodarowania, określonej przepisami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. Osady ściekowe po procesach obróbki będą magazynowane, a następnie kierowane do kompostowania lub po okresie leżakowania do rolniczego zagospodarowania. Szacuje się, że w oczyszczalni ścieków powstawać będzie średnio ok. 4,3 m 3 /d osadu ustabilizowanego. Obok osadów ściekowych, w wyniku oczyszczania ścieków, powstawać będą także odpady w postaci piasku i innych zanieczyszczeń mineralnych usuwanych ze ścieków na drodze mechanicznego oczyszczania. Ponadto powstawać będą skratki, czyli większe ciała pływające i wleczone, zatrzymywane podczas przepływu ścieków przez sita, stanowiące pierwszy etap oczyszczania ścieków. 20

22 Skratki z krat - kod Przyjęto jednostkową ilość zanieczyszczeń zatrzymywanych na sicie 35l/Mk*a. Przy RLM = 1100 MR dobowa objętość skratek zatrzymanych w części mechanicznej oczyszczalni wyniesie: V = ,035 = 38,5 m 3 /a = 0,1 m 3 /d Ciężar nasypowy 0,75 t/m 3 Skratki będą higienizowane wapnem chlorowanym, a następnie wywożone na składowisko odpadów. Piasek z piaskowników - kod Przyjęto jednostkową ilość piasku 10 l/ma przy RLM Dobowa objętość piasku zatrzymanego w części mechanicznej oczyszczalni wyniesie: V = ,01 = 11,0 m 3 /a = 0,03 m 3 /d Ciężar nasypowy: 1,9 t/m 3 Piasek będzie wywożony na składowisko odpadów. W wyniku działalności własnej oczyszczalni powstawać będą w nieznacznych ilościach stałe odpady komunalne w ilości ok. 5 dm 3 /d. Będą to odpady zmieszane pochodzące z części socjalnej zakładu oraz w niewielkich ilościach z części technologicznej i laboratorium (np. kartony, stłuczka szklana, puszki, itp.). Odpady te będą gromadzone w pojemnikach i wywożone na składowisko odpadów, zgodnie z podpisaną przez właściciela oczyszczalni umową o odbiór odpadów. W trakcie realizacji inwestycji wykonawca robót budowlanych zobowiązany będzie do podpisania umowy na odbiór odpadów. Powstające w trakcie prowadzonych prac odpady będą magazynowane na placu budowy w sposób zabezpieczający przed ewentualnym ich negatywnym wpływem na środowisko i systematycznie odbierane przez firmę zewnętrzną. W sytuacji likwidacji wybudowanych obiektów, powstające odpady byłyby magazynowane na placu budowy i odbierane przez firmę zewnętrzną tak, jak w przypadku etapu realizacji inwestycji. Wody opadowe i roztopowe z terenu oczyszczalni, pochodzące z utwardzonych powierzchni odprowadzane będą powierzchniowo do gruntu pozwalają na to obowiązujące przepisy oraz przewidziane do zastosowania rozwiązania techniczne (ukształtowanie dróg, rezygnacja z budowy krawężników). Ponadto w wyniku prowadzonej działalności eksploatacyjnej sieci i oczyszczalni, tj. na skutek płukania sieci kanalizacyjnych, płukania urządzeń w oczyszczalni, a także w związku z utrzymywaniem higieny osób i miejsc pracy powstawać będą ścieki. Będą one poddawane oczyszczaniu w oczyszczalni. Wszystkie obiekty technologiczne murowane posiadać będą izolację przeciwwilgociową i przeciwwodną w celu zabezpieczenia przedostawania się zanieczyszczeń do gleby. Wszystkie obiekty technologiczne wykonane w technologii żelbetowej zaprojektowane będą w sposób zapewniający ich pełną szczelność (zbrojenie i rodzaj użytych betonów, grubość konstrukcji) w celu zabezpieczenia przedostawania się zanieczyszczeń do gleby. 21

23 2. Opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia W niniejszym raporcie analizowano następujące elementy przyrodnicze środowiska objęte zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia: a) pobór wód w aspekcie zabezpieczenia istniejących ujęć wodnych pod względem sanitarnym oraz zwiększenia ich wydajności, b) gleby w aspekcie ich zanieczyszczenia, c) wody powierzchniowe i podziemne w aspekcie ich zanieczyszczenia, d) atmosfera w aspekcie jej zanieczyszczenia, e) ludzie w aspekcie ochrony ich życia i zdrowia, f) flora i fauna w aspekcie stwarzanych zagrożeń dla poszczególnych gatunków, g) kopaliny w aspekcie ograniczenia możliwości ich wydobycia, h) dobra materialne w aspekcie ich potencjalnego uszkodzenia lub zniszczenia, i) krajobraz w aspekcie jego potencjalnego zakłócenia, j) klimat w aspekcie wpływu przedsięwzięcia na jego zmiany. Ujęcia wody Zaopatrzenie w wodę gminy Czerwieńsk realizowane jest przez Przedsiębiorstwo Obsługi Mienia Komunalnego POMAK Sp. z o.o. w Czerwieńsku, które aktualnie ujmuje wodę w następujących punktach: - trzy studnie wiercone przy ul. Składowej w Czerwieńsku, - studnia przy ul. Zielonogórskiej w Czerwieńsku, - hydrofornia przy Pl. Wolności w Czerwieńsku, - ujęcie kolejowe przy ul. Bocznej wraz ze stacją uzdatniania wody w Czerwieńsku, - ujęcia na terenie wsi: Sudoł, Nietków, Płoty, Nietkowice. Bródki zasilane są z ujęcia wody w Nietkowicach. Woda jest dostarczana usługobiorcom siecią wodociągową o łącznej długości ok. 110 km. Zwodociągowanie gminy wynosi 100 %. Analizując sytuację w zakresie zaopatrzenia gminy w wodę, uznać należy, że stopień zaspokojenia potrzeb mieszkańców jest zadowalający. Nie przewiduje się wystąpienia ryzyka braku dostaw wody do mieszkańców. Wynika to z następujących przesłanek: 1) na terenie gminy funkcjonują dobrze rozwinięte, rozproszone i nie zintegrowane systemy zaopatrzenia w wodę oparte o dużą liczbę lokalnych ujęć wody, 2) istniejące obiekty gospodarki wodnej są ogólnie w dobrym stanie technicznym i w pełni zaspokajają potrzeby mieszkańców i jednostek produkcyjnych zlokalizowanych na terenie gminy. Z uwagi na odległość planowanej oczyszczalni ścieków od ujęć wody nie wystąpi ryzyko zanieczyszczenia ujęć wody ściekami. Ze względu na charakter projektowanego przedsięwzięcia i rozwiązania techniczno - technologiczne - jego realizacja nie będzie wymuszała zmiany wielkości poboru wód przez istniejące ujęcia ani budowy nowych ujęć. Na podstawie przeprowadzonej w roku 2014 przez Powiatową Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Zielonej Górze oceny jakości wody do spożycia stwierdza się, że we wszystkich zbadanych wodociągach (wodociąg publiczny Czerwieńsk, wodociąg publiczny Nietków, wodociąg publiczny Sudoł, wodociąg publiczny Płoty, wodociąg publiczny 22

24 Nietkowice, indywidualne ujęcie wody PKP) woda odpowiada przepisom Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Budowa geologiczna i gleby Budowa geologiczna Na obszarze gminy Czerwieńsk można wyróżnić następujące formy morfologiczne: - Wysoczyzna Lubuska, - Pradolina Warszawsko - Berlińska, - Pagórki Zielonogórskie. Wysoczyzna Lubuska to teren na północ od wsi Sycowice i są to piaszczyste obszary sandru Ołobok powstałe w fazie poznańskiej zlodowacenia północnopolskiego. Część środkowa gminy położona jest w Pradolinie Warszawsko Berlińskiej. Obejmuje obszar od wsi Sycowice do wsi Laski, Nietków, Wysokie i miasta Czerwieńsk. Terasy wyższe pradoliny zbudowane są z piasków i żwirów rzecznych oraz piasków eolicznych - wydmowych. W dolinach rzecznych i zagłębieniach powstały torfy. Terasa dolna pradoliny zbudowana jest z ilastych mad i namułów rzecznych. Południowa część gminy tj. okolice Leśniowa Wielkiego, Sudołu, Płot, Zagórza zbudowana jest z piaszczystych pagórków kemowych o miąższości od kilku do 50 m. Poniżej zalegają gliny morenowe, iły zastoiskowe, oraz iły i mułki trzeciorzędowe silnie zaburzone. Geomorfologicznie omawiany obszar jest fragmentem wysoczyzny lubuskiej z okresu zlodowacenia Wisły. Ukształtowanie powierzchni gminy jest mocno zróżnicowane. Jej środkową częścią stanowi rozległa równina rzeki Odry ograniczona od północy i południa wyraźnymi krawędziami i skłonami wysoczyzn. Na tym fragmencie w rzeźbie terenu wyraźnie zaznaczają swój udział wały przeciwpowodziowe. Północna część gminy to, rozległa równina sandrowa wyniesiona około 20,0 m nad dolinę rzeki Odry. Południowa część gminy posiada zróżnicowaną rzeźbę terenu. Jest to teren pagórkowaty o rozległych stokach i wierzchołkach, łagodnie pofałdowany. Miejscami deniwelacje dochodzą do 15 m, a spadki posiadają nachylenie nawet do 10%. Występują liczne formy wklęsłe z zagłębieniami bezodpływowymi. Najniżej położony obszar znajduje się na rzędnej 43,6 m npm, najwyższe wyniesienie występuje w części południowo - zachodniej gminy i wynosi 112,4 mnpm. Jedynie w pobliżu miejscowości Nietków w wyniku eksploatacji złóż kruszywa systemem odkrywkowym powstały duże zmiany w hipsometrii terenu. Powierzchnia planowanego terenu inwestycji jest płaska, położona na rzędnych pomiędzy 48 a 49 m.n.p.m. Gmina położona jest w rejonie zbudowanym z osadów triasy. Nad nimi zalega warstwa m osadów trzeciorzędu i czwartorzędu. Trzeciorzęd reprezentowany jest przez osady oligoceńskie mioceńskie i plioceńskie. Miąższość osadów trzeciorzędowych waha się od 160 do 300 m. Są to przeważnie piaski drobne i pylaste oraz osady mułkowe. W okolicach Czerwieńska i Nietkowa osady trzeciorzędowe zostały zaburzone glacytektonicznie i miejscami wysoko wyniesione nawet do 50 mppt. W sąsiedztwie wsi Nietków, Sycowice i Leśniów Wielki, Leśniów Mały występują miejsca lokalizacji złóż piasków i pospółek. Eksploatowane jest złoże kruszywa naturalnego Nietków". Miąższość złoża waha się od 2,5 m do 30,0 m. Kopalni towarzyszą gliny i iły występujące poniżej serii żwirowej. Gleby Bonitacja gleb użytków rolnych w gminie według klas przedstawia się następująco: - gleby objęte ochroną w klasach II - IV stanowią 53%, - gleby pozostałe tj. klasy V stanowią 22%, klasy VI i VII stanowią 25%. 23

25 Gleby wyższych klas, tj. lv występują głównie w dolinie Odry. Gleby niższych klas tj. V-Vl występuje głównie w rejonie wsi Będów, Nietkowice, Bródki oraz na mniejszych kompleksach we wsiach Leśniów Wielki, Leśniów Mały, Sudoł, Zagórze, Płoty. Głównymi typami gleb, które występują na terenach gminy są: - mady na obszarze doliny rzeki Odry, które zajmują około 60% terenów rolnych i użytków zielonych, stanowiące kompleksy pszenne dobre i bardzo dobre, żytnie dobre, - muły torfowe wytworzone z torfu niskiego występujące w rejonie cieków wodnych i rzeki Odry, - murszowe mineralne występujące na niewielkich obszarach w rejonie wsi Sycowice, Bródki, Nietkowice, Płoty, Leśniów Wielki, Sudoł, Leśniów Mały, - bielice wytworzone z piasków luźnych słabo gliniastych i gliniastych (piaski i gliny), występujące na terenie miasta a szczególnie w Będowie, Nietkowicach, Bródkach. Obserwuje się stopniową degradację gleb, bo część pól uprawnych od kilku lat leży odłogiem i porasta chwastami, przez co spada ich urodzajność. Zauważa się zaorywanie zbędnych dla rolników pastwisk i łąk i obsiewanie tego areału zbożami. Szczególnie widoczne jest to w polderach zalewowych rzeki Odry. Użytki rolne w roku 2014 obejmowały powierzchnię o wielkości 6,98 ha, co stanowi blisko 36 % powierzchni gminy. Jest to drugi co do wielkości, po gruntach leśnych, sposób wykorzystania gruntów w gminie. Na rysunku nr 3 pokazano strukturę użytkowania gruntów w gminie. Na rysunku nr 4 pokazano strukturę wykorzystania użytków rolnych w gminie. Stwierdza się, że największą powierzchnię zajmują grunty orne, które w 2014 r. stanowiły 4,2 tys. ha, tj. 60 % użytków rolnych. Ponadto znaczna część użytków wykorzystywana jest jako łąki trwałe 28% oraz pastwiska trwałe 9 %. Rys. nr 3. Struktura użytkowania gruntów w gminie Źródło dane GUS za 2014 r. 24

26 Rys. nr 4. Struktura wykorzystania użytków rolnych w gminie Źródło dane GUS za 2014 r. Teren planowanej inwestycji stanowią: łąki trwałe o glebie słabej ŁV, grunty orne słabe RV, grunty orne najsłabsze RVI, lasy o glebie słabej LsV, tereny komunikacyjne droga. Łąki trwałe - gleby słabe ŁV Łąki trwałe i pastwiska trwałe zaliczane do klasy V charakteryzują się w szczególności trwałym, wadliwym układem warunków wodnych. Mogą być one zbyt suche lub zbyt wilgotne w okresie wegetacyjnym. Uprawa łąk trwałych i zbiór mechaniczny są bardzo utrudnione. Woda przeważnie podtapia teren; jeżeli nawet jest to woda zalewowa, nie polepsza ona jakości zbiorów. Powierzchnia jest nierówna i kępiasta. Łąki trwałe i pastwiska trwałe tej klasy usytuowane są na słabo próchniczych, ubogich w składniki pokarmowe glebach mineralnych, na glebach mułowo-torfowych przesuszonych i zbyt mokrych, na glebach torfowych o utrudnionym użytkowaniu i glebach torfowych zdegradowanych. Czynnikami obniżającymi wartość tych siedlisk są w szczególności zakrzaczenie, obecność pni i kamieni, niekorzystne ukształtowanie terenu i inne. Najczęściej w klasie V klasyfikowane są łąki jednokośne, turzycowe i trawiaste, zachwaszczone. W składzie runi przeważają turzyce i gorsze trawy. Traw bardzo dobrych i dobrych jest zaledwie od 5 do 6%. Trawy średniej i gorszej jakości pastewnej stanowią domieszkę (do 20%). Wśród grupy traw dominują trawy gorszej lub złej wartości paszowej, takie jak: trzęślica modra Molinia caerulea, śmiałek darniowy Deschampsia caespitosa bliźniaczka psia trawka Nardus stricta, izgrzyca przyziemna Danthonia decumbens, kłosówka wełnista Holcus lanatus, drżączka średnia Briza media, owsica omszona Avenula pubescens, kostrzewa owcza Festuca ovina. Gleby orne słabe (V) Gleby te są mało żyzne i mało urodzajne. Należą do nich gleby zbyt lekkie, za suche, przydatne do uprawy żyta i łubinu, a w latach obfitujących w opady nadają się pod uprawę ziemniaków 25

27 i seradeli. Do klasy tej zalicza się również płytkie i kamieniste gleby, najczęściej ubogie w materię organiczną oraz gleby zbyt mokre, niezmeliorowane lub nienadające się do melioracji. Dobór odpowiednich roślin w głównej mierze jest uzależniony od stosunków wodnych i stopnia kultury rolnej. Gleby te nadają się pod uprawę tylko niektórych gatunków drzew owocowych. Gleby orne najsłabsze (VI) Gleby te są bardzo słabe, wadliwe, dają plony niskie i niepewne. Podmokłe gleby tej klasy wykazują stale za wysoki poziom wód gruntowych, często występuje storfiały lub zmurszały utwór organiczny. Przeprowadzenie melioracji na tych glebach jest bardzo utrudnione. Nie nadają się do uprawy zbóż i roślin okopowych i powinny być wykorzystywane raczej jako pastwiska. Nie nadają się również pod zakładanie sadów. Należą do tej klasy najgorsze odmiany gleb ornych na torfach, wysoce wadliwe oraz najgorsze gleby murszaste, najgorsze mady piaszczyste, bardzo lekkie lub ciężkie oraz bardzo płytkie rędziny wytworzone z twardych wapieni. Lasy V gleby słabe Do klasy V zalicza się najsłabsze gleby rdzawe, gleby bielicowe, rędziny, lekkie mady oraz gleby torfowe wytworzone z torfów torfowisk przejściowych, które odpowiadają klasie VI gruntów ornych i klasie V łąk trwałych i pastwisk trwałych. Rosną na nich bory świeże, bory wilgotne, bory mieszane świeże, bory mieszane wilgotne, a na terenach nadmiernie uwilgotnionych olsy i bory bagienne. Jakość gleb Gleba powinna podlegać szczególnej ochronie, ponieważ jej skład mineralny w praktyce uważa się za nieodnawialny. W praktyce rolniczej gleby silnie zakwaszone i o bardzo niskiej zawartości przyswajalnych składników należy traktować jako gleby zdegradowane. Odczyn, którego miarę stanowi ph, jest podstawowym i najtrafniej wymierzalnym wskaźnikiem żyzności gleby. Gleby użytków rolnych powinny wskazywać wartość ph w granicach 5,0 7,0. Wartość ph poniżej 4,5 sygnalizuje niebezpieczeństwo degradacji gleby, a wartość powyżej 7,0 świadczy o jej alkalizacji, która może powodować ujemne skutki dla gleby i roślin. Brak jest szczegółowych danych na temat jakości gleb w rejonie miejscowości Bródki. Planowane przedsięwzięcie będzie zrealizowane na terenie niezagospodarowanym, będącym w chwili obecnej nieużytkiem. Wody powierzchniowe i podziemne Cały obszar gminy położony jest w dorzeczu rzeki Odry, która przepływa równoleżnikowo przez środek gminy. Lewostronną dolinę Odry odwadnia kanał Zimny Potok, do którego dopływa z wysoczyzny potok Łącza (Złoty Potok) oraz liczne cieki w postaci rowów przecinających dolinę. Z prawej strony Odry dominują rzeki Gryżyński Potok i Ołobok. Średni przepływ wody w rzece Odra wynosi 216 m3/s, w kanale Zimny Potok 0,69 m3/s, w rzece Gryżyński Potok 0,61 m3/s. Rzeka Odra posiada uregulowane koryto i jest ono dobrze utrzymane. Przepływ wielkiej ilości wody i spływ lodu jest utrudniony przez krzewy i drzewa porastające międzywale. Wały wymagają modernizacji. Urządzenia techniczne, tj. przepusty wałowe i pompownie w Bródkach znajdują się w dobrym stanie. Na Odrze występują dwa okresy stanów wysokich (letni związany z długotrwałymi opadami deszczu i wiosenny związany z roztopami śniegów w zalewach górskich). Wody stanów wysokich mieszczą się na ogół w obrębie wałów przeciwpowodziowych. Miały jednak miejsce stany, kiedy wody rozlały się na obszary poza wałami, zalewając znaczne obszary doliny. Ekstremalne wodostany Odry odnotowane na stacji wodowskazowej w Nietkowicach wynoszą: 26

28 - absolutne maksimum 700 cm w 1854 r., - absolutne minimum 100 cm w 1947 r., - alarmowy 400 cm. Cała miejscowość Bródki oraz teren planowanej inwestycji zlokalizowane są na obszarach, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q = 0,2%). Na terenie gminy znajdują się 24 zbiorniki wodne, w tym 7 jezior, 14 stawów rybnych oraz 3 inne zbiorniki. Największym jeziorem jest Jatnik o powierzchni 12,0 ha i maksymalnej głębokości 12,7 m. Inne jeziorka to Księżno o powierzchni 6,0 ha i maksymalnej głębokości 4,5 m, Bagienko o powierzchni 2,2 ha, maksymalnej głębokości 1,3 m. Hydrografia w rejonie inwestycji została pokazana na rys. nr 5. Rys. nr 5. Hydrografia w rejonie inwestycji Źródło opracowanie własne na podstawie mapy hydrograficznej Jakość wód powierzchniowych Jakość wód powierzchniowych na terenie województwa lubuskiego jest wynikiem presji związanej z poborem wody, odprowadzaniem do wód ścieków komunalnych i przemysłowych oraz z dopływem zanieczyszczeń z tzw. źródeł przestrzennych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U poz. 1482) elementy fizykochemiczne, biologiczne i hydromorfologiczne klasyfikuje się na podstawie kryteriów wyrażonych jako wartości graniczne wskaźników jakości wód, z uwzględnieniem typów wód powierzchniowych. Wartości graniczne wskaźników charakteryzujących warunki tlenowe (warunki natlenienia) i zanieczyszczenia organiczne, odnoszące się do jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, takich jak struga, strumień, potok, kanał oraz rzeka, niewyznaczonych jako jednolite części wód sztuczne lub silnie zmienione, są następujące: Tabela nr 2 - Wartości graniczne wskaźników charakteryzujących warunki tlenowe Lp. Nazwa wskaźnika jakości wód Jednostka Wartość graniczna wskaźnika jakości wód właściwa dla klasy I II III IV V 1 BZT 5 mgo 2 /dm3 3 6 Wartości granicznych nie ustala się 2 ChZT mgo 2 /dm Wartości granicznych nie ustala się 27

29 3 Zawiesina ogólna mg/dm Wartości granicznych nie ustala się Źródło - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U poz. 1482) Stan ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych klasyfikuje się przez nadanie jednolitej części wód powierzchniowych jednej z pięciu klas jakości wód. Tabela nr 3 Klasyfikacja stanu ekologicznego JCWP Klasa jakości wód Stan ekologiczny I Bardzo dobry II Dobry III Umiarkowany IV Słaby V Zły Źródło - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U poz. 1482) Analizę stanu czystości wód powierzchniowych oparto o wyniki badań prowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Zielonej Górze. Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych za lata wykonywana była m.in. na rzece Ołobok w dwóch punktach pomiarowych powyżej ujścia Świebodki oraz przy ujściu do Odry (most drogowy w rejonie m. Bródki). Najbliżej planowanego przedsięwzięcia znajduje się punkt kontrolny przy ujściu Ołoboku do Odry punkt kontrolny znajduje się za punktem zrzutu ścieków oczyszczonych. Jest to obszar JCWP o kodzie RW , kategorii wód rzecznych o powierzchni zlewni 83,91 km 2. Wyniki oceny stanu wód w tym punkcie określone na podstawie badań przeprowadzonych w roku 2011 przedstawiają się następująco: klasa elementów biologicznych I potencjał ekologiczny maksymalny, fitobentos I stan bardzo dobry, klasa elementów hydromorfologicznych I potencjał ekologiczny maksymalny, temperatura I stan bardzo dobry, tlen rozpuszczony I stan bardzo dobry, BZT5 II stan dobry, OWO I stan bardzo dobry, przewodność I stan bardzo dobry, twardość ogólna I stan bardzo dobry, odczyn ph I stan bardzo dobry, azot amonowy I stan bardzo dobry, azot Kjejahla I stan bardzo dobry, azot azotanowy I stan bardzo dobry, azot ogólny I stan bardzo dobry fosforany II stan dobry fosfor ogólny I stan bardzo dobry, klasa elementów fizykochemicznych II potencjał ekologiczny dobry, stan / potencjał ekologiczny dobry. Na rys. nr 6 pokazano stopień zagrożenia eutrofizacją wód w rejonie planowanej inwestycji, określony na podstawie badań przeprowadzonych w latach Stwierdza się, że cały odcinek Odry zlokalizowany w rejonie planowanej inwestycji jest zagrożony eutrofizacją spowodowana zrzutem ścieków komunalnych. 28

