KARTA TYTUŁOWA. MROCZY OD km DO km DOKOŃCZENIE BUDOWY TECHNICZNE. OD km DO km 4+166

Transkrypt

1 Krzysztof Żarkow Elżbieta Żarkow Bydgoszcz, ul. Tucholska 7/55 NIP: Regon: ADRES DO KORESPONDENCJI: agador s. c. Pracownia Projektowa Bydgoszcz, ul. Gajowa7 tel./fax: KARTA TYTUŁOWA Obiekt: BUDOWA OBWODNICY MIASTA MROCZY OD km DO km Zamawiający: Gmina Mrocza Pl. 1 Maja Mrocza Temat: PROJEKT BUDOWY OBWODNICY MIASTA MROCZY OD km DO km DOKOŃCZENIE BUDOWY Adres: Stadium projektu: WYKONAWCZY Branża: WIELOBRANŻOWY Rodzaj opracowania: SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE Imię i nazwisko autora projektu drogowego: inż. Krzysztof Żarkow podpis: Nr uprawnienia: GP-KZ-7342/570/94 Projekty dróg i nawierzchni lotniskowych bez ograniczeń Imię i nazwisko Sprawdzającego Projektu drogowego: Nr uprawnienia: Data sporządzenia projektu: r.

2 BRANŻA DROGOWA

3 D Wymagania ogólne SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D WYMAGANIA OGÓLNE SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Specyfikacji Technicznej 1.2. Zakres stosowania ST 1.3. Zakres Robót objętych ST 1.4. Określenia podstawowe 1.5. Ogólne wymagania dotyczące Robót. 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 2.1. Źródła uzyskania materiałów 2.2. Pozyskiwanie materiałów miejscowych 2.3. Materiały nie odpowiadające wymaganiom 2.4. Wariantowe stosowanie materiałów 2.5. Przechowywanie i składowanie materiałów 2.6. Inspekcja wytwórni materiałów 2.7. Materiały pochodzące z rozbiórki 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonywania Robót 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Program zapewnienia jakości (PZJ) 6.2. Zasady kontroli jakości Robót 6.3. Pobieranie próbek 6.4. Badania i pomiary 6.5. Raporty z badań 6.6. Badania prowadzone przez Inspektora Nadzoru 6.7. Certyfikaty i deklaracje 6.8. Dokumenty budowy 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru Robót 7.2. Zasady określania ilości Robót i materiałów 7.3. Urządzenia i sprzęt pomiarowy 7.4. Wagi i zasady ważenia 7.5. Czas przeprowadzenia obmiaru 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Odbiór Robót zanikających i ulegających zakryciu 8.2 Odbiór częściowy 8.3. Odbiór ostateczny Robót Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 1

4 D Wymagania ogólne 8.4. Odbiór pogwarancyjny 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ustalenia Ogólne 9.2. Warunki Kontraktu i Wymagania Ogólne Specyfikacji Technicznej DM Objazdy, Przejazdy i Organizacja Ruchu 10. PRZEPISY ZWIĄZANE ZAŁĄCZNIK Nr 1 Założenia do planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BiOZ) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 2

5 D Wymagania ogólne WSTĘP 1.1. Przedmiot Specyfikacja Techniczna D Wymagania Ogólne odnosi się do wymagań wspólnych dla poszczególnych wymagań technicznych dotyczących wykonania i odbioru robót, które zostaną wykonane w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacje Techniczne stanowią część Dokumentów Przetargowych i Kontraktowych i należy je stosować w zlecaniu i wykonaniu Robót opisanych w podpunkcie Zakres robót objętych ST Wymagania ogólne należy rozumieć i stosować w powiązaniu z niżej wymienionymi Specyfikacjami Technicznymi: D Zaplecze Zamawiającego D Odtworzenie (wyznaczenie) trasy i punktów wysokościowych D Usunięcie drzew i krzewów D Zdjęcie warstwy humusu D Rozbiórka elementów dróg i ulic D Wykonanie wykopów D Wykonanie nasypów D Przepusty stalowe z blachy falistej D Profilowaniem i zagęszczeniem podłoża D Warstwa odsączająca i odcinająca D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem D Podbudowa betonowa D Podbudowa z betonu asfaltowego D Wyrównanie istniejącej podbudowy betonem asfaltowym D Nawierzchnia z kostki kamiennej D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna D Frezowanie nawierzchni asfaltowych D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo-grysowej (SMA) D a Zabezpieczenie geosiatką nawierzchni asfaltowej przed spękaniami odbitymi D Umocnienie skarp, rowów i ścieków D Przepusty pod zjazdami D Umocnienie poboczy D Oznakowanie poziome D Oznakowanie pionowe D Słupki prowadzące D Bariery ochronne stalowe D Oporniki betonowe D Krawężniki kamienne D Nawierzchnia z kostki brukowej betonowej D Betonowe obrzeża chodnikowe D Wykonanie ścieków D Zieleń drogowa GG Pomiar powykonawczy 1.4. Określenia podstawowe Użyte w ST wymienione poniżej określenia należy rozumieć w każdym przypadku następująco: Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 3

6 D Wymagania ogólne Budowla drogowa - obiekt budowlany, nie będący budynkiem, stanowiący całość techniczno-użytkową (droga) albo jego część stanowiącą odrębny element konstrukcyjny lub technologiczny (obiekt mostowy, korpus ziemny, węzeł) Chodnik - wyznaczony pas terenu przy jezdni lub odsunięty od jezdni, przeznaczony do ruchu pieszych Droga - wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz ruchu pieszych wraz z wszelkimi urządzeniami technicznymi związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu Dziennik Robót zeszyt z ponumerowanymi stronami, opatrzony pieczęcią organu wydającego, wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami, stanowiący urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych, służący do notowania zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót, rejestrowania dokonywanych odbiorów robót, przekazywania poleceń i innej korespondencji technicznej pomiędzy Inspektorem Nadzoru, Wykonawcą i projektantem Inspektor Nadzoru Inwestorskiego/Inspektor Nadzoru osoba wymieniona w danych kontraktowych (wyznaczona przez Zamawiającego, o której wyznaczeniu poinformowany jest Wykonawca), odpowiedzialna za nadzorowanie robót i administrowanie kontraktem Jezdnia - część korony drogi przeznaczona do ruchu pojazdów Kierownik robót - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, upoważniona do kierowania Robotami i do występowania w jego imieniu w sprawach realizacji Kontraktu Korona drogi - jezdnia (jezdnie) z poboczami lub chodnikami, zatokami, pasami awaryjnego postoju i pasami dzielącymi jezdnie Konstrukcja nawierzchni - układ warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich połączenia Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów Koryto - element uformowany w korpusie drogowym w celu ułożenia w nim konstrukcji nawierzchni Książka Obmiarów - akceptowany przez Inspektora Nadzoru zeszyt z ponumerowanymi stronami, służący do wpisywania przez Wykonawcę obmiaru dokonywanych Robót w formie wyliczeń, szkiców i ew. dodatkowych załączników. Wpisy w Książce Obmiarów podlegają potwierdzeniu przez Inspektora Nadzoru Laboratorium - drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia wszelkich badań i prób związanych z oceną jakości materiałów oraz Robót Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania Robót, zgodne z Dokumentacją Projektową i Specyfikacjami Technicznymi, zaakceptowane przez Inspektora Nadzoru Nawierzchnia - warstwa lub zespół warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu na podłoże gruntowe i zapewniających dogodne warunki dla ruchu. a) Warstwa ścieralna - górna warstwa nawierzchni poddana bezpośrednio oddziaływaniu ruchu i czynników atmosferycznych. b) Warstwa wiążąca - warstwa znajdująca się między warstwą ścieralną a podbudową, zapewniająca lepsze rozłożenie naprężeń w nawierzchni i przekazywanie ich na podbudowę. c) Warstwa wyrównawcza - warstwa służąca do wyrównania nierówności podbudowy lub profilu istniejącej nawierzchni. d) Podbudowa - dolna część nawierzchni służąca do przenoszenia obciążeń od ruchu na podłoże. Podbudowa może składać się z podbudowy zasadniczej i podbudowy pomocniczej. e) Podbudowa zasadnicza - górna część podbudowy spełniająca funkcje nośne w konstrukcji nawierzchni. Może ona składać się z jednej lub dwóch warstw. f) Podbudowa pomocnicza - dolna część podbudowy spełniająca, obok funkcji nośnych, funkcje zabezpieczenia nawierzchni przed działaniem wody, mrozu i Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 4

7 D Wymagania ogólne przenikaniem cząstek podłoża. Może zawierać warstwę mrozoochronną, odsączającą lub odcinającą. g) Warstwa mrozoochronna warstwa, które głównym zadaniem jest ochrona nawierzchni przed skutkami działania mrozu. h) Warstwa odcinająca warstwa stosowana w celu uniemożliwienia przenikania cząstek drobnych gruntu do warstwy nawierzchni leżącej powyżej. i) Warstwa odsączająca warstwa służąca do odprowadzenia wody przedostającej się do nawierzchni Niweleta - wysokościowe i geometryczne rozwinięcie na płaszczyźnie pionowego przekroju w osi drogi lub obiektu mostowego Odpowiednia (bliska) zgodność - zgodność wykonywanych Robót z dopuszczonymi tolerancjami, a jeśli przedział tolerancji nie został określony - z przeciętnymi tolerancjami, przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju Robót budowlanych Pas drogowy - wydzielony liniami granicznymi pas terenu przeznaczony do umieszczania w nim drogi i związanych z nią urządzeń oraz drzew i krzewów. Pas drogowy może również obejmować teren przewidziany do rozbudowy drogi i budowy urządzeń chroniących ludzi i środowisko przed uciążliwościami powodowanymi przez ruch na drodze Pobocze - część korony drogi przeznaczona do chwilowego postoju pojazdów, umieszczenia urządzeń organizacji i bezpieczeństwa ruchu oraz do ruchu pieszych, służąca jednocześnie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni Podłoże nawierzchni - grunt rodzimy lub nasypowy, leżący pod nawierzchnią do głębokości przemarzania Podłoże ulepszone nawierzchni - górna warstwa podłoża, leżąca bezpośrednio pod nawierzchnią, ulepszona w celu umożliwienia przejęcia ruchu budowlanego i właściwego wykonania nawierzchni Polecenie Inspektora Nadzoru - wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez Inspektora Nadzoru, w formie pisemnej, dotyczące sposobu realizacji Robót lub innych spraw związanych z prowadzeniem budowy Projektant - uprawniona osoba prawna lub fizyczna będąca autorem Dokumentacji Projektowej Przedsięwzięcie budowlane - kompleksowa realizacja nowego połączenia drogowego lub całkowita modernizacja/przebudowa (zmiana parametrów geometrycznych trasy w planie i przekroju podłużnym) istniejącego połączenia Przepust budowla o przekroju poprzecznym zamkniętym, przeznaczona do przeprowadzania cieku, szlaku wędrówek zwierząt dziko żyjących lub urządzeń technicznych przez korpus drogowy Przetargowa Dokumentacja Projektowa - część Dokumentacji Projektowej, która wskazuje lokalizację, charakterystykę i wymiary obiektu będącego przedmiotem Robót Rekultywacja - Roboty mające na celu uporządkowanie i przywrócenie pierwotnych funkcji terenom naruszonym w czasie realizacji zadania budowlanego Szerokość użytkowa obiektu - szerokość jezdni (nawierzchni) przeznaczona dla poszczególnych rodzajów ruchu oraz szerokość chodników mierzona w świetle poręczy mostowych z wyłączeniem konstrukcji przy jezdni dołem oddzielającej ruch kołowy od ruchu pieszego Ślepy Kosztorys - wykaz Robót z podaniem ich ilości (przedmiarem) w kolejności technologicznej ich wykonania Teren robót teren udostępniony przez Zamawiającego dla wykonania na nim robót oraz inne miejsca wymienione w kontrakcie jako tworzące część terenu budowy Zadanie budowlane - część przedsięwzięcia budowlanego, stanowiąca odrębną całość konstrukcyjną lub technologiczną, zdolną do samodzielnego pełnienia funkcji technicznoużytkowych. Zadanie może polegać na wykonywaniu Robót związanych z budową, modernizacją/przebudową, utrzymaniem oraz ochroną budowli drogowej lub jej elementu. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 5

8 D Wymagania ogólne 1.5. Ogólne wymagania dotyczące Robót Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonanych robót, bezpieczeństwo wszelkich czynności na terenie budowy, metody użyte przy budowie oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, ST i poleceniami Inspektora Nadzoru Przekazanie Terenu Robót Przed przekazaniem terenu budowy Wykonawca winien przedstawić Zamawiającemu harmonogram robót, plan płatności oraz polisy ubezpieczeniowe zgodnie z warunkami określonymi w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. Zamawiający w terminie określonym w dokumentach kontraktowych przekaże Wykonawcy Teren Robót wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, dziennik robót oraz dwa egzemplarze dokumentacji projektowej i dwa komplety SST. Dane dotyczące osnowy geodezyjnej poziomej i wysokościowej oraz punktów granicznych Wykonawca pobierze z właściwego Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Po przekazaniu placu Wykonawca wyznaczy i utrwali punkty główne trasy. Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na własny koszt Dokumentacja Projektowa (A) Dokumentacja Projektowa, która zostanie przekazana Wykonawcy po przyznaniu Kontraktu: Projekt Wykonawczy roboty drogowe Projekt Wykonawczy organizacja ruchu, Wykonawca otrzyma od Inspektora Nadzoru po przyznaniu kontraktu 2 egzemplarze projektów wykonawczych na Roboty objęte Kontraktem w tym projekt tymczasowej organizacji ruchu na czas wykonywania robót. Dokumentacja Projektowa do opracowania przez Wykonawcę: 1. Geodezyjna dokumentacja powykonawcza oraz inne dodatkowe projekty (jeśli będą wykonywane). W oparciu o przepisy dotyczące sieci poligonizacji państwowej i osnowy realizacyjnej należy wykonać geodezyjną inwentaryzację powykonawczą sieci uzbrojenia terenu i obiektów, nanieść zmiany na mapę zasadniczą uzyskując potwierdzenie Wojewódzkiego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. 2. Projekty technologii i organizacji robót, 3. Plan dowozu materiałów budowlanych po istniejącej sieci dróg oraz ewentualnych dróg technologicznych, 4. Projekt organizacji ruchu na czas budowy, na podstawie wstępnego projektu organizacji ruchu zawartego w dokumentacji w przypadku przyjęcia innej technologii wykonywania robót niż przewidziana w projekcie, 5. Projekty fundamentów i konstrukcji wsporczych dla tablic drogowych według docelowej organizacji ruchu, 6. Projekty szczegółowe tablic drogowych dla docelowej organizacji ruchu, 7. Dokumenty wymagane zgodnie z Ustawą o odpadach 8. Dokumentacja powykonawcza, w przypadku nieistotnych zmian naniesienie na kopii zatwierdzonego projektu budowlanego. Rysunki zamieszczone w dokumentacji przetargowej stanowią tylko podstawę do wykonania przedmiarów i określenia ceny jednostkowej. Podstawą wykonania robót są Specyfikacje Techniczne i Projekt Wykonawczy. Opracowania uzupełniające oraz dokumentację roboczą, Wykonawca wykonuje we własnym zakresie. Istotne zmiany w Dokumentacji Projektowej powinny być wprowadzone po uzgodnieniu z Projektantem. Jeżeli w trakcie wykonania Robót okaże się koniecznym uzupełnienie Dokumentacji Projektowej, przekazanej przez Zamawiającego, Wykonawca sporządzi brakujące rysunki i ST na własny koszt, w 4 egzemplarzach i przedłoży je Inspektorowi Nadzoru Inwestorskiego i Zamawiającemu do zatwierdzenia. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 6

9 D Wymagania ogólne Zgodność Robót z Dokumentacją Projektową i ST Dokumentacja Projektowa, ST i wszystkie dodatkowe dokumenty przekazane Wykonawcy przez Inspektora Nadzoru stanowią część umowy, a wymagania określone w choćby jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy tak jakby zawarte były w całej dokumentacji. W przypadku rozbieżności w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowiązuje kolejność ich ważności wymieniona w Kontraktowych warunkach ogólnych ( Ogólnych warunkach umowy ). Wykonawca nie może wykorzystywać błędów lub opuszczeń w Dokumentach Kontraktowych, a o ich wykryciu winien natychmiast powiadomić Inspektora Nadzoru, który podejmie decyzję o wprowadzeniu odpowiednich zmian lub poprawek. W przypadku rozbieżności wymiary podane na piśmie są ważniejsze od wymiarów określonych na podstawie odczytu ze skali rysunków. Dane określone w Dokumentacji Projektowej i w ST będą uważane za wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramach określonego przedziału tolerancji. Cechy materiałów i elementów budowli muszą wykazywać zgodność z określonymi wymaganiami, a rozrzuty tych cech nie mogą przekraczać dopuszczalnego przedziału tolerancji. Wszystkie wykonane Roboty oraz dostarczone materiały i urządzenia będą zgodne z Dokumentacją Projektową i ST. Przed zakupem materiałów, urządzeń i elementów przeznaczonych do wbudowania Wykonawca zobowiązany jest do sprawdzenia ich parametrów i wymiarów oraz możliwości ich zamontowania w już wykonanych elementach, a o wszystkich niezgodnościach i rozbieżnościach Wykonawca winien natychmiast powiadomić Inspektora Nadzoru Inwestorskiego. Wszystkie koszty wynikające z nie sprawdzenia parametrów i wymiarów materiałów, urządzeń oraz elementów przeznaczonych do wbudowania pokrywa Wykonawca. W przypadku, gdy materiały lub Roboty nie będą w pełni zgodne z Dokumentacją Projektową lub ST i wpłynie to na niezadowalającą jakość elementu budowli, to takie materiały zostanę zastąpione innymi, a elementy budowli rozebrane i wykonane ponownie na koszt Wykonawcy Zabezpieczenie Terenu Robót Przed przystąpieniem do Robót Wykonawca przedstawi Inspektorowi Nadzoru zatwierdzony projekt zabezpieczenia Robót w okresie trwania budowy. W zależności od potrzeb i postępu Robót projekt organizacji ruchu powinien być na bieżąco aktualizowany przez Wykonawcę. Każda zmiana, w stosunku do zatwierdzonego projektu organizacji ruchu, wymaga każdorazowo ponownego zatwierdzenia projektu. Wykonawca jest zobowiązany do utrzymania ruchu publicznego na Terenie Robót, w okresie trwania realizacji Kontraktu aż do zakończenia i odbioru ostatecznego robót. Wykonawca jest zobowiązany do utrzymania ruchu publicznego oraz utrzymania istniejących obiektów (jezdnie, ciągi piesze, znaki drogowe, bariery ochronne, urządzenia odwodnienia itp.) od dnia przejęcia terenu robót do dnia przejęcia robót przez Zamawiającego zgodnie z Umową. Powyższe zobowiązanie Wykonawcy do utrzymania nie obejmuje tzw. zimowego utrzymania, polegającego na zwalczaniu śliskości zimowej i odśnieżania odcinków dróg publicznych dopuszczonych do ruchu, za które odpowiedzialny jest odpowiedni organ administracji drogowej. Wymaga się, aby Wykonawca na odcinkach dopuszczonych do ruchu nie pozostawiał na nawierzchni jezdni i poboczy uskoków poprzecznych lub podłużnych, mogących stanowić zagrożenie warunków bezpieczeństwa ruchu drogowego lub utrudniać prowadzenie robót utrzymaniowych. W czasie wykonywania Robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie obsługiwał wszystkie tymczasowe urządzenia zabezpieczające takie jak: zapory, światła ostrzegawcze, sygnały itp., zapewniając w ten sposób bezpieczeństwo pojazdów i pieszych. Wykonawca zapewni stałe warunki widoczności w dzień i w nocy tych zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze względów bezpieczeństwa. Wszystkie znaki, zapory i inne urządzenia zabezpieczające będą akceptowane przez Inspektora Nadzoru. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 7

10 D Wymagania ogólne Fakt przystąpienia do Robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z Inspektorem Nadzoru oraz przez umieszczenie, w miejscach i ilościach określonych przez Inspektora Nadzoru, tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzona przez Inspektora Nadzoru. Tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji Robót. Koszt zabezpieczenia Terenu Robót nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w Cenę Kontraktową Ochrona środowiska w czasie wykonywania Robót Wykonawca ma obowiązek znać i stosować w czasie prowadzenia Robót wszelkie przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego. W okresie trwania budowy i wykańczania Robót Wykonawca zapewnić należyte: a) Zabezpieczenie drzew przed wpływem nadmiernego zagęszczenia gruntu, przysypaniem i uszkodzeniami mechanicznymi. b) Zabezpieczenie nawierzchni dróg dojazdowych, przewożonego gruntu przed nadmiernym pyleniem poprzez przygotowanie odpowiedniej nawierzchni drogowej, zapewnienie odpowiedniej wilgotności gruntu i zabezpieczenie go podczas transportu. d) Możliwie daleką lokalizację zapleczy budowlanych i składów materiałów od zabudowy mieszkaniowej, w zagłębieniach terenu co minimalizuje negatywne oddziaływanie na krajobraz, rozprzestrzenianie pyłów, zanieczyszczeń powietrza i hałasu. e) Minimalizację uciążliwości akustycznej prowadzonych prac poprzez zastosowanie urządzeń i maszyn spełniających polskie normy i rozporządzenia w zakresie emisji hałasu do środowiska oraz unikanie prowadzenia związanych ze znaczną emisją hałasu w porze nocnej, zwłaszcza w pobliżu zabudowy mieszkaniowej. f) Wykorzystanie w pracach budowlanych odpadów budowlanych powstających z rozbiórki obiektów budowlanych i istniejących drogowych. Wykonywanie nawierzchni drogowej powinno być procesem bezodpadowym. Niewykorzystana mieszanka mineralno-bitumiczna w końcu dnia roboczego powinna być przewożona do wytwórni w celu powtórnego wykorzystania. g) Organizowanie prac budowlanych w ten sposób, aby ograniczyć przelewanie paliw i lepiszcz w miejscu budowy co w razie awarii może spowodować zanieczyszczenie gruntu. W okresie trwania budowy i wykańczania Robót Wykonawca będzie: a) utrzymywać Teren Robót i wykopy w stanie bez wody stojącej, b) podejmować wszelkie uzasadnione kroki mające na celu stosowanie się do przepisów i norm dotyczących ochrony środowiska na terenie i wokół Terenu Robót oraz będzie unikać uszkodzeń lub uciążliwości dla osób lub dóbr publicznych i innych, a wynikających z nadmiernego hałasu, wibracji, zanieczyszczenia lub innych przyczyn powstałych w następstwie jego sposobu działania. Stosując się do tych wymagań będzie miał szczególny wzgląd na: 1) lokalizację baz, warsztatów, magazynów, składowisk, ukopów i dróg dojazdowych 2) środki ostrożności i zabezpieczenia przed: a) zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami lub substancjami toksycznymi, b) zanieczyszczeniem powietrza pyłami i gazami, b) możliwością powstania pożaru Ochrona przeciwpożarowa Wykonawca będzie przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej. Wykonawca będzie utrzymywać, wymagany na podstawie odpowiednich przepisów sprawny sprzęt przeciwpożarowy, na terenie baz produkcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych, magazynach oraz w maszynach i pojazdach. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 8

11 D Wymagania ogólne Materiały łatwopalne będą składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane pożarem wywołanym jako rezultat realizacji Robót albo przez personel Wykonawcy Materiały szkodliwe dla otoczenia Materiały odpadowe winny spełniać wymagania ustawy z dnia r. o odpadach (tekst jednolity DZ.U. nr 39 poz.251 z 2007 r.). Materiały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie będą dopuszczone do użycia. Nie dopuszcza się użycia materiałów wywołujących szkodliwe promieniowanie o stężeniu większym od dopuszczalnego, określonego odpowiednimi przepisami. Wszelkie materiały odpadowe użyte do Robót będą miały aprobatę techniczną, wydaną przez uprawnioną jednostkę, jednoznacznie określające brak szkodliwego oddziaływania tych materiałów na środowisko. Materiały, które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie Robót, a po zakończeniu Robót ich szkodliwość zanika (np. materiały pylaste) mogą być użyte pod warunkiem przestrzegania wymagań technologicznych wbudowania. Jeżeli wymagają tego odpowiednie przepisy Wykonawca powinien otrzymać zgodę na użycie tych materiałów od właściwych organów administracji państwowej. Jeżeli Wykonawca użył materiałów szkodliwych dla otoczenia zgodnie ze Specyfikacjami, a ich użycie spowodowało jakiekolwiek zagrożenie środowiska, to konsekwencje tego poniesie Zamawiający Ochrona własności publicznej i prywatnej W celu uniknięcia niesłusznych roszczeń odszkodowawczych ze strony właścicieli istniejących nieruchomości, Wykonawca sporządzi inwentaryzację techniczną, stanu istniejącej zabudowy zlokalizowanej w bezpośrednim sąsiedztwie pasa drogowego, dokumentując stan techniczny tych obiektów. Nieodłączną częścią tej dokumentacji będą zdjęcia, skatalogowane w sposób nie budzący wątpliwości, co do momentu ich wykonania oraz obiektu, który dokumentują. Wykonawca sporządzi inwentaryzację przed przystąpieniem do robót budowlanych oraz po ich zakończeniu. Wykonawca przed przystąpieniem do robót sporządzi również dokumentację fotograficzną całej drogi w sposób umożliwiający identyfikację istotnych miejsc i stanu drogi np. istniejące zjazdy, przepusty itp. Wykonawca odpowiada za ochronę instalacji na powierzchni ziemi i za urządzenia podziemne, takie jak rurociągi, kable itp. oraz uzyska od odpowiednich władz będących właścicielami tych urządzeń potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego w ramach planu ich lokalizacji. Wykonawca zapewni właściwe oznaczenie i zabezpieczenie przed uszkodzeniem tych instalacji i urządzeń w czasie trwania budowy. O fakcie przypadkowego uszkodzenia urządzeń infrastruktury tchnicznej Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Inspektora Nadzoru i zainteresowane władze oraz będzie z nimi współpracował dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw. Wykonawca będzie odpowiadać za wszelkie spowodowane przez jego działania uszkodzenia instalacji na powierzchni ziemi i urządzeń podziemnych wykazanych w dokumentach dostarczonych mu przez Zamawiającego. Jeżeli teren budowy przylega do terenów z zabudową mieszkaniową, Wykonawca będzie realizować roboty w sposób powodujący minimalne niedogodności dla mieszkańców. Wykonawca odpowiada za wszelkie uszkodzenia zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie budowy, spowodowane jego działalnością. Inspektor Nadzoru będzie na bieżąco informowany o wszystkich umowach zawartych pomiędzy Wykonawcą a właścicielami nieruchomości i dotyczących korzystania z własności i dróg wewnętrznych. Jednakże, ani Inspektor Nadzoru ani Zamawiający nie będzie ingerował w takie porozumienia, o ile nie będą one sprzeczne z postanowieniami zawartymi w warunkach umowy. Jeżeli teren budowy przylega do terenów z zabudową mieszkaniową, Wykonawca wykona dokumentację fotograficzną budynków przed przystąpieniem do robót. Wykonawca będzie Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 9

12 D Wymagania ogólne realizować roboty w sposób powodujący minimalne niedogodności dla mieszkańców. Wykonawca odpowiada za wszelkie uszkodzenia zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie budowy, spowodowane jego działalnością. W celu uniknięcia niesłusznych roszczeń odszkodowawczych ze strony właścicieli istniejących nieruchomości, Wykonawca przed rozpoczęciem robót budowlanych sporządzi ekspertyzę techniczną, uzgodnioną przez rzeczoznawcę budowlanego, stanu istniejącej zabudowy zlokalizowanej w bezpośrednim sąsiedztwie pasa drogowego, dokumentując stan techniczny tych obiektów. Nieodłączną częścią tej dokumentacji będą zdjęcia, skatalogowane w sposób nie budzący wątpliwości co do momentu ich wykonania oraz obiektu, który dokumentują. Wykonawca sporządzi ekspertyzę przed przystąpieniem do robót budowlanych oraz po ich zakończeniu. Przed rozpoczęciem robót budowlanych Wykonawca sporządzi dokumentację stanu technicznego istniejących dróg lokalnych, znajdujących się w najbliższym otoczeniu inwestycji oraz w dalszej odległości, wykorzystywanych do ciężkiego transportu Wykonawcy. Dane inwentaryzacyjne zawarte w dokumentacji Wykonawca potwierdzi u zarządcy drogi za zgodne ze stanem faktycznym w danym dniu i zgłosi ten fakt do lokalnych władz samorządowych. Nieodłączną częścią tej dokumentacji będą zdjęcia, skatalogowane w sposób nie budzący wątpliwości co do momentu ich wykonania oraz obiektu, który dokumentują. Przed rozpoczęciem robót budowlanych Wykonawca sporządzi inwentaryzację istniejących zjazdów z drogi na posesje. Inwentaryzacja zawierać będzie naniesienie zjazdów na mapę wraz z dokumentacją fotograficzną. Zdjęcia skatalogowane będą w sposób nie budzący wątpliwości co do momentu ich wykonania oraz obiektu, który dokumentują. Wykonawca będzie mógł transportować materiały i wyposażenie na i z terenu budowy wyłącznie po drogach, których stan został zinwentaryzowany w w/w sposób i potwierdzony u Zarządcy drogi. W przypadku ewentualnych roszczeń odszkodowawczych za zniszczenie dróg przez transport budowy Wykonawca jest zobowiązany do ich naprawy na własny koszt. Uznaje się, że wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w cenie kontraktowej Ograniczenie obciążeń osi pojazdów Wykonawca będzie stosować się do ustawowych ograniczeń nacisków osi na drogach publicznych przy transporcie materiałów i wyposażenia na i z terenu robót. Wykonawca uzyska wszelkie niezbędne zezwolenia i uzgodnienia od właściwych władz co do przewozu nietypowych wagowo ładunków (ponadnormatywnych) i o każdym takim przewozie będzie powiadamiał Inspektora Nadzoru. Inspektora Nadzoru może polecić, aby pojazdy nie spełniające tych warunków zostały usunięte z terenu budowy. Pojazdy lub ładunki powodujące nadmierne obciążenie osiowe nie będą dopuszczone na świeżo ukończony fragment budowy w obrębie terenu budowy i Wykonawca będzie odpowiadał za naprawę wszelkich robót w ten sposób uszkodzonych, zgodnie z poleceniami Inspektora Nadzoru Inwestorskiego Bezpieczeństwo i higiena pracy Podczas realizacji Robót Wykonawca będzie przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz nie spełniających odpowiednich wymagań sanitarnych. Wykonawca zapewni i będzie utrzymywał wszelkie urządzenia zabezpieczające, socjalne oraz sprzęt i odpowiednią odzież dla ochrony życia i zdrowia osób zatrudnionych na budowie oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Wszelkie roboty należy wykonywać w oparciu o zatwierdzony projekt organizacji ruchu na czas prowadzenia robót. Personel do kierowania ruchem musi być przeszkolony i posiadać aktualne zezwolenie do kierowania ruchem. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 10

13 D Wymagania ogólne Uznaje się, że wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w Cenie Kontraktowej Ochrona i utrzymanie Robót Wykonawca będzie odpowiedzialny za ochronę Robót i za wszelkie materiały i urządzenia używane do Robót od Daty Rozpoczęcia do daty wydania Potwierdzenia Zakończenia przez Inspektora Nadzoru. Wykonawca będzie utrzymywać Roboty do czasu odbioru ostatecznego. Utrzymanie powinno być prowadzone w taki sposób, aby budowla drogowa lub jej elementy były w zadowalającym stanie przez cały czas, do momentu odbioru ostatecznego. Jeśli Wykonawca w jakimkolwiek czasie zaniedba utrzymanie, to na polecenie Inspektora Nadzoru powinien rozpocząć Roboty utrzymaniowe nie później niż w 24 godziny po otrzymaniu tego polecenia Stosowanie się do prawa i innych przepisów Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie zarządzenia wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy, regulaminy i wytyczne, które są w jakikolwiek sposób związane z wykonywanymi Robotami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych postanowień, podczas prowadzenia Robót. Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnie znaków firmowych, nazw lub innych chronionych praw w odniesieniu do sprzętu, materiałów lub urządzeń użytych lub związanych z wykonywaniem robót i w sposób ciągły będzie informować Inspektora Nadzoru o swoich działaniach, przedstawiając kopie zezwoleń i inne odnośne dokumenty. Wszelkie straty, koszty postępowania, obciążenia i wydatki wynikłe z lub związane z naruszeniem jakichkolwiek praw patentowych pokryje Wykonawca, z wyjątkiem przypadków, kiedy takie naruszenie wyniknie z wykonania projektu lub specyfikacji dostarczonej przez Inspektora Nadzoru Równoważność norm i przepisów prawnych Gdziekolwiek w dokumentach kontraktowych powołane są konkretne normy i przepisy, które spełniać mają materiały, sprzęt i inne towary oraz wykonane i zbadane roboty, będą obowiązywać postanowienia najnowszego wydania lub poprawionego wydania powołanych norm i przepisów o ile w warunkach kontraktu nie postanowiono inaczej. W przypadku gdy powołane normy i przepisy są państwowe lub odnoszą się do konkretnego kraju lub regionu, mogą być również stosowane inne odpowiednie normy zapewniające równy lub wyższy poziom wykonania niż powołane normy lub przepisy, pod warunkiem ich sprawdzenia i pisemnego zatwierdzenia przez Inspektora Nadzoru. Różnice pomiędzy powołanymi normami a ich proponowanymi zamiennikami muszą być dokładnie opisane przez Wykonawcę i przedłożone Inspektorowi Nadzoru Inwestorskiego, co najmniej na 28 dni przed datą użycia oczekiwanego przez Wykonawcę materiału. W przypadku, kiedy Inspektor stwierdzi, że zaproponowane zmiany nie zapewniają zasadniczo równego lub wyższego poziomu wykonania, Wykonawca zastosuje się do norm powołanych w Dokumentach Kontraktowych. Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnie wykorzystania opatentowanych urządzeń lub metod i w sposób ciągły będzie informować Inspektora Nadzoru o swoich działaniach, przedstawiając kopie zezwoleń i inne odnośne dokumenty. Wszelkie straty, koszty postępowania, obciążenia i wydatki wynikłe z lub związane z naruszeniem jakichkolwiek praw patentowych pokryje Wykonawca, z wyjątkiem przypadków, kiedy takie naruszenie wyniknie z wykonania projektu lub specyfikacji dostarczonej przez Inspektora Nadzoru Wykopaliska Wszelkie skamieniałości, monety, przedmioty wartościowe lub starożytne, budowle i inne pozostałości lub obiekty interesujące pod względem geologicznym czy archeologicznym, znalezione na placu budowy, będą wzięte w opiekę i zarząd Zamawiającego. Wykonawca podejmie wszelkie rozsądne środki ostrożności, aby nie dopuścić do usunięcia czy uszkodzenia przez Personel Wykonawcy lub przez inne osoby, jakiegokolwiek z tych znalezisk. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 11

14 D Wymagania ogólne Po odkryciu jakiegokolwiek takiego znaleziska, Wykonawca bezzwłocznie da powiadomienie Inspektorowi Koordynatorowi oraz Zamawiającemu, który wyda polecenia co do zajęcia się nim. Jeżeli postępując według tych poleceń, Wykonawca dozna opóźnienia i/lub poniesie Koszt, to Wykonawca da dalsze powiadomienie Zamawiającemu i będzie uprawniony, do przedłużenia czasu w związku z jakimkolwiek takim opóźnieniem, jeśli ukończenie jest lub przewiduje się, że będzie opóźnione i/lub do zwrotu poniesionego kosztu Szkody i zniszczenia Jeżeli w trakcie prowadzenia prac Wykonawca naruszy czyjąś własność (prywatną lub publiczną) ma wówczas obowiązek do na prawy lub zadośćuczynienia w wysokości ustalonej w trakcie negocjacji lub odpowiedni sąd. Koszt napraw i uszkodzeń wliczone są w Cenę Kontraktu Zaplecze Wykonawcy Wykonawca zobowiązany jest zabezpieczyć Zamawiającemu i Inspektorom Nadzoru Inwestorskiego pomieszczenia biurowe, sprzęt i inne urządzenia towarzyszące, zgodnie z wymaganiami podanymi w D Zaplecze Zamawiającego. Zaplecze Wykonawcy składa się z niezbędnych instalacji, urządzeń, biur, placów składowych oraz dróg dojazdowych i wewnętrznych potrzebnych do realizacji. a) Urządzenie Zaplecza Wykonawcy obejmuje zainstalowanie wszystkich niezbędnych urządzeń, instalacji, dróg dojazdowych i wewnętrznych, biur, placów i zabezpieczeń potrzebnych Wykonawcy przy realizacji Robót. b) Utrzymanie Zaplecza Wykonawcy obejmuje wszystkie koszty eksploatacyjne związane z użytkowaniem powyższego Zaplecza. c) Likwidacja Zaplecza Wykonawcy obejmuje usunięcie wszystkich urządzeń, instalacji, dróg dojazdowych i wewnętrznych, biur, placów zabezpieczeń, oczyszczenie terenu i doprowadzenie do stanu pierwotnego. Uznaje się, że wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w cenie kontraktowej. 2. MATERIAŁY 1. Zgodnie z Ustawą z dn r., Dz. U. Nr 92 poz. 881, 2004 r., wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, jeżeli jest: 1) oznakowany CE, co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną albo europejską aprobatą techniczną bądź krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi, albo 2) umieszczony w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej, albo 3) oznakowany, z zastrzeżeniem ust. 4, znakiem budowlanym, którego wzór określa załącznik nr 1 do niniejszej ustawy. 3. Oznakowanie CE wyrobu budowlanego, który nie stwarza szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa oraz nie odpowiada lub odpowiada częściowo specyfikacjom technicznym, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jest także dopuszczalne, wyłącznie po dokonaniu stosownej oceny zgodności. Wzór oznakowania CE określa załącznik nr 2 do niniejszej ustawy. 4. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej może określić, w drodze rozporządzenia, wykaz norm zharmonizowanych i wytycznych do europejskich aprobat technicznych Europejskiej Organizacji do spraw Aprobat Technicznych (EOTA), zwanych dalej wytycznymi do europejskich aprobat technicznych, których zakres przedmiotowy obejmuje wyroby budowlane, podlegające obowiązkowi oznakowania CE. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 12

15 D Wymagania ogólne 5. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 4, należy określić normy zharmonizowane i wytyczne do europejskich aprobat technicznych, których zakres przedmiotowy obejmuje wyroby budowlane mogące stwarzać szczególne zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa, mając na uwadze odpowiednie ustalenia Komisji Europejskiej w tym zakresie. Dopuszcza się do stosowania: 1. Wyroby posiadające znak CE bez ograniczeń; 2. Wyroby, które nie posiadają znaku CE pod warunkiem, gdy: a) wyrób został wyprodukowany na terytorium Polski - w zgodzie z istniejącą Polską Normą a producent załączył deklarację zgodności z tą normą, - w przypadku braku Polskiej Normy lub istotnej różnicy od jej zapisów, to w zgodzie uzyskaną aprobatą techniczną, a producent załączył deklarację zgodności z tą aprobatą, - posiada znak budowlany świadczący o zgodności z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną, a producent załączył odpowiednią informację o wyrobie; b) wyrób został wyprodukowany poza terytorium Polski, ale udzielono mu aprobaty technicznej a producent załączył do wyrobu deklarację z tą aprobatą; c) jest to wyrób umieszczony w odpowiednim wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej; 3. Jednostkowego, w danym obiekcie budowlanym wyrobu wytworzonego według indywidualnej dokumentacji technicznej, dla którego producent wydał specjalne oświadczenie o zgodności wyrobu z tą dokumentacją oraz przepisami. Wyrób budowlany, który posiada oznakowanie CE lub znak budowlany, albo posiada deklaracje zgodności, nie może być modyfikowany bez utraty ważności dokumentów dopuszczających do wbudowania. W przypadku zastosowania modyfikacji należy uzyskać aprobatę techniczną dla takiego wyrobu Źródła uzyskania materiałów Co najmniej na trzy tygodnie przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do Robót, Wykonawca przedstawi Inspektorowi Nadzoru do zatwierdzenia szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów jak również odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych oraz próbki materiałów do zatwierdzenia przez Inspektora Nadzoru. Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie, że wszelkie materiały z danego źródła uzyskają zatwierdzenie. Wykonawca zobowiązany jest do prowadzenia badań w celu udokumentowania, że materiały uzyskane z dopuszczonego źródła w sposób ciągły spełniają wymagania Specyfikacji Technicznych w czasie postępu Robót Pozyskiwanie materiałów miejscowych Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwoleń od właścicieli i odnośnych władz na pozyskanie materiałów z jakichkolwiek źródeł miejscowych włączając w to źródła wskazane przez Zamawiającego i jest zobowiązany dostarczyć Inspektorowi Nadzoru wymagane dokumenty przed rozpoczęciem eksploatacji źródła. Wykonawca przedstawi Inspektorowi Nadzoru do zatwierdzenia dokumentację zawierającą raporty z badań terenowych i laboratoryjnych oraz proponowaną przez siebie metodę wydobycia i selekcji, uwzględniając aktualne decyzje o eksploatacji organów administracji państwowej i samorządowej. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów pochodzących ze źródeł miejscowych. Wykonawca poniesie wszystkie koszty z tytułu wydobycia materiałów, dzierżawy i inne jakie okażą się potrzebne w związku z dostarczeniem materiałów do Robót. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 13

16 D Wymagania ogólne Humus i nadkład czasowo zdjęte z terenu wykopów, dokopów i miejsc pozyskania materiałów miejscowych będą formowane w hałdy i wykorzystane przy zasypce i rekultywacji terenu po ukończeniu Robót. Wszystkie odpowiednie materiały pozyskane z wykopów na Terenie Budowy lub z innych miejsc wskazanych w dokumentach umowy będą wykorzystane do Robót lub odwiezione na odkład odpowiednio do wymagań umowy lub wskazań Inspektora Nadzoru. Wykonawca nie będzie prowadzić żadnych wykopów w obrębie Terenu Budowy poza tymi, które zostały wyszczególnione w dokumentach umowy, chyba, że uzyska na to pisemną zgodę Inspektora Nadzoru. Eksploatacja źródeł materiałów będzie zgodna z wszelkimi regulacjami prawnymi obowiązującymi na danym obszarze Materiały nie odpowiadające wymaganiom Materiały nie odpowiadające wymaganiom zostaną przez Wykonawcę wywiezione z Terenu Budowy i złożone w miejscu wskazanym przez Inspektora Nadzoru. Jeśli Inspektora Nadzoru zezwoli Wykonawcy na użycie tych materiałów do innych robót, niż te dla których zostały zakupione, to koszt tych materiałów zostanie odpowiednio przewartościowany (skorygowany) przez Inspektora Nadzoru. Każdy rodzaj Robót, w którym znajdują się nie zbadane i nie zaakceptowane materiały, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z jego nieprzyjęciem, usunięciem i niezapłaceniem Wariantowe stosowanie materiałów Jeśli Dokumentacja Projektowa lub ST przewidują możliwość wariantowego zastosowania rodzaju materiału w wykonywanych Robotach, Wykonawca powiadomi Inspektora Nadzoru o swoim zamiarze co najmniej 3 tygodnie przed użyciem tego materiału, albo w okresie dłuższym, jeśli będzie to potrzebne z uwagi na wykonanie badań wymaganych przez Inspektora Nadzoru. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału nie może być później zmieniany bez zgody Inspektora Nadzoru Przechowywanie i składowanie materiałów Wykonawca zapewni aby tymczasowo składowane materiały, do czasu gdy będą one użyte do Robót, były zabezpieczone przed zanieczyszczeniem, zachowały swoją jakość i właściwości i były dostępne do kontroli przez Inspektora Nadzoru. Miejsca czasowego składowania materiałów będą zlokalizowane w obrębie Terenu Budowy w miejscach uzgodnionych z Inspektorem Nadzoru lub poza Terenem Budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę i zaakceptowanych przez Inspektora Nadzoru Inspekcja wytwórni materiałów Wytwórnie materiałów mogą być okresowo kontrolowane przez Inspektora Nadzoru w celu sprawdzenia zgodności stosowanych metod produkcji z wymaganiami. Próbki materiałów mogą być pobierane w celu sprawdzenia ich właściwości. Wyniki tych kontroli będą stanowić podstawę do akceptacji określonej partii materiałów pod względem jakości. W przypadku, gdy Inspektor Nadzoru będzie przeprowadzał inspekcję wytwórni muszą być spełnione następujące warunki: a) Inspektor Nadzoru będzie miał zapewnioną współpracę i pomoc Wykonawcy oraz producenta materiałów w czasie przeprowadzania inspekcji, b) Inspektor Nadzoru będzie miał wolny dostęp, w dowolnym czasie, do tych części wytwórni, gdzie odbywa się produkcja materiałów przeznaczonych do realizacji robót, c) Jeżeli produkcja odbywa się w miejscu nie należącym do Wykonawcy, Wykonawca uzyska dla Inspektora Nadzoru zezwolenie dla przeprowadzenia inspekcji i badań w tych miejscach Materiały pochodzące z rozbiórki Materiały pochodzące z rozbiórek nadające się do przetworzenia na pełnowartościowy materiał do budowy dróg tj. frezowiny, kamień, kostka betonowa stanowią własność Zamawiającego, z której Wykonawca musi się rozliczyć. Materiały te należy przekazać na Bazę Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 14

17 D Wymagania ogólne Materiałową Zamawiającego, przy czym odległość transportu powyższych materiałów będzie niewiększa niż 10 km. Koszt transportu we wskazane miejsce nie podlega osobnej zapłacie i jest zawarty w cenach kontraktowych. Materiały budowlane pochodzące z rozbiórek nie posiadające pełnowartościowych właściwości materiałowych i nie nadające się do wykorzystania do wbudowania, Wykonawca, po uzyskaniu wymaganych zezwoleń, wywiezie poza teren budowy na zwałkę. Teren zwałki Wykonawca zabezpieczy staraniem własnym, przy czym lokalizacja terenu zwałki musi uzyskać pozytywną opinię odpowiednich miejscowo władz samorządowych i Inspektora Nadzoru Inwestorskiego. Decyzje który materiał z rozbiórki jest pełnowartościowy podejmuje Inspektor Nadzoru. Koszt związany z rozbiórką, transportem, zwałką (utylizacją) w/w materiałów Wykonawca powinien zawrzeć w cenie kontraktowej, w odpowiednich pozycjach kosztorysowych. Materiały niewykorzystane Wykonawca, na własny koszt, zagospodaruje w sposób zgodny z Ustawą o Odpadach. 3. SPRZĘT Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych Robót. Sprzęt używany do Robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w ST, PZJ lub projekcie organizacji Robót, zaakceptowanym przez Inspektora Nadzoru; w przypadku braku ustaleń w wymienionych wyżej dokumentach sprzęt powinien być uzgodniony i zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru. Liczba i wydajność sprzętu powinny gwarantować przeprowadzenie Robót, zgodnie z zasadami określonymi w Dokumentacji Projektowej, ST i wskazaniach Inspektora Nadzoru. Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonania Robót ma być utrzymywany w dobrym stanie i gotowości do pracy. Powinien być zgodny z normami ochrony środowiska i przepisami dotyczącymi jego użytkowania. Wykonawca dostarczy Inspektorowi Nadzoru kopie dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do użytkowania i badań okresowych, tam gdzie jest to wymagane przepisami. Wykonawca będzie konserwować sprzęt jak również naprawiać lub wymieniać sprzęt niesprawny. Jeżeli Dokumentacja Projektowa lub ST przewidują możliwość wariantowego użycia sprzętu przy wykonywanych Robotach, Wykonawca powiadomi Inspektora Nadzoru o swoim zamiarze wyboru i uzyska jego akceptację przed użyciem sprzętu. Wybrany sprzęt, po akceptacji Inspektora Nadzoru, nie może być później zmieniany bez jego zgody. Jakikolwiek sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków umowy, zostaną przez Inspektora Nadzoru zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do Robót. 4. TRANSPORT Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych Robót i właściwości przewożonych materiałów. Liczba środków transportu będzie zapewniać prowadzenie Robót zgodnie z zasadami określonymi w Dokumentacji Projektowej, ST i wskazaniach Inspektora Nadzoru, w terminie przewidzianym umową. Przy ruchu na drogach publicznych pojazdy będą spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnych nacisków na oś i innych parametrów technicznych. Środki transportu nie spełniające tych warunków mogą być dopuszczone przez Inspektora Nadzoru, pod warunkiem przywrócenia stanu pierwotnego użytkowanych odcinków dróg na koszt Wykonawcy. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 15

18 D Wymagania ogólne Wykonawca będzie usuwać na bieżąco, na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia, uszkodzenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do Terenu Budowy. 5. WYKONANIE ROBÓT Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie Robót zgodnie z warunkami umowy oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonywanych Robót, za ich zgodność z Dokumentacją Projektową, wymaganiami ST, PZJ, projektem organizacji Robót opracowanym przez Wykonawcę oraz poleceniami Inspektora Nadzoru. Wykonawca jest odpowiedzialny za stosowane metody wykonywania robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów Robót zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w Dokumentacji Projektowej lub przekazanymi na piśmie przez Zamawiającego. Wykonawca założy, w razie konieczności, osnowę realizacyjną w oparciu, o którą będzie prowadził roboty. Koszt wykonania osnowy realizacyjnej zostanie uwzględniony w cenach jednostkowych poszczególnych robót i nie podlega dodatkowej zapłacie. Błędy popełnione przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczaniu Robót zostaną, usunięte przez Wykonawcę, na własny koszt, z wyjątkiem, kiedy dany błąd okaże się skutkiem błędu zawartego w danych dostarczonych Wykonawcy na piśmie przez Inspektora Nadzoru. Sprawdzenie wytyczenia Robót lub wyznaczenia wysokości przez Inspektora Nadzoru nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność. Decyzje Inspektora Nadzoru dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów Robót będą oparte na wymaganiach określonych w dokumentach umowy, Dokumentacji Projektowej i w ST, a także w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji Inspektor Nadzoru uwzględni wyniki badań materiałów i Robót, rozrzuty normalnie występujące przy produkcji i przy badaniach materiałów, doświadczenia z przeszłości, wyniki badań naukowych oraz inne czynniki wpływające na rozważaną kwestię. Polecenia Inspektora Nadzoru powinny być wykonywane przez Wykonawcę w czasie określonym przez Inspektora Nadzoru pod groźbą zatrzymania Robót. Skutki finansowe z tego tytułu poniesie Wykonawca. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Wszystkie badania przewidziane w Specyfikacjach Technicznych wykonane będą na koszt i przez laboratorium Wykonawcy. Zamawiający dokona sprawdzenia jakości wykonanych robót i wbudowywanych materiałów w oparciu o własne laboratorium Program zapewnienia jakości Wykonawca jest zobowiązany opracować i przedstawić do akceptacji Inspektora Nadzoru programu zapewnienia jakości. W programie zapewnieni jakości Wykonawca powinien określić zamierzony sposób wykonywania Robót, możliwości techniczne, kadrowe i plan organizacji robót gwarantujący wykonanie Robót zgodnie z Dokumentacją Projektową, ST oraz ustaleniami. Program zapewnienia jakości powinien zawierać: a) część ogólną opisującą: - organizację wykonania Robót, w tym terminy i sposób prowadzenia Robót, - organizację ruchu na budowie wraz z oznakowaniem Robót, - sposób zapewnienie bhp., - wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne, - wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów Robót, - system (sposób i procedurę) proponowanej kontroli i sterowania jakością wykonywanych Robót, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 16

19 D Wymagania ogólne - wyposażenie w sprzęt i urządzenia do pomiarów i kontroli (opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierza zlecić prowadzenie badań), - sposób oraz formę gromadzenia wyników badań laboratoryjnych, zapis pomiarów, nastaw mechanizmów sterujących, a także wyciąganych wniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i formę przekazywania tych informacji Inspektorowi Nadzoru; b) część szczegółową opisującą dla każdego asortymentu Robót: - wykaz maszyn i urządzeń stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz wyposażeniem w mechanizmy do sterowania i urządzenia pomiarowokontrolne, - rodzaje i ilość środków transportu oraz urządzeń do magazynowania i załadunku materiałów, spoiw, lepiszczy, kruszyw itp., - sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków przed utratą ich właściwości w czasie transportu, - sposób i procedurę pomiarów i badań (rodzaj i częstotliwość, pobieranie próbek, legalizacja i sprawdzanie urządzeń, itp.) prowadzonych podczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów Robót, - sposób postępowania z materiałami i Robotami nie odpowiadającymi wymaganiom Zasady kontroli jakości Robót Celem kontroli Robót będzie takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć założoną jakość Robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę Robót i jakości materiałów. Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli, włączając personel, laboratorium, sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów oraz Robót. Przed zatwierdzeniem systemu kontroli Inspektor Nadzoru może zażądać od Wykonawcy przeprowadzenia badań w celu zademonstrowania, że poziom ich wykonywania jest zadowalający. Wykonawca będzie przeprowadzać pomiary i badania materiałów oraz Robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, że Roboty wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w Dokumentacji Projektowej i ST. Minimalne wymagania, co do zakresu badań i ich częstotliwość są określone w ST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy nie zostały one tam określone, Inspektor Nadzoru ustali jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewnić wykonanie Robót zgodnie z umową. Wykonawca dostarczy Inspektorowi Nadzoru świadectwa, że wszystkie stosowane urządzenia i sprzęt badawczy posiadają ważną legalizację, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm określających procedury badań. Inspektor Nadzoru będzie mieć nieograniczony dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych, w celu ich inspekcji. Inspektor Nadzoru będzie przekazywać Wykonawcy pisemne informacje o jakichkolwiek niedociągnięciach dotyczących urządzeń laboratoryjnych, sprzętu, zaopatrzenia laboratorium, pracy personelu lub metod badawczych. Jeżeli niedociągnięcia te będą tak poważne, że mogą wpłynąć ujemnie na wyniki badań, Inspektor Nadzoru natychmiast wstrzyma użycie do Robót badanych materiałów i dopuści je do użycia dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia w pracy laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość tych materiałów. Wykonawca ma obowiązek przedkładania Inspektorowi Nadzoru Inwestorskiego sporządzonych przez siebie recept do zatwierdzenia. Recepty powinny być dostarczane wraz z próbkami materiałów w ilościach wystarczających do wykonania niezbędnych badań. Wszystkie koszty związane z organizowaniem i prowadzeniem badań materiałów ponosi Wykonawca. Niezależnie od powyższych działań Zamawiający będzie dokonywał własnych badań kontrolnych na swój koszt. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 17

20 D Wymagania ogólne 6.3. Pobieranie próbek Próbki będą pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statystycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, że wszystkie jednostkowe elementy produkcji mogą być z jednakowym prawdopodobieństwem wytypowane do badań. Inspektor Nadzoru będzie mieć zapewnioną możliwość udziału w pobieraniu próbek. Pojemniki do pobierania próbek będą dostarczone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez Inspektora Nadzoru. Próbki dostarczone przez Wykonawcę do badań wykonywanych przez Inspektora Nadzoru będą odpowiednio opisane i oznakowane, w sposób zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru. Na zlecenie Inspektora Nadzoru Wykonawca będzie przeprowadzać dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości co do jakości, o ile kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę usunięte lub ulepszone z własnej woli. Koszty tych dodatkowych badań pokrywa Wykonawca tylko w przypadku stwierdzenia usterek; w przeciwnym przypadku koszty te pokrywa Zamawiający Badania i pomiary Wszystkie badania i pomiary będą przeprowadzone zgodnie z wymaganiami norm. W przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiek badania wymaganego w ST, stosować można wytyczne krajowe, albo inne procedury, zaakceptowane przez Inspektora Nadzoru. Przed przystąpieniem do pomiarów lub badań, Wykonawca powiadomi Inspektora Nadzoru o rodzaju, miejscu i terminie pomiaru lub badania. Po wykonaniu pomiaru lub badania, Wykonawca przedstawi na piśmie ich wyniki do akceptacji Inspektora Nadzoru. Wyniki pomiarów geodezyjnych będą przekazywane w formie szkiców uzupełnionych współrzędnymi x, y, z w wersji cyfrowej oraz wydruku Raporty z badań Wykonawca będzie przekazywać Inspektorowi Nadzoru kopie raportów z wynikami badań jak najszybciej, nie później jednak niż w terminie określonym w programie zapewnienia jakości. Wyniki badań (kopie) będą przekazywane Inspektorowi Nadzoru na formularzach według dostarczonego przez niego wzoru lub innych, przez niego zaaprobowanych Badania prowadzone przez Inspektorów Nadzoru Inwestorskiego Inspektor Nadzoru jest uprawniony do dokonywania kontroli, pobierania próbek i badania materiałów w miejscu ich wytwarzania/pozyskiwania, a Wykonawca i producent materiałów powinien udzielić mu niezbędnej pomocy. Inspektor Nadzoru, dokonując weryfikacji systemu kontroli Robót prowadzonego przez Wykonawcę, będzie oceniać zgodność materiałów i Robót z wymaganiami ST na podstawie wyników własnych badań kontrolnych jak i wyników badań dostarczonych przez Wykonawcę. Inspektor Nadzoru powinien pobierać próbki materiałów i prowadzić badania niezależnie od Wykonawcy, na swój koszt. Jeżeli wyniki tych badań wykażą, że raporty Wykonawcy są niewiarygodne, to Inspektor Nadzoru oprze się wyłącznie na własnych badaniach przy ocenie zgodności materiałów i robót z dokumentacją projektową i ST. Może również zlecić, sam lub poprzez Wykonawcę, przeprowadzenie powtórnych lub dodatkowych badań niezależnemu laboratorium. W takim przypadku całkowite koszty powtórnych lub dodatkowych badań i pobierania próbek poniesione zostaną przez Wykonawcę. Zamawiający może wykonywać badania i pomiary wyrobów oraz materiałów lub zlecić ich wykonanie niezależnemu laboratorium Certyfikaty i deklaracje Inspektor Nadzoru może dopuścić do użycia tylko te materiały, które posiadają: 1. certyfikat na znak bezpieczeństwa wykazujący, że zapewniono zgodnośćć z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych, 2. deklarację zgodności lub certyfikat zgodności z: Polską Normą lub Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 18

21 D Wymagania ogólne aprobatą techniczną, w przypadku wyrobów, dla których nie ustanowiono Polskiej Normy, jeżeli nie są objęte certyfikacją określoną w pkt 1. i które spełniają wymogi Specyfikacji Technicznej. W przypadku materiałów, dla których w/w dokumenty są wymagane przez ST, każda partia dostarczona do Robót będzie posiadać te dokumenty, określające w sposób jednoznaczny jej cechy. Produkty przemysłowe muszą posiadać w/w dokumenty wydane przez producenta, a w razie potrzeby poparte wynikami badań wykonanych przez niego. Kopie wyników tych badań będą dostarczone przez Wykonawcę Inspektorowi Nadzoru. Zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U nr 92, poz. 881 z 2004 r. wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, jeżeli jest oznakowany CE Dokumenty budowy (1) Dziennik Robót Dziennik Robót jest dokumentem obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie od przekazania Wykonawcy Terenu Robót do końca okresu gwarancyjnego. Odpowiedzialność za prowadzenie Dziennika Robót spoczywa na Wykonawcy. Zapisy w Dzienniku Robót będą dokonywane na bieżąco i będą dotyczyć przebiegu Robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz technicznej i gospodarczej strony budowy. Każdy zapis w Dzienniku Robót będzie opatrzony datą jego dokonania, podpisem osoby, która dokonała zapisu, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego. Zapisy będą czytelne, dokonane trwałą techniką, w porządku chronologicznym, bezpośrednio jeden pod drugim, bez przerw. Załączone do Dziennika Robót protokoły i inne dokumenty będą oznaczone kolejnym numerem załącznika i opatrzone datą i podpisem Wykonawcy i Inspektora Nadzoru. Do Dziennika Robót należy wpisywać w szczególności: - datę przekazania Wykonawcy Terenu Robót, - datę przekazania przez Zamawiającego Dokumentacji Projektowej, - datę uzgodnienia przez Inspektora Nadzoru programu zapewnienia jakości i harmonogramów Robót, - terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów Robót, - przebieg Robót, trudności i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w Robotach, - uwagi i polecenia Inspektora Nadzoru, - daty zarządzenia wstrzymania Robót, z podaniem powodu, - zgłoszenia i daty odbiorów Robót zanikających i ulegających zakryciu, częściowych i ostatecznych odbiorów Robót, - wyjaśnienia, uwagi i propozycje Wykonawcy, - stan pogody i temperaturę powietrza w okresie wykonywania Robót podlegających ograniczeniom lub wymaganiom szczególnym w związku z warunkami klimatycznymi, - zgodność rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w Dokumentacji Projektowej, - dane dotyczące czynności geodezyjnych (pomiarowych) dokonywanych przed i w trakcie wykonywania Robót, - dane dotyczące sposobu wykonywania zabezpieczenia Robót, - dane dotyczące jakości materiałów, pobierania próbek oraz wyniki przeprowadzonych badań z podaniem, kto je przeprowadzał, - wyniki prób poszczególnych elementów budowli z podaniem, kto je przeprowadzał, - inne istotne informacje o przebiegu Robót. Propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy, wpisane do Dziennika Robót będą przedłożone Inspektorowi Nadzoru do ustosunkowania się. Decyzje Inspektora Nadzoru wpisane do Dziennika Robót Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciem stanowiska. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 19

