Wykorzystanie energoelektronicznych systemów zasilania gwarantowanego AC w elektroenergetyce

Transkrypt

1 KOZYRA Jacek 1 WARCHOŁ Radosław 2 Wykorzystanie energoelektronicznych systemów zasilania gwarantowanego AC w elektroenergetyce WSTĘP Bezpieczeństwo elektroenergetyczne można zdefiniować jako stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na energię elektryczną w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska [1]. Energia elektryczna jest dostarczana odbiorcom w formie napięcia przemiennego o jednoi trójfazowych sinusoidalnych przebiegach charakteryzowanych m. in. przez następujące parametry: częstotliwość, amplitudę kształt (zawartość wyższych harmonicznych). Oczywistym jest, że napięcie wytwarzane w elektrowni jest niemal idealne, nie można tego powiedzieć o tym, które dociera do użytkownika, gdzie mamy do czynienia z różnymi zakłóceniami takimi jak: impulsy i przepięcia spadki napięć wahania częstotliwości przerwy w zasilaniu Źródłami zakłóceń są zdarzenia występujące podczas przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej spowodowane czynnikami atmosferycznymi takimi jak burze, opady, mróz czy wiatr, oraz czynnościami łączeniowymi a także wpływem otoczenia elektrycznego (anomalie w pracy urządzeń dużej mocy, działanie innych odbiorników o niesinusoidalnym poborze prądu, awarie sieci itd.) Dlatego, mimo ciągłego udoskonalania sieci dystrybucyjnej i jakości dostarczanego produktu jakim jest energia elektryczna, zakłócenia pojawiają się i ich całkowite wyeliminowanie jest technicznie niemożliwe. Poniższa tab. 1 przedstawia przykładowe parametry niezawodnościowe elementów sieci elektroenergetycznej [2]. Tab. 1. Przykładowe parametry niezawodnościowe elementów sieci elektroenergetycznej [1] Oznaczenie Intensywność uszkodzeń średni czas naprawy awarii =1/8760 [h] [h] Linia napowietrzna 110 kv bez przewodu odgromowego(na 1 km) 0,075 6 Linia napowietrzna 110 kv z przewodem odgromowym (na 1 km) 0,015 6 Transformator o napięciu górnym 110 kv 0,06 12 Wyłącznik 110 kv 0,03 6 Szyny zbiorcze 110 kv (na 1 pole) 0,04 4 Linia napowietrzna 15 kv (na 1 km) 0,025 13,7 Linia kablowa 6 kv (na 1 km) 0, Transformatory 15/0,4 i 6/0,4 kv 0,048 29,2 Wyłączniki 6 i 15 kv 0,04 6 Szyny zbiorcze 6 i 15 kv 3,2*10-3 9,8 Linia napowietrzna 0,4 kv (na 1 km) 0,15 4 Linia kablowa 0,4 kv (na 1 km) 0, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, Wydział Transportu i Elektrotechniki; Radom; ul. Malczewskiego 29. Tel: , , Fax: , j.kozyra@uthrad.pl 2 Benning Power Electronics Sp. z o.o., Głosków, ul. Korczunkowa 30. Tel: , r.warchol@benning.biz 5924