30 Rys. nr 6. Stopień zagrożenia eutrofizacją wód w rejonie planowanej inwestycji Źródło Opracowanie własne na podstawie mapy WIOŚ w Zielonej Górze Na rys. nr 7 i 8 pokazano stan chemiczny oraz stan i potencjał ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych w rejonie planowanej inwestycji badanych w roku 2013 z uwzględnieniem dziedziczenia ocen za lata Stwierdza się, że stan chemiczny wód za ujściem rzeki Ołobok do Odry klasyfikuje się poniżej stanu dobrego. W odniesieniu do stanu i potencjału ekologicznego, będącego określeniem jakości struktury i funkcjonowania ekosystemu wód powierzchniowych, sklasyfikowanej na podstawie wyników badań elementów biologicznych oraz wspierających je wskaźników fizykochemicznych i hydromorfologicznych, stwierdza się, że jest on dobry lub umiarkowany. Na tej podstawie jednolitą część wód ocenia się jako będącą w stanie złym. Rys. nr 7. Stan chemiczny jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych w rejonie planowanej inwestycji Źródło Opracowanie własne na podstawie mapy WIOŚ w Zielonej Górze 29

31 Rys. nr 8. Stan i potencjał ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych w rejonie planowanej inwestycji Źródło Opracowanie własne na podstawie mapy WIOŚ w Zielonej Górze Największe jezioro gminy Jatnik, zlokalizowane jest w odległości ok. 9 km od miejscowości Bródki. Nie ma danych na temat jakości wód w jeziorze. Najbliżej miejscowości Bródki zlokalizowane jest jezioro Lubach ok. 7 km. Brak jest danych na temat jakości wód w tych jeziorach. Wody podziemne Na obszarze gminy można wyróżnić dwa regiony hydrogeologiczne tj. Pradolina Warszawsko - Berlińska i Pagórki Zielonogórskie. W pradolinie występuje tylko jedna warstwa wodonośna o miąższości 10^50 m. Chemizm wód tej warstwy poprawia się w miarę zbliżania się do wysoczyzny. W okolicach wsi Sycowice udokumentowane są duże zasoby dobrej wody podziemnej. Zalegają one rynnę rzeki Gryżyński Potok, a ich zasoby ocenia się na 100 tys. m 3. Na dużym obszarze gminy w jej części południowo - wschodniej obejmującej tereny wokół miasta Czerwieńsk, wsi Zagórze, Płoty, Wysokie oraz w pobliżu wsi Nietków, Nietkowice, Bródki znajduje się zbiornik wód podziemnych o zasobach ocenianych na 30 tys. m 3. Oba zbiorniki zostały zaliczone do obszarów o Najwyższej Ochronie Wód (ONO). Na krawędzi wysoczyzny i pradoliny występują liczne źródła w okolicach wsi Laski, Nietków, Wysokie i miasta Czerwieńsk. Na terenie gminnym można wydzielić tereny z wodą na głębokości: - do 1,0 m na obszarze międzywala Odry, dna dolin cieków, - 1,0 3,0 m na obszarze pozadolinnym. Wielkość wahań tych wód podpowierzchniowych wynosi od 0,5 m do 1,5 m. Według opracowanej dokumentacji hydrogeologicznej określającej warunki hydrogeologiczne w związku z ustanawianiem obszarów ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 150 Pradolina Warszawa - Berlin (Koło - Odra) głębokość wody wynosi 0-80 m, głębokość średnia 5 m. Zbiornik stanowi ośrodek porowo szczelinowy. Na rys. nr 9 pokazano lokalizację miejscowości Bródki na tle GZWP. 30

32 Rys. nr 9. Lokalizacja miejscowości Bródki na tle GZWP Źródło - KZGW Miejscowość Bródki położona jest na obszarze jednolitych części wód podziemnych nr 66. Jakość wód podziemnych W 2012 roku badania jakości wód podziemnych prowadzone były w ramach monitoringu diagnostycznego, którego celem jest ocena wpływu oddziaływań wynikających z działalności człowieka oraz długoterminowych zmian wynikających zarówno z warunków naturalnych, jak i antropogenicznych. Badania wykonał Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Ocena jakości wód została wykonana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Zakres badań obejmował wskaźniki ogólne: przewodność w 20 C, odczyn ph, temperatura, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny oraz wskaźniki nieorganiczne: jon amonowy, antymon, arsen, azotany, azotyny, bar, beryl, bor, chlorki, chrom, cyjanki wolne, cyna, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, kobalt, magnez, mangan, miedź, molibden, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, tal, tytan, uran, wanad, wapń, wodorowęglany, żelazo, fenole, SPCA (substancje powierzchniowo czynne anionowe). W 3 punktach wykonano badania w zakresie rozszerzonym o elementy organiczne: trichloroeten, tetrachloroeten, acenaftylen, acenaften, fluoren, fenantren, antracen, fluoranten, piren, benzo[a]antracen, chryzen, benzo[b]fluoranten, benzo[k]fluoranten, benzo[e]piren, benzo[a]piren, perylen, endryna, keton endryny, metoksychlor, dichlorfos, mewinfos, tiometon, diazynon, paration metylowy, fenitrotion, malation, fention, paration etylowy, chlorfenwinfos. Wody w punkcie nr 792 i 793 (zlokalizowane w niedalekiej odległości m. Bródki) zaliczono do III klasy czystości (wody zadowalającej jakości) z uwagi na temperaturę oraz stężenie tlenu, manganu i żelaza. Z uwagi na stężenia związków organicznych wody podziemne badane w pkt 793 zaliczono do klasy I (wody bardzo dobrej jakości). Wody badane we wskazanych powyżej punktach nie odbiegają od jakości wód badanych w innych miejscach województwa lubuskiego wody I klasy czystości nie występowały, wody II klasy występowały w 5 punktach pomiarowych, wody III klasy występowały w 35 punktach, wody IV klasy występowały w 9 punktach, a wody klasy IV (wody złej jakości) występowały w 5 punktach. Lokalizacje punktów pomiarowych i odpowiadającą im jakość wód pokazano na rys. nr

33 Rys. nr 10. Jakość wód podziemnych w rejonie inwestycji Źródło Dane WIOŚ Zgodnie z danymi KZGW z roku 2013 stan ilościowy i stan chemiczny jednolitych części wód oceniony został na dobry. Jednocześnie ocena wykazała, że nie istnieje zagrożenie nieosiągnięcia dobrego stanu przez jcw podziemnych. Atmosfera Stężenie zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym jest związane ze stopniem koncentracji źródeł emisji zanieczyszczeń, wielkością emisji, warunkami rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń oraz wpływem zanieczyszczeń transgranicznych. Stężenia podstawowych zanieczyszczeń charakteryzują się dużą zmiennością w ciągu roku. W okresie zimowym obserwuje się znaczny wzrost stężeń SO 2 i pyłu zawieszonego. Wzrost stężeń w sezonach grzewczych obserwuje się w szczególności na terenach zabudowy mieszkaniowej (emisja niska). Głównym źródłem emisji, np.: benzenu, węglowodorów pierścieniowych czy metali ciężkich jest sektor komunalny (spalanie węgla) oraz transport samochodowy. Emisje pyłów i gazów pochodzących ze źródeł naturalnych (np. erozji gleb, procesów gnilnych jak i związanych z działalnością człowieka) mają zasadniczy wpływ na stan jakości powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenia emitowane do atmosfery w wyniku działalności człowieka można podzielić na następujące grupy: 1) energetyczne spalanie paliw główne źródło emisji SO 2, CO 2, CO, pyłów i tlenków azotu, 2) produkcja wyrobów przemysłowych główne źródło emisji lotnych związków organicznych, metanu, pyłów, SO 2, NO 2, i CO 2, 3) transport znaczny udział w emisji CO, NO x, SO 2, lotnych związków organicznych, 4) niska emisja z ogrzewania budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej emisja tzw. gazów szklarniowych, węglowodorów aromatycznych i dioksan. Stosunkowo dobrze oszacowana jest wielkość i rodzaj emisji pochodzącej z energetycznego spalania paliw i produkcji wyrobów przemysłowych, gdyż podlega ona ewidencji. Na terenie gminy nie ma zakładów, które spalają paliwa w celach energetycznych. Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są: 32

34 energetyczne spalanie paliw, produkcja wyrobów przemysłowych, górnictwo i kopalnictwo, transport, gospodarka komunalna, produkcja rolna. Z uwagi na brak na terenie gminy dużych zakładów przemysłowych emisja zanieczyszczeń do powietrza substancji gazowych, takich jak SO 2, NO 2 i CO w skali gminy jest niewielka. Na terenie Gminy Czerwieńsk występują emisje z kotłowni lokalnych i palenisk indywidualnych tzw. niska emisja oraz emisja komunikacyjna. Na podstawie wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref określonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze Zarząd Województwa Lubuskiego opracował Program ochrony powietrza dla strefy lubuskiej (załącznik do uchwały nr XLVI/552/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 marca2014 r.), z którego wynika konieczność redukcji emisji zanieczyszczeń pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu. Badania imisji zanieczyszczeń powietrza przeprowadzone w 2014 r. na terenie województwa lubuskiego pod kątem ochrony zdrowia wykazały, iż: - stężenia dwutlenku siarki nie przekraczają obowiązujących stężeń dopuszczalnych. Na tej podstawie wszystkie strefy województwa lubuskiego zaliczono do klasy A, - stężenia dwutlenku azotu występowały poniżej obowiązujących poziomów stężeń dopuszczalnych. Z tego względu wszystkie lubuskie strefy zaliczone zostały do klasy A, - pomiary stężeń benzenu w powietrzu były wykonywane w dwóch strefach: m. Zielona Góra oraz m. Gorzów Wlkp. Wyniki pomiarów pozwoliły zaliczyć te strefy do klasy A. W strefie lubuskiej nie prowadzono pomiarów BTX, dlatego strefę tą (na zasadzie analogii) zaliczono również do klasy A, - stężenia tlenku węgla były znacznie niższe od poziomu dopuszczalnego. W związku z powyższym wszystkie strefy województwa lubuskiego zaliczono do klasy A, - stężenie docelowe ozonu w powietrzu nie zostało przekroczone na żadnej ze stacji tła miejskiego, działającej pod kątem ochrony zdrowia ludzi. Na tej podstawie wszystkie strefy ze względu na stężenie ozonu w powietrzu zaliczono do klasy A. Przekroczony został natomiast poziom celu długoterminowego określony dla ozonu ze względu na ochronę zdrowia ludzi we wszystkich strefach województwa lubuskiego. Należy dodać, że według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu termin osiągnięcia poziomu celu długoterminowego w powietrzu określono na 2020 rok, - warunki dopuszczalnych stężeń pyłu zawieszonego PM10 nie zostały zachowane na obszarze dwóch stref miasta Gorzów Wlkp. (na prawach powiatu grodzkiego) oraz w strefie lubuskiej. W obu strefach stwierdzono ponadnormatywną liczbę przekroczeń dopuszczalnego 24-godzinnego poziomu stężenia pyłu drobnocząsteczkowego PM10 w powietrzu (wynoszącą 35 dni w roku). Na żadnej ze stacji województwa lubuskiego nie stwierdzono przekroczenia średnio-rocznej wartości normatywnej stężenia pyłu PM10 w powietrzu, - stężenia ołowiu, arsenu, kadmu i niklu zawartego w pyle zawieszonym PM10 wskazują, że zanieczyszczenia te występują na poziomie niższym od dopuszczalnego. Klasa wynikająca z oceny dla wszystkich stref województwa lubuskiego A, 33

35 - stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 przekraczają poziom docelowy (1 ng/m3). Wszystkie strefy zaliczono do klasy C wymagającej opracowania programów ochrony powietrza, - stężenie pyłu zawieszonego PM2,5 nie zostało przekroczone w żadnej ze stref województwa lubuskiego i na tej podstawie strefy zaliczono do klasy A. Pomiary imisji wykazały, podobnie jak w latach ubiegłych, że głównym problemem w zakresie zanieczyszczenia powietrza w województwie lubuskim są obserwowane powyżej poziomów dopuszczalnych i docelowych określonych w przepisach stężenia pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w nim benzo(a)pirenu. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza w m. Bródki zgodnie z danymi WIOŚ w Zielonej Górze kształtuje się na poziomie: dwutlenek siarki 4 µg/m 3, dwutlenek azotu 7 µg/m 3, pył zawieszony PM10 18 µg/m 3, benzen 0,2 µg/m 3, ołów - 0,01 µg/m 3, pył zawieszony PM2,5-13 µg/m 3. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 16, poz. 87) dla żadnego z oznaczonych zanieczyszczeń nie odnotowano przekroczeń dopuszczalnych stężeń - dwutlenek siarki (20 µg/m 3 ), dwutlenek azotu (20 µg/m 3), pył zawieszony PM10 (40 µg/m 3 ), benzen (5 µg/m 3 ), ołów (0,5 µg/m 3 ). Ludzie Gmina Czerwieńsk liczy wg stanu na dzień r mieszkańców, z czego obszar wiejski zamieszkuje mieszkańców. Miejscowość Bródki zamieszkuje 116 mieszkańców. Flora i fauna Krajobraz gminy zdominowany jest przez lasy. Lasy położone są w Krainie Wielkopolsko - Pomorskiej mezoregionu Ziemi Lubuskiej. Stanowią ona dwa kompleksy leśne przecięte w połowie doliną rzeki Odry. Północny stanowi fragment Puszczy Rzepińskiej, południowy stanowi fragment Puszczy Gubińskiej. W obniżeniu rzeki Odry lasów jest niewiele i są to niewielkie zespoły. Stanowią one najciekawsze pod względem przyrodniczym enklawy z zachowaniem roślinności w stanie zbliżony do naturalnego. Siedliska lasów ukształtowały się pod wpływem ostatniego zlodowacenia. Dominują siedliska borowe, zajmujące aż 89% terenów leśnych. W ramach tego typu lasów dominuje siedlisko boru świeżego 69%. Pozostałe to bór suchy - 7% i bór mieszany świeży - 12%. Symbolicznie reprezentowane jest siedlisko boru bagiennego w obrębie wsi Nietkowice. Siedliska bogatsze zajmują łącznie 11% powierzchni lasów, z czego najwięcej znajduje się w typie lasu wilgotnego oraz w typie olesu. Najzasobniejsze siedliska lasu łęgowego zajmują 1% powierzchni i są usytuowane na terenach zalewowych rzeki Odry w obrębie wsi Nietków. W składzie gatunkowym lasów dominuje sosna pospolita, zajmująca 90% powierzchni. Ponadto występuje dąb i brzoza. Znikomy jest udział buka. Na terenach zalewowych w sąsiedztwie Nietkowa pod koniec XIX w. założono szkółkę doświadczalną drzew obcego pochodzenia na powierzchni 1,85 ha, gdzie rośnie około 150 gatunków i odmian drzew. Głównym założeniem była kolekcja drzew iglastych. Ponadto 34

36 posadzono kolekcję buków, dębów, klonów, lip, grabów i jesionów. Powierzchnia arboretum wynosi 12,72 ha. Pierwotny charakter założenia został bardzo zniekształcony, przez silnie zarastające gatunki drzew i krzewów roślinnych. Na terenie gminy występuje szereg gatunków chronionych szaty roślinnej typowych dla borów i lasów. Dominuje drzewostan w przedziale wieku pomiędzy 40 a 100 lat. Zajmuje on około 65% powierzchni gminy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami przeznaczony on jest do adaptacji. Drzewostan w wieku powyżej 100 lat, tj. w wieku rębności, stanowi około 15% powierzchni gminy. Występuje w postaci niewielkich obszarów rozmieszczonych swobodnie po terenie gminy. Podobnie sytuacja kształtuje się w przypadku drzewostanu czasowo chronionego w wieku do 40 lat. Duże połacie terenów leśnych objęte są ochroną. Są to: - lasy wodochronne, - lasy glebochronne, - lasy na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych, - lasy stanowiące ostoję zwierząt podlegających ochronie gatunkowej, - lasy położone w odległości 10 km od granic administracyjnych miasta Zielona Góra. Świat zwierząt na terenie gminy jest bogaty szczególnie w gatunki z grupy bezkręgowców i ptaków. Ssaki reprezentowane są między innymi przez gatunki chronione, tj. jeże, krety, ryjówki, gacki, łasice. Ptaki reprezentowane są przez 124 gatunki, spośród których wyróżniają się: bociany białe, gęsi, perkozy, cyraneczki, gęgoły, bieliki, kruki, wilgi, słowiki. Płazy i gady są gatunkami częstymi wszystkich wód i są to ropuchy, grzebiuszki, żółwie, zaskrońce jaszczurki, żmije. Owady występują głównie w rejonie wód powierzchniowych. Obszary chronione Na terenie gminy występują następujące obszary przyrody chronionej: 1. Gryżyński Park Krajobrazowy Obszar o powierzchni 2755 ha, w tym na terenie gminy Czerwieńsk 270 ha. Jego otulina o powierzchni 20412,5 ha pokrywa się z granicami zbiornika wód podziemnych nr 148 o nazwie Rynna Gryżyny". Park należy do Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego z siedzibą w Gorzowie Wlkp. Obejmuje swym zasięgiem tereny polodowcowej rynny Gryżyny. Największą powierzchnię zajmują lasy 86,6%, wody powierzchniowe stanowią 6,6%, użytki zielone i nieużytki bagienne zajmują tylko 2,6%, a grunty zabudowane 2,4%. W rynnie Gryżyny znajduje się aż 11 polodowcowych jezior rynnowych o łącznej powierzchni 143,7 ha oraz 12 stawów rybnych o łącznej powierzchni 109 ha. Największe z nich jezioro Jelito ma powierzchnię 49,9 ha i maksymalną głębokość 36,3 m. Wody jezior są na ogół czyste ( II i III klasa), zasilane przeważnie przez wody podziemne, a w ich zlewniach brak większych źródeł zanieczyszczeń. Występuje wiele zespołów roślinnych: wodne, bagienne, torfowiskowe, łąkowe, leśne oraz zaroślowe. Ponad 4/5 powierzchni Parku porastają lasy, wśród których dominują bory sosnowe, a mniej liczne lasy liściaste ograniczają się zwykle do terenów bardziej wilgotnych. W borach sosnowych występuje stosunkowo duża ilość stanowisk widłaków goździstych i nieco rzadszych jałowcowatych, a także najrzadszych widłaków spłaszczonych. W siedlisku występuje niezmiernie rzadki przedstawiciel rodziny gruszyczkowatych - pomocnika baldaszkowatego. Przydrożne skarpy porasta paprotka zwyczajna, natomiast inna paproć - pióropusznik strusi - porasta zacienione brzegi Gryżynki w jej górnym biegu. Występują także: goździk kartuzek, przebiśniegi i zawilce, przylaszczki i cebulice, konwalie i marzanki, łuskiewnik różowy, naparstnica purpurowa, storczyk kukawka, kruszczyki - błotne, szerokolistne i rdzawoczerwone, torfowiska, rosiczki (okrągłolistna i pośrednia), modrzewnica zwyczajna, żurawina błotna oraz przygiełka biała, tojeść pospolita, przytulie 35

37 błotne i bagienne, bobrek trójlistkowy, pałki, osoka aleosowata, czermień błotna, zbiorowiska lilii wodnych, rogatek, wywłócznik, rdestnica przeszyta, jezierza morska, a pływacz pospolity. Z fauny parku najlepiej zbadaną grupą zwierząt są ptaki. Doliczono się blisko 110 gatunków lęgowych i blisko 25 gatunków przelotnych, zalatujących i zimujących. Z tej listy należy wymienić bociana czarnego, bielika, puszczyka dzięcioła średniego, kobuza, kanię rudą, żurawia, brodźca samotnego, lelka, muchołówkę małą, kląskawkę, pliszkę górską, a z ptaków nielęgowych rybołowa, orlika krzykliwego, błotniaka zbożowego, świstuna, perkoza rdzawoszyjego, pluszcza. Z herpetofauny występującej w parku na wymienienie zasługuje żółw błotny. Wśród ssaków gatunkiem, który wyraźnie się rozprzestrzenił w ostatnich latach jest bóbr zajmujący obecnie ponad 10 stanowisk. Często obserwować można też wydrę i norkę amerykańską. Z rodziny łasicowatych występuje tu także borsuk i jenot. 2. Rynna Paklicy i Ołoboku obszar chronionego krajobrazu o powierzchni 20505,30 ha, w tym na terenie gminy Czerwieńsk zajmuje 641 ha. Położony jest w północno - wschodniej części gminy, na północ od wsi Bródki. Celem ochrony jest zachowanie korytarza ekologicznego oraz leśnopolno-jeziornej mozaiki krajobrazowej. 3. Krośnieńska Dolina Odry Obszar wpisany do katalogu NATURA 2000 (kod PLH080028). Obszar o powierzchni ha, w tym na terenie gminy Czerwieńsk 4578 ha. Obszar biogeograficzny: kontynentalny. Położony jest w środkowej części gminy, w dolinie rzeki Odry. Znaczna część obszaru zalewana (międzywale). Zachowane starorzecza, lasy łęgowe, duże kompleksy łąk wyczyńcowych i selernicowych. Fragmenty łęgów jesionowo - wiązowych (np. kompleks k. Krępy) i łęgów wierzbowych. Ostoja obejmuje końcowy odcinek Bobru uchodzącego do Odry (od jazu zapory w Raduszcu Starym do ujścia): jest to ważne regionalnie tarlisko ryb reofilnych, m. in. bolenia i minoga rzecznego. Ostoja obejmuje również kompleks starych lasów łęgowych w Krępie k. Zielonej Góry oraz dobrze wykształcone łęgi k. Czanej Łachy w pobliżu Krosna Odrzańskiego. Obszar ważny dla zachowania siedlisk i gatunków związanych z doliną wielkiej rzeki: 8 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Rady Siedliskowej, a szczególnie kompleksów łąkowych (m.in. klasyczne miejsce występowania łąk selernicowych) i lasów łęgowych oraz 18 gatunków zwierząt z załącznika II Dyrektywy. Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*): starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion zalewane muliste brzegi rzek z roślinnością Chenopodion rubri p.p. i Bidention p.p. ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) łąki selernicowe (Cnidion dubii) niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) zajmuje największą część obszaru, łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe) * łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) 36