22 D Wymagania ogólne Wpis projektanta do Dziennika Robót obliguje Inspektora Nadzoru do ustosunkowania się. Projektant nie jest jednak stroną umowy i nie ma uprawnień do wydawania poleceń Wykonawcy Robót. Dziennik robót jest prowadzony do końca trwania robót budowlanych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 20

23 D Wymagania ogólne (2) Książka Obmiarów Książka Obmiarów stanowi dokument pozwalający na rozliczenie faktycznego postępu każdego z elementów Robót. Obmiary wykonanych Robót przeprowadza się w sposób ciągły w jednostkach przyjętych w Kosztorysie i wpisuje do Książki Obmiarów. (3) Dokumenty laboratoryjne Dzienniki laboratoryjne, deklaracje zgodności lub certyfikaty zgodności materiałów, orzeczenia o jakości materiałów, recepty robocze i kontrolne wyniki badań Wykonawcy będą gromadzone w formie uzgodnionej w programie zapewnienia jakości. Dokumenty te stanowią załączniki do odbioru Robót. Winny być udostępnione na każde życzenie Inspektora Nadzoru. (4) Pozostałe dokumenty budowy Do dokumentów budowy zalicza się, oprócz wymienionych w pkt (1)-(3) następujące dokumenty: a) zgłoszenie na realizację zadania budowlanego, b) protokoły przekazania Terenu Robót, c) umowy cywilno-prawne z osobami trzecimi i inne umowy cywilno-prawne, d) protokoły odbioru Robót, e) protokoły z narad i ustaleń, f) korespondencję na budowie. (5) Przechowywanie dokumentów budowy Dokumenty budowy będą przechowywane na Terenie Robót w miejscu odpowiednio zabezpieczonym. Zaginięcie któregokolwiek z dokumentów budowy spowoduje jego natychmiastowe odtworzenie w formie przewidzianej prawem. Wszelkie dokumenty budowy będą zawsze dostępne dla Inspektora Nadzoru i przedstawiane do wglądu na życzenie Zamawiającego. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru Robót Obmiar Robót będzie określać faktyczny zakres wykonywanych Robót zgodnie z Dokumentacją Projektową i ST, w jednostkach ustalonych w Kosztorysie. Obmiaru Robót dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu Inspektora Nadzoru o zakresie obmierzanych Robót i terminie obmiaru, co najmniej na 3 dni przed tym terminem. Wyniki obmiaru będą wpisane do Rejestru Obmiarów. Jakikolwiek błąd lub przeoczenie (opuszczenie) w ilościach podanych w Ślepym Kosztorysie lub gdzie indziej w Specyfikacjach Technicznych nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku ukończenia wszystkich Robót. Błędne dane zostaną poprawione wg instrukcji Inspektora Nadzoru na piśmie. Obmiar gotowych Robót będzie przeprowadzony z częstością wymaganą do celu miesięcznej płatności na rzecz Wykonawcy lub w innym czasie określonym w umowie lub oczekiwanym przez Wykonawcę i Inspektora Nadzoru Zasady określania ilości Robót i materiałów Długości i odległości pomiędzy wyszczególnionymi punktami skrajnymi będą obmierzone poziomo wzdłuż linii osiowej. Jeśli Specyfikacje Techniczne właściwe dla danych Robót nie wymagają tego inaczej, objętości będą wyliczone w m 3 jako długość pomnożona przez średni przekrój. Ilości, które mają być obmierzone wagowo, będą ważone w tonach lub kilogramach zgodnie z wymaganiami Specyfikacji Technicznych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 21

24 D Wymagania ogólne 7.3. Urządzenia i sprzęt pomiarowy Wszystkie urządzenia i sprzęt pomiarowy, stosowany w czasie obmiaru Robót będą zaakceptowane przez Inspektora Nadzoru. Urządzenia i sprzęt pomiarowy zostaną dostarczone przez Wykonawcę. Jeżeli urządzenia te lub sprzęt wymagają badań atestujących to Wykonawca będzie posiadać ważne świadectwa legalizacji. Wszystkie urządzenia pomiarowe będą przez Wykonawcę utrzymywane w dobrym stanie, w całym okresie trwania Robót Wagi i zasady ważenia Wykonawca dostarczy i zainstaluje urządzenia wagowe odpowiadające odnośnym wymaganiom Specyfikacji Technicznych. Będzie utrzymywać to wyposażenie zapewniając w sposób ciągły zachowanie dokładności wg norm zatwierdzonych przez Inspektora Nadzoru Czas przeprowadzenia obmiaru Obmiary będą przeprowadzone przed częściowym lub ostatecznym odbiorem odcinków Robót, a także w przypadku występowania dłuższej przerwy w Robotach. Obmiar Robót zanikających przeprowadza się w czasie ich wykonywania w obecności Inspektora Nadzoru Inwestorskiego. Obmiar Robót podlegających zakryciu przeprowadza się przed ich zakryciem w obecności Inspektora Nadzoru Inwestorskiego. Roboty pomiarowe do obmiaru oraz nieodzowne obliczenia będą wykonane w sposób zrozumiały i jednoznaczny. Wymiary skomplikowanych powierzchni lub objętości będą uzupełnione odpowiednimi szkicami umieszczonymi na karcie Książki Obmiarów. W razie braku miejsca szkice mogą być dołączone w formie oddzielnego załącznika do Książki Obmiarów, którego wzór zostanie uzgodniony z Inspektorem Nadzoru. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Rodzaje odbiorów robót W zależności od ustaleń odpowiednich ST, Roboty podlegają następującym etapom odbioru: a) odbiorowi Robót zanikających i ulegających zakryciu, b) odbiorowi częściowemu, c) odbiorowi ostatecznemu, d) odbiorowi pogwarancyjnemu Odbiór Robót zanikających i ulegających zakryciu Inspektor Nadzoru Inwestorskiego może zażądać odkrycia robót zakrytych, jeśli nie zostały zgłoszone do odbioru lub odmówić płatności za te roboty. Odbiór Robót zanikających i ulegających zakryciu polega na finalnej ocenie ilości i jakości wykonywanych Robót, które w dalszym procesie realizacji ulegną zakryciu. Odbiór Robót zanikających i ulegających zakryciu będzie dokonany w czasie umożliwiającym wykonanie ewentualnych korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępu Robót. Odbioru Robót dokonuje Inspektor Nadzoru. Gotowość danej części Robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do Dziennika Robót i jednoczesnym powiadomieniem Inspektora Nadzoru. Odbiór będzie przeprowadzony niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do Dziennika Robót i powiadomienia o tym fakcie Inspektora Nadzoru. Jakość i ilość Robót ulegających zakryciu ocenia Inspektor Nadzoru na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badań laboratoryjnych i w oparciu o przeprowadzone pomiary, w konfrontacji z Dokumentacją Projektową, ST i uprzednimi ustaleniami. Koszt przygotowania dokumentacji odbiorowej, w tym fotograficznej, nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w cenę kontraktową. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 22

25 D Wymagania ogólne 8.3. Odbiór częściowy Odbiór częściowy polega na ocenie ilości i jakości wykonanych części Robót. Odbioru częściowego Robót dokonuje się wg zasad jak przy odbiorze ostatecznym Robót. Odbioru Robót dokonuje Inspektor Nadzoru Odbiór ostateczny Robót Zasady odbioru ostatecznego robót Odbiór ostateczny polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania Robót w odniesieniu do ich ilości, jakości i wartości. Całkowite zakończenie Robót oraz gotowość do odbioru ostatecznego będzie stwierdzona przez Wykonawcę wpisem do Dziennika Budowy z bezzwłocznym powiadomieniem na piśmie o tym fakcie Inspektora Nadzoru i Zamawiającego. Odbiór ostateczny Robót nastąpi w terminie ustalonym w Dokumentach Umowy, licząc od dnia potwierdzenia przez Inspektora Nadzoru zakończenia Robót i przyjęcia dokumentów, o których mowa w punkcie Odbioru ostatecznego Robót dokona komisja wyznaczona przez Zamawiającego w obecności Inspektora Nadzoru i Wykonawcy. Komisja odbierająca Roboty dokona ich oceny jakościowej na podstawie przedłożonych dokumentów, wyników badań i pomiarów, ocenie wizualnej oraz zgodności wykonania Robót z Dokumentacją Projektową i ST. W toku odbioru ostatecznego Robót komisja zapozna się z realizacją ustaleń przyjętych w trakcie odbiorów Robót zanikających i ulegających zakryciu, zwłaszcza w zakresie wykonania Robót uzupełniających i Robót poprawkowych. W przypadkach niewykonania wyznaczonych Robót poprawkowych lub Robót uzupełniających komisja przerwie swoje czynności i ustala nowy termin odbioru ostatecznego. W przypadku stwierdzenia przez komisję, że jakość wykonywanych Robót w poszczególnych asortymentach nieznacznie odbiega od wymaganej Dokumentacją Projektową i ST z uwzględnieniem tolerancji i nie ma większego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu i bezpieczeństwo ruchu, komisja dokona potrąceń, oceniając pomniejszoną wartość wykonywanych Robót w stosunku do wymagań przyjętych w Dokumentach Umowy Dokumenty do odbioru ostatecznego Podstawowym dokumentem do dokonania odbioru ostatecznego Robót jest protokół odbioru ostatecznego Robót sporządzony wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego. Do odbioru ostatecznego Wykonawca jest zobowiązany przygotować następujące dokumenty: 1. Dokumentację Projektową podstawową z naniesionymi zmianami oraz dodatkową, jeśli została sporządzona w trakcie realizacji umowy. 2. Specyfikacje Techniczne (podstawowe z dokumentów umowy i ew. uzupełniające lub zamienne). 3. Recepty i ustalenia technologiczne. 4. Dzienniki Robót i Książki Obmiarów (oryginały). 5. Wyniki pomiarów kontrolnych oraz badań i oznaczeń laboratoryjnych, zgodnie z ST i ew. PZJ. 6. Deklaracje zgodności lub certyfikaty zgodności wbudowanych materiałów zgodnie z ST i ew. PZJ. 7. Opinię technologiczną sporządzoną przez Kierownika Robót na podstawie wszystkich wyników badań i pomiarów załączonych do dokumentów odbioru, wykonanych zgodnie z ST i PZJ. 8. Rysunki (dokumentacje) na wykonanie robót towarzyszących (np. na przełożenie linii telefonicznej, energetycznej, gazowej, oświetlenia itp.) oraz protokoły odbioru i przekazania tych robót właścicielom urządzeń. 9. Geodezyjną inwentaryzację powykonawczą Robót i sieci uzbrojenia terenu zgodnie z ST GG Pomiar powykonawczy zrealizowanych drogowych obiektów budowlanych w formie elektronicznej edytowalnej na płycie CD oraz wydruku. 10. Kopię mapy zasadniczej powstałej w wyniku geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej potwierdzonej przez ośrodki dokumentacji geodezyjnej w formie elektronicznej edytowalnej na płycie CD oraz wydruku. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 23

26 D Wymagania ogólne Dokumenty do odbioru ostatecznego Wykonawca przekaże w oryginale 1 egzemplarz. W przypadku, gdy wg komisji, Roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego nie będą gotowe do odbioru ostatecznego, komisja w porozumieniu z Wykonawcą wyznaczy ponowny termin odbioru ostatecznego Robót. Wszystkie zarządzone przez komisję Roboty poprawkowe lub uzupełniające będą zestawione wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego. Termin wykonania Robót poprawkowych i Robót uzupełniających wyznaczy komisja Odbiór pogwarancyjny Odbiór pogwarancyjny polega na ocenie wykonanych Robót związanych z usunięciem wad stwierdzonych przy odbiorze ostatecznym i zaistniałych w okresie gwarancyjnym. Odbiór pogwarancyjny będzie dokonany na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzględnieniem zasad opisanych w punkcie 8.4. Odbiór ostateczny Robót. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ustalenia Ogólne Podstawą płatności jest cena jednostkowa skalkulowana przez Wykonawcę za jednostkę obmiarową ustaloną dla danej pozycji Kosztorysu. Dla pozycji kosztorysowych wycenionych ryczałtowo podstawą płatności jest wartość (kwota) podana przez Wykonawcę w danej pozycji Kosztorysu. Cena jednostkowa lub kwota ryczałtowa pozycji Kosztorysowej będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla tej Roboty w Specyfikacji Technicznej i w Dokumentacji Projektowej. Ceny jednostkowe lub kwoty ryczałtowe Robót będą obejmować: - Robociznę bezpośrednią wraz z towarzyszącymi kosztami - Wartość zużytych Materiałów wraz z kosztami zakupu, magazynowania, ewentualnych ubytków i transportu na Teren Robót - Wartość pracy Sprzętu wraz z towarzyszącymi kosztami - Koszty pośrednie, zysk kalkulacyjny i ryzyko - Podatki obliczane zgodnie z obowiązującymi przepisami - Koszty uzyskania uzgodnień, pozwoleń i decyzji administracyjnych. - Koszty unieszkodliwienia odpadów w tym opłaty środowiskowe Do cen jednostkowych nie należy wliczać podatku VAT. 9.2 Warunki Umowy i Wymagania Ogólne D Koszt dostosowania się do wymagań Warunków Kontraktu i Wymagań Ogólnych zawartych w D obejmuje wszystkie warunki określone w w/w dokumentach, a nie wyszczególnione w kosztorysie i jest uwzględniony przez Wykonawcę w cenie kontraktowej Objazdy, Przejazdy i Organizacja Ruchu Koszt wybudowania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: (a) Opracowanie oraz uzgodnienie z Inspektorem Nadzoru Inwestorskiego i odpowiednimi instytucjami ewentualnych zmian do przekazanego przez Zamawiającego Projektu Organizacji Ruchu na czas trwania budowy wraz z dostarczeniem kopii Projektu Inspektorowi Nadzoru Inwestorskiego i wprowadzaniem dalszych zmian i uzgodnień wynikających z postępu Robót. (b) Wykonanie tymczasowego oznakowania i oświetlenia zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa ruchu i Projektem Organizacji Ruchu (c) Opłaty za dzierżawę terenu (d) Przygotowanie terenu (e) Roboty ziemne i konstrukcje tymczasowej nawierzchni (f) Tymczasową przebudowę urządzeń (g) Zakupy i koszty zakupu potrzebnych materiałów, (h) Dostarczenie i koszty dostarczenia potrzebnych materiałów, (i) Koszt zapewnienia niezbędnych czynników produkcji Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 24

27 D Wymagania ogólne (j) Dostarczenie i ustawienie tymczasowego oznakowania i oświetlenia zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa ruchu, (k) Dostarczenie i wykonanie konstrukcji tymczasowej nawierzchni, ramp, chodników, krawężników, barier, oznakowań i drenażu. Koszt Utrzymania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: (a) Utrzymanie oznakowania objazdów tymczasowych (b) Oczyszczanie, przestawienie i usunięcie tymczasowych oznakowań pionowych, barier, świateł, itp. (c) Utrzymanie płynności ruchu publicznego z uwzględnieniem kierowania ruchem przy pomocy przeszkolonych sygnalistów. (d) Utrzymanie w wymaganym stanie technicznym tymczasowych nawierzchni chodników, krawężników, barier, oznakowań i drenażu, Koszt Utrzymania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: (a) Oczyszczanie, przestawienie, przykrycie i usunięcie tymczasowych oznakowań pionowych, poziomych, barier i świateł (b) Utrzymanie płynności ruchu publicznego. Koszt Likwidacji objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: (a) Usunięcie wbudowanych materiałów i oznakowania (b) Doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. Ustawa z dnia 7 lipca Prawo budowlane (Dz. U Nr 89, poz. 414 z późniejszymi zmianami). 2. Zarządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 listopada 2001 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki oraz tablicy informacyjnej (Dz. U. Nr 138, poz. 1555). 3. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U Nr 204, poz tekst jednolity z późniejszymi zmianami). 4. Ustawa z 16 kwietnia 2004 r o wyrobach budowlanych. (Dz. U. Nr 92 poz. 881 z 2004 r.). 5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r.w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie. (Dz.U. z dnia 13 marca 1995 r.) 6. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw. 7 Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych. (Dz. U. z 2003 r. nr 120 poz. 1126). 8 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. 9Dz. U. z 1997 r. nr 98 poz. 602). 9 Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. (Dz. U. z 2003 r. nr 220 poz. 2181). 10 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (dz. u. z dnia 23 grudnia 2003 r.). (Dz. U. z 2000 r. nr 90 poz. 1006). 11 Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 października 2000 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach. Dz. U. z dnia 26 października 2000 r.) 12 Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80/2003, poz. 721). 13. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 25

28 D Wymagania ogólne 14. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. (Dz. u. z dnia 14 maja 1999 r.) ZAŁĄCZNIK NR 1 Założenia do planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BiOZ) Przed przystąpieniem do robót remontowych kierownik budowy powinien sporządzić: Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zgodnie z wymogami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126, Nr 109, poz i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 42, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1190, Nr 115, poz. 1229, Nr 129, poz. 1439, Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 718) oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 sierpnia 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz szczegółowego zakresu rodzajów robót budowlanych, stwarzających zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (Dz. U. Nr 151, poz. 1256). W Planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia należy wymienić zakres robót w kolejności ich realizacji (na podstawie danych z projektu wykonawczego) W planie BiOZ należy: wymienić istniejące obiekty budowlane, wymienić elementy zagospodarowania terenu mogące stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, wymienić przewidywane zagrożenia mogące wystąpić podczas realizacji robót podać skalę, rodzaj, miejsce i czas ich wystąpienia: - skaleczenie/upadek (podczas wszystkich prac), - poparzenia, - potrącenie przez poruszające się po budowie pojazdy i maszyny, - osunięcie się ziemi w wykopach podczas robót ziemnych, - wypadki i kolizje drogowe podczas wykonywania prac pod ruchem, - natknięcie się na przedmioty niebezpieczne niewiadomego pochodzenia podczas wykonywania prac ziemnych (niewypały), - inne, podać sposób wydzielenia, oznakowania i zabezpieczenia miejsc prowadzenia robót, określić wytyczne do prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do pracy i realizacji robót szczególnie niebezpiecznych: - instruktaż ogólny przed przystąpieniem pracownika do pracy prowadzi służba bhp, - instruktaż stanowiskowy prowadzi bezpośredni przełożony pracownika (kierownik budowy, majster). Instruktaż stanowiskowy należy przeprowadzić przy każdorazowej zmianie stanowiska pracy przez pracownika, przy pracach szczególnie niebezpiecznych, wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej i prace, które powinny być wykonane co najmniej przez 2 osoby (oznakowanie i remont dróg na odcinkach nie zamkniętych dla ruchu), bezpośredni przełożony pracownika obowiązany jest każdorazowo przed przystąpieniem do pracy omówić warunki pracy, a w szczególności, gdy uległy one zmianie, bezpośredni przełożony zobowiązany jest każdorazowo powiadomić wszystkich pracowników o zmianie warunków na budowie przed przystąpieniem do pracy, w razie wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia pracownika lub osób znajdujących się w strefie zagrożenia, prace należy natychmiast przerwać, ostrzec zagrożone osoby i zawiadomić o tym fakcie przełożonego, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 26

29 D Wymagania ogólne wykonywanie prac bez środków ochrony osobistej tam, gdzie są one wymagane jest zabronione odpowiedzialny kierownik budowy, nadzór nad wykonywaniem prac szczególnie niebezpiecznych należy powierzyć osobom przeszkolonym z zakresu bhp (kierownikowi budowy, majstrowi). Nadzorujący odpowiedzialny jest za bezpieczne wykonywanie tych prac, podać informacje dotyczące rodzajów materiałów niebezpiecznych, sposób ich transportu, przechowywania i zabezpieczenia, podać wytyczne organizacyjno techniczne zapobiegające niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania prac w strefach szczególnego zagrożenia: Maszyny i urządzenia - każda maszyna i urządzenie musi posiadać DTR, - maszyny i urządzenia, które podlegają dozorowi technicznemu eksploatowane na budowie powinny posiadać dokumenty uprawniające do ich eksploatacji, - maszyny poruszające się po budowie winny posiadać sygnalizator cofania, - wszelkie instrukcje i oznaczenia muszą być w języku polskim, - każdorazowo przed przystąpieniem do pracy sprawdzić stan techniczny sprzętu oraz czy uruchomienie go nie zagraża innym pracownikom, - do pracy na budowie może być dopuszczony jedynie sprzęt sprawny technicznie, Roboty ziemne - w razie prowadzenia robót ziemnych w bezpośrednim sąsiedztwie instalacji wodociągowej, kanalizacyjnej, elektrycznej, gazowej, itp. należy określić bezpieczną odległość (w pionie i w poziomie), w jakiej mogą być wykonywane te roboty i zapewnić nad nimi fachowy nadzór techniczny. Odległości te określa kierownictwo robót w porozumieniu z właściwymi jednostkami, w których zarządzie lub użytkowaniu znajdują się te instalacje, - w razie przypadkowego odkrycia w trakcie wykonywania robót zimnych instalacji j.w, należy niezwłocznie przerwać prace do czasu ustalenia pochodzenia tych instalacji i określenia, czy i w jaki sposób możliwe jest w tym miejscu dalsze bezpieczne prowadzenie robót, - w razie ujawnienia podczas prac niewypałów lub przedmiotów trudnych do identyfikacji, prace należy przerwać, a miejsca niebezpieczne ogrodzić i oznakować napisami ostrzegawczymi, - przy wykonywaniu robót ziemnych sprzętem zmechanizowanym należy wyznaczyć w terenie strefę niebezpieczną, - przy zagęszczaniu nasypu za pomocą walców drogowych odległość walca od górnej krawędzi nie może przekroczyć 0,5 m, - w czasie wałowania nasypu zabrania się wykonywania jakichkolwiek innych prac, - przy wykonywaniu robót ziemnych sprzętem zmechanizowanym należy wyznaczyć w terenie strefę niebezpieczną, - użytkowanie i posługiwanie się narzędziami powinno być zgodne z zaleceniami producenta, - w razie stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia maszyny lub urządzenia należy je natychmiast zatrzymać, wyłączyć oraz zabezpieczyć przed osobami postronnymi i zgłosić ten fakt przełożonemu, - maszyny i urządzenia niesprawne, uszkodzone lub będące w naprawie powinny być wycofane z użytku oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie, - maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i smarować, - wznowienie pracy maszyny lub urządzenia bez usunięcia awarii jest kategorycznie zabronione. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 27

30 D Wymagania ogólne Roboty rozbiórkowe - przy robotach rozbiórkowych dróg należy wyznaczyć bezpieczną odległość od pracujących maszyn. Roboty kanalizacyjne - w razie prowadzenia robót kanalizacyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie innych instalacji (np.: wodociągowej, kanalizacyjnej, elektrycznej, gazowej, itp.) należy określić bezpieczną odległość (w pionie i w poziomie), w jakiej mogą być wykonywane te roboty i zapewnić nad nimi fachowy nadzór techniczny. Odległości te określa kierownictwo robót w porozumieniu z właściwymi jednostkami, w których zarządzie lub użytkowaniu znajdują się te instalacje, - w razie przypadkowego odkrycia w trakcie wykonywania robót kanalizacyjnych instalacji j.w, należy niezwłocznie przerwać prace do czasu ustalenia pochodzenia tych instalacji i określenia, czy i w jaki sposób możliwe jest w tym miejscu dalsze bezpieczne prowadzenie robót, - przy wykonaniu robót kanalizacyjnych sprzętem zmechanizowanym należy wyznaczyć w terenie strefę niebezpieczną, - użytkowanie i posługiwanie się narzędziami powinno być zgodne z zaleceniami producenta, - w zależności od głębokości wykopu należy zabezpieczyć ściany wykopu przed zasypaniem poprzez wykonanie deskowania lub odpowiednie nachylenie ścian (w zależności od rodzaju gruntu). Prace szczególnie niebezpieczne - przed przystąpieniem do prac o zwiększonym ryzyku wypadkowym należy udzielić pracownikom instruktażu, szczególnie tym, których ryzyko to dotyczy (bezpośredni przełożony), - do prac j/w należy kierować pracowników doświadczonych, o wysokich kwalifikacjach zawodowych, - nadzór nad tymi pracami powierzyć kierownikowi budowy lub majstrowi. Oznakowanie budowy - budowę należy oznakować zgodnie z projektem organizacji ruchu na czas budowy, - należy utrzymywać w czystości wszystkie znaki i tablice, którymi oznakowana jest budowa, - w uzasadnionych przypadkach należy wyznaczyć pracownika z uprawnieniami do kierowania i wstrzymania ruchu pojazdów, - należy zapewnić drogę dojazdową dla służb ratowniczych (straż pożarna, pogotowie ratunkowe, inne służby ratownicze). NA TERENIE BUDOWY NALEŻY BEZWZGLĘDNIE NOSIĆ UBRANIE Z LISTWAMI ODBLASKOWYMI LUB KAMIZELKI OCHRONNE. Pierwsza pomoc - w razie poważnego wypadku należy zadzwonić pod numer służb ratowniczych, - powiadamiając służby ratownicze należy podać następujące informacje: - swoje imię i nazwisko, - nazwę firmy i numer telefonu z jakiego się dzwoni, - miejsce wypadku (kilometraż, drogi dojazdowe, punkty odniesienia), - liczbę poszkodowanych, - co się wydarzyło, - w jakim stanie jest poszkodowany (oddycha, porusza się, ma widoczne obrażenia, itd.), - należy poczekać, aż służba ratownicza potwierdzi wyjazd do wypadku, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 28

31 D Wymagania ogólne - należy zadbać o odpowiednią liczbę załogi, która pomoże dotrzeć służbom ratowniczym na miejsce wypadku, - powiadomić o wypadku kierownika budowy odpowiedzialnego za roboty na danym odcinku, na którym zdarzył się wypadek, - w razie wypadku ciężkiego, zbiorowego lub śmiertelnego, kierownictwo budowy obowiązane jest powiadomić PIP i Prokuraturę. Podać numery telefonów, na które należy dzwonić w razie zaistnienia wypadku lub innego zdarzenia na budowie POGOTOWIE RATUNKOWE STRAŻ POŻARNA POLICJA (tel. alarmowy) KOMISARIAT POLICJI (najbliższy)... PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY... KIEROWNIK BUDOWY... Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 29

32 D Zaplecze Zamawiającego SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ZAPLECZE ZAMAWIAJĄCEGO 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące biura, sprzętu i urządzeń towarzyszących, które wykonawca musi zabezpieczyć dla Zaplecza Zamawiającego w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres robót Niniejsze ST obejmują wymagania związane z wykonaniem zaplecza Zamawiającego 1.3. Informacje ogólne o terenie budowy Informacje ogólne zwarto w D Nazwy i kody Grupa robót: Przygotowanie terenu pod budowę. Klasa robót: Roboty w zakresie burzenia i rozbiórki obiektów budowlanych, roboty ziemne. Kategoria robót: Roboty na placu bodowy Określenia podstawowe Określenia podstawowe podano w D BIURO ZAMAWIAJĄCEGO 2.1. Wykonawca jest zobowiązany urządzić, utrzymywać w dobrym stanie pomieszczenie biurowe inspektora nadzoru i Zamawiającego wraz z parkingiem i drogą dojazdową do czasu zakończenia robót, a następnie po zakończeniu robót zlikwidować (o ile to konieczne) Biuro oraz droga dojazdowa i parking będą gotowe do użytkowania przez inspektora i Zamawiającego w okresie 14 dni od daty rozpoczęcia robót budowlanych 2.3. Budowa biura zostanie zatwierdzona przez Zamawiającego. Pomieszczenie będzie mieć okna o odpowiedniej powierzchni dla umożliwienia odpowiedniego oświetlenia i wentylacji. Okna wystawione na bezpośrednie światło słoneczne podczas godzin pracy będą wyposażone w żaluzje Zaplecze Zamawiającego powinno posiadać zabezpieczenia gwarantujące ochronę przed wszelkimi zdarzeniami powodującymi szkodę Ściany i sufity zostaną wyłożone płytą izolującą, odpowiednio uszczelnioną i pomalowaną farbą emulsyjną. Wysokość od podłogi do sufitu winna wynosić nie mniej niż 2.4 m. Podłoga w pomieszczeniu biurowym powinna zostać pokryta odpowiednio wytrzymałymi wykładzinami Wszystkie drzwi będą typu pełnego, wyposażone w zamki typu wpuszczonego. Zamki w drzwiach będą wyposażone w 2 klucze każdy Ogrzewanie będzie na skalę mogącą utrzymać temperaturę w biurze 20 C, a oświetlenie będzie zrealizowane przy pomocy jarzeniówek z dyfuzerami z pleksiglasu Wykonawca zapewni toalety. W toaletach będą ustępy ze spłuczkami i umywalki z podłączoną gorącą i zimną wodą. Wykonawca Robót powinien zapewnić wystarczającą dostawę wody dla odpowiedniej obsługi Zaplecza Zamawiającego Wszystkie ustępy, umywalki, zlewy i rury odprowadzające winny być podłączone do istniejących lub wykonanych przez Wykonawcę Robót odpowiednich instalacji odprowadzających, zatwierdzonych przez lokalne władze sanitarne i/lub wodnokanalizacyjne Pomieszczenie należy wyposażyć w sprzęt ppoż. zgodnie z odpowiednimi przepisami. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 30

33 D Zaplecze Zamawiającego Pomieszczenie należy umeblować 2 biurka, 2 krzesła obrotowe, 2 krzesła zwykłe biurowe, 1 regał na dokumenty. Dodatkowo zaplecze Zamawiającego należy wyposażyć w czajnik bezprzewodowy Wykonawca powinien zapewnić jedno pomieszczenie (w którym znajdować się będą m.in.: stół i krzesła) z przeznaczeniem na spotkania, rady techniczne itp Biuro Zamawiającego będzie się składało z następujących pomieszczeń: Przeznaczenie Minimalna powierzchnia (m 2 ) Biuro Zamawiającego i Inspektora robót drogowych 1 pomieszczenie biurowe o powierzchni min 12 m Kontenery biurowe wraz z niezbędnymi instalacjami i wyżej wymienionym wyposażeniem stanowią własność Wykonawcy Robót Wykonawca zlikwiduje Zaplecze Zamawiającego i Wykonawcy nie wcześniej niż 14 dni po zakończeniu robót, chyba że ze względów technicznych nie będzie to uzasadnione i Zamawiający wyda pisemną zgodę na wcześniejszą likwidację biura. 3. PŁATNOŚCI a) Urządzenie Zaplecza Zamawiającego obejmuje zainstalowanie wszystkich niezbędnych urządzeń, instalacji, dróg dojazdowych i wewnętrznych, biur, placów i zabezpieczeń. b) Utrzymanie Zaplecza Zamawiającego obejmuje koszty eksploatacyjne związane z użytkowaniem powyższego Zaplecza m.in. opłaty za energię elektryczną, ogrzewanie, wodę, wywóz nieczystości, śmieci, odprowadzenie ścieków, ochronę mienia, dzierżawę terenu, opłaty za wynajem pomieszczeń. c) Likwidacja Zaplecza Zamawiającego obejmuje usunięcie wszystkich urządzeń, instalacji, dróg dojazdowych i wewnętrznych, biur, placów, zabezpieczeń, oczyszczenie terenu i doprowadzenie do stanu pierwotnego (jeśli to konieczne). Wszystkie koszty związane z urządzeniem, utrzymaniem i likwidacją Zaplecza Zamawiającego ponosi Wykonawca robót budowlanych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 31

34 D Odtworzenie (wyznaczenie) trasy i punktów wysokościowych SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ODTWORZENIE (WYZNACZENIE) TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące odtworzenia (wyznaczenia) trasy i punktów wysokościowych w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wszystkimi czynnościami umożliwiającymi i mającymi na celu odtworzenie w terenie przebiegu trasy drogowej oraz położenia obiektów inżynierskich. Zakres robót obejmuje odtworzenie w terenie: - trasy drogowej - sporządzenie szkicu przebiegu granic prawnych z ich stabilizacją w terenie znakami granicznymi typ 36a - wyznaczenie sytuacyjne i wysokościowe punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych - uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami - wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych (reperów roboczych) - wyznaczenie parametrów łuku - wyznaczenie przekrojów poprzecznych - zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem oraz oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i odtworzenie - wznowienie słupków granicznych w przypadku ich braku Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych W zakres robót pomiarowych, związanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokościowych wchodzą: a) pomiar wysokościowy w osi i w innych charakterystycznych miejscach trasy, b) wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych (reperów roboczych), c) wyznaczenie parametrów łuków pionowych i poziomych, d) wyznaczenie przekrojów poprzecznych w miejscach charakterystycznych, e) zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem oraz oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i ewentualne odtworzenie Wyznaczenie obiektu inżynieryjnego Wyznaczenie obiektu inżynieryjnego obejmuje sprawdzenie wyznaczenia osi obiektu i punktów wysokościowych, zastabilizowanie ich w sposób trwały, ochronę ich przed zniszczeniem, oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i ewentualne odtworzenie oraz wyznaczenie usytuowania obiektu Szkic przebiegu granic Wykonanie w ramach pomiaru powykonawczego szkicu przebiegu granic prawnych z ich stabilizacją w terenie znakami granicznymi typ 36a (zgodnie z normą BN-67/ ) i świadkami betonowymi tych znaków wykonanymi zgodnie z załączonym rysunkiem (zał. nr 1) nie rzadziej niż 100m. Warunki wykonania szkicu: 1. Granicę zastabilizować znakami granicznymi i świadkami betonowymi osadzonymi na granicy kopca granicznego od strony zewnętrznej pasa drogi. 2. Szkic należy sporządzić w skali 1:1000 w formacie A-3 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 32

35 D Odtworzenie (wyznaczenie) trasy i punktów wysokościowych 3. Szkic powinien zawierać: a. nazwę województwa, gminy, obrębu b. w tytule napis: Szkic przebiegu granic prawnych pasa drogowego drogi krajowej nr 25 na odcinku Strzelno - Markowice od km do km (km DK Nr 15). c. kilometraż początkowy i końcowy opracowywanego odcinka d. szkic lokalizacji e. punkty graniczne wraz z numeracją i rodzajem stabilizacji f. miary od krawędzi jezdni do punktu granicznego g. linie graniczne z miarami czołowymi h. grunty pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne (art. 73 ust. 1 z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, Dz. U. nr 133 z 1998 r.) i. opis skrzyżowań i rzek j. szczegóły sytuacyjne służące do identyfikacji położenia punktów granicznych w terenie w zasięgu po 10 m od granic pasa drogowego - krawędzie jezdni - oś drogi w przypadku niesymetrycznego przebiegu krawędzi jezdni - słupki hektometrowe z opisem - przepusty - początek i koniec mostu, wiaduktu (punkty skrajne) - ogrodzenia trwałe i chodniki - świadki punktów referencyjnych - pojedyncze drzewa - kontury leśne - słupy energetyczne lub telefoniczne z kierunkami linii znajdujące się w odległości do 10 m od granicy pasa - numery działek w pasie drogowym i przyległych oraz kierunki ich granic 4. Do szkicu należy dołączyć: - wykaz współrzędnych punktów granicznych (plik w formacie txt), - szkic przebiegu granic prawnych w pliku w formacie dxf, - mapę ewidencyjną, - wypisy z rejestrów gruntów dla wszystkich działek w pasie drogowym, - odbitkę istniejącej mapy zasadniczej lub syt wys. w skali szkicu. Ponadto jako załącznik do pomiaru powykonawczego należy sporządzić wykaz zmian gruntowych jako dokument potrzebny do wprowadzenia zmian w operacie ewidencji gruntów dotyczących sposobu użytkowania (użytek rolny lub leśny na drodze) 1.4. Określenia podstawowe Punkty główne trasy - punkty załamania osi trasy, punkty kierunkowe oraz początkowy i końcowy punkt trasy Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D Wymagania ogólne. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 33

36 D Odtworzenie (wyznaczenie) trasy i punktów wysokościowych 2.2. Rodzaje materiałów Do utrwalenia punktów głównych trasy należy stosować, dla punktów utrwalanych w istniejącej nawierzchni bolce stalowe średnicy 5 mm i długości od 0,04 do 0,05 m. Pale drewniane umieszczone poza granicą robót ziemnych, w sąsiedztwie punktów załamania trasy, powinny mieć średnicę od 0,15 do 0,20 m i długość od 1,5 do 1,7 m. Do stabilizacji pozostałych punktów należy stosować paliki drewniane średnicy od 0,05 do 0,08 m i długości około 0,30 m, a dla punktów utrwalanych w istniejącej nawierzchni bolce stalowe średnicy 5 mm i długości od 0,04 do 0,05 m Świadki punktu granicznego wg rys nr 1, pomalowany na żółto z czarnym napisem, wykonany z betonu B-25 zbrojonego 4 prętami Ø SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne 3.2. Sprzęt pomiarowy Do odtworzenia sytuacyjnego trasy i punktów wysokościowych należy stosować następujący sprzęt: teodolity lub tachimetry, niwelatory, dalmierze, tyczki, łaty, taśmy stalowe, szpilki. Sprzęt stosowany do odtworzenia trasy drogowej i jej punktów wysokościowych powinien gwarantować uzyskanie wymaganej dokładności pomiaru. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne 4.2. Transport sprzętu i materiałów Sprzęt i materiały do odtworzenia trasy można przewozić dowolnymi środkami transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne Zasady wykonywania prac pomiarowych Prace pomiarowe powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi Instrukcjami GUGiK (od 1 do 7) przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Dane dotyczące osnowy geodezyjnej poziomej i wysokościowej oraz punktów granicznych należy pobrać z Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (zgodnie z obowiązującymi przepisami Ustawa Prawo Geodezyjne i Kartograficzne - tylko jednostka wykonawstwa geodezyjnego może zgłaszać roboty i pobierać materiały z PODGiK). Wykonawca powinien sprawdzić czy rzędne terenu określone w dokumentacji projektowej są zgodne z rzeczywistymi rzędnymi terenu. Jeżeli Wykonawca stwierdzi, że rzeczywiste rzędne terenu istotnie różnią się od rzędnych określonych w dokumentacji projektowej, to powinien powiadomić o tym Inspektora Nadzoru. Ukształtowanie terenu w takim rejonie nie powinno być zmieniane przed podjęciem odpowiedniej decyzji przez Inspektora Nadzoru. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 34

37 D Odtworzenie (wyznaczenie) trasy i punktów wysokościowych Punkty wierzchołkowe, punkty główne trasy i punkty pośrednie osi trasy muszą być zaopatrzone w oznaczenia określające w sposób wyraźny i jednoznaczny charakterystykę i położenie tych punktów. Forma i wzór tych oznaczeń powinny być zaakceptowane przez Inspektora Nadzoru. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronę wszystkich punktów pomiarowych i ich oznaczeń w czasie trwania robót. Wszystkie prace pomiarowe konieczne dla prawidłowej realizacji robót należą do obowiązków Wykonawcy Wyznaczenie punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych Punkty wierzchołkowe trasy i inne punkty główne powinny być zastabilizowane w sposób trwały, a także dowiązane do punktów pomocniczych, położonych poza granicą robót. Zamawiający powinien założyć robocze punkty wysokościowe (repery robocze) wzdłuż osi trasy drogowej, a także przy każdym obiekcie inżynierskim. Repery robocze należy założyć poza granicami robót związanych z wykonaniem trasy drogowej i obiektów towarzyszących. Jako repery robocze można wykorzystać punkty stałe na stabilnych, istniejących budowlach wzdłuż trasy drogowej. O ile brak takich punktów, repery robocze należy założyć w postaci słupków betonowych lub grubych kształtowników stalowych, osadzonych w gruncie w sposób wykluczający osiadanie, zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru. Repery robocze powinny być wyposażone w dodatkowe oznaczenia, zawierające wyraźne i jednoznaczne określenie nazwy reperu i jego rzędnej Wyznaczenie osi trasy Tyczenie osi trasy należy wykonać w oparciu o dokumentację projektową oraz inne dane geodezyjne m.in. pobrane z Powiatowego Urzędu Dokumentacji Geodezyjno Kartograficznej, przy wykorzystaniu sieci poligonizacji państwowej albo innej osnowy geodezyjnej. Oś trasy powinna być wyznaczona w punktach głównych i w punktach pośrednich w odległości zależnej od charakterystyki terenu i ukształtowania trasy, lecz nie rzadziej, niż co 50 metrów. Dopuszczalne odchylenie sytuacyjne wytyczonej osi trasy w stosunku do dokumentacji projektowej nie może być większe niż 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub 5 cm dla pozostałych dróg. Rzędne niwelety punktów osi trasy należy wyznaczyć z dokładnością do 1 cm w stosunku do rzędnych niwelety określonych w dokumentacji projektowej. Do utrwalenia osi trasy w terenie należy użyć materiałów wymienionych w pkt 2.2.Usunięcie pali z osi trasy jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy Wykonawca robót zastąpi je odpowiednimi palami po obu stronach osi, umieszczonych poza granicą robót 5.5. Wyznaczenie przekrojów poprzecznych Wyznaczenie przekrojów poprzecznych obejmuje wyznaczenie krawędzi nasypów i wykopów na powierzchni terenu (określenie granicy robót), zgodnie z dokumentacją projektową oraz w miejscach wymagających uzupełnienia dla poprawnego przeprowadzenia robót i w miejscach zaakceptowanych przez Inspektora Nadzoru. Do wyznaczania krawędzi nasypów i wykopów należy stosować dobrze widoczne paliki lub wiechy. Wiechy należy stosować w przypadku nasypów o wysokości przekraczającej 1 metr oraz wykopów głębszych niż 1 metr. Odległość między palikami lub wiechami należy dostosować do ukształtowania terenu oraz geometrii trasy drogowej. Odległość ta, co najmniej powinna odpowiadać odstępowi kolejnych przekrojów poprzecznych. Profilowanie przekrojów poprzecznych musi umożliwiać wykonanie nasypów i wykopów o kształcie zgodnym z dokumentacją projektową Wyznaczenie położenia obiektów inżynierskich Dla każdego z obiektów inżynierskich należy wyznaczyć jego położenie w terenie poprzez: a) wytyczenie osi obiektu, b) wytyczenie punktów określających usytuowanie (kontur) obiektu. Położenie obiektu w planie należy określić z dokładnością określoną w punkcie 5.4. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 35

38 D Odtworzenie (wyznaczenie) trasy i punktów wysokościowych 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w SST D Wymagania ogólne 6.2. Kontrola jakości prac pomiarowych Kontrolę jakości prac pomiarowych związanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokościowych należy prowadzić według ogólnych zasad określonych w instrukcjach i wytycznych GUGiK (1,2,3,4,5,6,7) zgodnie z wymaganiami podanymi w pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w SST D Wymagania ogólne 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest: - km (kilometr) odtworzonej trasy w terenie, - obmiar robót związanych z wyznaczeniem obiektów, - opracowanie dla szkicu przebiegu granic prawnych z ich stabilizacją w terenie. - wznowienie słupków granicznych w przypadku ich braku 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D Wymagania ogólne 8.2. Sposób odbioru robót Odbiór robót związanych z odtworzeniem trasy w terenie następuje na podstawie szkiców i dzienników pomiarów geodezyjnych lub protokółu z kontroli geodezyjnej, które Wykonawca przedkłada Inspektorowi Nadzoru. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w SST D Wymagania ogólne Zgodnie z Dokumentacją Projektową należy wykonać: - wyznaczenie trasy i punktów wysokościowych w terenie równinnym Cena jednostki obmiarowej Cena 1 km wykonania robót obejmuje: wyznaczenie osi trasy i punktów wysokościowych, uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami, wyznaczenie parametrów łuków poziomych i pionowych, wyznaczenie przekrojów poprzecznych w punktach charakterystycznych trasy na podstawie własnych pomiarów wykonanych wcześniej w terenie (odcinki objęte zgłoszeniem), wyznaczenie przekrojów poprzecznych w punktach charakterystycznych dla chodnika i zatok autobusowych, wyznaczenie przekrojów poprzecznych z ewentualnym wytyczeniem dodatkowych przekrojów, zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem i oznakowanie ułatwiające odszukanie i ewentualne odtworzenie. wznowienie słupków granicznych w przypadku ich braku Cena opracowania szkicu przebiegu granic prawnych z ich stabilizacją w terenie obejmuje: - szkic w formie matrycy na przezroczystej folii 1:1000 w formacie A-3, zbroszurowany z możliwością wypinania, - wykaz współrzędnych punktów granicznych (plik w formacie txt), Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 36

39 D Odtworzenie (wyznaczenie) trasy i punktów wysokościowych - mapa ewidencyjna, - wypis z rejestru gruntów dla wszystkich działek w pasie drogowym, - odbitka istniejącej mapy zasadniczej lub syt. wys. w skali szkicu, - szkic przebiegu granic prawnych w pliku w formacie dxf, - wykaz zmian gruntowych, - granica zastabilizowana znakami granicznymi i świadkami betonowymi na każdym załamaniu przebiegu granic, na odcinkach prostych odległości między znakami nie mogą być dłuższe niż 100 m. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. Instrukcja techniczna 0-1. Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych. 2. Instrukcja techniczna G-3. Geodezyjna obsługa inwestycji, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa Instrukcja techniczna G-1. Geodezyjna osnowa pozioma, GUGiK Instrukcja techniczna G-2. Wysokościowa osnowa geodezyjna, GUGiK Instrukcja techniczna G-4. Pomiary sytuacyjne i wysokościowe, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.2. Pomiary realizacyjne, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.1. Osnowy realizacyjne, GUGiK Norma BN-67/ PAS DROGOWY (napis wytłoczony) ( R y s. 1 ) Ś w i a d e k p u n k t u g r a n i c z n e g o, p o m a l o w a n y n a ż ó ł t o z c z a r n y m n a p i s e m, w y k o n a n y z b e t o n u B z b r o j o n e g o 4 p rę t a m i 1 0 Część do osadzenia w gruncie zaasfaltowana lepikiem Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 37

40 D Usunięcie drzew i krzewów SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D USUNIĘCIE DRZEW I KRZEWÓW 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z usunięciem drzew i krzewów w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z usunięciem drzew i krzewów kolidujących z przebudową projektowanej obwodnicy i obejmują: ścinanie drzew wraz z karczowaniem pni, karczowanie krzaków, oczyszczenie terenu po wykarczowaniu, wywóz materiałów z wycinki i karczowania na składowisko Wykonawcy z zagospodarowaniem zgodnie z Ustawą o odpadach. Lokalizację, rodzaj oraz wielkość drzew i krzewów przeznaczonych do wycinki określono w planie wyrębu drzew. Pozyskane drewno jest własnością Gminy Mrocza i musi zostać sklasyfikowane przez uprawnionego rzeczoznawcę. Z dokonanej klasyfikacji będzie sporządzony wykaz odbiorczy drewna potwierdzony przez rzeczoznawcę leśnego. Wykaz ten będzie stanowił dokument przychodów drewna, grubizny i to zarówno użytkowego jak i opałowego, na podstawie którego Zamawiający wystawi Wykonawcy fakturę VAT. Koszt zatrudnienia Rzeczoznawcy stanowi koszt Wykonawcy. Drewno z wycinki Wykonawca jest zobowiązany zakupić od Gminy w cenach ustalonych przez uprawnionego rzeczoznawcę. Należność za pozyskane drewno Wykonawca wpłaci na konto Zamawiającego Określenia podstawowe Stosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami. 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT Nie występują. Do wykonywania robót związanych z usunięciem drzew i krzaków należy stosować: piły mechaniczne, specjalne maszyny przeznaczone do karczowania pni oraz ich usunięcia z pasa drogowego, spycharki, koparki lub ciągniki ze specjalnym osprzętem do prowadzenia prac związanych z wyrębem drzew. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 38

41 D Usunięcie drzew i krzewów Roboty związane z wycięciem drzewa oraz pocięciem drewna na kloce, należy wykonać łańcuchową piłą spalinową lub inną do tego typu prac. Powyższy sprzęt musi być sprawny technicznie. Roboty ziemne związane z odkopaniem korzeni wyciętego drzewa oraz z zasypaniem dołu po wyciągniętym pniu, można wykonać ręcznie lub przy użyciu dowolnego sprzętu mechanicznego, zaakceptowanego przez Inżyniera. Roboty związane z przewróceniem odciętego drzewa, odciągnięciem go oraz wyrwaniem odciętej części pnia wraz z korzeniami, można wykonać dowolnym typem ciągnika sprawnego technicznie i zaakceptowanego przez Inżyniera. 4. TRANSPORT Pnie, karpinę oraz gałęzie należy przewozić transportem samochodowym. Pnie przedstawiające wartość jako materiał użytkowy (np. budowlany, meblarski itp.) powinny być transportowane w sposób nie powodujący ich uszkodzeń. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Zasady oczyszczania terenu z drzew Roboty związane z usunięciem drzew obejmują wycięcie i wykarczowanie drzew i krzewów, wywiezienie pni, karpiny i gałęzi poza teren budowy na wskazane miejsce, zasypanie dołów oraz ewentualne spalenie na miejscu pozostałości po wykarczowaniu. Zgoda na prace związane z usunięciem drzew uzyskana jest przez Zamawiającego. Wycinkę drzew o właściwościach materiału użytkowego należy wykonywać w tzw. sezonie rębnym, ustalonym przez Inżyniera. W miejscach dokopów i tych wykopów, z których grunt jest przeznaczony do wbudowania w nasypy, teren należy oczyścić z roślinności, wykarczować pnie i usunąć korzenie tak, aby zawartość części organicznych w gruntach przeznaczonych do wbudowania w nasypy nie przekraczała 2%. W miejscach nasypów teren należy oczyścić tak, aby części roślinności nie znajdowały się na głębokości do 60 cm poniżej niwelety robót ziemnych i linii skarp nasypu, z wyjątkiem przypadków podanych w punkcie 5.3. Roślinność istniejąca w pasie robót drogowych, nie przeznaczona do usunięcia, powinna być przez Wykonawcę zabezpieczona przed uszkodzeniem. Jeżeli roślinność, która ma być zachowana, zostanie uszkodzona lub zniszczona przez Wykonawcę, to powinna być ona odtworzona na koszt Wykonawcy, w sposób zaakceptowany przez odpowiednie władze Usunięcie drzew i krzaków Pnie drzew i krzaków znajdujące się w pasie robót ziemnych, powinny być wykarczowane, za wyjątkiem następujących przypadków: a) w obrębie nasypów - jeżeli średnica pni jest mniejsza od 8 cm i istniejąca rzędna terenu w tym miejscu znajduje się co najmniej 2 metry od powierzchni projektowanej korony drogi albo powierzchni skarpy nasypu. Pnie pozostawione pod nasypami powinny być ścięte nie wyżej niż 10 cm ponad powierzchnią terenu. Powyższe odstępstwo od ogólnej zasady, wymagającej karczowania pni, nie ma zastosowania, jeżeli przewidziano stopniowanie powierzchni terenu pod podstawę nasypu, b) w obrębie wyokrąglenia skarpy wykopu przecinającego się z terenem. W tym przypadku pnie powinny być ścięte równo z powierzchnią skarpy albo poniżej jej poziomu. Poza miejscami wykopów doły po wykarczowanych pniach należy wypełnić gruntem przydatnym do budowy nasypów i zagęścić, zgodnie z wymaganiami zawartymi w ST D Roboty ziemne. Doły w obrębie przewidywanych wykopów, należy tymczasowo zabezpieczyć przed gromadzeniem się w nich wody. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 39

42 D Usunięcie drzew i krzewów Wykonawca ma obowiązek prowadzenia robót w taki sposób, aby drzewa przedstawiające wartość jako materiał użytkowy (np. budowlany, meblarski itp.) nie utraciły tej właściwości w czasie robót Zniszczenie pozostałości po usuniętej roślinności Sposób zniszczenia pozostałości po usuniętej roślinności powinien być zgodny z ustaleniami ST lub wskazaniami Inżyniera. Jeżeli dopuszczono przerobienie gałęzi na korę drzewną za pomocą specjalistycznego sprzętu, to sposób wykonania powinien odpowiadać zaleceniom producenta sprzętu. Nieużyteczne pozostałości po przeróbce powinny być usunięte przez Wykonawcę z terenu budowy. Jeżeli dopuszczono spalanie roślinności usuniętej w czasie robót przygotowawczych Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby odbyło się ono z zachowaniem wszystkich wymogów bezpieczeństwa i odpowiednich przepisów. Zaleca się stosowanie technologii, umożliwiających intensywne spalanie, z powstawaniem małej ilości dymu, to jest spalanie w wysokich stosach albo spalanie w dołach z wymuszonym dopływem powietrza. Po zakończeniu spalania ogień powinien być całkowicie wygaszony, bez pozostawienia tlących się części. Jeżeli warunki atmosferyczne lub inne względy zmusiły Wykonawcę do odstąpienia od spalania lub jego przerwania, a nagromadzony materiał do spalenia stanowi przeszkodę w prowadzeniu innych prac, Wykonawca powinien usunąć go w miejsce tymczasowego składowania lub w inne miejsce zaakceptowane przez Inżyniera, w którym będzie możliwe dalsze spalanie. Pozostałości po spaleniu powinny być usunięte przez Wykonawcę z terenu budowy. Jeśli pozostałości po spaleniu, za zgodą Inżyniera, są zakopywane na terenie budowy, to powinny być one układane w warstwach. Każda warstwa powinna być przykryta warstwą gruntu. Ostatnia warstwa powinna być przykryta warstwą gruntu o grubości co najmniej 30 cm i powinna być odpowiednio wyrównana i zagęszczona. Pozostałości po spaleniu nie mogą być zakopywane pod rowami odwadniającymi ani pod jakimikolwiek obszarami, na których odbywa się przepływ wód powierzchniowych Zakres wykonywanych prac Zamocowanie na pniu drzewa stalowej liny odciągającej, możliwie wysoko tak aby kontrolowany był kierunek przewrócenia się odciętego drzewa Odcięcie drzewa przeznaczonego do usunięcia, za pomocą łańcuchowej piły do drewna. Odcięcie pnia drzewa należy wykonać nisko przy ziemi z zachowaniem szczególnej uwagi Odciągnięcie przewróconego drzewa na linie odciągającej, na miejsce gdzie zostaną odcięte gałęzie oraz odcięte drzewo pocięte będzie na kloce o wymiarach zapewniających dogodny załadunek i transport Załadunek i transport pociętego drewna - pocięte kloce załadowane zostaną na środki transportu, którymi dysponuje Wykonawca. Drewno i pozostałe materiały zostają własnością Wykonawcy z wyjątkiem drewna tartacznego Usunięcie pozostałej części pnia wraz z korzeniami polega na odkopaniu ręcznym lub mechanicznym odcięciu korzeni oraz wyciągnięciu ciągnikiem na linie stalowej. Karczowaniu podlegają pnie, których grubość przekracza 8 cm oraz w przypadku, gdy projektowany nasyp ma wysokość mniejszą niż 2 m. Pozostałe w ziemi pnie, należy spiłować tak, aby wystawały one co najwyżej 10 cm nad powierzchnię terenu. Karczowanie pni najlepiej wykonać wiosną. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Sprawdzenie jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności usunięcia roślinności, wykarczowania korzeni i zasypania dołów. Prawidłowość wykonania prac związanych z usunięciem drzew i krzewów z terenu budowy podlega wizualnej ocenie Inżyniera i powinna być potwierdzona wpisem do dziennika budowy. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 40

43 D Usunięcie drzew i krzewów Kontroli podlega również prawidłowość składowania pociętego drewna na składowisku. Drewno powinno być składowane w miejscu wskazanym przez Inżyniera w sposób uporządkowany. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiaru są: a) w przypadku wycinki drzew sztuki, b) w przypadku transportu m 3, c) w przypadku karczowania krzaków i poszycia hektary, d) w przypadku oczyszczenia terenu po karczowaniu m 2, i uwzględnią elementy składowe robót obmierzane według innych jednostek. 8. ODBIÓR ROBÓT Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlega sprawdzenie dołów po wykarczowanych pniach, przed ich zasypaniem. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania ścinki drzew obejmuje: oznakowanie robót, wycinkę drzew, karczowanie pni, odcięcie gałęzi od dłużyc, wycenę drewna przez uprawnionego brakarza. Cena wykonania wywozu materiałów obejmuje: załadunek materiałów z wycinki i karczowania na środki transportu, wywóz na składowisko Wykonawcy z rozładunkiem i zagospodarowaniem zgodnie z Ustawą o odpadach, Cena wykonania karczowania krzaków obejmuje: oznakowanie robót, karczowanie krzaków, Cena wykonania oczyszczenia terenu po karczowaniu obejmuje: zasypanie i zagęszczenie dołów po karpinie, uporządkowanie miejsca prowadzonych robót. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Ustawa z dnia r. o odpadach (tekst jednolity DZ. U. Nr 39 poz. 251 z 2007 r.) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 41

44 D Zdjęcie warstwy humusu SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ZDJĘCIE WARSTWY HUMUSU 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych ze zdjęciem warstwy humusu przy budowie obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych ze zdjęciem warstwy humusu gr. 40 cm, wykonywanych w ramach robót przygotowawczych ze spryzmowaniem w bliskości robót Określenia podstawowe Stosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY Nie występują. 3. SPRZĘT Do wykonania robót związanych ze zdjęciem warstwy humusu należy stosować: równiarki, spycharki, łopaty, szpadle i inny sprzęt do ręcznego wykonywania robót ziemnych - w miejscach, gdzie prawidłowe wykonanie robót sprzętem zmechanizowanym nie jest możliwe, koparki z łyżką do skarpowania i samochody samowyładowcze. 4. TRANSPORT Humus należy przemieszczać z zastosowaniem równiarek lub spycharek albo przewozić transportem samochodowym. Wybór środka transportu zależy od odległości, warunków lokalnych i przeznaczenia humusu. 5. WYKONANIE ROBÓT Humus należy zdejmować mechanicznie. W wyjątkowych sytuacjach, gdy zastosowanie maszyn nie jest wystarczające dla prawidłowego wykonania robót, względnie może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa robót (zmienna grubość warstwy humusu, sąsiedztwo budowli), należy dodatkowo stosować ręczne wykonanie robót, jako uzupełnienie prac wykonywanych mechanicznie. Warstwę humusu należy zdjąć z powierzchni całego pasa robót ziemnych oraz w innych miejscach określonych w dokumentacji projektowej lub wskazanych przez Inżyniera. Grubość zdejmowanej warstwy humusu (zależna od głębokości jego zalegania, wysokości nasypu, potrzeb jego wykorzystania na budowie itp.) powinna być zgodna z ustaleniami dokumentacji projektowej lub wskazana przez Inżyniera, według faktycznego stanu występowania. Stan faktyczny będzie stanowił podstawę do rozliczenia czynności związanych ze zdjęciem warstwy humusu. Zdjęty humus należy składować w regularnych pryzmach. Miejsca składowania humusu powinny być przez Wykonawcę tak dobrane, aby humus był zabezpieczony przed zanieczyszczeniem, a także najeżdżaniem przez pojazdy. Nie należy zdejmować humusu w Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 42

45 D Zdjęcie warstwy humusu czasie intensywnych opadów i bezpośrednio po nich, aby uniknąć zanieczyszczenia gliną lub innym gruntem nieorganicznym. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Sprawdzenie jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności usunięcia humusu. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) powierzchni zdjętego humusu. Obmiar należy dokonać na budowie w obecności Inżyniera. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Przedmiot odbioru Odbiorowi podlega zdjęta warstwa humusu na zasadach odbioru robót ulegających zakryciu. Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Postępowanie z wadliwie wykonanymi robotami. W przypadku stwierdzenia wad w wykonanych robotach Inżynier ustali zakres robót poprawkowych, które należy wykonać bez hamowania postępu robot. Roboty te wykonawca wykona na własny koszt w terminie uzgodnionym z Inżynierem. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena 1 m 2 wykonania robót obejmuje: prace pomiarowe, roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zdjęcie humusu na pełną głębokość wraz z załadunkiem, wywozem i rozładunkiem, koszt dzierżawy terenu pod składowisko humusu, koszty pielęgnacji składowanego humusu, uporządkowanie miejsca robót. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE PN-B Roboty ziemne. Wymagania ogólne. PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 43