2 Istnieją dwa zasadnicze czynniki składające się na jakość zasilania energią elektryczną: jakość energii niezawodność jej dostaw Parametry oceny jakości energii elektrycznej zostały określone w normie PN-EN 50160: Parametry napięcia zasilającego w publicznych sieciach rozdzielczych w normie PN-EN 61000: Kompatybilność elektromagnetyczna. Norma PN-EN definiuje parametry napięcia zasilającego oraz podaje dopuszczalne przedziały ich odchyleń w punkcie wspólnego przyłączenia w publicznych sieciach rozdzielczych w normalnych warunkach eksploatacyjnych. Norma ta nie precyzuje wymagań w odniesieniu do warunków w następujących sytuacjach: zwarcie zasilanie tymczasowe sytuacje wyjątkowe pozostające poza kontrolą dostawcy: złe warunki atmosferyczne i stany klęsk żywiołowych, zakłócenia spowodowane przez osoby trzecie, niedobór mocy wynikający ze zdarzeń zewnętrznych, zakłócenia powstające wskutek awarii urządzeń, których dostawca nie mógł przewidzieć [1]. Każda przerwa w zasilaniu stanowi nie tylko pewną dolegliwość, lecz często powoduje również bardzo wymierne straty finansowe, a obniżona jakość energii może być przyczyną zwiększonej awaryjności zasilanych urządzeń. Niezwykle istotna jest tu także kwestia bezpieczeństwa ludzi w szerokim znaczeniu tego zagadnienia. Obecnie bowiem trudno znaleźć dziedzinę życia, w której wystrzec można by się obecności różnorakich urządzeń wymagających ciągłej pracy [5]. Urządzenia te w mniejszym lub większym stopniu wpływają na nasze bezpieczeństwo w przypadku przerwy w zasilaniu, ale duża część z nich nie może nawet w krótkim czasie znaleźć się w takim stanie. Mowa tu chociażby o sterowaniu ruchem kolejowym lub lotniczym czy też zasilaniu aparatury szpitalnej. W miarę postępu technicznego doskonalone są tradycyjne rozwiązania techniczne zapewniające bezprzerwowe zasilanie takie jak układy zasilania DC, UPS (ang. Uninterruptible Power Supply) czy agregaty prądotwórcze. Rozwijane są nowe technologie jak np. nowoczesne zasobniki energii [3]. Zagadnienie jakie stanowi problematyka zasilania gwarantowanego jest bardzo rozległa. W artykule przedstawiono rozważania poświęcone energoelektronicznym systemom zasilania gwarantowanego AC (UPS). 1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ENERGOELEKTRONICZNYCH SYSTEMÓW ZASILANIA GWARANOWANEGO AC (UPS) UPS to urządzenie przeznaczone do zapewnienia bezprzerwowej pracy urządzeń wrażliwych na przerwy w zasilaniu, wahania napięcia i inne zakłócenia występujące w sieci zasilającej. Zasilanie w momencie awarii odbywa się z dołączonej baterii akumulatorów lub innego magazynu energii. UPS eliminuje zakłócenia pochodzące z sieci energetycznej, utrzymuje stałą wartość napięcia i w razie potrzeby izoluje dołączone do niego urządzenia od sieci elektroenergetycznej. Dzięki temu unika się możliwości uszkodzenia sprzętu czy oprogramowania, a także nieprzewidywalnego działania urządzeń. Dostępne na rynku typy zasilaczy UPS sklasyfikowane zostały następująco : Pracujące w trybie VFD (Voltage Frequency Dependent), off-line Pracujące w trybie VI (Voltage Independent), line-interactive Pracujące w trybie VFI (Voltage, Frequency Independent), on-line Urządzenia UPS typu VFD oraz VI są zasilaczami o prostej budowie, niewielkiej mocy rzędu do 3 kva i stosowane są do zapewnienia zasilania gwarantowanego pojedynczych odbiorników, stacji komputerowych lub też niewielkich serwerowni, głównie w systemie rozproszonym. Urządzenia typu VFI są wykorzystywane do zasilania bezprzerwowego całych procesów produkcyjnych, dużych centrach przechowywania danych i wielu innych aplikacji. Ich moc znamionowa sięga rzędu MVA i pracują głównie w centralnym systemie zasilania. Powyższa klasyfikacja pozwala stwierdzić, że w przypadku rozwiązań przemysłowych, które charakteryzuje stosunkowo duża moc wyjściowa i wysoka sprawność główną rolę odgrywają UPS-y 5925