38 sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano- Pinetum) kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) reprezentatywność nieznacząca, pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio- Caricetea) wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (Corynephorus, Agrostis) brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto- Nanojuncetea. Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*): bocian czarny - ptak kania czarna - ptak kania ruda - ptak bielik - ptak błotniak stawowy - ptak derkacz - ptak zimorodek - ptak dzięcioł zielonosiwy - ptak dzięcioł czarny - ptak dzięcioł średni - ptak jarzębatka - ptak gąsiorek - ptak bóbr europejski - ssak wydra - ssak traszka grzebieniasta - płaz kumak nizinny - płaz żółw błotny - gad minóg strumieniowy - ryba minóg rzeczny - ryba łosoś atlantycki - ryba boleń - ryba różanka - ryba piskorz - ryba koza - ryba trzepla zielona - bezkręgowiec zalotka większa - bezkręgowiec modraszek telejus - bezkręgowiec czerwończyk nieparek - bezkręgowiec modraszek nausitous - bezkręgowiec jelonek rogacz - bezkręgowiec pachnica dębowa * - bezkręgowiec kozioróg dębosz - bezkręgowiec mopek ssak 37

39 Klasy siedlisk przyrodniczych Klasa siedliska przyrodniczego Pokrycie [%] N12 Ekstensywne uprawy zbóż N10 Łąki wilgotne, łąki świeże N16 Lasy liściaste zrzucające liście na zimę N17 Lasy iglaste 9.1 N19 Lasy mieszane 2.52 N23 Pozostałe tereny (w tym miasta, wsie, drogi, wysypiska śmieci, 0.04 kopalnie, tereny przemysłowe) N06 Wody śródlądowe (stojące i płynące) 7.11 Ogółem pokrycia siedliska przyrodniczego 100 Jakość i znaczenie Obszar ważny dla zachowania siedlisk i gatunków związanych z doliną wielkiej rzeki. Ważny korytarz ekologiczny. Stanowiska Maculinea telejus i M. nausitous wyznaczają płn. granicę zasięgu tych gatunków. Jedno z nielicznych stanowisk M. telejus na Ziemi Lubuskiej. Silne populacje ksylobiontów: jelonka rogacza i koziroga dębosza, a także pachnicy dębowej. Stanowiska bezkręgowców potwierdzone w "inwentaryzacji Lasów Państwowych `2007". Najcenniejszym typem łąk w obszarze są często wzorcowo wykształcone płaty łąk trzęślicowych, reprezentowane głównie przez zespoły Sanguisorbo- Silaetum i Galietum borealis. We wzajemnej relacji dynamicznej i przestrzennej pozostają z nimi płaty łąk selernicowych, a precyzyjne rozdzielenie tych jednostek synta ksonomicznych jest często lokalnie trudne. Ważnym elementem roślinności doliny rzeki są zbiorowiska terofitów nadrzecznych, stanowiących siedlisko Pojawianie się płatów tego typu roślinności jest ściśle związane z poziomem wody, głównie w obrębie koryta normalnego rzeki. Do cenniejszych zespołów reprezentujących siedlisko należą tam: Rumicetum palustris, Agrostio-Puicarietum vulgaris, Chenopodio-Polygonetum brittingeri i Cycero fusci-limoselletum. Wielką osobliwością geobotaniczną jest roślinność wodna starorzeczy. Dość częstym gatunkiem jest tam Salwinia natans, a najcenniejszym zbiorowiskiem jest niewątpliwie zespół kotewki orzecha wodnego Trapetum natantis. Zagrożenia stanowią: zmiana sposobu uprawy zagrożenie o stopniu średnim, występujące wewnątrz obszaru, gospodarka leśna i plantacyjna i użytkowanie lasów i plantacji - usuwanie martwych i umierających drzew zagrożenie o stopniu wysokim, występujące wewnątrz obszaru, transport i sieci komunikacyjne zagrożenie o stopniu niskim, występujące wewnątrz obszaru, polowanie i pozyskiwanie dzikich zwierząt (lądowych) zagrożenie o stopniu średnim, występujące wewnątrz obszaru, wędkarstwo - inne niż z użyciem przynęty zagrożenie o stopniu niskim, występujące wewnątrz obszaru, modyfikowanie funkcjonowania wód ogólnie zagrożenie o stopniu wysokim, występujące wewnątrz obszaru regulowanie (prostowanie) koryt rzecznych zagrożenie o stopniu wysokim, występujące wewnątrz obszaru, zanieczyszczenia wód Odry zagrożenie o stopniu średnim, występujące poza obszarem. 38

40 4. Dolina Środkowej Odry Obszar wpisany do katalogu NATURA 2000 (kod PLB080004). Obszar biogeograficzny: kontynentalny. Teren zajmujący centralny pas gminy, od zachodniej do wschodniej granicy, w pobliżu miejscowości Laski, Będów, Dobrzęcin i Wysokie. Zajmuje powierzchnię 33677,79 ha. Obszar obejmuje fragment doliny Odry od Nowej Soli do ujścia Nysy Łużyckiej wraz z rejonem ujścia Obrzycy do Odry. Znaczna część obszaru jest zalewana podczas wysokich stanów wody w Odrze. Zachowane są tutaj liczne starorzecza, występują duże kompleksy wilgotnych łąk, a także zarośla i lasy łęgowe. Wśród tych ostatnich najcenniejsze są fragmenty łęgów jesionowo-wiązowych i łęgów wierzbowych. Występuje co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 2 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*): bocian czarny - ptak bocian biały - ptak trzmielojad - ptak kania ruda - ptak kania czarna - ptak bielik - ptak błotniak stawowy - ptak błotniak łąkowy - ptak kropiatka - ptak derkacz - ptak żuraw - ptak lelek - ptak zimorodek - ptak dzięcioł zielonosiwy - ptak dzięcioł czarny - ptak dzięcioł średni - ptak lerka - ptak świergotek polny - ptak jarzębatka - ptak muchołówka mała - ptak gąsiorek - ptak ortolan - ptak W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), trzmielojad, świerszczak i remiz; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje derkacz i cyranka. Jakość i znaczenie obszaru Obszar ważny w szczególności dla ochrony lęgowej i przelotnej populacji 14 gatunków ptaków, w tym 8 gatunków ujętych w załączniku I Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa tj: A072 trzmielojada, A073 kani czarnej, A074 kani rudej, A081 błotniaka stawowego, A122 derkacza, A196 rybitwy białowąsej, A229 zimorodka, A238 i dzięcioła średniego (>0,5% pop. krajowej), a także 6 gatunków ptaków regularnie migrujących nie wymienionych w załączniku I ww. dyrektywy: A055 cyranki, A056 płaskonosa, A198 rybitwy białoskrzydłej, (>0,5% pop. krajowej) oraz A038 łabędzia krzykliwego, A039 gęsi zbożowej 39

41 i A053 krzyżówki (>1% pop. szlaku wędrówkowego), spełniających kryteria uznania ich za przedmioty ochrony obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Odry PLB (zgodnie z wytycznych GDOŚ, wersja ). Wykaz gatunków ptaków wraz z uzasadnieniem ich kwalifikacji do miana przedmiotów ochrony niniejszego obszaru Natura 2000: A038 Łabędź krzykliwy Cygnus cygus Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: B, w tym: Ocena populacji: B, ptaki z populacji przelotnej i zimującej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie do 3220 os., co stanowi około 5% szlaku wędrówkowego gatunku, wg Sikora, Chylarecki, Meissner, Neubauer red Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 15% p > 2% (ocena liczebności na poziomie "B"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), w szczególności dotyczy to powierzchni okresowych rozlewisk wód w strefie międzywala, funkcjonujących starorzeczy oraz licznych cieków i kanałów z dobrze wykształconą roślinnością wodną (pływającą i zanurzoną). Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A039 Gęś zbożowa Anser fabalis Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: B, w tym: Ocena populacji: B, ptaki z populacji przelotnej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie do os., co stanowi około 7% szlaku wędrówkowego gatunku, wg Sikora, Chylarecki, Meissner, Neubauer red Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 15% p > 2% (ocena liczebności na poziomie "B"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie okresowych rozlewisk, starorzeczy, kanałów i cieków występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska oraz grunty orne. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A053 Krzyżówka Anas platyrhynchos Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: B, w tym: Ocena populacji: B, ptaki z populacji przelotnej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie min os., co stanowi 2% szlaku wędrówkowego gatunku, wg Sikora, Chylarecki, Meissner, Neubauer red Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 15% p > 2% (ocena liczebności na poziomie "B"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie okresowych rozlewisk, starorzeczy, kanałów i cieków występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska oraz grunty orne. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A055 Cyranka Anas querquedula Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: C, w tym: Ocena populacji: C, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie 20-24p., co stanowi 0,7-1,0% populacji krajowej, szacowanej wg danych Wilk et al na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 2% p > 0% (ocena liczebności na poziomie "C"). 40

42 Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie okresowych rozlewisk, starorzeczy, kanałów i cieków występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska oraz grunty orne. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A056 Płaskonos Anas clypeata Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: C, w tym: Ocena populacji: C, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie 5-10p., co stanowi 0,4-0,5% populacji krajowej, szacowanej wg danych Wilk et al na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ wzakresie przedziału 2% p > 0% (ocena liczebności na poziomie "C"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie okresowych rozlewisk, starorzeczy, kanałów i cieków występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska oraz grunty orne. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A072 Trzmielojad Pernis apivorus Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: C, w tym: Ocena populacji: C, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie 22-23p., co stanowi 0,5-0,7% populacji krajowej, szacowanej wg danych Neubauer et al na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 2% p > 0% (ocena liczebności na poziomie "C"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie odpowiednio starych i zróżnicowanych lasów liściastych i mieszanych występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska oraz grunty orne. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A073 Kania czarna Milvus migrans Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: A, w tym: Ocena populacji: B, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie 29-32p., co stanowi 2,4-6,4% populacji krajowej, szacowanej wg danych Neubauer et al na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w akresie przedziału 15% p > 2% (ocena liczebności na poziomie "B"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie odpowiednio starych i zróżnicowanych lasów liściastych i mieszanych występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska, a także w sąsiedztwie licznych starorzeczy, kanałów oraz cieków. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A074 Kania ruda Milvus milvus Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: A, w tym: Ocena populacji: B, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie 32-35p., co stanowi 2,3-3,2% populacji krajowej, szacowanej wg danych Neubauer et al na p. 41

43 Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 15% p > 2% (ocena liczebności na poziomie "B"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie odpowiednio starych i zróżnicowanych lasów liściastych i mieszanych występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska, a także w sąsiedztwie licznych starorzeczy, kanałów oraz cieków. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A081 Błotniak stawowy Circus aeruginosus Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: C, w tym: Ocena populacji: C, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie 30-35p., co stanowi 0,4-0,7% populacji krajowej, szacowanej wg danych Kuczyński i Chylarecki 2012 na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 2% p > 0% (ocena liczebności na poziomie "C"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują odpowiednio duże powierzchnie trzcinowisk oraz turzycowisk występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska, a także w sąsiedztwie licznych starorzeczy, kanałów oraz cieków. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A122 Derkacz Crex crex Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: C, w tym: Ocena populacji: C, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie p., co stanowi około 0,3-0,4% populacji krajowej, szacowanej wg danych Wilk et al na p. Pomimo braku spełnienia przez gatunek kryterium ilościowego, należy jednak uznać derkacza za przedmiot ochrony obszaru, z uwagi na "typowość" cech obszaru względem wymogów ekologicznych gatunku, który w obszarze znajduje optymalne siedliska do rozwoju populacji w zachodniej części kraju. Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie okresowych rozlewisk, starorzeczy, kanałów i cieków występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska oraz grunty orne. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A196 Rybitwa białowąsa Chlidonias hybridus Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: B, w tym: Ocena populacji: C, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone skupiskowo najczęściej w obrębie jednej kolonii w liczbie do 30 p., co stanowi 1,8-4,1% populacji krajowej, szacowanej wg danych Wilk et al na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 2% p > 0% (ocena liczebności na poziomie "C"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie okresowych rozlewisk, starorzeczy, kanałów i cieków występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). 42

44 A198 Rybitwa białoskrzydła Chlidonias leucopterus Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: A, w tym: Ocena populacji: B, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone skupiskowo najczęściej w obrębie jednej kolonii w liczbie do 30 p., co stanowi 2,6-85% populacji krajowej, szacowanej wg danych Wilk et al na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 15% p > 2% (ocena liczebności na poziomie "B"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie okresowych rozlewisk, starorzeczy, kanałów i cieków występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A229 Zimorodek Alcedo atthis Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: C, w tym: Ocena populacji: C, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie 30-35p., co stanowi 0,6-1,2% populacji krajowej, szacowanej wg danych Wilk et al na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 2% p > 0% (ocena liczebności na poziomie "C"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie okresowych rozlewisk, starorzeczy, kanałów i cieków występujące w przestrzennej mozaice z terenami lasów łęgowych i zarośli wierzbowych, dostępne są także odsłonięte urwiska i skarby brzegowe. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). A238 Dzięcioł średni Dendrocopos medius Ocena ogólna znaczenia obszaru dla ochrony gatunku: B, w tym: Ocena populacji: C, ptaki z populacji lęgowej rozmieszczone dość równomiernie na terenie całej ostoi w liczbie p., co stanowi 1,8-2,5% populacji krajowej, szacowanej wg danych Wilk et al na p. Ocena populacji kwalifikuje gatunek jako przedmiot ochrony obszaru, zgodnie z wytycznymi GDOŚ w zakresie przedziału 2% p > 0% (ocena liczebności na poziomie "C"). Stan zachowania gatunku: B, w tym: stopień zachowania cech siedliska gatunku: II (elementy dobrze zachowane), funkcjonują duże powierzchnie odpowiednio starych i zróżnicowanych lasów liściastych i mieszanych występujące w przestrzennej mozaice z terenami otwartymi, ekstensywnie użytkowanymi jako łąki i pastwiska oraz grunty orne. Izolacja: ocena C (populacja nieizolowana). Klasy siedlisk przyrodniczych Klasa siedliska przyrodniczego Pokrycie [%] N17 Lasy iglaste 4.28 N06 Wody śródlądowe (stojące i płynące) 7.17 N19 Lasy mieszane 2.73 N16 Lasy liściaste zrzucające liście na zimę N10 Łąki wilgotne, łąki świeże

45 N23 Pozostałe tereny (w tym miasta, wsie, drogi, 0.34 wysypiska śmieci, kopalnie, tereny przemysłowe) N12 Ekstensywne uprawy zbóż Ogółem pokrycia siedliska przyrodniczego 100 Zagrożenia stanowią: zmiana sposobu uprawy zagrożenie o stopniu średnim, występujące wewnątrz obszaru, zarzucenie pasterstwa, brak wypasu zagrożenie o stopniu średnim, występujące wewnątrz obszaru, wycinka lasu zagrożenie o stopniu wysokim, występujące wewnątrz obszaru, usuwanie martwych i umierających drzew zagrożenie o stopniu średnim, występujące wewnątrz obszaru, drogi, autostrady zagrożenie o stopniu niskim, występujące wewnątrz obszaru, linie elektryczne i telefoniczne zagrożenie o stopniu niskim, występujące wewnątrz obszaru, polowanie zagrożenie o stopniu niskim, występujące wewnątrz obszaru, wandalizm zagrożenie o stopniu niskim, występujące wewnątrz obszaru, brak zagrożeń i nacisków zagrożenie o stopniu średnim, występujące zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz obszaru. Lokalizację miejscowości Bródki na tle obszarów chronionych pokazano na rys. 11. Rys. nr 11. Lokalizacja miejscowości Bródki na tle obszarów chronionych Źródło 44

46 Lokalizacja inwestycji w aspekcie obszarów chronionych oraz występowania flory i fauny Na potrzeby oceny oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko w okresie od marca do listopada 2015 r. na terenie planowanej inwestycji oraz w bezpośrednim sąsiedztwie (pas terenu o szerokości 50 m) przeprowadzona została inwentaryzacja przyrodnicza. Przeprowadzona inwentaryzacja w odniesieniu do terenu planowanej inwestycji oraz terenów bezpośrednio z nią sąsiadujących miała na celu: 1) przedstawienie aktualnych i szczegółowych danych na temat występowania najważniejszych z punktu widzenia ochrony przyrody gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk, 2) wskazanie najcenniejszych florystycznie i faunistycznie obszarów, 3) wskazanie istniejących i potencjalnych zagrożeń dla stanowisk flory i fauny. W trakcie inwentaryzacji szczególną uwagę poświęcono wyszukiwaniu stanowisk występowania roślin i zwierząt oraz siedlisk ujętych w: Europejskiej czerwonej liście zwierząt i roślin zagrożonych wyginięciem w skali światowej (pod red. Wajdy i Żuka), Polskiej czerwonej księdze zwierząt, Polskiej czerwonej księdze roślin, Dyrektywie Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych raz dzikiej fauny i flory, Dyrektywie Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2012 r., Nr 0, poz. 81). Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1419), Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r., Nr 168, poz. 1765), Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz.U. z 2010 r., Nr 77, poz. 510), Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz.U Nr 25, poz. 133, uzup. Dz.U Nr 0, poz Metoda prowadzonej inwentaryzacji zgodnie z zaleceniami zawartymi w Założeniach metodycznych inwentaryzacji przyrodniczej gmin została dostosowana m.in. do: wielkości obszaru, na którym ma być przeprowadzona inwentaryzacja; środków i ilości czasu, którymi dysponuje wykonawca (najistotniejsze jest ile dni pracy przez osobę/osoby/zespół osób mających powadzić badania terenowe można zaangażować do zbioru materiałów w terenie); założonego zakresu badań (np. badanie całego ugrupowania ptaków lub grupy wybranych gatunków - metoda inwentaryzacji musi być dostosowana do biologii tych gatunków); okresu czasu, w którym inwentaryzacja ma zostać przeprowadzona i okresu życiowego np. ptaków, który ma ona uwzględniać (badanie ptaków w okresach: migracji, lęgowym lub dyspersji polęgowej, zimowania); zróżnicowania siedliskowego obszaru, który obejmie inwentaryzacja; 45

47 rodzaju cech ugrupowania gatunków danego obszaru, które powinny być scharakteryzowane (np.: zbadanie bezwzględnej liczby par lęgowych ugrupowania ptaków badanego obszaru lub określenie względnych wskaźników liczebności charakteryzujących stopień wykorzystania obszaru jako miejsca lęgowego lub żerowiska albo miejsca odpoczynku ptaków, lub określających intensywność wykorzystania przestrzeni powietrznej przez ptaki przelatujące); charakteru badań, np. w przypadku badań monitoringowych należy określić które z cech ugrupowania lub populacji ptaków oraz w jakim okresie i interwale czasu mają być monitorowane. Metodyka wykonanej inwentaryzacji: 1) Etap I - wstępny, polegał na określeniu przestrzennego zasięgu analiz przyrodniczych i obejmował wytypowanie obszarów przyrodniczo cennych, dla których realizacja planowanego przedsięwzięcia może stanowić istotne zagrożenie. We wstępnej ocenie, na podstawie ortofotomap, materiałów źródłowych i literatury przedmiotu, wytypowano fragmenty terenu mogące stać się potencjalnym miejscem kolizji na styku inwestycja ochrona przyrody. 2) Etap II terenowy, polegał na szczegółowej penetracji terenu pod kątem rozpoznania zasobów przyrodniczych. Podkład roboczy stanowiły: ortofotomapy i mapy topograficzne. Inwentaryzację przeprowadzono na podstawie bezpośrednich obserwacji, obserwacji tropów, śladów bytowania, szczątek zwierząt, zawartości wypluwek, przeglądano specyficzne mikrosiedliska jak ściółka, kora zwalonych pni, dziuple, wykroty. 3) Etap III kameralny, obejmował analizę zebranych danych i opracowanie wyników. I. PRACE WSTĘPNE 1. Ustalenie granic badanego terenu. 2. Zgromadzenie dostępnych map topograficznych (1:10 000, 1:25 000). 3. Zgromadzenie dostępnych informacji archiwalnych - publikacji i danych niepublikowanych. 4. Rozpoznanie budowy geologicznej badanego obszaru, rzeźby terenu, warunków hydrologicznych, gleb - mapy szczegółowe. 5. Analiza położenia rozpatrywanego terenu w stosunku do dużych struktur przyrodniczych o uznanym znaczeniu. 6. Zapoznanie się z typami ekosystemów, potencjalną roślinnością danego terenu. 7. Zgromadzone dane usystematyzowane w formie bazy danych. 8. Przygotowanie podkładów zawierających system cieków wodnych, dróg, charakterystyczne punkty terenu, topograficznie istotne poziomice. 9. Naniesienie sieci kartogramu na podkłady. 10. Analiza jednostek kartogramu. II. INWENTARYZACJA TERENOWA Do inwentaryzacji terenowej wykorzystano metodykę opisaną i wykorzystywaną do Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL), programu stanowiącego część Państwowego Monitoringu Środowiska koordynowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Wykorzystano instrukcje liczenia ptaków, ssaków i opisu siedlisk przyrodniczych. Inwentaryzacja terenowa prowadzona była w oparciu o zalecenia zawarte w Założeniach metodycznych inwentaryzacji przyrodniczej gmin, zgodnie z którymi inwentaryzacja winna w szczególności obejmować: 46

48 1) lustrację terenu połączoną z kartowaniem roślinności, stanowisk roślin i zwierząt, a także miejsc lokalizacji cennych ekosystemów, 2) aktywne wyszukiwanie i przeszukiwanie potencjalnych miejsc występowania gatunków chronionych, 3) analizę istniejących miejsc rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków chronionych, 4) aktywne wyszukiwanie miejsc, które powinny być chronione jedną z powierzchniowych form ochrony, 5) aktywne wyszukiwanie stanowisk odkrywek geologicznych, głazów, źródeł, itp. obiektów oraz miejsc występowania formacji geologicznych, nagromadzenia skamieniałości, a także fragmentów eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych w celu ich zinwentaryzowania i ewentualnego uznania za pomniki przyrody lub stanowisko dokumentacyjne, 6) analizę elementów krajobrazu naturalnego i kulturowego, 7) lustrację zadrzewień przydrożnych i śródpolnych pod kątem wytypowania obiektów godnych ochrony, 8) lustrację kompleksów leśnych pod kątem zwaloryzowania terenów najcenniejszych, np. starodrzewów, torfowisk, jeziorek śródleśnych, miejsc występowania gatunków roślin chronionych oraz rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków chronionych, 9) wykonanie dokumentacji fotograficznej obiektów szczególnie cennych, chronionych i proponowanych do ochrony. Projektowana inwestycja jest zlokalizowana w Bródkach na terenie nieużytku część działki nr 82 oraz w drodze wojewódzkiej działka nr 80. Obszar inwestycji stanowi: a) teren, na którym planuje się budowę oczyszczalni południowa część działki nr 82 teren niezagospodarowany, nieużytek, na którym znajdują się hałdy piasku (fotografia nr 1 i 4), b) teren, na którym zlokalizowana zostanie droga dojazdowa i infrastruktura podziemna (sieci i kable), stanowiący część wschodnią działki nr 82 nieutwardzona droga (fotografia nr 5), c) teren, na którym zlokalizowana zostanie infrastruktura podziemna (sieci i kable), stanowiący pobocze drogi wojewódzkiej działka nr 80 (fotografia nr 6). Fotografia nr 4 Źródło Materiały własne Procorol 47