46 D Rozbiórka elementów dróg i ulic SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ROZBIÓRKA ELEMENTÓW DRÓG I ULIC 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczna - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z rozbiórką elementów dróg w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja Techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z rozbiórką: nawierzchni z mieszanek mineralno bitumicznych gr. 6 cm, nawierzchni z mieszanek mineralno bitumicznych gr. 10 cm, nawierzchni z mieszanek mineralno bitumicznych gr. 15 cm, nawierzchni z płyt żelbetowych gr 15 cm podbudowy z tłucznia kamiennego gr. 20 cm, podbudowy z tłucznia kamiennego gr. 25 cm, podbudowy z kruszywa wapiennego i bruku kamiennego gr 20 cm krawężników betonowych 15x30 cm na podsypce cementowo - piaskowej, ławy betonowej, słupków do tablic znaków drogowych, tarcz (tablic) znaków drogowych, słupków prowadzących U1a/b, wywiezienie gruzu i materiałów z rozbiórek na składowisko Wykonawcy (w przypadku pozostałych materiałów), demontaż kabla między składowiskiem odpadów a oczyszczalnią ścieków wywiezienie materiałów z rozbiórek na Bazę Materiałową Zamawiającego (w przypadku tablic znaków, słupków, barier, kostki betonowej (80%) i obrzeży betonowych(80%)), Uwaga: pochodzące z rozbiórki: bariery ochronne, słupki i podpory do znaków drogowych, tarcze i tablice znaków drogowych, słupki hektometrowe i kilometrowe, oraz 80% kostki betonowej gr. 6 cm i 8 cm i 80% obrzeży betonowych (20% przyjęto jako gruz) pozostają własnością ZDW; po oczyszczeniu należy je przetransportować do Bazy Materiałowej RDW w Tucholi.. Rzeczywistą ilość materiałów nadających się do wykorzystania określi Inżynier i jeżeli uzna odzyskane materiały za nieprzydatne należy je przetransportować na składowisko Wykonawcy przy zachowaniu przepisów odnośnie ochrony środowiska i ustawy z dnia r. o odpadach (tekst jednolity DZ.U.nr39 poz.251 z 2007 r.) materiały rozbiórkowe po przejrzeniu i posortowaniu Wykonawca winien odtransportować na składowiska przy zachowaniu przepisów odnośnie ochrony środowiska i ustawy z dnia r. o odpadach (tekst jednolity DZ.U.nr39 poz.251 z 2007 r.) Określenia podstawowe Stosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt 1.4. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 44

47 D Rozbiórka elementów dróg i ulic 2. MATERIAŁY Nie dotyczy. 3. SPRZĘT Do wykonania robót związanych z rozbiórką może być wykorzystany sprzęt podany poniżej, lub inny zaakceptowany przez Inżyniera: zrywarka do nawierzchni, młoty pneumatyczne, ładowarki, samochody ciężarowe. 4. TRANSPORT Materiał z rozbiórki można przewozić dowolnym środkiem transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT Roboty rozbiórkowe elementów dróg i przepustów obejmują usunięcie z terenu budowy wszystkich elementów wymienionych w pkt. 1.3, zgodnie z dokumentacją projektową lub wskazanych przez Inżyniera Wyznaczenie elementów dróg i ulic przeznaczonych do rozbiórki należy wykonać na podstawie Dokumentacji Projektowej Rozbiórka nawierzchni i podbudów. Powyższe roboty należy wykonać zrywarką. Materiał uzyskany z rozbiórki nie powinien być mieszany w trakcie wykonywanych robót, transportu i składowania z innymi materiałami rozbiórkowymi Rozbiórka krawężników, obrzeży, oporników, nawierzchni zatok autobusowych, barier sprężystych, wiat autobusowych, ścieków betonowych i znaków drogowych. Powyższe roboty należy wykonać ręcznie. Ławy betonowe pod krawężnikami należy rozebrać przy pomocy młotów pneumatycznych Rozbiórka przepustów. W przypadku robót rozbiórkowych przepustu należy dokonać: odkopania przepustu, ew. ustawienia przenośnych rusztowań przy przepustach wyższych od około 2 m, rozbicia elementów, których nie przewiduje się odzyskać, w sposób ręczny lub mechaniczny z ew. przecięciem prętów zbrojeniowych i ich odgięciem, demontażu prefabrykowanych elementów przepustów (np. rur, elementów skrzynkowych, ramowych) z uprzednim oczyszczeniem spoin i częściowym usunięciu ław, względnie ostrożnego rozebrania konstrukcji kamiennych, ceglanych, klinkierowych itp. przy założeniu ponownego ich wykorzystania, oczyszczenia rozebranych elementów, przewidzianych do powtórnego użycia (z zaprawy, kawałków betonu, izolacji itp.) i ich posortowania. 5.5.Rozbiórka betonowych wlotów i wylotów przepustu Wloty i wyloty przepustu należy rozebrać przez rozkruszenie młotem pneumatycznym Rozbiórka części przelotowych przepustów rurowych Rozbiórka części przelotowych przepustów rurowych polega na odkopaniu rur betonowych i wyjęciu ich z wykopu przy użyciu żurawia. Wszystkie elementy możliwe do powtórnego wykorzystania powinny być usuwane bez powodowania zbędnych uszkodzeń. O ile uzyskane elementy nie stają się własnością Wykonawcy, powinien on przewieźć je na miejsce wskazane przez Inżyniera. Elementy i materiały, które stają się własnością Wykonawcy, powinny być usunięte z terenu budowy. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 45

48 D Rozbiórka elementów dróg i ulic Doły (wykopy) powstałe po rozbiórce przepustów znajdujące się w miejscach, gdzie zgodnie z dokumentacją projektową będą wykonane wykopy drogowe, powinny być tymczasowo zabezpieczone. W szczególności należy zapobiec gromadzeniu się w nich wody opadowej. Doły w miejscach, gdzie nie przewiduje się wykonania wykopów drogowych należy wypełnić, warstwami, odpowiednim gruntem do poziomu otaczającego terenu i zagęścić zgodnie z wymaganiami określonymi w ST D Roboty ziemne. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Kontrola jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności wykonanych robót rozbiórkowych oraz sprawdzeniu stopnia uszkodzenia elementów przewidzianych do powtórnego wykorzystania. Wskaźnik zagęszczenia gruntu wypełniającego ewentualne doły po usuniętych elementach nawierzchni, powinien być większy, równy 1,0. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostkami obmiarowymi są: rozebranie nawierzchni z mieszanek mineralno bitumicznych m 2, rozebranie nawierzchni z kostki brukowej betonowej m 2, rozebranie chodników z płytek betonowych 50x50 m 2, rozebranie podbudowy z tłucznia kamiennego m 2, rozebranie podbudowy z gruntu stabilizowanego cementem m 2, rozebranie krawężników betonowych 15x30 cm m, rozebranie ławy betonowej m 3, rozebranie obrzeży betonowych 8x30 m, rozebranie barier stalowych sprężystych m, rozebranie przepustów z rur betonowych m, rozebranie ścianek czołowych betonowych przepustów m 3, rozebranie wiat z blachy falistej na konstrukcji z kształtowników stalowych szt., rozebranie słupków do tablic znaków drogowych szt., rozebranie tarcz (tablic) znaków drogowych szt., rozebranie słupków prowadzących U1a/b szt., wywiezienie gruzu i materiałów z rozbiórek m 3. Obmiar nie powinien obejmować jakichkolwiek robot, nie wskazanych w dokumentacji projektowej, z wyjątkiem zaakceptowanych na piśmie przez Inżyniera. Dodatkowe roboty wykonane bez pisemnego upoważnienia Inżyniera, nie mogą stanowi ć podstaw roszczeń o dodatkową zapłatę. W przypadku wystąpienia dodatkowych robot rozbiórkowych, nie ujętych w kontrakcie, należy wystąpić do Inżyniera z wnioskiem o ich akceptację. Akceptację należy uzyskać przed rozpoczęciem ich wykonania. 8. ODBIÓR ROBÓT Odbiorowi podlegają wykonane rozbiórki elementów ulic. Roboty rozbiórkowe uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, jeśli zostały spełnione wymagania określone w punkcie 5 i 6 niniejszej specyfikacji. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania robót obejmuje: - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - wyznaczenie miejsc, powierzchni, odcinków rozbiórek, - rozebranie poszczególnych asortymentów, - załadunek i odtransportowanie materiałów rozbiórkowych na Bazę Materiałową Zamawiającego, - załadunek i odtransportowanie materiałów rozbiórkowych na składowisko Wykonawcy, - załadunek i odtransportowanie materiałów rozbiórkowych do ponownego wbudowania, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 46

49 D Rozbiórka elementów dróg i ulic - koszty składowania materiałów do przetworzenia i materiałów do ponownego wbudowania - załadunek i odtransportowanie materiałów przeznaczonych do przetworzenia, - załadunek i odtransportowanie materiałów przeznaczonych do utylizacji, - koszt zagospodarowania odpadów zgodnie z ustawą z dnia r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. Nr 39 poz. 251 z 2007 r.), - uporządkowanie miejsc prowadzonych robót, - inne niezbędne czynności bezpośrednio związane z rozbiórkami elementów dróg i ulic. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-D Surowiec drzewny. Drewno tartaczne iglaste. 2. PN-D Tarcica iglasta ogólnego przeznaczenia 3. PN-D Tarcica liściasta ogólnego przeznaczenia 4. PN-H Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego stosowania 5. PN-H Rury stalowe bez szwu ciągnione i walcowane na zimno ogólnego przeznaczenia 6. PN-H Stal walcowana. Kątowniki równoramienne 7. PN-H Kątowniki nierównoramienne stalowe walcowane na gorąco 8. BN-87/ Gwoździe budowlane. Gwoździe z trzpieniem gładkim, okrągłym i kwadratowym 9. BN-77/ Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu. 10. Ustawa z dnia r. o odpadach (tekst jednolity DZ.U.nr39 poz.251 z 2007 r.) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 47

50 D Wykonanie wykopów SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D WYKONANIE WYKOPÓW 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru wykopów w gruntach I-V kategorii w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji obejmują: - wykonanie robót ziemnych z wywozem na składowisko Wykonawcy i zagospodarowanie zgodnie z Ustawą o odpadach, - załadunek i wywóz nadmiaru humusu z odkładu na składowisko Wykonawcy i zagospodarowanie zgodnie z Ustawą o odpadach, - plantowanie (obrobienie na czysto) skarp i dna wykopu. - Umocnienie pionowych ścian wykopu wypraskami wraz z ich rozbiórką - Zasypanie wykopów liniowych o ścianach pionowych Urobek z wykopu jest własnością Wykonawcy i powinien być wywieziony i zutylizowany na jego koszt Określenia podstawowe Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów Wykop płytki - wykop, którego głębokość jest mniejsza niż 1 m Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT Nie występują. Wykonawca przystępujący do wykonania robót ziemnych powinien wykazać się możliwością korzystania z koparki podsiębiernej, przedsiębiernej i ładowarki oraz samochodów samowyładowczych. Do zagęszczania wymagane jest posiadanie walców wibracyjnych, płyt wibracyjnych, zagęszczarek i ubijaków. 4. TRANSPORT Wykonawca powinien dysponować samochodem samowyładowczym 5-10 t. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne warunki wykonania robot Ogólne warunki wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne. Sposób wykonania skarp wykopu powinien gwarantować ich stateczność w całym okresie prowadzenia robót, a naprawa uszkodzeń, wynikających z nieprawidłowego ukształtowania skarp wykopu, ich podcięcia lub innych odstępstw od dokumentacji projektowej obciąża Wykonawcę. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 48

51 D Wykonanie wykopów Grunty z wykopów stanowią piaski gliniaste, gliny i gliny piaszczyste w stanie półzwartym, plastycznym i twardoplastycznym i nie nadają się do wbudowania w nasyp w strefie przemarzania. W przypadku lokalnych wystąpień gruntów nadających się do wbudowania w nasyp ich przydatność określić na podstawie przeprowadzonych badań. Wówczas odspojone grunty przydatne do wykonania nasypów powinny być bezpośrednio wbudowane w nasyp lub przewiezione na odkład. O ile Inżynier dopuści czasowe składowanie odspojonych gruntów, należy je odpowiednio zabezpieczyć przed nadmiernym zawilgoceniem. Wymagania określone zostały w ST D Oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym należy wykonać zgodnie z projektem organizacji ruchu na czas budowy Wykonanie wykopów Wymagania odnośnie dokładności wykonania wykopów Odchylenie osi korpusu ziemnego od osi projektowanej nie powinny być większe niż ±10 cm. Szerokość górnej powierzchni korpusu nie może różnić się od projektowanej o więcej niż ±10 cm, a krawędzie korpusu drogi nie powinny mieć wyraźnych załamań w palnie. Wartości dopuszczalnych odchyleń rzędnych robót ziemnych w stosunku do rzędnych projektowych: +1 cm, -3 cm. Pochylenie skarp wykopów nie może się różnić od projektowanych pochyleń więcej niż o 10% jego wartości wyrażonej tangensem kąta. Szerokość rowów nie powinna różnić się od projektowanych więcej niż o 5 cm. Głębokość dna rowów nie może dawać różnic, w stosunku do rzędnych projektowanych, większych niż -3 cm lub +1 cm. Spadek dna rowów powinien być zgodny z zaprojektowanym z dokładnością do 0.05%. Nierówność powierzchni korpusu mierzona łatą 3 metrową nie może przekraczać 3 cm Odwodnienia pasa robót ziemnych Niezależnie od budowy urządzeń, stanowiących elementy systemów odwadniających, ujętych w dokumentacji projektowej, Wykonawca powinien, o ile wymagają tego warunki terenowe, wykonać urządzenia, które zapewnią odprowadzenie wód gruntowych i opadowych poza obszar robót ziemnych tak, aby zabezpieczyć grunty przed przewilgoceniem i nawodnieniem. Wykonawca ma obowiązek takiego wykonywania wykopów i nasypów, aby powierzchniom gruntu nadawać w całym okresie trwania robót spadki, zapewniające prawidłowe odwodnienie. Jeżeli, wskutek zaniedbania Wykonawcy, grunty ulegną nawodnieniu, które spowoduje ich długotrwałą nieprzydatność, Wykonawca ma obowiązek usunięcia tych gruntów i zastąpienia ich gruntami przydatnymi na własny koszt bez jakichkolwiek dodatkowych opłat ze strony Zamawiającego za te czynności, jak również za dowieziony grunt. Odprowadzenie wód do istniejących zbiorników naturalnych i urządzeń odwadniających musi być poprzedzone uzgodnieniem z odpowiednimi instytucjami Odwodnienie wykopów Technologia wykonania wykopu musi umożliwiać jego prawidłowe odwodnienie w całym okresie trwania robót ziemnych. Wykonanie wykopów powinno postępować w kierunku podnoszenia się niwelety. W czasie robót ziemnych należy zachować odpowiedni spadek podłużny i nadać przekrojom poprzecznym spadki, umożliwiające szybki odpływ wód z wykopu. O ile w dokumentacji projektowej nie zawarto innego wymagania, spadek poprzeczny nie powinien być mniejszy niż 4% w przypadku gruntów spoistych i nie mniejszy niż 2% w przypadku gruntów niespoistych. Należy uwzględnić ewentualny wpływ kolejności i sposobu odspajania gruntów oraz terminów wykonywania innych robót na spełnienie wymagań dotyczących prawidłowego odwodnienia wykopu w czasie postępu robót ziemnych. Źródła wody, odsłonięte przy wykonywaniu wykopów, należy ująć w rowy i /lub dreny. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 49

52 D Wykonanie wykopów Wody opadowe i gruntowe należy odprowadzić poza teren pasa robót ziemnych Wymagania dotyczące zagęszczenia w wykopach Zagęszczenie gruntu w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnych powinno spełniać wymagania, dotyczące minimalnej wartości wskaźnika zagęszczenia (I s ), podanego w tablicy 1. Tablica 1. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnych Strefa korpusu Minimalna wartość I s dla drogi GP bocznych i dojazdowych Górna warstwa o grubości 20 cm 1,03 1,00 Na głębokości od 20 do 50 cm od powierzchni robót ziemnych 1,00 0,97 Jeżeli grunty rodzime w wykopach i miejscach zerowych nie spełniają wymaganego wskaźnika zagęszczenia, to przed ułożeniem górnej warstwy nasypu albo warstwy technologicznej należy je dogęścić do wartości I s, podanych w tablicy 1. Jeżeli wartości wskaźnika zagęszczenia określone w tablicy 1 nie mogą być osiągnięte przez bezpośrednie zagęszczanie gruntów rodzimych, to należy podjąć środki w celu ulepszenia gruntu podłoża, umożliwiającego uzyskanie wymaganych wartości wskaźnika zagęszczenia. Podłoże należy ulepszyć spoiwem (cementem, wapnem lub aktywnymi popiołami) albo przez wymianę gruntu Ruch budowlany Nie należy dopuszczać ruchu budowlanego po dnie wykopu o ile grubość warstwy gruntu (nadkładu) powyżej rzędnych robót ziemnych jest mniejsza niż 0,3 m. Z chwilą przystąpienia do ostatecznego profilowania dna wykopu dopuszcza się po nim jedynie ruch maszyn wykonujących tę czynność budowlaną. Może odbywać się jedynie sporadyczny ruch pojazdów, które nie spowodują uszkodzeń powierzchni korpusu. Naprawa uszkodzeń powierzchni robót ziemnych, wynikających z niedotrzymania podanych powyżej warunków obciąża Wykonawcę robót ziemnych. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Badania i pomiary w czasie wykonywania robót. Sprawdzenie odwodnienia korpusu ziemnego polega na kontroli zgodności z wymaganiami pkt. 5.3 niniejszej ST oraz projektu. Szczególną uwagę należy zwrócić na: - właściwe ujęcie i odprowadzenie wód opadowych, - właściwe ujęcie i oprowadzenie wysiąków wodnych. Kontrola wykonania wykopów polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami projektu i mniejszych ST, a w szczególności na sprawdzeniu: - sposobu odspajania gruntu nie powodującego pogorszenia ich właściwości, - zapewnienia stateczności skarp Badania do odbioru korpusu ziemnego Częstość oraz zakres badań i pomiarów zawiera tablica 2. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 50

53 D Wykonanie wykopów Tablica 2. Częstość oraz zakres badań i pomiarów Lp. Badana cecha Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 2 Pomiar szerokości korpusu ziemnego Pomiar szerokości dna rowów 3 Pomiar pochylenia skarp 4 Pomiar równości powierzchni korpusu 5 Pomiar równości skarp Pomiar rzędnych powierzchni korpusu ziemnego Pomiar spadku podłużnego powierzchni korpusu lub dna rowu Badanie zagęszczenia gruntu 7. OBMIAR ROBÓT Pomiar taśmą, szablonem, łatą o długości 3 m i poziomicą lub niwelatorem, w odstępach co 200 m na prostych, w punktach głównych łuku, co 100 m na łukach o R 100 m co 50 m na łukach o R<100 m oraz w miejscach, które budzą wątpliwości Rzędne osi podłużnej jezdni i krawędzi co 20 m, a na odcinkach krzywoliniowych co 10 m niwelatorem Pomiar niwelatorem rzędnych w odstępach co 200 m oraz w punktach wątpliwych Wskaźnik zagęszczenia określać dla górnej warstwy o grubości 20 cm i na głębokości 20 do 50 cm od powierzchni robót ziemnych lecz nie rzadziej niż w trzech punktach na każde 1000 m 2 Jednostką obmiarową jest m 3 (metr sześcienny) wykonanego wykopu. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty ziemne uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 5 i 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1 m 3 wykopów w gruntach I-V kategorii obejmuje: prace pomiarowe i pomocnicze, oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, ręczne wykonanie wykopów w miejscach występowania sieci uzbrojenia, mechaniczne wykonanie wykopów, wywóz urobku na składowisko Wykonawcy i zagospodarowanie zgodnie z Ustawą o odpadach, odwodnienie wykopów na czas ich wykonania, plantowanie powierzchni skarp wykopu i dna rowu i skarp, profilowanie dna wykopu i rowów zagęszczenie powierzchni wykopu, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w ST, pełne umocnienie pionowych ścian wykopów liniowych o gł. Do 3 m wypraskami wraz z ich demontażem uporządkowanie miejsc prowadzonych robót. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Określenia. Symbole. Podział i opis gruntów Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 51

54 D Wykonanie wykopów 2. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntów 3. PN-B Grunty budowlane. Oznaczanie kapilarności biernej 4. PN-S Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania 5. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika piaskowego 6. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 7. BN-77/ Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu Inne dokumenty 8. Wykonanie i odbiór robót ziemnych dla dróg szybkiego ruchu, IBMiM, Warszawa Dz.U. Nr 43 Rozporządzenie MTiGM z dn w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. 10. Instrukcja badań podłoża gruntowego budowli drogowych i mostowych, GDDP,Warszawa Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM, Warszawa Wytyczne wzmacniania podłoża gruntowego w budownictwie drogowym, IBDiM, Warszawa Ustawa z dnia r. o odpadach (tekst jednolity DZ.U.nr39 poz.251 z 2007 r.) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 52

55 D Wykonanie nasypów SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D WYKONANIE NASYPÓW 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru nasypów w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą: - wykonania nasypów z gruntów kat. I lub II z pozyskaniem, transportem, formowaniem i zagęszczeniem; grunt z dokopu, - plantowanie (obrobienie na czysto) powierzchni skarp i korony nasypów Określenia podstawowe Budowla ziemna - budowla wykonana w gruncie lub z gruntu albo rozdrobnionych odpadów przemysłowych, spełniająca warunki stateczności i odwodnienia Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów Wysokość nasypu - różnica rzędnej terenu i rzędnej robót ziemnych, wyznaczonych w osi nasypu Nasyp niski - nasyp, którego wysokość jest mniejsza niż 1 m Wskaźnik zagęszczenia gruntu - wielkość charakteryzująca stan zagęszczenia gruntu, określona wg wzoru: ρ d I s = ρ ds gdzie: ρ d - gęstość objętościowa szkieletu zagęszczonego gruntu, (Mg/m 3 ), ρ ds - maksymalna gęstość objętościowa szkieletu gruntowego przy wilgotności optymalnej, określona w normalnej próbie Proctora, zgodnie z PN-B-04481, służąca do oceny zagęszczenia gruntu w robotach ziemnych, badana zgodnie z normą BN-77/ , (Mg/m 3 ) Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY Do wykonania nasypów należy stosować wyłącznie grunty które spełniają wymagania zawarte w PN-S i są zaakceptowane przez Inżyniera. Akceptacja powinna następować na bieżąco, w czasie trwania Robót ziemnych, na podstawie przedkładanych przez Wykonawcę wyników badań laboratoryjnych określonych w niniejszej ST. W przypadku stosowania materiałów o ograniczonej przydatności Wykonawca ma obowiązek uwzględnienia wszystkich zastrzeżeń dotyczących technologii i dopuszczonych miejsc wbudowania tych materiałów, określonych w PN-S (tablica 2). Wartość wskaźnika różnoziarnistości "U" gruntów użytych do budowy dolnych warstw nasypów powinna być większa od 3. Przydatne na górną warstwę nasypów o grubości co najmniej 0,5 m są grunty spełniające wymagania zawarte w tablicy 1. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 53

56 D Wykonanie nasypów Tablica 1 Wymagania dla gruntów Cecha gruntu Wymagania uziarnienie odpowiadające wymaganiom normy PN-86/B-02480, PN-B-11111, PN-B wskaźnik różnoziarnistości 3 wskaźnik piaskowy > 35 wodoprzepuszczalność > 8 m /dobę max. gęstość objętościowa > 1,6 g/cm 3 Badania przydatności gruntów do budowy nasypu powinno być przeprowadzone na próbkach pobranych z każdej partii przeznaczonej do wbudowania w korpus ziemny, pochodzącej z nowego źródła, jednak nie rzadziej niż jeden raz na 3000 m 3. W każdym badaniu należy określić właściwości podane w tablicy 2. Tablica 2 Wymagania dla gruntów Cecha gruntu skład granulometryczny zawartość części organicznych wilgotność naturalna wilgotność optymalna i maksymalna gęstość objętościowa szkieletu gruntowego granica płynności kapilarność bierna wskaźnik piaskowy Metody badań PN-B-04493:1966 BN-64/ : SPRZĘT 3.1. Sprzęt do robót ziemnych Wykonawca przystępujący do wykonania robót ziemnych powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu do: - odspajania i wydobywania gruntów (narzędzia mechaniczne, młoty pneumatyczne, zrywarki, koparki, ładowarki, wiertarki mechaniczne itp.), - jednoczesnego wydobywania i przemieszczania gruntów (spycharki, zgarniarki, równiarki, urządzenia do hydromechanizacji itp.), - transportu mas ziemnych (samochody wywrotki, samochody skrzyniowe, taśmociągi itp.), - sprzętu zagęszczającego (walce, ubijaki, płyty wibracyjne itp.) Dobór sprzętu zagęszczającego W tablicy 3 podano, dla różnych rodzajów gruntów, orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego. Sprzęt do zagęszczania powinien być zatwierdzony przez Inżyniera. Tablica 3. Orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego Rodzaje urządzeń zagęszczających Walce statyczne gładkie * Walce statyczne okołkowane * Rodzaje gruntu niespoiste: piaski, żwiry, pospółki grubość warstwy liczba przejść [ m ] n *** Uwagi o przydatności maszyn 0,1 do 0,2 4 do 8 1) - - 2) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 54

57 Walce statyczne ogumione * Walce wibracyjne gładkie ** Walce wibracyjne okołkowane ** Zagęszczarki wibracyjne ** Ubijaki szybkouderzające Ubijaki o masie od 1 do 10 Mg zrzucane z wysokości od 5 do 10 m 0,2 do 0,5 6 do 8 3) 0,4 do 0,7 4 do 8 4) 0,3 do 0,6 3 do 6 5) 0,3 do 0,5 4 do 8 6) 0,2 do 0,4 2 do4 6) 2,0 do 8,0 4 do 10 uderzeń w punkt D Wykonanie nasypów *) Walce statyczne są mało przydatne w gruntach kamienistych. **) Wibracyjnie należy zagęszczać warstwy grubości 15 cm, cieńsze warstwy należy zagęszczać statycznie. ***) Wartości orientacyjne, właściwe należy ustalić na odcinku doświadczalnym. Uwagi: 1) Do zagęszczania górnych warstw podłoża. Zalecane do codziennego wygładzania (przywałowania) gruntów spoistych w miejscu pobrania i w nasypie. 2) Nie nadają się do gruntów nawodnionych. 3) Mało przydatne w gruntach spoistych. 4) Do gruntów spoistych przydatne są walce średnie i ciężkie, do gruntów kamienistych - walce bardzo ciężkie. 5) Zalecane do piasków pylastych i gliniastych, pospółek gliniastych i glin piaszczystych. 6) Zalecane do zasypek wąskich przekopów 4. TRANSPORT Grunt można przewozić dowolnymi środkami transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Dostawy materiału na nasypy Wykonawca jest zobowiązany do prowadzenia kontroli dostaw oraz wykonania zgodnie z ustaloną w Programie Zapewnienia Jakości częstotliwością laboratoryjnych badań kontrolnych. Wyniki tych badań należy przekazywać w określonym trybie nadzorowi. W Umowie z dostawcą (producentem) oraz w Programie Zapewnienia Jakości należy jednoznacznie określić sposób postępowania w przypadku dostawy materiału niezgodnego z wymaganiami niniejszej specyfikacji. Pochodzenie materiału i jego jakość powinny być wcześniej zaaprobowane przez Inżyniera. Wykonawca powinien zaproponować źródło (źródła) dostaw materiałów oraz przedstawić wyniki badań jakości w ramach PZJ Zakres wykonywanych robót Warunki ogólne Wykonywanie nasypów może nastąpić po wykonaniu robót przygotowawczych zgodnie ze Specyfikacją Techniczną D po wyrażeniu zgody przez Inżyniera. Przed przystąpieniem do budowy nasypu należy w obrębie jego podstawy zakończyć roboty przygotowawcze, określone w ST D Roboty przygotowawcze. Wykonawca powinien skontrolować wskaźnik zagęszczenia gruntów rodzimych, zalegających w górnej strefie podłoża nasypu, do głębokości 0,5 metra od powierzchni terenu. Minimalna wartość wskaźnika zagęszczenia powinna wynosić 0,97. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 55

58 D Wykonanie nasypów Jeżeli wartość wskaźnika jest mniejsza Wykonawca dogęści podłoże tak, aby wymagania zostały osiągnięte Wykonanie nasypów W celu zapewnienia stateczności nasypu i jego równomiernego osiadania, należy przestrzegać następujących zasad: - styk dwóch przyległych części nasypu, wykonanych z różnorodnych gruntów wykonać przy pomocy stopni wg punktu , - górną warstwę nasypu o grubości co najmniej 0,50 m wykonać z materiału o własnościach określonych w punkcie 2.2, - grunt przewieziony w miejsce wbudowania musi być bezzwłocznie wbudowany w nasyp, - nasypy należy wykonać metodą warstwową, - nasypy powinny być wznoszone równomiernie na całej szerokości każdej strony drogi - grubość warstwy w stanie luźnym powinna być odpowiednio dobrana w zależności od rodzaju gruntu i sprzętu użytego do zagęszczania, - przystąpienie do układania kolejnej warstwy nasypu może nastąpić dopiero po dokonaniu odbioru warstwy poprzedniej, - grunty o różnych właściwościach należy układać w oddzielnych warstwach, - grunty spoiste należy wbudowywać w dolne warstwy nasypów, a grunty niespoiste w górne, - warstwy gruntu przepuszczalnego należy układać poziomo, a warstwy gruntu mało przepuszczalnego ze spadkiem górnej powierzchni około 4 %, - ukształtowanie powierzchni warstwy powinno uniemożliwiać lokalne gromadzenie się wody Wykonanie nasypów nad przepustami Nasypy w obrębie przepustów należy wykonywać jednocześnie z obu stron przepustu z jednakowych, dobrze zagęszczonych poziomych warstw gruntu. Dopuszcza się wykonanie przepustów z innych poprzecznych elementów odwodnienia w przekopach (wcinkach) wykonanych w poprzek uformowanego nasypu. W tym przypadku podczas wykonania nasypu w obrębie przekopu należy wykonać w jego skarpie stopnie o szerokości do 1,0 metra. Spadek górnej powierzchni stopni powinien wynosić 4% ±1% w kierunku zgodnym z pochyleniem skarpy. Wycięcie stopni obowiązuje zawsze przy wykonywaniu styku dwóch przyległych części nasypu, wykonanych z gruntów o różnych właściwościach lub w różnym czasie Poszerzenie nasypu Przy poszerzeniu istniejącego nasypu należy wykonywać w jego skarpie stopnie o szerokości do 1,0 m. Spadek górnej powierzchni stopni powinien wynosić 4% ±1% w kierunku zgodnym z pochyleniem skarpy. Wycięcie stopni obowiązuje zawsze przy wykonywaniu styku dwóch przyległych części nasypu, wykonanych z gruntów o różnych właściwościach lub w różnym czasie Wymagana dokładność wykonania nasypów Szerokość korony drogi nie powinna różnić się od szerokości projektowanej, więcej niż o 10 cm, a krawędź korony nie powinna mieć widocznych załamań. Pochylenie skarp nasypów nie może się różnić od projektowanych pochyleń więcej niż o 10%. Powierzchnie skarp nie powinny mieć większych wklęśnięć niż 10 cm. Szerokość i głębokość rowów nie powinna różnić się od projektowanych, więcej niż o 5 cm. Spadek dna rowów powinien być zgodny z zaprojektowanym z dokładnością do 0.05% Zagęszczanie gruntów a) Wymagania dotyczące zagęszczenia gruntów w nasypach. Wskaźnik zagęszczenia gruntów w nasypach, określony według normy BN :1977, powinien na całej szerokości korpusu spełniać wymagania podane w tablicy poniżej. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 56

59 Tablica 4. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia gruntu w nasypach D Wykonanie nasypów Strefa nasypu Minimalna wartość I s kategoria ruchu KR 3-6 kategoria ruchu KR 1-2 Górna warstwa o grubości 20 1,00 1,03* cm Niżej leżące warstwy nasypu do głębokości od powierzchni 1,00 0,97 robót ziemnych: 2,0 m Warstwa nasypu od powierzchni robot ziemnych 0,97 0,95 poniżej: 2,0 m Pobocza gruntowe 1,00 0,97 *) Wartość 1,03 dotyczy wyłącznie drogi wojewódzkiej. Jeżeli zagęszczenie warstwy jest mniejsze od wymaganego, wówczas wykonawca powinien spulchnić warstwę, doprowadzić grunt do wilgotności optymalnej i ponownie zagęścić. Jeżeli powtórne zagęszczenie nie spowoduje uzyskania wymaganych wskaźników zagęszczenia Wykonawca powinien usunąć warstwę i wbudować nowy grunt. b) Wtórny moduł odkształcenia (E 2 ) Dla kontroli nośności i zagęszczenia podłoża nasypów należy stosować jako kryterium zastępcze metody obciążeń płytowych wg załącznika do normy na roboty ziemne albo inne metody zaakceptowane przez Inżyniera. Stosunek wtórnego i pierwotnego modułu nie powinien przekraczać 2,2 dla I S 1,0 i 2,5 dla I S < 1,0 Wtórny moduł odkształcenia w zależności od kategorii ruchu wynosi: - dla KR1 i 2 E MPa - dla KR 3-6 E MPa Wykonanie zagęszczenia gruntów a) Wilgotność zagęszczanego gruntu. Wilgotność gruntu w czasie jego zagęszczania powinna być zbliżona do optymalnej. Wilgotność optymalną gruntu i jego gęstość, należy określić laboratoryjnie wg PN-B-04481:1988 Grunty budowlane. Badania próbek gruntu. Wilgotność gruntu w czasie zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej, z tolerancją: - w gruntach niespoistych ±2 % - w gruntach mało i średnio spoistych +0 %, 2 % - w mieszaninach popiołowo-żużlowych +2 %, 4 % b) Grubość warstw zagęszczanego gruntu. Grubość warstw zagęszczanego gruntu w nasypie oraz liczbę przejazdów maszyny zagęszczającej, należy określić doświadczalnie dla każdego rodzaju gruntu i typu maszyn zgodnie z zasadami podanymi w punkcie d) Rozścielone warstwy gruntu o ustalonej grubości, zagęszcza się poczynając od krawędzi nasypu w kierunku osi drogi, aż do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia. c) Równomierność zagęszczania. Do osiągnięcia równomiernego zagęszczania gruntu należy: - rozścielać grunt warstwami poziomymi, - warstwy nasypanego gruntu zagęszczać na całej ich szerokości, - warstwy gruntu zagęszczać od krawędzi ku środkowi nasypu. d) Próbne zagęszczenie Odcinek doświadczalny dla próbnego zagęszczenia gruntu o minimalnej powierzchni 300 m 2, powinien być wykonany na terenie oczyszczonym z gleby, na którym układa się grunt czterema pasmami o szerokości od 3,5 do 4,5 m każde. Poszczególne warstwy Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 57

60 D Wykonanie nasypów układanego gruntu powinny mieć w każdym pasie inną grubość z tym, że wszystkie muszą mieścić się w granicach właściwych dla danego sprzętu zagęszczającego. Wilgotność gruntu powinna być równa optymalnej z tolerancją podaną w punkcie a). Grunt ułożony na poletku według podanej wyżej zasady powinien być następnie zagęszczony, a po każdej serii przejść maszyny należy określić wskaźniki zagęszczenia, dopuszczając stosowanie innych, szybkich metod pomiaru (sonda izotopowa, ugięciomierz udarowy po ich skalibrowaniu w warunkach terenowych). Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia należy wykonać co najmniej w 4 punktach, z których co najmniej 2 powinny umożliwić ustalenie wskaźnika zagęszczenia w dolnej części warstwy. Na podstawie porównania uzyskanych wyników zagęszczenia z wymaganiami podanymi w punkcie dokonuje się wyboru sprzętu i ustala się potrzebną liczbę przejść oraz grubość warstwy rozkładanego gruntu Dokop Miejsce dokopu gruntu wymaga akceptacji Inżyniera. Miejsce powinno być tak dobrane, aby uzyskać najkrótszą możliwą odległość transportu. Pozyskiwanie gruntu z dokopu może rozpocząć się dopiero po zbadaniu przydatności gruntu oraz po pisemnej zgodzie Inżyniera. Grunty nieprzydatne do budowy nasypów nie powinny być odspajane, chyba że wymaga tego dostęp do gruntu przydatnego. Odspajane grunty nieprzydatne powinny być złożone w sposób wynikający z umowy Wykonawcy i właściciela dokopu. Roboty ziemne na terenie dokopu nie będą włączone do obmiaru. O ile to konieczne dokop należy odwodnić. Wszystkie koszty pozyskania gruntu z dokopu, a w tym odwodnienia, dróg tymczasowych, utrzymania dokopu i zagospodarowania go po zakończeniu jego eksploatacji Wykonawca uwzględni w cenie nasypu z gruntu z dokopu Plantowanie powierzchni skarp i korony nasypów Plantowanie wykonać ręcznie przy pomocy drobnego sprzętu (grabie, łopaty); doprowadzić skarpy do kształtu zgodnego z dokumentacją projektową. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Kontrole i badania w trakcie wykonywania robót Badania w czasie prowadzenia robót polegają na sprawdzeniu przez Inżyniera na bieżąco, w miarę postępu robót, jakości używanych przez Wykonawcę materiałów i zgodności wykonywanych robót ziemnych z Dokumentacją Projektową i wymaganiami niniejszej specyfikacji Sprawdzenie prac przygotowawczych Sprawdzenie to polega na skontrolowaniu zgodności z wymaganiami podanymi w pkt Kontrola prawidłowości wykonania dotyczy także następujących prac: a) sprawdzenia zgodności warunków geotechnicznych z podanymi w projekcie i ustalenia ewentualnych zmian, b) skontrolować czy wykonano wycięcia stopni w skarpach, zgodnie z wymaganiami podanymi w p , c) stwierdzić czy wykonano zagęszczenie podłoża pod nasyp zgodnie z wymaganiami podanymi w p Badanie dostaw materiałów na nasypy Wykonawca wykona badania zapisane w p. 2 jeden raz na 3000 m Sprawdzenie wykonywania nasypów Sprawdzenie to polega na skontrolowaniu zgodności z wymaganiami podanymi w punktach oraz Sprawdzenie to powinno następować, co 50 m Sprawdzenie zagęszczenia gruntów Wykonawca skontroluje zagęszczenie warstwy nie rzadziej niż w 3 punktach na 1000 m 2 warstwy. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 58

61 D Wykonanie nasypów Laboratorium Inżyniera zbada wskaźnik zagęszczenia podłoża w nasypach dla każdej warstwy zgodnie z pkt i 5.2.4, oraz raz w trzech punktach na 2000 m 2 warstwy w przypadku określania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia dla korpusu z PN S-02205:1998. Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia I s powinno być przeprowadzone wg BN :1977, a oznaczenie modułów odkształcenia według PN-S Moduły odkształcenia oblicza się z następujących wzorów: gdzie: E 1 = (3* p/4* s)*d E 2 = (3* p 2 /4* s 2 )*D E 1 - moduł pierwotny odkształcenia [MPa], E 2 - moduł wtórny odkształcenia [MPa], p - różnica nacisków w pierwszym cyklu obciążania [MPa], p 2 - różnica nacisków w drugim cyklu obciążania [MPa], s - przyrost osiadań odpowiadający różnicy nacisków p [mm], s 2 - przyrost osiadań odpowiadający różnicy nacisków p 2 [mm], D - średnica płyty [mm]. Stosunek wtórnego i pierwotnego modułu odkształcenia mierzonego przy użyciu płyty o średnicy 30cm nie powinien przekraczać 2.2. Wyniki kontroli zagęszczenia robót Wykonawca powinien wpisywać do dokumentów laboratoryjnych. Prawidłowość zagęszczenia konkretnej warstwy nasypu lub podłoża pod nasypem powinna być potwierdzona przez Inżyniera wpisem w dzienniku budowy Badania w czasie odbioru nasypów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów do odbioru korpusu ziemnego podaje tablica 5. Tablica 5. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanych robót ziemnych Lp. Badana cecha Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Pomiar szerokości korpusu ziemnego Pomiar taśmą, szablonem, łatą o długości 3 m i poziomicą lub niwelatorem, w odstępach co 200 m na prostych, w punktach głównych łuku, co 100 m na łukach o R 100 m co 50 m na łukach o R < 100 m oraz w miejscach, które budzą wątpliwości 2 Pomiar szerokości dna rowów 3 Pomiar rzędnych powierzchni korpusu ziemnego 4 Pomiar pochylenia skarp 5 Pomiar równości powierzchni korpusu 6 Pomiar równości skarp 7 Pomiar spadku podłużnego powierzchni korpusu lub dna rowu Pomiar niwelatorem rzędnych w odstępach co 200 m oraz w punktach wątpliwych 8 Badanie zagęszczenia gruntu Wskaźnik zagęszczenia określać dla każdej ułożonej warstwy lecz nie rzadziej niż w trzech punktach na 1000 m 2 warstwy Sprawdzenie dokumentów kontrolnych Sprawdzenie dokumentów kontrolnych dotyczy: a) oznaczeń laboratoryjnych, b) dziennika budowy, c) dzienników laboratorium Wykonawcy, d) protokółów odbiorów Robót zanikających i ulegających zakryciu Sprawdzenie przekroju poprzecznego i szerokości korpusu ziemnego Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 59

62 D Wykonanie nasypów Sprawdzenie przeprowadza się wg zasad opisanych w tablicy 3. Stwierdzone w czasie kontroli odchylenia od Dokumentacji Projektowej nie mogą przekraczać wartości dopuszczalnych w punkcie Sprawdzenie spadków podłużnych trasy Kontrolę spadków podłużnych należy oprzeć na ocenie rzędnych wysokościowych korony korpusu oraz rowów. Odchylenie od rzędnych projektowanych nie powinno być większe niż: - dla podłoża nawierzchni 2 cm, +0 cm, - rzędne profilu dna rowu 3 cm, +1 cm Sprawdzenie zagęszczenia gruntów i nośności Sprawdzenie przeprowadza się na podstawie wyników podanych w dokumentach kontrolnych oraz przez przeprowadzenie wyrywkowych badań bezpośrednich. Kontrolę zagęszczenia gruntów przeprowadza się według metod podanych w pkt Zagęszczenie gruntów na ocenianym odcinku uznaje się za zgodne z wymaganiami, jeśli wartości wskaźników zagęszczenia I s oraz stosunki modułów odkształcenia spełniać będą warunki podane w pkt a. i b Sprawdzenie skarp Sprawdzenie wykonania skarp należy przeprowadzić, kontrolując zgodność pochyleń z Dokumentacją Projektową. Dopuszczalne odchylenia od wymaganego pochylenia podano w punkcie OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest: - wykonania nasypów m 3, - plantowanie (obrobienie na czysto) powierzchni skarp i korony nasypów m ODBIÓR ROBÓT Wykonanie nasypów odbiera się na warunkach robót zanikających. Roboty ziemne związane z wykonaniem nasypów uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową jeżeli wszystkie wyniki badań są zgodne z wymaganiami określonymi w punkcie 2, 5 i 6 ST. Jeżeli chociaż jedno z wymagań określonych w ST nie jest spełnione Wykonawca zobowiązany jest do doprowadzenia ich do wymagań na własny koszt. Usuwanie wad i usterek Wykonawca wykonuje w terminie ustalonym z Inżynierem. Jeżeli stwierdzone usterki nie wpływają istotnie na pogorszenie warunków jakościowych Inżynier może dokonać potrącenia za jakość bez potrzeby ich usuwania. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena nasypu z gruntu z dokopu obejmuje: - prace pomiarowe i przygotowawcze, - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - zakup i transport gruntu z dokopu na miejsce wbudowania, - odspojenie gruntu i załadunek na środki transportu oraz rozładunek, - koszt wbudowania gruntu w nasyp, - koszt robót na terenie dokopu i koszt utrzymania dokopu, - zagęszczenie poszczególnych warstw nasypu, - formowanie nasypu do wymaganego kształtu, - profilowanie poboczy, - wykonanie wymaganych badań i pomiarów, - uporządkowanie miejsc prowadzonych robót, - odwodnienie dokopu, drogi tymczasowe w dokopie, - zagospodarowanie dokopu po zakończeniu eksploatacji, - inne nie wymienione koszty pozyskania gruntu z dokopu, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 60

63 - dogęszczenie podłoża nasypu, - doprowadzenie gruntu do wilgotności optymalnej, - wykonanie odcinka doświadczalnego do próbnego zagęszczenia. Cena wykonania plantowania powierzchni skarp i korony nasypów obejmuje: - prace przygotowawcze i pomiarowe, - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - plantowanie skarp i korony nasypów, - wykonanie niezbędnych pomiarów i badań, - uporządkowanie miejsc prowadzonych robót. D Wykonanie nasypów 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Określenia. Symbole. Podział i opis gruntów 2. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntów 3. PN-B Grunty budowlane. Oznaczanie kapilarności biernej 4. PN-S Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania 5. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika piaskowego 6. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 7. BN-77/ Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu Inne dokumenty 8. Wykonanie i odbiór robót ziemnych dla dróg szybkiego ruchu, IBD i M W- wa Dz.U. Nr 43 Rozporządzenie MTiGM z dn w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 61

64 D Przepusty stalowe z blachy falistej SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D PRZEPUSTY STALOWE Z BLACHY FALISTEJ 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem przepustów stalowych z blachy falistej w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą prowadzenia robót przy wykonaniu przepustów z rur stalowych spiralnie karbowanych pod koroną drogi i obejmują: - wykonanie ławy żwirowej, - wykonanie przepustu z rur stalowych spiralnie karbowanych 800 mm, - wykonanie zasypki z mieszanki żwirowej, - wykonanie zasypki zapierającej z pospółki, - umocnienie ścian wykopów liniowych grodzicami stalowymi wbijanymi pionowo wraz z wyciąganiem grodzic, 1.4. Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej ST są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami i ST D-M "Wymagania ogólne" Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, ST i poleceniami Inspektora Nadzoru. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne". 2. MATERIAŁY Rury średnicy 800 mm wykonane ze stali cynkowanej zgodnie z normą SS-EN Fe PO2 G Z 600. Należy stosować wyłącznie rury (blachy) zabezpieczone antykorozyjnie przez cynkowanie na gorąco zabezpieczone dodatkowo warstwą polimerową. Tablica 1. Właściwości fizyczno-mechaniczne rur i blach: L.p Właściwości Odchylenie średnicy rur od nominalnej wartości Deformacja średnicy wewnętrznej rury po zabudowie w gruncie Maksymalna deformacja średnicy rury przy pełnym powrocie nominalnego wymiaru po odciążeniu Stan powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej Sposób określania według Procedura IBDiM Nr TWm-11/97 Procedura IBDiM Nr TWm-11/97 Procedura IBDiM Nr TWm-11/97 Procedura IBDiM Nr TWm-11/97 Jednostka % wymiaru średnicy % wymiaru średnicy % wymiaru średnicy - Wymagana wartość 0,5 0,5 20,0 bez zarysowań, uszkodzeń Zewnętrzna powierzchnia rur (blach) wykształcona jest w formie spiralnego karbu usztywniającego oraz wymuszającego współpracę rur z otaczającym gruntem. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 62

65 D Przepusty stalowe z blachy falistej Paski łączące powinny być wykonane ze stali o takich parametrach (jakość, grubość) jak rura i powinny być zgodne z normą SS-EN Fe PO2. Składowanie rur: Rury należy składować w sposób zabezpieczający przed uszkodzeniem mechanicznym, Podłoże, na którym składowane są rury, musi być równe tak, aby rura spoczywała na karbach na całej długości, Rury można składować warstwowo przy wysokości do 3,2 m, Rury muszą posiadać Aprobatę Techniczną IBDiM Na podbudowę pod rury należy użyć pospółki, fundamentu pod elementy rurowe o maksymalnej średnicy ziaren 20 mm - wymagania jak w PN-B-11111: Do umocnienia skarp należy zastosować narzut kamienny 7,5 cm gr. 15 cm. Do umocnieni dna rowu należy zastosować narzut kamienny 7,5 cm gr. 30 cm. Na zasypkę należy stosować kruszywo mrozoodporne (mieszanka żwirowa), o frakcji zawierającej się w przedziale 0 32 mm i wskaźniku różnoziarnistości D5. 3. SPRZĘT 3.1. Sprzęt do robót ziemnych Roboty ziemne mogą być wykonane ręcznie lub przy użyciu sprzętu mechanicznego zapewniającego wymaganą dokładność wykonania robót wg ST D Sprzęt do zagęszczania Tablica 2 Sprzęt do zagęszczenia Urządzenie zagęszczające Minimalna liczba zagęszczeń Maksymalna grubość warstwy po zagęszczeniu (m) Minimalna grubość warstwy ochronnej nad górną ścianką przepustu (m) Ubijak ręczny 15 kg 4 0,15 0,15 Ubijak wibracyjny 70 kg 4 0,30 0,25 Płyta wibracyjna 50 kg 4 0,10 0,10 Płyta wibracyjna 100 kg 4 0,15 0,10 Płyta wibracyjna 200 kg 4 0,20 0,15 Płyta wibracyjna 400 kg 4 0,30 0,25 Płyta wibracyjna 600 kg 4 0,40 0,40 Walec wibracyjny o obciążeniu statycznym 15 kn/m 2 6 0,35 0,50 Walec wibracyjny o obciążeniu statycznym 15 kn/m 2 6 0,60 1, Żuraw na podwoziu samochodowym do rozładunku i układania rur. 4. TRANSPORT Transport blach falistych oraz ich załadowanie i wyładowanie musi być wykonane starannie, tak aby nie uszkodzić fabrycznej powłoki ochronnej blach. Nie wolno uderzać blachami o twarde i ostre przedmioty oraz nie wolno ich ciągnąć po gruncie. Śruby, nakrętki, podkładki należy przewozić w warunkach zabezpieczających wyroby przed korozją i uszkodzeniami mechanicznymi. W przypadku stosowania do transportu palet, opakowania powinny być zabezpieczane przed przemieszczaniem się np. za pomocą taśmy stalowej lub folii termokurczliwej. Rury i złączki należy przewozić zgodnie z instrukcją Producenta. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 63

66 D Przepusty stalowe z blachy falistej Kruszywo na podsypkę i zasypkę oraz materiał do umocnienia wlotu i wylotu należy przewozić samowyładowczymi środkami transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Sytuacyjno-wysokościowe wyznaczenie robót Roboty pomiarowe należy wykonać w oparciu o Dokumentację Projektową Wykonanie wykopu Wykop wykonany będzie mechanicznie lub ręcznie przy czym ostatnie 20 cm wykopu ponad rzędną posadowienia przepustu należy wykonać ręcznie nie naruszając struktury gruntu rodzimego zalegającego w podłożu. Dno wykopu powinno być wyrównane z dokładnością do ±2 cm. Dno wykopu musi mieć nadany spadek zgodnie z kierunkiem przepływu wody Wykonanie podłoża pod przepust Podłoże znajdujące się bezpośrednio pod przepustem musi być wykonane z gruntu mrozoodpornego. Na podsypkę należy użyć pospółki o maksymalnej średnicy ziarn 20 mm. Grubość podsypki musi wynosić 30 cm, a w miejscu złączki (bezpośrednio pod złączką) 25 cm. Podsypki nie wolno wykonywać w przemarzniętym wykopie. W przypadku występowania pod przepustem gruntów przemarzających o charakterze wysadzinowym, pod przepustem należy wykonać warstw izolacyjną z gruntów niewysadzinowych, w klasie różnoziarnistości D>5 o grubości równej co najmniej głębokości przemarzania Układanie rur Rury należy układać na dnie wykopu, po uprzednim przygotowaniu podłoża i zniwelowaniu poziomu posadowienia i wytyczeniu osi przepustu. Ponieważ końce rury mają wykonane ścięcia dostosowujące jej wlot i wylot do kształtu nasypu i kąta przecięcia osi przepustu z nasypem, należy zwrócić uwagę na prawidłowe jej ustawienie. W przypadku, gdy rura ma łączenia to należy sprawdzić czy w czasie układania nie doszło do rozluźnienia połączeń. Rura po ułożeniu musi zostać ustabilizowana w taki sposób, aby nie zmieniała swojego położenia w czasie zasypywania. Dopuszczalne tolerancje dotyczące odchyłek ułożenia rur w planie i profilu oraz rzędnych wlotu i wylotu muszą być zgodne z obowiązującymi normami i przepisami. Należy również uważać przy wkładaniu rury do wykopu, aby nie uszkodzić jej o występy skalne lub inne twarde przedmioty. Złączki zakłada się na koniec rury w pozycji otwartej tak, aby mogły przyjąć kolejny koniec rury. Kolejną rurę dostawia się do końca poprzedniej, na której założona jest złączka z odstępem nie większym niż 5 mm Wykonanie zasypki Wykop na całej szerokości, co najmniej do wysokości 35 cm należy zasypać kruszywem mrozoodpornym o frakcji zawierającej się w przedziale 0 32 mm i wskaźniku różnoziarnistości D>5. Zastosować mieszanki żwirowe. Wymagane jest by maksymalna średnica ziaren kruszywa układanego bezpośrednio na rurze nie przekraczała wielkości skoku śruby karbu zewnętrznego. Jeśli całkowita grubość poziomu nad przepustem nie przekracza 1,0 m to nasypka na całej wysokości musi spełniać podane wyżej wymagania. Szczególnie starannie należy wykonać zasypkę bezpośrednio wspierającą przepust, w obszarze ograniczonym ćwiartką koła. Materiał na zasypkę w tym obszarze musi mieć takie same parametry jak podsypka pod przepustem. W celu zwiększenia trwałości przepustu i uniknięcia korozji jego powierzchni zewnętrznych, zalecane jest stosowanie jako zasypki materiałów mających wskaźnik ph 7. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 64

67 D Przepusty stalowe z blachy falistej Podczas zagęszczania zasypki należy stale kontrolować wymiary wewnętrzne przepustu. Kontrolę taką wykonuje się systemem pomiarowym w pionie i poziomie, w wielu punktach przekroju poprzecznego. Nie dopuszcza się przemieszczeń większych niż 1% w dowolnym kierunku od pierwotnego kształtu. Arkusze blachy nie powinny stracić swej pierwotnej krzywizny. Szczególnie należy unikać tworzenia się nawet niewielkich załamań w kierunku do wewnątrz przepustu, w miejscach styków arkuszy łączonych na śruby. W przypadku wystąpienia zmian wymiarów wewnętrznych przepustu należy dociągnąć śruby, które mogły ulec poluzowaniu podczas wykonywania zasypki. Zasypka powinna być wykonana warstwami z materiału homogenicznego z zagęszczeniem. Stopień zagęszczenia zasypki i nasypki powinien wynosić 0,98 według normalnej próby Proctora. Przy wykonywaniu przepustu należy przestrzegać następujących zasad: zasypka powinna być wykonywana równomiernie i równocześnie z obu stron przepustu, zasypka powinna być wykonywana warstwami o grubości max 30 cm, zagęszczonymi do wskaźnika zagęszczenia 0,95 (w strefie bezpośrednio przy rurze) oraz 0,98 w pozostałej strefie, podczas zagęszczania zasypki, podczas zagęszczania zasypki kontrolować rzędne posadowienia przepustu nie dopuszczając do jego wypychania bądź przemieszczania poziomego, grunt zasypki niewysadzinowy piasek gruboziarnisty bądź mieszanka piaskowo żwirowa o klasie niejednorodności D5. Frakcja 0 32 mm. 6. KONTROLA JAKOŚCI 6.1. Aprobata techniczna Dostawca rur stalowych spiralnie karbowanych winien dostarczyć aprobatę techniczną do zakupionych materiałów Kontrola i badania w trakcie robót Kontrola i badania w trakcie robót w szczególności obejmuje: - zgodność wykonywanych robót z dokumentacją projektową, - prawidłowość wykonania wykopów pod kątem właściwych rzędnych oraz spadków (min. 1%) z dokładnością + 2 cm, - prawidłowość wykonania i zagęszczenia podbudowy w wykopie z pospółki w trzech miejscach, wskaźnik zagęszczenia 0,98, - prawidłowość wykonania górnej warstwy podbudowy relatywnie luźnej o grubości min. równej wysokości karbu rury, - prawidłowość wyprofilowania kształtu podłoża w dostosowaniu do kształtu spodu przepustu, - ułożenie oraz połączenie opaską zaciskową odcinków rur kontrolując rzędne wlotu i wylotu oraz prawidłowe założenie opaski łączącej, - prawidłowość wykonania zasypki i uformowania korony drogi, wskaźnik zagęszczenia 0,95 (w strefie bezpośrednio przy rurze) oraz 0,98 w pozostałej strefie przepustu, - prawidłowości wstępnego montażu elementów przepustu, - sposobu umieszczania śrub łączących blachy, - poprawności dokręcania śrub, - prawidłowości posadowienia przepustu na podłożu lub podsypce, w przypadku przeniesienia przepustu z miejsca montażu znajdującego się poza miejscem ostatecznej lokalizacji przepustu. Materiały przeznaczone do wbudowania, pomimo posiadania atestów oraz świadectw dopuszczenia do stosowania w budownictwie drogowym i mostowym, każdorazowo przed wbudowaniem muszą uzyskać akceptację Inżyniera. Akceptacja partii materiałów do wbudowania polega na wizualnej ocenie stanu materiałów dokonanej przez Inżyniera oraz udokumentowaniu jej wpisem do Dziennika Budowy Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 65

68 D Przepusty stalowe z blachy falistej 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiaru robót jest: - wykonanie ławy żwirowej m 3, - wykonanie przepustu z rur stalowych spiralnie karbowanych - m, - wykonanie zasypki z mieszanki żwirowej m 3, - wykonanie zasypki zapierającej z pospółki m 3, - umocnienie ścian wykopów liniowych grodzicami stalowymi wbijanymi pionowo wraz z wyciąganiem grodzic m 2, - oczyszczenie z namułu przepustu - m. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne". 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania przepustu obejmuje: dostarczenie na miejsce budowy sprzętu potrzebnego do wykonania przepustu, zakup rur stalowych spiralnie karbowanych (wraz ze złączkami) oraz innych materiałów koniecznych do wykonania przepustów, transport, rozładunek i składowanie elementów i materiałów do wykonania powyższego przepustu, oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, wyznaczenie na podstawie dokumentacji miejsca wykonywania przepustu, wykonanie w wykopie ławy żwirowej pod rury, ułożenie na wykonanej podbudowie i podsypce odcinków rur stalowych spiralnie karbowanych i połączenie ich opaską łączącą, zasypanie wykonanego przepustu mieszanką żwirową, wykonanie zasypki zapierającej z pospółki, uformowanie i zagęszczenie korpusu drogi, dowóz na plac budowy betonu, rur, kamienia oraz kruszywa na zasypkę, umocnienie ścian wykopów liniowych grodzicami stalowymi wbijanymi pionowo wraz z wyciąganiem grodzic, oczyszczenie przepustu z namułu z wywozem na składowisko Wykonawcy z zagospodarowaniem zgodnie z Ustawą o odpadach. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Załącznik do zarządzenie nr 9 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 18 marca 2004 r. - Zalecenia projektowe i technologiczne dla podatnych konstrukcji inżynierskich z blach falistych. SS-EN Niskowęglowe arkusze stalowe formowane na zimno pokrywane ciągle w gorącej kąpieli cynkowej - Techniczne warunki dostaw SS Taśmy i blachy stalowe pokrywane ciągle w gorącej kąpieli aluminiowo cynkowej (AZ) Techniczne warunki dostaw Procedura IBDiM-TWm-10/97 Sprawdzanie wyglądu powierzchni rur Procedura IBDiM-TWm-11/97 Sprawdzanie wymiarów rur Wymagania i zalecenia dotyczące wykonania betonów do konstrukcji mostowych GDDP, PN-B Cement. Cement powszechnego użytku PN-B Kruszywa mineralne do betonu Katalog Powtarzalnych Elementów Drogowych CBPBDiM W-wa, Rozporządzenie MTiGM z dnia 12 listopada 1992 w sprawie zarządzania ruchem na drogach (Dz.U. nr 92 z 1992 r. z późniejszymi zmianami), BN-75/ Składowanie materiałów, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 66