3 w technologii VFI (tzw. double conversion). Ich budowa jest o wiele bardziej złożona niż w przypadku pozostałych technologii, co skutkuje uzyskaniem nieporównywalnie lepszych parametrów podczas eksploatacji. Poszczególne typy zasilaczy UPS zostały dokładnie omówione w publikacji [4]. Tab.2 przedstawia możliwości eliminacji wybranych zakłóceń napięcia zasilającego przez poszczególne typy UPS. Tab. 2. Klasyfikacja układów UPS w zależności od możliwości eliminacji wybranych zakłóceń Zakłócenia Czas trwania IEC UPS - Zanik napięcia w sieci - Obniżenie napięcia > 10 ms < 16 ms VFD Off - Line - Podwyższenie napięcia < 16 ms - Obniżenie napięcia VI Line - Interactive - Podwyższenie napięcia - Przepięcia łączeniowe - Przepięcia - Zmiany częstotliwości - Impuls napięcia Odkształcenie napięcia Sporadycznie < 4 ms Sporadycznie Okresowe Stałe VFI Czynniki wpływające na pewność (działania) systemów UPS: Błąd ludzki Niezawodność podzespołów Procedury serwisowe Czas przywracania systemu do pracy On - Line Wpływ tych czynników na pewność systemów zasilania gwarantowanego jest zdeterminowany wyborem odpowiedniej konfiguracji. Opracowano wiele różnych konfiguracji. Konfiguracja systemu powinna być wybrana według kryterium krytyczności zasilania odbiorów. Wybór ten powinien być także określony na podstawie stopnia tolerancji ryzyka, w danym przypadku. Wyróżnia się 5 powszechnie stosowanych różnych konfiguracji systemów UPS [4]. Systemy można indywidualnie dopasować do obciążenia, w zależności od potrzebnej mocy wyjściowej i czasu obejścia sieci. W miarę, jak rośnie zapotrzebowanie na moc wyjściową, system można rozszerzać. Systemy składają się z bloków mocy, które można łączyć równolegle aż do uzyskania maksymalnej mocy wyjściowej. W przypadku awarii jednego bloku mocy będzie on odseparowany a pozostałe bloki będą kontynuować pracę bez zakłóceń. W ten sposób można w ramach systemów zasilaczy gwarantowanych, UPS, uzyskać nadmiarowość typu N+1. Pełna nadmiarowość wszystkich składników elektronicznych na płytkach mocy gwarantuje niezawodność systemu zasilania gwarantowanego. 2 KONFIGURACJE SYSTEMÓW ZASILANIA GWARANOWANEGO 2.1 System typu N Pojedynczy moduł UPS lub zestaw równoległych modułów których moc jest dopasowana do mocy odbiorów krytycznych jest najbardziej popularną konfiguracją. Główną przyczyną montażu a jednocześnie zaletą tego rozwiązania jest niski koszt. Większość systemów typu N jest wyposażona w wewnętrzne obejście statyczne (tzw. bypass) a także w celu podwyższenia niezawodności jest doposażony w obejście serwisowe. System N w układzie otwartym może zostać wyłączony po przełączeniu na bypass elektroniczny. Wtedy cały UPS może zostać odstawiony w celach serwisowych bez pozbawiana zasilania odbiorów ale odbiory nie są chronione przed zakłóceniami pochodzącymi z sieci. Zasilanie wejściowe realizuje automatyczne wprowadzanie rezerwy (Automatic Transfer Switch). Szyny wyjściowe są sprzęgnięte z obciążeniem przez jednostkę dystrybucji zasilania PDU (Power Distribution Unit). Wadą tego sytemu jest ograniczona pewność 5926

4 w przypadku awarii lub serwisu gdyż odbiory nie będą chronione. System zasilania gwarantowanego typu N przedstawia Rys.1. Linia UPS Bypass PDU Obciążenie Rys. 1 Schemat blokowy systemu gwarantowanego typu N 2.2 System typu N+1 Im wyższy priorytet odbiorów tym wyższa konieczność stosowania rozwiązań nie bazujących na statycznym obejściu. Konfiguracja równoległa redundantna (nadążna) pozwala na awarię jednej z jednostek UPS bez przejścia na zasilanie bezpośrednio z sieci. Równolegle pracują tu dwie lub więcej jednostek tego samego typu. Ta konfiguracja wymaga, aby każda z jednostek UPS dysponowała mocą większą lub równą mocy zapotrzebowania przez odbiorniki. Jednostki UPS muszą więc pracować synchronicznie i równoległe czyli z podziałem obciążenia pomiędzy sobą. Każda z jednostek może zostać odstawiona na czas serwisu w sposób bezprzerwowy. Obejście serwisowe jest nadal konieczne w przypadku serwisu szyny zbiorczej. Wśród wielu zalet tego rozwiania można zaliczyć przede wszystkim wysoki stopień pewności systemu - wyższy niż w przypadku konfiguracji N. Jedną z głównych wad jest tworzenie z pojedynczej szyny zbiorczej punktu sytemu, który w przypadku awarii powoduje wadliwe działanie całego systemu. System zasilania gwarantowanego typu N+1 przedstawia Rys.2. Linia UPS 1 UPS 2 Bypass PDU Obciążenie Rys. 2 Schemat blokowy systemu gwarantowanego typu N System typu N+1 izolowany System izolowany N+1 jest modyfikacją systemu równolegle redundantnego również typu N+1. Nie wymagana jest tu wspólna szyna dlatego też obie jednostki nie muszą być tej samej mocy lub tego samego producenta. UPS główny zwany Primary lub rezerwowy tzw. Catcher w tym rozwiązaniu jest 5927