49 Fotografia nr 5 Źródło Materiały własne Procorol Fotografia nr 6 Źródło Materiały własne Procorol Teren sąsiadujący z obszarem planowanej inwestycji stanowi: od strony północnej część północna działki nr 82 (fotografia nr 7), stanowiąca w części teren leśny kategorii V oraz łąki kategorii V, od strony zachodniej i południowej działka nr 83, stanowiąca w części tereny rolne kategorii V, tereny leśne kategorii V oraz łąki kategorii V (fotografia nr 8), od strony wschodniej działki nr 82/1 i 82/4, stanowiące tereny leśne kategorii V (fotografia nr 9). 48

50 Fotografia nr 7 Źródło Materiały własne Procorol Fotografia nr 8 Źródło Materiały własne Procorol 49

51 Fotografia nr 9 Źródło Materiały własne Procorol Teren planowanej inwestycji jest zarówno florystycznie jak i faunistycznie ubogi. Stwierdzono występowanie jedynie pospolitej roślinności, charakterystycznej dla łąk trwałych kategorii V, które charakteryzuje występowanie łąk jednokośnych, turzycowych i trawiastych, zachwaszczonych, a w składzie runi przeważają turzyce i gorsze trawy, jak również gatunki występujące w siedliskach synantropijnych. Stwierdzono występowanie przedstawicieli następujących gatunków: wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.), tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), komosa biała (Chenopodium album L.), szczaw polny (Rumex acetosella L.), chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli (L.) P.Beauv), rzeżusznik piaskowy (Cardaminopsis arenosa) gwiazdnica pospolita (Stellaria media), kostrzewa owcza (Festuca ovina), dymnica pospolita (Fumaria officinalis L.), pyleniec pospolity (Berteroa incana (L.) DC.), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos (L.) Roth), ostrożeń polny (Cirsium arvense (L.) Scop.). Na terenie planowanej inwestycji nie występują drzewa ani krzewy. Fauna rozpatrywanego terenu jest bardzo uboga. Zaobserwowano występowanie przedstawicieli gatunków z grupy owadów, w tym: pasikonik zielony (Tettigonia viridissima), biedronka siedmiokropka (Coccinella septempunctata), kwiatówka zmierzchnicowata (Myathropa florea). 50

52 W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdza się, że na terenie planowanej inwestycji nie występują żadne cenne lub chronione gatunki roślin, grzybów i zwierząt. Nie stwierdzono również występowania siedlisk przyrodniczych będących przedmiotem zainteresowania wspólnoty. W szczególności nie stwierdzono występowania: gatunków ginących, których przetrwanie jest mało prawdopodobne w obecnych szkodliwych warunkach np.: żbik, sokół wędrowny, żółw błotny, łosoś, łoboda zdobna, języczka syberyjska, kruszczyk drobnolistny; gatunków zagrożonych, które znajdą się kategorii gatunków ginących, jeżeli nadal oddziaływać będą na nie czynniki negatywne, np.: suseł perełkowy, rybołów, jelonek rogacz; kokorycz drobna, traganek zwisłokwiatowy, wilczomlecz pstry; gatunków rzadkich, których populacje w skali światowej są niewielkie, np. wilk, puchacz, głowacica, modliszka zwyczajna, zarzyczka górska, ostrożeń siedmiogrodzki, saussurea wielkogłowa, gatunków wydobytych z niebezpieczeństwa dzięki zabiegom ochronnym np.: żubr, bóbr europejski, kormoran czarny. Na obszarze sąsiadującym z terenem planowanej do budowy oczyszczalni (pas terenu o szerokości 50 m) występują również łąki trwałe kategorii V, a ponadto tereny rolne i leśne o niskiej wartości. Na terenie tym występuje roślinność charakterystyczna dla łąk jednokośnych, turzycowych i trawiastych, zachwaszczonych, a w składzie runi przeważają turzyce i gorsze trawy, jak również gatunki występujące w siedliskach synantropijnych. Na terenie leśnym występują pospolite drzewa liściaste i iglaste. Stwierdzono występowanie przedstawicieli następujących gatunków: wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.), tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), komosa biała (Chenopodium album L.), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), dymnica pospolita (Fumaria officinalis L.), szczotlicha siwa (Corynephorus canescens L.), kostrzewa trzcinowa, k. trzcinowata (Festuca arundinacea Schreb.), maruna bezwonna (Matricaria perforata Merat), kostrzewa owcza (Festuca ovina), robinia akacjowa, grochodrzew biały, robinia biała, grochodrzew akacjowaty (Robinia pseudoacacia L.), brzoza brodawkowata, brzoza zwisła (Betula pendula Roth), sosna zwyczajna, pospolita (Pinus sylvestris L.) widłoząbek włoskowy (Dicranella heteromalla). Fauna rozpatrywanego terenu jest bardzo uboga. Zaobserwowano występowanie przedstawicieli gatunków z grupy owadów, w tym: kwiatówka zmierzchnicowata (Myathropa florea), skorek pospolity (Forficula auricularia), 51

53 hurtnica pospolita, hurtnica zwyczajna, hurtnica czarna (Lasius niger). W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdza się, że na terenie sąsiadującym z terenem planowanej inwestycji nie występują żadne cenne lub chronione gatunki roślin, grzybów i zwierząt. Nie stwierdzono również występowania siedlisk przyrodniczych będących przedmiotem zainteresowania wspólnoty. W szczególności nie stwierdzono występowania: gatunków ginących, których przetrwanie jest mało prawdopodobne w obecnych szkodliwych warunkach np.: żbik, sokół wędrowny, żółw błotny, łosoś, łoboda zdobna, języczka syberyjska, kruszczyk drobnolistny; gatunków zagrożonych, które znajdą się kategorii gatunków ginących, jeżeli nadal oddziaływać będą na nie czynniki negatywne, np.: suseł perełkowy, rybołów, jelonek rogacz; kokorycz drobna, traganek zwisłokwiatowy, wilczomlecz pstry; gatunków rzadkich, których populacje w skali światowej są niewielkie, np. wilk, puchacz, głowacica, modliszka zwyczajna, zarzyczka górska, ostrożeń siedmiogrodzki, saussurea wielkogłowa, gatunków wydobytych z niebezpieczeństwa dzięki zabiegom ochronnym np.: żubr, bóbr europejski, kormoran czarny. Najbliższe obszary chronione oddalone są ok. 170 m od terenu inwestycji. Lokalizację planowanej inwestycji względem obszarów chronionych pokazano na rys. 12. Rys. nr 12. Lokalizacja planowanej inwestycji względem obszarów chronionych Źródło Jedyne pośrednie potencjalne oddziaływanie inwestycji na florę i faunę mogłoby nastąpić w fazie niewłaściwego zagospodarowywania emitowanych przez nią produktów, w szczególności ścieków, odpadów stałych i osadów. 52

54 Mając to na uwadze, stwierdza się, że: 1) stałe odpady komunalne będą utylizowane zgodnie z odrębnie podpisanymi przez inwestora umowami, 2) według dotychczasowych ustaleń, produkowane w oczyszczalni osady będą zagospodarowywane rolniczo. Klimat Gmina położona jest w trzech krainach klimatycznych: - na północy - Pojezierze Lubuskie, - w środkowej części - Pas Pradolin Południowych, - na południu - Wał Zielonogórski. Średnie elementy klimatyczne tych krain są zbliżone i kształtują się następująco: - średnia temperatura roczna około 8,1 C, - długość okresu wegetacji około 225 dni, - roczna suma opadów około 370 mm. Klimat charakteryzuje się małymi rocznymi amplitudami temperatury powietrza, wiosna jest wczesna, lato długie, zima łagodna i krótka z mało trwałą pokrywą śnieżną. W klimacie lokalnym widoczne jest zróżnicowanie w stosunkach termiczno - wilgotnościowych pomiędzy doliną Odry a terenami wysoczyznowymi. W dolinie rzeki Odry często tworzą się mgły, zastoiny wychłodzonego powietrza, występują mrozowiska. Tereny pozadolinne mają znacznie lepszy klimat lokalny. Teren odznacza się najwyższymi opadami w województwie lubuskim, najwcześniej rozpoczyna się tu zima, trwająca średnio dni i najdłużej zalega pokrywa śnieżna. Średnia temperatura roczna z wielolecia wynosi około 8,1 ºC (styczeń: -1,3 ºC, lipiec: 18,3 ºC). W skali roku średnia liczba dni przymrozkowych, w których temperatura powietrza może wynieść 0 ºC wynosi 86, dni mroźnych z ujemną temperaturą powietrza w ciągu całej doby jest 29, zaś dni ciepłych z temperaturą minimalną powyżej 0 ºC jest 250. Izoamplitudy roczne kształtują się na poziomie ºC. Suma rocznego opadu wynosi mm. Pokrywa śnieżna utrzymuje się średnio przez dni. Średnia liczba dni pogodnych (zachmurzenie 20 %) w roku wynosi 41, a pochmurnych (zachmurzenie 80 %) 118 i jest jedną z najmniejszych w Polsce. Mgła pojawia się średnio przez około 50 dni w roku, zaś mgła całodzienna przez około 3 do 5 dni w roku. Usłonecznienie przekracza 1400 godzin w roku, względne najwyższe wartości osiąga w sierpniu i we wrześniu, zaś najniższe w styczniu i listopadzie. Dni z burzą jest około 20 w roku. Najczęstsze wiatry wieją z sektora zachodniego (południowo-zachodnie, zachodnie) i stanowią łącznie blisko 52 % wiatrów w roku. Obserwowane są również wiatry z sektora południowego, a w zimie również wiatry z sektora wschodniego. Ich średnia prędkość wynosi 2,8 m/s. Okres wegetacyjny jest jednym z najdłuższych w Polsce i trwa średnio przez 225 dni. Kopaliny Na obszarze miejscowości Bródki oraz na obszarze planowanej do budowy oczyszczalni ścieków nie występują złoża kopalin. Krajobraz Gmina ma charakter typowo leśno - rolniczy. Dominują kompleksy leśne, które stanowią 54 % powierzchni wszystkich gruntów. W dużej mierze krajobraz zdeterminowany jest również przez użytki rolne, które stanowią 36 % powierzchni wszystkich gruntów. 53

55 Teren planowanej inwestycji wraz z terenami przyległymi nie jest objęty prawną ochroną krajobrazu. Forma przewidywanej zabudowy wpisuje się w funkcję przestrzenną obszaru, na którym zostanie zlokalizowana. 3. Opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Do stanu zasobów kulturowych zaliczono dobra kultury wpisane do rejestru zabytków jak i te, których charakter jest oczywisty (Ustawa o ochronie dóbr kultury i muzeach Dz. U. Nr 10 poz. 48 z dnia r. z późniejszymi zmianami). Obejmują one miedzy innymi: kościoły, kaplice, krzyże przydrożne, zabudowę mieszkaniowa, zabytkowe układy urbanistyczne, zespoły pałacowo-parkowe, obiekty przemysłowe i obiekty użyteczności publicznej, a także pojedyncze zagrody, spichrze, wiatraki oraz zabytki archeologiczne. Na terenie miejscowości Bródki nie występują obiekty i założenia objęte prawną ochroną poprzez wpisanie do rejestru zabytków. Ewidencją objęta jest zabudowa zwarta kalenicowo-szczytowa z 1 ćw. XX w., 2 stanowiska wczesnodziejowe średniowieczne i nowożytne w Bródkach. Ponadto na terenie miejscowości Bródki znajduje się system poniemieckich, dobrze zachowanych bunkrów, sięgających południowej granicy Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, przez który prowadzi pieszy szlak turystyczny niebieski. Rozpoznane obszary wykopalisk archeologicznych - stanowiska nowożytne (Bródki 2). Wskazane obszary i obiekty zlokalizowane są w znacznej odległości od planowanej do budowy oczyszczalni ścieków. 4. Opis analizowanych wariantów przedsięwzięcia W celu wskazania wariantu najkorzystniejszego dla środowiska poddano analizie następujące opcje: 1) odstąpienie od realizacji przedsięwzięcia, 2) budowę mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w technologii opartej o komory biologiczne osadu czynnego pracujące w układzie sekwencyjnym tzw. komory SBR, 3) budowę mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w technologii opartej o tradycyjne komory biologiczne osadu czynnego wariant alternatywny. W dokonanej analizie nie rozpatrywano alternatywnej lokalizacji przedsięwzięcia, gdyż decyzja o budowie oczyszczalni ścieków została podjęta na etapie opracowania koncepcji rozwiązania gospodarki ściekowej w północnej części gminy Czerwieńsk oraz opracowania dokumentacji projektowej budowy kanalizacji sanitarnej dla miejscowości Bródki, Brody i Nietkowice. Obecnie inwestycja budowy systemu kanalizacyjnego jest w ostatniej fazie realizacji. Co istotne, decyzja o lokalizacji oczyszczalni ścieków została podjęta po rozpoznaniu warunków terenowych, środowiskowych oraz biorąc pod uwagę uwarunkowania finansowe i społeczno polityczne. Ostatecznie budowa oczyszczalni ścieków w Bródkach, jako element uporządkowania systemu ściekowego w gminie, została zapisana w opracowanym przez Przedsiębiorstwo Obsługi Mienia Komunalnego POMAK Sp. z o.o. w Czerwieńsku, we 54

56 współpracy z Gminą Czerwieńsk, Wieloletnim planie rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych na lata , zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r. poz. 858 z poźn. zm.), przyjętym uchwałą nr XXVIII/297/14 Rady Miejskiej w Czerwieńsku z dnia r. Niezależnie stwierdza się, że miejsce usytuowania oczyszczalni ścieków jest korzystne w odniesieniu do: a) obszarów cennych przyrodniczo i historycznie obiekt znajduje się w znacznym oddaleniu od obiektów zabytkowych i siedlisk fauny i flory chronionej, b) obszarów zamieszkałych przez ludzi obiekt znajduje się w odległości ok. 350 m od najbliższej zabudowy, c) obszarów atrakcyjnych inwestycyjnie bezpośredni sąsiedztwo stanowią grunty rolne i porolne Wariant polegający na niepodejmowaniu przedsięwzięcia Wariant zakładający rezygnację z realizacji przedsięwzięcia spowodowałby utrzymanie obecnego stanu gospodarki ściekowej w obrębie miejscowości Bródki, Brody i Nietkowice. Zastosowanie takiego wariantu w praktyce oznaczałoby następujące konsekwencje: utrzymanie stanu, w którym odprowadzanie ścieków odbywa się do zbiorników bezodpływowych z okresowym wywożeniem do oczyszczalni ścieków (często są to ścieki zagniłe, które pogarszają parametry pracy oczyszczalni) lub do ziemi i pobliskich cieków bezpośrednio bądź poprzez nieszczelne zbiorniki bezodpływowe lub oczyszczanie ich w przydomowych oczyszczalniach, co nie gwarantuje uzyskania właściwego stopnia oczyszczania ścieków i spełnienie obowiązujących w tym zakresie przepisów, możliwość niekontrolowanego odprowadzania ścieków do środowiska naturalnego, co stanowi zagrożenie sanitarne dla mieszkańców i istotne zagrożenie ekologiczne dla ekosystemów tego terenu, ponoszenie przez mieszkańców i innych potencjalnych użytkowników systemu kanalizacyjnego zwiększonych opłat z tytułu wywozu ścieków wozami asenizacyjnymi (koszty transportu ścieków wozami asenizacyjnymi są wyższe aniżeli koszty odprowadzania ścieków siecią kanalizacyjną). Zachowanie obecnego stanu gospodarki ściekowej spowoduje postępującą degradację środowiska w zakresie zanieczyszczenia gleb, wód powierzchniowych, a także wód podziemnych, będących źródłem zaopatrzenia w wodę gminy Czerwieńsk. Poza skutkami ekologicznymi, jakie niesie ze sobą brak realizacji inwestycji, sytuacja taka miałaby swoje konsekwencje prawne, społeczne i ekonomiczne. Przede wszystkim niespełnione zostałyby wymagania w zakresie: o wyposażenia mieszkańców tej części gminy w sieci kanalizacyjne umożliwiające oczyszczenie zebranych ścieków zgodnie z Dyrektywą 91/271/EEC i Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz Ustawą Prawo ochrony środowiska, 55

57 o unieszkodliwiania osadów ściekowych poprzez zastosowaną technologię i ich dalsze zagospodarowanie zgodnie z Dyrektywą 75/442/EWG, Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych oraz Ustawą o odpadach z dnia r. Niezrealizowanie inwestycji znacznie ograniczy możliwości wzmocnienia potencjału rozwojowego Gminy Czerwieńsk oraz osiągnięcie strategicznych celów społeczno - gospodarczych, jakimi są: wzrost poziomu atrakcyjności turystycznej i wypoczynkowej gminy, polepszenie warunków do rozbudowy infrastruktury mieszkaniowej wieloi jednorodzinnej, poprawa warunków życia i zdrowia mieszkańców. Wobec powyższego wariant odstąpienia od realizacji inwestycji uznaje się za najbardziej niekorzystny Wariant rekomendowany przez wnioskodawcę i najkorzystniejszy dla środowiska Ze względu na następujące okoliczności: wymagane zapisami dokumentów krajowych i lokalnych osiągnięcie celów ekologicznych, jakimi są poprawa jakości środowiska oraz ochrona zasobów naturalnych, w tym wód powierzchniowych i podziemnych, gleb oraz obszarów podlegających ochronie prawnej, potrzebę osiągnięcia strategicznych celów społecznych, jakimi są: poprawa warunków sanitarnych i komfortu życia mieszkańców, stworzenie warunków do rozwoju gospodarczego (rolnictwo, agroturystyka itp.), polepszenie walorów krajobrazowych terenu, ukształtowanie pozytywnego wizerunku gminy jako obszaru czystego ekologicznie, potrzebę realizacji celów ekonomicznych, do których należą: obniżenie kosztów jednostkowych oczyszczania ścieków poprzez optymalizację rozwiązań techniczno organizacyjnych, niepodleganie karom finansowym nakładanym w sytuacji prowadzenia gospodarki wodno - ściekowej niezgodnie z obowiązującymi przepisami, obniżenie kosztów transportu ścieków w przypadku zbiorczego systemu kanalizacyjnego w porównaniu do praktykowanego dowożenia ich taborem asenizacyjnym, przyjęto wariant, zakładający realizację przedsięwzięcia. Analizie poddano alternatywne rozwiązania techniczno technologiczne docelowego rozwiązania gospodarki ściekowej na terenie gminy Czerwieńsk. Założono przy tym, że każda z opcji techniczno technologicznych musi gwarantować uzyskanie wymaganej przez obowiązujące przepisy polskie i Unii Europejskiej wymogi dotyczące: o jakości ścieków odprowadzanych do odbiornika, o postępowania z osadami ściekowymi. Ostatecznie jako wariant rekomendowany przez wnioskodawcę, a jednocześnie najkorzystniejszy dla środowiska, wskazano budowę oczyszczalni ścieków w oparciu o sekwencyjne reaktory biologiczne (SBR). Wariant ten został szczegółowo opisany w pkt. 1 części II niniejszego raportu. 56

58 4.3. Wariant alternatywny Wariant ten zakłada oczyszczanie ścieków w technologii tradycyjnej opartej o niskoobciążone komory biologiczne osadu czynnego. Układ napowietrzania i mieszania w komorach, oparty o urządzenie tradycyjne i powszechnie dostępne pozwala na usuwanie ze ścieków związków węgla organicznego. Wariant ten zakłada, że ścieki doprowadzone do oczyszczalni oraz ścieki dowiezione taborem asenizacyjnym do stacji zlewczej (po wyrównaniu składu i odświeżeniu w zbiorniku wyrównawczo - odświeżającym) skierowane zostaną do części mechanicznej oczyszczalni, którą stanowić będzie zblokowane urządzenie sito-piaskownik. W sito-piaskowniku zostaną zatrzymane zawarte w ściekach zanieczyszczenia grube (tzw. skratki) oraz zawiesina łatwoopadająca (najczęściej mineralna piasek, żwir, itp.). Zatrzymane zanieczyszczenia gromadzone będą osobno i w sposób hermetyczny w kontenerach na odpadki i wywożone na składowisko odpadów. Po części mechanicznej ścieki zostaną grawitacyjnie skierowane do reaktora biologicznego. Oczyszczanie biologiczne ścieków będzie realizowane w technologii tradycyjnej opartej o niskoobciążoną komorę biologiczną osadu czynnego umieszczoną pierścieniowo w stosunku do centralnie zlokalizowanego osadnika wtórnego. Ze względu na występujące zmiany w ilości ścieków i wielkości ładunków zanieczyszczeń dopływających do oczyszczalni blok biologiczny będzie pracować przy różnych parametrach technologicznych. Ścieki oczyszczone z komory biologicznej kierowane będą do zblokowanego z nią osadnika wtórnego (centralnej części). Zgarniany do centralnie położonego leja osadowego za pomocą zgarniaczy osad będzie grawitacyjnie spuszczany do przepompowni recyrkulacyjnej, skąd dalej, przy pomocy zasuw z napędem elektrycznym nastąpi jego rozdział i część osadów kierowana będzie jako osad nadmierny do komory stabilizacji tlenowej osadu, a część, jako osad recyrkulowany, zawracana będzie do komory biologicznej. Ścieki oczyszczone z osadnika wtórnego odprowadzane będą poprzez przepompownię ścieków technologicznych i komorę pomiarową do odbiornika. Przewiduje się, że przepompownia ścieków technologicznych będzie, poprzez zestaw zasuw, podawać ścieki oczyszczone do płukania prasy. Nie przewiduje się wykorzystywania procesów chemicznego strącania fosforu. Zaprojektowany układ oczyszczania ścieków w pełni gwarantuje uzyskanie parametrów ścieków oczyszczonych zgodnie z obowiązującymi przepisami. Osady nadmierne będą poddawane przeróbce, która zakłada ich: tlenową stabilizację (częściowo w komorze biologicznej osadu czynnego oraz częściowo w wydzielonej komorze stabilizacji tlenowej i zagęszczania grawitacyjnego osadów), mechaniczne zagęszczanie i odwadnianie na prasie taśmowej, higienizację poprzez wapnowanie wapnem palonym, leżakowanie w magazynie osadu odwodnionego, skierowanie do rolniczego zagospodarowania. W części technicznej budynku socjalno - technicznego przewidywano wykonanie pomieszczenia na agregat prądotwórczy, dmuchawy, halę odwadniania osadów i halę sito-piaskownika. W części socjalnej tego budynku przewidywano wykonanie pomieszczenia socjalnego (WC, prysznic i szatnie) i dyspozytorni. Zakłada się, że wszystkie procesy technologiczne oraz działanie wszystkich urządzeń oczyszczalni byłyby kontrolowane automatycznie przy pomocy zainstalowanych urządzeń 57