69 D Przepusty stalowe z blachy falistej PN-S Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania PN-B Kamień dla budownictwa i drogownictwa. Podział i zastosowanie wg własności fizyczno-mechanicznych PN-B Tolerancja wymiarowa w budownictwie. Tolerancja wymiarów elementów budowlanych z betonu PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie nasiąkliwości wodą PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie mrozoodporności metodą bezpośrednią PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie wytrzymałości na ściskanie PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie ścieralności na tarczy Boehmego PN-B Kruszywa mineralne. Piaski do zapraw budowlanych PN-B Beton zwykły PN-B Roboty betonowe i żelbetowe. Wymagania techniczne PN-B Nieniszczące badania konstrukcji z betonu. Metoda ultradźwiękowa badania wytrzymałości betonu na ściskanie PN-B Metoda sklerometryczna badania wytrzymałości betonu na ściskanie za pomocą młotka SCHMIDTA typu N PN-B Kruszywa mineralne do betonu PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczenie zawartości zanieczyszczeń obcych PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości pyłów mineralnych PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczenie składu ziarnowego PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczenie kształtu ziarn PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczenie nasiąkliwości PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczenie reaktywności alkalicznej PN-B Materiały kamienne. Brukowiec PN-B Kruszywo mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Żwir i mieszanka PN-B Kruszywo mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych PN-B Kruszywo mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych. Piasek PN-B Zaprawy budowlane zwykłe PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności PN-B Domieszki do betonu. Klasyfikacja i określenia PN-B Roztwór asfaltowy do gruntowania PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw PN-C Lepik asfaltowy bez wypełniaczy stosowany na gorąco PN-D Surowiec drzewny. Drewno tartaczne iglaste PN-D Tarcica iglasta ogólnego przeznaczenia PN-D Tarcica liściasta ogólnego przeznaczenia PN-H Walcówka i pręty stalowe do zbrojenia betonu PN-M Podkładki okrągłe dokładne PN-M Podkładki kwadratowe w konstrukcjach drewnianych PN-M Podkładki okrągłe dokładne PN-M Śruby, wkręty i nakrętki. Własności mechaniczne śrub i wkrętów PN-M Śruby ze łbem kwadratowym PN-M Wkręty do drewna ze łbem stożkowym PN-M Wkręty do drewna ze łbem kulistym PN-S Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania BN-87/ Gwoździe budowlane. Gwoździe z trzpieniem gładkim, okrągłym i kwadratowym BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie BN-67/ Sposoby zabezpieczenia wyrobów kamiennych podczas transportu Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 67

70 D Przepusty stalowe z blachy falistej BN-79/ BN-88/ BN-69/ BN-70/ BN-77/ BN-74/ BN-73/ Materiały izolacji przeciwwilgociowej. Papa asfaltowa na taśmie aluminiowej Papa asfaltowa na welonie z włókien szklanych Płyty pilśniowe z drewna Materiały kamienne. Kamień łamany Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu Roboty murowe. Mury z kamienia naturalnego. Wymagania i badania przy odbiorze Formy stalowe do produkcji elementów budowlanych z betonu kruszywowego. Wymagania i badania Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 68

71 D Profilowanie i zagęszczanie podłoża SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D PROFILOWANIE I ZAGĘSZCZANIE PODŁOŻA 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót zwanej dalej Specyfikacją Techniczna - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z profilowaniem i zagęszczaniem podłoża gruntowego w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja Techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą wyprofilowania i zagęszczenia podłoża pod warstwy konstrukcyjne Określenia podstawowe Określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT Nie występują. Do wykonania koryta, profilowania i zagęszczenia podłoża należy użyć: - koparko-spycharki uniwersalne, - zagęszczarki mechaniczne, - walce wibracyjne i statyczne, - ubijaki mechaniczne, 4. TRANSPORT Nie występuje. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Zasady ogólne Wykonawca powinien przystąpić do wykonania profilowania i zagęszczenia podłoża bezpośrednio przed rozpoczęciem robót związanych z wykonaniem warstw nawierzchni. Wcześniejsze przystąpienie do wykonania profilowania i zagęszczania podłoża jest możliwe wyłącznie za zgodą Inżyniera, w korzystnych warunkach atmosferycznych. Po wyprofilowanym i zagęszczonym podłożu nie może odbywać się ruch budowlany, niezwiązany bezpośrednio z wykonaniem pierwszej warstwy nawierzchni Profilowanie i zagęszczanie podłoża Przed przystąpieniem do profilowania podłoże powinno być oczyszczone ze wszelkich zanieczyszczeń. Po oczyszczeniu powierzchni podłoża należy sprawdzić, czy istniejące rzędne terenu umożliwiają uzyskanie po profilowaniu zaprojektowanych rzędnych podłoża. Zaleca się, aby rzędne terenu przed profilowaniem były o co najmniej 5 cm wyższe niż projektowane rzędne podłoża. Jeżeli powyższy warunek nie jest spełniony i występują zaniżenia poziomu w podłożu przewidzianym do profilowania, Wykonawca powinien spulchnić podłoże na głębokość zaakceptowaną przez Inżyniera, dowieźć dodatkowy grunt spełniający wymagania Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 69

72 D Profilowanie i zagęszczanie podłoża obowiązujące dla górnej strefy korpusu, w ilości koniecznej do uzyskania wymaganych rzędnych wysokościowych i zagęścić warstwę do uzyskania wartości wskaźnika zagęszczenia I s = 1,00. Bezpośrednio po profilowaniu podłoża należy przystąpić do jego zagęszczania. Zagęszczanie podłoża należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia I s = 1, Utrzymanie wyprofilowanego i zagęszczonego podłoża Podłoże po wyprofilowaniu i zagęszczeniu powinno być utrzymywane w dobrym stanie. Jeżeli po wykonaniu robót związanych z profilowaniem i zagęszczeniem podłoża nastąpi przerwa w robotach i Wykonawca nie przystąpi natychmiast do układania warstw nawierzchni, to powinien on zabezpieczyć podłoże przed nadmiernym zawilgoceniem, na przykład przez rozłożenie folii lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Jeżeli wyprofilowane i zagęszczone podłoże uległo nadmiernemu zawilgoceniu, to do układania kolejnej warstwy można przystąpić dopiero po jego naturalnym osuszeniu. Po osuszeniu podłoża Inżynier oceni jego stan i ewentualnie zaleci wykonanie niezbędnych napraw. Jeżeli zawilgocenie nastąpiło wskutek zaniedbania Wykonawcy, to naprawę wykona on na własny koszt. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Szerokość profilowanego podłoża Szerokość profilowanego podłoża nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm i -5 cm. Należy ją sprawdzać co najmniej 10 razy na 1 km Równość profilowanego podłoża Nierówności podłużne należy mierzyć 4-metrową łatą zgodnie z normą BN-68/ Nierówności poprzeczne należy mierzyć 3-metrową łatą. Nierówności nie mogą przekraczać 20 mm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne profilowanego podłoża powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi wyprofilowanego podłoża i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm, -2 cm Ukształtowanie osi w planie Oś w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż ± 5 cm Zagęszczenie profilowanego podłoża Musi być zgodne z wymaganiami określonymi w punkcie 5.3. Wilgotność w czasie zagęszczania należy badać według PN-B Wilgotność gruntu podłoża powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do + 10%. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m 2 profilowania. (metr kwadratowy) wykonanego i odebranego 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacja projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg punktu 6 dały wyniki pozytywne. Profilowanie i zagęszczenie podłoża odbierane jest na zasadach odbioru robót zanikających i ulegających zakryciu. W przypadku stwierdzenia Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 70

73 D Profilowanie i zagęszczanie podłoża usterek Inżynier ustali zakres wykonania robót poprawkowych, które Wykonawca zobowiązany jest wykonać niezwłocznie i na koszt własny według zasad niniejszej ST. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1 m 2 wyprofilowania i zagęszczenia podłoża obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, profilowanie podłoża, zagęszczenie, utrzymanie podłoża, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-S PN-B BN-64/ BN-75/ BN-68/ BN-70/ Drogi samochodowe. Nawierzchnie drogowe. Podział, nazwa i określenia. Grunty budowlane. Badania próbek gruntu Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą Drogi samochodowe. Pobieranie próbek gruntów do celów drogowych i lotniskowych. Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą Oznaczenia wskaźnika nośności gruntu jako podłoża nawierzchni podatnych. 7. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 71

74 D Warstwa odsączająca i odcinająca SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D WARSTWA ODSĄCZAJĄCA 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem warstw odsączających i odcinających w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstw odsączających z piasku gr. 10 i 15 cm. warstwy konstrukcyjne nawierzchni jezdni i zjazdów Określenia podstawowe Określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z określeniami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Zastosowane materiały Materiałem zastosowanymi przy wykonywaniu warstwy odsączającej i odcinającej jest piasek Właściwości kruszywa - różnoziarnistość d 60 : d 10 5 gdzie: d 60 - wymiar sita, przez które przechodzi 60% kruszywa tworzącego warstwę odsączającą lub odcinającą, d 10 - wymiar sita, przez które przechodzi 10% kruszywa tworzącego warstwę odsączającą lub odcinającą, - szczelność: D 15 : d 85 < 5 gdzie: D 15 wymiar sita przez które przechodzi 15% ziarn warstwy odsączającej, d 85 wymiar sita przez które przechodzi 85% ziarn gruntu podłoża. Dla materiałów stosowanych przy wykonaniu warstw odsączających warunek szczelności musi być spełniony, gdy warstwa ta nie jest układana na warstwie odcinającej. - wskaźnika zagęszczenia 1,00 według normalnej próby Proctora (PN-B-04481, metoda I lub II), badanego zgodnie z normą BN-77/ wodoprzepuszczalność wartość współczynnika wodoprzepuszczalności powinna przekraczać 8 m/dobę. - piasek stosowany do warstwy podsypkowej powinien spełniać wymagania normy PN- B dla gruntu 1 i Składowanie kruszywa Jeżeli kruszywo przeznaczone do wykonania warstwy odsączającej lub odcinającej nie jest wbudowane bezpośrednio po dostarczeniu na budowę i zachodzi potrzeba jego okresowego składowania, to Wykonawca robót powinien zabezpieczyć kruszywo przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami kamiennymi. Podłoże w miejscu składowania powinno być równe, utwardzone i dobrze odwodnione. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 72

75 D Warstwa odsączająca i odcinająca 3. SPRZĘT Wykonawca przystępujący do wykonania warstwy odsączającej lub odcinającej powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: - równiarek, - walców, - płyt wibracyjnych lub ubijaków mechanicznych. 4. TRANSPORT Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Zasady ogólne Wykonanie warstwy odsączającej i odcinającej należy poprzedzić wykonaniem profilowania dna koryta oraz badaniem jego zagęszczenia. Profilowanie podłoża powinno być wykonane w korzystnych warunkach atmosferycznych i skoordynowane z kompleksowym wykonaniem wszystkich elementów nawierzchni Rozkładanie kruszywa Kruszywo powinno być rozkładane w warstwie o grubości wynikającej z konieczności lokalnego wyrównania z zachowaniem wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Grubość rozłożonej warstwy luźnego kruszywa powinna być taka, aby po jej zagęszczeniu osiągnięto grubość projektowaną. W miejscach, w których widoczna jest segregacja kruszywa należy przed zagęszczeniem wymienić kruszywo na materiał o odpowiednich właściwościach Zagęszczenie kruszywa Natychmiast po końcowym wyprofilowaniu warstwy należy przystąpić do jej zagęszczania. Zagęszczanie nawierzchni o jednostronnym spadku należy rozpoczynać od dolnej krawędzi i przesuwać pasami podłużnymi częściowo nakładającymi się, w kierunku jej górnej krawędzi. Nierówności lub zagłębienia powstałe w czasie zagęszczania powinny być wyrównywane na bieżąco przez spulchnienie warstwy kruszywa i dodanie lub usunięcie materiału, aż do otrzymania równej powierzchni. Zagęszczanie należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od 1,0 według normalnej próby Proctora, przeprowadzonej według PN-B Wilgotność kruszywa podczas zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10% jej wartości. W przypadku, gdy wilgotność kruszywa jest wyższa od wilgotności optymalnej, kruszywo należy osuszyć przez mieszanie i napowietrzanie. W przypadku, gdy wilgotność kruszywa jest niższa od wilgotności optymalnej, kruszywo należy zwilżyć określoną ilością wody i równomiernie wymieszać Utrzymanie warstwy odsączającej i odcinającej Warstwa odsączająca i odcinająca po wykonaniu, a przed ułożeniem następnej warstwy powinny być utrzymywane w dobrym stanie. Nie dopuszcza się ruchu budowlanego po wykonanej warstwie. W przypadku warstwy z kruszywa dopuszcza się ruch pojazdów koniecznych dla wykonania wyżej leżącej warstwy nawierzchni. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania warstwy obciąża Wykonawcę robót. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 73

76 D Warstwa odsączająca i odcinająca 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli W czasie wykonywania robót Wykonawca powinien prowadzić systematycznie badania kontrolne i dostarczać kopie ich wyników Inżynierowi Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości kruszywa określone w p Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych i zagęszczenia warstwy odcinającej podaje tablica 1. Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów warstwy odcinającej Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów 1 Szerokość warstwy 10 razy na 1 km Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 2 Równość podłużna co 20 m na każdym pasie ruchu 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne *) 10 razy na 1 km 5 Rzędne wysokościowe co 25 m 6 Grubość warstwy Podczas budowy: w 3 punktach na każdej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 400 m 2 Przed odbiorem: w 3 punktach, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m 2 7 Zagęszczenie, wilgotność kruszywa w 2 punktach na dziennej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 600 m Szerokość warstwy Szerokość warstwy nie może się różnić od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm, -5 cm Równość warstwy Nierówności podłużne warstwy należy mierzyć 2 metrową łatą, zgodnie z normą BN- 68/ Nierówności poprzeczne warstwy należy mierzyć 2 metrową łatą. Nierówności nie mogą przekraczać 20 mm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne warstwy powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi warstwy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm Grubość warstwy Grubość warstwy powinna być zgodna z określoną w dokumentacji projektowej z tolerancją +1 cm, -2 cm. Powinna być mierzona w co najmniej trzech punktach na każdej działce roboczej Zagęszczenie warstwy Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 74

77 D Warstwa odsączająca i odcinająca Wskaźnik zagęszczenia warstwy, określony wg BN-77/ nie powinien być mniejszy od 1. Zagęszczenie należy badać przynajmniej w jednym punkcie na każdej działce roboczej Wilgotność kruszywa Wilgotność sprawdzać dwa razy dziennie proporcjonalnie do czasu wykonywania robót. Wilgotność kruszywa w czasie zagęszczenia należy badać według PN-B Wilgotność kruszywa powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10% Uziarnienie kruszywa Należy sprawdzać codziennie i porównywać z wartościami projektowanymi. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) warstwy odsączającej i odcinającej. Obmiar przeprowadzić w obecności Inżyniera. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. Odbiór warstwy odsączającej i odcinającej należy dokonać na zasadach odbioru robót zanikających i ulegających zakryciu. Odbioru dokonuje Inżynier na podstawie wyników z bieżącej kontroli jakości materiałów i robot, ewentualnych badań i pomiarów uzupełnionych oraz oględzin warstwy. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1m 2 warstwy odsączającej i odcinającej z kruszywa obejmuje: prace pomiarowe, oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, zakup, załadunek, transport i rozładunek materiałów, rozłożenie na uprzednio przygotowanym podłożu warstwy materiału o grubości i jakości określonej w dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej, wyrównanie ułożonej warstwy do wymaganego profilu, zagęszczenie wyprofilowanej warstwy, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej, utrzymanie warstwy. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 2. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności 3. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 4. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 5. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 6. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 75

78 D Oczyszczanie i skropienie warstw konstrukcyjnych SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D OCZYSZCZANIE I SKROPIENIE WARSTW KONSTRUKCYJNYCH 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST), są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z oczyszczeniem i skropieniem nawierzchni w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem: - oczyszczenia nawierzchni niebitumicznej, - oczyszczenia nawierzchni bitumicznej, - skropienia nawierzchni emulsją asfaltową Określenia podstawowe Dziennik budowy dziennik, wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami, stanowiący urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót Kierownik budowy osoba wyznaczona przez Wykonawcę, uprawniona do kierowania robotami i do występowania w jego imieniu w sprawach realizacji kontraktu Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Rodzaje materiałów do wykonania skropienia Materiałami stosowanymi przy wykonaniu skropienia według zasad niniejszej Specyfikacji są: szybkorozpadowa kationowa emulsja asfaltowa niemodyfikowana klasy K1 do skropienia warstw bitumicznych. Należy stosować emulsję K1-60. Liczba 60 oznacza przeciętną zawartość asfaltu w emulsji. średniorozpadowa kationowa emulsja asfaltowa niemodyfikowana klasy K2 do skropienia warstw niebitumicznych. Właściwości drogowych emulsji kationowych niemodyfikowanych powinny spełniać wymagania podane w poniższej tablicy. Tablica 1 Właściwości drogowych emulsji kationowych niemodyfikowanych Oznaczenia Badanie właściwości Szybko-rozpadowej K1-60 Klasa emulsji Metoda badań wg Zeszytu IBDiM Zawartość lepiszcza, % punkt 5.2 Lepkość BTA 4 mm, s - Punkt 5.5 Lepkość wg Englera, U E 3-15 punkt 5.4 Jednorodność, % 0,63 mm <0,10 punkt 5.6 Jednorodność, % 0,16 mm <0,25 punkt 5.6 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 76

79 D Oczyszczanie i skropienie warstw konstrukcyjnych Sedymentacja, % <=5.0 punkt 5.8 Przyczepność do kruszywa, % >=85 punkt 5.9 Indeks rozpadu, g/100g <90 punkt 5.10 Metody badań podane w punktach j.w. opisane są w Informacjach, Instrukcjach - Zeszycie Nr 60 Serii: "Informacje i Instrukcje" wydanym przez IBDiM-Warszawa 1999 pt. "Warunki techniczne - Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99" Zużycie lepiszczy do skropienia Tablica 2. Zalecane ilości asfaltu do skropienia Podłoże do wykonania warstwy Ilość asfaltu po odparowaniu Lp. z mieszanki betonu asfaltowego wody z emulsji, kg/m 2 Podłoże pod warstwę asfaltową 1 Podbudowa/nawierzchnia tłuczniowa od 0,7 do 1,0 2 Podbudowa z kruszywa stabilizowanego od 0,5 do 0,7 mechanicznie 3 Podbudowa z chudego betonu lub gruntu od 0,3 do 0,5 stabilizowanego cementem 4 Nawierzchnia asfaltowa o chropowatej powierzchni od 0,2 do 0,5 Tablica 3. Zalecane ilości asfaltu do skropienia na połączeniach międzywarstwowych Lp. Połączenie nowych warstw asfaltowych Ilość asfaltu po odparowaniu wody z emulsji, kg/m 2 1 Podbudowa asfaltowa 2 Asfaltowa warstwa wyrównawcza lub od 0,3 do 0,5 wzmacniająca 3 Asfaltowa warstwa wiążąca od 0,1 do 0, Składowanie lepiszczy Warunki przechowywania nie mogą powodować utraty cech lepiszcza i obniżenia jego jakości. Lepiszcze należy przechowywać w zbiornikach stalowych wyposażonych w urządzenia grzewcze i zabezpieczonych przed dostępem wody i zanieczyszczeniem. Dopuszcza się magazynowanie lepiszczy w zbiornikach murowanych, betonowych lub żelbetowych przy spełnieniu tych samych warunków, jakie podano dla zbiorników stalowych. Emulsję można magazynować w opakowaniach transportowych lub stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie należy stosować zbiornika walcowego leżącego, ze względu na tworzenie się na dużej powierzchni cieczy kożucha asfaltowego zatykającego później przewody. Przy przechowywaniu emulsji asfaltowej należy przestrzegać zasad ustalonych przez producenta. 3. SPRZĘT 3.1. Sprzęt do oczyszczania warstw nawierzchni Wykonawca przystępujący do wykonania oczyszczenia nawierzchni powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: szczotek mechanicznych zaleca się użycie urządzeń dwuszczotkowych. Pierwsza ze szczotek powinna być wykonana z twardych elementów czyszczących i służyć do zdrapywania oraz usuwania zanieczyszczeń przylegających do czyszczonej warstwy. Druga szczotka powinna posiadać miękkie elementy czyszczące i służyć do zamiatania. Zaleca się używanie szczotek wyposażonych w urządzenia odpylające, sprężarek, zbiorników z wodą, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 77

80 D Oczyszczanie i skropienie warstw konstrukcyjnych szczotek ręcznych Sprzęt do skrapiania warstw nawierzchni Do skrapiania warstw nawierzchni należy używać skraplarkę lepiszcza. Skraplarka powinna być wyposażona w urządzenie pomiarowo kontrolne pozwalające na sprawdzenie i regulowanie następujących parametrów: temperatury rozkładanego lepiszcza, ciśnienia lepiszcza w kolektorze, obrotów pompy dozującej lepiszcze, prędkości poruszania się skraplarki, wysokości i długości kolektora do rozkładania lepiszcza, dozatora lepiszcza. Zbiornik na lepiszcze skraplarki powinien być izolowany termicznie tak, aby było możliwe zachowanie stałej temperatury lepiszcza. Wykonawca powinien posiadać aktualne świadectwo cechowania skraplarki. Skrapiarka powinna zapewnić rozkładanie lepiszcza z tolerancją ± 10% od ilości założonej. 4. TRANSPORT Emulsja może być transportowana w cysternach, autocysternach, skrapiarkach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, że nie będą korodowały pod wpływem emulsji i nie będą powodowały jej rozpadu. Cysterny przeznaczone do przewozu emulsji powinny być przedzielone przegrodami, dzielącymi je na komory o pojemności nie większej niż 1 m 3, a każda przegroda powinna mieć wykroje w dnie umożliwiające przepływ emulsji. Cysterny, pojemniki i zbiorniki przeznaczone do transportu lub składowania emulsji powinny być czyste i nie powinny zawierać resztek innych lepiszczy. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Oczyszczenie warstw nawierzchni Oczyszczenie warstw nawierzchni polega na usunięciu luźnego materiału, brudu, błota i kurzu przy użyciu szczotek mechanicznych, a w razie potrzeby wody pod ciśnieniem. W miejscach trudno dostępnych należy używać szczotek ręcznych. W razie potrzeby, na terenach niezabudowanych, bezpośrednio przed skropieniem warstwa powinna być oczyszczona z kurzu przy użyciu sprężonego powietrza Skropienie warstw nawierzchni Warstwa przed skropieniem powinna być oczyszczona. Jeżeli do czyszczenia warstwy była używana woda, to skropienie lepiszczem może nastąpić dopiero po wyschnięciu warstwy, z wyjątkiem zastosowania emulsji, przy których nawierzchnia może być wilgotna. Skropienie warstwy może rozpocząć się po akceptacji przez Inżyniera jej oczyszczenia. Warstwa nawierzchni powinna być skrapiana lepiszczem przy użyciu skrapiarek, a w miejscach trudno dostępnych ręcznie (za pomocą węża z dyszą rozpryskową). Skropiona warstwa powinna być pozostawiona bez jakiegokolwiek ruchu na czas niezbędny dla umożliwienia penetracji lepiszcza w warstwę i odparowania wody z emulsji. Przed ułożeniem warstwy z mieszanki mineralno-bitumicznej Wykonawca powinien zabezpieczyć skropioną warstwę nawierzchni przed uszkodzeniem, dopuszczając tylko niezbędny ruch budowlany. Powierzchnia powinna być skropiona emulsją asfaltową z wyprzedzeniem w czasie na odparowanie wody. Orientacyjny czas powinien wynosić co najmniej: godziny w przypadku stosowania kg/m 2 emulsji, godziny w przypadku stosowania kg/m 2 emulsji. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 78

81 D Oczyszczanie i skropienie warstw konstrukcyjnych 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przeprowadzić próbne skropienie w celu określenia optymalnych parametrów pracy skrapiarki i określenia wymaganej ilości lepiszcza w zależności od rodzaju i stanu warstwy przewidzianej do skropienia Badania w czasie robót Badanie lepiszczy Ocena lepiszczy powinna być oparta na atestach producenta z tym, że Wykonawca powinien kontrolować dla każdej dostawy właściwości lepiszczy podane w tablicy poniżej. Tablica 4. Lp. Rodzaj lepiszcza Kontrolowane Badanie właściwości według normy 1 Emulsja asfaltowa kationowa lepkość EmA Badanie jednorodności skropienia i zużycia lepiszcza Jednorodność skropienia należy ocenić wizualnie, a kontrolę ilości rozkładanego lepiszcza zaleca się przeprowadzić w oparciu o pomiar ilości asfaltu pozostającego po rozpadzie emulsji i odparowaniu wody przypadający na jednostkę powierzchni. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest: m 2 (metr kwadratowy) oczyszczonej warstwy niebitumicznej, m 2 (metr kwadratowy) oczyszczonej warstwy bitumicznej, m 2 (metr kwadratowy) powierzchni skropionej. 8. ODBIÓR ROBÓT Odbioru robót Inżynier dokonuje w oparciu o własną ocenę wizualną wykonanych robót. W przypadku niewystarczającej jakości wykonanych robót Wykonawca zobowiązany jest do wykonania na własny koszt robót poprawkowych zarządzonych przez Inżyniera w określonym przez niego terminie. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena 1 m 2 oczyszczenia warstw konstrukcyjnych obejmuje: oznakowanie robót, mechaniczne i ręczne oczyszczenie nawierzchni, ręczne odspojenie stwardniałych zanieczyszczeń. Cena 1 m 2 skropienia warstw konstrukcyjnych obejmuje: oznakowanie robót, zakup i dostarczenie lepiszcza, podgrzanie lepiszcza do wymaganej temperatury, skropienie powierzchni warstwy lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-EN-1426:2001 Asfalty i produkty asfaltowe. Oznaczenie penetracji igłą. 2. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Asfalty drogowe. 3. PN-S-96025: 2000 Nawierzchnie asfaltowe. Wymagania. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 79

82 D Oczyszczanie i skropienie warstw konstrukcyjnych Inne dokumenty 4. Powierzchniowe utrwalenia. Oznaczanie ilości rozkładanego lepiszcza i kruszywa. Zalecone przez GDDP do stosowania pismem GDDP-5.3a-551/5/92 z dnia Zeszyt Nr 60 Serii: "Informacje i Instrukcje" IBDiM- Warszawa 1999 "Warunki techniczne: Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99". Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 80

83 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D PODBUDOWA Z KRUSZYWA ŁAMANEGO STABILIZ. MECHANICZNIE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie w ramach wykonania budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie gr. 20 cm Określenia podstawowe Stabilizacja mechaniczna proces technologiczny, polegający na odpowiednim zagęszczeniu w optymalnej wilgotności kruszywa o właściwie dobranym uziarnieniu Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie jedna lub więcej warstw zagęszczonej mieszanki, która stanowi warstwę nośną nawierzchni drogowej Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z określeniami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Rodzaje materiałów Materiałem do wykonania podbudowy z kruszyw łamanych stabilizowanych mechanicznie powinno być kruszywo łamane, uzyskane w wyniku przekruszenia surowca skalnego lub kamieni narzutowych i otoczaków albo ziaren żwiru większych od 8 mm. Kruszywo powinno być pochodzenia magmowego lub przeobrażonego dla klasy I gat 1 lub 2, jednorodne bez zanieczyszczeń obcych i bez domieszek gliny. Dla kategorii ruchu KR3-KR6 dopuszcza się skałę pochodzenia osadowego o nasiąkliwości mniejszej niż 3,0% oraz mrozoodporności mniejszej niż 4,0% Wymagania dla materiałów Uziarnienie kruszywa Krzywa uziarnienia kruszywa, określona według PN-B powinna leżeć między krzywymi granicznymi pól dobrego uziarnienia podanymi na rysunku 1. Krzywa uziarnienia kruszywa powinna być ciągła i nie może przebiegać od dolnej krzywej granicznej uziarnienia do górnej krzywej granicznej uziarnienia na sąsiednich sitach. Wymiar największego ziarna kruszywa nie może przekraczać 2/3 grubości warstwy układanej jednorazowo. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 81

84 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie Rysunek 1. Pole dobrego uziarnienia kruszyw przeznaczonych na podbudowy wykonywane metodą stabilizacji mechanicznej 1-2 kruszywo na podbudowę zasadniczą (górną warstwę) lub podbudowę jednowarstwową Właściwości kruszywa Kruszywo powinno spełniać wymagania określone w tablicy 1. Tablica 1. Lp. Właściwości badane według Wymagania 1 Zawartość ziarn mniejszych niż 0,075 mm, % (m/m) wg PN-B od 2 do 10 2 Zawartość nadziarna, % (m/m), nie więcej niż: wg PN-B Zawartość ziarn nieforemnych, %(m/m), nie więcej niż: wg PN-B Zawartość zanieczyszczeń organicznych, %(m/m), nie więcej niż: wg PN- B Wskaźnik piaskowy po pięciokrotnym zagęszczeniu metodą I lub II wg PN-B-04481, % od 30 do 70 6 Ścieralność w bębnie Los Angeles wg PN-B a) ścieralność całkowita po pełnej liczbie obrotów, nie więcej niż b) ścieralność częściowa po 1/5 pełnej liczby obrotów, nie więcej niż 7 Nasiąkliwość, %(m/m), nie więcej niż: wg PN-B dla skał magmowych i przeobrażonych - dla skał osadowych Mrozoodporność, ubytek masy po 25 cyklach zamrażania, %(m/m), nie więcej niż: wg PN-B dla skał magmowych i przeobrażonych - dla skał osadowych 5 4 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 82

85 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie 9 Zawartość związków siarki w przeliczeniu na SO 3, %(m/m), nie więcej niż: wg PN-B Wskaźnik nośności w noś mie-szanki kruszywa, %, nie mniejszy niż: wg PN-S a) przy zagęszczeniu I S 1,00 b) przy zagęszczeniu I S 1, Woda Należy stosować wodę wg PN-B SPRZĘT Wykonawca przystępujący do wykonywania podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: - mieszarek do wytwarzania mieszanki, wyposażonych w urządzenia dozujące wodę. Mieszarki powinny zapewnić wytworzenie jednorodnej mieszanki o wilgotności optymalnej, - równiarek albo układarek do rozkładania mieszanki, - walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagęszczania. W miejscach trudno dostępnych powinny być stosowane zagęszczarki płytowe, ubijaki mechanicznie lub małe walce wibracyjne. 4. TRANSPORT Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem. Transport cementu powinien odbywać się zgodnie z BN-88/ Transport pozostałych materiałów powinien odbywać się zgodnie z wymaganiami norm przedmiotowych. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Przygotowanie podłoża Podbudowa powinna być ułożona na podłożu zapewniającym nieprzenikanie drobnych cząstek gruntu do podbudowy. Warunek nieprzenikania należy sprawdzić wzorem: D15 5 (1) d 85 w którym: D 15 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 15% ziarn warstwy podbudowy lub warstwy odsączającej, w milimetrach, d 85 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 85% ziarn gruntu podłoża, w milimetrach. Jeżeli warunek (1) nie może być spełniony, należy na podłożu ułożyć warstwę odcinającą lub odpowiednio dobraną geowłókninę. Ochronne właściwości geowłókniny, przeciw przenikaniu drobnych cząstek gruntu, wyznacza się z warunku: d 50 1,2 (2) O 90 w którym: d 50 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 50 % ziarn gruntu podłoża, w milimetrach, O 90 - umowna średnica porów geowłókniny odpowiadająca wymiarom frakcji gruntu Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 83

86 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie zatrzymująca się na geowłókninie w ilości 90% (m/m); wartość parametru 0 90 powinna być podawana przez producenta geowłókniny. Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania podbudowy powinny być wcześniej przygotowane. Paliki lub szpilki powinny być ustawione w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umożliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych, niż co 10 m Wytwarzanie mieszanki kruszywa Mieszankę kruszywa o ściśle określonym uziarnieniu i wilgotności optymalnej należy wytwarzać w mieszarkach gwarantujących otrzymanie jednorodnej mieszanki. Ze względu na konieczność zapewnienia jednorodności nie dopuszcza się wytwarzania mieszanki przez mieszanie poszczególnych frakcji na drodze. Mieszanka po wyprodukowaniu powinna być od razu transportowana na miejsce wbudowania w taki sposób, aby nie uległa rozsegregowaniu i wysychaniu Wbudowywanie i zagęszczanie mieszanki kruszywa Mieszanka kruszywa powinna być rozkładana w warstwie o jednakowej grubości, takiej, aby jej ostateczna grubość po zagęszczeniu była równa grubości projektowanej. Grubość pojedynczo układanej warstwy nie może przekraczać 20 cm po zagęszczeniu. Warstwa podbudowy powinna być rozłożona w sposób zapewniający osiągnięcie wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Jeżeli podbudowa składa się z więcej niż jednej warstwy kruszywa, to każda warstwa powinna być wyprofilowana i zagęszczona z zachowaniem wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Rozpoczęcie budowy każdej następnej warstwy może nastąpić po odbiorze poprzedniej warstwy przez Inżyniera. Wilgotność mieszanki kruszywa podczas zagęszczania powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora, zgodnie z PN-B (metoda II). Materiał nadmiernie nawilgocony, powinien zostać osuszony przez mieszanie i napowietrzanie. Jeżeli wilgotność mieszanki kruszywa jest niższa od optymalnej o 20% jej wartości, mieszanka powinna być zwilżona określoną ilością wody i równomiernie wymieszana. W przypadku, gdy wilgotność mieszanki kruszywa jest wyższa od optymalnej o 10% jej wartości, mieszankę należy osuszyć. Wskaźnik zagęszczenia podbudowy wg BN-77/ powinien odpowiadać przyjętemu poziomowi wskaźnika nośności podbudowy wg tablicy 1, lp Utrzymanie podbudowy Podbudowa po wykonaniu, a przed ułożeniem następnej warstwy, powinna być utrzymywana w dobrym stanie. Jeżeli Wykonawca będzie wykorzystywał, za zgodą Inżyniera, gotową podbudowę do ruchu budowlanego, to jest obowiązany naprawić wszelkie uszkodzenia podbudowy, spowodowane przez ten ruch. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania podbudowy obciąża Wykonawcę robót. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi w celu akceptacji materiałów. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości określone w pkt 2.2 niniejszej ST Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań podano w tablicy 2. Tablica 2. Częstotliwość ora zakres badań przy budowie podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 84

87 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie Lp. Wyszczególnienie badań 1 Uziarnienie mieszanki 2 Wilgotność mieszanki Częstotliwość badań Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej 2 3 Zagęszczenie warstwy 2 próbki 4 Badanie właściwości kruszywa wg tab. 1, pkt dla każdej partii kruszywa i przy każdej zmianie kruszywa Uziarnienie mieszanki Uziarnienie mieszanki powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w pkt 2.2. Próbki należy pobierać w sposób losowy, z rozłożonej warstwy, przed jej zagęszczeniem. Wyniki badań powinny być na bieżąco przekazywane Inżynierowi Wilgotność mieszanki Wilgotność mieszanki powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora, zgodnie z PN-B (metoda II), z tolerancją +10% -20%. Wilgotność należy określić według PN-B Zagęszczenie podbudowy Zagęszczenie każdej warstwy powinno odbywać się aż do osiągnięcia wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Zagęszczenie podbudowy należy sprawdzać według BN-77/ W przypadku, gdy przeprowadzenie badania jest niemożliwe ze względu na gruboziarniste kruszywo, kontrolę zagęszczenia należy oprzeć na metodzie obciążeń płytowych, wg BN-64/ i nie rzadziej niż dwie próbki, lub według zaleceń Inżyniera. Zagęszczenie podbudowy stabilizowanej mechanicznie należy uznać za prawidłowe, gdy stosunek wtórnego modułu E 2 do pierwotnego modułu odkształcenia E 1 jest nie większy od 2,2 dla każdej warstwy konstrukcyjnej podbudowy. E E 2 1 2, Właściwości kruszywa Badania kruszywa powinny obejmować ocenę wszystkich właściwości określonych w pkt Próbki do badań pełnych powinny być pobrane przez Wykonawcę w sposób losowy w obecności Inżyniera Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowy Częstotliwość oraz zakres pomiarów Częstotliwość oraz zakres pomiarów dotyczących cech geometrycznych podbudowy podano w tablicy 3. Tablica 3. Częstotliwość oraz zakres pomiarów wykonanej podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Minimalna częstotliwość pomiarów 1 Szerokość podbudowy 10 razy na 1 km 2 Równość podłużna co 20 m łatą na każdym pasie ruchu Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 85

88 3 Równość poprzeczna co 25 m 4 Spadki poprzeczne* ) co 25 m 5 Rzędne wysokościowe co 25 m 6 Ukształtowanie osi w planie* ) 10 razy na 1 km D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie 7 Grubość podbudowy podczas budowy: w 2 punktach na każdej działce roboczej przed odbiorem: w 2 punktach *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość podbudowy Szerokość podbudowy nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż +/-10 cm, Na jezdniach bez krawężników szerokość podbudowy powinna być większa od szerokości warstwy wyżej leżącej, o co najmniej 25 cm lub o wartość wskazaną w dokumentacji projektowej Równość podbudowy Nierówności podłużne podbudowy należy mierzyć 4-metrową łatą lub planografem, zgodnie z BN-68/ Nierówności poprzeczne podbudowy należy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności podbudowy nie mogą przekraczać: - 10 mm dla podbudowy zasadniczej, (KR1 i KR2) - 20 mm dla podbudowy pomocniczej. (KR3-KR6) Spadki poprzeczne podbudowy Spadki poprzeczne podbudowy na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5 % Rzędne wysokościowe podbudowy Różnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi podbudowy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać + 1 cm, -2 cm Ukształtowanie osi podbudowy i ulepszonego podłoża Oś podbudowy w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż ± 5 cm Grubość podbudowy i ulepszonego podłoża Grubość podbudowy nie może się różnić od grubości projektowanej o więcej niż: - dla podbudowy zasadniczej ± 10%, (KR1-KR2) - dla podbudowy pomocniczej +10%, -15%. (KR3-6) 6.4. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy Niewłaściwe cechy geometryczne podbudowy Wszystkie powierzchnie podbudowy, które wykazują większe odchylenia od określonych w punkcie 6.4 powinny być naprawione przez spulchnienie lub zerwanie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównane i powtórnie zagęszczone. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. Jeżeli szerokość podbudowy jest mniejsza od szerokości projektowanej o więcej niż 5 cm i nie zapewnia podparcia warstwom wyżej leżącym, to Wykonawca powinien na własny koszt poszerzyć podbudowę przez spulchnienie warstwy na pełną grubość do połowy szerokości pasa ruchu, dołożenie materiału i powtórne zagęszczenie Niewłaściwa grubość podbudowy Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości, Wykonawca wykona naprawę podbudowy. Powierzchnie powinny być naprawione przez spulchnienie lub wybranie warstwy na odpowiednią głębokość, zgodnie z decyzją Inżyniera, uzupełnione nowym materiałem o odpowiednich właściwościach, wyrównane i ponownie zagęszczone. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 86

89 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, według wyżej podanych zasad, na koszt Wykonawcy Niewłaściwa nośność podbudowy Jeżeli nośność podbudowy będzie mniejsza od wymaganej, to Wykonawca wykona wszelkie roboty niezbędne do zapewnienia wymaganej nośności, zalecone przez Inżyniera. Koszty tych dodatkowych robót poniesie Wykonawca podbudowy tylko wtedy, gdy zaniżenie nośności podbudowy wynikło z niewłaściwego wykonania robót przez Wykonawcę podbudowy. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej podbudowy. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za zgodne z Dokumentacją Projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg. pkt. 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1 m 2 podbudowy obejmuje: zakup i transport materiału na plac budowy, prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie i rozładunek materiałów na miejsce wbudowania, rozłożenie kruszywa, zagęszczenie rozścielonego i wyrównanego kruszywa, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 2. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcych 3. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowego 4. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie kształtu ziarn 5. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności 6. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie nasiąkliwości 7. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią 8. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń organicznych 9. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości siarki metodą bromową 10. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu krzemianowego 11. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu żelazawego 12. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie ścieralności w bębnie Los Angeles 13. PN-B Żużel wielkopiecowy kawałkowy. Kruszywo budowlane i drogowe. Badania techniczne 14. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Żwir i mieszanka Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 87

90 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie 15. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych 16. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 17. PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności 18. PN-B Kruszywo do betonu lekkiego 19. PN-B Wapno 20. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonu i zapraw 21. PN-S Drogi samochodowe. Podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie 22. PN-S Popioły lotne 23. BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie 24. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika piaskowego 25. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 26. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 27. BN-70/ Drogi samochodowe. Pomiar ugięć podatnych ugięciomierzem belkowym 28. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu Inne dokumenty 29. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM - Warszawa Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 88

91 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ULEPSZONE PODŁOŻE Z GRUNTU STABILIZOWANEGO CEMENTEM 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej specyfikacją -ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem ulepszonego podłoża z gruntu stabilizowanego cementem w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna (ST) jest stosowana jako Dokument Przetargowy i Kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej Specyfikacji dotyczą wykonania: - ulepszonego podłoża z gruntu stabilizow. cementem- stabilizacja Rm=2,5 MPa o grubości 10 cm. - ulepszonego podłoża z gruntu stabilizow. cementem- stabilizacja Rm=2,5 MPa o grubości 15 cm Określenia podstawowe Mieszanka cementowo - gruntowa - mieszanka gruntu, cementu i wody, a w razie potrzeby również dodatków ulepszających grunt, jak np. popiołów lotnych lub chlorku wapniowego, dobranych w optymalnych ilościach Grunt stabilizowany cementem - mieszanka cementowo - gruntowa zagęszczona i stwardniała w wyniku ukończenia procesu wiązania cementu Kruszywo stabilizowane cementem - mieszanka kruszywa naturalnego, cementu i wody, a w razie potrzeby również innych dodatków np. popiołów lotnych lub chlorku wapniowego, dobranych w optymalnych ilościach, zagęszczona i stwardniała w wyniku ukończenia procesu wiązania cementu Stabilizacja gruntu lub kruszywa cementem - proces technologiczny polegający na zmieszaniu spulchnionego gruntu lub kruszywa z optymalną ilością cementu i wody, a w razie potrzeby innych dodatków, z wyrównaniem i zagęszczeniem wytworzonej mieszanki Ulepszone podłoże - wierzchnia warstwa podłoża gruntowego leżąca bezpośrednio pod nawierzchnią, ulepszona w celu umożliwienia przejęcia ruchu budowlanego i właściwego wykonania nawierzchni Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M "Wymagania ogólne". 2. MATERIAŁY 2.1. Cement Należy stosować cement portlandzki klasy 32,5 wg PN-B-19701, portlandzki z dodatkami wg PN-B lub hutniczy wg PN-B Wymagania dla cementu zestawiono w tablicy 1. Tablica 1. Właściwości mechaniczne i fizyczne cementu wg PN-B Lp. Właściwości Klasa cementu Wytrzymałość na ściskanie (MPa), po 7 dniach, nie mniej niż: - cement portlandzki bez dodatków - cement hutniczy - cement portlandzki z dodatkami Wytrzymałość na ściskanie (MPa), po 28 dniach, nie mniej niż: 32.5 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 89

92 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem 3. Czas wiązania: - początek wiązania, najwcześniej po upływie, min koniec wiązania, najpóźniej po upływie, h Stałość objętości, mm, nie więcej niż: 10 Badania cementu należy wykonać zgodnie z PN-EN-196-1, 3, 6, 7. Przechowywanie cementu powinno odbywać się zgodnie z BN-88/ W przypadku, gdy czas przechowywania cementu będzie dłuższy od trzech miesięcy, można go stosować za zgodą Inżyniera tylko wtedy, gdy badania laboratoryjne wykażą jego przydatność do robót Grunty Przydatność gruntów przeznaczonych do stabilizacji cementem należy ocenić na podstawie wyników badań laboratoryjnych, wykonanych według metod podanych w PN-S Do wykonania podbudów i ulepszonego podłoża z gruntów stabilizowanych cementem należy stosować grunty spełniające wymagania podane w tablicy 2. Grunt można uznać za przydatny do stabilizacji cementem wtedy, gdy wyniki badań laboratoryjnych wykażą, że wytrzymałość na ściskanie i mrozoodporność próbek gruntu stabilizowanego są zgodne z wymaganiami określonymi w p. 2.7 tablica 3. Tablica 2. Wymagania dla gruntów przeznaczonych do stabilizacji cementem wg PN-S Lp. Właściwości Wymagania Badania według 1. Uziarnienie a) ziarn przechodzących przez sito # 40 mm, % (mm), nie mniej niż: 100 b) ziarn przechodzących przez sito # 20 mm, % (mm), powyżej 85 PN-B c) ziarn przechodzących przez sito # 4 mm, % (mm), powyżej d) cząstek mniejszych od 0,002 mm, % (mm), poniżej Granica płynności, % (mm), nie więcej niż: 40 PN-B Wskaźnik plastyczności, % (mm), nie więcej niż: 15 PN-B Odczyn ph od 5 do 8 PN-B Zawartość części organicznych, % (mm), nie więcej 2 PN-B niż: 6. Zawartość siarczanów, w przeliczeniu na SO 3, % 1 PN-B (mm), nie więcej niż: 28 Grunty nie spełniające wymagań określonych w tablicy 2, mogą być poddane stabilizacji po uprzednim ulepszeniu chlorkiem wapniowym, wapnem, popiołami lotnymi. Grunty o granicy płynności od 40 do 60 % i wskaźniku plastyczności od 15 do 30 % mogą być stabilizowane cementem dla podbudów pomocniczych i ulepszonego podłoża pod warunkiem użycia specjalnych maszyn, umożliwiających ich rozdrobnienie i przemieszanie z cementem. Dodatkowe kryteria oceny przydatności gruntu do stabilizacji cementem; zaleca się użycie gruntów o: - wskaźniku piaskowym od 20 do 50, wg BN-64/ , - zawartości ziarn pozostających na sicie # 2 mm - co najmniej 30%, - zawartości ziarn przechodzących przez sito 0,075 mm - nie więcej niż 15%. Decydującym sprawdzianem przydatności gruntu do stabilizacji cementem są wyniki wytrzymałości na ściskanie próbek gruntu stabilizowanego cementem Woda Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 90

93 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem Woda stosowana do stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem i ewentualnie do pielęgnacji wykonanej warstwy powinna odpowiadać wymaganiom PN-B Bez badań laboratoryjnych można stosować wodociągową wodę pitną. Gdy woda pochodzi z wątpliwych źródeł nie może być użyta do momentu jej przebadania, zgodnie z wyżej podaną normą lub do momentu porównania wyników wytrzymałości na ściskanie próbek gruntowocementowych wykonanych z wodą wątpliwą i z wodą wodociągową. Brak różnic potwierdza przydatność wody do stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem Dodatki ulepszające Przy stabilizacji gruntów cementem, w przypadkach uzasadnionych, stosuje się następujące dodatki ulepszające: - wapno wg PN-B-30020, - popioły lotne wg PN-S-96035, - chlorek wapniowy wg PN-C Za zgodą Inżyniera mogą być stosowane inne dodatki o sprawdzonym działaniu, posiadające aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę Grunty lub kruszywo stabilizowane cementem W zależności od rodzaju warstwy w konstrukcji nawierzchni drogowej, wytrzymałość gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem wg PN-S-96012, powinna spełniać wymagania określone w tablicy 3. Tablica 3. Wymagania dla gruntów lub kruszyw stabilizowanych cementem Wytrzymałość na ściskanie Lp. Rodzaj warstwy w konstrukcji próbek nasyconych wodą Wskaźnik nawierzchni drogowej (MPa) mrozoodporności po 7 dniach po 28 dniach 1. Rm 1,5 MPa od 0,7 do 1.1 od 0,5 do 1, Rm 2,5 MPa od 1.0 do 1.6 od 1.5 do Preparaty do pielęgnacji warstwy W przypadku stosowania do pielęgnacji warstwy preparatów powłokotwórczych muszą one posiadać Aprobatę Techniczną wydaną przez IBDiM i atest producenta. 3. SPRZĘT Do wykonania podłoża ulepszonego stabilizowanego cementem należy stosować: wytwórnie stacjonarne do wytwarzania mieszanki cementowo - gruntowej wyposażenie w urządzenia dozujące kruszywo, cement i wodę walce stalowe do robót ziemnych. zagęszczarki płytowe. Ponadto należy stosować prowadnice, o ile ich użycie jest konieczne do zapewnienia wymaganych cech geometrycznych warstwy. 4. TRANSPORT Transport powinien spełniać wymagania określone w ST D Ponadto mieszanka kruszywa ulepszonego cementem powinna być transportowana w sposób chroniący ją przed rozsegregowaniem i osuszeniem. Transport cementu powinien odbywać się z zastosowaniem cementowozów. W czasie transportu i przeładunku cement nie może ulec zawilgoceniu. Wydajność środków transportowych musi być dostosowana do wydajności sprzętu stosowanego do mieszania oraz wbudowania mieszanki cementowo-gruntowej. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 91

94 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Skład mieszanki kruszywa stabilizowanego cementem Zawartość cementu w mieszance nie może przekraczać wartości podanych w tablicy 4. Zaleca się taki dobór mieszanki, aby spełnić wymagania wytrzymałościowe określone w tablicy 3 przy jak najmniejszej zawartości cementu. Tablica 4. Maksymalna zawartość cementu w mieszance kruszywa stabilizowanego cementem L.p. Kategoria ruchu Maksymalna zawartość cementu, % w stosunku do /odcinek drogi/ masy suchego gruntu lub kruszywa Ulepszone podłoże Rm 2,5 MPa max. do 6,0 2. Rm 1,5 MPa max. do 4,2% Zawartość wody w mieszance powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według normalnej próby Proctora, zgodnie z PN-88/B-04481, z tolerancją +1%, -2% Projektowanie składu mieszanki cementowo gruntowej i mieszanki kruszywa stabilizowanego cementem Na co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem robót Wykonawca powinien dostarczyć Kierownikowi Projektu do akceptacji projekt składu mieszanki. Wraz z projektem Wykonawca powinien dostarczyć próbki gruntu lub kruszywa, cementu i ewentualnych dodatków, pobrane w obecności Inżyniera. Projekt składu mieszanki, powinien być opracowany w oparciu o: a) wyniki badań gruntu lub kruszywa przeznaczonego do stabilizacji według zakresu podanego w niniejszej Specyfikacji Technicznej, b) wyniki badań cementu według metod i w zależności od właściwości określonych w PN-88/B oraz wymagań niniejszej specyfikacji, c) wyniki badań wytrzymałości i mrozoodporności gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem według metod podanych w BN-68/ oraz wymagań niniejszej specyfikacji, oraz zawierać: d) wymaganą zawartość cementu w mieszance i w razie potrzeby dodatków ulepszających, e) wymaganą zawartość wody w mieszance odpowiadającą wilgotności optymalnej mieszanki gruntu lub kruszywa z cementem, f) w przypadkach wątpliwych - wyniki badania jakości wody według normy PN-88/B Zaprojektowany skład mieszanki powinien zapewniać otrzymanie w czasie budowy właściwości gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem zgodnych z wymaganiami określonymi w tablicy Grubość warstwy i metody stabilizacji Grubość projektowanych warstw po zagęszczeniu powinna wynosić jak podano w Dokumentacji Technicznej. Ulepszenie z gruntu stabilizowanego cementem powinno być wykonane z zastosowaniem metody mieszania w mieszarce stacjonarnej Warunki atmosferyczne Podbudowa z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem nie może być wykonywana wtedy gdy temperatura powietrza spadła poniżej 2 C oraz wtedy, gdy podłoże jest zamarznięte i podczas opadów deszczu. Nie należy rozpoczynać stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem jeżeli prognozy meteorologiczne wskazują na możliwy spadek temperatury poniżej 5 C w czasie najbliższych 7 dni. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 92

95 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem 5.5. Ochrona podbudowy ze względu na ruch budowlany Za ochronę podbudowy odpowiedzialny jest Wykonawca, który może dopuścić do ruchu po zezwoleniu Inżyniera Stabilizacja metodą mieszania w mieszarkach stacjonarnych Do przygotowania mieszanki można stosować wytwórnie mieszanki betonowej typu cyklicznego. Składniki mieszanki i w razie potrzeby dodatki ulepszające, powinny być dozowane w ilości określonej w recepcie laboratoryjnej. Mieszarka stacjonarna powinna być wyposażona w urządzenia do wagowego dozowania kruszywa lub gruntu i cementu oraz objętościowego dozowania wody, gwarantujące następujące tolerancje dozowania, wyrażone w stosunku do ich masy: - kruszywo ±3%, - cement ±0,5%, - woda ±2% w stosunku do wilgotności optymalnej. Czas mieszania w mieszarkach cyklicznych nie powinien być krótszy od 1 minuty, o ile krótszy czas mieszania nie zostanie dozwolony przez Inżyniera po wstępnych próbach. Przy stosowaniu stabilizacji metodą mieszania w mieszarkach stacjonarnych transport mieszanki powinien odbywać się w sposób nie dopuszczający do jej segregacji, przy użyciu środków transportowych wskazanych w p. 4. "Transport.". Przed ułożeniem mieszanki należy ustawić prowadnice i podłoże zwilżyć wodą. Mieszanka dowieziona z wytwórni powinna być układana przy pomocy układarek lub równiarek. Grubość układania mieszanki powinna być taka, aby zapewnić uzyskanie wymaganej grubości warstwy po zagęszczeniu. Przed zagęszczeniem warstwa powinna być wyprofilowana do wymaganych rzędnych, spadków podłużnych i poprzecznych. Przy użyciu równiarek do rozkładania mieszanki należy wykorzystać prowadnice w celu uzyskania odpowiedniej równości profilu warstwy. Od użycia prowadnic można odstąpić przy zastosowaniu technologii gwarantującej odpowiednią równość warstwy, po uzyskaniu zgody Inżyniera. Po wyprofilowaniu należy natychmiast przystąpić do zagęszczania warstwy Zagęszczanie Zagęszczanie warstwy gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem należy prowadzić przy użyciu walców gładkich, wibracyjnych lub ogumionych. W miejscach trudnodostępnych należy stosować zagęszczarki płytowe, ubijaki mechaniczne lub małe walce wibracyjne. Zagęszczanie warstwy o jednostronnym spadku poprzecznym powinno rozpocząć się od niżej położonej krawędzi i przesuwać pasami podłużnymi w stronę wyżej położonej krawędzi. Pojawiające się w czasie zagęszczania zaniżenia, ubytki, rozwarstwienia i podobne wady powinny być natychmiast naprawiane przez wymianę mieszanki na pełną głębokość, wyrównanie i ponowne zagęszczenie. Powierzchnia zagęszczonej warstwy powinna mieć prawidłowy przekrój poprzeczny i jednolity wygląd. W przypadku technologii mieszania w mieszarkach stacjonarnych operacje zagęszczania i obróbki powierzchniowej muszą być zakończone przed upływem 2 godzin od chwili dodania wody do mieszanki. Przerwy w zagęszczaniu nie mogą być dłuższe niż 30 minut. Zagęszczanie należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia mieszanki nie mniejszego od 1,00 według normalnej próby Proctora, zgodnie z normą PN-88/B Specjalną uwagę należy poświęcić zagęszczaniu mieszanki w sąsiedztwie spoin roboczych podłużnych i poprzecznych, oraz wszelkich urządzeń obcych. Wszelkie miejsca luźne, rozsegregowane, spękane podczas zagęszczania lub w inny sposób wadliwe, powinny być naprawione przez zerwanie warstwy na pełną grubość, wbudowanie nowej mieszanki o odpowiednim składzie i ponowne zagęszczenie. Roboty te zostaną wykonane na koszt Wykonawcy Spoiny robocze Warstwę wykonywanć na całej szerokości bez spoin roboczych. W przypadkach koniecznych wykonać poprzeczną spoinę na połączeniu działek roboczych. Od obcięcia pionowego krawędzi w wykonanej mieszance można odstąpić wtedy, gdy czas pomiędzy Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 93

96 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem zakończeniem zagęszczenia jednego pasa a rozpoczęciem wbudowania sąsiedniego pasa nie przekracza 60 minut Pielęgnacja warstwy z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem Jeżeli w czasie 2 godzin po zagęszczeniu warstwa podbudowy nie zostanie przykryta inną warstwą nawierzchni, to powinna być ona natychmiast poddana pielęgnacji. Utrzymywać w stanie wilgotnym poprzez kilkakrotne skrapianie wodą w ciągu 7 dni. Inne sposoby pielęgnacji zaproponowane przez Wykonawcę i inne materiały przeznaczone do pielęgnacji mogą być zastosowane po uzyskaniu akceptacji Inżyniera. Nie wolno dopuścić do nadmiernego przesuszenia wbudowanej warstwy. Nie należy dopuszczać żadnego ruchu pojazdów i maszyn po podbudowie w okresie 7 dni po wykonaniu. Po tym czasie ewentualny ruch technologiczny może odbywać się wyłącznie za zgodą Inżyniera Utrzymanie ulepszonego podłoża Ulepszone podłoże po wykonaniu, a przed ułożeniem następnej warstwy powinna być utrzymywana w dobrym stanie. Jeżeli Wykonawca będzie wykorzystywał, za zgodą Inżyniera, gotowe podłoże do ruchu budowlanego, to powinien naprawić wszelkie uszkodzenia podłoża spowodowane przez ten ruch na własny koszt. Wykonawca jest zobowiązany do przeprowadzenia bieżących napraw podłoża uszkodzonych wskutek oddziaływania czynników atmosferycznych, takich jak opady deszczu, śniegu, mróz i słońce. Wykonawca jest zobowiązany wstrzymać ruch budowlany po okresie intensywnych opadów deszczu, jeżeli wystąpi możliwość uszkodzenia podłoża. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania cementu, kruszyw i gruntów przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Kierownikowi Projektu w celu akceptacji Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wykonywania podbudowy lub ulepszonego podłoża stabilizowanych spoiwami podano w tablicy 5. Tablica 5. Częstotliwość badań i pomiarów Lp. Wyszczególnienie badań Częstotliwość badań Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej 1. Uziarnienie mieszanki gruntu lub kruszywa 2. Wilgotność mieszanki gruntu lub kruszywa z cementem 3. Rozdrobnienie gruntu 1) 1 4. Jednorodność i głębokość wymieszania 2) 5. Zagęszczenie warstwy 6. Grubość podbudowy lub ulepszonego 3 podłoża 7. Wytrzymałość na ściskanie - 7 i 28-dniowa przy stabilizacji cementem 6 próbek 8. Mrozoodporność 3) przy projektowaniu i w przypadkach wątpliwych 9. Badanie cementu przy projektowaniu składu mieszanki i przy każdej zmianie 10. Badanie wody dla każdego wątpliwego źródła Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 94

97 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem 11. Badanie właściwości gruntu lub kruszywa dla każdej partii i przy każdej zmianie rodzaju gruntu lub kruszywa 1) Badanie wykonuje się dla gruntów spoistych 2) Badanie wykonuje się przy stabilizacji gruntu metodą mieszania na miejscu 3) Badanie wykonuje się przy stabilizacji gruntu lub kruszyw cementem Uziarnienie gruntu lub kruszywa Próbki do badań należy pobierać z mieszarek lub z podłoża przed podaniem cementu. Uziarnienie kruszywa lub gruntu powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w niniejszej ST pkt Wilgotność mieszanki gruntu lub kruszywa z cementem Wilgotność mieszanki powinna być równa wilgotności optymalnej, określonej w projekcie składu tej mieszanki, z tolerancją + 10% i 20% jej wartości Rozdrobnienie gruntu Grunt powinien być spulchniony i rozdrobniony tak, aby wskaźnik rozdrobnienia był co najmniej równy 80% (przez sito o boku 4 mm powinno przejść 80% gruntu) Jednorodność i głębokość wymieszania Jednorodność wymieszania gruntu z cementem polega na ocenie wizualnej jednolitego zabarwienia mieszanki. Głębokość wymieszania mierzy się w odległości min. 0,5 m od krawędzi podbudowy czy ulepszonego podłoża. Głębokość wymieszania powinna być taka, aby grubość warstwy po zagęszczeniu była równa projektowanej Zagęszczenie warstwy Mieszanka powinna być zagęszczana do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od 1,00 oznaczonego zgodnie z BN-77/ [25] Grubość podbudowy lub ulepszonego podłoża Grubość warstwy należy mierzyć bezpośrednio po jej zagęszczeniu w odległości co najmniej 0,5 m od krawędzi. Grubość warstwy nie może różnić się od projektowanej o więcej niż ±1 cm Wytrzymałość na ściskanie Wytrzymałość na ściskanie określa się na próbkach walcowych o średnicy i wysokości 8cm. Próbki do badań należy pobierać z miejsc wybranych losowo, w warstwie rozłożonej przed jej zagęszczeniem. Próbki w ilości 6 sztuk należy formować i przechowywać zgodnie z normą PN-S Trzy próbki należy badać po 7 lub 14 dniach oraz po 28 lub 42 dniach przechowywania. Wyniki wytrzymałości na ściskanie powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w niniejszej ST Mrozoodporność Wskaźnik mrozoodporności określany przez spadek wytrzymałości na ściskanie próbek poddawanych cyklom zamrażania i odmrażania powinien być zgodny z wymaganiami podanymi w niniejszej ST tablicy Badanie cementu Dla każdej dostawy cementu Wykonawca powinien określić właściwości podane w ST dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoża Badanie wody W przypadkach wątpliwych należy przeprowadzić badania wody wg PN-B Badanie właściwości gruntu lub kruszywa Właściwości gruntu lub kruszywa należy badać przy każdej zmianie rodzaju gruntu lub kruszywa. Właściwości powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w ST dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoża Wymagania dotyczące cech geometrycznych ulepszonego podłoża Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych podaje tablica 6. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 95