5 zdolny zasilać odbiory mocą znamionową. UPS rezerwowy zasila tor bypassu UPS-a głównego. Główną zaleta tego układu jest skuteczna odporność na awarię jednego z UPS. Nie wymaga także konieczności poawaryjnej synchronizacji obu UPS. Osiągnięto w ten sposób quasi redundancję. Serwis można wykonać używając jednej lub drugiej jednostki. Wymagany jest tu zewnętrzny bypass. Niezawodność tego układu zależy od poprawnej pracy bypassów elektronicznych. Do wad tego systemu zaliczyć trzeba konieczność niezawodnego przyjęcia skoku obciążenia na wejściu jednego z działających UPS. Dodatkowo pojedyncza szyna zbiorcza to nic innego jak pojedynczy punk zasilania danego odbiorcy co znacznie ogranicza pewność jego zasilania. Schemat konfiguracji izolowanej N+1 przedstawia Rys. 3. Linia Rezerwowy UPS Statyczny Bypass Obciążenie Główny UPS Statyczny Bypass Bypass Rys. 3 Schemat blokowy systemu izolowanego N+1 PDU Obciążenie 2.4 System rozproszony Ta konfiguracja systemu gwarantowanego została opracowana w celu zapewnienia całkowitej redundancji przy możliwie niskich kosztach eksploatacji. Wymaga ona trzech lub więcej jednostek UPS z niezależnymi szynami wejściowymi i wyjściowymi. Niezależne szyny wyjściowe są sprzęgnięte z obciążeniem poprzez statyczny przełącznik przesyłu STS (Static Transfer Switch) i przez jednostkę dystrybucji zasilania PDU. Pozwala to na jednoczesną obsługę wielu rozdzielni w przypadku zasilania odbiorów dwustronnie. Więcej niż jedna sekcja zasilająca UPS-y zwiększa bezpieczeństwo obsługi systemu i minimalizuje efekt pojedynczego punku zasilania dla odbioru. Konfiguracja ta jest wybierana w przypadku dużych i złożonych systemów rozdzielczych gdzie wymaga się jednoczesnego serwisu oraz obsługi urządzeń. Wadą tego rozwiązania jest przyjęcie założenia o bezawaryjnej pracy statycznego przełącznika STS. Dodatkowo system wykazuje niską efektywność w przypadku obciążeń odbiorów mniejszych od znamionowych. Rys. 4 przedstawia konfigurację rozproszoną redundantną z system rezerwowym. UPS 3 jest podłączony do rezerwowych wejść STS i jest nie nieobciążony. 5928

6 1 Linia 2 Linia UPS 1 150kW UPS 2 150kW UPS 3 150kW STS 1 STS 2 PDU 1 PDU 2 Obciążenie 1 Obciążenie 2 Obciążenie 3 Rys. 4 Schemat blokowy systemu rozproszonego 2.5 System typu plus system 2(N+1) Istnieje taka konfiguracja systemu UPS, która nigdy nie będzie wymagała przejścia na zasilanie odbiorów bezpośrednio z sieci. Jest to konfiguracja o najwyższej niezawodności i jednocześnie najbardziej kosztowna. System optymalny powinien być zasilany z dwóch niezależnych rozdzielni, dwóch niezależnych sieci oraz dwóch niezależnych agregatów. Moc odbiorów krytycznych wynosi 300 kw a zatem projekt wymaga systemu UPS o mocy 4 x 300 kw UPS, po dwie jednostki na każdą z dwóch równoległych szyn zbiorczych. Z każdej szyny jest zasilana oddzielna rozdzielnia PDU z której są zasilane synchronicznie dwustronnie odbiory. Oprócz wymienionych zalet należy jeszcze wspomnieć że, ten system tworzy dwie separowane linie gwarantowanego zasilania przy braku pojedynczego punk zasilania odbiorów. Do wad zaliczyć należy wysoki koszt systemu ze względu na dużą ilość komponentów oraz niską efektywność ze względu na niewielkie wykorzystanie mocy jednostek składowych podczas pracy odbiorów z mocą nominalną [4]. Rys.5 przedstawia podwójny system UPS równoległo-redundantny. 5929