59 pomiarowych (tlenomierze, ph metry, gęstościomierze, czujniki redox, czujniki rozdziału faz, sondy hydrostatyczne); regulacja procesów prowadzona byłaby w sposób automatyczny przy pomocy sterowników i komputera. 5. Określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w wypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko Uwagi ogólne I. Realizacja wariantu inwestycyjnego, czyli podjęcie działań mających na celu budowę oczyszczalni ścieków, jest związana z koniecznością zaingerowania w istniejące środowisko zarówno w fazie budowy, jak i eksploatacji. II. III. IV. Teoretycznie wybór wariantu bezinwestycyjnego zapobiega powstaniu jakiegokolwiek oddziaływania na środowisko, jakie miałoby miejsce w fazie budowy, jednakże w rzeczywistości wykazuje znaczące negatywne oddziaływanie (dla ludzi i środowiska ekologicznego). Materiały, z których wykonane będą obiekty oczyszczalni, są nieszkodliwe dla środowiska i posiadają wymagane certyfikaty i atesty dopuszczające je do użytku. Inwestycja ze względu na swoją lokalizację względem granic innych państw, charakter, wielkość oraz wielkość występujących emisji nie spowoduje oddziaływania transgranicznego w żadnym z analizowanych aspektów środowiskowych. W związku z tym, w niniejszym punkcie raportu, problem transgranicznego oddziaływania inwestycji pominięto Oddziaływanie inwestycji na ujęcia wody Stwierdza się, że realizacja inwestycji wpłynie pozytywnie na istniejące ujęcia wody w każdym z analizowanych wariantów inwestycyjnych z uwagi na ograniczenie dopływu ścieków pochodzących z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych gromadzących ścieki. Ponadto należy stwierdzić, że: budowa oczyszczalni ścieków wraz z systemem kanalizacyjnym wpłynie pozytywnie na ochronę ujęć wody, poprzez zapobieganie odprowadzaniu zanieczyszczeń do środowiska, oczyszczalnia ścieków została zlokalizowana w odpowiednio dużej odległości od ujęć wody, stąd nie ma zagrożenia występowania oddziaływania na ujęcia wody w przypadku normalnej eksploatacji obiektu, niewielkie ilości zanieczyszczeń, które mogą być wprowadzone do środowiska w fazie budowy (zanieczyszczenia ropopochodne pochodzące z zastosowanych maszyn i pojazdów budowlanych wykorzystywanych na etapie budowy), miałyby charakter nietrwały i uległyby szybkiemu rozproszeniu, nie zagrażając w żaden sposób elementom środowiska, inwestycja, z uwagi na prowadzone właściwe procesy oczyszczania ścieków i unieszkodliwiania osadów ściekowych, nie daje możliwości odprowadzenia do środowiska szczególnie niebezpiecznych pierwiastków i związków (metale ciężkie, substancje radioaktywne, pestycydy, dioksyny itp.). 58

60 5.2. Oddziaływanie projektowanej inwestycji na gleby Brak oddziaływania w tym względzie wynika z faktu, że normalna eksploatacja oczyszczalni nie będzie powodować odprowadzania substancji szkodliwych do gleby. Istnieje potencjalnie niewielkie zagrożenie zanieczyszczenia gleb w wyniku awarii instalacji chemicznych pracujących w oczyszczalni ścieków. Dotyczy to fazy transportu reagentów, ich załadunku, przygotowania i dawkowania. Zabezpieczeniem przed wystąpieniem takiej sytuacji będą odpowiednie rozwiązania techniczne tych instalacji, przeszkolenie obsługi i wyposażenie jej w odpowiedni sprzęt techniczny Oddziaływanie projektowanej inwestycji na wody powierzchniowe i podziemne Stwierdza się, że właściwa eksploatacja wybudowanej oczyszczalni zasadniczo wyklucza możliwość wystąpienia negatywnego oddziaływania na wody powierzchniowe i podziemne. Oczyszczone ścieki poprzez układ pomiarowy odprowadzane będą rurociągiem tłocznym do kanału pompowego Bródki I. Ze względu na fakt, że bezpośredni odbiornik ścieków oczyszczonych, tj. kanał, nie wprowadza swoich wód do jezior i zbiorników stojących, stwierdza się, że ścieki oczyszczone w przedmiotowej oczyszczalni ścieków nie są wprowadzane do jezior i ich dopływów ani bezpośrednio do sztucznych zbiorników wodnych usytuowanych na wodach płynących. Odprowadzane ścieki oczyszczone w każdym z analizowanych wariantów inwestycyjnych będą spełniały wymagania obowiązujących w tym zakresie przepisów w odniesieniu do ich jakości i ilości. W celu określenia wpływu oczyszczonych ścieków na odbiornik ścieków, którym będzie Kanał Bródki I zastosowano następujące założenia: przepływ wód w kanale: zgodnie z danymi LZMiUW w Zielonej Górze nie prowadzi się badań ilości wód płynących w kanale, zgodnie z informacją uzyskaną z POMAK Sp. z o.o. w Czerwieńsku z SUW w Nietkowicach w roku 2014 odprowadzonych zostało do kanału 906 m3/rok wód popłucznych, co przy założonym harmonogramie płukania filtrów raz w tygodniu, generuje przepływ chwilowy wód na poziomie Qsmax = 0,0008 m 3 /s, poziom wód w kanale wynoszący 0,2 m, co przy parametrach geometrycznych kanału, charakterystyce kanału (porośnięty roślinnością) i założonym spadku dna kanału (i=0,005 m) generuje chwilowy przepływ wód na poziomie Qs = 0,037 m 3 /s, jakość wód w kanale zgodnie z danymi LZMiUW w Zielonej Górze oraz WIOŚ w Zielonej Górze nie prowadzi się badań jakości wód płynących w kanale. Stosunek ilości ścieków oczyszczonych do ilości wód w kanale wynosi: N = 0,007 / 0,037 = 0,19 Wpływ ścieków oczyszczonych na odbiornik został wyznaczony z zależności: Crs = Qśc Cśc+Qrz Crz Qśc+Qrz Po uwzględnieniu ilości wód w kanale oraz ilości ścieków oczyszczonych powyższa zależność przyjmuje postać: C rs = 0,19 x C śc + 1 x C rz 59

61 Wzrost zanieczyszczeń po wprowadzeniu do kanału ścieków oczyszczonych kształtować się będzie na poziomie: C rsbzt5 = 1 x C rz + 7,6 mgo 2 /dm 3 C rschzt = 1 x C rz + 28,5 mgo 2 /dm 3 C rszaw = 1 x C rz + 9,5 mg/dm 3. Istnieje niewielkie zagrożenie zanieczyszczenia wód substancjami ropopochodnymi pochodzącymi z niesprawnych maszyn budowlanych i środków transportu. Zmiany uwarunkowań wodnych w fazie realizacji inwestycji wynikające z prowadzonych procesów odwodnienia wykopów miałyby charakter szybko zanikający i ostatecznie niegroźny dla środowiska. Istnieje również potencjalnie niewielkie zagrożenie zanieczyszczenia wód podziemnych w wyniku awarii instalacji chemicznych pracujących w oczyszczalni ścieków. Dotyczy to fazy transportu reagentów, ich załadunku, przygotowania i dawkowania. Zabezpieczeniem przed wystąpieniem takiej sytuacji będą odpowiednie rozwiązania techniczne tych instalacji, przeszkolenie obsługi i wyposażenie jej w odpowiedni sprzęt techniczny. Niewielkie zagrożenie dla wód podziemnych (gruntowych) mogłyby stanowić również niewłaściwie przetworzone osady ściekowe przewidziane do wykorzystania w rolniczy lub przyrodniczy sposób, ale sytuacja taka mogłaby mieć miejsce jedynie w przypadku rażącego nieprzestrzegania obowiązujących w tym względzie przepisów oraz odnosić się jedynie do wód podskórnych, które nie stanowią źródła wody do picia dla mieszkańców. Ponadto stwierdza się, że osady ściekowe będą poddane badaniom, potwierdzającym możliwość ich dalszego zagospodarowania. Negatywny wpływ na wody powierzchniowe i podziemne mógłby nastąpić w każdym z analizowanych wariantów techniczno technologicznych jedynie w sytuacji nieprawidłowej pracy obiektów, np. w fazie zachwiania procesów biologicznych w komorach osadu czynnego lub nieprawidłowej pracy osadników wtórnych. Zabezpieczeniem przed taką sytuacją jest: zatrudnienie profesjonalnej obsługi oczyszczalni i jej właściwe przeszkolenie, wyposażenie obiektów technologicznych w urządzenia do ciągłego i wyrywkowego monitorowania wybranych parametrów pracy poszczególnych obiektów, parametrów jakości ścieków doprowadzanych do oczyszczalni i z niej odprowadzanych, wyposażenie obiektu w niezawodne urządzenia i instalacje techniczno technologiczne, wyposażenie obiektów w odpowiednie układy rezerwowe, w tym zapewnienie drugostronnego zasilania energetycznego. Negatywny wpływ na wody powierzchniowe i podziemne mógłby wystąpić również w fazie rozruchu oczyszczalni, stąd w jego trakcie, obowiązywać będą specjalne procedury organizacyjne i regulacje prawne gwarantujące zabezpieczenie odbiornika przed odprowadzeniem do niego zbyt dużej (niebezpiecznej dla niego) ilości ładunków zanieczyszczeń. Zadaniem rozruchu technologicznego reaktora biologicznego, przy uwzględnieniu konieczności zminimalizowania wystąpienia ewentualnych niekorzystnych oddziaływań na środowisko, będzie: stopniowe obciążenie reaktora ładunkami zanieczyszczeń, aż do obciążenia obliczeniowego, w miarę wpracowywania się układu biologicznego oczyszczania, 60

62 doprowadzenie do wytworzenia się w reaktorze napowietrzania osadu czynnego o dostatecznym stężeniu i o prawidłowych właściwościach, stopniowe przystosowanie mikroorganizmów w już wytworzonym środowisku drobnoustrojów do związków trujących bądź bakteriostatycznych, które mogą dostawać się do ścieków, uregulowanie stopnia recyrkulacji osadów i usuwania osadu nadmiernego do układu jego unieszkodliwiania, systematyczna kontrola przebiegu procesów biologicznych, ustalenie parametrów pracy i sprawdzenie efektów działania przy pomocy analiz ścieków i osadów. Przewiduje się, że w momencie przystąpienia do rozruchu technologicznego reaktora biologicznego dowieziony zostanie do niego wpracowany osad czynny z innej oczyszczalni. W odniesieniu do wariantów budowy oczyszczalni ścieków potencjalne oddziaływania na wody powierzchniowe i podziemne jest porównywalne Oddziaływanie projektowanej inwestycji na atmosferę Emisja odorów Intensywność emisji odorów zależy od położenia geograficznego oczyszczalni, topografii terenu, warunków atmosferycznych oraz ilości i jakości dopływających ścieków. Głównymi miejscami emisji odorów do atmosfery na oczyszczalniach ścieków są zazwyczaj: komora zwężek pomiarowych, komora klap awaryjnych, komora zrzutu awaryjnego ścieków, budynek krat, pompownia ścieków surowych, piaskownik, osadnik wstępny, zagęszczacze grawitacyjne osadu surowego. Częstotliwość występowania odorów na obszarze oczyszczalniach ścieków przedstawiono na rys. 13. Rys. nr 13. Częstotliwość występowania odorów w różnych miejscach oczyszczalni ścieków Źródło Dane pochodzące z artykułu Ferrox metody likwidacji odorów i innych zagrożeń powodowanych przez siarkowodór 61

63 W oczyszczalni ścieków w celu ograniczenia emisji odorów planuje się zastosować hermetyzację prowadzonych procesów technologicznych, które mogą powodować taką emisję. Ponadto planuje się zastosować układ oczyszczania powietrza odprowadzanego z obiektów oczyszczalni ścieków w biofiltrze. Powietrze odciągane będzie z następujących obiektów: sito-piaskownik, stacja odwadniania osadu. Biologiczne metody usuwania zanieczyszczeń gazowych z gazów powstających w wyniku prowadzonych procesów technologicznych symulują procesy zachodzące w naturze w kontrolowanych warunkach technicznych. Substancje będące zanieczyszczeniami powietrza są sorbowane i przenoszone do fazy wodnej, a następnie rozkładane przez drobnoustroje, które uzyskują w ten sposób energię do prowadzenia procesów życiowych oraz metabolity do syntez struktur komórkowych. Efektem całkowitego biochemicznego rozkładu substancji organicznych w warunkach tlenowych są związki nieorganiczne dwutlenek węgla, woda i sole mineralne. Najbardziej podatne na biodegradację są węglowodory alifatyczne, alkohole, estry, czyli związki typowe dla gazów odlotowych z oczyszczalni ścieków. Ładunki gazu doprowadzane do biofiltrów zawierają się w granicach od 50 do 300 m 3 /m 3 reaktora/h, a czas zatrzymania gazu w urządzeniu jest w zakresie s, przy stężeniach zanieczyszczeń wynoszących od kilku mg do kilku g w m 3 gazu. W biofiltrze uzyskać można do 99,99% eliminacji łatworozkładalnych związków organicznych. Biodegradacja substancji organicznych w gazach odlotowych oraz procesy utleniania zredukowanych związków siarki, azotu, węgla, prowadzone są przez liczne mikroorganizmy, między innymi bakterie heterotroficzne z rodzaju: Pseudomonas, Micrococcus, Corynebacterium, Hyphomicrobium, Rhodococcus, Xanthobacter, Arthrobacter, Methylosinus, Methylomonas, Thiobacillus oraz przez grzyby. Większość z nich występuje w naturalnych materiałach stanowiących wypełnienie biofiltru. Najważniejszymi przemianami biologicznymi są przemiany związków siarki, azotu i węgla w biomasę, utlenianie organicznych związków węgla do CO 2 i H 2 O jak i utlenianie organicznie związanej siarki (-SH) do (SO 2-4 ) i organicznie związanego azotu (-NH 2 ) do (NO - 3 ). Produkty te rozkładane są przez mikroorganizmy zasiedlające i zamieniane w biomasę zgodnie z przedstawionymi poniżej reakcjami chemicznymi: o organiczne związki węgla R-CH > CO 2 + H 2 O + Biomasa o organiczne związki siarki R-SH > SO42- + Biomasa R-SH > SO > Biomasa o organiczne związki azotu R-NH > NO3- + Biomasa R-NH > NO > Biomasa gdzie R = reszta organiczna. Podkreślenia wymaga fakt, że większość prowadzonych w oczyszczalni ścieków procesów technologicznych przebiega w warunkach tlenowych, bez wydzielania odorów, stąd ważne jest, aby poprzez właściwą eksploatację urządzeń, prowadzenie procesów technologicznych oraz utrzymanie czystości w obiektach nie dopuszczać do tworzenia się warunków beztlenowych i w następstwie emisji odorów. Ponadto w celu zapobiegnięcia lub ograniczenia negatywnych oddziaływań na środowisko oczyszczalnia zostanie zaprojektowana, wykonana i będzie eksploatowana zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz z uwzględnieniem wszystkich uwarunkowań przyjętych na 62

64 etapie prowadzonego postępowania oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, w tym warunków podanych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji. Wielkości emisji Zgodnie z danymi literaturowymi wielkość emisji substancji złowonnych jest zazwyczaj bardzo niska (<100 mg/m³). Taka ilość jednak jest wystarczająca, aby zachować mikroflorę zasiedlającą biofiltr. Tym samym efektywność prowadzonych w biofiltrach procesów ocenia się na poziomie % redukcji substancji złowonnych, czyli jako bardzo wysoką. Spośród emitowanych w oczyszczalni ścieków substancji odorowych najbardziej uciążliwą jest siarkowodór. Powstaje on w wyniku procesów prowadzonych przez mikroorganizmy w warunkach beztlenowych. Jako źródło energii w warunkach beztlenowych bakterie wykorzystują jony siarczanowe obecne w ściekach, redukując je do jonów siarczkowych, które w postaci gazowego siarkowodoru opuszczają środowisko ścieków. Siarkowodór o różnym stężeniu pojawia się w atmosferze np. komór rozprężnych przepompowni, krat, piaskowników itp. Wpływ stężenia siarkowodoru w powietrzu na zdrowie człowieka został określony w tabeli poniżej. Tabela 4. Wpływ stężenia siarkowodoru na zdrowie człowieka Stężenie siarkowodoru w powietrzu Reakcje człowieka ppm mg/m ,2 bezpieczne stężenie dla 8 godz. dnia pracy ,2-71 odczuwalne podrażnienie oczu odczuwalne podrażnienie układu oddechowego kaszel, ból oczu i głowy stałe zagrożenie życia >500 >710 silne podrażnienie systemu nerwowego >700 >994 natychmiastowe zasłabnięcie Źródło Dane pochodzące z artykułu Ferrox metody z paraliżem likwidacji oddychania odorów i innych śmierć zagrożeń powodowanych przez siarkowodór Jako dane wyjściowe do określenia wpływu emisji odorów na środowisko w oczyszczalni ścieków w Bródkach posłużyły dane literaturowe uzyskane w wyniku badania emisji odorów. Ponieważ intensywność zapachowa jest odczuwana w sposób indywidualny i w Polsce pomiar natężenia zapachowego jest nienormowany, wykorzystano pomiary substancji charakterystycznych, które mają największy wpływ na jego intensywność wykonane w oczyszczalni ścieków w Lublinie. Pomiary zanieczyszczeń wykonano w powietrzu kierowanym ze zhermetyzowanych obiektów (przed biofiltrem), a następnie po jego oczyszczeniu na biofiltrze. W tabeli zamieszczono wartości średnie z wykonanych analiz. Badania wykonane zostały dla oczyszczalni ścieków o przepustowości 165 tys. m 3 /d. Tabela 5. Zestawienie uzyskanych efektów ekologicznych przedsięwzięcia Lp. Oddziaływanie na środowisko Jednostka Stan wyjściowy Stan obecny 1. Siarkowodór, merkaptany siarczki, dwusiarczki Efekt ekologiczny (% redukcji) mg/m 3 17,6 0,01 99,94 63

65 Amoniak mg/m 3 0,80 0,04 95,04 Źródło Artykuł pt. Likwidacja uciążliwości zapachowych w oczyszczalni ścieków Hajdów w Lublinie Z wykonanych pomiarów wynika, że skuteczność zastosowanych rozwiązań jest bardzo wysoka i waha się w granicach od 95 do 100%. Osiągnięto zatem efekt ekologiczny w postaci bardzo wysokiej redukcji najważniejszych substancji odorogennych. Przy ocenie wpływu na środowisko odorów powstających w oczyszczalni ścieków w Bródkach przyjęto, że wielkość emisji będzie mniejsza niż przedstawiona w danych pochodzących z oczyszczalni ścieków w Lublinie. Przyjęto, że maksymalna emisja substancji odorowych kształtować się będzie na poziomie: siarkowodór ok. 0,5 mg/m 3, amoniak ok. 0,06 mg/m 3. Ponadto założono, że uzyskana w biofiltrze efektywność procesu redukcji tych substancji kształtować się będzie na poziomie min. 90 %, stąd po biofiltrze stężenia odprowadzanych substancji wynosić będą: siarkowodór 0,05 mg/m 3, amoniak 0,006 mg/m 3. Zgodnie z uzyskanymi danymi stwierdza się, że emisja substancji odorowych w oczyszczalni ścieków charakteryzuje się niskimi wartościami, a w związku z tym nie spowoduje przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu oraz nie spowoduje negatywnego oddziaływania na środowisko. W zakresie ograniczenia emisji substancji zapachowo czynnych i aerozoli planuje się stosować następujące rozwiązania: zastosowanie biofiltra, hermetyzacja prowadzonych procesów, przemywanie stanowiska zrzutu ścieków w stacji zlewczej ścieków dowożonych, przesypywanie skratek wapnem, regularny wywóz skratek z terenu oczyszczalni, zastosowanie w komorach całkowicie zanurzanych mieszadeł, prowadzenie na bieżąco procesów odwadniania osadu, lokalizacja prasy do odwadniania osadów w budynku. Zastosowane rozwiązania zmniejszające uciążliwość oczyszczalni dla otoczenia charakteryzują się następującymi właściwościami: likwidują uciążliwości zapachowe w sposób skuteczny potwierdzony wynikami przeprowadzonych badań, likwidacja uciążliwości następuje u źródeł ich powstawania, poprawiając równocześnie warunki pracy załogi oczyszczalni, zastosowana metoda usuwania odorów eliminuje konieczność stosowania środków chemicznych i następnie ich neutralizację; powstający w wyniku oczyszczania powietrza na biofltrach kondensat występuje w niewielkich ilościach i oczyszczany jest razem ze ściekami surowymi, cała instalacja zlokalizowana jest na terenie oczyszczalni i zajmuje niewielką powierzchnię, 64

66 instalacja jest prosta i tania w eksploatacji, nie wymaga ciągłej obsługi, a jedynie okresowego dozoru i kontroli oraz badań laboratoryjnych parametrów pracy. W związku z zastosowanymi rozwiązaniami techniczno technologicznymi eksploatacja oczyszczalni nie będzie powodowała emisji innych zanieczyszczeń do powietrza Oddziaływanie projektowanej inwestycji na ludzi Oddziaływanie projektowanej inwestycji na ludzi należy rozpatrywać w aspekcie potencjalnego możliwego wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia oraz czynników powodujących dyskomfort dla ludzi w postaci: emisji hałasu i wibracji, emisji substancji odoroczynnych, zwiększonego ruchu drogowego, występowania urządzeń elektrycznych oraz związanego z tym ryzyka porażenia prądem i wybuchu pożaru. Emisja hałasu i wibracji Hałas, jako zanieczyszczenie środowiska, wpływa na jakość warunków zamieszkania i wypoczynku człowieka. Problem nadmiernego hałasu w naszym otoczeniu jest złożony i trudny ze względu na swoją wszechobecność, a także wysokie koszty działań zabezpieczających przed tym specyficznym zanieczyszczeniem. Do głównych źródeł hałasu kształtujących klimat akustyczny zalicza się: - komunikację samochodową, tramwajową, lotniczą i kolejową, - parkingi, zajezdnie autobusowe i tramwajowe, - zakłady przemysłowe, rzemieślnicze i usługowe, - obiekty publiczne, takie jak: stadiony, tereny zabaw, dyskoteki, kluby muzyczne, - tereny budowy. Hałas i wibracje związane z realizacją inwestycji w każdym z analizowanych wariantów inwestycyjnych wynikać będą z transportu materiałów budowlanych oraz materiałów sypkich, użycia maszyn wibracyjnych, agregatów prądotwórczych, koparek itp. Dopuszczalny poziom hałasu na terenach zabudowy zagrodowej, zgodnie z obowiązującymi przepisami - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U r. poz. 112), jest następujący: 55 db w porze dziennej, 45 db w porze nocnej. Należ podkreślić, iż przywołane rozporządzenie Ministra Środowiska wyróżnia tereny szczególnie chronione przed hałasem. Należą do nich miedzy innymi tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, takie jak przedszkola, szkoły, internaty czy bursy oraz tereny szpitali i domów opieki. W przypadku, gdy tereny te nie pełnią swojej funkcji w porze nocnej (np. szkoły i przedszkola), w okresie tym nie podlegają ochronie. Jak wynika z analizy zagospodarowania terenu, w rejonie projektowanego przedsięwzięcia nie znajdują się żadne obiekty, które podlegałyby szczególnej ochronie akustycznej. Zabudowę mieszkaniową położona w kierunku północno-zachodnim od terenu przedsięwzięcia, należy zakwalifikować do grupy 3b, tj. tereny zabudowy zagrodowej. Do tej samej grupy należy 65