98 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem Tablica 6. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanego ulepszonego podłoża stabilizowanych cementem Lp. Badania Częstotliwość badań 1. Szerokość podbudowy w 3 punktach każdej zatoki 2. Równość podłużna w 3 punktach każdej zatoki 3. Równość poprzeczna w 3 punktach każdej zatoki 4. Spadki poprzeczne*) w 3 punktach każdej zatoki 5. Rzędne wysokościowe w 3 punktach każdej zatoki 6. Ukształtowanie osi w planie*) 7. Grubość podbudowy i w 3 punktach każdej zatoki ulepszonego podłoża *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość ulepszonego podłoża Szerokość ulepszonego podłoża nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm, -5 cm Równość podbudowy i ulepszonego podłoża Nierówności podłużne ulepszonego podłoża należy mierzyć 4-metrową łatą zgodnie z normą BN-68/ Nierówności poprzeczne ulepszonego podłoża należy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności nie powinny przekraczać 15 mm Spadki poprzeczne ulepszonego podłoża Spadki poprzeczne ulepszonego podłoża powinny być zgodne z Dokumentacją Projektową z tolerancją ± 0,5 % Rzędne wysokościowe ulepszonego podłoża Różnice pomiędzy rzędnymi wykonanego ulepszonego podłoża a rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać + 1 cm, -2 cm Grubość ulepszonego podłoża Grubość ulepszonego podłoża nie może różnić się od grubości projektowanej o więcej niż +10%, -15% Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami ulepszonego podłoża Niewłaściwe cechy geometryczne ulepszonego podłoża Jeżeli po wykonaniu badań na stwardniałym ulepszonym podłożu stwierdzi się, że odchylenia cech geometrycznych przekraczają wielkości określone w p. 6.4, to warstwa zostanie zerwana na całą grubość i ponownie wykonana na koszt Wykonawcy. Dopuszcza się inny rodzaj naprawy wykonany na koszt Wykonawcy, o ile zostanie on zaakceptowany przez Inżyniera. Nie dopuszcza się mieszania składników mieszanki na miejscu. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt Niewłaściwa grubość ulepszonego podłoża Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości Wykonawca wykona naprawę ulepszonego podłoża przez zerwanie wykonanej warstwy, usunięcie zerwanego materiału i ponowne wykonanie warstwy o odpowiednich właściwościach i o wymaganej grubości. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, na koszt Wykonawcy Niewłaściwa wytrzymałość ulepszonego podłoża Jeżeli wytrzymałość średnia próbek będzie mniejsza od dolnej granicy określonej w ST, to warstwa wadliwie wykonana zostanie zerwana i wymieniona na nową o odpowiednich właściwościach na koszt Wykonawcy. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 96

99 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) ulepszonego podłoża z gruntu stabilizowanego cementem z mieszanki wytworzonej w mieszarkach. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za zgodne z Dokumentacją Projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena jednostkowa obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - oznakowanie robót, - zakup i dostarczenie materiałów, wyprodukowanie mieszanki i jej transport z rozładunkiem na miejsce wbudowania, - dostarczenie, ustawienie, rozebranie i odwiezienie prowadnic oraz innych materiałów i urządzeń pomocniczych, - rozłożenie i zagęszczenie mieszanki, - pielęgnacja wykonanej warstwy - przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w Specyfikacji Technicznej, 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-87/B Kruszywa mineralne. Kruszywa skalne. Podział, nazwy i określenia. 2. PN-78/B Kruszywa sztuczne. Podział, nazwy i określenia. 3. PN-87/S Drogi samochodowe. Nawierzchnie drogowe. Podział, nazwy i określenia. 4. PN-88/B Cement. Metody badań. Oznaczanie cech fizycznych. 5. PN-88/B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu. 6. PN-88/B Beton zwykły. 7. PN-86/B Kruszywa mineralne do betonu. 8. PN-76/B-06714/00 Kruszywa mineralne. Badania. Postanowienia ogólne. 9. PN-89/B-06714/01 Kruszywa mineralne. Badania. Podział, terminologia. 10. PN-77/B-06714/12 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcych. 11. PN-78/B-06714/13 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości pyłów mineralnych. 12. PN-91/B-06714/15 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowego. 13. PN-78/B-06714/16 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie kształtu ziarn. 14. PN-77/B-06714/17 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności. 15. PN-77/B-06714/18 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie nasiąkliwości. 16. PN-78/B-06714/19 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią. 17. PN-78/B-06714/20 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą krystalizacji. 18. PN-78/B-06714/26 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń organicznych. 19. PN-78/B-06714/28 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości siarki metodą bromową. 20. PN-80/B-06714/37 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu krzemianowego. 21. PN-78/B-06714/38 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu wapniowego. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 97

100 D Ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem 22. PN-78/B-06714/39 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu żelazawego. 23. PN-78/B-06714/40 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wytrzymałości na miażdżenie. Wskaźnik rozkruszenia. 24. PN-79/B-06714/42 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie ścieralności w bębnie Los Angeles. 25. PN-87/B-06714/43 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości ziarn słabych. 26. PN-88/B-06714/48 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń w postaci grudek gliny. 27. PN-76/B Kruszywa mineralne. Pobieranie próbek. 28. PN-88/B Cement portlandzki. 29. PN-88/B Cement portlandzki z dodatkami. 30. PN-88/B Cement hutniczy. 31. PN-90/B Wapno. 32. PN-88/B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw. 33. PN-91/C Wodorotlenek sodowy techniczny. 34. PN-75/C Chlorek wapniowy techniczny. 35. BN-63/ Drogi samochodowe. Popioły lotne do stabilizacji gruntu. 36. PN-B Kruszywo mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych i kolejowych. Żwir i mieszanka. 37 PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek. 38. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika piaskowego. 39. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenia płytą. 40. BN-75/ Pobieranie próbek gruntów do celów drogowych i lotniskowych. 41. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. 42. BN-70/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika nośności gruntu jako podłoża nawierzchni podatnych. 43. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu. 44. BN-72/ Budowle drogowe i kolejowe. Roboty ziemne. 45. BN-68/ Drogi samochodowe. Podbudowa z gruntów stabilizowanych cementem. 46. BN-70/ Drogi samochodowe. Podbudowa z chudego betonu Inne dokumenty 47. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych - Warszawa, Technologia robót drogowych w latach Wytyczne GDDP, Warszawa, 1986 wraz z późniejszymi uzupełnieniami. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 98

101 D Podbudowa betonowa SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D PODBUDOWA BETONOWA 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące wykonania podbudowy z betonu cementowego w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest dokumentem przetargowym i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem: - podbudowy z betonu B-15 gr. 20 cm (pierścienie rond) - podbudowy z betonu B-15 gr. 15 cm (wjazdy bramowe, parkingi) 1.4. Określenia podstawowe Podbudowa - dolna część nawierzchni służąca do przenoszenia obciążeń od ruchu na podłoże Podbudowa z betonu cementowego - warstwa zagęszczonej mieszanki betonowej, która po osiągnięciu wytrzymałości na ściskanie odpowiadającej klasie betonu odpowiednio B 10 i B20, stanowi fragment nośnej części nawierzchni, służący do przenoszenia obciążeń od ruchu na podłoże Klasa betonu - symbol literowo-liczbowy (np. betonu klasy B 15 przy R b g = 15 MPa), określający wytrzymałość gwarantowaną betonu (R b g) Mieszanka betonowa - mieszanina wszystkich składników użytych do wykonania betonu przed zagęszczeniem Wskaźnik różnoziarnistości - wielkość charakteryzująca grunty niespoiste, określona wg wzoru U = d60 : d10, gdzie d60 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu, d10 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 10% gruntu Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne pkt Materiały do wykonania robót Zgodność materiałów z dokumentacją projektową i aprobatą techniczną Materiały do wykonania podbudowy z betonu cementowego powinny być zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej lub ST oraz z aprobatą techniczną IBDiM Cement Do produkcji mieszanki betonowej należy stosować cementy odpowiadające wymaganiom PN-EN 197-1:2002 cement CEM I klasy 32,5 lub inny zaakceptowane przez Inżyniera. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 99

102 D Podbudowa betonowa Wymagania dla cementu zestawiono w tablicy 1. Tablica 1. Wymagania dla cementu Lp. Właściwości Klasa cementu 32,5 1 Wytrzymałość na ściskanie (MPa), po 7 dniach, nie mniej 16 niż: 2 Wytrzymałość na ściskanie (MPa), po 28 dniach, nie mniej 32,5 niż: 3 Początek wiązania, najwcześniej po upływie, min Stałość objętości, mm, nie więcej niż: Kruszywo Do wytwarzania mieszanki betonowej należy stosować kruszywo mineralne naturalne, grys z otoczaków lub surowca skalnego, kruszywo z żużla wielkopiecowego kawałkowego oraz mieszanki tych kruszyw. Uziarnienie kruszywa wchodzącego w skład mieszanki betonowej powinno być tak dobrane, aby mieszanka ta wykazywała maksymalną szczelność i urabialność przy minimalnym zużyciu cementu i wody. Właściwości kruszywa oraz ich cechy fizyczne i chemiczne powinny odpowiadać wymaganiom określonym w PN-S-96014: Woda Do wytwarzania mieszanki betonowej i pielęgnacji podbudowy należy używać wody określonej w PN-S-96014:1997. Bez badań laboratoryjnych można stosować wodociągową wodę pitną Domieszki do betonu W celu zmiany warunków wiązania i twardnienia, poprawy właściwości betonu i mieszanki betonowej oraz ograniczenia zawartości cementu mogą być stosowane domieszki według PN-EN 934-2:1999. Przy wyborze domieszki należy uwzględnić jej zgodność z cementem. Zaleca się wykonać badanie zgodności w laboratorium oraz sprawdzić na odcinku próbnym Materiały do pielęgnacji podbudowy Do pielęgnacji świeżo ułożonej podbudowy z betonu cementowego należy stosować: - preparaty powłokowe, - folie z tworzyw sztucznych. Dopuszcza się pielęgnację warstwą piasku naturalnego, bez zanieczyszczeń organicznych lub warstwą włókniny o grubości, przy obciążeniu 2 kpa, co najmniej 5 mm, utrzymywanej w stanie wilgotnym przez zraszanie wodą Beton Konsystencja mieszanki betonowej powinna być co najmniej gęstoplastyczna. W podbudowie należy stosować beton o wytrzymałości odpowiadającej klasie B 15. W przypadkach szczególnych dopuszcza się stosowanie betonu o klasie wyższej. Nasiąkliwość betonu nie powinna przekraczać 7% (m/m). Średnia wytrzymałość na ściskanie próbek zamrażanych, badanych zgodnie z PN-S :1997, nie powinna być mniejsza niż 80% wartości średniej wytrzymałości próbek niezamrażanych. Wymagania dla betonów podano w tablicach 2 i 3. Tablica 3. Wymagania dla betonu klasy B15 Lp Właściwości Wymagania Badania według 1 Wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach 15 PN-B Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 100

103 D Podbudowa betonowa twardnienia, nie mniej niż, MPa 2 Wytrzymałość na rozciąganie przy zginaniu, po 28 dniach twardnienia, nie mniej niż, MPa 4,0 PN-S Nasiąkliwość wodą, % nie więcej niż 5 PN-B Mrozoodporność po 150 cyklach, przy PN-B badaniu bezpośrednim, ubytek masy, % nie więcej niż 1) Próbki nie wykazały spękań 2) Łączna masa ubytków betonu w postaci zniszczonych narożników i krawędzi, odprysków itp., nie przekracza 5% masy próbek zamrażanych 3) Obniżenie wytrzymałości na ściskanie w stosunku do wytrzymałości próbek nie zamrażanych nie jest większe niż 20% Skład betonu Skład betonu powinien być tak dobrany, aby zapewniał osiągnięcie właściwości określonych w tablicy 2 i 3. Projekt składu betonu powinien zawierać: - wyniki badań cementu, według PN-B-04300, - w przypadkach wątpliwych wyniki badań wody, według PN-B-32250, - wyniki badań kruszywa, - składniki betonu, - wyniki badań wytrzymałości na ściskanie po 7 i 28 dniach, według PN-B-06250, - wyniki badań nasiąkliwości, według PN-B-06250, - wyniki badań mrozoodporności, według PN-B SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzęt stosowany do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania podbudowy z betonu cementowego powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: - wytwórni stacjonarnej typu ciągłego do wytwarzania mieszanki betonowej lub odpowiedniej wielkości betoniarek, - przewoźnych zbiorników na wodę, - mechanicznych listw wibracyjnych i wibratorów wgłębnych do zagęszczania mieszanki betonowej, - zagęszczarek płytowych. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Materiały sypkie, stal, domieszki można przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 101

104 D Podbudowa betonowa Cement luzem należy przewozić cementowozami, natomiast workowany można przewozić dowolnymi środkami transportu, w sposób zabezpieczony przed zawilgoceniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Zasady wykonywania robót Konstrukcja i sposób wykonania robót powinny być zgodne z dokumentacją projektową i ST. Podstawowe czynności przy wykonywaniu robót obejmują: - roboty przygotowawcze, - wykonanie podbudowy, - pielęgnację podbudowy, - roboty wykończeniowe Roboty przygotowawcze Wstępne roboty przygotowawcze Przed przystąpieniem do robót należy, na podstawie dokumentacji projektowej, ST lub wskazań Inżyniera: - ustalić lokalizację terenu robót, - przeprowadzić obliczenia i pomiary geodezyjne niezbędne do szczegółowego wytyczenia robót oraz ustalenia danych wysokościowych, - usunąć przeszkody, np. drzewa, krzaki, obiekty, elementy dróg, ogrodzeń itd Przygotowanie podłoża Grunty na podłoże powinny być jednorodne i zabezpieczone przed nadmiernym zawilgoceniem i ujemnymi skutkami przemarzania. Koryto pod podbudowę należy wykonać według ustaleń dokumentacji projektowej, zgodnie z wymaganiami ST D Układanie mieszanki betonowej Projektowanie mieszanki betonowej Ustalenie składu mieszanki betonowej powinno odpowiadać wymaganiom PN-S :1997. Podczas projektowania składu betonu należy wykonać próbne zaroby w celu sprawdzenia właściwości mieszanki w zakresie oznaczenia konsystencji, zawartości powietrza i oznaczenia gęstości Warunki przystąpienia do robót Podbudowę z betonu cementowego zaleca się wykonywać przy temperaturze powietrza od 5 C do 25 C. Dopuszcza się wykonywanie podbudowy w temperaturze powietrza powyżej 25 C pod warunkiem nieprzekroczenia temperatury mieszanki betonowej powyżej 30 C. Wykonywanie podbudowy w temperaturze poniżej 5 C dopuszcza się pod warunkiem stosowania zabiegów specjalnych, pozwalających na utrzymanie temperatury mieszanki betonowej powyżej 5 C przez okres co najmniej 3 dni. Betonowania nie można wykonywać podczas opadów deszczu Wytwarzanie mieszanki betonowej Mieszankę betonową o składzie zawartym w recepcie laboratoryjnej, należy wytwarzać w wytwórniach betonu, zapewniających ciągłość produkcji i gwarantujących otrzymanie jednorodnej mieszanki. Mieszanka po wyprodukowaniu powinna być od razu transportowana na miejsce wbudowania w sposób zabezpieczający przed segregacją i wysychaniem Wbudowanie mieszanki betonowej Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 102

105 D Podbudowa betonowa Wbudowanie mieszanki betonowej w podbudowę należy wykonywać ręcznie. Jako prowadnice wykorzystać ułożone oporniki i krawężniki Zagęszczanie mieszanki betonowej Do zagęszczania mieszanki betonowej w podbudowie należy stosować odpowiednie mechaniczne urządzenia wibracyjne, zapewniające jednolite jej zagęszczenie. Powierzchnia warstwy zagęszczonej powinna mieć jednolitą teksturę i połysk, a grube ziarna kruszywa powinny być widoczne lub powinny znajdować się bezpośrednio pod powierzchnią Pielęgnacja podbudowy Bezpośrednio po zagęszczeniu należy świeży beton zabezpieczyć przed wyparowaniem wody przez pokrycie jego powierzchni materiałami według punktu Należy to wykonać przed upływem 90 min od chwili zakończenia zagęszczania. W przypadku pielęgnacji podbudowy wilgotną warstwą piasku lub grubej włókniny należy utrzymywać ją w stanie wilgotnym w czasie od siedmiu do dziesięciu dni. W przypadku gdy temperatura powietrza jest powyżej 25 C pielęgnację należy przedłużyć do 14 dni. Stosowanie innych środków do pielęgnacji podbudowy wymaga każdorazowej zgody Inżyniera. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STD Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: - uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (aprobaty techniczne, certyfikaty zgodności, deklaracje zgodności, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), - wykonać badania właściwości materiałów przeznaczonych do wykonania robót, określone w pkcie 2, - sprawdzić cechy zewnętrzne gotowych materiałów z tworzyw i prefabrykowanych. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót i badania odbiorcze Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów, które należy wykonać podaje tablica 1. Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Częstotliwość badań Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie Wartości dopuszczalne Badania kwalifikacyjne: sprawdzenie raz na etapie projektowania wg pkt. 2 i 5 materiałów, ustalenie składu mieszanki składu mie- szanki i przy każdej zmianie materiału 2 Badania w czasie robót na 0,1 długości wg rzędne podłoża gruntowego odbieranego odcinka zagęszczenie podłoża gruntowego w 3 przekrojach na wg każdej działce roboczej konsystencja mieszanki betonowej 2 razy w czasie zmiany wg roboczej wytrzymałość betonu na ściskanie raz dziennie wg

106 D Podbudowa betonowa 3 Badania odbiorcze po wykonaniu podbudowy raz na każde 200 m odchyłka grubości grubość podbudowy długości odbieranego ± 1 cm, nasiąkliwość betonu w podbudowie odcinka nasiąkliwość wg PN-S :1997 i pkt mrozoodporność betonu w podbudowie na próbkach badanej wg PN-S-96014:1997 nasiąkliwości szerokość podbudowy co 25 m odchyłka szerokości ± 5 cm równość w przekroju poprzecznym co 25 m i w punktach prześwity między łatą głównych łuków a powierzchnią 12 poziomych mm spadki poprzeczne jw. odchylenia ± 0,5% spadków zaprojektowanych rzędne wysokościowe podbudowy co 6,25 m odchylenie ± 10 mm od rzędnych zaprojektowanych równość podbudowy w profilu co 25 m nierówności 12 podłużnym (badania planografem lub mm łatą 4-metrową) wytrzymałość betonu w podbudowie w trzech losowo wg PN-S-96014:1997 (metodą nieniszczącą lub na próbkach wybranych miejscach wyciętych) na każdym kilometrze ukształtowanie osi w planie co 25 m odchylenie od osi zaprojektowanej 3 cm dla auto-strad i dróg eks- presowych i 5 cm dla pozostałych rozmieszczenie i wypełnienie szczelin w dwóch miejscach losowo wybranych na każde 100 m długości odcinka 7. OBMIAR ROBÓT dróg oględziny zgodności z dokumentacją projektową 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m2 (metr kwadratowy) wykonanej podbudowy. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 104

107 D Podbudowa betonowa Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m2 podbudowy z betonu cementowego obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - oznakowanie robót, - przygotowanie podłoża, - zakup i dostarczenie materiałów wraz z transportem wraz z rozładunkiem, - dostarczenie sprzętu, - wykonanie podbudowy z betonu cementowego według wymagań specyfikacji technicznej, - przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w niniejszej specyfikacji technicznej, - odwiezienie sprzętu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących Cena wykonania robót określonych niniejszą ST obejmuje: - roboty tymczasowe, które są potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie są przekazywane Zamawiającemu i są usuwane po wykonaniu robót podstawowych, - prace towarzyszące, które są niezbędne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-EN 197-1: 2002 Cement. Część I: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementu powszechnego użytku 2. PN-EN 934-2: 1999 Domieszki do betonu, zaprawy i zaczynu. Domieszki do betonu. Definicje i wymagania 3. PN-S-96014:1997 Drogi samochodowe i lotniskowe. Podbudowa z betonu cementowego pod nawierzchnię ulepszoną. Wymagania i badania Inne dokumenty Katalog typowych konstrukcji nawierzchni sztywnych GDDP - IBDiM, Warszawa 2001 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 105

108 D Podbudowa z betonu asfaltowego SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D PODBUDOWA Z BETONU ASFALTOWEGO 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem podbudowy z betonu asfaltowego w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Wykonanie podbudowy zasadniczej z betonu asfaltowego AC22P, grubość 10 cm, s Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem warstwy podbudowy z betonu asfaltowego wg PN-EN [47] i WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 [65] z mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej od producenta. W przypadku produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej przez Wykonawcę dla potrzeb budowy, Wykonawca zobowiązany jest prowadzić Zakładową kontrolę produkcji (ZKP) zgodnie z WT-2 [65] punkt Podbudowę z betonu asfaltowego można wykonywać dla dróg kategorii ruchu od KR1 do KR6 (określenie kategorii ruchu podano w punkcie 1.4.7). Stosowane mieszanki betonu asfaltowego o wymiarze D podano w tablicy 1. Tablica 1. Stosowane mieszanki Kategoria ruchu Mieszanki o wymiarze D 1), mm KR 1-2 KR 3-4 KR 5-6 AC16P, AC22P AC16P, AC22P AC16P, AC22P 1) Podział ze względu na wymiar największego kruszywa w mieszance Określenia podstawowe Nawierzchnia konstrukcja składająca się z jednej lub kilku warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu pojazdów na podłoże Podbudowa główny element konstrukcyjny nawierzchni, który może być ułożony w jednej lub kilku warstwach Mieszanka mineralno-asfaltowa mieszanka kruszyw i lepiszcza asfaltowego Wymiar mieszanki mineralno-asfaltowej określenie mieszanki mineralno-asfaltowej, wyróżniające tę mieszankę ze zbioru mieszanek tego samego typu ze względu na największy wymiar kruszywa, np. wymiar 16 lub Beton asfaltowy mieszanka mineralno-asfaltowa, w której kruszywo o uziarnieniu ciągłym lub nieciągłym tworzy strukturę wzajemnie klinującą się Uziarnienie skład ziarnowy kruszywa, wyrażony w procentach masy ziaren przechodzących przez określony zestaw sit. 106 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie

109 D Podbudowa z betonu asfaltowego Kategoria ruchu obciążenie drogi ruchem samochodowym, wyrażone w osiach obliczeniowych (100 kn) wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych GDDP-IBDiM [68] Wymiar kruszywa wielkość ziaren kruszywa, określona przez dolny (d) i górny (D) wymiar sita Kruszywo grube kruszywo z ziaren o wymiarze: D 45 mm oraz d > 2 mm Kruszywo drobne kruszywo z ziaren o wymiarze: D 2 mm, którego większa część pozostaje na sicie 0,063 mm Pył kruszywo z ziaren przechodzących przez sito 0,063 mm Wypełniacz kruszywo, którego większa część przechodzi przez sito 0,063 mm. (Wypełniacz mieszany kruszywo, które składa się z wypełniacza pochodzenia mineralnego i wodorotlenku wapnia. Wypełniacz dodany wypełniacz pochodzenia mineralnego, wyprodukowany oddzielnie) Kationowa emulsja asfaltowa emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki cząstkom zdyspergowanego asfaltu Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Symbole i skróty dodatkowe ACP beton asfaltowy do warstwy podbudowy, PMB polimeroasfalt, D górny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), d dolny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), C kationowa emulsja asfaltowa, NPD właściwość użytkowa nie określana (ang. No Performance Determined; producent może jej nie określać), TBR do zadeklarowania (ang. To Be Reported; producent mo dostarczyć odpowiednie informacje, jednak nie jest do tego zobowiązany), IRI (International Roughness Index) międzynarodowy wskaź równości, MOP miejsce obsługi podróżnych Ogólne wymagania dotyczące robót 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Lepiszcza asfaltowe Należy stosować polimeroasfalty wg PN-EN [59]. Rodzaje stosowanych lepiszcz asfaltowych podano w tablicy 2.. Tablica 2. Zalecane lepiszcza asfaltowego do warstwy podbudowy z betonu asfaltowego Kategoria Mieszanka Gatunek lepiszcza Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 107

110 D Podbudowa z betonu asfaltowego ruchu ACP polimeroasfalt KR4 AC16P, AC22P PMB 25/55-60 Polimeroasfalty powinny spełniać wymagania podane w tablicy 3. Tablica 3. Wymagania wobec asfaltów modyfikowanych polimerami (polimeroasfaltów) wg PN-EN [59] Wymaganie podstawowe Konsystencja w pośrednich temperaturach eksploa-tacyjnych Konsystencja w wysokich temperatu- rach eksplo-atacyjnych Kohezja Stałość konsystencji (Odporność na starzenie wg PN-EN lub -3 [31] Właściwość Metoda badania Jednostka Gatunek asfaltu modyfikowanego polimerami (PMB) 25/55 60 wymaganie klasa Penetracja w 25 C Temperatura mięknienia Siła rozciągania (mała prędkość rozciągania) Siła rozciągania w 5 C (duża prędkość rozciągania) Wahadło Vialit (metoda uderzenia) PN-EN 1426 [21] PN-EN 1427 [22] PN-EN [55] PN-EN [57] PN-EN [53] PN-EN [57] PN-EN [54] 0,1 mm C 60 6 J/cm 2 2 w 5 C 3 J/cm 2 NPD a 0 J/cm 2 NPD a 0 Zmiana masy % 0,5 3 Pozostała penetracja PN-EN 1426 [21] % 40 3 Wzrost tem-peratury mięknienia Inne właściwości Temperatura zapłonu PN-EN 1427 [22] PN-EN ISO 2592 [63] C 8 3 C Wymaga nia dodatko we Temperatura łamliwości PN-EN [29] C Nawrót sprężysty w 25 C PN-EN [51] % 50 5 Nawrót sprężysty w 10 C NPD a 0 PN-EN Zakres plastyczności [59] C TBR b 1 Punkt Stabilność magazynowania. Różnica temperatur mięknienia Stabilność magazynowania. Różnica penetracji PN-EN [52] PN-EN 1427 [22] PN-EN [52] PN-EN 1426 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie C 5 2 0,1 mm NPD a 0

111 D Podbudowa z betonu asfaltowego [21] PN-EN Spadek temperatury mięknienia po [31] starzeniu wg PN-EN PN-EN lub -3 [31] [22] Nawrót sprężysty w 25 C po starzeniu wg PN-EN lub PN-EN 3 [31] Nawrót sprężysty w 10 C po starzeniu wg PN-EN lub 3 [31] [31] PN-EN [51] a NPD No Performance Determined (właściwość użytkowa nie określana) b TBR To Be Reported (do zadeklarowania) C TBR b 1 % 50 4 NPD a 0 Polimeroasfalt powinien być magazynowany w zbiorniku wyposażonym w system grzewczy pośredni z termostatem kontrolującym temperaturę z dokładnością ± 5 C. Zaleca się wyposażenie zbiornika w mieszadło. Zaleca się bezpośrednie zużycie polimeroasfaltu po dostarczeniu. Należy unikać wielokrotnego rozgrzewania i chłodzenia polimeroasfaltu w okresie jego stosowania oraz unikać niekontrolowanego mieszania polimeroasfaltów różnego rodzaju i klasy oraz z asfaltem zwykłym Kruszywo Do warstwy podbudowy z betonu asfaltowego należy stosować kruszywo według PN-EN [44] i WT-1 Kruszywa 2008 [64], obejmujące kruszywo grube, kruszywo drobne i wypełniacz. Kruszywa powinny spełniać wymagania podane w WT-1 Kruszywa 2008 część 2 punkt 1, tablica 1.1, tablica 1.2, tablica 1.3 Składowanie kruszywa powinno się odbywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z kruszywem o innym wymiarze lub pochodzeniu. Podłoże składowiska musi być równe, utwardzone i odwodnione. Składowanie wypełniacza powinno się odbywać w silosach wyposażonych w urządzenia do aeracji Środek adhezyjny W celu poprawy powinowactwa fizykochemicznego lepiszcza asfaltowego i kruszywa, gwarantującego odpowiednią przyczepność (adhezję) lepiszcza do kruszywa i odporność mieszanki mineralno-asfaltowej na działanie wody, można zastosować środek adhezyjny, tak aby dla konkretnej pary kruszywo-lepiszcze wartość przyczepności określona według PN-EN , metoda C [34] wynosiła co najmniej 80%. Środek adhezyjny powinien odpowiadać wymaganiom określonym przez producenta. Składowanie środka adhezyjnego jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach, w warunkach określonych przez producenta Materiały do uszczelnienia połączeń i krawędzi Do uszczelnienia połączeń technologicznych (tj. złączy podłużnych i poprzecznych z tego samego materiału wykonywanego w różnym czasie oraz spoin stanowiących połączenia różnych materiałów lub połączenie warstwy asfaltowej z urządzeniami obcymi w nawierzchni lub ją ograniczającymi, należy stosować: a) materiały termoplastyczne, jak taśmy asfaltowe, pasty itp. według norm lub aprobat technicznych b) emulsję asfaltową według PN-EN [58] lub inne lepiszcza według norm lub aprobat technicznych Składowanie materiałów termoplastycznych jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta, w warunkach określonych w aprobacie technicznej. Do uszczelnienia krawędzi należy stosować asfalt drogowy wg PN-EN [27], asfalt modyfikowany polimerami wg PN-EN [59] metoda na gorąco. Dopuszcza się inne rodzaje lepiszcza wg norm lub aprobat technicznych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 109

112 D Podbudowa z betonu asfaltowego 2.6. Materiały do złączenia warstw konstrukcji Do złączania warstw konstrukcji nawierzchni należy stosować kationowe emulsje asfaltowe lub kationowe emulsje modyfikowane polimerami według ST Emulsję asfaltową można składować w opakowaniach transportowych lub w stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie należy nalewać emulsji do opakowań i zbiorników zanieczyszczonych materiałami mineralnymi. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu pkt 3. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne [1] 3.2. Sprzęt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zależności od potrzeb, powinien wykazać się możliwością korzystania ze sprzętu dostosowanego do przyjętej metody robót, jak: wytwórnia (otaczarka) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym, z automatycznym komputerowym sterowaniem produkcji, do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych, układarka gąsienicowa, z elektronicznym sterowaniem równości układanej warstwy, skrapiarka, walce stalowe gładkie, walce ogumione szczotki mechaniczne i/lub inne urządzenia czyszczące, samochody samowyładowcze z przykryciem brezentowym lub termosami, sprzęt drobny. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu pkt 4. Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne [1] 4.2. Transport materiałów Polimeroasfalt należy przewozić w cysternach kolejowych lub samochodach izolowanych i zaopatrzonych w urządzenia umożliwiające pośrednie ogrzewanie oraz w zawory spustowe. Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Wypełniacz należy przewozić w sposób chroniący go przed zawilgoceniem, zbryleniem i zanieczyszczeniem. Wypełniacz luzem powinien być przewożony w odpowiednich cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. Emulsja asfaltowa może być transportowana w zamkniętych cysternach, autocysternach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, że nie będą korodowały pod wpływem emulsji i nie będą powodowały jej rozpadu. Cysterny powinny być wyposażone w przegrody. Nie należy używać do transportu opakowań z metali lekkich (może zachodzić wydzielanie wodoru i groźba wybuchu przy emulsjach o ph 4). Mieszankę mineralno-asfaltową należy dowozić na budowę pojazdami samowyładowczymi w zależności od postępu robót. Podczas transportu i postoju przed wbudowaniem mieszanka powinna być zabezpieczona przed ostygnięciem i dopływem powietrza (przez przykrycie, pojemniki termoizolacyjne lub ogrzewane itp.). Warunki i czas transportu mieszanki, od produkcji do wbudowania, powinna zapewniać utrzymanie temperatury w wymaganym przedziale. Powierzchnie pojemników używanych do transportu mieszanki powinny być czyste, a do zwilżania tych powierzchni można używać tylko środki antyadhezyjne niewpływające szkodliwie na mieszankę. 110 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie

113 D Podbudowa z betonu asfaltowego 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Przed przystąpieniem do robót Wykonawca dostarczy Inżynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki mineralno-asfaltowej (AC16P, AC22P). Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz minimalna zawartość lepiszcza podane są w tablicach 5i 6. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej podane są w tablicach 7, 8, 9 - projektowanie empiryczne i 10,11 - projektowanie funkcjonalne. Tablica 5. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawartość lepiszcza do betonu towego do warstwy podbudowy (projektowanie empiryczne) [65] Przesiew, [% (m/m)] Właściwość AC16P KR1-KR2 AC22P KR1-KR2 AC16P KR3-KR6 AC22P KR3-KR6 Wymiar sita #, [mm] od do od do od do od do 31, , , , ,063 3,0 10,0 3,0 10,0 2,0 9,0 2 9,0 Zawartość lepiszcza, minimum *) B min4,2 B min4,0 B min4,0 B min3,8 Tablica 6. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawartość lepiszcza do betonu asfaltowego do warstwy podbudowy (projektowanie funkcjonalne) [65] Przesiew, [% (m/m)] Właściwość AC16P KR3-KR6 AC22P KR3-KR6 Wymiar sita #, [mm] od do od do 31, , ,063 2,0 12,0 2 11,0 Zawartość lepiszcza, minimum B min3,0 B min3,0 *) Minimalna zawartość lepiszcza jest określona przy założonej gęstości mieszanki mineralnej 2,650 Mg/m 3. Jeżeli stosowana mieszanka mineralna ma inną gęstość (ρ d ), to do wyznaczenia minimalnej zawartości lepiszcza podaną wartość należy pomnożyć przez współczynnik α według równania: α = 2,650 ρd Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 111

114 D Podbudowa z betonu asfaltowego Tablica 7. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy podbudowy, KR1 KR2 (projektowanie empiryczne) [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Wolne przestrzenie wypełnione lepiszczem Zawartość wolnych przestrzeni w mieszanc e mineralnej Odporność na działanie wody Warunki zagęszczania wg PN- EN [48] C.1.2,ubijanie, 2 50 uderzeń C.1.2,ubijanie, 2 50 uderzeń C.1.2,ubijanie, 2 50 uderzeń C.1.1,ubijanie, 2 25 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C AC16P V min4,0 V max10,0 VFB min50 VFB min74 VMA min16 AC22P V min4,0 V max10,0 VFB min50 VFB min74 VMA min16 ITSR 70 ITSR 70 Tablica 8. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy podbudowy, przy ruchu KR3 KR4 (projektowanie empiryczne) [65] 112 Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na deformacje trwałe Odporność na działanie wody Warunki zagęszczania wg PN- EN [48] C.1.3,ubijanie, 2 75 uderzeń C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijanie, 2 25 uderzeń Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie Metoda i warunki badania AC16P AC22P PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C V min4,0 V max10 WTS AIR1, 0 PRD AIR9, 0 V min4,0 V max10 WTS AIR1, 0 PRD AIR9, ITSR 70 ITSR 70 Tablica 9. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy podbudowy, przy ruchu KR5 KR6 (projektowanie empiryczne) [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Warunki zagęszczania wg PN-EN [48] Metoda i warunki badania AC16P AC22P C.1.3,ubijanie, 2 75 uderzeń PN-EN [33], p. 4 Odporność na C.1.20, wałowanie, deformacje trwałe P 98 -P 100 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, 10 V min5,0 V max10 WTS AIR0,80 PRD AIR7,0 0 V min5,0 V max10 WTS AIR0,80 PRD AIR7,0

115 D Podbudowa z betonu asfaltowego Odporność na działanie wody C.1.1,ubijanie, 2 25 uderzeń 000 cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C ITSR 70 ITSR 70 Tablica 10. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy podbudowy, przy ruchu KR3 KR4 (projektowanie funkcjonalne) [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na deformacje trwałe Odporność na działanie wody Sztywność Odporność na zmęczenie, kategoria nie niższa niż Warunki zagęszczania wg Metoda i warunki badania PN-EN [48] C.1.3,ubijanie, 2 75 uderzeń PN-EN [33], p. 4 C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijanie, 2 25 uderzeń C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C PN-EN , 4PB-PR, temp.10 C, częstość 10Hz PN-EN , 4PB-PR, temp.10 C, częstość 10Hz AC16P AC22P V min3,0 V max10 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 113 V min3,0 V max10 WTS AIR1,0 PRD AIR9,0 WTS AIR1,0 PRD AIR9,0 ITSR 70 ITSR 70 S min11000 S min11000 ε ε Tablica 11. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy podbudowy, przy ruchu KR5 KR6 (projektowanie funkcjonalne) [65] Warunki zagęszczania Właściwość wg PN-EN Metoda i warunki badania AC16P AC22P [48] Zawartość wolnych C.1.3,ubijanie, 2 75 V min4,0 V min4,0 przestrzeni uderzeń PN-EN [33], p. 4 V max10 V max10 PN-EN , metoda B w Odporność na deformacje C.1.20, wałowanie, powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, WTS trwałe P 98 -P AIR0,60 WTS AIR cykli [38] PRD AIR7,0 PN-EN [35], przechowywanie Odporność na działanie C.1.1,ubijanie, 2 25 w 40 C z jednym cyklem zamrażania, ITSR wody uderzeń 70 ITSR 70 badanie w 15 C Sztywność C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 PN-EN , 4PB-PR, temp.10 C, częstość 10Hz S min11000 S min11000 Odporność na zmęczenie, C.1.20, wałowanie, PN-EN , 4PB-PR, kategoria nie niższa niż P 98 -P 100 temp.10 C, częstość 10Hz ε ε Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej PRD AIR7,0 Mieszankę mineralno-asfaltową należy wytwarzać na gorąco w otaczarce (zespole maszyn i urządzeń dozowania, podgrzewania i mieszania składników oraz przechowywania gotowej mieszanki). Dozowanie składników mieszanki mineralno-asfaltowej w otaczarkach, w tym także wstępne, powinno być zautomatyzowane i zgodne z receptą roboczą, a urządzenia do dozowania

116 D Podbudowa z betonu asfaltowego składników oraz pomiaru temperatury powinny być okresowo sprawdzane. Kruszywo o różnym uziarnieniu lub pochodzeniu należy dodawać odmierzone oddzielnie. Lepiszcze asfaltowe należy przechowywać w zbiorniku z pośrednim systemem ogrzewania, z układem termostatowania zapewniającym utrzymanie żądanej temperatury z dokładnością ± 5 C. Temperatura lepiszcza asfaltowego w zbiorniku magazynowym (roboczym) nie może przekraczać 180 C dla polimeroasfaltu drogowego 25/ Kruszywo (ewentualnie z wypełniaczem) powinno być wysuszone i podgrzane tak, aby mieszanka mineralna uzyskała temperaturę właściwą do otoczenia lepiszczem asfaltowym. Temperatura mieszanki mineralnej nie powinna być wyższa o więcej niż 30 C od najwyższej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podanej w tablicy 13. W tej tablicy najniższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej na miejsce wbudowania, a najwyższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej bezpośrednio po wytworzeniu w wytwórni. Tablica 12. Najwyższa i najniższa temperatura mieszanki AC [65] Lepiszcze asfaltowe Temperatura mieszanki [ C] PMB 25/55-60 od 140 do 180 Sposób i czas mieszania składników mieszanki mineralno-asfaltowej powinny zapewnić równomierne otoczenie kruszywa lepiszczem asfaltowym. Dopuszcza się dostawy mieszanek mineralno-asfaltowych z kilku wytwórni, pod warunkiem skoordynowania między sobą deklarowanych przydatności mieszanek (m.in.: typ, rodzaj składników, właściwości objętościowe) z zachowaniem dopuszczalnych różnic ich składu: - zawartość lepiszcza: 0,3% (m/m), - zawartość kruszywa drobnego: 3,0% (m/m), - zawartość wypełniacza: 1,0% (m/m) Przygotowanie podłoża Podłoże (podbudowa z kruszywa niezwiązanego lub związanego) pod warstwę podbudowy z betonu asfaltowego powinno być na całej powierzchni: ustabilizowane i nośne, czyste, bez zanieczyszczenia lub pozostałości luźnego kruszywa, wyprofilowane, równe i bez kolein. Maksymalne nierówności podłoża pod warstwę podbudowy, nie powinny przekraczać wartości podanych w tablicy 13. Tablica 13. Maksymalne nierówności podłoża pod warstwę podbudowy z betonu asfaltowego (pomiar łatą 4-metrową lub równoważną metodą) [65] Klasa Element nawierzchni drogi A, S, Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włączania i wyłączania GP Jezdnie łącznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza G Pasy: ruchu, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza Maksymalna nierówność podłoża pod warstwę podbudowy [mm] Z, L, D Pasy ruchu 15 Jeżeli nierówności są większe niż dopuszczalne, to należy wyrównać podłoże. Rzędne wysokościowe podłoża oraz urządzeń usytuowanych w nawierzchni lub ją ograniczających powinny być zgodne z dokumentacją projektową. Z podłoża powinien być zapewniony odpływ wody Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie

117 D Podbudowa z betonu asfaltowego Wykonane w podłożu łaty z materiału o mniejszej sztywności (np. łaty z asfaltu lanego w betonie asfaltowym) należy usunąć, a powstałe w ten sposób ubytki wypełnić materiałem o właściwościach zbliżonych do materiału podstawowego (np. wypełnić betonem asfaltowym). W celu polepszenia połączenia między warstwami technologicznymi nawierzchni powierzchnia podłoża powinna być w ocenie wizualnej chropowata. Szerokie szczeliny w podłożu należy wypełnić odpowiednim materiałem, np. zalewami drogowymi według PN-EN [60] lub PN-EN [61] albo innymi materiałami według norm lub aprobat technicznych. Na podłożu wykazującym zniszczenia w postaci siatki spękań zmęczeniowych lub spękań poprzecznych zaleca się stosowanie membrany przeciwspękaniowej, np. mieszanki mineralnoasfaltowej, warstwy SAMI lub z geosyntetyków według norm lub aprobat technicznych Próba technologiczna Wykonawca przed przystąpieniem do produkcji mieszanki jest zobowiązany do przeprowadzenia w obecności Inżyniera próby technologicznej, która ma na celu sprawdzenie zgodności właściwości wyprodukowanej mieszanki z receptą. W tym celu należy zaprogramować otaczarkę zgodnie z receptą roboczą i w cyklu automatycznym produkować mieszankę. Do badań należy pobrać mieszankę wyprodukowaną po ustabilizowaniu się pracy otaczarki. Nie dopuszcza się oceniania dokładności pracy otaczarki oraz prawidłowości składu mieszanki mineralnej na podstawie tzw. suchego zarobu, z uwagi na możliwą segregację kruszywa. Mieszankę wyprodukowaną po ustabilizowaniu się pracy otaczarki należy zgromadzić w silosie lub załadować na samochód. Próbki do badań należy pobierać ze skrzyni samochodu zgodnie z metodą określoną w PN-EN [39]. Na podstawie uzyskanych wyników Inżynier podejmuje decyzję o wykonaniu odcinka próbnego Odcinek próbny Przed przystąpieniem do wykonania podbudowy z betonu asfaltowego Wykonawca wykona odcinek próbny celem uściślenia organizacji wytwarzania i układania oraz ustalenia warunków zagęszczania. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu uzgodnionym z Inżynierem. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić co najmniej 500 m 2, a długość co najmniej 50 m. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć takich materiałów oraz sprzętu jakie zamierza stosować do wykonania podbudowy. Wykonawca może przystąpić do realizacji robót po zaakceptowaniu przez Inżyniera technologii wbudowania i zagęszczania oraz wyników z odcinka próbnego Wbudowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszankę mineralno-asfaltową można wbudowywać na podłożu przygotowanym zgodnie z zapisami w punktach 5.4. Transport mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej powinien być zgodny z zaleceniami podanymi w punkcie 4.2. Mieszankę mineralno-asfaltową asfaltową należy wbudowywać w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Temperatura otoczenia w ciągu doby nie powinna być niższa od temperatury podanej w tablicy 16. Temperatura otoczenia może być niższa w wypadku stosowania ogrzewania podłoża. Nie dopuszcza się układania mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej podczas silnego wiatru (V > 16 m/s). W wypadku stosowania mieszanek mineralno-asfaltowych z dodatkiem obniżającym temperaturę mieszania i wbudowania należy indywidualnie określić wymagane warunki otoczenia. Tablica 14. Minimalna temperatura otoczenia podczas wykonywania warstw asfaltowych Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 115

118 D Podbudowa z betonu asfaltowego Rodzaj robót Minimalna temperatura otoczenia [ C] przed przystąpieniem do w czasie robót robót Warstwa podbudowy Właściwości wykonanej warstwy podbudowy powinny spełniać warunki podane w tablicy 17. Tablica 15. Właściwości warstwy AC [65] Typ i wymiar mieszanki Projektowana grubość warstwy technologicznej [cm] Wskaźnik zagęszczenia [%] Zawartość wolnych przestrzeni w warstwie [%(v/v)] AC16P, KR3 KR4 F) 5,0 14,0 98 3,0 10,0 AC22P, KR3 KR4 F) 7,0 14,0 98 3,0 10,0 F) projektowanie funkcjonalne Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowywana rozkładarką wyposażoną w układ automatycznego sterowania grubości warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacją projektową. W miejscach niedostępnych dla sprzętu dopuszcza się wbudowywanie ręczne. Grubość wykonywanej warstwy powinna być sprawdzana co 25 m, w co najmniej trzech miejscach (w osi i przy brzegach warstwy). Warstwy wałowane powinny być równomiernie zagęszczone ciężkimi walcami drogowymi. Do warstw z betonu asfaltowego należy stosować walce drogowe stalowe gładkie z możliwością wibracji, oscylacji lub walce ogumione Połączenia technologiczne Połączenia technologiczne należy wykonać zgodnie z WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 punkt 8.6 [65]. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót 6. Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 6.2. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (np. stwierdzenie o oznakowaniu materiału znakiem CE lub znakiem budowlanym B, certyfikat zgodności, deklarację zgodności, aprobatę techniczną, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykonać własne badania właściwości materiałów przeznaczonych do wykonania robót, określone przez Inżyniera. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Uwagi ogólne Badania dzielą się na: badania wykonawcy (w ramach własnego nadzoru), badania kontrolne (w ramach nadzoru zleceniodawcy Inżyniera). 116 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie

119 D Podbudowa z betonu asfaltowego Badania Wykonawcy Badania Wykonawcy są wykonywane przez Wykonawcę lub jego zleceniobiorców celem sprawdzenia, czy jakość materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnień itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połączenia itp.) spełniają wymagania określone w kontrakcie. Wykonawca powinien wykonywać te badania podczas realizacji kontraktu, z niezbędną starannością i w wymaganym zakresie. Wyniki należy zapisywać w protokołach. W razie stwierdzenia uchybień w stosunku do wymagań kontraktu, ich przyczyny należy niezwłocznie usunąć. Wyniki badań Wykonawcy należy przekazywać zleceniodawcy na jego żądanie. Inżynier może zdecydować o dokonaniu odbioru na podstawie badań Wykonawcy. W razie zastrzeżeń Inżynier może przeprowadzić badania kontrolne według pktu Zakres badań Wykonawcy związany z wykonywaniem nawierzchni: pomiar temperatury powietrza, pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podczas wykonywania nawierzchni (wg PN-EN [36]), ocena wizualna mieszanki mineralno-asfaltowej, wykaz ilości materiałów lub grubości wykonanej warstwy, pomiar spadku poprzecznego warstwy asfaltowej, pomiar równości warstwy asfaltowej (wg pktu ), pomiar parametrów geometrycznych poboczy, ocena wizualna jednorodności powierzchni warstwy, ocena wizualna jakości wykonania połączeń technologicznych Badania kontrolne Badania kontrolne są badaniami Inżyniera, których celem jest sprawdzenie, czy jakość materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnień itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połączenia itp.) spełniają wymagania określone w kontrakcie. Wyniki tych badań są podstawą odbioru. Pobieraniem próbek i wykonaniem badań na miejscu budowy zajmuje się Inżynier w obecności Wykonawcy. Badania odbywają się również wtedy, gdy Wykonawca zostanie w porę powiadomiony o ich terminie, jednak nie będzie przy nich obecny. Rodzaj badań kontrolnych mieszanki mineralno-asfaltowej i wykonanej z niej warstwy podano w tablicy 16. Tablica 16. Rodzaj badań kontrolnych [65] Lp Rodzaj badań a), b) Mieszanka mineralno-asfaltowa Uziarnienie Zawartość lepiszcza Temperatura mięknienia lepiszcza odzyskanego Gęstość i zawartość wolnych przestrzeni próbki Warstwa asfaltowa Wskaźnik zagęszczenia a) Spadki poprzeczne Równość Grubość lub ilość materiału Zawartość wolnych przestrzeni a) Właściwości przeciwpoślizgowe a) do każdej warstwy i na każde rozpoczęte m 2 nawierzchni jedna próbka; w razie potrzeby liczba próbek może zostać zwiększona (np. nawierzchnie dróg w terenie zabudowy) b) w razie potrzeby specjalne kruszywa i dodatki Badania kontrolne dodatkowe Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 117

120 D Podbudowa z betonu asfaltowego W wypadku uznania, że jeden z wyników badań kontrolnych nie jest reprezentatywny dla ocenianego odcinka budowy, Wykonawca ma prawo żądać przeprowadzenia badań kontrolnych dodatkowych. Inżynier i Wykonawca decydują wspólnie o miejscach pobierania próbek i wyznaczeniu odcinków częściowych ocenianego odcinka budowy. Jeżeli odcinek częściowy przyporządkowany do badań kontrolnych nie może być jednoznacznie i zgodnie wyznaczony, to odcinek ten nie powinien być mniejszy niż 20% ocenianego odcinka budowy. Do odbioru uwzględniane są wyniki badań kontrolnych i badań kontrolnych dodatkowych do wyznaczonych odcinków częściowych. Koszty badań kontrolnych dodatkowych zażądanych przez Wykonawcę ponosi Wykonawca Badania arbitrażowe Badania arbitrażowe są powtórzeniem badań kontrolnych, co do których istnieją uzasadnione wątpliwości ze strony Inżyniera lub Wykonawcy (np. na podstawie własnych badań). Badania arbitrażowe wykonuje na wniosek strony kontraktu niezależne laboratorium, które nie wykonywało badań kontrolnych. Koszty badań arbitrażowych wraz ze wszystkimi kosztami ubocznymi ponosi strona, na której niekorzyść przemawia wynik badania. Wniosek o przeprowadzenie badań arbitrażowych dotyczących zawartości wolnych przestrzeni lub wskaźnika zagęszczenia należy złożyć w ciągu 2 miesięcy od wpływu reklamacji ze strony Zamawiającego Właściwości warstwy i nawierzchni oraz dopuszczalne odchyłki Uwagi ogólne Na etapie oceny jakości wbudowanej mieszanki mineralno-asfaltowej podaje się wartości dopuszczalne i tolerancje, w których uwzględnia się: rozrzut występujący przy pobieraniu próbek, dokładność metod badań oraz odstępstwa uwarunkowane metodą pracy. Właściwości materiałów należy oceniać na podstawie badań pobranych próbek mieszanki mineralno-asfaltowej przed wbudowaniem (wbudowanie oznacza wykonanie warstwy asfaltowej). Wyjątkowo dopuszcza się badania próbek pobranych z wykonanej warstwy asfaltowej. Dopuszczalne wartości odchyłek i tolerancje zawarte są w WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 punkt 8.8 [65] Warstwa asfaltowa Grubość warstwy oraz ilość materiału Grubość wykonanej warstwy oznaczana według PN-EN [40] oraz ilość wbudowanego materiału na określoną powierzchnię (dotyczy przede wszystkim cienkich warstw) mogą odbiegać od projektu o wartości podane w tablicy 17. W wypadku określania ilości materiału na powierzchnię i średniej wartości grubości warstwy z reguły należy przyjąć za podstawę cały odcinek budowy. Inżynier ma prawo sprawdzać odcinki częściowe. Odcinek częściowy powinien zawierać co najmniej jedną dzienną działkę roboczą. Do odcinka częściowego obowiązują te same wymagania jak do odcinka budowy. Za grubość warstwy lub warstw przyjmuje się średnią arytmetyczną wszystkich pojedynczych oznaczeń grubości warstwy na całym odcinku budowy lub odcinku częściowym. Tablica 17. Dopuszczalne odchyłki grubości warstwy oraz ilości materiału na określonej powierzchni, [%] [65] Warunki oceny Warstwa asfaltowa ACP 118 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie

121 D Podbudowa z betonu asfaltowego Średnia z wielu oznaczeń grubości oraz ilości 1. duży odcinek budowy, powierzchnia większa niż 6000 m 2 lub droga ograniczona krawężnikami, powierzchnia większa niż 1000 m 2 lub 2. mały odcinek budowy Niezależnie od średniej grubości, dla warstwy podbudowy grubość określona w pojedynczym oznaczeniu nie może być mniejsza od projektowanej grubości o więcej niż 2,5 cm Wskaźnik zagęszczenia warstwy Zagęszczenie wykonanej warstwy, wyrażone wskaźnikiem zagęszczenia oraz zawartością wolnych przestrzeni, nie może przekroczyć wartości dopuszczalnych podanych w tablicy 17. Dotyczy to każdego pojedynczego oznaczenia danej właściwości. Określenie gęstości objętościowej należy wykonywać według PN-EN [32] Zawartość wolnych przestrzeni w nawierzchni Zawartość wolnych przestrzeni w próbce Marshalla z mieszanki mineralno-asfaltowej lub wyjątkowo powtórnie rozgrzanej próbki pobranej z nawierzchni, nie może wykroczyć poza wartości dopuszczalne podane w p. 5.2 o więcej niż 2,0 %(v/v) Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni należy badać nie rzadziej niż co 20 m oraz w punktach głównych łuków poziomych. Spadki poprzeczne powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5% Równość podłużna i poprzeczna Do oceny równości podłużnej warstwy podbudowy nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina, mierząc wysokość prześwitu w połowie długości łaty. Pomiar wykonuje się nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. Do oceny równości poprzecznej warstwy podbudowy nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina. Pomiar należy wykonywać w kierunku prostopadłym do osi jezdni, na każdym ocenianym pasie ruchu, nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość poprzeczna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67] Pozostałe właściwości warstwy asfaltowej Szerokość warstwy, mierzona 10 razy na 1 km każdej jezdni, nie może się różnić od szerokości projektowanej o więcej niż ± 5 cm. Rzędne wysokościowe, mierzone co 10 m na prostych i co 10 m na osi podłużnej i krawędziach, powinny być zgodne z dokumentacją projektową z dopuszczalną tolerancją ± 1 cm, przy czym co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie może przekraczać przedziału dopuszczalnych odchyleń. Ukształtowanie osi w planie, mierzone co 100 m, nie powinno różnić się od dokumentacji projektowej o ± 5 cm. Złącza podłużne i poprzeczne, sprawdzone wizualnie, powinny być równe i związane, wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi. Przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie. Wygląd zewnętrzny warstwy, sprawdzony wizualnie, powinien być jednorodny, bez spękań, deformacji, plam i wykruszeń. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 119

122 D Podbudowa z betonu asfaltowego 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej warstwy podbudowy z betonu asfaltowego (ACP). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. Jeśli warunki umowy przewidują dokonywanie potrąceń, to Zamawiający może w razie niedotrzymania wartości dopuszczalnych dokonać potrąceń według zasad określonych w WT-2 [65] pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 warstwy podbudowy z betonu asfaltowego (AC P) obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, oczyszczenie i skropienie podłoża, dostarczenie materiałów i sprzętu, opracowanie recepty laboratoryjnej, wykonanie próby technologicznej i odcinka próbnego, wyprodukowanie mieszanki betonu asfaltowego i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem lub pokrycie taśmą asfaltową krawędzi urządzeń obcych i krawężników, rozłożenie i zagęszczenie mieszanki betonu asfaltowego, obcięcie krawędzi i posmarowanie lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprzętu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących Cena wykonania robót określonych niniejszą ST obejmuje: roboty tymczasowe, które są potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie są przekazywane Zamawiającemu i są usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszące, które są niezbędne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1.D Wymagania ogólne 120 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie

123 D Podbudowa z betonu asfaltowego Normy (Zestawienie zawiera dodatkowo normy PN-EN związane z badaniami materiałów występujących w niniejszej ST) PN-EN PN-EN PN-EN Metody badania cementu Oznaczanie zawartości chlorków, dwutlenku węgla i alkaliów w cemencie Wapno budowlane Część 2: Metody badań Badania podstawowych właściwości kruszyw Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie kształtu ziaren za pomocą wskaźnika płaskości PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie kształtu ziaren Wskaźnik kształtu PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie procentowej zawartości ziaren o powierzchniach powstałych w wyniku przekruszenia lub łamania kruszyw grubych PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 6: Ocena właściwości powierzchni Wskaźnik przepływu kruszywa PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Ocena zawartości drobnych cząstek Badania błękitem metylenowym PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 10: Ocena zawartości drobnych cząstek Uziarnienie wypełniaczy (przesiewanie w strumieniu powietrza) PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabnianie PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Oznaczanie gęstości nasypowej i jamistości PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie pustych przestrzeni suchego, zagęszczonego wypełniacza PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 5: Oznaczanie zawartości wody przez suszenie w suszarce z wentylacją PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 6: Oznaczanie gęstości ziaren i nasiąkliwości PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 7: Oznaczanie gęstości wypełniacza Metoda piknometryczna PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 8: Oznaczanie polerowalności kamienia PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Część 1: Oznaczanie mrozoodporności PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Część 3: Badanie bazaltowej zgorzeli słonecznej metodą gotowania PN-EN 1426 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie penetracji igłą PN-EN 1427 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury mięknienia Metoda Pierścień i Kula PN-EN 1428 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie zawartości wody w emulsjach asfaltowych Metoda destylacji azeotropowej PN-EN 1429 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie pozostałości na sicie emulsji asfaltowych oraz trwałości podczas magazynowania metodą pozostałości na sicie PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw Analiza chemiczna PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 121

124 D Podbudowa z betonu asfaltowego podatności wypełniaczy do mieszanek mineralno-asfaltowych na działanie wody PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie rozpuszczalności PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury łamliwości Fraassa PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie zawartości parafiny Część 1: Metoda destylacyjna PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie odporności na twardnienie pod i wpływem ciepła i powietrza Część 1: Metoda RTFOT Jw. Część 3: Metoda RFT PN-EN PN-EN PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 6: Oznaczanie gęstości objętościowej metodą hydrostatyczną Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 8: Oznaczanie zawartości wolnej przestrzeni PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 11: Określenie powiązania pomiędzy kruszywem i asfaltem PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 12: Określanie wrażliwości na wodę PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 13: Pomiar temperatury PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 18: Spływanie lepiszcza PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 22: Koleinowanie PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 27: Pobieranie próbek PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 36: Oznaczanie grubości nawierzchni asfaltowych 122 PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie czasu wypływu emulsji asfaltowych lepkościomierzem wypływowym PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie sedymentacji emulsji asfaltowych PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie wartości ph emulsji asfaltowych PN-EN Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez odparowanie PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Badanie rozpadu Część 1: Oznaczanie indeksu rozpadu kationowych emulsji asfaltowych, metoda z wypełniaczem mineralnym PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 1: Beton asfaltowy PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 20: Badanie typu PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych Część 1: Badanie metodą Pierścienia i Kuli PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych Część 2: Liczba bitumiczna PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie nawrotu sprężystego asfaltów modyfikowanych Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie

125 D Podbudowa z betonu asfaltowego PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie odporności na magazynowanie modyfikowanych asfaltów Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie ciągliwości lepiszczy asfaltowych metodą pomiaru ciągliwości Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie kohezji lepiszczy asfaltowych metodą testu wahadłowego Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie ciągliwości modyfikowanych asfaltów Metoda z duktylometrem Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie przyczepności emulsji bitumicznych przez zanurzenie w wodzie Metoda z kruszywem Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie energii deformacji Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji kationowych emulsji asfaltowych Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji asfaltów modyfikowanych polimerami Wypełniacze złączy i zalewy Część 1: Specyfikacja zalew na gorąco Wypełniacze złączy i zalewy Część 2: Specyfikacja zalew na zimno PN-EN Przetwory naftowe Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Pomiar metodą otwartego tygla Clevelanda PN-EN ISO 2592 Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Metoda otwartego tygla Clevelanda Wymagania techniczne (rekomendowane przez Ministra Infrastruktury) 64. WT-1 Kruszywa Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń na drogach publicznych, Warszawa WT-2 Nawierzchnie asfaltowe Nawierzchnie asfaltowe na drogach publicznych, Warszawa WT-3 Emulsje asfaltowe Kationowe emulsje asfaltowe na drogach publicznych, Warszawa Inne dokumenty 67. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. nr 43, poz. 430) 68. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1997 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 123

126 D Wyrównanie istniejącej podbudowy betonem asfaltowym SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D WYRÓWNANIE ISTNIEJĄCEJ PODBUDOWY BETONEM ASFALTOWYM 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST), są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem wyrównania istniejącej podbudowy betonem asfaltowym w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem wyrównania nawierzchni betonem asfaltowym o uziarnieniu 0/16 mm Określenia podstawowe Wg ST D b warstwa wiąŝąca 2. MATERIAŁY Wg ST D b warstwa wiąŝąca 3. SPRZĘT Wg ST D b warstwa wiąŝąca 4. TRANSPORT Wg ST D b warstwa wiąŝąca 5. WYKONANIE ROBÓT Wg ST D b warstwa wiąŝąca Wg ST D b warstwa wiąŝąca 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Wg ST D b warstwa wiąŝąca 7. OBMIAR ROBÓT Wg ST D b warstwa wiąŝąca 8. ODBIÓR ROBÓT Wg ST D b warstwa wiąŝąca 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Wg ST D b warstwa wiąŝąca 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Wg ST D b warstwa wiąŝąca 120 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie

127 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie D Nawierzchnie z kostki kamiennej SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D NAWIERZCHNIA Z KOSTKI KAMIENNEJ 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem nawierzchni z kostki kamiennej w związku z budową obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem pierścieni na rondach z kostki granitowej 15/17 cm szarej Określenia podstawowe Nawierzchnia twarda ulepszona nawierzchnia bezpylna i dostatecznie równa, przystosowana do szybkiego ruchu samochodowego Nawierzchnia kostkowa nawierzchnia, której warstwa ścieralna jest wykonana z kostek kamiennych Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z określeniami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Kamienna kostka drogowa Zastosować kostkę granitową 15/ Wymagania Wymagane cechy fizyczne i wytrzymałościowe przedstawia tablica 1. Tablica 1. Wymagane cechy fizyczne i wytrzymałościowe dla kostki kamiennej Lp. Cechy fizyczne i wytrzymałościowe 1 Wytrzymałość na ściskanie w stanie powietrzno-suchym, MPa, nie mniej niż 2 Ścieralność na tarczy Boehmego, w centymetrach, nie więcej niż 3 Wytrzymałość na uderzenie (zwięzłość), liczba uderzeń, nie mniej niż 4 Nasiąkliwość wodą, w %, nie więcej niż I Klasa II Badania według PN-B ,2 0,4 PN-B PN-B ,5 1,0 PN-B Odporność na zamrażanie nie bada się całkowita PN-B Kształt i wymiary kostki Kostka powinna mieć kształt zbliżony do prostopadłościanu o równoległej powierzchni dolnej do górnej. Cała bryła kostki powinna mieścić się w prostopadłościanie zbudowanym na powierzchni górnej jako podstawie. 131

128 D Nawierzchnie z kostki kamiennej Kostka nawierzchniowa jezdni powinna być surowo łupana. Zakładane kształty kostek przedstawiono na zdjęciach załączonych do niniejszej specyfikacji Cement Cement stosowany do podsypki i wypełnienia spoin powinien być cementem portlandzkim klasy 32,5, odpowiadający wymaganiom PN-B Transport i przechowywanie cementu powinny być zgodne z BN-88/ Kruszywo Kruszywo na podsypkę powinno odpowiadać wymaganiom normy PN-B Na podsypkę stosuje się mieszankę kruszywa naturalnego o frakcji od 0 do 8 mm, a do zaprawy cementowo-piaskowej o frakcji od 0 do 4 mm. Zawartość pyłów w kruszywie na podsypkę cementowo-żwirową i do zaprawy cementowo-piaskowej nie może przekraczać 3%, a na podsypkę żwirową - 8%. Kruszywo należy przechowywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem oraz zmieszaniem z kruszywami innych klas, gatunków, frakcji (grupy frakcji). Pozostałe wymagania i badania wg PN-B Piasek granitowy 0/4 do spoinowania (dla nawierzchni poza jezdnią) Woda Woda stosowana do podsypki i zaprawy cementowo-piaskowej, powinna odpowiadać wymaganiom PN-B Powinna to być woda odmiany 1. Badania wody należy wykonywać: w przypadku nowego źródła poboru wody, w przypadku podejrzeń dotyczących zmiany parametrów wody, np. zmętnienia, zapachu, barwy Masa zalewowa Masa zalewowa do wypełnienia spoin dla nawierzchni jezdni projektowanych ulic - powinna być: zaprawą spoinową związaną reaktywną żywicą z osadzonymi mieszankami ziaren mineralnych. Środek wiążący jest dwuskładnikową, bez rozpuszczalnika żywicą epoksydową. Masa do fugowania (wypełniania) spoin składa się z wypełniacza /piasku kwarcowego/ i składnika żywic/utwardzacza. 3. SPRZĘT Wykonawca przystępujący do wykonania nawierzchni z kostek kamiennych powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: betoniarki, do wytwarzania betonu i zapraw oraz przygotowywania podsypki cementowopiaskowej, ubijaków ręcznych i mechanicznych, do ubijania kostki, wibratorów płytowych i lekkich walców wibracyjnych, do ubijania kostki po pierwszym ubiciu ręcznym. 4. TRANSPORT Kostki kamienne przewozi się dowolnymi środkami transportowymi. Kruszywo można przewozić dowolnymi środkami transportowymi w warunkach zabezpieczających je przed rozsypywaniem i zanieczyszczeniem. 5. WYKONANIE ROBÓT Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 132

129 D Nawierzchnie z kostki kamiennej 5.1. Podsypka Należy zastosować podsypkę cementowo-piaskowa, zgodnie z wymaganiami pkt 2 niniejszej ST oraz z PN-S Grubość podsypki powinna być zgodna z dokumentacją projektową i ST. Współczynnik wodnocementowy dla podsypki cementowo-piaskowej lub cementowożwirowej, powinien wynosić od 0,20 do 0,25, a wytrzymałość na ściskanie R 7 = 10 MPa, R 28 = 14 MPa. Podsypka bitumiczno-żwirowa powinna być wykonana ze żwiru odpowiadającego wymaganiom PN-S [12], zmieszanego z emulsją asfaltową szybkorozpadową w ilości od 10 do 12% ciężaru kruszywa, spełniającą wymagania określone w WT.EmA Układanie nawierzchni z kostki kamiennej Kostkę na podsypce cementowo - piaskowej należy ubijać dwukrotnie. Pierwsze mocne ubicie powinno nastąpić przed zalaniem spoin i spowodować obniżenie kostek do wymaganej niwelety. Drugie - lekkie ubicie, ma na celu doprowadzenie ubijanej powierzchni kostek do wymaganego przekroju poprzecznego jezdni. Drugi ubicie następuje bezpośrednio po zalaniu spoin zaprawą. Zamiast drugiego ubijania można stosować wibratory płytowe lub lekkie walce wibracyjne. Wypełnienie spoin (szerokości 5 8 mm) nawierzchni jezdni należy wykonać zgodnie z instrukcją: wymieszać wypełniacz piasek kwarcowy z żywicą/utwardzaczem, wypełnić puste przestrzenie pomiędzy kostkami do głębokości minimum 30 mm, zamieść dokładnie powierzchnię kostek. Powierzchnia z wypełnionymi spoinami gotowa jest do ruchu samochodowego po upływie 72 godzin. Pozostałe nawierzchnie wypełnić piaskiem granitowym 0/4 mm Pielęgnacja nawierzchni Sposób pielęgnacji nawierzchni zależy od rodzaju wypełnienia spoin i od rodzaju podsypki. Nawierzchnia kostkowa, której spoiny zostały wypełnione masą zalewową, może być oddana do ruchu bezpośrednio po wykonaniu, bez czynności pielęgnacyjnych. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót Rodzaj i zakres badań dla kostek kamiennych powinien być zgodny z wymaganiami wg PN-B Badanie zwykłe obejmuje sprawdzenie cech zewnętrznych i dopuszczalnych odchyłek, podanych w tablicy 2. Badanie pełne obejmuje zakres badania zwykłego oraz sprawdzenie cech fizycznych i wytrzymałościowych podanych w tablicy 1. W skład partii przeznaczonej do badań powinny wchodzić kostki jednakowego typu, rodzaju klasy i wielkości. Wielkość partii nie powinna przekraczać 500 ton kostki. Z partii przeznaczonej do badań należy pobrać w sposób losowy próbkę składającą się z kostek drogowych w liczbie: do badania zwykłego: 40 sztuk, do badania cech podanych w tablicy 1: 6 sztuk. Badania zwykłe należy przeprowadzać przy każdym sprawdzaniu zgodności partii z wymaganiami normy, badanie pełne przeprowadza się na żądanie odbiorcy. W badaniu zwykłym partię kostki należy uznać za zgodną z wymaganiami normy, jeżeli liczba sztuk niedobrych w zbadanej ilości kostek jest dla poszczególnych sprawdzań równa lub mniejsza od 4. W przypadku gdy liczba kostek niedobrych dla jednego sprawdzenia jest większa od 4, całą partię należy uznać za niezgodną z wymaganiami. W badaniu pełnym, partię kostki poddaną sprawdzeniu cech podanych w tablicy 1, należy uznać za zgodną z wymaganiami normy, jeżeli wszystkie sprawdzenia dadzą wynik Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 133

130 D Nawierzchnie z kostki kamiennej dodatni. Jeżeli chociaż jedno ze sprawdzeń da wynik ujemny, całą partię należy uznać za niezgodną z wymaganiami. Badania pozostałych materiałów stosowanych do wykonania nawierzchni z kostek kamiennych, powinny obejmować wszystkie właściwości, które zostały określone w normach podanych dla odpowiednich materiałów wg pkt od 2.2 do Badania w czasie robót Sprawdzenie podsypki Sprawdzenie podsypki polega na stwierdzeniu jej zgodności z dokumentacją projektową oraz z wymaganiami określonymi w p Badanie prawidłowości układania kostki Badanie prawidłowości układania kostki polega na: zmierzeniu szerokości spoin oraz powiązania spoin i sprawdzeniu zgodności z p. 5.2, zbadaniu rodzaju i gatunku użytej kostki, zgodnie z wymogami wg p. od do Ubicie kostki sprawdza się przez swobodne jednokrotne opuszczenie z wysokości 15 cm ubijaka o masie 25 kg na poszczególne kostki. Pod wpływem takiego uderzenia osiadanie kostek nie powinno być dostrzegane Sprawdzenie wypełnienia spoin Badanie prawidłowości wypełnienia spoin polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami zawartymi w p Sprawdzenie wypełnienia spoin wykonuje się co najmniej w pięciu dowolnie obranych miejscach na każdym kilometrze przez wykruszenie zaprawy na długości około 10 cm i zmierzenie głębokości wypełnienia spoiny zaprawą, a przy zaprawie cementowo-piaskowej i masie zalewowej - również przez sprawdzenie przyczepności zaprawy lub masy zalewowej do kostki Sprawdzenie cech geometrycznych nawierzchni Równość Nierówności podłużne nawierzchni należy mierzyć 4-metrową łatą lub planografem, zgodnie z normą BN-68/ Nierówności podłużne nawierzchni nie powinny przekraczać 1,0 cm, a w przypadku kostki fakturowanej 0,5 cm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wykonanej nawierzchni i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm Ukształtowanie osi Oś nawierzchni w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż ± 5 cm Szerokość nawierzchni Szerokość nawierzchni nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż ± 5 cm Grubość podsypki Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości podsypki nie powinny przekraczać ± 1,0 cm Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej nawierzchni z kostek kamiennych przedstawiono w tablicy 2. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 134

131 D Nawierzchnie z kostki kamiennej Tablica 2. Częstotliwość i zakres badań cech geometrycznych nawierzchni Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Spadki poprzeczne co 25 m 2 Rzędne wysokościowe co 25 m 3 Ukształtowanie osi w planie co 25 m 4 Szerokość nawierzchni co 25 m 5 Grubość podsypki co 25 m 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m 2 kamiennej. (metr kwadratowy) wykonanej nawierzchni z kostki 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni z kostki granitowej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zakup i dostarczenie materiałów wraz z rozładunkiem, wykonanie podsypki, ułożenie i ubicie kostki, wypełnienie spoin, pielęgnację nawierzchni, przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Materiały kamienne. Oznaczanie nasiąkliwości wodą 2. PN-B Materiały kamienne. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią 3. PN-B Materiały kamienne. Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie 4. PN-B Materiały kamienne. Oznaczanie ścieralności na tarczy Boehmego 5. PN-B Materiały kamienne. Oznaczanie wytrzymałości kamienia na uderzenie (zwięzłości) 6. PN-B Roboty betonowe i żelbetowe. Wymagania techniczne 7. PN-B Kruszywa mineralne do betonu zwykłego 8. PN-B Materiały kamienne. Kostka drogowa 9. PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności 10. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 11. PN-S Drogi samochodowe. Nawierzchnie z kostki kamiennej. Warunki techniczne 12. PN-S Drogi samochodowe. Nawierzchnie z kostki kamiennej nieregularnej. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 135

132 D Nawierzchnie z kostki kamiennej Wymagania techniczne i badania przy odbiorze 13. BN-69/ Cement. Transport i przechowywanie 14. BN-74/ Drogi samochodowe. Masa zalewowa 15. BN-66/ Elementy kamienne. Krawężniki uliczne, mostowe i drogowe 16. BN-80/6775- Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, 03/01 parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania 17. BN-80/6775- Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, 03/04 parkingów i torowisk tramwajowych. Krawężniki i obrzeża 18. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą Inne dokumenty 19. Warunki techniczne. Drogowe emulsje asfaltowe EmA-94. IBDiM r. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 136

133 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D /a NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO WARSTWA WIĄŻĄCA 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych ( zwanej dalej Specyfikacją Techniczną - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem warstwy wiążącej z betonu asfaltowego w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach i ulicach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem: - warstwy wiążącej gr. 6 cm - warstwy wiążącej gr. 7 cm - warstwy wiążącej gr. 8 cm Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem warstwy wiążącej i wyrównawczej z betonu asfaltowego wg PN-EN [47] i WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 [65] z mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej od producenta. W przypadku produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej przez Wykonawcę dla potrzeb budowy, Wykonawca zobowiązany jest prowadzić Zakładową kontrolę produkcji (ZKP) zgodnie z WT-2 [65] punkt Warstwę wiążącą i wyrównawczą z betonu asfaltowego można wykonywać dla dróg kategorii ruchu od KR1 do KR6 (określenie kategorii ruchu podano w punkcie 1.4.8). Stosowane mieszanki betonu asfaltowego o wymiarze D podano w tablicy 1. Tablica 1. Stosowane mieszanki Kategoria ruchu KR 1-2 KR 3-4 KR 4-5 Mieszanki o wymiarze D 1), mm AC11W 2), AC16W AC16W, AC22W AC16W, AC22W 1) Podział ze względu na wymiar największego kruszywa w mieszance. 2) Dopuszcza się AC11 do warstwy wyrównawczej do kategorii ruchu KR3 KR Określenia podstawowe Nawierzchnia konstrukcja składająca się z jednej lub kilku warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu pojazdów na podłoże Warstwa wiążąca warstwa nawierzchni między warstwą ścieralną a podbudową Warstwa wyrównawcza warstwa o zmiennej grubości, ułożona na istniejącej warstwie w celu uzyskania odpowiedniego profilu potrzebnego do ułożenia kolejnej warstwy Mieszanka mineralno-asfaltowa mieszanka kruszyw i lepiszcza asfaltowego. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 137

134 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca Wymiar mieszanki mineralno-asfaltowej określenie mieszanki mineralno-asfaltowej, wyróżniające tę mieszankę ze zbioru mieszanek tego samego typu ze względu na największy wymiar kruszywa, np. wymiar 11 lub Beton asfaltowy mieszanka mineralno-asfaltowa, w której kruszywo o uziarnieniu ciągłym lub nieciągłym tworzy strukturę wzajemnie klinującą się Uziarnienie skład ziarnowy kruszywa, wyrażony w procentach masy ziaren przechodzących przez określony zestaw sit Kategoria ruchu obciążenie drogi ruchem samochodowym, wyrażone w osiach obliczeniowych (100 kn) wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych GDDP-IBDiM [68] Wymiar kruszywa wielkość ziaren kruszywa, określona przez dolny (d) i górny (D) wymiar sita Kruszywo grube kruszywo z ziaren o wymiarze: D 45 mm oraz d > 2 mm Kruszywo drobne kruszywo z ziaren o wymiarze: D 2 mm, którego większa część pozostaje na sicie 0,063 mm Pył kruszywo z ziaren przechodzących przez sito 0,063 mm Wypełniacz kruszywo, którego większa część przechodzi przez sito 0,063 mm. (Wypełniacz mieszany kruszywo, które składa się z wypełniacza pochodzenia mineralnego i wodorotlenku wapnia. Wypełniacz dodany wypełniacz pochodzenia mineralnego, wyprodukowany oddzielnie) Kationowa emulsja asfaltowa emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki cząstkom zdyspergowanego asfaltu Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Symbole i skróty dodatkowe ACW PMB D d C NPD - beton asfaltowy do warstwy wiążącej i wyrównawczej - polimeroasfalt, - górny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), - dolny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), - kationowa emulsja asfaltowa, - właściwość użytkowa nie określana (ang. No Performance Determined; producent może jej nie określać), TBR MOP - do zadeklarowania (ang. To Be Reported; producent może dostarczyć odpowiednie informacje, jednak nie jest do tego zobowiązany), - miejsce obsługi podróżnych Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 2. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 138

135 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca 2.2. Lepiszcza asfaltowe Należy stosować asfalty drogowe wg PN-EN (dla zjazdów) lub polimeroasfalty wg PN-EN [59] (dla skrzyżowań z drogami powiatowymi lub o kategorię wyższymi niż powiatowe ). Rodzaje stosowanych lepiszcz asfaltowych podano w tablicy 2. Tablica 2. Zalecane lepiszcza asfaltowe do warstwy wiążącej i wyrównawczej z betonu asfaltowego Kategoria ruchu Mieszanka ACS KR1 KR2 AC11W,AC16W 50/70 (zjazdy i drogi gminne)) Gatunek lepiszcza asfalt drogowy polimeroasfalt KR3 KR4 AC16W,AC22W 35/50, 50/70 PMB 25/55-60 (skrzyżowania z drogami powiatowymi lub wojewódzkimi) KR5 KR6 AC16W AC22W 35/50 PMB 25/55-60 Asfalty drogowe powinny spełniać wymagania podane w tablicy 3. Polimeroasfalty powinny spełniać wymagania podane w tablicy 4. Tablica 3. Wymagania wobec asfaltów drogowych wg PN-EN [27] Lp. Metoda Właściwości badania WŁAŚCIWOŚCI OBLIGATORYJNE 1 Penetracja w 25 C 0,1 mm 2 Temperatura mięknienia 3 Temperatura zapłonu, nie mniej niż 4 Zawartość składników rozpuszczalnych, nie mniej niż 5 Zmiana masy po starzeniu (ubytek lub przyrost), nie więcej niż 6 Pozostała penetracja po starzeniu, nie mniej niż 7 Temperatura mięknienia po starzeniu, nie mniej niż 8 Zawartość parafiny, nie więcej niż 9 Wzrost temp. mięknienia po starzeniu, nie więcej niż - Rodzaj asfaltu 35/50 50/70 PN-EN 1426 [21] C PN-EN 1427 [22] C PN-EN [62] % m/m % m/m PN-EN [28] PN-EN [31] ,5 0,5 % PN-EN 1426 [21] C PN-EN 1427 [22] WŁAŚCIWOŚCI SPECJALNE KRAJOWE % PN-EN [30] 2,2 2,2 C PN-EN 1427 [22] 8 9 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 139

136 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca 10 Temperatura łamliwości Fraassa, nie więcej niż C PN-EN [29] -5-8 Tablica 4. Wymagania wobec asfaltów modyfikowanych polimerami (polimeroasfaltów) wg PN-EN [59] Wymaga nie podstaw owe Właściwoś ć Metoda badania Jednost ka Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie Gatunki asfaltów modyfikowanych polimerami (PMB) 25/55 60 wymagani klasa e Konsyst encja w pośredni ch temperat u-rach eksploatacyjnyc h Konsyst encja w wysokic h temperat u- rach eksploatacyjnyc h Kohezja Penetracja w 25 C Temperatur a mięknienia Siła rozciągania (mała prędkość rozciągania ) Siła rozciągania w 5 C (duża prędkość rozciągania) Wahadło Vialit (meto-da uderzenia) Zmiana masy PN-EN 1426 [21] PN-EN 1427 [22] PN-EN [55] PN-EN [57] PN-EN [53] PN-EN [57] PN-EN [54] 0,1 mm C 60 6 J/cm 2 2 w 5 C 3 J/cm 2 NPD a 0 J/cm 2 NPD a 0 Stałość kon- % 0,5 3 systencji Pozostała PN-EN (Odporn penetracja 1426 [21] ość % 40 3 na Wzrost PN-EN C

137 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca starzeni e wg PN-EN lub -3 [31] Inne właściw ości Wymaga nia dodatko we temperatury mięknienia Temperatur a zapłonu Temperatur a łamliwości Nawrót sprężysty w 25 C Nawrót sprężysty w 10 C Zakres plastyczno ści Stabilność magazyno wania. Różnica tempe-ratur mięknienia Stabilność magazyno wania. Różnica penetracji Spadek temperatury mięknienia po starzeniu wg PN-EN lub -3 [31] Nawrót sprę-żysty w 25 C po starzeniu wg PN-EN lub -3 [31] Nawrót sprę-żysty w 10 C po starzeniu wg PN-EN [22] PN-EN ISO 2592 [63] PN-EN [29] PN-EN [51] PN-EN [59] Punkt PN-EN [52] PN-EN 1427 [22] PN-EN [52] PN-EN 1426 [21] PN-EN [31] PN-EN 1427 [22] PN-EN [31] PN-EN [51] C C % 50 5 NPD a 0 C TBR b 1 C 5 2 0,1 mm NPD a 0 C TBR b 1 % 50 4 NPD a 0 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 141

138 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca lub -3 [31] a NPD No Performance Determined (właściwość użytkowa nie określana) b TBR To Be Reported (do zadeklarowania) Składowanie asfaltu drogowego powinno się odbywać w zbiornikach, wykluczających zanieczyszczenie asfaltu i wyposażonych w system grzewczy pośredni (bez kontaktu asfaltu z przewodami grzewczymi). Zbiornik roboczy otaczarki powinien być izolowany termicznie, posiadać automatyczny system grzewczy z tolerancją ± 5 C oraz układ cyrkulacji asfaltu. Polimeroasfalt powinien być magazynowany w zbiorniku wyposażonym w system grzewczy pośredni z termostatem kontrolującym temperaturę z dokładnością ± 5 C. Zaleca się wyposażenie zbiornika w mieszadło. Zaleca się bezpośrednie zużycie polimeroasfaltu po dostarczeniu. Należy unikać wielokrotnego rozgrzewania i chłodzenia polimeroasfaltu w okresie jego stosowania oraz unikać niekontrolowanego mieszania polimeroasfaltów różnego rodzaju i klasy oraz z asfaltem zwykłym Kruszywo Do warstwy wiążącej i wyrównawczej z betonu asfaltowego należy stosować kruszywo według PN-EN [44] i WT-1 Kruszywa 2008 [64], obejmujące kruszywo grube, kruszywo drobne i wypełniacz. Kruszywa powinny spełniać wymagania podane w WT-1 Kruszywa 2008 część 2 punkt 2, tablica 2.1, tablica 2.2, tablica 2.3. Składowanie kruszywa powinno się odbywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z kruszywem o innym wymiarze lub pochodzeniu. Podłoże składowiska musi być równe, utwardzone i odwodnione. Składowanie wypełniacza powinno się odbywać w silosach wyposażonych w urządzenia do aeracji Środek adhezyjny W celu poprawy powinowactwa fizykochemicznego lepiszcza asfaltowego i kruszywa, gwarantującego odpowiednią przyczepność (adhezję) lepiszcza do kruszywa i odporność mieszanki mineralno-asfaltowej na działanie wody, należy dobrać i zastosować środek adhezyjny, tak aby dla konkretnej pary kruszywo-lepiszcze wartość przyczepności określona według PN-EN , metoda C [34] wynosiła co najmniej 80%. Składowanie środka adhezyjnego jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta Materiały do uszczelnienia połączeń i krawędzi Do uszczelnienia połączeń technologicznych (tj. złączy podłużnych i poprzecznych z tego samego materiału wykonywanego w różnym czasie oraz spoin stanowiących połączenia różnych materiałów lub połączenie warstwy asfaltowej z urządzeniami obcymi w nawierzchni lub ją ograniczającymi, należy stosować: a) materiały termoplastyczne, jak taśmy asfaltowe, pasty itp. według norm lub aprobat technicznych, b) emulsję asfaltową według PN-EN [58] lub inne lepiszcza według norm lub aprobat technicznych Grubość materiału termoplastycznego do spoiny powinna wynosić: nie mniej niż 10 mm przy grubości warstwy technologicznej do 2,5 cm, nie mniej niż 15 mm przy grubości warstwy technologicznej większej niż 2,5 cm. Składowanie materiałów termoplastycznych jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta, w warunkach określonych w aprobacie technicznej. Do uszczelnienia krawędzi należy stosować asfalt drogowy wg PN-EN [27], asfalt modyfikowany polimerami wg PN-EN [59] metodą na gorąco. Dopuszcza się inne rodzaje lepiszcza wg norm lub aprobat technicznych Materiały do złączenia warstw konstrukcji Do złączania warstw konstrukcji nawierzchni (warstwa wiążąca z warstwą ścieralną) należy stosować kationowe emulsje asfaltowe lub kationowe emulsje modyfikowane Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 142

139 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca polimerami według PN-EN [58] i WT-3 Emulsje asfaltowe 2009 punkt 5.1 tablica 2 i tablica 3 [66]. Emulsję asfaltową można składować w opakowaniach transportowych lub w stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie należy nalewać emulsji do opakowań i zbiorników zanieczyszczonych materiałami mineralnymi. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Sprzęt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zależności od potrzeb, powinien wykazać się możliwością korzystania ze sprzętu dostosowanego do przyjętej metody robót, jak: wytwórnia (otaczarka) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym, z automatycznym komputerowym sterowaniem produkcji, do wytwarzania mieszanek mineralnoasfaltowych, układarka gąsienicowa, z elektronicznym sterowaniem równości układanej warstwy, skrapiarka, walce stalowe gładkie, walce ogumione szczotki mechaniczne i/lub inne urządzenia czyszczące, samochody samowyładowcze z przykryciem brezentowym lub termosami, sprzęt drobny. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Transport materiałów Asfalt i polimeroasfalt należy przewozić w cysternach kolejowych lub samochodach izolowanych i zaopatrzonych w urządzenia umożliwiające pośrednie ogrzewanie oraz w zawory spustowe. Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Wypełniacz należy przewozić w sposób chroniący go przed zawilgoceniem, zbryleniem i zanieczyszczeniem. Wypełniacz luzem powinien być przewożony w odpowiednich cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. Emulsja asfaltowa może być transportowana w zamkniętych cysternach, autocysternach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, że nie będą korodowały pod wpływem emulsji i nie będą powodowały jej rozpadu. Cysterny powinny być wyposażone w przegrody. Nie należy używać do transportu opakowań z metali lekkich (może zachodzić wydzielanie wodoru i groźba wybuchu przy emulsjach o ph 4). Mieszankę mineralno-asfaltową należy dowozić na budowę pojazdami samowyładowczymi w zależności od postępu robót. Podczas transportu i postoju przed wbudowaniem mieszanka powinna być zabezpieczona przed ostygnięciem i dopływem powietrza (przez przykrycie, pojemniki termoizolacyjne lub ogrzewane itp.). Warunki i czas transportu mieszanki, od produkcji do wbudowania, powinna zapewniać utrzymanie temperatury w wymaganym przedziale. Powierzchnie pojemników używanych do transportu mieszanki powinny być czyste, a do zwilżania tych powierzchni można używać tylko środki antyadhezyjne niewpływające szkodliwie na mieszankę. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 143

140 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót pkt 5. Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] 5.2. Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Przed przystąpieniem do robót Wykonawca dostarczy Inżynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki mineralno-asfaltowej (AC11W, AC16W, AC22W). Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz minimalna zawartość lepiszcza podane są w tablicach 5i 6 Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej podane są w tablicach 7, 8, 9 - projektowanie empirycznie i tablicach 10,11 - projektowanie funkcjonalne. Tablica 5. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawartość lepiszcza do betonu asfaltowego do warstwy wiążącej i wyrównawczej (projektowanie empirycznie) [65] Przesiew, [% (m/m)] Właściwość AC11W KR1-KR2 AC16W KR1-KR2 AC16W KR3-KR6 AC22W KR3-KR6 Wymiar sita #, od do od do od do od do [mm] 31, , , , ,063 3,0 8,0 3,0 8,0 3,0 7,0 3,0 7,0 Zawartość lepiszcza, B min4,6 B min4,4 B min4,4 B min4,2 minimum *) *) Minimalna zawartość lepiszcza jest określona przy założonej gęstości mieszanki mineralnej 2,650 Mg/m 3. Jeżeli stosowana mieszanka mineralna ma inną gęstość (ρ d ), to do wyznaczenia minimalnej zawartości lepiszcza podaną wartość należy pomnożyć przez współczynnik α według równania: α = 2,650 ρd Tablica 6. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawartość lepiszcza do betonu asfaltowego do warstwy wiążącej i wyrównawczej (projektowanie funkcjonalne) [65] Przesiew, [% (m/m)] Właściwość AC16W KR3-KR6 AC22W KR3-KR6 Wymiar sita #, [mm] od do od do 31, , ,063 2,0 12,0 2 11,0 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 144

141 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca Zawartość lepiszcza, minimum *) B min3,0 B min3,0 *) Minimalna zawartość lepiszcza jest określona przy założonej gęstości mieszanki mineralnej 2,650 Mg/m 3. Jeżeli stosowana mieszanka mineralna ma inną gęstość (ρ d ), to do wyznaczenia minimalnej zawartości lepiszcza podaną wartość należy pomnożyć przez współczynnik α według równania: α = 2,650 ρd Tablica 7. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy wiążącej i wyrównawczej, KR1 KR2 (projektowanie empiryczne) [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Wolne przestrzeni e wypełnione lepiszczem Zawartość wolnych przestrzeni w mieszance mineralnej Odporność na działanie wody Warunki zagęszcza nia wg PN-EN [48] C.1.2,ubija nie, 2 50 uderzeń C.1.2,ubija nie, 2 50 uderzeń C.1.2,ubija nie, 2 50 uderzeń C.1.1,ubija nie, 2 25 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C AC11W V min3,0 V max6,0 VFB min65 VFB min80 VMA min16 AC16W V min3,0 V max6,0 VFB min60 VFB min80 VMA min16 ITSR 80 ITSR 80 Tablica 8. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy wiążącej i wyrównawczej, przy ruchu KR3 KR4 (projektowanie empiryczne) [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Warunki zagęszczan ia wg PN- EN [48] C.1.3,ubijan ie, 2 75 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie AC16W V min4,0 V max7,0 AC22W V min4,0 V max7,0 Odporność na C.1.20, PN-EN , WTS AIR WTS AIR 145

142 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca deformacje trwałe Odporność na działanie wody wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijan ie, 2 25 uderzeń metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 o C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C 0,3 PRD AIR5,0 0,3 PRD AIR5,0 ITS 80 ITSR 80 Tablica 9. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy wiążącej i wyrównawczej, przy ruchu KR5 KR6 (projektowanie empiryczne) [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na deformacje trwałe Odporność na działanie wody Warunki zagęszczan ia wg PN- EN [48] C.1.3,ubijan ie, 2 75 uderzeń C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijan ie, 2 25 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C AC16P V min4,0 V max7,0 WTS AIR 0,1 PRD AIR3,0 AC22P V min4,0 V max7,0 WTS AIR 0,1 PRD AIR3,0 ITSR 80 ITSR 80 Tablica 10. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy wiążącej i wyrównawczej, przy ruchu KR3 KR4 (projektowanie funkcjonalne) [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na deformacje trwałe Odporność na działanie wody Warunki zagęszczan ia wg PN- EN [48] C.1.3,ubijan ie, 2 75 uderzeń C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijan ie, 2 25 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 o C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 o C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 o C AC16P V min3,0 V max7,0 WTS AIR 0,3 PRD AIR5,0 AC22P V min3,0 V max7,0 WTS AIR 0,3 PRD AIR5,0 ITSR 80 ITSR 80 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 146

143 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca Sztywność Odporność na zmęczenie, kate-goria nie niższa niż C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 PN-EN , 4PB- PR, temp.10 o C, częstość 10Hz PN-EN , 4PB- PR, temp.10 o C, częstość 10Hz S min9000 S min9000 ε ε Tablica 11. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy wiążącej i wyrównawczej, przy ruchu KR5 KR6 (projektowanie funkcjonalne) [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na deformacje trwałe Odporność na działanie wody Sztywność Odporność na zmęczenie, kate-goria nie niższa niż Warunki zagęszczan ia wg PN- EN [48] C.1.3,ubijan ie, 2 75 uderzeń C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijan ie, 2 25 uderzeń C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C PN-EN , 4PB- PR, temp.10 C, częstość 10Hz PN-EN , 4PB- PR, temp.10 C, częstość 10Hz 5.3. Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie AC16P V min4,0 V max7,0 WTS AIR 0,1 PRD AIR3,0 AC22P V min4,0 V max7,0 WTS AIR 0,1 PRD AIR3,0 ITSR 80 ITSR 80 S min11000 S min11000 ε ε Mieszankę mineralno-asfaltową należy wytwarzać na gorąco w otaczarce (zespole maszyn i urządzeń dozowania, podgrzewania i mieszania składników oraz przechowywania gotowej mieszanki). Dozowanie składników mieszanki mineralno-asfaltowej w otaczarkach, w tym także wstępne, powinno być zautomatyzowane i zgodne z receptą roboczą, a urządzenia do dozowania składników oraz pomiaru temperatury powinny być okresowo sprawdzane. Kruszywo o różnym uziarnieniu lub pochodzeniu należy dodawać odmierzone oddzielnie. Lepiszcze asfaltowe należy przechowywać w zbiorniku z pośrednim systemem ogrzewania, z układem termostatowania zapewniającym utrzymanie żądanej temperatury z dokładnością ± 5 C. Temperatura lepiszcza asfaltowego w zbiorni ku magazynowym (roboczym) nie może przekraczać 180 C dla asfaltu drogowego 50/70 i polimeroasfalt u drogowego PMB25/ Kruszywo powinno być wysuszone i podgrzane tak, aby mieszanka mineralna uzyskała temperaturę właściwą do otoczenia lepiszczem asfaltowym. Temperatura mieszanki mineralnej nie powinna być wyższa o więcej niż 30 C od najwyższej temperatury 147

144 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca mieszanki mineralno-asfaltowej podanej w tablicy 12. W tej tablicy najniższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej na miejsce wbudowania, a najwyższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej bezpośrednio po wytworzeniu w wytwórni. Tablica 12. Najwyższa i najniższa temperatura mieszanki AC [65] Lepiszcze asfaltowe Asfalt 35/50 Asfalt 50/70 PMB 25/55-60 Temperatura mieszanki [ C] od 155 do 195 od 140 do 180 od 140 do 180 Sposób i czas mieszania składników mieszanki mineralno-asfaltowej powinny zapewnić równomierne otoczenie kruszywa lepiszczem asfaltowym. Dopuszcza się dostawy mieszanek mineralno-asfaltowych z kilku wytwórni, pod warunkiem skoordynowania między sobą deklarowanych przydatności mieszanek (m.in.: typ, rodzaj składników, właściwości objętościowe) z zachowaniem braku różnic w ich właściwościach Przygotowanie podłoża Podłoże (podbudowa lub stara warstwa ścieralna) pod warstwę wiążącą lub wyrównawczą z betonu asfaltowego powinno być na całej powierzchni: ustabilizowane i nośne, czyste, bez zanieczyszczenia lub pozostałości luźnego kruszywa, wyprofilowane, równe i bez kolein. W wypadku podłoża z nowo wykonanej warstwy asfaltowej, do oceny nierówności należy przyjąć dane z pomiaru równości tej warstwy, zgodnie z WT-2 Nawierzchnie asfaltowe punkt [65]. Wymagana równość podłużna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. W wypadku podłoża z warstwy starej nawierzchni, nierówności nie powinny przekraczać wartości podanych w tablicy 13. Tablica 13. Maksymalne nierówności podłoża z warstwy starej nawierzchni pod warstwy asfaltowe (pomiar łatą 4-metrową lub równoważną metodą) [65] Klasa drogi A, S, GP G Element nawierzchni Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włączania i wyłączania Jezdnie łącznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza Pasy: ruchu, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza Maksymalna nierówność podłoża pod warstwę wiążącą [mm] Z, L, D Pasy ruchu Jeżeli nierówności są większe niż dopuszczalne, to należy wyrównać podłoże. Rzędne wysokościowe podłoża oraz urządzeń usytuowanych w nawierzchni lub ją ograniczających powinny być zgodne z dokumentacją projektową. Z podłoża powinien być zapewniony odpływ wody. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 148

145 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca Oznakowanie poziome na warstwie podłoża należy usunąć. Dopuszcza się pozostawienie oznakowania poziomego z materiałów termoplastycznych przy spełnieniu warunku sczepności warstw wg punktu 5.7. Nierówności podłoża (w tym powierzchnię istniejącej warstwy ścieralnej) należy wyrównać poprzez frezowanie lub wykonanie warstwy wyrównawczej. Wykonane w podłożu łaty z materiału o mniejszej sztywności (np. łaty z asfaltu lanego w betonie asfaltowym) należy usunąć, a powstałe w ten sposób ubytki wypełnić materiałem o właściwościach zbliżonych do materiału podstawowego (np. wypełnić betonem asfaltowym). W celu polepszenia połączenia między warstwami technologicznymi nawierzchni powierzchnia podłoża powinna być w ocenie wizualnej chropowata. Jeżeli podłoże jest nieodpowiednie, to należy ustalić, jakie specjalne środki należy podjąć przed wykonaniem warstwy asfaltowej. Szerokie szczeliny w podłożu należy wypełnić odpowiednim materiałem, np. zalewami drogowymi według PN-EN [60] lub PN-EN [61] albo innymi materiałami według norm lub aprobat technicznych. Na podłożu wykazującym zniszczenia w postaci siatki spękań zmęczeniowych lub spękań poprzecznych zaleca się stosowanie membrany przeciwspękaniowej, np. mieszanki mineralno-asfaltowej, warstwy SAMI lub z geosyntetyków według norm lub aprobat technicznych Próba technologiczna Wykonawca przed przystąpieniem do produkcji mieszanki jest zobowiązany do przeprowadzenia w obecności Inżyniera próby technologicznej, która ma na celu sprawdzenie zgodności właściwości wyprodukowanej mieszanki z receptą. W tym celu należy zaprogramować otaczarkę zgodnie z receptą roboczą i w cyklu automatycznym produkować mieszankę. Do badań należy pobrać mieszankę wyprodukowaną po ustabilizowaniu się pracy otaczarki. Nie dopuszcza się oceniania dokładności pracy otaczarki oraz prawidłowości składu mieszanki mineralnej na podstawie tzw. suchego zarobu, z uwagi na możliwą segregację kruszywa. Mieszankę wyprodukowaną po ustabilizowaniu się pracy otaczarki należy zgromadzić w silosie lub załadować na samochód. Próbki do badań należy pobierać ze skrzyni samochodu zgodnie z metodą określoną w PN-EN [39]. Na podstawie uzyskanych wyników Inżynier podejmuje decyzję o wykonaniu odcinka próbnego Odcinek próbny Przed przystąpieniem do wykonania warstwy wiążącej z betonu asfaltowego Wykonawca wykona odcinek próbny celem uściślenia organizacji wytwarzania i układania oraz ustalenia warunków zagęszczania. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu uzgodnionym z Inżynierem. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić co najmniej 500 m 2, a długość co najmniej 50 m. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć takich materiałów oraz sprzętu jakie zamierza stosować do wykonania warstwy. Wykonawca może przystąpić do realizacji robót po zaakceptowaniu przez Inżyniera technologii wbudowania i zagęszczania oraz wyników z odcinka próbnego Połączenie międzywarstwowe Uzyskanie wymaganej trwałości nawierzchni jest uzależnione od zapewnienia połączenia między warstwami i ich współpracy w przenoszeniu obciążenia nawierzchni ruchem. Podłoże powinno być skropione lepiszczem. Ma to na celu zwiększenie połączenia między warstwami konstrukcyjnymi oraz zabezpieczenie przed wnikaniem i zaleganiem wody między warstwami. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 149

146 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca Skropienie lepiszczem podłoża (np. podbudowa asfaltowa), przed ułożeniem warstwy wiążącej z betonu asfaltowego powinno być wykonane w ilości podanej w przeliczeniu na pozostałe lepiszcze, tj. 0,3 0,5 kg/m 2, przy czym: zaleca się stosować emulsję modyfikowaną polimerem, ilość emulsji należy dobrać z uwzględnieniem stanu podłoża oraz porowatości mieszanki ; jeśli mieszanka ma większą zawartość wolnych przestrzeni, to należy użyć większą ilość lepiszcza do skropienia, które po ułożeniu warstwy ścieralnej uszczelni ją. Skrapianie podłoża należy wykonywać równomiernie stosując rampy do skrapiania, np. skrapiarki do lepiszczy asfaltowych. Dopuszcza się skrapianie ręczne lancą w miejscach trudno dostępnych (np. ścieki uliczne) oraz przy urządzeniach usytuowanych w nawierzchni lub ją ograniczających. W razie potrzeby urządzenia te należy zabezpieczyć przed zabrudzeniem. Skropione podłoże należy wyłączyć z ruchu publicznego przez zmianę organizacji ruchu. W wypadku stosowania emulsji asfaltowej podłoże powinno być skropione 0,5 h przed układaniem warstwy asfaltowej w celu odparowania wody. Czas ten nie dotyczy skrapiania rampą zamontowaną na rozkładarce Wbudowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszankę mineralno-asfaltową można wbudowywać na podłożu przygotowanym zgodnie z zapisami w punktach 5.4 i 5.7. Transport mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej powinien być zgodny z zaleceniami podanymi w punkcie 4.2. Mieszankę mineralno-asfaltową asfaltową należy wbudowywać w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Temperatura otoczenia w ciągu doby nie powinna być niższa od temperatury podanej w tablicy 14. Temperatura otoczenia może być niższa w wypadku stosowania ogrzewania podłoża. Nie dopuszcza się układania mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej podczas silnego wiatru (V > 16 m/s). W wypadku stosowania mieszanek mineralno-asfaltowych z dodatkiem obniżającym temperaturę mieszania i wbudowania należy indywidualnie określić wymagane warunki otoczenia. Tablica 14. Minimalna temperatura otoczenia podczas wykonywania warstwy wiążącej lub wyrównawczej z betonu asfaltowego Rodzaj robót Minimalna temperatura otoczenia [ C] przed przystąpieniem do w czasie robót robót Warstwa wiążąca 0 +2 Warstwa wyrównawcza 0 +2 Właściwości wykonanej warstwy powinny spełniać warunki podane w tablicy 15. Tablica 15. Właściwości warstwy AC [65] Typ i wymiar mieszanki Projektowana grubość warstwy technologicznej [cm] Wskaźnik zagęszczenia [%] Zawartość wolnych przestrzeni w warstwie [%(v/v)] AC11W, KR1 KR2 E) 4,0 10,0 98 3,0 6,0 AC16W, R1 KR2 E) 5,0 10,0 98 3,0 6,0 AC16P, KR3 KR6 E) 5,0 10,0 98 4,0 7,0 AC22P, KR3 KR6 E) 7,0 10,0 98 4,0 7,0 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 150

147 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca AC16P, KR3 KR4 F) 5,0 10,0 98 3,0 7,0 AC22P, KR3 KR4 F) 7,0 10,0 98 3,0 7,0 E) projektowanie empiryczne, F) projektowanie funkcjonalne Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowywana rozkładarką wyposażoną w układ automatycznego sterowania grubości warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacją projektową. W miejscach niedostępnych dla sprzętu dopuszcza się wbudowywanie ręczne. Grubość wykonywanej warstwy powinna być sprawdzana co 25 m, w co najmniej trzech miejscach (w osi i przy brzegach warstwy). Warstwy wałowane powinny być równomiernie zagęszczone ciężkimi walcami drogowymi. Do warstw z betonu asfaltowego należy stosować walce drogowe stalowe gładkie z możliwością wibracji, oscylacji lub walce ogumione Połączenia technologiczne Połączenia technologiczne należy wykonać zgodnie z WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 punkt 8.6 [65]. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (np. stwierdzenie o oznakowaniu materiału znakiem CE lub znakiem budowlanym B, certyfikat zgodności, deklarację zgodności, aprobatę techniczną, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykonać własne badania właściwości materiałów przeznaczonych do wykonania robót, określone przez Inżyniera. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Uwagi ogólne Badania dzielą się na: badania wykonawcy (w ramach własnego nadzoru), badania kontrolne (w ramach nadzoru zleceniodawcy Inżyniera) Badania Wykonawcy Badania Wykonawcy są wykonywane przez Wykonawcę lub jego zleceniobiorców celem sprawdzenia, czy jakość materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnień itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połączenia itp.) spełniają wymagania określone w kontrakcie. Wykonawca powinien wykonywać te badania podczas realizacji kontraktu, z niezbędną starannością i w wymaganym zakresie. Wyniki należy zapisywać w protokołach. W razie stwierdzenia uchybień w stosunku do wymagań kontraktu, ich przyczyny należy niezwłocznie usunąć. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 151

148 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca Wyniki badań Wykonawcy należy przekazywać Inżynierowi na jego żądanie. Inżynier może zdecydować o dokonaniu odbioru na podstawie badań Wykonawcy. W razie zastrzeżeń Inżynier może przeprowadzić badania kontrolne według pktu Zakres badań Wykonawcy związany z wykonywaniem nawierzchni: pomiar temperatury powietrza, pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podczas wykonywania nawierzchni (wg PN-EN [36]), ocena wizualna mieszanki mineralno-asfaltowej, wykaz ilości materiałów lub grubości wykonanej warstwy, pomiar spadku poprzecznego warstwy asfaltowej, pomiar równości warstwy asfaltowej (wg pktu ), pomiar parametrów geometrycznych poboczy, ocena wizualna jednorodności powierzchni warstwy, ocena wizualna jakości wykonania połączeń technologicznych Badania kontrolne Badania kontrolne są badaniami Inżyniera, których celem jest sprawdzenie, czy jakość materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnień itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połączenia itp.) spełniają wymagania określone w kontrakcie. Wyniki tych badań są podstawą odbioru. Pobieraniem próbek i wykonaniem badań na miejscu budowy zajmuje się Inżynier w obecności Wykonawcy. Badania odbywają się również wtedy, gdy Wykonawca zostanie w porę powiadomiony o ich terminie, jednak nie będzie przy nich obecny. Rodzaj badań kontrolnych mieszanki mineralno-asfaltowej i wykonanej z niej warstwy podano w tablicy 16. Tablica 16. Rodzaj badań kontrolnych [65] Lp. Rodzaj badań a), b) Mieszanka mineralno-asfaltowa Uziarnienie Zawartość lepiszcza Temperatura mięknienia lepiszcza odzyskanego Gęstość i zawartość wolnych przestrzeni próbki Warstwa asfaltowa Wskaźnik zagęszczenia a) Spadki poprzeczne Równość Grubość lub ilość materiału Zawartość wolnych przestrzeni a) Właściwości przeciwpoślizgowe a) do każdej warstwy i na każde rozpoczęte m 2 b) nawierzchni jedna próbka; w razie potrzeby liczba próbek może zostać zwiększona (np. nawierzchnie dróg w terenie zabudowy) w razie potrzeby specjalne kruszywa i dodatki Badania kontrolne dodatkowe W wypadku uznania, że jeden z wyników badań kontrolnych nie jest reprezentatywny dla ocenianego odcinka budowy, Wykonawca ma prawo żądać przeprowadzenia badań kontrolnych dodatkowych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 152

149 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca Inżynier i Wykonawca decydują wspólnie o miejscach pobierania próbek i wyznaczeniu odcinków częściowych ocenianego odcinka budowy. Jeżeli odcinek częściowy przyporządkowany do badań kontrolnych nie może być jednoznacznie i zgodnie wyznaczony, to odcinek ten nie powinien być mniejszy niż 20% ocenianego odcinka budowy. Do odbioru uwzględniane są wyniki badań kontrolnych i badań kontrolnych dodatkowych do wyznaczonych odcinków częściowych. Koszty badań kontrolnych dodatkowych zażądanych przez Wykonawcę ponosi Wykonawca Badania arbitrażowe Badania arbitrażowe są powtórzeniem badań kontrolnych, co do których istnieją uzasadnione wątpliwości ze strony Inżyniera lub Wykonawcy (np. na podstawie własnych badań). Badania arbitrażowe wykonuje na wniosek strony kontraktu niezależne laboratorium, które nie wykonywało badań kontrolnych. Koszty badań arbitrażowych wraz ze wszystkimi kosztami ubocznymi ponosi strona, na której niekorzyść przemawia wynik badania. Wniosek o przeprowadzenie badań arbitrażowych dotyczących zawartości wolnych przestrzeni lub wskaźnika zagęszczenia należy złożyć w ciągu 2 miesięcy od wpływu reklamacji ze strony Zamawiającego Właściwości warstwy i nawierzchni oraz dopuszczalne odchyłki Mieszanka mineralno-asfaltowa Dopuszczalne wartości odchyłek i tolerancje zawarte są w WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 punkt 8.8 [65]. Na etapie oceny jakości wbudowanej mieszanki mineralno-asfaltowej podaje się wartości dopuszczalne i tolerancje, w których uwzględnia się: rozrzut występujący przy pobieraniu próbek, dokładność metod badań oraz odstępstwa uwarunkowane metodą pracy. Właściwości materiałów należy oceniać na podstawie badań pobranych próbek mieszanki mineralno-asfaltowej przed wbudowaniem (wbudowanie oznacza wykonanie warstwy asfaltowej). Wyjątkowo dopuszcza się badania próbek pobranych z wykonanej warstwy asfaltowej Warstwa asfaltowa Grubość warstwy oraz ilość materiału Grubość wykonanej warstwy oznaczana według PN-EN [40] oraz ilość wbudowanego materiału na określoną powierzchnię (dotyczy przede wszystkim cienkich warstw) mogą odbiegać od projektu o wartości podane w tablicy 17. W wypadku określania ilości materiału na powierzchnię i średniej wartości grubości warstwy z reguły należy przyjąć za podstawę cały odcinek budowy. Inżynier ma prawo sprawdzać odcinki częściowe. Odcinek częściowy powinien zawierać co najmniej jedną dzienną działkę roboczą. Do odcinka częściowego obowiązują te same wymagania jak do odcinka budowy. Za grubość warstwy lub warstw przyjmuje się średnią arytmetyczną wszystkich pojedynczych oznaczeń grubości warstwy na całym odcinku budowy lub odcinku częściowym. Tablica 17. Dopuszczalne odchyłki grubości warstwy oraz ilości materiału na określonej powierzchni, [%] [65] Warunki oceny Warstwa asfaltowa AC a) A Średnia z wielu oznaczeń grubości oraz ilości 1. duży odcinek budowy, powierzchnia większa niż 6000 m 2 lub 10 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 153

150 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca droga ograniczona krawężnikami, powierzchnia większa niż 1000 m 2 lub 2. mały odcinek budowy 15 B Pojedyncze oznaczenie grubości 15 a) w wypadku budowy dwuetapowej, tzn. gdy warstwa ścieralna jest układana z opóźnieniem, wartość z wiersza B odpowiednio obowiązuje; w pierwszym etapie budowy do górnej warstwy nawierzchni obowiązuje wartość 25%, a do łącznej grubości warstw etapu 1 15% Wskaźnik zagęszczenia warstwy Zagęszczenie wykonanej warstwy, wyrażone wskaźnikiem zagęszczenia oraz zawartością wolnych przestrzeni, nie może przekroczyć wartości dopuszczalnych podanych w tablicy 15. Dotyczy to każdego pojedynczego oznaczenia danej właściwości. Określenie gęstości objętościowej należy wykonywać według PN-EN [32] Zawartość wolnych przestrzeni w nawierzchni Zawartość wolnych przestrzeni w próbce Marshalla z mieszanki mineralno-asfaltowej lub wyjątkowo powtórnie rozgrzanej próbki pobranej z nawierzchni, nie może wykroczyć poza wartości dopuszczalne podane w p. 5.2 o więcej niż 2,0 %(v/v) Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni należy badać nie rzadziej niż co 20 m oraz w punktach głównych łuków poziomych. Spadki poprzeczne powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5% Równość podłużna i poprzeczna Do oceny równości podłużnej warstwy wiążącej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina, mierząc wysokość prześwitu w połowie długości łaty. Pomiar wykonuje się nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. Do oceny równości poprzecznej warstwy wiążącej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina. Pomiar należy wykonywać w kierunku prostopadłym do osi jezdni, na każdym ocenianym pasie ruchu, nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość poprzeczna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67] Pozostałe właściwości warstwy asfaltowej Szerokość warstwy, mierzona 10 razy na 1 km każdej jezdni, nie może się różnić od szerokości projektowanej o więcej niż ± 5 cm. Rzędne wysokościowe, mierzone co 10 m na prostych i co 10 m na osi podłużnej i krawędziach, powinny być zgodne z dokumentacją projektową z dopuszczalną tolerancją ± 1 cm, przy czym co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie może przekraczać przedziału dopuszczalnych odchyleń. Ukształtowanie osi w planie, mierzone co 100 m, nie powinno różnić się od dokumentacji projektowej o ± 5 cm. Złącza podłużne i poprzeczne, sprawdzone wizualnie, powinny być równe i związane, wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi. Przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 154

151 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca Wygląd zewnętrzny warstwy, sprawdzony wizualnie, powinien być jednorodny, bez spękań, deformacji, plam i wykruszeń. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót 7. Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej warstwy z betonu asfaltowego (AC). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. Jeśli warunki umowy przewidują dokonywanie potrąceń, to Zamawiający może w razie niedotrzymania wartości dopuszczalnych dokonać potrąceń według zasad określonych w WT-2 [65] pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 warstwy z betonu asfaltowego (AC) obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, oczyszczenie i skropienie podłoża, dostarczenie materiałów i sprzętu, opracowanie recepty laboratoryjnej, wykonanie próby technologicznej i odcinka próbnego, wyprodukowanie mieszanki betonu asfaltowego i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem lub pokrycie taśmą asfaltową krawędzi urządzeń obcych i krawężników, rozłożenie i zagęszczenie mieszanki betonu asfaltowego, obcięcie krawędzi i posmarowanie lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprzętu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących Cena wykonania robót określonych niniejszą ST obejmuje: roboty tymczasowe, które są potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie są przekazywane Zamawiającemu i są usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszące, które są niezbędne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 155

152 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D Wymagania ogólne Normy (Zestawienie zawiera dodatkowo normy PN-EN związane z badaniami materiałów występujących w niniejszej ST) 2. PN-EN Metody badania cementu Oznaczanie zawartości chlorków, dwutlenku węgla i alkaliów w cemencie 3. PN-EN Wapno budowlane Część 2: Metody badań 4. PN-EN Badania podstawowych właściwości kruszyw Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego 5. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 6. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie kształtu ziaren za pomocą wskaźnika płaskości 7. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie kształtu ziaren Wskaźnik kształtu 8. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie procentowej zawartości ziaren o powierzchniach powstałych w wyniku przekruszenia lub łamania kruszyw grubych 9. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 6: Ocena właściwości powierzchni Wskaźnik przepływu kruszywa 10. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Ocena zawartości drobnych cząstek Badania błękitem metylenowym 11. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 10: Ocena zawartości drobnych cząstek Uziarnienie wypełniaczy (przesiewanie w strumieniu powietrza) 12. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabnianie 13. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Oznaczanie gęstości nasypowej i jamistości 14. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie pustych przestrzeni suchego, zagęszczonego wypełniacza 15. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 5: Oznaczanie zawartości wody przez suszenie w suszarce z wentylacją 16. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 6: Oznaczanie gęstości ziaren i nasiąkliwości Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 156

153 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca 17. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 7: Oznaczanie gęstości wypełniacza Metoda piknometryczna 18. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 8: Oznaczanie polerowalności kamienia 19. PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Część 1: Oznaczanie mrozoodporności 20. PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Część 3: Badanie bazaltowej zgorzeli słonecznej metodą gotowania 21. PN-EN 1426 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie penetracji igłą 22. PN-EN 1427 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury mięknienia Metoda Pierścień i Kula 23. PN-EN 1428 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie zawartości wody w emulsjach asfaltowych Metoda destylacji azeotropowej 24. PN-EN 1429 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie pozostałości na sicie emulsji asfaltowych oraz trwałości podczas magazynowania metodą pozostałości na sicie 25. PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw Analiza chemiczna 26. PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie podatności wypełniaczy do mieszanek mineralno-asfaltowych na działanie wody 27. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych 28. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie rozpuszczalności 29. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury łamliwości Fraassa 30. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie zawartości parafiny Część 1: Metoda destylacyjna 31. PN-EN i PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie odporności na twardnienie pod wpływem ciepła i powietrza Część 1: Metoda RTFOT Jw. Część 3: Metoda RFT 32. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 6: Oznaczanie gęstości objętościowej metodą hydrostatyczną 33. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 8: Oznaczanie zawartości wolnej przestrzeni 34. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek 11 mineralno-asfaltowych na gorąco Część 11: Określenie powiązania pomiędzy kruszywem i asfaltem 35. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 157

154 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca 12 mineralno-asfaltowych na gorąco Część 12: Określanie wrażliwości na wodę 36. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek 13 mineralno-asfaltowych na gorąco Część 13: Pomiar temperatury 37. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek 18 mineralno-asfaltowych na gorąco Część 18: Spływanie lepiszcza 38. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek 22 mineralno-asfaltowych na gorąco Część 22: Koleinowanie 39. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek 27 mineralno-asfaltowych na gorąco Część 27: Pobieranie próbek 40. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 36: Oznaczanie grubości nawierzchni asfaltowych 41. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie czasu wypływu emulsji asfaltowych lepkościomierzem wypływowym 42. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie sedymentacji emulsji asfaltowych 43. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie wartości ph emulsji asfaltowych 44. PN-EN Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu 45. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez odparowanie 46. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Badanie rozpadu Część 1: Oznaczanie indeksu rozpadu kationowych emulsji asfaltowych, metoda z wypełniaczem mineralnym 47. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 1: Beton asfaltowy 48. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 20: Badanie typu 49. PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych Część 1: Badanie metodą Pierścienia i Kuli 50. PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych Część 2: Liczba bitumiczna 51. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie nawrotu sprężystego asfaltów modyfikowanych 52. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie odporności na magazynowanie modyfikowanych asfaltów 53. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie ciągliwości lepiszczy asfaltowych metodą pomiaru ciągliwości 54. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie kohezji lepiszczy asfaltowych metodą testu wahadłowego 55. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie ciągliwości modyfikowanych asfaltów Metoda z duktylometrem 56. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie przyczepności emulsji bitumicznych przez zanurzenie w wodzie Metoda z kruszywem 57. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie energii deformacji 58. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji kationowych emulsji asfaltowych 59. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji asfaltów modyfikowanych polimerami 60. PN-EN Wypełniacze złączy i zalewy Część 1: Specyfikacja zalew na gorąco Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 158

155 D /a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wiążąca 61. PN-EN Wypełniacze złączy i zalewy Część 2: Specyfikacja zalew na zimno 62. PN-EN Przetwory naftowe Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Pomiar metodą otwartego tygla Clevelanda 63. PN-EN ISO 2592 Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Metoda otwartego tygla Clevelanda Wymagania techniczne (rekomendowane przez Ministra Infrastruktury) 64. WT-1 Kruszywa Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń na drogach publicznych, Warszawa WT-2 Nawierzchnie asfaltowe Nawierzchnie asfaltowe na drogach publicznych 66. WT-3 Emulsje asfaltowe Kationowe emulsje asfaltowe na drogach publicznych Inne dokumenty 67. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. nr 43, poz. 430) 68. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1997 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 159