7 Linia Linia UPS 1A UPS 2A UPS 1B UPS 2B PDU 1 Automatyczny Przełącznik PDU 2 Obciążenie 1 100kW Obciążenie 2 100kW Obciążenie 3 100kW Rys. 5 Schemat blokowy systemu 2(N+1) 3 PRZYKŁAD SYSTEMU ZASILANIA GWARANTOWANEGO UPS NA PODSTAWIE ROZWIĄZANIA ZASTOSOWANEGO W ELEKTROWNI ŁAGISZA Liberalizacja rynku energii daje szansę na konkurowanie nowoczesnych jednostek zbudowanych w oparciu o technologie gwarantującą najwyższą sprawność wytwarzania. Tego typu inwestycje realizowane są w podmiotach mających zdefiniowane potrzeby modernizacyjno odtworzeniowe, będące obiektami ważnymi społecznie i strategicznie dla państwa a także dla regionu. Realizacja głównych kierunków strategicznych takich jak rozszerzenie rynku czy efektywność produkcji, wymaga dużych przedsięwzięć inwestycyjnych i potężnych nakładów finansowych. Taka idea spowodowała rozpoczęcie w 2006 roku budowy nowoczesnego bloku energetycznego w Elektrowni Łagisza w Będzinie. Jednostka o mocy 460 MW z kotłem przepływowym CFB (Circulating Fluidized Bed) na parametry nadkrytyczne jest pierwszą tego typu na świecie. Do ruchu oddana została 30 czerwca 2009 roku. W momencie budowy obiektu tak ważnego dla krajowego systemu elektroenergetycznego wiele uwagi poświecone zostało na zaprojektowanie niezawodnego systemu zasilającego potrzeby własne. Układ napięcia gwarantowanego zapewnia bezprzerwowe zasilanie obwodów sterowniczych i urządzeń bezpieczeństwa kotła, turbiny, generatora, urządzeń nadrzędnego systemu sterowania automatyką bloku a także lampami oświetlenia awaryjnego. Głównym wykonawcą części energetycznej była firma Elektrobudowa S.A. System zasilania gwarantowanego został zbudowany na bazie urządzeń firmy Benning Power Electronics Sp. z o.o. Przedstawiony na Rys.6 przykład systemu zasilania gwarantowanego zawiera części energoelektronicznego systemu zasilania AC potrzeb własnych bloku energetycznego 460 MW w Elektrowni Łagisza. 3.1 System UPS Gwarantowane zasilanie AC w bloku energetycznym 460 MW Elektrowni Łagisza zapewniają cztery jednostki UPS: 10BRU10, 10BRU20, 10BRU30, 10BRU40 (Rys.6). Zasilane są one z 2 transformatorów 10,5/0,4kV o mocy 1250 kva każdy (10BFT13, 10BFT14 Rys.6), poprzez rozdzielnice 10BMA i 10BMB. W przypadku awarii zasilania na obydwu transformatorach do pracy wchodzi agregat prądotwórczy o mocy 1MVA (10BRV10 Rys.6). 5930

8 Rys.6. Schemat systemu niezawodnego zasilania bloku energetycznego 460 MW w Elektrowni Łagisza Podstawowe parametry UPS - 10BRU10, 10BRU20: Typ: Napięcie wejściowe Prąd wejściowy znamionowy (bez ładowania baterii) Prąd wejściowy maksymalny (ładowania baterii) Napięcie wejściowe by-pasu Napięcie wejściowe baterii - ENERTRONIC I3-3/100kVA - 3x400 V, 50Hz A A - 3x400 V, 50Hz V, DC 5931

9 Prąd wejściowy by-pasu Napięcie wyjściowe Prąd wyjściowy Moc wyjściowa A - 3x400 V, 50Hz A KVA UPS 10BRU30 oraz 10BRU40 są jednostkami o mocy 160 kva. Jest tak ponieważ pod oznaczeniem pojedynczego systemu z Rys.6, kryje się w rzeczywistości 2 systemy UPS pracujące równolegle. Rozwiązanie takie wynikło z korelacji zapotrzebowania mocy przez blok 460 MW oraz typoszeregu producenta. Podstawowe parametry UPS - 10BRU30, 10BRU40: Typ (pojedyncze urządzenie): - ENERTRONIC P3-3/80kVA Napięcie wejściowe - 3x400 V, 50Hz Prąd wejściowy znamionowy (bez ładowania baterii) A Prąd wejściowy maksymalny (ładowania baterii) A Napięcie wejściowe by-pasu - 3x400 V, 50Hz Napięcie wejściowe baterii V, DC Prąd wejściowy baterii maksymalny A Napięcie wyjściowe - 3x400 V, 50Hz, +/- 5% Prąd wyjściowy A Moc wyjściowa - 80 KVA UPS 10BRU10 oraz 10BRU20 nie posiadają własnej baterii akumulatorów. W przypadku zaniku napięcia korzystają z baterii dołączonej do układu prostownikowego pracującego na potrzeby obwodów DC. Jednostki 10BRU30 oraz 10BRU40 wyposażone są we własne autonomiczne baterie akumulatorów. Rys.7. przedstawia schemat blokowy UPS Enertronic I oraz P [4]. Rys. 7. Schemat blokowy UPS Enertronic I, P [4] WNIOSKI Niezawodność zasilania to wybór pomiędzy zagrożeniami bądź stratami jakie mogą być skutkiem przerw w zasilaniu a kosztami środków i urządzeń, które mają takim przerwom zapobiegać. Energoelektroniczne systemy zasilania gwarantowanego AC to jedno z wiodących źródeł wykorzystywane w przemyśle do zachowania ciągłości dostaw energii elektrycznej. Nowoczesna energoelektronika, zapewnia im ciągły i dynamiczny rozwój. Jednoznacznie można stwierdzić, że 5932