67 również zakwalifikować pozostałe tereny mieszkalne, położone w dalszej odległości od terenu inwestycji. Dopuszczalny poziom hałasu dla tych terenów wynosi: - L aeqd przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia 55dB(A) - L aeqn przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy 45dB(A). Faza budowy Roboty ziemne, budowlane i montażowe będą powodowały hałas związany z wykorzystaniem maszyn budowlanych (koparki, ładowarki, spychacze), cięciem materiałów, z pracą dźwigu i manewrami pojazdów. Opierając się na analizach robót budowlanych wykonywanych z dużą koncentracją urządzeń i natężeniem prac można oszacować, że hałas o poziomie 50 db może mieć zasięg do 100 m od terenu budowy. Występowanie tego hałasu może nastąpić tylko w porze dziennej czyli od 6 oo do 22 oo. Mając na uwadze uwarunkowania lokalne, uznaje się, że nie ma przeciwwskazań do zastosowania w trakcie robót sprzętu budowlanego, o ile prace będą prowadzone w sposób zorganizowany, z uprzedzeniem stron, w możliwie najkrótszym czasie i w porze dziennej, w dni robocze. W analizowanym wariancie techniczno lokalizacyjnym z racji: rodzaju obiektów i zastosowanych rozwiązań technicznych (w fazie budowy i eksploatacji), przewidzianych do zastosowania rozwiązań organizacyjnych (w fazie budowy i eksploatacji) nie wystąpi żadne znaczące oddziaływanie na Obszary Natura Faza eksploatacji Stwierdza się, że nie wystąpi negatywne oddziaływanie na ludzi na etapie normalnej eksploatacji nowo wybudowanej infrastruktury w warunkach normalnej ich pracy. Planowane do realizacji obiekty zostały zlokalizowane w sposób uwzględniający możliwe występowanie uciążliwości wynikającej z emisji hałasu, a także uwarunkowania technicznolokalizacyjne przedsięwzięcia. Odległość planowanej do realizacji oczyszczalni ścieków od granicy zabudowy mieszkaniowej, należącej do obszarów normowanych akustycznie, wynosi ok. 350 m. Oczyszczalnia zlokalizowana będzie w obszarze, na którym aktualnie znajdują się tereny rolnicze. W otoczeniu terenu inwestycji brak jest stacjonarnych źródeł hałasu, które mogłyby w istotny sposób wpływać na stan klimatu akustycznego tego obszaru. W bezpośrednim sąsiedztwie obszaru projektowanej inwestycji brak jest również istotnych źródeł hałasu o charakterze komunikacyjnym. W okresie prowadzenia prac polnych dodatkowym źródłem hałasu może być praca ciężkiego sprzętu rolniczego na pobliskich terenach uprawnych. Emisja hałasu z tych źródeł ma jednak charakter sezonowy i krótkotrwały, więc w niewielkim stopniu wpływa na stan klimatu akustycznego w ciągu całego roku. Brak jest w rejonie inwestycji terenów podlegających ochronie akustycznej. Najbliżej położony budynek chroniony akustycznie zgodnie z przepisami Prawa ochrony środowiska znajduje się w odległości ok. 350 m od granicy planowanej inwestycji. 66

68 Na terenie oczyszczalni hałas generowany będzie w wyniku pracy urządzeń i maszyn, spośród których najbardziej uciążliwymi akustycznie są sprężarki, silniki, pompy, instalacje wentylacji, okresowo agregat prądotwórczy. W związku z tym, w planowanej do budowy oczyszczalni ścieków, potencjalne źródła hałasu mogą stanowić: budynek techniczny, w którym zlokalizowano sito-piaskownik, prasę do odwadniania osadu, agregat prądotwórczy, instalację wentylacji, pompownia ścieków wewnątrzzakładowych, pompownia osadu nadmiernego, pompownia ścieków oczyszczonych. Obliczenia wykonano, na podstawie następujących założeń: poziom emisji hałasu przez poszczególne urządzenia zgodnie z danymi producentów wynosi ok db (max), w tym: sito-piaskownik 74 db, prasa do odwadniania osadu 78 db, agregat prądotwórczy 92 db, instalacja wentylacji 88 db, pompy w pompowni ścieków wewnątrzzakładowych 84 db, pompy w pompowni osadu nadmiernego 82 db, pompy w pompowni ścieków oczyszczonych 84 db. maszyny i urządzenia zlokalizowane będą w pomieszczeniach zamkniętych, stąd przyjęto tłumienie hałasu przez przegrody budowlane (wykonanie ścian z betonu komórkowego, z przeszkleniami okna i nawiewnikami powietrza) na poziomie ok. 20 db, wartości izolacji akustycznej ścian wykonanych z betonu komórkowego przedstawione zostały w tabeli poniżej, Tabela nr 6 Wartości izolacji akustycznej ścian wykonanych z betonu komórkowego Lp. Odmiana betonu komórkowego Gęstość obliczeniowa kg/m 2 Wartości wskaźników jednoliczbowych R A1R i R A2R w db, w zależności od grubości ściany w mm (R A1R *) (R A2R **) dotyczy ścian tynkowanych tynkiem cementowo-wapiennym grubości 10 mm; w tablicy podano grubości ścian bez tynku. *) stosuje się przy ocenie izolacyjności akustycznej ścian wewnętrznych **) stosuje się przy ocenie izolacyjności akustycznej ścian zewnętrznych Źródło Izolacyjność akustyczna prof. dr hab. inż. Barbara Szudrowicz, doc. dr inż. Genowefa Zapotoczna-Sytek teren oczyszczalni ścieków otoczony będzie pasami zieleni, stanowiącymi naturalne bariery dźwiękowe; 67

69 na terenie oczyszczalni zlokalizowane zostały obiekty, które nie emitują hałasu ekrany, stanowią je następujące obiekty: o reaktor biologiczny, o magazyn osadu odwodnionego, o zbiornik wyrównawczy ścieków, o biofiltr, na potrzeby obliczeń przyjęto istniejące tło akustyczne na poziomie 30 db. Czas pracy urządzeń będzie sterowany automatycznie. Na potrzeby obliczeń założono, że w ciągu dnia w najmniej korzystnym okresie będą pracowały wszystkie urządzenia jednocześnie, natomiast w nocy będą pracowały pompy zamontowane w pompowniach oraz agregat prądotwórczy. Co istotne, obliczenia emisji hałasu wykonane zostały dla najmniej korzystnego okresu, uwzględniającego pracę agregatu prądotwórczego, który stanowi zastępcze źródło zasilania w energię elektryczną w rzeczywistości przewiduje się, że konieczność włączenia agregatu prądotwórczego może mieć miejsce kilka razy w ciągu roku. W wyniku przeprowadzonych obliczeń poziomu emisji hałasu, generowanego przez maszyny i urządzenia eksploatowane w oczyszczalni ścieków, stwierdzono, że wartość natężenia hałasu na obszarze oczyszczalni będzie niższa niż 65 db, przy czym w najbardziej niekorzystnym obszarze (część oczyszczalni, w której prowadzone są procesy mechanicznego oczyszczania), w najbardziej niekorzystnym okresie (jednoczesna praca wszystkich urządzeń, w tym agregatu prądotwórczego, stanowiącego wyłącznie awaryjne źródło zasilania w energię elektryczną), praca oczyszczalni powodować będzie lokalnie hałas o natężeniu maksymalnym do 70 db. Na pozostałym obszarze oczyszczalni zakres wartości natężenia hałasu będzie mniejszy. W związku z występującą na terenie oczyszczalni podwyższoną emisją hałasu, szczególnie w obszarze części mechanicznej oczyszczalni, planuje umieszczenie urządzeń, charakteryzujących się największą uciążliwością w zakresie emisji hałasu, w obudowach dźwiękochłonnych. Pozwoli to na dodatkowe zmniejszenie jego natężenia. Poza granicami oczyszczalni praca obiektu nie będzie oddziaływała znacznie na klimat akustyczny. Możliwa jest emisja hałasu wykraczająca poza granice oczyszczalni w ciągu dnia na poziomie do 55 db, w obrębie do 50 m od granicy nieruchomości. W nieznacznym zakresie (odległość ok. 10 m) możliwa jest emisja hałasu na poziomie do 51 db poza obszar inwestycji w nocy, przy założeniu działania agregatu prądotwórczego, co może mieć miejsce średnio kilka razy w ciągu roku. Otrzymane wyniki obliczeń wskazują, że poza terenem oczyszczalni ścieków nie zostaną przekroczone dopuszczalne wartości emisji hałasu określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U r., poz. 112). Zgodnie z założeniami poczynionymi w niniejszej dokumentacji oraz wykonanymi obliczeniami nie przewiduje się, aby planowana inwestycja stanowiła źródło ponadnormatywnego oddziaływania na klimat akustyczny terenów zlokalizowanych w sąsiedztwie. Eksploatacja oczyszczalni nie będzie miała żadnego wpływu na strefę mieszkaniową m. Bródki, nie będzie również powodowała zagrożenia życia ani zdrowia ludzi. Opisana analiza, pokazująca oddziaływanie akustyczne inwestycji po zakończeniu budowy, opiera się o teoretyczne obliczenia prognozowanego rozkładu pola akustycznego. Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku w załączniku II Metody oceny wskaźników 68

70 hałasu zaleca metodę obliczania dla hałasu przemysłowego opartą o normę PN-ISO :2002 Akustyka Tłumienie dźwięku podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania. Wyniki obliczeń, przeprowadzonych w programie CadnaA, stanowią załączniki do niniejszego raportu. Wibracje Zjawiska wibracji występują najczęściej w związku z pracą zakładów przemysłu ciężkiego lub budowlanego oraz przy pracach budowlanych wykorzystujących ciężki sprzęt budowlany, a także w sąsiedztwie tras komunikacyjnych charakteryzujących się wysokim natężeniem ruchu przy dużym udziale samochodów ciężarowych. W przypadku niniejszej inwestycji na etapie budowy mogą występować wibracje związane z pracą sprzętu budowlanego. Będą to jednak oddziaływania ograniczone do terenu inwestycji, a ponadto będą występowały w krótkim okresie czasu. Na etapie eksploatacji nie planuje się wykorzystania urządzeń lub maszyn, które mogą być źródłem drgań lub wibracji, stąd oddziaływanie tego rodzaju nie będzie występowało. Emisja substancji odoroczynnych Na etapie realizacji inwestycji nie wystąpi emisja substancji odoroczynnych w żadnym z analizowanych wariantów. Na etapie eksploatacji obiektu oczyszczalni ścieków w obu analizowanych wariantach istnieje możliwość emisji substancji złowonnych, przy czym w trakcie normalnej pracy obiektu nie stanowią one zagrożenia dla ludzi. Jednocześnie stwierdza się, że ewentualna emisja odorów ograniczać się będzie do terenu oczyszczalni, stąd potencjalna uciążliwość może dotyczyć jedynie pracowników obiektu. Przy zachowaniu odpowiednich zasad BHP nie przewiduje się wystąpienia zagrożenia zdrowia i życia ludzi. Ruch drogowy Planowana do budowy inwestycja na etapie realizacji w każdym z rozpatrywanych wariantów inwestycyjnych spowoduje zakłócenia wynikające z ruchu pojazdów budowlanych oraz czasowego wyłączenia z użytkowania odcinków dróg. W trakcie budowy mogą także wystąpić zagrożenia zarówno dla użytkowników drogi jak i zatrudnionych przy budowie pracowników, związane z wykonaniem robót w pasie drogi, poruszaniem się pojazdów ciężkich (koparki, samochody ciężarowe). Urządzenia elektryczne W związku z występowaniem urządzeń elektrycznych zarówno na etapie realizacji jak i eksploatacji przedsięwzięcia w każdym z analizowanych wariantów istnieje ryzyko porażenia prądem i wybuchu pożaru. Ryzyko wystąpienia takiego oddziaływania można ograniczyć poprzez realizację i eksploatacje obiektów, maszyn i urządzeń zgodnie z obowiązującymi przepisami, w szczególności p.poż i BHP. Należy ponadto w każdym przypadku przeszkolić pracowników w tym zakresie Oddziaływanie projektowanej inwestycji na florę i faunę W ogólności należy stwierdzić, że lokalizacja inwestycji przewidziana jest poza obszarami cennymi przyrodniczo (w tym prawnie chronionymi). 69

71 Wobec powyższego stwierdza się, że zarówno faza budowy jak i późniejszej eksploatacji każdego z analizowanych wariantów nie będzie miała żadnego negatywnego wpływu na obszary chronione przyrodniczo i znajdującą się w ich granicach florę i faunę. Z uwagi na jej lokalizację oczyszczalni na terenach niezagospodarowanych, bardzo ubogich w faunę i florę, w każdym z analizowanych wariantów nie przewiduje się występowania oddziaływania na florę i faunę. Nie przewiduje się ponadto oddziaływania na florę i faunę z uwagi na fakt, że: o ewentualne oddziaływanie oczyszczalni ograniczy się do jej terenu, o sąsiadujące z oczyszczalnią tereny to w przeważającym stopniu tereny niezagospodarowane, porolne, na których nie występują cenne gatunki roślin i zwierząt. Budowa oczyszczalni nie będzie wymagała wycinki drzew ani krzewów. Praca ciężkiego sprzętu budowlanego, prowadzenie intensywnego odwadniania wykopów, niezbędny w trakcie realizacji inwestycji intensywny transport materiałów budowlanych i związany z tym hałas, drgania, emisja spalin oraz inne lokalne zakłócenia, mogą wpłynąć negatywnie na występujące w pobliżu budowy gatunki roślin i zwierząt. Oddziaływanie takie będzie jednak tymczasowe (zakończy się z chwilą zrealizowania inwestycji) i nie spowoduje trwałych szkód dla tego elementu środowiska. Zakłada się ponadto, że: po zakończeniu inwestycji teren oczyszczalni będzie wydzielony technicznie (trwałe ogrodzenie) i nie będzie możliwości naturalnego zasiedlania go przez chronione gatunki roślin i zwierząt, na terenie oczyszczalni zostaną wykonane nasadzenia roślinności, w trakcie prowadzenia prac związanych z realizacją inwestycji nie nastąpi zmniejszenie liczebności gatunkowej ani fragmentacja istniejących siedlisk, realizacja planowanej inwestycji, mającej na celu uporządkowanie gospodarki ściekowej na obszarze gminy, w perspektywie czasu wpłynie korzystnie na środowisko naturalne, a więc pośrednio sprzyjać będzie utrzymaniu, a nawet rozwojowi chronionych gatunków roślin i zwierząt. Analizując aspekty eksploatacyjne, stwierdza się, że ze względu na lokalizację oraz przewidziane do wykonania rozwiązania techniczne, przedsięwzięcie nie będzie miało negatywnego wpływu na obszary cenne przyrodniczo, w tym obszary NATURA Oddziaływanie projektowanej inwestycji na kopaliny W aspekcie ograniczenia możliwości ich wydobycia inwestycja w każdym z analizowanych wariantów inwestycyjnych jest neutralną zarówno w fazie budowy jak i w okresie normalnej eksploatacji. Wynika to z faktu braku udokumentowanych złóż kopalin na obszarze inwestycji, których wielkość i rodzaj kwalifikowałby je do obecnej i w dającej się przewidzieć w przyszłości eksploracji Oddziaływanie projektowanej inwestycji na zabytki Należy stwierdzić, że inwestycja zlokalizowana jest w dostatecznej odległości od dóbr kultury, co nie powoduje niebezpieczeństwa wystąpienia ewentualnego oddziaływania. Oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest poza terenem zabudowanym, na którym występują obiekty zabytkowe. Stwierdza się zatem, że zarówno w fazie budowy jak i eksploatacji w każdym z analizowanych wariantów nie będzie miała negatywnego wpływu na takie obiekty. 70

72 5.9. Oddziaływanie projektowanej inwestycji na krajobraz Inwestycja w aspekcie potencjalnego zakłócenia krajobrazu jedynie w fazie budowy może oddziaływać negatywnie. Zakłócenia krajobrazu będzie powodować praca ciężkiego sprzętu budowlanego oraz ruch pojazdów ciężarowych. Problem zaniknie wraz z zakończeniem wykonywania prac budowlanych i przywróceniem terenu do stanu pierwotnego. Stwierdza się, że wybudowanie na terenie oczyszczalni ścieków obiektów technologicznych, mimo że będą one obiektami naziemnymi, nie spowoduje zakłócenia lokalnego krajobrazu. Dodatkowo stwierdzić należy, że na polepszenie krajobrazu wpłynie niewątpliwie projektowana architektura nowych obiektów, wykonanie dodatkowych elementów zagospodarowania terenu, w tym zieleni ochronnej złożonej z urozmaiconych cennych gatunków drzew i krzewów Oddziaływanie przedsięwzięcia na klimat Zgodnie z zapisami Strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 planowana do budowy oczyszczalnia ścieków w każdym z realizowanych wariantów inwestycyjnych: przyczyni się do osiągnięcia celu szczegółowego Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska poprzez: eliminację potencjalnego zanieczyszczenia wód i gleb ściekami nieoczyszczonymi odprowadzanymi dotychczas z nieruchomości w sposób niekontrolowany, eliminację negatywnego wpływu ścieków nieoczyszczonych na ekosystemy zależne od wód, pośrednio ułatwienie dostępu do wody dobrej jakości, przyczyni się do osiągnięcia celu szczegółowego Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu poprzez: rozbudowę infrastruktury kanalizacyjnej na terenie gminy, monitorowanie ilości i jakości ścieków nieoczyszczonych dopływających i dowożonych do oczyszczalni oraz ścieków oczyszczonych odprowadzanych do odbiornika. Stwierdza się, że z uwagi na źródła energii wykorzystywane w oczyszczalni ścieków wyłącznie energia elektryczna, nie wystąpi emisja gazów cieplarnianych do atmosfery. Wpływ na zmiany klimatu powodowany będzie poprzez emisję gazów cieplarnianych w wyniku transportu ścieków taborem asenizacyjnym do oczyszczalni, przy czym w odniesieniu do stanu istniejącego nastąpi jego znaczne zmniejszenie spowodowane: zmniejszeniem ilości ścieków dowożonych taborem asenizacyjnym z uwagi na budowę system kanalizacyjnego, zmniejszeniem odległości transportowanych ścieków (obecnie transportowane są do innych oczyszczalni). Ponadto rozproszone emisje gazów cieplarnianych wystąpią na skutek okresowego wywożenia osadów ściekowych z terenu oczyszczalni. Na etapie realizacji inwestycji, jak również jej likwidacji, nie przewiduje się istotnego wpływu na zmiany klimatu. Przewiduje się wystąpienie rozproszonej emisji gazów cieplarnianych na skutek wykorzystania środków transportu. Niemniej podjęte w tym czasie działania będą zgodne 71

73 z obowiązującymi przepisami, w tym w szczególności związanymi z ochroną środowiska i bhp, będą miały charakter krótkotrwały (kilka miesięcy). Przedsięwzięcie nie należy do sektorów szczególnie wrażliwych na zmiany klimatu. Wobec powyższego stwierdza się, że nie ma potrzeby stosowania szczególnych rozwiązań w zakresie dostosowania przedsięwzięcia do zmian klimatu. W obiekcie zastosowane zostaną typowe rozwiązania techniczno technologiczne, obejmujące m.in. instalacje wentylacji, izolacje przeciwwilgociowe, izolacje termiczne, drugostronne zasilanie w energię elektryczną. Jedynie z uwagi na lokalizację przedsięwzięcia na obszarach o niskim prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi istotne jest podjęcie przez właściwe organy działań związanych z ochroną przeciwpowodziową odbudowa wałów przeciwpowodziowych, budowa zbiorników retencyjnych, oczyszczanie i pogłębianie koryt rzecznych Oddziaływanie projektowanej inwestycji na osiągnięcie celów środowiskowych Cele środowiskowe rozumiane jako osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych, dobrego stanu chemicznego wód podziemnych, dobrego stanu ekologicznego, dobrego potencjału ekologicznego oraz dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych, a także zapobieganie ich pogorszeniu, w szczególności w odniesieniu do ekosystemów wodnych i od wody zależnych, określone zostały w Planie gospodarowania wodami dla dorzecza Odry. Dla jednolitych części wód, będących obecnie w bardzo dobrym stanie/potencjale ekologicznym, celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu/potencjału. Ponadto, ustalając cele uwzględniano także różnicę pomiędzy naturalnymi a silnie zmienionymi oraz sztucznymi częściami wód. Dla naturalnych części wód celem będzie osiągnięcie co najmniej dobrego stanu ekologicznego, dla silnie zmienionych i sztucznych części wód co najmniej dobrego potencjału ekologicznego. Ponadto, w obydwu przypadkach, w celu osiągnięcia dobrego stanu/potencjału konieczne będzie dodatkowo utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego. Celem środowiskowym dla obszarów chronionych będzie osiągnięcie lub utrzymanie co najmniej dobrego stanu. W odniesieniu do wód podziemnych dla spełnienia wymogu niepogarszania stanu części wód, dla części wód będących w co najmniej dobrym stanie chemicznym i ilościowym, celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu. W zakresie wpływu planowanego przedsięwzięcia na osiągnięcie celów środowiskowych stwierdza się, co następuje: 1) w odniesieniu do jednolitych części wód powierzchniowych planowane przedsięwzięcie: z uwagi na pełnioną funkcję - ograniczenie odprowadzania nieoczyszczonych ścieków do wód oraz oczyszczanie ścieków do poziomu wymaganego przepisami, wpłynie pozytywnie na osiągnięcie celów środowiskowych, 2) w odniesieniu do obszarów chronionych planowane przedsięwzięcie: z uwagi na jego lokalizację poza obszarami chronionymi pozostanie bez wpływu na te obszary, pośrednio poprzez ograniczenie odprowadzania nieoczyszczonych ścieków do wód oraz oczyszczanie ścieków do poziomu wymaganego przepisami, wpłynie pozytywnie na obszary chronione, 3) w odniesieniu do jednolitych wód podziemnych planowane przedsięwzięcie: pozostanie bez wpływu na stan ilościowy wód, poprzez ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód podziemnych wpłynie pozytywnie na stan chemiczny wód. Wobec powyższego stwierdza się, że planowane przedsięwzięcie nie stanowi zagrożenia dla osiągnięcia celów środowiskowych. 72