156 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D /b NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO WARSTWA ŚCIERALNA 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych ( zwanej dalej Specyfikacją Techniczną - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach i ulicach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem: - warstwy ścieralnej gr. 5 cm AC 11S - warstwy ścieralnej gr. 6 cm AC 11S wg PN-EN [47] i WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 [65] z mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej od producenta. W przypadku produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej przez Wykonawcę dla potrzeb budowy, Wykonawca zobowiązany jest prowadzić Zakładową kontrolę produkcji (ZKP) zgodnie z WT-2 [65] punkt Warstwę ścieralną z betonu asfaltowego można wykonywać dla dróg kategorii ruchu od KR1 do KR4 (określenie kategorii ruchu podano w punkcie 1.4.7). Stosowane mieszanki betonu asfaltowego o wymiarze D podano w tablicy 1. Tablica 1. Stosowane mieszanki Kategoria ruchu KR 1-2 Mieszanki o wymiarze D 1), mm AC11S 1) Podział ze względu na wymiar największego kruszywa w mieszance Określenia podstawowe Nawierzchnia konstrukcja składająca się z jednej lub kilku warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu pojazdów na podłoże Warstwa ścieralna górna warstwa nawierzchni będąca w bezpośrednim kontakcie z kołami pojazdów Mieszanka mineralno-asfaltowa mieszanka kruszyw i lepiszcza asfaltowego Wymiar mieszanki mineralno-asfaltowej określenie mieszanki mineralno-asfaltowej, wyróżniające tę mieszankę ze zbioru mieszanek tego samego typu ze względu na największy wymiar kruszywa, np. wymiar 8 lub Beton asfaltowy mieszanka mineralno-asfaltowa, w której kruszywo o uziarnieniu ciągłym lub nieciągłym tworzy strukturę wzajemnie klinującą się Uziarnienie skład ziarnowy kruszywa, wyrażony w procentach masy ziaren przechodzących przez określony zestaw sit Kategoria ruchu obciążenie drogi ruchem samochodowym, wyrażone w osiach obliczeniowych (100 kn) wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych GDDP-IBDiM [68] Wymiar kruszywa wielkość ziaren kruszywa, określona przez dolny (d) i górny (D) wymiar sita. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 159

157 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Kruszywo grube kruszywo z ziaren o wymiarze: D 45 mm oraz d > 2 mm Kruszywo drobne kruszywo z ziaren o wymiarze: D 2 mm, którego większa część pozostaje na sicie 0,063 mm Pył kruszywo z ziaren przechodzących przez sito 0,063 mm Wypełniacz kruszywo, którego większa część przechodzi przez sito 0,063 mm. (Wypełniacz mieszany kruszywo, które składa się z wypełniacza pochodzenia mineralnego i wodorotlenku wapnia. Wypełniacz dodany wypełniacz pochodzenia mineralnego, wyprodukowany oddzielnie) Kationowa emulsja asfaltowa emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki cząstkom zdyspergowanego asfaltu Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Symbole i skróty dodatkowe ACS PMB D d C NPD TBR IRI MOP beton asfaltowy do warstwy ścieralnej polimeroasfalt, górny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), dolny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), kationowa emulsja asfaltowa, właściwość użytkowa nie określana (ang. No Performance Determined; producent może jej nie określać), do zadeklarowania (ang. To Be Reported; producent może dostarczyć odpowiednie informacje, jednak nie jest do tego zobowiązany), (International Roughness Index) międzynarodowy wskaźnik równości, miejsce obsługi podróżnych Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Lepiszcza asfaltowe Należy stosować asfalty drogowe wg PN-EN [27] (dla zjazdów na pola i na drogi gminne) lub polimeroasfalty wg PN-EN [59] (dla dróg powiatowych lub dróg wyższych klas). Rodzaje stosowanych lepiszcz asfaltowych podano w tablicy 2. Oprócz lepiszcz wymienionych w tablicy 2 można stosować inne lepiszcza nienormowe według aprobat technicznych. Tablica 2. Zalecane lepiszcza asfaltowego do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego Kategoria Mieszanka Gatunek lepiszcza ruchu ACS asfalt drogowy Polimeroasfalt (zjazdy na pola i (zjazdy na drogi drogi gminne) powiatowe i wyższych klas) KR1 KR2 AC5S, AC8S, 50/70 1), 70/100 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie PMB 45/80-55, PMB 45/

158 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna KR3 KR4 AC11S AC8S, AC11S 50/70 1) 1) Nie zaleca się do stosowania w regionach, gdzie spodziewana minimalna temperatura nawierzchni wynosi poniżej -28 C (region północno-wschodni i tereny podgórskie) Asfalty drogowe powinny spełniać wymagania podane w tablicy 3. Polimeroasfalty powinny spełniać wymagania podane w tablicy 4. Tablica 3. Wymagania wobec asfaltów drogowych wg PN-EN [27] Lp. Metoda Właściwości badania WŁAŚCIWOŚCI OBLIGATORYJNE 1 Penetracja w 25 C 0,1 mm 2 Temperatura mięknienia 3 Temperatura zapłonu, nie mniej niż 4 Zawartość składników rozpuszczalnych, nie mniej niż 5 Zmiana masy po starzeniu (ubytek lub przyrost), nie więcej niż 6 Pozostała penetracja po starzeniu, nie mniej niż 7 Temperatura mięknienia po starzeniu, nie mniej niż 8 Zawartość parafiny, nie więcej niż 9 Wzrost temp. mięknienia po starzeniu, nie więcej niż 10 Temperatura łamliwości Fraassa, nie więcej niż Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie Rodzaj asfaltu 50/70 70/100 PN-EN 1426 [21] C PN-EN 1427 [22] C PN-EN [62] % m/m % m/m PN-EN [28] PN-EN [31] ,5 0,8 % PN-EN 1426 [21] C PN-EN 1427 [22] WŁAŚCIWOŚCI SPECJALNE KRAJOWE % PN-EN [30] 2,2 2,2 C PN-EN 1427 [22] 9 9 C PN-EN [29] Tablica 4. Wymagania wobec asfaltów modyfikowanych polimerami (polimeroasfaltów) wg PN-EN [59] Wymaganie podstawowe Właściwość Metoda badania Jednostk a Gatunki asfaltów modyfikowanych polimerami (PMB) 45/ /80 65 wymaga nie klas a wymaga nie klas a 161

159 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Konsystencja w pośrednich temperaturach eksploatacyjnych Konsystencja w wysokich temperaturach eksploatacyjnych Kohezja Stałość kon- systencji (Odporność na starzenie wg PN-EN lub -3 [31] Penetracja w 25 C Temperatur a mięknienia Siła rozciągania (mała prędkość rozciągania) Siła rozciągania w 5 C (duża prędkość rozciągania) Wahadło Vialit (metoda uderzenia) Zmiana masy Pozostała penetracja Wzrost temperatury mięknienia PN-EN 1426 [21] 0,1 mm PN-EN 1427 [22] C PN-EN [55] PN-EN [57] PN-EN [53] PN-EN [57] J/cm 2 1 w 5 C 4 2 w 5 C J/cm 2 NPD a 0 NPD a 0 PN-EN [54] J/cm 2 NPD a 0 NPD a 0 % 0,5 3 0,5 3 PN-EN 1426 [21] % PN-EN 1427 [22] C Inne właściwości Wymagania dodatkowe Wymagania dodatkowe Temperatura zapłonu Temperatura łamliwości Nawrót sprężysty w 25 C Nawrót sprężysty w 10 C Zakres plastyczności Stabilność magazynowa-nia. Różnica temperatur mięknienia PN-EN ISO 2592 [63] PN-EN [29] PN-EN [51] PN-EN [59] Punkt PN-EN [52] PN-EN 1427 [22] Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie C C % NPD a 0 NPD a 0 C TBR b 1 TBR b 1 C

160 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Stabilność magazynowa-nia. Różnica penetracji Spadek temperatury mięknienia po starzeniu wg PN- EN lub -3 [31] Nawrót sprę-żysty w 25 o C po starzeniu wg PN- EN lub - 3 [31] Nawrót sprę-żysty w 10 C po starzeniu wg PN- EN lub - 3 [31] PN-EN [52] PN-EN 1426 [21] PN-EN [31] PN-EN 1427 [22] PN-EN [31] PN-EN [51] 0,1 mm NPD a 0 NPD a 0 C TBR b 1 TBR b 1 a NPD No Performance Determined (właściwość użytkowa nie określana) b TBR To Be Reported (do zadeklarowania) % NPD a 0 NPD a 0 Składowanie asfaltu drogowego powinno się odbywać w zbiornikach, wykluczających zanieczyszczenie asfaltu i wyposażonych w system grzewczy pośredni (bez kontaktu asfaltu z przewodami grzewczymi). Zbiornik roboczy otaczarki powinien być izolowany termicznie, posiadać automatyczny system grzewczy z tolerancją ± 5 C oraz układ cyrkulacji asfaltu. Polimeroasfalt powinien być magazynowany w zbiorniku wyposażonym w system grzewczy pośredni z termostatem kontrolującym temperaturę z dokładnością ± 5 C. Zaleca się wyposażenie zbiornika w mieszadło. Zaleca się bezpośrednie zużycie polimeroasfaltu po dostarczeniu. Należy unikać wielokrotnego rozgrzewania i chłodzenia polimeroasfaltu w okresie jego stosowania oraz unikać niekontrolowanego mieszania polimeroasfaltów różnego rodzaju i klasy oraz z asfaltem zwykłym Kruszywo Do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego należy stosować kruszywo według PN- EN [44] i WT-1 Kruszywa 2008 [64], obejmujące kruszywo grube, kruszywo drobne i wypełniacz. Kruszywa powinny spełniać wymagania podane w WT-1 Kruszywa 2008 część 2 punkt 3, tablica 3.1, tablica 3.2, tablica 3.3. Składowanie kruszywa powinno się odbywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z kruszywem o innym wymiarze lub pochodzeniu. Podłoże składowiska musi być równe, utwardzone i odwodnione. Składowanie wypełniacza powinno się odbywać w silosach wyposażonych w urządzenia do aeracji Środek adhezyjny W celu poprawy powinowactwa fizykochemicznego lepiszcza asfaltowego i kruszywa, gwarantującego odpowiednią przyczepność (adhezję) lepiszcza do kruszywa i odporność mieszanki mineralno-asfaltowej na działanie wody, należy dobrać i zastosować środek adhezyjny, tak aby dla konkretnej pary kruszywo-lepiszcze wartość przyczepności określona według PN-EN , metoda C [34] wynosiła co najmniej 80%. Środek adhezyjny powinien odpowiadać wymaganiom określonym przez producenta. Składowanie środka adhezyjnego jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach, w warunkach określonych przez producenta. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 163

161 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna 2.5. Materiały do uszczelnienia połączeń i krawędzi Do uszczelnienia połączeń technologicznych (tj. złączy podłużnych i poprzecznych z tego samego materiału wykonywanego w różnym czasie oraz spoin stanowiących połączenia różnych materiałów lub połączenie warstwy asfaltowej z urządzeniami obcymi w nawierzchni lub ją ograniczającymi, należy stosować: a) materiały termoplastyczne, jak taśmy asfaltowe, pasty itp. według norm lub aprobat technicznych, b) emulsję asfaltową według PN-EN [58] lub inne lepiszcza według norm lub aprobat technicznych Grubość materiału termoplastycznego do spoiny powinna wynosić: nie mniej niż 10 mm przy grubości warstwy technologicznej do 2,5 cm, nie mniej niż 15 mm przy grubości warstwy technologicznej większej niż 2,5 cm. Składowanie materiałów termoplastycznych jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta, w warunkach określonych w aprobacie technicznej. Do uszczelnienia krawędzi należy stosować asfalt drogowy wg PN-EN [27], asfalt modyfikowany polimerami wg PN-EN [59] metoda na gorąco. Dopuszcza się inne rodzaje lepiszcza wg norm lub aprobat technicznych Materiały do złączenia warstw konstrukcji Do złączania warstw konstrukcji nawierzchni (warstwa wiążąca z warstwą ścieralną) należy stosować kationowe emulsje asfaltowe lub kationowe emulsje modyfikowane polimerami według PN-EN [58] i WT-3 Emulsje asfaltowe 2009 punkt 5.1 tablica 2 i tablica 3 [66]. Kationowe emulsje asfaltowe modyfikowane polimerami (asfalt 70/100 modyfikowany polimerem lub lateksem butadienowo-styrenowym SBR) stosuje się tylko pod cienkie warstwy asfaltowe na gorąco. Emulsję asfaltową można składować w opakowaniach transportowych lub w stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie należy nalewać emulsji do opakowań i zbiorników zanieczyszczonych materiałami mineralnymi. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Sprzęt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zależności od potrzeb, powinien wykazać się możliwością korzystania ze sprzętu dostosowanego do przyjętej metody robót, jak: wytwórnia (otaczarka) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym, z automatycznym komputerowym sterowaniem produkcji, do wytwarzania mieszanek mineralnoasfaltowych, układarka gąsienicowa, z elektronicznym sterowaniem równości układanej warstwy, skrapiarka, walce stalowe gładkie, lekka rozsypywarka kruszywa, szczotki mechaniczne i/lub inne urządzenia czyszczące, samochody samowyładowcze z przykryciem brezentowym lub termosami, sprzęt drobny. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 4. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 164

162 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna 4.2. Transport materiałów Asfalt i polimeroasfalt należy przewozić w cysternach kolejowych lub samochodach izolowanych i zaopatrzonych w urządzenia umożliwiające pośrednie ogrzewanie oraz w zawory spustowe. Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Wypełniacz należy przewozić w sposób chroniący go przed zawilgoceniem, zbryleniem i zanieczyszczeniem. Wypełniacz luzem powinien być przewożony w odpowiednich cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. Emulsja asfaltowa może być transportowana w zamkniętych cysternach, autocysternach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, że nie będą korodowały pod wpływem emulsji i nie będą powodowały jej rozpadu. Cysterny powinny być wyposażone w przegrody. Nie należy używać do transportu opakowań z metali lekkich (może zachodzić wydzielanie wodoru i groźba wybuchu przy emulsjach o ph 4). Mieszankę mineralno-asfaltową należy dowozić na budowę pojazdami samowyładowczymi w zależności od postępu robót. Podczas transportu i postoju przed wbudowaniem mieszanka powinna być zabezpieczona przed ostygnięciem i dopływem powietrza (przez przykrycie, pojemniki termoizolacyjne lub ogrzewane itp.). Warunki i czas transportu mieszanki, od produkcji do wbudowania, powinna zapewniać utrzymanie temperatury w wymaganym przedziale. Powierzchnie pojemników używanych do transportu mieszanki powinny być czyste, a do zwilżania tych powierzchni można używać tylko środki antyadhezyjne niewpływające szkodliwie na mieszankę. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót pkt 5. Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] 5.2. Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Przed przystąpieniem do robót Wykonawca dostarczy Inżynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki mineralno-asfaltowej (AC5S, AC8S, AC11S). Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz minimalna zawartość lepiszcza podane są w tablicach 6 i 7. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej podane są w tablicach 8. Tablica 6. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawartość lepiszcza do betonu asfaltowego do warstwy ścieralnej dla KR1-KR2 [65] min7,0 Właściwość Przesiew, [% (m/m)] AC5S AC8S AC11S Wymiar sita #, [mm] od do od do od do , , , ,063 7, ,0 6 12,0 Zawartość lepiszcza, B B min6,6 B min6,4 minimum *) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 165

163 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Tablica 7. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawartość lepiszcza do betonu asfaltowego do warstwy ścieralnej dla KR3-KR4 [65] Właściwość Przesiew, [% (m/m)] AC8S AC11S Wymiar sita #, [mm] od do od do , , , , ,0 6 12,0 Zawartość lepiszcza, B min6,4 B min6,2 minimum *) *) Minimalna zawartość lepiszcza jest określona przy założonej gęstości mieszanki mineralnej 2,650 Mg/m 3. Jeżeli stosowana mieszanka mineralna ma inną gęstość (ρ d ), to do wyznaczenia minimalnej zawartości lepiszcza podaną wartość należy pomnożyć przez współczynnik α według równania: α = 2,650 ρd Tablica 8. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy ścieralnej, przy ruchu KR1 KR2 [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Wolne przestrzeni e wypełnione lepiszczem Zawartość wolnych przestrzeni w mieszanc e mineralnej Odporność na działanie wody Warunki zagęszcza nia wg PN-EN [48] C.1.2,ubija nie, 2 50 uderzeń C.1.2,ubija nie, 2 50 uderzeń C.1.2,ubija nie, 2 50 uderzeń C.1.1,ubija nie, 2 25 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C AC5S AC8S AC11S V min1,0 V max3,0 VFB min78 VFB min89 VMA min16 V min1,0 V max3,0 VFB min7 8 VFB min8 9 VMA min 16 V min1,0 V max3,0 VFB min7 5 VFB min8 9 VMA min 16 ITSR 90 ITSR 90 ITSR 90 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 166

164 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Tablica 9. Wymagane właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy ścieralnej, przy ruchu KR3 KR4 [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na deformacje trwałe Odporność na działanie wody Warunki zagęszczan ia wg PN- EN [48] C.1.2,ubijan ie, 2 50 uderzeń C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijan ie, 2 25 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C 5.3. Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej SMA 8 V min2,0 V max4 WTS AIR 0,30 PRD AIR5,0 SMA 11 V min2,0 V max4 WTS AIR 0,30 PRD AIR5,0 ITSR 90 ITSR 90 Mieszankę mineralno-asfaltową należy wytwarzać na gorąco w otaczarce (zespole maszyn i urządzeń dozowania, podgrzewania i mieszania składników oraz przechowywania gotowej mieszanki). Dozowanie składników mieszanki mineralno-asfaltowej w otaczarkach, w tym także wstępne, powinno być zautomatyzowane i zgodne z receptą roboczą, a urządzenia do dozowania składników oraz pomiaru temperatury powinny być okresowo sprawdzane. Kruszywo o różnym uziarnieniu lub pochodzeniu należy dodawać odmierzone oddzielnie. Lepiszcze asfaltowe należy przechowywać w zbiorniku z pośrednim systemem ogrzewania, z układem termostatowania zapewniającym utrzymanie żądanej temperatury z dokładnością ± 5 C. Temperatura lepiszcza asfaltowego w zbiorni ku magazynowym (roboczym) nie może przekraczać 180 C dla asfaltu drogowego 50/70 i 70/100 i polimeroasfaltu drogowego 45/80-55 i 45/ Kruszywo (ewentualnie z wypełniaczem) powinno być wysuszone i podgrzane tak, aby mieszanka mineralna uzyskała temperaturę właściwą do otoczenia lepiszczem asfaltowym. Temperatura mieszanki mineralnej nie powinna być wyższa o więcej niż 30 o C od najwyższej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podanej w tablicy 10. W tej tablicy najniższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej na miejsce wbudowania, a najwyższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej bezpośrednio po wytworzeniu w wytwórni. Tablica 10. Najwyższa i najniższa temperatura mieszanki AC [65] Lepiszcze asfaltowe Asfalt 50/70 PMB 45/80-55 PMB 45/80-65 Temperatura mieszanki [ C] od 140 do 180 od 130 do 180 od 130 do 180 Sposób i czas mieszania składników mieszanki mineralno-asfaltowej powinny zapewnić równomierne otoczenie kruszywa lepiszczem asfaltowym. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 167

165 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Dopuszcza się dostawy mieszanek mineralno-asfaltowych z kilku wytwórni, pod warunkiem skoordynowania między sobą deklarowanych przydatności mieszanek (m.in.: typ, rodzaj składników, właściwości objętościowe) z zachowaniem braku różnic w ich właściwościach Przygotowanie podłoża Podłoże (warstwa wyrównawcza, warstwa wiążąca lub stara warstwa ścieralna) pod warstwę ścieralną z betonu asfaltowego powinno być na całej powierzchni: ustabilizowane i nośne, czyste, bez zanieczyszczenia lub pozostałości luźnego kruszywa, wyprofilowane, równe i bez kolein. W wypadku podłoża z nowo wykonanej warstwy asfaltowej, do oceny nierówności należy przyjąć dane z pomiaru równości tej warstwy, zgodnie z WT-2 Nawierzchnie asfaltowe punkt [65]. Wymagana równość podłużna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. W wypadku podłoża z warstwy starej nawierzchni, nierówności nie powinny przekraczać wartości podanych w tablicy 11. Tablica 11. Maksymalne nierówności podłoża z warstwy starej nawierzchni pod warstwy asfaltowe (pomiar łatą 4-metrową lub równoważną metodą) [65] Klasa drogi Element nawierzchni A, S, Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włączania i wyłączania GP Jezdnie łącznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza G Pasy: ruchu, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza Maksymalna nierówność podłoża pod warstwę ścieralną [mm] Z, L, D Pasy ruchu Jeżeli nierówności są większe niż dopuszczalne, to należy wyrównać podłoże. Rzędne wysokościowe podłoża oraz urządzeń usytuowanych w nawierzchni lub ją ograniczających powinny być zgodne z dokumentacją projektową. Z podłoża powinien być zapewniony odpływ wody. Oznakowanie poziome na warstwie podłoża należy usunąć. Dopuszcza się pozostawienie oznakowania poziomego z materiałów termoplastycznych przy spełnieniu warunku sczepności warstw wg punktu 5.7. Nierówności podłoża (w tym powierzchnię istniejącej warstwy ścieralnej) należy wyrównać poprzez frezowanie lub wykonanie warstwy wyrównawczej. Wykonane w podłożu łaty z materiału o mniejszej sztywności (np. łaty z asfaltu lanego w betonie asfaltowym) należy usunąć, a powstałe w ten sposób ubytki wypełnić materiałem o właściwościach zbliżonych do materiału podstawowego (np. wypełnić betonem asfaltowym). W celu polepszenia połączenia między warstwami technologicznymi nawierzchni powierzchnia podłoża powinna być w ocenie wizualnej chropowata. Jeżeli podłoże jest nieodpowiednie, to należy ustalić, jakie specjalne środki należy podjąć przed wykonaniem warstwy asfaltowej. Szerokie szczeliny w podłożu należy wypełnić odpowiednim materiałem, np. zalewami drogowymi według PN-EN [60] lub PN-EN [61] albo innymi materiałami według norm lub aprobat technicznych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 168

166 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Na podłożu wykazującym zniszczenia w postaci siatki spękań zmęczeniowych lub spękań poprzecznych zaleca się stosowanie membrany przeciwspękaniowej, np. mieszanki mineralno-asfaltowej, warstwy SAMI lub z geosyntetyków według norm lub aprobat technicznych Próba technologiczna Wykonawca przed przystąpieniem do produkcji mieszanki jest zobowiązany do przeprowadzenia w obecności Inżyniera próby technologicznej, która ma na celu sprawdzenie zgodności właściwości wyprodukowanej mieszanki z receptą. W tym celu należy zaprogramować otaczarkę zgodnie z receptą roboczą i w cyklu automatycznym produkować mieszankę. Do badań należy pobrać mieszankę wyprodukowaną po ustabilizowaniu się pracy otaczarki. Nie dopuszcza się oceniania dokładności pracy otaczarki oraz prawidłowości składu mieszanki mineralnej na podstawie tzw. suchego zarobu, z uwagi na możliwą segregację kruszywa. Mieszankę wyprodukowaną po ustabilizowaniu się pracy otaczarki należy zgromadzić w silosie lub załadować na samochód. Próbki do badań należy pobierać ze skrzyni samochodu zgodnie z metodą określoną w PN-EN [39]. Na podstawie uzyskanych wyników Inżynier podejmuje decyzję o wykonaniu odcinka próbnego Odcinek próbny Przed przystąpieniem do wykonania warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego Wykonawca wykona odcinek próbny celem uściślenia organizacji wytwarzania i układania oraz ustalenia warunków zagęszczania. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu uzgodnionym z Inżynierem. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić co najmniej 500 m 2, a długość co najmniej 50 m. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć takich materiałów oraz sprzętu jakie zamierza stosować do wykonania warstwy ścieralnej. Wykonawca może przystąpić do realizacji robót po zaakceptowaniu przez Inżyniera technologii wbudowania i zagęszczania oraz wyników z odcinka próbnego Połączenie międzywarstwowe Uzyskanie wymaganej trwałości nawierzchni jest uzależnione od zapewnienia połączenia między warstwami i ich współpracy w przenoszeniu obciążenia nawierzchni ruchem. Podłoże powinno być skropione lepiszczem. Ma to na celu zwiększenie połączenia między warstwami konstrukcyjnymi oraz zabezpieczenie przed wnikaniem i zaleganiem wody między warstwami. Skropienie lepiszczem podłoża (np. z warstwy wiążącej asfaltowej), przed ułożeniem warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego powinno być wykonane w ilości podanej w przeliczeniu na pozostałe lepiszcze, tj. 0,1 0,3 kg/m 2, przy czym: zaleca się stosować emulsję modyfikowaną polimerem, ilość emulsji należy dobrać z uwzględnieniem stanu podłoża oraz porowatości mieszanki ; jeśli mieszanka ma większą zawartość wolnych przestrzeni, to należy użyć większą ilość lepiszcza do skropienia, które po ułożeniu warstwy ścieralnej uszczelni ją. Skrapianie podłoża należy wykonywać równomiernie stosując rampy do skrapiania, np. skrapiarki do lepiszczy asfaltowych. Dopuszcza się skrapianie ręczne lancą w miejscach trudno dostępnych (np. ścieki uliczne) oraz przy urządzeniach usytuowanych w nawierzchni lub ją ograniczających. W razie potrzeby urządzenia te należy zabezpieczyć przed zabrudzeniem. Skropione podłoże należy wyłączyć z ruchu publicznego przez zmianę organizacji ruchu. W wypadku stosowania emulsji asfaltowej podłoże powinno być skropione 0,5 h przed układaniem warstwy asfaltowej w celu odparowania wody. Czas ten nie dotyczy skrapiania rampą zamontowaną na rozkładarce. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 169

167 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna 5.8. Wbudowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszankę mineralno-asfaltową można wbudowywać na podłożu przygotowanym zgodnie z zapisami w punktach 5.4 i 5.7. Transport mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej powinien być zgodny z zaleceniami podanymi w punkcie 4.2. Mieszankę mineralno-asfaltową asfaltową należy wbudowywać w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Temperatura otoczenia w ciągu doby nie powinna być niższa od temperatury podanej w tablicy 12. Temperatura otoczenia może być niższa w wypadku stosowania ogrzewania podłoża. Nie dopuszcza się układania mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej podczas silnego wiatru (V > 16 m/s) W wypadku stosowania mieszanek mineralno-asfaltowych z dodatkiem obniżającym temperaturę mieszania i wbudowania należy indywidualnie określić wymagane warunki otoczenia. Tablica 12. Minimalna temperatura otoczenia podczas wykonywania warstw asfaltowych Rodzaj robót Warstwa ścieralna o grubości 3 cm Warstwa ścieralna o grubości < 3 cm Minimalna temperatura otoczenia [ C] przed przystąpieniem do w czasie robót robót Właściwości wykonanej warstwy powinny spełniać warunki podane w tablicy 13. Tablica 13. Właściwości warstwy AC [65] Typ i wymiar mieszanki AC5S, KR2 AC8S, KR2 KR1- KR1- AC11S, KR1- KR2 AC8S, KR4 KR3- AC11S, KR3- KR4 Projektowana grubość warstwy technologicznej [cm] Wskaźnik zagęszczenia [%] Zawartość wolnych przestrzeni w warstwie [%(v/v)] 2,0 4,0 97 1,0 4,0 2,5 5,0 97 1,0 4,0 3,0 5,0 98 1,0 4,0 2,5 4,5 97 2,0 5,0 3,0 5,0 98 2,0 5,0 Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowywana rozkładarką wyposażoną w układ automatycznego sterowania grubości warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacją projektową. W miejscach niedostępnych dla sprzętu dopuszcza się wbudowywanie ręczne. Grubość wykonywanej warstwy powinna być sprawdzana co 25 m, w co najmniej trzech miejscach (w osi i przy brzegach warstwy). Warstwy wałowane powinny być równomiernie zagęszczone ciężkimi walcami drogowymi. Do warstw z betonu asfaltowego należy stosować walce drogowe stalowe gładkie z możliwością wibracji, oscylacji lub walce ogumione. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 170

168 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna 5.9. Połączenia technologiczne Połączenia technologiczne należy wykonać zgodnie z WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 punkt 8.6 [65]. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (np. stwierdzenie o oznakowaniu materiału znakiem CE lub znakiem budowlanym B, certyfikat zgodności, deklarację zgodności, aprobatę techniczną, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykonać własne badania właściwości materiałów przeznaczonych do wykonania robót, określone przez Inżyniera. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Uwagi ogólne Badania dzielą się na: badania wykonawcy (w ramach własnego nadzoru), badania kontrolne (w ramach nadzoru zleceniodawcy Inżyniera) Badania Wykonawcy Badania Wykonawcy są wykonywane przez Wykonawcę lub jego zleceniobiorców celem sprawdzenia, czy jakość materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnień itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połączenia itp.) spełniają wymagania określone w kontrakcie. Wykonawca powinien wykonywać te badania podczas realizacji kontraktu, z niezbędną starannością i w wymaganym zakresie. Wyniki należy zapisywać w protokołach. W razie stwierdzenia uchybień w stosunku do wymagań kontraktu, ich przyczyny należy niezwłocznie usunąć. Wyniki badań Wykonawcy należy przekazywać zleceniodawcy na jego żądanie. Inżynier może zdecydować o dokonaniu odbioru na podstawie badań Wykonawcy. W razie zastrzeżeń Inżynier może przeprowadzić badania kontrolne według pktu Zakres badań Wykonawcy związany z wykonywaniem nawierzchni: pomiar temperatury powietrza, pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podczas wykonywania nawierzchni (wg PN-EN [36]), ocena wizualna mieszanki mineralno-asfaltowej, wykaz ilości materiałów lub grubości wykonanej warstwy, pomiar spadku poprzecznego warstwy asfaltowej, pomiar równości warstwy asfaltowej (wg pktu ), pomiar parametrów geometrycznych poboczy, ocena wizualna jednorodności powierzchni warstwy, ocena wizualna jakości wykonania połączeń technologicznych Badania kontrolne Badania kontrolne są badaniami Inżyniera, których celem jest sprawdzenie, czy jakość materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 171

169 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna lepiszczy i materiałów do uszczelnień itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połączenia itp.) spełniają wymagania określone w kontrakcie. Wyniki tych badań są podstawą odbioru. Pobieraniem próbek i wykonaniem badań na miejscu budowy zajmuje się Inżynier w obecności Wykonawcy. Badania odbywają się również wtedy, gdy Wykonawca zostanie w porę powiadomiony o ich terminie, jednak nie będzie przy nich obecny. Rodzaj badań kontrolnych mieszanki mineralno-asfaltowej i wykonanej z niej warstwy podano w tablicy 14. Tablica 14. Rodzaj badań kontrolnych [65] Lp. Rodzaj badań a), b) 1 Mieszanka mineralno-asfaltowa 1.1 Uziarnienie 1.2 Zawartość lepiszcza 1.3 Temperatura mięknienia lepiszcza odzyskanego 1.4 Gęstość i zawartość wolnych przestrzeni próbki 2 Warstwa asfaltowa 2.1 Wskaźnik zagęszczenia a) 2.2 Spadki poprzeczne 2.3 Równość 2.4 Grubość lub ilość materiału 2.5 Zawartość wolnych przestrzeni a) 2.6 Właściwości przeciwpoślizgowe a) do każdej warstwy i na każde rozpoczęte m 2 nawierzchni jedna próbka; w razie potrzeby liczba próbek może zostać zwiększona (np. nawierzchnie dróg w terenie zabudowy) b) w razie potrzeby specjalne kruszywa i dodatki Badania kontrolne dodatkowe W wypadku uznania, że jeden z wyników badań kontrolnych nie jest reprezentatywny dla ocenianego odcinka budowy, Wykonawca ma prawo żądać przeprowadzenia badań kontrolnych dodatkowych. Inżynier i Wykonawca decydują wspólnie o miejscach pobierania próbek i wyznaczeniu odcinków częściowych ocenianego odcinka budowy. Jeżeli odcinek częściowy przyporządkowany do badań kontrolnych nie może być jednoznacznie i zgodnie wyznaczony, to odcinek ten nie powinien być mniejszy niż 20% ocenianego odcinka budowy. Do odbioru uwzględniane są wyniki badań kontrolnych i badań kontrolnych dodatkowych do wyznaczonych odcinków częściowych. Koszty badań kontrolnych dodatkowych zażądanych przez Wykonawcę ponosi Wykonawca Badania arbitrażowe Badania arbitrażowe są powtórzeniem badań kontrolnych, co do których istnieją uzasadnione wątpliwości ze strony Inżyniera lub Wykonawcy (np. na podstawie własnych badań). Badania arbitrażowe wykonuje na wniosek strony kontraktu niezależne laboratorium, które nie wykonywało badań kontrolnych. Koszty badań arbitrażowych wraz ze wszystkimi kosztami ubocznymi ponosi strona, na której niekorzyść przemawia wynik badania. Wniosek o przeprowadzenie badań arbitrażowych dotyczących zawartości wolnych przestrzeni lub wskaźnika zagęszczenia należy złożyć w ciągu 2 miesięcy od wpływu reklamacji ze strony Zamawiającego Właściwości warstwy i nawierzchni oraz dopuszczalne odchyłki Mieszanka mineralno-asfaltowa Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 172

170 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Dopuszczalne wartości odchyłek i tolerancje zawarte są w WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 punkt 8.8 [65]. Na etapie oceny jakości wbudowanej mieszanki mineralno-asfaltowej podaje się wartości dopuszczalne i tolerancje, w których uwzględnia się: rozrzut występujący przy pobieraniu próbek, dokładność metod badań oraz odstępstwa uwarunkowane metodą pracy. Właściwości materiałów należy oceniać na podstawie badań pobranych próbek mieszanki mineralno-asfaltowej przed wbudowaniem (wbudowanie oznacza wykonanie warstwy asfaltowej). Wyjątkowo dopuszcza się badania próbek pobranych z wykonanej warstwy asfaltowej Warstwa asfaltowa Grubość warstwy oraz ilość materiału Grubość wykonanej warstwy oznaczana według PN-EN [40] oraz ilość wbudowanego materiału na określoną powierzchnię (dotyczy przede wszystkim cienkich warstw) mogą odbiegać od projektu o wartości podane w tablicy 15. W wypadku określania ilości materiału na powierzchnię i średniej wartości grubości warstwy z reguły należy przyjąć za podstawę cały odcinek budowy. Inżynier ma prawo sprawdzać odcinki częściowe. Odcinek częściowy powinien zawierać co najmniej jedną dzienną działkę roboczą. Do odcinka częściowego obowiązują te same wymagania jak do odcinka budowy. Za grubość warstwy lub warstw przyjmuje się średnią arytmetyczną wszystkich pojedynczych oznaczeń grubości warstwy na całym odcinku budowy lub odcinku częściowym. Tablica 15. Dopuszczalne odchyłki grubości warstwy oraz ilości materiału na określonej powierzchni, [%] [65] Warunki oceny Warstwa asfaltowa AC a) A Średnia z wielu oznaczeń grubości oraz ilości 1. duży odcinek budowy, powierzchnia większa niż 6000 m 2 lub droga ograniczona krawężnikami, powierzchnia większa niż 1000 m 2 lub warstwa ścieralna, ilość większa niż 50 kg/m 2 2. mały odcinek budowy lub warstwa ścieralna, ilość większa niż 50 kg/m B Pojedyncze oznaczenie grubości 25 a) w wypadku budowy dwuetapowej, tzn. gdy warstwa ścieralna jest układana z opóźnieniem, wartość z wiersza B odpowiednio obowiązuje; w pierwszym etapie budowy do górnej warstwy nawierzchni obowiązuje wartość 25%, a do łącznej grubości warstw etapu 1 15% Wskaźnik zagęszczenia warstwy Zagęszczenie wykonanej warstwy, wyrażone wskaźnikiem zagęszczenia oraz zawartością wolnych przestrzeni, nie może przekroczyć wartości dopuszczalnych podanych w tablicy 13. Dotyczy to każdego pojedynczego oznaczenia danej właściwości. Określenie gęstości objętościowej należy wykonywać według PN-EN [32] Zawartość wolnych przestrzeni w nawierzchni Zawartość wolnych przestrzeni w próbce pobranej z nawierzchni, określona w tablicy 13, nie może wykroczyć poza wartości dopuszczalne więcej niż 1,5 %(v/v) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 173

171 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni należy badać nie rzadziej niż co 20 m oraz w punktach głównych łuków poziomych. Spadki poprzeczne powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5% Równość podłużna i poprzeczna Pomiary równości podłużnej należy wykonywać w środku każdego ocenianego pasa ruchu. Do oceny równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni drogi klasy G i dróg wyższych klas należy stosować metodę pomiaru umożliwiającą obliczanie wskaźnika równości IRI. Wartość IRI oblicza się dla odcinków o długości 50 m. Dopuszczalne wartości wskaźnika IRI wymagane przy odbiorze nawierzchni określono w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. Do oceny równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni drogi klasy Z, L i D oraz placów i parkingów należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej, mierząc wysokość prześwitu w połowie długości łaty. Pomiar wykonuje się nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona przez wartość odchylenia równości (prześwitu), które nie mogą przekroczyć 6 mm. Przez odchylenie równości rozumie się największą odległość między łatą a mierzoną powierzchnią. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartości wskaźnika równości IRI warstwy ścieralnej nawierzchni drogi klasy G i dróg wyższych klas nie powinny być większe niż podane w tablicy 23. Badanie wykonuje się według procedury jak podczas odbioru nawierzchni, w prawym śladzie koła. Tablica 16. Dopuszczalne wartości wskaźnika równości podłużnej IRI warstwy ścieralnej wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego [65] Klasa drogi A, S GP G Element nawierzchni Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włączania i wyłączania Jezdnie łącznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza Pasy: ruchu, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza Wartości wskaźnika IRI [mm/m] 2,9 3,7 4,6 Przed upływem okresu gwarancyjnego wartość odchylenia równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni dróg klasy Z i L nie powinna być większa niż 8 mm. Badanie wykonuje się według procedury jak podczas odbioru nawierzchni. Do oceny równości poprzecznej warstw nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina. Pomiar należy wykonywać w kierunku prostopadłym do osi jezdni, na każdym ocenianym pasie ruchu, nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość poprzeczna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartość odchylenia równości poprzecznej warstwy ścieralnej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych nie powinna być większa niż podana w tablicy 17. Badanie wykonuje się według procedury jak podczas odbioru nawierzchni. Tablica 17. Dopuszczalne wartości odchyleń równości poprzecznej warstwy ścieralnej wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego [65] Klasa drogi Element nawierzchni Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie Wartości odchyleń równości 174

172 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna A, S GP G Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włączania i wyłączania Jezdnie łącznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza Pasy: ruchu, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza poprzecznej [mm] Z, L, D Pasy ruchu Właściwości przeciwpoślizgowe Przy ocenie właściwości przeciwpoślizgowych nawierzchni drogi klasy Z i dróg wyższych klas powinien być określony współczynnik tarcia na mokrej nawierzchni przy całkowitym poślizgu opony testowej. Pomiar wykonuje się przy temperaturze otoczenia od 5 do 30 C, nie rzad ziej niż co 50 m na nawierzchni zwilżanej wodą w ilości 0,5 l/m 2, a wynik pomiaru powinien być przeliczany na wartość przy 100% poślizgu opony testowej o rozmiarze 185/70 R14. Miarą właściwości przeciwpoślizgowych jest miarodajny współczynnik tarcia. Za miarodajny współczynnik tarcia przyjmuje się różnicę wartości średniej E(µ) i odchylenia standardowego D: E(µ) D. Długość odcinka podlegającego odbiorowi nie powinna być większa niż 1000 m. Liczba pomiarów na ocenianym odcinku nie powinna być mniejsza niż 10. W wypadku odbioru krótkich odcinków nawierzchni, na których nie można wykonać pomiarów z prędkością 60 lub 90 km/h (np. rondo, dojazd do skrzyżowania, niektóre łącznice), poszczególne wyniki pomiarów współczynnika tarcia nie powinny być niższe niż 0,47, przy prędkości pomiarowej 30 km/h. Dopuszczalne wartości miarodajnego współczynnika tarcia nawierzchni wymagane w okresie od 4 do 8 tygodni po oddaniu warstwy do eksploatacji są określone w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. Jeżeli warunki atmosferyczne uniemożliwiają wykonanie pomiaru w wymienionym terminie, powinien być on zrealizowany z najmniejszym możliwym opóźnieniem. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartości miarodajnego współczynnika tarcia nie powinny być mniejsze niż podane w tablicy 18. W wypadku badań na krótkich odcinkach nawierzchni, rondach lub na dojazdach do skrzyżowań poszczególne wyniki pomiarów współczynnika tarcia nie powinny być niższe niż 0,44, przy prędkości pomiarowej 30 km/h. Tablica 18. Dopuszczalne wartości miarodajnego współczynnika tarcia wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego [65] Klasa drogi A, S GP, G, Z Element nawierzchni Miarodajny współczynnik tarcia przy prędkości zablokowanej opony względem nawierzchni 60 km/h 90 km/h Pasy ruchu - 0,37 Pasy: włączania i wyłączania, jezdnie łącznic Pasy: ruchu, dodatkowe, utwardzone pobocza Pozostałe właściwości warstwy asfaltowej 0,44-0,36 - Szerokość warstwy, mierzona 10 razy na 1 km każdej jezdni, nie może się różnić od szerokości projektowanej o więcej niż ± 5 cm. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 175

173 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna Rzędne wysokościowe, mierzone co 10 m na prostych i co 10 m na osi podłużnej i krawędziach, powinny być zgodne z dokumentacją projektową z dopuszczalną tolerancją ± 1 cm, przy czym co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie może przekraczać przedziału dopuszczalnych odchyleń. Ukształtowanie osi w planie, mierzone co 100 m, nie powinno różnić się od dokumentacji projektowej o ± 5 cm. Złącza podłużne i poprzeczne, sprawdzone wizualnie, powinny być równe i związane, wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi. Przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie. Wygląd zewnętrzny warstwy, sprawdzony wizualnie, powinien być jednorodny, bez spękań, deformacji, plam i wykruszeń. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót 7. Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego (AC). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. Jeśli warunki umowy przewidują dokonywanie potrąceń, to Zamawiający może w razie niedotrzymania wartości dopuszczalnych dokonać potrąceń według zasad określonych w WT-2 [65] pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego (AC) obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, oczyszczenie i skropienie podłoża, dostarczenie materiałów i sprzętu, opracowanie recepty laboratoryjnej, wykonanie próby technologicznej i odcinka próbnego, wyprodukowanie mieszanki betonu asfaltowego i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem lub pokrycie taśmą asfaltową krawędzi urządzeń obcych i krawężników, rozłożenie i zagęszczenie mieszanki betonu asfaltowego, obcięcie krawędzi i posmarowanie lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprzętu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących Cena wykonania robót określonych niniejszą ST obejmuje: Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 176

174 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna roboty tymczasowe, które są potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie są przekazywane Zamawiającemu i są usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszące, które są niezbędne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D Wymagania ogólne Normy (Zestawienie zawiera dodatkowo normy PN-EN związane z badaniami materiałów występujących w niniejszej ST) 2. PN-EN Metody badania cementu Oznaczanie zawartości chlorków, dwutlenku węgla i alkaliów w cemencie 3. PN-EN Wapno budowlane Część 2: Metody badań 4. PN-EN Badania podstawowych właściwości kruszyw Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego 5. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 6. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie kształtu ziaren za pomocą wskaźnika płaskości 7. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie kształtu ziaren Wskaźnik kształtu 8. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie procentowej zawartości ziaren o powierzchniach powstałych w wyniku przekruszenia lub łamania kruszyw grubych 9. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 6: Ocena właściwości powierzchni Wskaźnik przepływu kruszywa 10. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Ocena zawartości drobnych cząstek Badania błękitem metylenowym 11. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 10: Ocena zawartości drobnych cząstek Uziarnienie wypełniaczy (przesiewanie w strumieniu powietrza) 12. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabnianie 13. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Oznaczanie gęstości nasypowej i jamistości 14. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie pustych przestrzeni suchego, zagęszczonego wypełniacza 15. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 5: Oznaczanie zawartości wody przez suszenie w suszarce z wentylacją 16. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 6: Oznaczanie gęstości ziaren i nasiąkliwości 17. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 7: Oznaczanie gęstości wypełniacza Metoda piknometryczna 18. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 8: Oznaczanie polerowalności kamienia 19. PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Część 1: Oznaczanie mrozoodporności 20. PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Część 3: Badanie bazaltowej zgorzeli Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 177

175 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna słonecznej metodą gotowania 21. PN-EN 1426 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie penetracji igłą 22. PN-EN 1427 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury mięknienia Metoda Pierścień i Kula 23. PN-EN 1428 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie zawartości wody w emulsjach asfaltowych Metoda destylacji azeotropowej 24. PN-EN 1429 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie pozostałości na sicie emulsji asfaltowych oraz trwałości podczas magazynowania metodą pozostałości na sicie 25. PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw Analiza chemiczna 26. PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie podatności wypełniaczy do mieszanek mineralno-asfaltowych na działanie wody 27. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych 28. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie rozpuszczalności 29. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury łamliwości Fraassa 30. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie zawartości parafiny Część 1: Metoda destylacyjna 31. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie odporności na twardnienie pod wpływem ciepła i powietrza Część 1: Metoda RTFOT Jw. Część 3: Metoda RFT i PN-EN PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 6: Oznaczanie gęstości objętościowej metodą hydrostatyczną 33. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 8: Oznaczanie zawartości wolnej przestrzeni 34. PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 11: Określenie powiązania pomiędzy kruszywem i asfaltem Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 12: Określanie wrażliwości na wodę Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 13: Pomiar temperatury Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 18: Spływanie lepiszcza Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 22: Koleinowanie 39. PN-EN PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 27: Pobieranie próbek Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco Część 36: Oznaczanie grubości nawierzchni asfaltowych 41. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie czasu wypływu emulsji asfaltowych lepkościomierzem wypływowym 42. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie sedymentacji emulsji asfaltowych 43. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie wartości ph emulsji asfaltowych 44. PN-EN Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 178

176 D /b Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa ścieralna stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu 45. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez odparowanie 46. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Badanie rozpadu Część 1: Oznaczanie indeksu rozpadu kationowych emulsji asfaltowych, metoda z wypełniaczem mineralnym 47. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 1: Beton Asfaltowy 48. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 20: Badanie 20 typu 49. PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych Część 1: Badanie metodą Pierścienia i Kuli 50. PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych Część 2: Liczba bitumiczna 51. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie nawrotu sprężystego asfaltów modyfikowanych 52. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie odporności na magazynowanie modyfikowanych asfaltów 53. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie ciągliwości lepiszczy asfaltowych metodą pomiaru ciągliwości 54. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie kohezji lepiszczy asfaltowych metodą testu wahadłowego 55. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie ciągliwości modyfikowanych asfaltów Metoda z duktylometrem 56. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie przyczepności emulsji bitumicznych przez zanurzenie w wodzie Metoda z kruszywem 57. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie energii deformacji 58. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji kationowych emulsji asfaltowych 59. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji asfaltów modyfikowanych polimerami 60. PN-EN Wypełniacze złączy i zalewy Część 1: Specyfikacja zalew na gorąco 61. PN-EN Wypełniacze złączy i zalewy Część 2: Specyfikacja zalew na zimno 62. PN-EN Przetwory naftowe Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Pomiar metodą otwartego tygla Clevelanda 63. PN-EN ISO 2592 Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Metoda otwartego tygla Clevelanda Wymagania techniczne (rekomendowane przez Ministra Infrastruktury) 64. WT-1 Kruszywa Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń na drogach publicznych, Warszawa WT-2 Nawierzchnie asfaltowe Nawierzchnie asfaltowe na drogach publicznych 66. WT-3 Emulsje asfaltowe Kationowe emulsje asfaltowe na drogach publicznych Inne dokumenty 67. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. nr 43, poz. 430) 68. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1997 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 179

177 D Frezowanie nawierzchni asfaltowych SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST), są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z frezowaniem nawierzchni asfaltowych na zimno w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z frezowaniem nawierzchni asfaltowych na zimno na gr. Średnią 4 cm. UWAGA: Niewykorzystany w miejscu budowy destrukt (pofrezowy) należy wywieźć na składowisko Wykonawcy Określenia podstawowe Frezowanie nawierzchni asfaltowej na zimno - kontrolowany proces skrawania górnej warstwy nawierzchni asfaltowej, bez jej ogrzania, na określoną głębokość Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT Nie występują. Należy stosować frezarki drogowe umożliwiające frezowanie nawierzchni asfaltowej na zimno na określoną głębokość. Frezarka powinna być sterowana elektronicznie i zapewniać zachowanie wymaganej równości oraz pochyleń poprzecznych i podłużnych powierzchni po frezowaniu. Szerokość bębna frezującego powinna być dostosowana do szerokości skrawanych elementów nawierzchni. Przy dużych robotach frezarki muszą być wyposażone w przenośnik sfrezowanego materiału, podający go z jezdni na środki transportu. Przy pracach prowadzonych w terenie zabudowanym frezarki muszą, a poza nimi powinny, być zaopatrzone w systemy odpylania. Za zgodą Inżyniera można dopuścić frezarki bez tego systemu na drogach miejskich, przy małym zakresie robót. Wykonawca może używać tylko frezarki zaakceptowane przez Inżyniera. Wykonawca powinien przedstawić dane techniczne frezarek, a w przypadkach jakichkolwiek wątpliwości przeprowadzić demonstrację pracy frezarki, na własny koszt. 4. TRANSPORT Transport sfrezowanego materiału powinien być tak zorganizowany, aby zapewnić pracę frezarki bez postojów. Materiał może być wywożony dowolnymi środkami transportowymi. Materiał sfrezowany należy do Zamawiającego i z nim należy uzgodnić miejsce jego składowania. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 176

178 D Frezowanie nawierzchni asfaltowych 5. WYKONANIE ROBÓT Przed wykonaniem frezowania przeprowadzić pomiar powierzchni i rzędnych istniejącej nawierzchni przewidzianej do frezowania. Nawierzchnia powinna być frezowana do głębokości zgodnej z wykazem rozbiórek nawierzchni, oraz szerokości i pochyleń podłużnych i poprzecznych zgodnych z Dokumentacją Projektową. Należy stosować taką głębokość frezowania, aby doprowadzić do usunięcia wszystkich warstw bitumicznych. Możliwe jest pozostawienie 2 centymetrowej bitumicznej warstwy sczepnej pod warunkiem dobrego jej przylegania do podbudowy tłuczniowej. W przypadku niewłaściwego przylegania i wykruszeń warstwę tę należy bezwzględnie usunąć. Ocenę właściwości warstwy dokona Inżynier na etapie frezowania nawierzchni. Do frezowania należy użyć frezarek sterowanych elektronicznie, względem ustalonego poziomu odniesienia, zachowując spadki poprzeczne i niweletę drogi. Nawierzchnia powinna być sfrezowana z dokładnością ± 5 mm oraz w zakresie i na szerokości wg Dokumentacji Projektowej. Nierówności powierzchni po sfrezowaniu mierzone łatą 4 metrową nie powinny przekraczać 6 mm. Po wykonaniem frezowania przeprowadzić pomiar powierzchni i rzędnych sfrezowanej nawierzchni w celu określenia rzeczywistej ilości destruktu pofrezowego. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Częstotliwość oraz zakres pomiarów kontrolnych Minimalna częstotliwość pomiarów Częstotliwość oraz zakres pomiarów dla nawierzchni frezowanej na zimno podano w tablicy 1. Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres pomiarów kontrolnych nawierzchni frezowanej na zimno Lp. Właściwość nawierzchni Minimalna częstotliwość pomiarów 1 Równość podłużna łatą 4-metrową co 20 metrów 2 Równość poprzeczna łatą 4-metrową co 20 metrów 3 Spadki poprzeczne co 50 m 4 Szerokość frezowania co 50 m 5 Głębokość frezowania na bieżąco, według dokumentacji Równość nawierzchni Nierówności powierzchni po frezowaniu mierzone łatą 4-metrową zgodnie z BN- 68/ nie powinny przekraczać 6 mm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni po frezowaniu zgodne z tolerancją ± 0,5% Szerokość frezowania Szerokość frezowania powinna odpowiadać szerokości z dokładnością ± 5 cm Głębokość frezowania Głębokość frezowania powinna odpowiadać głębokości z dokładnością ± 5 mm. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy). 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 177

179 D Frezowanie nawierzchni asfaltowych W przypadku stwierdzenia usterek Inżynier ustali zakres robót poprawkowych, które Wykonawca zrealizuje na własny koszt w terminie uzgodnionym z Inżynierem. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1 m 2 frezowania na zimno nawierzchni asfaltowej obejmuje: prace pomiarowe przed przystąpieniem do robót, oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, frezowanie istniejącej nawierzchni bitumicznej, załadunek, transport i rozładunek materiału z frezowania, oczyszczenie miejsca robót, zabezpieczenie destruktu przed zbryleniem do czasu jego wbudowania, koszty dzierżawy terenu pod składowisko materiału z frezowania, przeprowadzenie niezbędnych pomiarów i badań, wykonanie pomiarów powierzchni i rzędnych przed i po frezowaniu. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 178

180 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D NAWIERZCHNIA Z MIESZANKI MASTYKSOWO GRYSOWEJ (SMA) 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem warstwy ścieralnej z mieszanki mastyksowogrysowej, zwanej w dalszym ciągu mieszanką SMA w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania specyfikacji Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstwy ścieralnej z mieszanki SMA o uziarnieniu 0/11 mm, gr. 4 cm, wg PN-S-96025: Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem warstwy ścieralnej z mieszanki SMA wg PN-EN [47] i WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 [65] dostarczonej od producenta. W przypadku produkcji mieszanki SMA przez Wykonawcę dla potrzeb budowy, Wykonawca zobowiązany jest prowadzić Zakładową kontrolę produkcji (ZKP) zgodnie z WT-2 [65] punkt Warstwę ścieralną z mieszanki SMA można wykonywać dla dróg kategorii ruchu od KR1 do KR6 (określenie kategorii ruchu podano w punkcie 1.4.7). Stosowane mieszanki SMA o wymiarze D podano w tablicy 1. Tablica 1. Stosowane mieszanki SMA Kategoria ruchu KR 1-2 KR 3-4 KR 5-6 podstawowy - SMA 11 SMA 11 Mieszanki SMA o wymiarze D 1), mm jeśli wymagane jest zmniejszenie hałasu drogowego 2) SMA 5, SMA 8 SMA 5, SMA 8 SMA 8 1) Podział ze względu na wymiar największego kruszywa. 2) Zmniejszenie hałasu generowanego przez kontakt koła pojazdu i nawierzchni należy uwzględniać w projektowaniu nawierzchni ulic miejskich lub dróg zamiejskich w pobliżu terenów zamieszkałych 1.4. Określenia podstawowe Nawierzchnia konstrukcja składająca się z jednej lub kilku warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu pojazdów na podłoże Warstwa ścieralna górna warstwa nawierzchni będąca w bezpośrednim kontakcie z kołami pojazdów Mieszanka mineralno-asfaltowa mieszanka kruszyw i lepiszcza asfaltowego Wymiar mieszanki mineralno-asfaltowej określenie mieszanki mineralno-asfaltowej, wyróżniające tę mieszankę ze zbioru mieszanek tego samego typu ze względu na największy wymiar kruszywa, np. wymiar 8 lub 11. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 179

181 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Mieszanka SMA (mieszanka mastyksowo-grysowa) mieszanka mineralno-asfaltowa o nieciągłym uziarnieniu, składająca się z grubego łamanego szkieletu kruszywowego, związanego zaprawą mastyksową Dodatek stabilizujący stabilizator mastyksu, zapobiegający spływaniu lepiszcza asfaltowego z ziaren kruszywa w wyprodukowanej mieszance SMA Kategoria ruchu obciążenie drogi ruchem samochodowym, wyrażone w osiach obliczeniowych (100 kn) wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych GDDP-IBDiM [68] Wymiar kruszywa wielkość ziaren kruszywa, określona przez dolny (d) i górny (D) wymiar sita Kruszywo grube kruszywo z ziaren o wymiarze: D 45 mm oraz d > 2 mm Kruszywo drobne kruszywo z ziaren o wymiarze: D 2 mm, którego większa część pozostaje na sicie 0,063 mm Pył kruszywo z ziaren przechodzących przez sito 0,063 mm Wypełniacz kruszywo, którego większa część przechodzi przez sito 0,063 mm. (Wypełniacz mieszany kruszywo, które składa się z wypełniacza pochodzenia mineralnego i wodorotlenku wapnia. Wypełniacz dodany wypełniacz pochodzenia mineralnego, wyprodukowany oddzielnie) Kationowa emulsja asfaltowa emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki cząstkom zdyspergowanego asfaltu Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt Symbole i skróty dodatkowe SMA - mieszanka mastyksowo-grysowa, PMB - polimeroasfalt, D - górny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), d - dolny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), C - kationowa emulsja asfaltowa, NPD - właściwość użytkowa nie określana (ang. No Performance Determined; producent może jej nie określać), TBR - do zadeklarowania (ang. To Be Reported; producent może dostarczyć odpowiednie informacje, jednak nie jest do tego zobowiązany), IRI - (International Roughness Index) międzynarodowy wskaźnik równości, MOP - miejsce obsługi podróżnych Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Lepiszcza asfaltowe Należy stosować asfalty drogowe wg PN-EN [27] lub polimeroasfalty wg PN-EN [59]. Rodzaje stosowanych lepiszcz asfaltowych podano w tablicy 2. Oprócz lepiszcz wymienionych w tablicy 2 można stosować inne lepiszcza nienormowe według aprobat technicznych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 180

182 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Tablica 2. Zalecane lepiszcza asfaltowe do mieszanek SMA Kategoria Mieszanka Gatunek lepiszcza do mieszanek SMA ruchu SMA asfaltu drogowego polimeroasfaltu 50/70 2), 70/100 PMB 45/80-55, KR1 KR2 SMA 5 1) KR3 KR4 SMA 8 1) SMA 5 1) 50/70 2) PMB 45/80-65, PMB 65/ ) SMA 8 1), SMA 11 KR5 KR6 SMA 8 1), - SMA 11 1) Zalecana, jeżeli jest wymagane zmniejszenie hałasu drogowego 2) Nie zaleca się do stosowania w regionach, gdzie spodziewana minimalna temperatura nawierzchni wynosi poniżej -28 C (region północno-wschodni i tereny podgórskie) 3) Do cienkiej warstwy na gorąco z SMA o grubości nie większej niż 3,5 cm Asfalty drogowe powinny spełniać wymagania podane w tablicy 3. Polimeroasfalty powinny spełniać wymagania podane w tablicy 4. Tablica 3. Wymagania wobec asfaltów drogowych wg PN-EN [27] Lp. Właściwości Metoda badania 50/7 0 Rodzaj asfaltu 70/10 0 WŁAŚCIWOŚCI OBLIGATORYJNE 1 Penetracja w 25 C 0,1 mm PN-EN 1426 [21] Temperatura mięknienia C PN-EN 1427 [22] Temperatura zapłonu, C PN-EN [62] nie mniej niż 4 Zawartość składników rozpuszczalnych, % PN-EN [28] nie mniej niż m/m 5 Zmiana masy po starzeniu (ubytek lub przyrost), nie więcej niż % m/m PN-EN [31] 0,5 0,8 6 Pozostała penetracja po starzeniu, nie % PN-EN 1426 [21] mniej niż 7 Temperatura mięknienia po starzeniu, nie C PN-EN 1427 [22] mniej niż WŁAŚCIWOŚCI SPECJALNE KRAJOWE 8 Zawartość parafiny, % PN-EN ,2 2,2 nie więcej niż [30] 9 Wzrost temp. mięknienia po starzeniu, nie C PN-EN 1427 [22] 9 9 więcej niż 10 Temperatura łamliwości Fraassa, nie więcej niż C PN-EN [29] Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 181