10 zainteresowanie tymi systemami wciąż rośnie, przez co pojawiają się nowe technologie powodując stały i dynamiczny rozwój systemów zasilania gwarantowanego AC. Systemy UPS są bardzo dobrą alternatywą dla innych źródeł niezawodnego zasilania, którymi mogą być systemy wielotorowego zasilania czy agregaty prądotwórcze. Wymienione alternatywne do UPS źródła obarczone są wadami m.in. czasem gotowości do pracy czy też kosztami inwestycji, które mimo wszystko nie zapewniają spodziewanych korzyści. Częstym czynnikiem świadczącym na korzyść zastosowania nowoczesnych UPS jest też brak technicznych możliwości zastosowania innych źródeł niezawodnego zasilania wynikający ze słabo rozwiniętej infrastruktury elektroenergetycznej. Obecnie zasilacze UPS pracują w skomplikowanych systemach zasilania bardzo często z innymi źródłami zapewniając uniwersalność rozwiązań i konfiguracji. Różnorodność dostępnych rozwiązań sprawia, że można budować coraz bardziej optymalne i dopasowane zasilacze do potrzeb danego systemu. Streszczenie Niniejsza publikacja obejmuje charakterystykę energoelektronicznych systemów zasilania gwarantowanego AC stosowanych w różnych gałęziach przemysłu. W artykule Przestawiono i z charakteryzowano najczęściej spotykane konfiguracje systemów zasilania wykorzystujące UPS. Określono wady i zalety zamieszczonych rozwiązań. Jako praktyczny przykład energoelektronicznego systemu zasilania AC zamieszczono zastosowanie wykorzystane w Elektrowni Łagisza w Będzinie. Przy nowo wybudowanym bloku o mocy 460 MW wykonano konfigurację niezawodnego systemu zasilającego potrzeby własne zabezpieczając je przed skutkami awarii zasilania. Omówiono układ napięcia gwarantowanego zapewnia bezprzerwowe zasilanie obwodów sterowniczych i urządzeń bezpieczeństwa kotła, turbiny, generatora, urządzeń nadrzędnego systemu sterowania automatyką bloku a także lampami oświetlenia awaryjnego. Use of power electronics power systems guaranteed AC power engineering Abstract This publication covers the characteristics of power electronic AC power systems used in various industries. Changed and characterized the most common configurations of power systems using UPS. Shown advantages and disadvantages listed solutions. As a practical example of the power electronic AC power system contains the application used Łagisza plant in Bedzin. With a newly built block of 460 MW performed configure a reliable power system needs of their own to protect them from the effects of a power failure. Discusses the guaranteed voltage system provides uninterrupted power supply control circuit and the safety equipment of the boiler, turbine, generator, main control system equipment automation block and emergency lighting lamps. BIBLIOGRAFIA 1. Paska J.: Ekonomiczny wymiar bezpieczeństwa elektroenergetycznego i niezawodności zasilania. Rynek Energii, Warszawa, nr 2/ Wiatr J. Orzechowski M.: Poradnik Projektanta Elektryka. Wydanie V, Warszawa, Dom Wydawniczy MEDIUM, Baranecki A. Płatek T. Niewiadomski M.: Nowoczesne systemy zasilania gwarantowanego uwagi dla projektantów. Elektro Info, Warszawa, nr 6/ Benning Power Electronics Sp. z o.o.: Karty katalogowe oraz instrukcje eksploatacyjne 5. Łukasik Z., Nowakowski W., Kuśmińska-Fijałkowska A.: Zarządzanie bezpieczeństwem infrastruktury krytycznej, Logistyka 4/2014, CD1, str , ISSN