74 6. Uzasadnienie wybranego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko Ostatecznie do realizacji zarekomendowano jako najkorzystniejszy dla środowiska wariant, zakładający budowę oczyszczalni ścieków z wykorzystaniem sekwencyjnych reaktorów biologicznych. Odrzucono jednocześnie wariant odstąpienia od realizacji inwestycji jako najniekorzystniejszy dla środowiska oraz wariant zakładający budowę oczyszczalni ścieków w oparciu o tradycyjne komory osadu czynnego. W odniesieniu do budowy oczyszczalni ścieków stwierdza się, że w trakcie normalnej jej pracy oddziaływanie na środowisko w przypadku obu wariantów jest porównywalne. Jednocześnie obydwa warianty gwarantują uzyskanie wymaganego efektu ekologicznego w postaci oczyszczonych ścieków i zutylizowanych osadów ściekowych. Stwierdza się jednak, że eksploatacja reaktorów biologicznych SBR, z uwagi na przewidywany zmienny dopływ ścieków do obiektu, będzie korzystniejszym rozwiązaniem technologicznym. Nadto rozwiązanie to wymaga mniejszego wykorzystania terenu, niż w przypadku komór osadu czynnego. Zadecydowano zatem o wyborze sekwencyjnych reaktorów biologicznych. W wyniku przeprowadzonej oceny uwarunkowań środowiskowych realizacji inwestycji stwierdzono, że ze względu na jej lokalizację, nie występuje jej oddziaływanie na takie elementy środowiska jak zabytki i krajobraz kulturowy. Wynika to wprost z faktu, że te elementy środowiskowe w miejscu lokalizacji inwestycji oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie nie występują. Biorąc pod uwagę ewentualne możliwe do wystąpienia w trakcie normalnej pracy obiektu oddziaływania na środowisko stwierdza się, że ich częstotliwość i nasilenie nie stanowi istotnego zagrożenia dla środowiska. W wyniku magazynowania osadów ściekowych nie będzie zachodziła emisja substancji do powietrza powodujących uciążliwość dla środowiska (poza obszarem oczyszczalni), w tym odorów, gdyż procesy te poprzedzone będą każdorazowo procesami przeróbki, które zakładają ich: tlenową stabilizację (w rektorze SBR), mechaniczne zagęszczanie i odwadnianie na prasie taśmowej, higienizację poprzez wapnowanie wapnem palonym. Zastosowanie tych procesów gwarantuje uzyskanie ustabilizowanych osadów ściekowych, które nie będą stanowiły uciążliwości dla środowiska w kontekście niekorzystnego ich wpływu na powietrze. Mając na uwadze wszystkie pozostałe wyspecyfikowane powyżej elementy środowiskowe, realizacja wariantu inwestycyjnego proponowanego przez wnioskodawcę jest w pełni uzasadniona, co wynika z podanych poniżej konstatacji. Oddziaływanie inwestycji na ludzi Oddziaływanie negatywne inwestycji na ludzi może mieć jedynie miejsce podczas budowy, wystąpienia awarii urządzeń lub wystąpienia niekorzystnych zmian parametrów procesowych takie zdarzenia mogą mieć charakter jedynie krótkotrwały i nieuciążliwy. W przypadku wystąpienia poważniejszej awarii, zastosowany układ technologiczny powinien pozwolić na podjęcie szybkich działań ograniczających wszelkie negatywne oddziaływania (włącznie z wyłączeniem z produkcji poszczególnych obiektów lub całej oczyszczalni). 73

75 Ochroną przed możliwością wystąpienia ewentualnego oddziaływania jest zastosowanie w obiektach pełnej automatyki i monitoringu, dublowanie urządzeń, zastosowanie urządzeń rezerwowych, właściwe przeszkolenie pracowników, odpowiednie wyposażenie osobiste pracowników (zgodnie z bhp), właściwa organizacja pracy, łączność z innymi jednostkami, opracowanie instrukcji stanowiskowych. Oddziaływanie inwestycji na florę i faunę Inwestycja z racji swej lokalizacji nie będzie oddziaływać na florę i faunę, gdyż na przedmiotowym terenie flora i fauna jest bardzo uboga, nie występują drzewa, ani krzewy, a cenne z punktu widzenia przyrodniczego gatunki nie występują. Ze względu na ograniczenie emisji hałasu i wibracji do granic terenu oczyszczalni, realizacja inwestycji nie spowoduje także powstania jakiegokolwiek oddziaływania na cenną przyrodniczo florę i faunę występującą poza granicami oczyszczalni. Oddziaływanie inwestycji na wody powierzchniowe i podziemne W związku z: zachowaniem bezpiecznej odległości planowanego przedsięwzięcia od ujęć wody, zastosowaniem rozwiązań konstrukcyjnych, gwarantujących uzyskanie pełnej szczelności budowanych obiektów kubaturowych i liniowych, uszczelnieniem tych terenów oczyszczalni, na których mogą wystąpić ścieki i zanieczyszczenia przypadkowe (np. substancje ropopochodne), tj. m.in. dróg i placów manewrowych, oczyszczaniem ścieków do poziomu określonego w przepisach prawnych, stwierdza się, że realizacja inwestycji nie będzie miała negatywnego wpływu na ujęcia wody, wody powierzchniowe i podziemne. Odwodnienie wykopów przewidziane w ramach inwestycji nie będzie miało istotnego znaczenia na poziom zwierciadła wody gruntowej. Lokalnie może zaistnieć potrzeba jedynie zastosowania odwodnienia powierzchniowego o małej wydajności. Potrzebę zastosowania stałego systemu odwadniania wykopów o dużej wydajności (igłofiltry) przewiduje się wykonać jedynie: na odcinkach sieci zagłębionych więcej niż 0,5 m poniżej zwierciadła wody gruntowej w gruntach przepuszczalnych, w przypadku budowy zagłębionych obiektów kubaturowych (bloki biologiczne, komora stabilizacji tlenowej osadu, pompownia wewnętrzna, komora ścieków dowożonych na terenie oczyszczalni oraz stacja podciśnieniowa), w okresach podwyższonych stanów wód gruntowych. Wydajność zastosowanego odwodnienia zależy od ilości napływających wód (wysokość zwierciadła wody i rodzaj gruntu) oraz w dużej mierze od aktualnych warunków pogodowych (w pogodzie suchej mogłyby być niewielkie). Wody odprowadzane z wykopów będą kierowane do najbliższych rowów, odbiorników lub kanalizacji deszczowej (zgodnie z pozwoleniem wodno-prawnym). Nie przewiduje się zmian w poziomie wody gruntowej w działkach zlokalizowanych w sąsiedztwie inwestycji. Wystąpienie awarii przemysłowej lub nieprawidłowa eksploatacja obiektu może spowodować negatywne oddziaływanie na wody powierzchniowe, na skutek odprowadzania do odbiornika niedostatecznie czyszczonych ścieków oraz na wody podziemne na skutek odprowadzania zanieczyszczeń wprost do gruntu. 74

76 Stwierdza się, że na etapie realizacji inwestycji nie przewiduje się występowania znaczących oddziaływań na środowisko wodne. Wynika to z następujących założeń: 1) zaplecze budowy zostanie zlokalizowane w sąsiedztwie terenu budowy, w miejscu wskazanym przez Inwestora, na terenach o niewielkiej wartości przyrodniczej, nieużytkowanych i niezagospodarowanych, 2) składowanie materiałów i substancji odbywać się będzie w sposób wskazany przez ich producenta, w miejscach nadających się do tego, w opakowaniach i pojemnikach, gwarantujących hermetyzację, o ile wystąpi taka konieczność, z zachowaniem przepisów bhp, 3) zastosowanie jedynie sprawnego technicznie sprzętu budowlanego posiadającego wymagane aprobaty i dopuszczenia do użytkowania. Oddziaływanie inwestycji na powierzchnię ziemi z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi Ze względu na lokalizację inwestycji oraz jej charakter stwierdza się, że jej realizacja nie będzie powodować negatywnego oddziaływania na powierzchnię ziemi. W szczególności stwierdza się, że na etapie realizacji inwestycji nie przewiduje się występowania znaczących oddziaływań na środowisko gruntowe. Wynika to z następujących założeń: 1) zaplecze budowy zostanie zlokalizowane w sąsiedztwie terenu budowy, w miejscu wskazanym przez Inwestora, na terenach o niewielkiej wartości przyrodniczej, nieużytkowanych i niezagospodarowanych, 2) składowanie materiałów i substancji odbywać się będzie w sposób wskazany przez ich producenta, w miejscach nadających się do tego, w opakowaniach i pojemnikach, gwarantujących hermetyzację, o ile wystąpi taka konieczność, z zachowaniem przepisów bhp, 3) zastosowanie jedynie sprawnego technicznie sprzętu budowlanego posiadającego wymagane aprobaty i dopuszczenia do użytkowania. Również w fazie eksploatacji, a nawet wystąpienia ewentualnych awarii, tego typu negatywne oddziaływania nie nastąpią. Warunkiem jest prawidłowe wykonanie konstrukcji obiektów kubaturowych i drogowych. Oddziaływanie inwestycji na klimat i krajobraz Planowana do budowy oczyszczalnia ścieków przyczyni się do osiągnięcia celów szczegółowych w zakresie adaptacji do zmian klimatu, w tym w szczególności w odniesieniu do uzyskania i utrzymania dobrego stanu środowiska. Inwestycja w aspekcie potencjalnego zakłócenia krajobrazu jedynie w fazie budowy może oddziaływać negatywnie. Problem zaniknie wraz z zakończeniem wykonywania prac budowlanych i przywrócenia terenu do stanu pierwotnego. Na polepszenie krajobrazu wpłynie niewątpliwie projektowana architektura nowych obiektów, wykonanie dodatkowych elementów zagospodarowania terenu, w tym zieleni ochronnej złożonej z urozmaiconych cennych gatunków drzew i krzewów. Oddziaływanie projektowanej inwestycji na obszar Natura 2000 Zadanie inwestycyjne służy w szczególności ochronie środowiska naturalnego, poprzez ograniczenie ilości ścieków nieoczyszczonych odprowadzanych do środowiska. Ewentualne 75

77 uciążliwości związane z występowaniem hałasu, produkcją odpadów w postaci gruzu budowlanego, urobku z wykopów mogłyby wystąpić jedynie na etapie realizacji inwestycji, stąd ewentualne oddziaływanie miałoby charakter krótkotrwały i tymczasowy. Reasumując stwierdza się, że nie wystąpi żadne znaczące oddziaływanie na najbliżej zlokalizowane obszary Natura Dolina Środkowej Odry i Krośnieńska Dolina Odry, nie ulegnie zmianie dotychczasowa struktura i funkcja tych obszarów. Oddziaływanie inwestycji na dobra materialne Przewiduje się, że w związku z koniecznością transportu osadów ściekowych z terenu oczyszczalni do odbiorców i związanym z tym ruchem drogowym może wystąpić oddziaływanie na dobra materialne, czyli drogi, po których odbywać się będzie ten transport. Oddziaływanie to może się nasilić szczególnie w sezonie letnim przy wysokich temperaturach powietrza. Wzajemne oddziaływanie między powyższymi elementami Analiza potencjalnego wzajemnego oddziaływania między powyżej opisanymi elementami, pozwala na stwierdzenie, że praktycznie nie ma możliwości powstania takiego oddziaływania w wyniku realizacji inwestycji oraz jej przyszłej eksploatacji. Wyjątkiem może być ewentualna duża katastrofa budowlana, o charakterze naturalnym lub ekologiczna spowodowana poważnym błędem ludzkim. Stwierdza się jednak, że sytuacji takiej nie można przewidzieć, ani zabezpieczyć się przed jej wystąpieniem w zakresie zastosowanych rozwiązań technicznych i organizacyjnych. Wystąpienie oddziaływań skumulowanych z innymi przedsięwzięciami planowanymi lub zrealizowanymi w pobliżu przedmiotowej inwestycji W sąsiedztwie planowanej inwestycji występują grunty o charakterze nieużytków i grunty rolne. Aktualnie tereny te nie są zagospodarowane. Nie przewiduje się również w najbliższym czasie wykorzystania w inny sposób tych obszarów. W związku z tym nie przewiduje się wystąpienia oddziaływań skumulowanych. Wyjątkiem mogłyby być sytuacje o charakterze globalnym (powódź, trzęsienie ziemi, huragan). 7. Opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko 7.1. Oddziaływanie wynikające z istnienia przedsięwzięcia Budowa oczyszczalni, a następnie jej eksploatacja, będzie związana z możliwością powstania różnego rodzaju oddziaływań na środowisko. Bezpośrednio i stale oczyszczalnia będzie oddziaływać na atmosferę, emitując do niej uciążliwe zapachowo substancje. Ze względu jednak na zastosowanie hermetyzacji tych obiektów, w których uciążliwość ta jest największa, oddziaływanie to nie będzie miało niekorzystnego charakteru. Oddziaływanie bezpośrednie chwilowe może mieć miejsce jedynie w sytuacji wystąpienia: awarii któregoś z urządzeń lub całego obiektu technologicznego, niekorzystnych parametrów ścieków surowych, w szczególności ścieków dowożonych taborem asenizacyjnym, niekorzystnych parametrów technologicznych pracy części mechanicznej oczyszczalni i obiektów przeróbki osadów ściekowych. 76

78 Tego typu zdarzenia, ze względu na techniczną możliwość zaingerowania obsługi obiektu w proces technologiczny (z wyłączeniem niektórych urządzeń) oraz naturalną krótkotrwałość zjawiska (deszcze nawalne) nie powodują zagrożenia dla środowiska. Niekorzystne chwilowe oddziaływanie na środowisko może mieć miejsce również w okresie budowy (emisja hałasu, drgań i spalin) ze względu jednak na ograniczenia czasowe (krótkotrwałość) i jakościowe (małe natężenie emisji), oddziaływanie to nie jest niebezpieczne dla środowiska. Realizacja inwestycji spowoduje bezpośrednie pozytywne oddziaływanie na środowisko, poprzez doprowadzenie ścieków do funkcjonującej zgodnie z przepisami oczyszczalni ścieków, w której zachodzić będą procesy wysokosprawnej redukcji zanieczyszczeń w ściekach oraz prowadzone będą procesy przeróbki osadów ściekowych w celu jego ustabilizowania oraz higienizacji, umożliwiające jego dalsze zagospodarowanie bez szkody dla środowiska. Pozwoli to na zahamowanie procesu postępującej degradacji środowiska, spowodowanej odprowadzaniem ścieków nieoczyszczonych lub oczyszczonych w niedostateczny sposób bezpośrednio do wód powierzchniowych i do gleb. Krótko- i średnioterminowe oddziaływania oczyszczalni ścieków zauważalne będą tylko w okresie przebudowy i rozbudowy obiektu. Presja wywierana na środowisko związana będzie z: eksploatacją sprzętu wykorzystywanego podczas budowy hałas i emisja spalin, prowadzeniem robót ziemnych i montażowych, przewozem i magazynowaniem materiałów i kruszywa wykorzystywanego podczas budowy przyczynia się do powstania hałasu oraz zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego poprzez emisję pyłów, niebezpieczeństwa potencjalnego zanieczyszczenia gruntów i wód podziemnych powodowanego niekontrolowanym wyciekiem substancji ropopochodnych, organizacją placu budowy - wytwarzanie odpadów, niebezpieczeństwo potencjalnego zanieczyszczenia gruntów i wód podziemnych, wpływ na krajobraz (czasowe przekształcenie terenu). Jako, że są to oddziaływania występujące jedynie podczas prac związanych z przebudową i rozbudową obiektu, ustaną z chwilą oddania go do użytku. Oddziaływanie długoterminowe wiązać się będzie z eksploatacją obiektu oczyszczalni ścieków. Presja wywierana na środowisko związana będzie z: wprowadzaniem do kanału oczyszczonych ścieków, wprowadzaniem do powietrza atmosferycznego zanieczyszczeń gazowych (amoniak, siarkowodór, merkaptany, etc.) uwalnianych w procesie biologicznego oczyszczania ścieków i stabilizacji osadów, emisją hałasu, powodowanego pracą urządzeń zlokalizowanych na terenie oczyszczalni (oddziaływanie to występować może jedynie w odniesieniu do pracowników oczyszczalni), produkcją osadów ściekowych. Odprowadzenie do odbiornika ścieków oczyszczonych spowoduje zwiększenie stężenia zanieczyszczeń w miejscu ich wprowadzania na poziomie: Crs BZT5 = 1 x C rz + 7,6 mgo 2 /dm 3 Crs ChZT = 1 x C rz + 28,5 mgo 2 /dm 3 Crs zaw = 1 x C rz + 9,5 mg/dm 3. 77

79 Stwierdza się przy tym, że określony powyżej poziom zanieczyszczeń jest: zgodny z obowiązującymi przepisami prawa w tym zakresie, jest poziomem maksymalnym, wynikającym z obowiązujących przepisów prawa, stąd przewiduje się, że w rzeczywistości poziom ten z uwagi na zastosowanie sprawdzonych i bardzo efektywnych procesów oczyszczania ścieków będzie niższy, wprowadzone zanieczyszczenia ulegną rozproszeniu w odbiorniku, a następnie usunięte z niego w wyniku samoistnie zachodzących procesów samooczyszczania. Co istotne, jakość ścieków oczyszczonych odprowadzanych do odbiornika będzie monitorowana Oddziaływanie wynikające z istnienia innych inwestycji W przypadku lokalizacji innych inwestycji w pobliżu oczyszczalni oraz przy założeniu właściwego ich funkcjonowania nie przewiduje się występowania oddziaływania skumulowanego powodowanego przez wzajemnie na siebie oddziałujące przedsięwzięcia. Wynika to z faktu, że oddziaływanie planowanej inwestycji zamykałoby się w granicach nieruchomości, na której zostanie zlokalizowana. Jedynie wystąpienie poważnej awarii przemysłowej (trzęsienia ziemi, huragany, wojny) mogłoby doprowadzić do wystąpienia skumulowanego wpływu na środowisko zlokalizowanych w niedalekim sąsiedztwie obiektów. Należy przy tym wskazać, iż sytuacji takiej nie można przewidzieć ani zabezpieczyć się przed jej wystąpieniem Oddziaływanie wynikające z wykorzystywania zasobów środowiska Oczyszczalnia ścieków będzie wykorzystywała wodę na potrzeby płukania i czyszczenia urządzeń i maszyn oraz na potrzeby socjalno bytowe pracowników, przy czym planuje się, że na cele technologiczne wykorzystywane będą ścieki oczyszczone. Oddziaływanie, wynikające ze zużycia wody w celu zapewnienia prawidłowej eksploatacji oczyszczalni, nie będzie miało wpływu na środowisko wodne ani zasoby wód wykorzystywanych na potrzeby gminy. Dla potrzeb oczyszczalni ścieków przewiduje się wykorzystanie wody na cele socjalno-bytowe z sieci wodociągowej. Na cele technologiczne (czyszczenie kanałów i urządzeń np. płukanie prasy do mechanicznego odwadniania osadu) przewidziano możliwość wykorzystania ścieków oczyszczonych. Zużycie energii na terenie oczyszczalni generowane będzie przede wszystkim przez funkcjonowanie mieszadeł, pomp, urządzeń do odwadniania osadu, aparatury sterującej i kontrolno-pomiarowej. Energia zużywana również będzie na ogrzewanie, oświetlenie czy gniazda wtykowe. Jako niezależne źródło zaopatrzenia awaryjnego obiektu oczyszczalni ścieków w energię elektryczną, przewiduje zastosowanie agregatu prądotwórczego. Wykorzystanie zasobów środowiska będzie w pełni uzasadnione efektem ekologicznym, jaki gwarantuje planowana inwestycja. 78

80 7.4. Oddziaływanie wynikające z emisji Eksploatacja obiektów powstałych w wyniku realizacji przedsięwzięcia spowoduje, że produkowane będą następujące substancje: osady ściekowe, piasek i inne substancje mineralne wytrącone z oczyszczanych ścieków, skratki, ścieki sanitarne i technologiczne powstałe w wyniku działalności własnej oczyszczalni (utrzymania higieny osób oraz miejsc pracy i urządzeń), odory, wody opadowe, odpady o charakterze komunalnym powstałe w wyniku działalności własnej oczyszczalni, spaliny. Produkcja odpadów będzie miała charakter stały (z wyjątkiem dopływu wód opadowych), jednak z uwagi na fakt, że: osady ściekowe po procesie ich przeróbki, będą poddane dalszemu zagospodarowaniu lub po okresie leżakowania skierowane do rolniczego zagospodarowania, piasek i inne związki mineralne płukane po oddzieleniu w piaskowniku oraz skratki mechanicznie odwodnione będą wywożone na składowisko odpadów, ścieki sanitarne i technologiczne będą zawracane na początek układu oczyszczania i poddawane procesom oczyszczania, odory będą eliminowane m.in. poprzez zastosowanie biofiltra, powstające w niewielkich ilościach odpady o charakterze komunalnym będą wywożone na składowisko odpadów, należy uznać, że emisja tych substancji do środowiska będzie w możliwie największy sposób zminimalizowana i sprowadzona do postaci najmniej szkodliwej dla środowiska. Praktycznie szkodliwy wpływ na środowisko powodować będą jedynie powstające w oczyszczalni skratki i piasek, z uwagi na ich dalszy sposób zagospodarowania składowanie, uniemożliwiający całkowitą eliminację ich wpływu na środowisko. 8. Opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko Zakłada zastosowanie rozwiązań, mających na celu zapobieganie i ograniczenie negatywnych oddziaływań na środowisko. W związku z tym planuje się: zastosowanie hermetyzacji wybranych obiektów, co zapobiegnie bezpośredniej emisji zanieczyszczeń, powstających w wyniku prowadzonych procesów technologicznych, posadzenie zieleni ochronnej, automatyzację i monitoring procesów i pracy urządzeń, zastosowanie nowoczesnych rozwiązań techniczno technologicznych, pozwalających na optymalizację prowadzonych procesów, 79

81 W zakresie ograniczenia emisji substancji zapachowo czynnych planuje się stosować następujące rozwiązania: zastosowanie biofiltra, przemywanie stanowiska zrzutu ścieków w stacji zlewczej ścieków dowożonych, płukanie piasku i regularne wywożenie go na składowisko odpadów, w zakresie gospodarki osadowej prowadzenie na bieżąco procesów odwadniania, lokalizację urządzeń w budynku. Zastosowane rozwiązania pozwalają na minimalizację zużycia wody do celów technologicznych. W szczególności dotyczy to instalacji do płukania prasy wodą technologiczną. Projektowane rozwiązanie zakłada zużycie wody jedynie na cele socjalne oraz utrzymanie czystości w ilości do 0,5 m 3 /d. Zastosowane rozwiązania zmniejszające uciążliwość oczyszczalni dla otoczenia charakteryzują się następującymi właściwościami: likwidują uciążliwości zapachowe w sposób skuteczny, likwidacja uciążliwości następuje u źródeł ich powstawania, poprawiając równocześnie warunki pracy załogi oczyszczalni, zlokalizowane są na terenie oczyszczalni i zajmują niewielką powierzchnię, są proste i tanie w eksploatacji, nie wymagają ciągłej obsługi, a jedynie okresowego dozoru i kontroli oraz badań laboratoryjnych parametrów pracy. Ponadto w celu zapobiegnięcia lub ograniczenia negatywnych oddziaływań na środowisko oczyszczalnia zostanie zaprojektowana, wykonana i będzie eksploatowana zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz z uwzględnieniem wszystkich uwarunkowań przyjętych na etapie prowadzonego postępowania oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, w tym warunków podanych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji oraz odpowiednich zapisów niniejszego raportu. W szczególności: 1) zastosowane rozwiązania techniczno technologiczne zagwarantują wypełnienie przepisów w zakresie oczyszczania ścieków, w tym w szczególności zapisów uzyskanego pozwolenia wodno prawnego na odprowadzanie ścieków oczyszczonych do odbiornika, Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz Dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych, 2) zastosowane rozwiązania obejmujące procesy przeróbki osadów ściekowych zagwarantują wypełnienie stosownych przepisów w tym zakresie, w szczególności zapisów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych oraz Dyrektywy Rady 86/278/EEC z dnia r. w sprawie ochrony środowiska, a szczególnie gleb, przy stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie oraz umożliwią jego dalsze wykorzystanie lub przetworzenie na produkty nieszkodliwe dla środowiska, 3) w celu zapewnienia zgodnego z obowiązującymi przepisami postępowania z odpadami powstałymi wskutek oczyszczania ścieków oraz odpadami o charakterze komunalnym, zostanie podpisana stosowna umowa z firmą, która zapewni odbiór i prawidłową utylizację tych odpadów, 4) w celu zmniejszenia awaryjności całego obiektu i poszczególnych urządzeń, zastosowane zostaną na obiekcie sprawdzone w praktyce i nowoczesne rozwiązania techniczno technologiczne, 80

82 5) w przypadku urządzeń o newralgicznym znaczeniu dla procesów technologicznych lub urządzeń, mających podstawowe znaczenie dla ochrony środowiska (obiekty w oczyszczalni ścieków, rurociągi tłoczne, zasilanie energetyczne) zastosowane zostaną dodatkowo urządzenia rezerwowe, które zniwelują skutki ewentualnej awarii, 6) w celu zapewnienia stałej kontroli procesów technologicznych oraz potencjalnego oddziaływania inwestycji na środowisko zastosowany zostanie w obiekcie nowoczesny system monitoringu, sterowania i automatyki, 7) w ramach zwykłych działań eksploatacyjnych mających za zadanie ograniczenie oddziaływania na środowisko, zapewnione zostaną: prawidłowa eksploatacja wybudowanych obiektów, tj. zgodnie z opracowaną instrukcją eksploatacji, instrukcjami stanowiskowymi, dokumentacjami techniczno ruchowymi urządzeń i instalacji, utrzymanie ich pełnej sprawności technicznej i technologicznej, odpowiednie wyposażenie obiektów i pracowników w wymagany sprzęt BHP i ppoż, odpowiednie warunki socjalne dla pracowników stałych, odpowiednie warunki sanitarne dla pracowników stałych oraz osób mogących czasowo przebywać na terenie oczyszczalni, utrzymanie bieżącej czystości obiektów. Ponadto zapewnione zostaną: zgodna z potrzebami zakładu, wykwalifikowana obsługa, znająca procedury postępowania w trakcie normalnej eksploatacji obiektu oraz w trakcie wystąpienia awarii, skuteczne zabezpieczenie obiektu przed dostępem osób postronnych. 9. Porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o której mowa w art. 143 ustawy Prawo ochrony środowiska Zaplanowana technologia budowy oczyszczalni ścieków w całości wyczerpuje zapisy art. 143 Ustawy Prawo ochrony środowiska, co wynika z następujących przesłanek: w odniesieniu do pkt. 1 Ustawy - w zakresie eksploatacji oczyszczalni ścieków substancje wspomagające procesy oczyszczania, stosowane będą przy zachowaniu przepisów BHP (magazynowanie w szczelnych pojemnikach, z zastosowaniem rozwiązań gwarantujących ewentualną neutralizację, roztwarzanie w wydzielonych pomieszczeniach wyposażonych zgodnie z przepisami BHP, stały monitoring i automatyzacja procesów dawkowania, pozwalające na zminimalizowanie kontaktu pracowników z chemikaliami); w odniesieniu do pkt. 2 Ustawy - energia na potrzeby pracy oczyszczalni ścieków wykorzystywana będzie jedynie w niezbędnych ilościach, gwarantujących sprawne ich funkcjonowanie; w odniesieniu do pkt. 3 Ustawy - woda wykorzystywana będzie na potrzeby technologiczne w celu płukania i czyszczenia urządzeń oraz na potrzeby socjalno bytowe, racjonalizacja zużycia wody wynikać będzie z wykorzystywania ścieków oczyszczonych na potrzeby płukania urządzeń; w odniesieniu do pkt. 4 Ustawy - oczyszczalnia ścieków jest obiektem, w którym prowadzone są procesy oczyszczania ścieków i przeróbki osadów ściekowych, powodujące ich: o biologiczny rozkład, o zmniejszenie objętości, 81

83 o zmniejszenie masy, o zmniejszenie stężenia zawartych w nim związków organicznych, zastosowane rozwiązania techniczno technologiczne zagwarantują uzyskanie osadów ściekowych o parametrach pozwalających na ich dalsze zagospodarowanie, a wydzielone ze ścieków odpady (skratki, piasek) będą przygotowane do bezpiecznego składowania (zmniejszenie masy, objętości, higienizacja, hermetyzacja); w odniesieniu do pkt. 5 Ustawy - przy projektowaniu, budowie i eksploatacji oczyszczalni ścieków uwzględnione będą wszystkie aspekty służące ograniczeniu rodzajów, zasięgu oraz wielkości powstających emisji, w odniesieniu do pkt. 6 Ustawy - przy projektowaniu, budowie i eksploatacji oczyszczalni ścieków wykorzystane zostanie posiadane doświadczenie projektanta, wykonawcy i operatora oraz rozwiązania techniczno technologiczne stosowane powszechnie w tego typu inwestycjach z dużą efektywnością i bezpieczeństwem pracy; w odniesieniu do pkt. 8 Ustawy - inwestycja ta nie jest na rynku polskim obiektem nowatorskim, natomiast zastosowane rozwiązania należą do nowoczesnych, charakteryzujących się minimalizacją obiektów i urządzeń przy jednoczesnej wysokiej sprawności i pełnej automatyzacji prowadzonych procesów oraz znaczącej efektywności kosztowej i środowiskowej. 10. Wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia konieczne jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania oraz określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczania terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich Przedmiotowa inwestycja ze względu na swój charakter, wielkość, ograniczone oddziaływanie na środowisko, planowane do zastosowania rozwiązania techniczno technologiczne, w tym minimalizujące uciążliwości wynikające z eksploatacji obiektu, nie spowoduje niedotrzymania standardów jakości środowiska poza terenem oczyszczalni, stąd nie wymaga ustanawiania ograniczeń w użytkowaniu obszaru i przeznaczenia terenu ponad te, które wynikają z obecnie obowiązujących dokumentów. Ponadto cały obiekt oraz poszczególne jego elementy i urządzenia inwestor będzie eksploatował zgodnie z przeznaczeniem, instrukcją obsługi, instrukcjami i dokumentacjami techniczno ruchowymi urządzeń. 11. Przedstawienie zagadnień w formie graficznej i kartograficznej Załącznikiem do niniejszego Raportu oddziaływania na środowisko jest mapa lokalizacji inwestycji. 12. Analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem W ogólności stwierdza się, że przedsięwzięcie służy ochronie środowiska, w tym również mieszkańcom gminy Czerwieńsk. Ponieważ budowa oczyszczalni, poza efektami ekologicznymi, jakie niewątpliwie przyniesie, wpłynie znacząco na podniesienie komfortu życia mieszkańców, stwierdza się, że realizacja przedsięwzięcia jest inwestycją pożądaną. W związku z tym nie przewiduje się wystąpienia na tym tle konfliktów społecznych. 82

84 Odrębnym ewentualnym problemem o charakterze społecznym może być wraz z realizacją przedsięwzięcia konieczność wprowadzenia zasady zanieczyszczający płaci i związana z nią konieczność ponoszenia opłat za usługi ściekowe. Problem ten powinny rozwiązywać władze gminy poprzez odpowiednią politykę informacyjną, edukacyjną. Stwierdza się przy tym, że koszty odprowadzania ścieków systemem kanalizacyjnych są niższe, niż koszty transportu ścieków taborem asenizacyjnym. Nie przewiduje się ponadto innych konfliktów społecznych zagrażających realizacji i przyszłej eksploatacji planowanego przedsięwzięcia z uwagi na fakt, że inwestycja nie należy do uciążliwych lub negatywnie oddziałujących na środowisko, a także: cechuje się zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań techniczno technologicznych, służących podniesieniu jej efektywności oraz zmniejszeniu ewentualnego negatywnego oddziaływania, jest inwestycją, która - poprzez zmniejszenie ilości odpadów kierowanych do środowiska w ogóle (a także zmniejszenie ilości związków organicznych) spowoduje uzyskanie wymiernych pozytywnych efektów dla środowiska ekologicznego w układzie lokalnym (powiatu i województwa), zostanie wykonana z poszanowaniem warunków lokalnych (krajobrazowych) przy użyciu estetycznych materiałów elewacyjnych oraz estetycznych rozwiązań przestrzenno architektonicznych, podniesie komfort życia mieszkańców z uwagi na systemowe rozwiązanie gospodarki ściekowej, likwidację istniejących uciążliwości związanych z odprowadzaniem ścieków nieoczyszczonych do środowiska, przyczyni się do zwiększenia efektywności gospodarczej oraz przysporzy korzyści ekonomiczne dla zainteresowanych stron, będących bezpośrednimi uczestnikami przedsięwzięcia oraz innych podmiotów gospodarczych współpracujących z nimi w fazie budowy i eksploatacji, przyczyni się do powstania korzyści ekonomicznych dla lokalnego społeczeństwa, pomoże stworzyć wszystkim uczestnikom procesu inwestycyjnego oraz gminie wizerunek podmiotu działającego efektywnie na rzecz poprawy środowiska naturalnego. 13. Przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji Przewiduje się zastosowanie monitoringu i automatyzacji prowadzonych procesów i pracy maszyn i urządzeń w obiektach oczyszczalni ścieków, mających na celu: o zminimalizowanie kontaktu pracowników oczyszczalni ze ściekami, o kontrolowanie parametrów ścieków oczyszczanych wprowadzanych następnie do odbiornika, którym jest kanał, o natychmiastową sygnalizację i umożliwienie szybkiego reagowania w przypadku wystąpienia awarii. 14. Wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowując raport Ze względu na specyfikę przedsięwzięcia, w tym przewidywane do zastosowania (sprawdzone w innych podobnych obiektach) rozwiązania techniczno technologiczne, a także dobrze rozpoznane uwarunkowania lokalizacyjne i środowiskowe, nie wystąpiły szczególne trudności w sporządzeniu raportu wynikające z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 83

85 15. Streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie Niniejszy raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został sporządzony jako dokument służący do oceny potencjalnych zagrożeń dla środowiska, jakie mogą wystąpić w trakcie wykonywania i przyszłego funkcjonowania inwestycji. Dokument ma ponadto na celu określenie rozwiązań techniczno technologicznych i organizacyjnych, które mają służyć zabezpieczeniu środowiska przed ewentualnym negatywnym oddziaływaniem przedsięwzięcia. Przedsięwzięciem inwestycyjnym jest budowa oczyszczalni ścieków, zlokalizowanej na terenie miejscowości Bródki w gminie Czerwieńsk. W wyniku realizacji inwestycji nastąpi uporządkowanie gospodarki ściekowej na obszarze miejscowości Bródki, Brody i Nietkowice, które polegać będzie na: skanalizowaniu tych miejscowości, co umożliwi podłączenie do zbiorczego systemu kanalizacyjnego ok mieszkańców, skierowaniu do oczyszczalni i poddaniu procesom oczyszczania tych ścieków, które obecnie bez oczyszczania odprowadzane są do środowiska poprzez nieszczelne zbiorniki bezodpływowe gromadzące ścieki, zagwarantowaniu oczyszczania ścieków dopływających systemem kanalizacyjnym oraz ścieków dowożonych na poziomie, który wypełnia obowiązujące przepisy dotyczące ilości i jakości ścieków odprowadzanych do odbiornika, a także osadów ściekowych, które są produktem ubocznym w procesach oczyszczania. Analizowane warianty Analiza wariantów przeprowadzona została dla następujących opcji: 1) rezygnacja z realizacji przedsięwzięcia, 2) budowa oczyszczalni ścieków w oparciu o komory biologiczne typu SBR wariant rekomendowany i najkorzystniejszy dla środowiska, 3) budowa oczyszczalni ścieków w oparciu o tradycyjne komory biologiczne osadu czynnego wariant alternatywny. Ze względu na następujące okoliczności: wprowadzenie wymagań Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (będącego programem wdrażania zobowiązań traktatu o Akcesji), wymagane zapisami dokumentów krajowych i lokalnych osiągnięcie celów ekologicznych, jakimi są poprawa jakości środowiska oraz ochrona zasobów naturalnych, w tym wód powierzchniowych i podziemnych, gleb oraz obszarów podlegających ochronie prawnej, potrzebę osiągnięcia strategicznych celów społecznych, jakimi są: poprawa warunków sanitarnych i komfortu życia mieszkańców, stworzenie warunków do rozwoju gospodarczego, polepszenie walorów krajobrazowych terenu, ukształtowanie pozytywnego wizerunku gminy jako obszaru czystego ekologicznie, potrzebę realizacji celów ekonomicznych, do których należą: 84

86 obniżenie kosztów jednostkowych oczyszczania ścieków poprzez optymalizację rozwiązań techniczno organizacyjnych, niepodleganie karom finansowym nakładanym w sytuacji prowadzenia gospodarki wodno - ściekowej niezgodnie z obowiązującymi przepisami, obniżenie kosztów transportu ścieków w przypadku zbiorczego systemu kanalizacyjnego w porównaniu do praktykowanego dowożenia ich taborem asenizacyjnym, przyjęto wariant, zakładający realizację przedsięwzięcia. Jednocześnie w wyniku przeprowadzonej analizy wskazano, że wariant rekomendowany przez wnioskodawcę, polegający na budowie oczyszczalni ścieków opartej o sekwencyjne reaktory biologiczne jest korzystniejszy pod względem potencjalnego oddziaływania na środowisko od wariantu alternatywnego. Wykorzystanie terenu planowanego przedsięwzięcia Faza realizacji przedsięwzięcia W wyniku prowadzonych prac emitowane będą do środowiska hałas oraz drgania, a w związku z prowadzonymi wykopami i budową oczyszczalni ścieków powstawać będą odpady w postaci gruzu budowlanego i urobku. W związku z powyższym stwierdzić należy, że na etapie realizacji inwestycji może mieć miejsce oddziaływanie na ludzi, powietrze, powierzchnię ziemi. Zaznaczyć przy tym należy, że oddziaływanie to będzie miało charakter tymczasowy (na czas wykonywanych prac, w dni powszednie, w godzinach od 6 rano do 22 wieczorem), ulegający szybkiemu rozproszeniu oraz o niewielkim natężeniu. Po zakończonych pracach budowlano montażowych obszarom objętym przedsięwzięciem zostanie przywrócony stan pierwotny. Z tego względu nie istnieje niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia przez mieszkańców ani spowodowania nieodwracalnych zmian w środowisku. Faza eksploatacji W fazie eksploatacji oczyszczalni, przy założeniu eksploatacji zgodnej z obowiązującymi przepisami, będzie ona wpływać korzystnie na środowisko. Wynika to wprost z jej właściwości oczyszczalnia ścieków jest obiektem przeznaczonym do oczyszczania ścieków do poziomu gwarantującego bezpieczeństwo środowiska, wymaganego przepisami prawa polskiego i europejskiego. Praca oczyszczalni zmniejszy ilość oraz korzystanie zmieni skład wprowadzanych do środowiska substancji. Inwestycja nie stwarza zagrożeń, które można by było zakwalifikować do kategorii katastrof ekologicznych. W prowadzonej analizie oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko uwzględniono następujące jego elementy: pobór wód w aspekcie zabezpieczenia istniejących ujęć wodnych pod względem sanitarnym oraz zwiększenia ich wydajności, gleby w aspekcie ich zanieczyszczenia, wody powierzchniowe i podziemne w aspekcie ich zanieczyszczenia, atmosfera w aspekcie jej zanieczyszczenia, ludzie w aspekcie ochrony ich życia i zdrowia, flora i fauna w aspekcie stwarzanych zagrożeń dla poszczególnych gatunków, kopalin w aspekcie ograniczenia możliwości ich wydobycia, krajobraz w aspekcie jego potencjalnego zakłócenia, zabytki i obiekty o znaczeniu historycznym, klimat. 85

87 Ocena wpływu realizacji przedsięwzięcia na ww. elementy środowiska pozwala stwierdzić, że: 1) inwestycja ze względu na swój charakter i lokalizację, w okresie jej realizacji i funkcjonowania nie będzie miała stałego negatywnego wpływu na ludzi oraz florę i faunę. Nie można wykluczyć pojawienia się okresowego oddziaływania inwestycji na ludzi np. w czasie awarii urządzeń lub obiektów oddziaływanie takie będzie miało jednak charakter szybko zanikający, 2) w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia ewentualnego oddziaływania na środowisko, zastosowane zostaną specjalne rozwiązania, które zmniejszą ryzyko wystąpienia awarii (dublowanie obiektów, dodatkowe zasilanie awaryjne) oraz zniwelują uciążliwości zapachowe i hałas (hermetyzacja obiektów), 3) realizacja przedmiotowej inwestycji nie będzie miała negatywnego wpływu na istniejący stan gleby, wody i powietrza, natomiast przyczyni się do poprawienia ich parametrów ze względu na ograniczenie ilości ścieków odprowadzanych do środowiska oraz zwiększenie efektywności oczyszczania ścieków w oczyszczalni, 4) nie przewiduje się zmiany istniejącego klimatu oraz pogorszenia walorów krajobrazowych terenu. Planuje się posadzenie pasów zieleni, które dodatkowo będą izolować ten obszar, 5) realizacja inwestycji zarówno w fazie budowy jak i eksploatacji nie ma wpływu na istniejący majątek materialny oraz zabytki i obiekty dziedzictwa kulturowego z uwagi na jej specyfikę i lokalizację, 6) ze względu na lokalizację oraz wielkość i charakter, inwestycja nie będzie negatywnie oddziaływać na kopaliny oraz na istniejące obszary przyrodnicze prawnie chronione (w tym również nie wystąpi negatywne oddziaływanie na Obszary Europejskiej Sieci Natura 2000), 7) inwestycja nie wpłynie na osiągnięcie celów środowiskowych w odniesieniu do obszarów chronionych, 8) inwestycja wpłynie pozytywnie na osiągnięcie celów środowiskowych w odniesieniu do wód powierzchniowych i podziemnych, 9) z uwagi na lokalizację przedsięwzięcia nie przewiduje się jego oddziaływania transgranicznego. Stwierdza się ponadto, że planowane przedsięwzięcie nie będzie powodować znaczącego oddziaływania na środowisko w aspekcie istnienia innych inwestycji, wykorzystania zasobów środowiska czy też z emisji. W zakresie działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą, pomimo iż przedsięwzięcie nie wymaga zastosowania szczególnych rozwiązań, przewiduje się przede wszystkim: 1) zastosowanie hermetyzacji obiektów, mogących powodować uciążliwości, 2) dublowanie urządzeń o podstawowym znaczeniu dla pracy obiektów, 3) posadzenie zieleni ochronnej na terenie oczyszczalni ścieków, 4) automatyzację i monitoring prowadzonych procesów i pracy urządzeń, 5) zastosowanie nowoczesnych rozwiązań techniczno technologicznych. Stwierdzono ponadto, że zastosowana technologia jest zgodna z technologią, o której mowa w art. 143 ustawy Prawo ochrony środowiska. 86

88 Dla planowanego przedsięwzięcia nie jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. Stwierdzono, że przedsięwzięcie, z uwagi na swoje znaczenie w ochronie środowiska i zapewnieniu komfortu życia mieszkańców, nie będzie powodować konfliktów społecznych. Stwierdzono, że nie jest wymagane zastosowanie monitoringu oddziaływania inwestycji na etapie jej realizacji. Natomiast na etapie eksploatacji przewiduje się zastosowanie monitoringu jakości i ilości doprowadzanych ścieków oraz ścieków oczyszczonych odprowadzanych do odbiornika, a ponadto monitoringu jakości i ilości osadów ścieków. Przewiduje się również monitoring obiektów i procesów zachodzących w oczyszczalni ścieków. Przy opracowaniu raportu nie napotkano trudności wynikających z luk we współczesnej wiedzy. W raporcie wskazano dokumenty źródłowe. Planowane przedsięwzięcie zostało przedstawione w formie graficznej załączonej do niniejszego raportu. 16. Osoby sporządzające raport Autorem raportu jest: mgr inż. Paweł Urbański 17. Źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu Przy opracowywaniu raportu wykorzystano następujące materiały źródłowe: Akty prawne Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich nr 97/11/EC z dnia r w sprawie skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska; Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko; Dyrektywa Rady 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko; Dyrektywa Nr 86/278/EWG z dnia r. w sprawie ochrony środowiska, a szczególnie gleb przy stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie; Ustawa z dnia 3 października 2008 r., o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz z późn. zm.); Ustawa z dnia r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z późn. zm.); Ustawa z dnia r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r., poz. 627 z późn. zm.); Ustawa z dnia r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r., poz. 469 z późn. zm.); Ustawa z dnia r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.); Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U r., Nr 119, poz. 765 z późn. zm.); 87

89 Ustawa z dnia r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2015r., poz. 199 z późn. zm.); Ustawa z dnia r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21 z późn. zm.); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. (Dz. U. z 2014 r., poz. 1800); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U r., poz. 112); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji powietrzu (Dz. U r., Nr 16, poz. 87); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U r., poz. 257); Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane na składowisku odpadów w sposób nieselektywny (Dz. U.2015 r., poz. 110); Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dn r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (Dz. U r., poz. 81 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów (Dz. U.2014 r., poz. 1546); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U.2011 r., Nr 25, poz. 133 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U.2010 r., Nr 77, poz. 510 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2014r., poz. 1923). 88

90 Inne opracowania 1) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czerwieńsk 2) Program ochrony środowiska dla Gminy Czerwieńsk na lata ) Wieloletni Plan Rozwoju i Modernizacji Urządzeń Wodociągowych i Urządzeń Kanalizacyjnych na lata w Gminie Czerwieńsk 4) Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska Województwa Lubuskiego za lata ) Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata z perspektywą do 2019 roku 6) Ocena stanu jcwp rzecznych ) Monitoring jakości wód podziemnych województwa lubuskiego w roku ) Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim w 2014 roku 9) Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla Regionu wodnego Środkowej Odry 10) Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry 11) Wykaz obszarów Natura ) Dokumentacja projektowa na budowę kanalizacji sanitarnej w m. Bródki, Będów, Nietkowice 13) Artykuł pt. Likwidacja uciążliwości zapachowych w oczyszczalni ścieków Hajdów w Lublinie, autor - Z-ca Dyrektora ds. Oczyszczalni - inż. Witold Dadej, Gł. Technolog Kierownik Oczyszczalni ds. Eksploatacji - mgr inż. Mieczysław Hołowacz 14) Artykuł pt. Sposoby pomiaru i metody ograniczania uciążliwości zapachowej oczyszczalni ścieków na przykładzie oczyszczalni ścieków miejskich Hajdów w Lublinie, Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Lubelska, autor G. Łagód 15) Artykuł pt. Ferrox metody likwidacji odorów i innych zagrożeń powodowanych przez siarkowodór, autor Paweł Konieczny, Kemipol Sp. z o.o. 16) Artykuł pt. Rozwiązania techniczne stosowania koagulantu ferrox do usuwania siarkowodoru ze ścieków, autor Krzysztof Chmielewski, Kemipol Sp. z o.o. 17) Artykuł pt. Złowonne gazy w środowisku pracy autorzy doc. Dr hab. Zbigniew Makles, dr inż. Magdalena Galwas Zakrzewska 18) materiały konferencyjne, 19) wizje terenu, 20) informacje uzyskane od Inwestora, 21) dostępna literatura fachowa. 89

91

92

93

94

95