183 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Tablica 4. Wymagania wobec asfaltów modyfikowanych polimerami (polimeroasfaltów) wg PN- EN [59] Wymaganie podstawowe Kohezja Stałość konsystencji (Odporność na starzenie) wg PN-EN lub -3 [31] Inne właściwości Właściwość Meto da bada nia Jednost ka Gatunki asfaltów modyfikowanych polimerami (PMB) 45/ / / wy magani e kla sa wym a- gani e kla sa wym a- gani e kla sa Konsystencja w pośrednich temperatu-rach eksploatacyjnych PN- Penetracja EN 0, w 25 C 1426 mm [21] Temperatur a mięknienia Pozostała penetracja Wzrost temperatury mięknienia Temperatur a zapłonu Konsystencja w wysokich temperatu- rach eksploatacyjnych PN- EN 1427 [22] Siła rozciągania (mała prę-dkość rozciągania) PN- EN [55] PN- EN [57] Siła rozciągania w 5 C (duża prędkość rozciągania) PN- EN [53] PN- EN [57] Wahadło Vialit (metoda uderzenia) Zmiana masy PN- EN [54] PN- EN 1426 [21] PN- EN 1427 [22] PN- EN ISO 2592 [63] C J/cm 2 J/cm 2 J/cm 2 % 1 w 5 C 4 NP D a 0 NP D a 0 0,5 2 w 5 C 3 NPD a 0 NPD a 0 1 w 5 C 4 NPD a 0 NPD a 0 3 0,5 3 0,5 3 % C C Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 182

184 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Wymagania dodatkowe Temperatur a łamliwości Nawrót sprężysty w 25 C Nawrót sprężysty w 10 C Zakres plastycznoś ci Stabilność magazynow a-nia. Różnica temperatur mięknienia Stabilność magazynow a-nia. Różnica penetracji PN- EN [29] PN- EN [51] PN- EN [59] Punkt PN- EN [52] PN- EN 1427 [22] PN- EN [52] PN- EN 1426 [21] C % C NP D a 0 TBR b 1 NPD a 0 TBR b 1 7 NPD a 0 TBR b 1 C ,1 mm NP D a 0 NPD a 0 NPD a PN- EN 1260 Spadek temperatury 7-1 mięknienia po starzeniu TBR TBR TBR [31] C b 1 b 1 b wg PN-EN PN- -1 lub -3 [31] EN [22] Wymagania dodatkowe Nawrót sprężysty w 25 C po starzeniu wg PN-EN lub -3 [31] Nawrót sprężysty w 10 C po starzeniu wg PN-EN lub -3 [31] PN- EN [31] PN- EN [51] % NP D a 0 a NPD No Performance Determined (właściwość użytkowa nie określana) b TBR To Be Reported (do zadeklarowania) NPD a 0 NPD a 0 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 183

185 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Składowanie asfaltu drogowego powinno się odbywać w zbiornikach, wykluczających zanieczyszczenie asfaltu i wyposażonych w system grzewczy pośredni (bez kontaktu asfaltu z przewodami grzewczymi). Zbiornik roboczy otaczarki powinien być izolowany termicznie, posiadać automatyczny system grzewczy z tolerancją ± 5 C oraz układ cyrkulacji asfaltu. Polimeroasfalt powinien być magazynowany w zbiorniku wyposażonym w system grzewczy pośredni z termostatem kontrolującym temperaturę z dokładnością ± 5 C. Zaleca się wyposażenie zbiornika w mieszadło. Zaleca się bezpośrednie zużycie polimeroasfaltu po dostarczeniu. Należy unikać wielokrotnego rozgrzewania i chłodzenia polimeroasfaltu w okresie jego stosowania oraz unikać niekontrolowanego mieszania polimeroasfaltów różnego rodzaju i klasy oraz z asfaltem zwykłym Kruszywo do mieszanki SMA Do mieszanki SMA należy stosować kruszywo według PN-EN [44] i WT-1 Kruszywa 2008 [64], obejmujące kruszywo grube, kruszywo drobne i wypełniacz. Kruszywa powinny spełniać wymagania podane w WT-1 Kruszywa 2008 część 2 punkt 4, tablica 4.1, tablica 4.2, tablica 4.3 Składowanie kruszywa powinno się odbywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z kruszywem o innym wymiarze lub pochodzeniu. Podłoże składowiska musi być równe, utwardzone i odwodnione. Składowanie wypełniacza powinno się odbywać w silosach wyposażonych w urządzenia do aeracji Kruszywo do uszorstnienia W celu zwiększenia współczynnika tarcia wykonanej warstwy ścieralnej, w początkowym okresie jej użytkowania, należy gorącą warstwę posypać kruszywem mineralnym naturalnym lub sztucznym uzyskanym z przekruszenia, o wymiarze 2/4 lub 2/5 mm i dokładnie przywałować Kruszywa do uszorstnienia o wymiarze 2/4 lub 2/5 mm powinny spełniać wymagania podane w tablicy 5 Składowanie kruszywa powinno odpowiadać wymaganiom podanym w pkcie 2.3. Tablica 5. Wymagania dotyczące kruszywa (naturalnego lub sztucznego) do uszorstnienia warstwy ścieralnej z SMA [65] Skróty użyte w tablicy: kat. - kategoria właściwości, rozdz. - rozdział Właściwości kruszywa Uziarnienie Zawartość pyłu Odporność na polerowanie kruszywa, kat. nie niższa niż Gęstość ziaren Grube zanieczyszczenia lekkie, kat. nie wyższa niż Metoda badania PN-EN [5] PN-EN [5] PN-EN [18] PN-EN , rozdz. 7, 8, 9 [16] PN-EN p [25] 2.5. Stabilizator mastyksu Punkt WT-1 Wymagania wg WT-1 [63] dla kruszywa 2/4 lub 2/5 mm kat. G C 90/ kat. f 1, tj. przesiew przez sito 0,063 mm 1% (m/m) kat. PSV 50 tj.odporność deklarowana przez producenta kat. m LPC 0,1, tj. zawartość zanieczyszczeń o wymiarze większym od 2 mm poinna wynosić 0,1 % (m/m) W celu zapobieżenia spływaniu lepiszcza asfaltowego z ziaren kruszywa w wyprodukowanej mieszance SMA zaleca się stosowanie stabilizatorów, którymi mogą być Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 184

186 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) włókna mineralne, celulozowe lub polimerowe, spełniające wymagania określone przez producenta. Włókna te mogą być stosowane także w postaci granulatu, w tym ze środkiem wiążącym. Można zaniechać stosowania stabilizatora, jeśli stosowane lepiszcze gwarantuje spełnienie wymagania spływności lepiszcza lub technologia produkcji i transportu mieszanki SMA nie powoduje spływności lepiszcza z ziaren kruszywa Środek adhezyjny W celu poprawy powinowactwa fizykochemicznego lepiszcza asfaltowego i kruszywa, gwarantującego odpowiednią przyczepność (adhezję) lepiszcza do kruszywa i odporność mieszanki SMA na działanie wody, należy dobrać i zastosować środek adhezyjny, tak aby dla konkretnej pary kruszywo-lepiszcze wartość przyczepności określona według PN-EN , metoda C [34] wynosiła co najmniej 80%. Środek adhezyjny powinien odpowiadać wymaganiom określonym przez producenta. Składowanie środka adhezyjnego jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach, w warunkach określonych przez producenta Materiały do uszczelnienia połączeń i krawędzi Do uszczelnienia połączeń technologicznych (tj. złączy podłużnych i poprzecznych z tego samego materiału wykonywanego w różnym czasie oraz spoin stanowiących połączenia różnych materiałów lub połączenie warstwy asfaltowej z urządzeniami obcymi w nawierzchni lub ją ograniczającymi, należy stosować: a) materiały termoplastyczne, jak taśmy asfaltowe, pasty itp. według norm lub aprobat technicznych, b) emulsję asfaltową według PN-EN [58] lub inne lepiszcza według norm lub aprobat technicznych Grubość materiału termoplastycznego do spoiny powinna wynosić: nie mniej niż 10 mm przy grubości warstwy technologicznej do 2,5 cm, nie mniej niż 15 mm przy grubości warstwy technologicznej większej niż 2,5 cm. Składowanie materiałów termoplastycznych jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta, w warunkach określonych w aprobacie technicznej. Do uszczelnienia krawędzi należy stosować asfalt drogowy wg PN-EN [27], asfalt modyfikowany polimerami wg PN-EN [59] metoda na gorąco. Dopuszcza się inne rodzaje lepiszcza wg norm lub aprobat technicznych Materiały do złączenia warstw konstrukcji Do złączania warstw konstrukcji nawierzchni (warstwa wiążąca z warstwą ścieralną) należy stosować kationowe emulsje asfaltowe lub kationowe emulsje modyfikowane polimerami według PN-EN [58] i WT-3 Emulsje asfaltowe 2009 punkt 5.1 tablica 2 i tablica 3 [66]: Kationowe emulsje asfaltowe modyfikowane polimerami (asfalt 70/100 modyfikowany polimerem lub lateksem butadienowo-styrenowym SBR) stosuje się tylko pod cienkie warstwy asfaltowe na gorąco. Emulsję asfaltową można składować w opakowaniach transportowych lub w stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie należy nalewać emulsji do opakowań i zbiorników zanieczyszczonych materiałami mineralnymi. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 3. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 185

187 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) 3.2. Sprzęt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zależności od potrzeb, powinien wykazać się możliwością korzystania ze sprzętu dostosowanego do przyjętej metody robót, jak: wytwórnia (otaczarka) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym, z automatycznym komputerowym sterowaniem produkcji, do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych, z możliwością dozowania stabilizatora mastyksu, układarka gąsienicowa, z elektronicznym sterowaniem równości układanej warstwy, skrapiarka, walce stalowe gładkie, lekka rozsypywarka kruszywa, szczotki mechaniczne i/lub inne urządzenia czyszczące, samochody samowyładowcze z przykryciem brezentowym lub termosami, sprzęt drobny. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Transport materiałów Plimeroasfalt należy przewozić w cysternach kolejowych lub samochodach izolowanych i zaopatrzonych w urządzenia umożliwiające pośrednie ogrzewanie oraz w zawory spustowe. Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Wypełniacz należy przewozić w sposób chroniący go przed zawilgoceniem, zbryleniem i zanieczyszczeniem. Wypełniacz luzem powinien być przewożony w odpowiednich cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. Emulsja asfaltowa może być transportowana w zamkniętych cysternach, autocysternach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, że nie będą korodowały pod wpływem emulsji i nie będą powodowały jej rozpadu. Cysterny powinny być wyposażone w przegrody. Nie należy używać do transportu opakowań z metali lekkich (może zachodzić wydzielanie wodoru i groźba wybuchu przy emulsjach o ph 4). Mieszankę SMA należy dowozić na budowę pojazdami samowyładowczymi w zależności od postępu robót. Podczas transportu i postoju przed wbudowaniem mieszanka powinna być zabezpieczona przed ostygnięciem i dopływem powietrza (przez przykrycie, pojemniki termoizolacyjne lub ogrzewane itp.). Warunki i czas transportu mieszanki, od produkcji do wbudowania, powinna zapewniać utrzymanie temperatury w wymaganym przedziale. Powierzchnie pojemników używanych do transportu mieszanki powinny być czyste, a do zwilżania tych powierzchni można używać tylko środki antyadhezyjne niewpływające szkodliwie na mieszankę. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót 5. Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 5.2. Projektowanie mieszanki SMA Przed przystąpieniem do robót Wykonawca dostarczy Inżynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki SMA (SMA 11). Uziarnienie mieszanki mineralnej, minimalna zawartość lepiszcza oraz orientacyjna zawartość środka stabilizującego podane są w tablicy 6. Wymagane właściwości mieszanki SMA podane są w tablicach 7, 8 i 9. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 186

188 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Tablica 6. Uziarnienie mieszanki mineralnej, zawartość lepiszcza oraz środka stabilizującego mieszanki SMA do warstwy ścieralnej [65] Przesiew, [% (m/m)] Właściwość SMA 5 KR1 KR4 SMA 8 KR1 KR6 SMA 11 KR3 KR6 Wymiar sita #, [mm] od do od do od do , , ,063 7,0 12,0 7,0 12,0 8,0 12,0 Orientacyjna zawartość środka 0,3 1,5 0,3 1,5 0,3 1,5 stabilizującego, [% (m/m)] Zawartość lepiszcza, Bmin6,8 Bmin6,6 B min6,0 minimum *) *) Minimalna zawartość lepiszcza jest określona przy założonej gęstości mieszanki mineralnej 2,650 Mg/m 3. Jeżeli stosowana mieszanka mineralna ma inną gęstość (ρ d ), to do wyznaczenia minimalnej zawartości lepiszcza podaną wartość należy pomnożyć przez współczynnik α według równania: α = 2,650 ρd Tablica 7. Wymagane właściwości mieszanki SMA do warstwy ścieralnej, przy ruchu KR1 KR2 [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na działanie wody Spływność lepiszcza Warunki zagęszczan ia wg PN- EN [48] C.1.2,ubijan ie, 2 50 uderzeń C.1.1,ubijan ie, 2 25 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C - PN-EN [37], p. 5 SMA 5 V min2,0 V max4 ITSR 9 0 SMA 8 V min2,0 V max4 ITSR 90 D 0,3 D 0,3 Tablica 8. Wymagane właściwości mieszanki SMA do warstwy ścieralnej, przy ruchu KR3 KR4 [65] Właściwość Warunki zagęszczan Metoda i warunki SMA 5 SMA 8 SMA 11 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 187

189 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na deformacje trwałe Odporność na działanie wody ia wg PN- EN [48] C.1.2,ubijan ie, 2 50 uderzeń C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijan ie, 2 25 uderzeń Spływność lepiszcza - badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN [38], metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6, 60 C, cykli [48] PN-EN [35], przechowywa nie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C PN-EN [37], p. 5 V min2,0 V max4 WTS AIR0,7 0 PRD AIR7,0 V min2,0 V max4 WTS AIR0,7 0 PRD AIR7,0 V min3,0 V max4 WTS AIR0,7 0 PRD AIR7,0 ITSR 90 ITSR 90 ITSR 90 D 0,3 D 0,3 D 0,3 Tablica 9. Wymagane właściwości mieszanki SMA do warstwy ścieralnej, przy ruchu KR5 KR6 [65] Właściwość Zawartość wolnych przestrzeni Odporność na deformacje trwałe Odporność na działanie wody Warunki zagęszczan ia wg PN- EN [48] C.1.2,ubijan ie, 2 50 uderzeń C.1.20, wałowanie, P98-P100 C.1.1,ubijan ie, 2 25 uderzeń Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6, 60 C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie SMA 8 SMA 11 Vmin3, 0 Vmax4 WTSAI R0,30 PRDAI R5,0 ITSR90 Vmin3,0 Vmax4 WTSAIR 0,30 PRDAIR 5,0 ITSR90 188

190 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Spływność lepiszcza - z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C PN-EN [37], p. 5 D0,3 D0, Wytwarzanie mieszanki SMA Mieszankę SMA należy wytwarzać na gorąco w otaczarce (zespole maszyn i urządzeń dozowania, podgrzewania i mieszania składników oraz przechowywania gotowej mieszanki). Dozowanie składników mieszanki SMA w otaczarkach, w tym także wstępne, powinno być zautomatyzowane i zgodne z receptą roboczą, a urządzenia do dozowania składników oraz pomiaru temperatury powinny być okresowo sprawdzane. Kruszywo o różnym uziarnieniu lub pochodzeniu należy dodawać odmierzone oddzielnie. Lepiszcze asfaltowe należy przechowywać w zbiorniku z pośrednim systemem ogrzewania, z układem termostatowania zapewniającym utrzymanie żądanej temperatury z dokładnością ± 5 C. Temperatura lepiszcza asfaltowego w zbiorni ku magazynowym (roboczym) nie powinna przekraczać 180 C dla polimeroasfaltu drogowego 45/80-55, 45/ i 65/ Kruszywo (ewentualnie z wypełniaczem) powinno być wysuszone i podgrzane tak, aby mieszanka mineralna uzyskała temperaturę właściwą do otoczenia lepiszczem asfaltowym. Temperatura mieszanki mineralnej nie powinna być wyższa o więcej niż 30 C od najwyższej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podanej w tablicy 10. W tej tablicy najniższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej (SMA) dostarczonej na miejsce wbudowania, a najwyższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej bezpośrednio po wytworzeniu w wytwórni. Tablica 10. Najwyższa i najniższa temperatura mieszanki SMA [65] Lepiszcze asfaltowe PMB 45/80-55 PMB 45/80-65 PMB 65/ Temperatura mieszanki [ C] od 130 do 180 od 130 do 180 od 130 do 170 Sposób i czas mieszania składników mieszanki mineralno-asfaltowej powinny zapewnić równomierne otoczenie kruszywa lepiszczem asfaltowym. System dozowania dodatków modyfikujących lub stabilizujących powinien zapewnić jednorodność dozowania dodatków do wytwarzanej mieszanki. Warunki wytwarzania i przechowywania mieszanki mineralno-asfaltowej na gorąco nie powinny istotnie wpływać na skuteczność działania tych dodatków Przygotowanie podłoża Podłoże (warstwa wyrównawcza, warstwa wiążąca lub stara warstwa ścieralna) pod warstwę SMA powinno być na całej powierzchni: ustabilizowane i nośne, czyste, bez zanieczyszczenia lub pozostałości luźnego kruszywa, wyprofilowane, równe i bez kolein. W wypadku podłoża z nowo wykonanej warstwy asfaltowej, do oceny nierówności należy przyjąć dane z pomiaru równości tej warstwy wykonanego metodą z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej przy użyciu łaty i klina, mierząc wysokość prześwitu w połowie długości łaty. Pomiar wykonuje się nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. W wypadku podłoża z warstwy starej nawierzchni, nierówności nie powinny przekraczać wartości podanych w tablicy 11. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 189

191 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Tablica 11. Maksymalne nierówności podłoża z warstwy starej nawierzchni pod warstwy asfaltowe (pomiar łatą 4-metrową lub równoważną metodą) [65] Klasa drogi A, S, GP Maksymalna nierówność podłoża Element nawierzchni pod warstwę ścieralną [mm] Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włączania i wyłączania 6 Jezdnie łącznic, jezdnie MOP, 8 utwardzone pobocza Jeżeli nierówności poprzeczne są większe niż dopuszczalne, to należy wyrównać podłoże. Rzędne wysokościowe podłoża oraz urządzeń usytuowanych w nawierzchni lub ją ograniczających powinny być zgodne z dokumentacją projektową. Z podłoża powinien być zapewniony odpływ wody. Oznakowanie poziome na warstwie podłoża należy usunąć. Dopuszcza się pozostawienie oznakowania poziomego z materiałów termoplastycznych przy spełnieniu warunku sczepności warstw wg punktu 5.7. Nierówności podłoża (w tym powierzchnię istniejącej warstwy ścieralnej) należy wyrównać poprzez frezowanie lub wykonanie warstwy wyrównawczej. Wykonane w podłożu łaty z materiału o mniejszej sztywności (np. łaty z asfaltu lanego w betonie asfaltowym) należy usunąć, a powstałe w ten sposób ubytki wypełnić materiałem o właściwościach zbliżonych do materiału podstawowego (np. wypełnić betonem asfaltowym). W celu polepszenia połączenia między warstwami technologicznymi nawierzchni powierzchnia podłoża powinna być w ocenie wizualnej chropowata. Jeżeli podłoże jest nieodpowiednie, to należy ustalić, jakie specjalne środki należy podjąć przed wykonaniem warstwy asfaltowej. Szerokie szczeliny w podłożu należy wypełnić odpowiednim materiałem, np. zalewami drogowymi według PN-EN [60] lub PN-EN [61] albo innymi materiałami według norm lub aprobat technicznych. Na podłożu wykazującym zniszczenia w postaci siatki spękań zmęczeniowych lub spękań poprzecznych zaleca się stosowanie membrany przeciwspękaniowej, np. mieszanki mineralno-asfaltowej, warstwy SAMI lub z geosyntetyków według norm lub aprobat technicznych Próba technologiczna Wykonawca przed przystąpieniem do produkcji mieszanki jest zobowiązany do przeprowadzenia w obecności Inżyniera próby technologicznej, która ma na celu sprawdzenie zgodności właściwości wyprodukowanej mieszanki z receptą. W tym celu należy zaprogramować otaczarkę zgodnie z receptą roboczą i w cyklu automatycznym produkować mieszankę. Do badań należy pobrać mieszankę wyprodukowaną po ustabilizowaniu się pracy otaczarki. Nie dopuszcza się oceniania dokładności pracy otaczarki oraz prawidłowości składu mieszanki mineralnej na podstawie tzw. suchego zarobu, z uwagi na możliwą segregację kruszywa. Mieszankę wyprodukowaną po ustabilizowaniu się pracy otaczarki należy zgromadzić w silosie lub załadować na samochód. Próbki do badań należy pobierać ze skrzyni samochodu zgodnie z metodą określoną w PN-EN [39]. Na podstawie uzyskanych wyników Inżynier podejmuje decyzję o wykonaniu odcinka próbnego Odcinek próbny Przed przystąpieniem do wykonania warstwy SMA Wykonawca wykona odcinek próbny celem uściślenia organizacji wytwarzania i układania oraz ustalenia warunków zagęszczania i uzyskiwanych parametrów jakościowych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 190

192 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu uzgodnionym z Inżynierem. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić co najmniej 500 m 2, a długość co najmniej 50 m. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć takich materiałów oraz sprzętu jakie zamierza stosować do wykonania warstwy ścieralnej. Wykonawca może przystąpić do realizacji robót po zaakceptowaniu przez Inżyniera technologii wbudowania i zagęszczania oraz wyników z odcinka próbnego Połączenie międzywarstwowe Uzyskanie wymaganej trwałości nawierzchni jest uzależnione od zapewnienia połączenia między warstwami i ich współpracy w przenoszeniu obciążenia nawierzchni ruchem. Podłoże powinno być skropione lepiszczem. Ma to na celu zwiększenie połączenia między warstwami konstrukcyjnymi oraz zabezpieczenie przed wnikaniem i zaleganiem wody między warstwami. Skropienie lepiszczem podłoża (np. z warstwy wiążącej asfaltowej), przed ułożeniem warstwy z mieszanki SMA, powinno być wykonane w ilości podanej w przeliczeniu na pozostałe lepiszcze, tj. 0,1 0,3 kg/m 2, przy czym: zaleca się stosować emulsję modyfikowaną polimerem, ilość emulsji należy dobrać z uwzględnieniem stanu podłoża oraz porowatości mieszanki SMA; jeśli mieszanka ma większą zawartość wolnych przestrzeni, to należy użyć większą ilość lepiszcza do skropienia, które po ułożeniu warstwy ścieralnej uszczelni ją. Skrapianie podłoża należy wykonywać równomiernie stosując rampy do skrapiania, np. skrapiarki do lepiszczy asfaltowych. Dopuszcza się skrapianie ręczne lancą w miejscach trudno dostępnych (np. ścieki uliczne) oraz przy urządzeniach usytuowanych w nawierzchni lub ją ograniczających. W razie potrzeby urządzenia te należy zabezpieczyć przed zabrudzeniem. Skropione podłoże należy wyłączyć z ruchu publicznego przez zmianę organizacji ruchu. W wypadku stosowania emulsji asfaltowej podłoże powinno być skropione 0,5 h przed układaniem warstwy SMA w celu odparowania wody. Czas ten nie dotyczy skrapiania rampą zamontowaną na rozkładarce Wbudowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszankę mineralno-asfaltową można wbudowywać na podłożu przygotowanym zgodnie z zapisami w punktach 5.4 i 5.7. Transport mieszanki SMA powinien być zgodny z zaleceniami podanymi w punkcie 4.2. Mieszankę SMA należy wbudowywać w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Temperatura otoczenia w ciągu doby nie powinna być niższa od temperatury podanej w tablicy 12. Temperatura otoczenia może być niższa w wypadku stosowania ogrzewania podłoża. Nie dopuszcza się układania mieszanki SMA podczas silnego wiatru (V > 16 m/s). W wypadku stosowania mieszanek mineralno-asfaltowych z dodatkiem obniżającym temperaturę mieszania i wbudowania należy indywidualnie określić wymagane warunki otoczenia. Tablica 12. Minimalna temperatura otoczenia podczas wykonywania warstw asfaltowych Rodzaj robót Warstwa ścieralna o grubości 3 cm Minimalna temperatura otoczenia [ C] przed przystąpieniem do w czasie robót robót 0 +5 Właściwości wykonanej warstwy powinny spełniać warunki podane w tablicy 13. Tablica 13. Właściwości warstwy SMA [65] Typ i wymiar mieszanki Projektowana grubość warstwy technologicznej [cm] Wskaźnik zagęszczenia [%] Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie Zawartość wolnych przestrzeni w warstwie [%(v/v)] 191

193 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) SMA 11 3,5 5,0 97 3,0 6,0 Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowywana rozkładarką wyposażoną w układ automatycznego sterowania grubości warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacją projektową. W miejscach niedostępnych dla sprzętu dopuszcza się wbudowywanie ręczne. Grubość wykonywanej warstwy powinna być sprawdzana co 25 m, w co najmniej trzech miejscach (w osi i przy brzegach warstwy). Warstwy wałowane powinny być równomiernie zagęszczone ciężkimi walcami drogowymi. Do warstw z mieszanki SMA można stosować wyłącznie walce drogowe stalowe gładkie. Nie zaleca się stosowania wibracji podczas zagęszczania SMA Połączenia technologiczne Połączenia technologiczne należy wykonać zgodnie z WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2008 punkt 8.6.[65] Uszorstnienie warstwy SMA Warstwa ścieralna z SMA powinna mieć jednorodną teksturę i strukturę, dostosowaną do przeznaczenia, np. ze względu na właściwości przeciwpoślizgowe, hałas toczenia kół lub względy estetyczne. Do zwiększenia szorstkości warstwy ścieralnej konieczne może być jej uszorstnienie, zeca się stosowanie posypki o wymiarze 2/4 mm. Na powierzchnię gorącej warstwy należy równomiernie nanieść posypkę odpowiednio wcześnie tak, aby została wgnieciona w warstwę przez walce. Nanoszenie posypki powinno odbywać się maszynowo, a jedynie w miejscach trudno dostępnych dopuszcza się wykonanie ręczne. Przy wyborze uziarnienia posypki należy wziąć pod uwagę wymagania ochrony przed hałasem. Jeżeli wymaga się zmniejszenia hałasu od kół pojazdów, należy stosować posypkę o drobniejszym uziarnieniu. Zalecana ilość posypki do warstwy z mieszanki SMA: kruszywo o wymiarze 2/4 mm: od 1,5 do 2,0 kg/m 2, 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (np. stwierdzenie o oznakowaniu materiału znakiem CE lub znakiem budowlanym B, certyfikat zgodności, deklarację zgodności, aprobatę techniczną, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykonać własne badania właściwości materiałów przeznaczonych do wykonania robót, określone przez Inżyniera, sprawdzić cechy zewnętrzne gotowych materiałów z tworzyw. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Uwagi ogólne Badania dzielą się na: badania wykonawcy (w ramach własnego nadzoru), badania kontrolne (w ramach nadzoru zleceniodawcy Inżyniera). Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 192

194 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Badania Wykonawcy Badania Wykonawcy są wykonywane przez Wykonawcę lub jego zleceniobiorców celem sprawdzenia, czy jakość materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnień itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połączenia itp.) spełniają wymagania określone w kontrakcie. Wykonawca powinien wykonywać te badania podczas realizacji kontraktu, z niezbędną starannością i w wymaganym zakresie. Wyniki należy zapisywać w protokołach. W razie stwierdzenia uchybień w stosunku do wymagań kontraktu, ich przyczyny należy niezwłocznie usunąć. Wyniki badań Wykonawcy należy przekazywać Inżynierowi na jego żądanie. Inżynier może zdecydować o dokonaniu odbioru na podstawie badań Wykonawcy. W razie zastrzeżeń Inżynier może przeprowadzić badania kontrolne według pktu Zakres badań Wykonawcy związany z wykonywaniem nawierzchni: pomiar temperatury powietrza, pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podczas wykonywania nawierzchni (wg PN-EN [36]), ocena wizualna mieszanki mineralno-asfaltowej, ocena wizualna posypki, wykaz ilości materiałów lub grubości wykonanej warstwy, pomiar spadku poprzecznego warstwy asfaltowej, pomiar równości warstwy asfaltowej (wg pktu ), dokumentacja działań podejmowanych celem zapewnienia odpowiednich właściwości przeciwpoślizgowych, pomiar parametrów geometrycznych poboczy, ocena wizualna jednorodności powierzchni warstwy, ocena wizualna jakości wykonania połączeń technologicznych Badania kontrolne Inżyniera Badania kontrolne są badaniami Inżyniera, których celem jest sprawdzenie, czy jakość materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnień itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połączenia itp.) spełniają wymagania określone w kontrakcie. Wyniki tych badań są podstawą odbioru. Pobieraniem próbek i wykonaniem badań na miejscu budowy zajmuje się Inżynier w obecności Wykonawcy. Badania odbywają się również wtedy, gdy Wykonawca zostanie w porę powiadomiony o ich terminie, jednak nie będzie przy nich obecny. Rodzaj badań kontrolnych mieszanki mineralno-asfaltowej i wykonanej z niej warstwy podano w tablicy 14 Tablica 14. Rodzaj badań kontrolnych [65] Lp. Rodzaj badań a), b) 1 Mieszanka mineralno-asfaltowa 1.1 Uziarnienie 1.2 Zawartość lepiszcza 1.3 Temperatura mięknienia lepiszcza odzyskanego 1.4 Gęstość i zawartość wolnych przestrzeni próbki 2 Warstwa asfaltowa 2.1 Wskaźnik zagęszczenia a) 2.2 Spadki poprzeczne 2.3 Równość 2.4 Grubość lub ilość materiału Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 193

195 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) 2.5 Zawartość wolnych przestrzeni a) 2.6 Właściwości przeciwpoślizgowe a) do każdej warstwy i na każde rozpoczęte m 2 b) nawierzchni jedna próbka; w razie potrzeby liczba próbek może zostać zwiększona (np. nawierzchnie dróg w terenie zabudowy) w razie potrzeby specjalne kruszywa i dodatki Badania kontrolne dodatkowe W wypadku uznania, że jeden z wyników badań kontrolnych nie jest reprezentatywny dla ocenianego odcinka budowy, Wykonawca ma prawo żądać przeprowadzenia badań kontrolnych dodatkowych. Inżynier i Wykonawca decydują wspólnie o miejscach pobierania próbek i wyznaczeniu odcinków częściowych ocenianego odcinka budowy. Jeżeli odcinek częściowy przyporządkowany do badań kontrolnych nie może być jednoznacznie i zgodnie wyznaczony, to odcinek ten nie powinien być mniejszy niż 20% ocenianego odcinka budowy. Do odbioru uwzględniane są wyniki badań kontrolnych i badań kontrolnych dodatkowych do wyznaczonych odcinków częściowych. Koszty badań kontrolnych dodatkowych zażądanych przez Wykonawcę ponosi Wykonawca Badania arbitrażowe Badania arbitrażowe są powtórzeniem badań kontrolnych, co do których istnieją uzasadnione wątpliwości ze strony Inżyniera lub Wykonawcy (np. na podstawie własnych badań). Badania arbitrażowe wykonuje na wniosek strony kontraktu niezależne laboratorium, które nie wykonywało badań kontrolnych. Koszty badań arbitrażowych wraz ze wszystkimi kosztami ubocznymi ponosi strona, na której niekorzyść przemawia wynik badania. Wniosek o przeprowadzenie badań arbitrażowych dotyczących zawartości wolnych przestrzeni lub wskaźnika zagęszczenia należy złożyć w ciągu 2 miesięcy od wpływu reklamacji ze strony Zamawiającego Właściwości warstw i nawierzchni oraz dopuszczalne odchyłki Mieszanka mineralno-asfaltowa Uwagi ogólne Na etapie oceny jakości wbudowanej mieszanki mineralno-asfaltowej podaje się wartości dopuszczalne i tolerancje, w których uwzględnia się: rozrzut występujący przy pobieraniu próbek, dokładność metod badań oraz odstępstwa uwarunkowane metodą pracy. Właściwości materiałów należy oceniać na podstawie badań pobranych próbek mieszanki mineralno-asfaltowej przed wbudowaniem (wbudowanie oznacza wykonanie warstwy asfaltowej). Wyjątkowo dopuszcza się badania próbek pobranych z wykonanej warstwy asfaltowej) Temperatura mięknienia lepiszcza odzyskanego Temperatura mięknienia lepiszcza (polimeroasfaltu) wyekstrahowanego z mieszanki mineralno-asfaltowej nie powinna przekroczyć wartości dopuszczalnych podanych w tablicy 15. W wypadku mieszanki mineralno-asfaltowej z polimeroasfaltem nawrót sprężysty lepiszcza wyekstrahowanego powinien wynieść co najmniej 40%. Dotyczy to również przedwczesnego zerwania tego lepiszcza w badaniu, przy czym należy wtedy podać wartość wydłużenia. Tablica 15. Najwyższa temperatura mięknienia wyekstrahowanego polimeroasfaltu drogowego [65] Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 194

196 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Rodzaj Temperatura mięknienia, nie więcej niż [ C] Polimeroasfalt drogowy PMB 45/ PMB 45/ PMB 65/ Zawartość lepiszcza Zawartość rozpuszczalnego lepiszcza z każdej próbki pobranej z mieszanki mineralnoasfaltowej lub wyjątkowo z próbki pobranej z nawierzchni nie może odbiegać od wartości projektowanej, z uwzględnieniem podanych dopuszczalnych odchyłek w zależności od liczby wyników badań z danego odcinka budowy (tablica 16). Do wyników badań nie zalicza się badań kontrolnych dodatkowych (p ). Tablica 16. Dopuszczalne odchyłki pojedynczego wyniku badania i średniej arytmetycznej wyników badań zawartości lepiszcza rozpuszczalnego, [%(m/m)] [65] Rodzaj mieszanki Mieszanki gruboziarniste 1 2 Liczba wyników badań od 3 od 5 od 9 do 4 do 8 a) 20 do 19 a) ± 0,6 ± 0,55 ± 0,50 ± 0,40 ± 0,35 ± 0,30 a) dodatkowo dopuszcza się maksymalnie jeden wynik, spośród wyników badań wziętych do obliczenia średniej arytmetycznej, którego odchyłka jest większa od dopuszczalnej odchyłki dotyczącej średniej arytmetycznej, lecz nie przekracza dopuszczalnej odchyłki jak do pojedynczego wyniku badania Uziarnienie Uziarnienie każdej próbki pobranej z luźnej mieszanki mineralno-asfaltowej nie może odbiegać od wartości projektowanej, z uwzględnieniem dopuszczalnych odchyłek, w zależności od liczby wyników badań z danego odcinka budowy. Wyniki badań nie uwzględniają badań kontrolnych dodatkowych (p ). W wypadku wymagań dotyczących uziarnienia, wyrażonych jako którekolwiek z: zawartość kruszywa o wymiarze < 0,063 mm, zawartość kruszywa o wymiarze < 0,125 mm, zawartość kruszywa drobnego o wymiarze od 0,063 mm do 2 mm, zawartość kruszywa grubego o wymiarze > 2 mm, zawartość kruszywa grubego o wymiarze > 5,6 mm, zawartość ziaren grubych,, to żadna próbka nie może wykazywać uziarnienia odbiegającego o więcej niż wartość dopuszczalnych odchyłek podanych w tablicach Wymagania dotyczące udziału kruszywa grubego, drobnego i wypełniacza powinny być spełnione jednocześnie. Jeżeli w składzie mieszanki mineralno-asfaltowej określono dodatki kruszywa o szczególnych właściwościach, np. kruszywo rozjaśniające lub odporne na polerowanie, to dopuszczalna odchyłka zawartości tego kruszywa wynosi: ± 20% w wypadku kruszywa grubego, ± 30% w wypadku kruszywa drobnego. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 195

197 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Tablica 17. Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania i średniej arytmetycznej wyników badań zawartości kruszywa o wymiarze < 0,063 mm [%(m/m)] [65] Rodzaj mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszanka gruboziarnista 1 2 Liczba wyników badań od 3 od 5 od 9 do 4 do 8 do ± 4,0 ± 3,6 ± 3,2 ± 2,9 ± 2,4 ± 2,0 Tablica 18. Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania i średniej arytmetycznej wyników badań zawartości kruszywa drobnego o wymiarze od 0,063 mm do 2 mm [%(m/m)] [65] Rodzaj mieszanki mineralno-asfaltowej 1 2 Liczba wyników badań od 3 od 5 od 9 do 4 do 8 do SMA ± 8 ± 6,1 ± 5,0 ± 4,1 ± 3,3 ± 3,0 Tablica 19. Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania i średniej arytmetycznej wyników badań zawartości kruszywa grubego o wymiarze < 2 mm [%(m/m)] [65] Rodzaj mieszanki mineralno-asfaltowej 1 2 Liczba wyników badań od 3 od 5 od 9 do 4 do 8 do SMA5, SMA8 ± 8 ± 6,1 ± 5,0 ± 4,1 ± 3,3 ± 3,0 Tablica 20. Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania i średniej arytmetycznej wyników badań zawartości kruszywa grubego o wymiarze > 5,6 mm [%(m/m)] [65] Rodzaj mieszanki mineralno-asfaltowej 1 2 Liczba wyników badań od 3 od 5 od 9 do 4 do 8 do SMA11 ± 7 ± 6,1 ± 5,4 ± 4,9 ± 4,4 ± 4,0 Tablica 21. Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania i średniej arytmetycznej wyników badań zawartości ziaren grubych [%(m/m)] [65] Rodzaj mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszanka gruboziarnista 1 2-9, +5-7,6, +5, Zawartość wolnych przestrzeni Liczba wyników badań od 3 od 5 od 9 do 4 do 8 do 19-6,8, +5,0-6,1, +5,0-5,5 +5,0 20 ± 5,0 Zawartość wolnych przestrzeni w próbce Marshalla pobranej z mieszanki mineralnoasfaltowej lub wyjątkowo powtórnie rozgrzanej próbki pobranej z nawierzchni, nie może wykroczyć poza wartości dopuszczalne podane w p. 5.2 o więcej niż 1,5% (v/v) Warstwa asfaltowa Grubość warstwy oraz ilość materiału Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 196

198 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Grubość wykonanej warstwy oznaczana według PN-EN [40] oraz ilość wbudowanego materiału na określoną powierzchnię (dotyczy przede wszystkim cienkich warstw) mogą odbiegać od projektu o wartości podane w tablicy 22. W wypadku określania ilości materiału na powierzchnię i średniej wartości grubości warstwy z reguły należy przyjąć za podstawę cały odcinek budowy. Inżynier ma prawo sprawdzać odcinki częściowe. Odcinek częściowy powinien zawierać co najmniej jedną dzienną działkę roboczą. Do odcinka częściowego obowiązują te same wymagania jak do odcinka budowy. Za grubość warstwy lub warstw przyjmuje się średnią arytmetyczną wszystkich pojedynczych oznaczeń grubości warstwy na całym odcinku budowy lub odcinku częściowym. Tablica 22. Dopuszczalne odchyłki grubości warstwy oraz ilości materiału na określonej powierzchni, [%] [65] Warunki oceny Warstwa asfaltowa SMA a) A Średnia z wielu oznaczeń grubości oraz ilości 1. duży odcinek budowy, powierzchnia większa niż 6000 m 2 lub 10 droga ograniczona krawężnikami, powierzchnia większa niż 1000 m 2 lub warstwa ścieralna, ilość większa niż 50 kg/m 2 2. mały odcinek budowy lub 15 warstwa ścieralna, ilość większa niż 50 kg/m 2 B Pojedyncze oznaczenie grubości 25 a) w wypadku budowy dwuetapowej, tzn. gdy warstwa ścieralna jest układana z opóźnieniem, wartość z wiersza B odpowiednio obowiązuje; w pierwszym etapie budowy do górnej warstwy nawierzchni obowiązuje wartość 25%, a do łącznej grubości warstw etapu 1 15% Wskaźnik zagęszczenia warstwy Zagęszczenie wykonanej warstwy, wyrażone wskaźnikiem zagęszczenia oraz zawartością wolnych przestrzeni, nie może przekroczyć wartości dopuszczalnych podanych w tablicy 13. Dotyczy to każdego pojedynczego oznaczenia danej właściwości. Określenie gęstości objętościowej należy wykonywać według PN-EN [32] Zawartość wolnych przestrzeni w nawierzchni Zawartość wolnych przestrzeni w próbce pobranej z nawierzchni, określona w tablicy 13, powinna odpowiadać wymaganiom podanym w punkcie Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni należy badać nie rzadziej niż co 20 m oraz w punktach głównych łuków poziomych. Spadki poprzeczne powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5% Równość podłużna i poprzeczna Pomiary równości podłużnej należy wykonywać w środku każdego ocenianego pasa ruchu. Do oceny równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni drogi klasy G i dróg wyższych klas należy stosować metodę pomiaru umożliwiającą obliczanie wskaźnika równości IRI. Wartość IRI oblicza się dla odcinków o długości 50 m. Dopuszczalne wartości wskaźnika Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 197

199 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) IRI wymagane przy odbiorze nawierzchni określono w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. Do oceny równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni drogi klasy Z, L i D oraz placów i parkingów należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina, mierząc wysokość prześwitu w połowie długości łaty. Pomiar wykonuje się nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona przez wartość odchylenia równości (prześwitu), które nie mogą przekroczyć 6 mm. Przez odchylenie równości rozumie się największą odległość między łatą a mierzoną powierzchnią. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartości wskaźnika równości IRI warstwy ścieralnej nawierzchni drogi klasy G i dróg wyższych klas nie powinny być większe niż podane w tablicy 23. Badanie wykonuje się według procedury jak podczas odbioru nawierzchni, w prawym śladzie koła. Tablica 23. Dopuszczalne wartości wskaźnika równości podłużnej IRI warstwy ścieralnej wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego [65] Klasa drogi A, S GP G Element nawierzchni Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włączania i wyłączania Jezdnie łącznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza Pasy: ruchu, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza Wartości wskaźnika IRI [mm/m] 2,9 3,7 4,6 Przed upływem okresu gwarancyjnego wartość odchylenia równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni dróg klasy Z i L nie powinna być większa niż 8 mm. Badanie wykonuje się według procedury jak podczas odbioru nawierzchni. Do oceny równości poprzecznej warstw nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina. Pomiar należy wykonywać w kierunku prostopadłym do osi jezdni, na każdym ocenianym pasie ruchu, nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość poprzeczna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartość odchylenia równości poprzecznej warstwy ścieralnej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych nie powinna być większa niż podana w tablicy 24 Badanie wykonuje się według procedury jak podczas odbioru nawierzchni. Tablica 24. Dopuszczalne wartości odchyleń równości poprzecznej warstwy ścieralnej wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego [65] Klasa drogi Element nawierzchni Wartości odchyleń równości poprzecznej [mm] Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, A, S włączania i wyłączania 6 GP Jezdnie łącznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza 8 G Pasy: ruchu, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie 8 łącznic, utwardzone pobocza Z, L, D Pasy ruchu Właściwości przeciwpoślizgowe Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 198

200 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Przy ocenie właściwości przeciwpoślizgowych nawierzchni drogi klasy Z i dróg wyższych klas powinien być określony współczynnik tarcia na mokrej nawierzchni przy całkowitym poślizgu opony testowej. Pomiar wykonuje się przy temperaturze otoczenia od 5 do 30 o C, nie rzadziej niż co 50 m na nawierzchni zwilżanej wodą w ilości 0,5 l/m 2, a wynik pomiaru powinien być przeliczany na wartość przy 100% poślizgu opony testowej o rozmiarze 185/70 R14. Miarą właściwości przeciwpoślizgowych jest miarodajny współczynnik tarcia. Za miarodajny współczynnik tarcia przyjmuje się różnicę wartości średniej E(µ) i odchylenia standardowego D: E(µ) D. Długość odcinka podlegającego odbiorowi nie powinna być większa niż 1000 m. Liczba pomiarów na ocenianym odcinku nie powinna być mniejsza niż 10. W wypadku odbioru krótkich odcinków nawierzchni, na których nie można wykonać pomiarów z prędkością 60 lub 90 km/h (np. rondo, dojazd do skrzyżowania, niektóre łącznice), poszczególne wyniki pomiarów współczynnika tarcia nie powinny być niższe niż 0,47, przy prędkości pomiarowej 30 km/h. Dopuszczalne wartości miarodajnego współczynnika tarcia nawierzchni wymagane w okresie od 4 do 8 tygodni po oddaniu warstwy do eksploatacji są określone w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne [67]. Jeżeli warunki atmosferyczne uniemożliwiają wykonanie pomiaru w wymienionym terminie, powinien być on zrealizowany z najmniejszym możliwym opóźnieniem. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartości miarodajnego współczynnika tarcia nie powinny być mniejsze niż podane w tablicy 25. W wypadku badań na krótkich odcinkach nawierzchni, rondach lub na dojazdach do skrzyżowań poszczególne wyniki pomiarów współczynnika tarcia nie powinny być niższe niż 0,44, przy prędkości pomiarowej 30 km/h. Tablica 25. Dopuszczalne wartości miarodajnego współczynnika tarcia wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego [65] Klasa drogi A, S GP, G, Z Element nawierzchni Miarodajny współczynnik tarcia przy prędkości zablokowanej opony względem nawierzchni 60 km/h 90 km/h Pasy ruchu - 0,37 Pasy: włączania i wyłączania, jezdnie łącznic 0,44 - Pasy: ruchu, dodatkowe, utwardzone pobocza 0, Pozostałe właściwości warstwy asfaltowej Szerokość warstwy, mierzona 10 razy na 1 km każdej jezdni, nie może się różnić od szerokości projektowanej o więcej niż ± 5 cm. Rzędne wysokościowe, mierzone co 10 m na prostych i co 10 m na osi podłużnej i krawędziach, powinny być zgodne z dokumentacją projektową z dopuszczalną tolerancją ± 1 cm, przy czym co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie może przekraczać przedziału dopuszczalnych odchyleń. Ukształtowanie osi w planie, mierzone co 100 m, nie powinno różnić się od dokumentacji projektowej o ± 5 cm. Złącza podłużne i poprzeczne, sprawdzone wizualnie, powinny być równe i związane, wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi. Przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie. Wygląd zewnętrzny warstwy, sprawdzony wizualnie, powinien być jednorodny, bez spękań, deformacji, plam i wykruszeń. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 199

201 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót 7. Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej warstwy ścieralnej z mieszanki SMA. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. Jeśli warunki umowy przewidują dokonywanie potrąceń, to Zamawiający może w razie niedotrzymania wartości dopuszczalnych dokonać potrąceń według zasad określonych w WT-2 [65] pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 warstwy ścieralnej z mieszanki SMA obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, oczyszczenie i skropienie podłoża, dostarczenie materiałów i sprzętu, opracowanie recepty laboratoryjnej, wykonanie próby technologicznej i odcinka próbnego, wyprodukowanie mieszanki SMA i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem lub pokrycie taśmą asfaltową krawędzi urządzeń obcych i krawężników, rozłożenie i zagęszczenie mieszanki SMA, obcięcie krawędzi i posmarowanie lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprzętu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących Cena wykonania robót określonych niniejszą ST obejmuje: roboty tymczasowe, które są potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie są przekazywane Zamawiającemu i są usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszące, które są niezbędne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D-M Wymagania ogólne Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 200

202 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) Normy (Zestawienie zawiera dodatkowo normy PN-EN związane z badaniami materiałów występujących w niniejszej ST) 2. PN-EN Metody badania cementu Oznaczanie zawartości chlorków, dwutlenku węgla i alkaliów w cemencie 3. PN-EN Wapno budowlane Część 2: Metody badań 4. PN-EN Badania podstawowych właściwości kruszyw Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego 5. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 6. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie kształtu ziaren za pomocą wskaźnika płaskości 7. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie kształtu ziaren Wskaźnik kształtu 8. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie procentowej zawartości ziaren o powierzchniach powstałych w wyniku przekruszenia lub łamania kruszyw grubych 9. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 6: Ocena właściwości powierzchni Wskaźnik przepływu kruszywa 10. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Ocena zawartości drobnych cząstek Badania błękitem metylenowym 11. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw Część 10: Ocena zawartości drobnych cząstek Uziarnienie wypełniaczy (przesiewanie w strumieniu powietrza) 12. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Metody oznaczania odporności na rozdrabnianie 13. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Oznaczanie gęstości nasypowej i jamistości 14. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie pustych przestrzeni suchego, zagęszczonego wypełniacza 15. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 5: Oznaczanie zawartości wody przez suszenie w suszarce z wentylacją 16. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 6: Oznaczanie gęstości ziaren i nasiąkliwości 17. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 7: Oznaczanie gęstości wypełniacza Metoda piknometryczna 18. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 8: Oznaczanie polerowalności kamienia 19. PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Część 1: Oznaczanie mrozoodporności 20. PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Część 3: Badanie bazaltowej zgorzeli słonecznej metodą gotowania 21. PN-EN 1426 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie penetracji igłą 22. PN-EN 1427 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury mięknienia Metoda Pierścień i Kula 23. PN-EN 1428 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie zawartości wody w emulsjach asfaltowych Metoda destylacji azeotropowej 24. PN-EN 1429 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie pozostałości na sicie emulsji asfaltowych oraz trwałości podczas magazynowania metodą pozostałości na sicie 25. PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw Analiza chemiczna 26. PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw Część 4: Oznaczanie Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 201

203 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) podatności wypełniaczy do mieszanek mineralno-asfaltowych na działanie wody 27. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych 28. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie rozpuszczalności 29. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury łamliwości Fraassa 30. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie zawartości parafiny Część 1: Metoda destylacyjna 31. PN-EN i PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie odporności na twardnienie pod wpływem ciepła i powietrza Część 1: Metoda RTFOT Jw. Część 3: Metoda RFT 32. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 6: Oznaczanie gęstości objętościowej metodą hydrostatyczną 33. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 8: Oznaczanie zawartości wolnej przestrzeni 34. PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 11: Określenie powiązania pomiędzy kruszywem i asfaltem Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 12: Określanie wrażliwości na wodę Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 13: Pomiar temperatury Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 18: Spływanie lepiszcza Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 22: Koleinowanie Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 27: Pobieranie próbek Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco Część 36: Oznaczanie grubości nawierzchni asfaltowych 41. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie czasu wypływu emulsji asfaltowych lepkościomierzem wypływowym 42. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie sedymentacji emulsji asfaltowych 43. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie wartości ph emulsji asfaltowych 44. PN-EN Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu 45. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez odparowanie 46. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Badanie rozpadu Część 1: Oznaczanie indeksu rozpadu kationowych emulsji asfaltowych, metoda z wypełniaczem mineralnym 47. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 5: Mieszanka SMA 48. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 20: Badanie 20 typu 49. PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych Część 1: Badanie metodą Pierścienia i Kuli 50. PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych Część 2: Liczba bitumiczna Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 202

204 D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo grysowej (SMA) 51. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie nawrotu sprężystego asfaltów modyfikowanych 52. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie odporności na magazynowanie modyfikowanych asfaltów 53. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie ciągliwości lepiszczy asfaltowych metodą pomiaru ciągliwości 54. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie kohezji lepiszczy asfaltowych metodą testu wahadłowego 55. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie ciągliwości modyfikowanych asfaltów Metoda z duktylometrem 56. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie przyczepności emulsji bitumicznych przez zanurzenie w wodzie Metoda z kruszywem 57. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie energii deformacji 58. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji kationowych emulsji asfaltowych 59. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji asfaltów modyfikowanych polimerami 60. PN-EN Wypełniacze złączy i zalewy Część 1: Specyfikacja zalew na gorąco 61. PN-EN Wypełniacze złączy i zalewy Część 2: Specyfikacja zalew na zimno 62. PN-EN Przetwory naftowe Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Pomiar metodą otwartego tygla Clevelanda 63. PN-EN ISO 2592 Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Metoda otwartego tygla Clevelanda Wymagania techniczne (rekomendowane przez Ministra Infrastruktury) 64. WT-1 Kruszywa Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń na drogach publicznych, Warszawa WT-2 Nawierzchnie asfaltowe Nawierzchnie asfaltowe na drogach publicznych 66. WT-3 Emulsje asfaltowe Kationowe emulsje asfaltowe na drogach publicznych Inne dokumenty 67. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. nr 43, poz. 430) 68. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1997 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 203

205 D a Zabezp. geosiatką naw. asfaltowej przed spękaniami odbitymi SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D a ZABEZP. GEOSIATKĄ NAW. ASFALTOWEJ PRZED SPĘKANIAMI ODBITYMI 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru zabezpieczenia geosiatką nawierzchni asfaltowych przed spękaniami odbitymi w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z ułożeniem: geosiatki z włókien węglowych pod warstwą podbudowy dla zabezpieczenia nawierzchni przed spękaniami odbitymi szerokości 1,0 m (połączenie poszerzeń z jezdnią główną) 1.4. Określenia podstawowe Geosyntetyk - materiał o postaci ciągłej, wytwarzany z wysoko spolimeryzowanych włókien syntetycznych jak polietylen, polipropylen, poliester, charakteryzujący się m.in. dużą wytrzymałością oraz wodoprzepuszczalnością. Geosyntetyki obejmują: geosiatki, geowłókniny, geotkaniny, geodzianiny, georuszty, geokompozyty, geomembrany Geosiatka - płaska struktura w postaci siatki, z otworami znacznie większymi niż elementy składowe, z oczkami połączonymi (przeplatanymi) w węzłach lub ciągnionymi Nawierzchnia asfaltowa - nawierzchnia, której warstwy są wykonane z kruszywa związanego lepiszczem asfaltowym Pęknięcie odbite - pęknięcie (spękanie) warstwy powierzchniowej nawierzchni, będące odwzorowaniem istniejących pęknięć i nieciągłości warstw w materiale podbudowy, propagowanych w górę w wyniku koncentracji naprężeń i nieciągłości struktury materiału, prowadzących do lokalnego przekroczenia wytrzymałości granicznej. (Pęknięcia odbite zwykle występują w nawierzchniach asfaltowych posadowionych na podbudowach związanych hydraulicznie lub starych i popękanych nawierzchniach asfaltowych) Remont (odnowa) drogi - wykonywanie robót remontowych przywracających pierwotny stan drogi, z wyłączeniem robót konserwacyjnych, porządkowych i innych Zalewa uszczelniająca - specjalny materiał asfaltowy, stosowany na gorąco lub materiał z mas stosowanych na zimno do uszczelniania pęknięć i wypełniania szczelin Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Geosiatka Do wzmocnienia warstw asfaltowych nawierzchni należy zastosować geosiatkę poliestrową lub z włókna szklanego powlekanego polimeroasfaltem z posypką. Właściwości fizyko mechaniczne: 1. Wytrzymałość na rozciąganie: - wzdłuż pasma >100 kn/m - w poprzek pasma >100 kn/m Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 194

206 D a Zabezp. geosiatką naw. asfaltowej przed spękaniami odbitymi 2.Trwałość: - właściwości fizyko mechaniczne, rozłożonej i nie pokrytej przez co najmniej 14 dni geosiatki, nie mogą ulec pogorszeniu. Geosiatka może być składowana na placu budowy pod warunkiem, że jest nawinięta na tuleję lub rurę w wodoszczelnej nieuszkodzonej folii polietylenowej, którą zaleca się zdejmować przed momentem wbudowania. Rolki geosiatki należy składować w suchym miejscu, na czystej i gładkiej powierzchni oraz nie więcej niż trzy rolki jedna na drugiej. Nie wolno składować rolek skrzyżowanych oraz wyjątkowo można zezwolić na składowanie rolek nie owiniętych folią przez okres dłuższy niż jeden tydzień. Przy składowaniu geosiatki należy przestrzegać zaleceń producenta Lepiszcza do przyklejenia geosiatki Do przyklejenia geosiatki należy stosować kationową emulsję asfaltową modyfikowaną polimerem, szybkorozpadową wg EmA-99, posiadającą aprobatę techniczną IBDiM; zaleca się emulsję K1-70MP, 2.3. Materiały do robót nawierzchniowych Materiały do wykonania warstwy lub warstw asfaltowych powinny odpowiadać wymaganiom ST właściwym dla ustalonego rodzaju nawierzchni, przykrywającego geosiatkę, (betonu asfaltowego). 3. SPRZĘT 3.1. Układarki geosiatek Do układania geosiatek na podłożu można stosować układarki o prostej konstrukcji, umożliwiające rozwijanie geosiatki ze szpuli Skrapiarki W zależności od potrzeb należy zapewnić użycie odpowiednich skrapiarek do emulsji asfaltowej Inny sprzęt Pozostały sprzęt stosowany do robót powinien odpowiadać wymaganiom SST, wymienionych w niniejszej specyfikacji. 4. TRANSPORT 4.1. Transport geosiatek Geosiatki należy transportować w rolkach owiniętych polietylenową folią. Folia ma na celu zabezpieczenie geosiatki przed uszkodzeniem w czasie transportu i składowania na budowie, a także zabezpiecza składowaną geosiatkę przed negatywnym działaniem ultrafioletowego promieniowania słonecznego. Podczas transportu należy chronić materiał przed zawilgoceniem i zabrudzeniem. Rolki powinny być ułożone poziomo, nie więcej niż w trzech warstwach. W czasie wyładowywania geosiatki ze środka transportu nie należy dopuścić do porozrywania lub podziurawienia opakowania z folii. Przy transporcie geosiatki należy przestrzegać zaleceń producenta Transport innych materiałów Transport pozostałych materiałów powinien odpowiadać wymaganiom SST, wymienionych w niniejszej specyfikacji. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Oczyszczenie powierzchni przewidzianej do skropienia lepiszczem i ułożenia geosiatki Przygotowanie powierzchni do skropienia lepiszczem i ułożenia geosiatki, zakłada: Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 195

207 D a Zabezp. geosiatką naw. asfaltowej przed spękaniami odbitymi dokładne usunięcie ze starej nawierzchni wszystkich zanieczyszczeń, nie będących integralną jej częścią (takich jak: luźne kawałki i odpryski asfaltu, przyczepione do nawierzchni kawałki błota, gliny itp.); oczyszczenie całej nawierzchni (najkorzystniej obrotową, mechaniczną, wirującą drucianą szczotką) do stanu, w którym zapewnione zostanie pozostawienie na podłożu starej nawierzchni jedynie elementów związanych w sposób trwały; bardzo dokładne oczyszczenie kraterów, przestrzeni wgłębnych: pęknięć, spękań, powierzchni bocznych i dna; odkurzanie całej nawierzchni odkurzaczem przemysłowym lub, o ile na to pozwalają warunki miejscowe, strumieniem sprężonego powietrza z przemieszczalnego wentylatora, o możliwie dużym wydmuchu powietrza; zmycie nawierzchni strumieniem wody pod ciśnieniem; 5.2. Ułożenie geosiatki Czynności przygotowawcze Ułożenie geosiatki powinno być zgodne z zaleceniami producenta i aprobaty technicznej, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne ze wskazaniami podanymi w dalszym ciągu. Folię, w którą są zapakowane rolki geosiatki, zaleca się zdejmować bezpośrednio przed układaniem. W celu uzyskania mniejszej szerokości rolki można ją przeciąć piłą. Szerokość po przycięciu powinna umożliwić połączenie sąsiednich pasm siatki z zakładem. Przygotowane rolki siatki należy rozłożyć wzdłuż odcinka drogi, na którym będą prowadzone prace. Rozpakowanie rulonów powinno następować pojedynczo, na przygotowanym podłożu. Geosiatkę można układać ręcznie lub za pomocą układarki przez rozwijanie ze szpuli. Wszystkie siatki muszą być ułożone na powierzchni równej; równość powierzchni jest warunkiem integralności całego układu. Nierówności takie jak koleiny lub wyżłobienia o głębokości większej niż 10 mm powinny być wypełnione, a wszystkie zanieczyszczenia jezdni usunięte lub spłukane wodą. Nierówności mierzone w kierunku podłużnym i poprzecznym, pod 4-metrową łatą, nie powinny być większe od 5 mm Sposób ułożenia geosiatki Układanie geosiatek plecionych przewiduje następujące czynności: geosiatki powinny być układane na powłoce z asfaltu drogowego lub na warstwie emulsji w ilości określonej przez producenta. Skropienie lepiszczem powinno odpowiadać wymaganiom ST D , geosiatkę rozwija się i układa bez sfalowań na przygotowanej powierzchni, wstępnie naprężając w czasie układania przez podnoszenie rolki i naciąganie siatki, siatki plecione rozłożone z rolki wzdłuż osi przymocowuje się na początku kołkami stalowymi wbijanymi w dolną warstwę, ew. śrubami z nakrętką osadzonymi wewnątrz kołków, geosiatki łączy się na zakład, który w kierunku podłużnym wynosi co najmniej 200 mm, a w kierunku poprzecznym co najmniej 150 mm. W celu połączenia zakładów pasm geosiatki zaleca się ją skropić lepiszczem w ilości 300 g/m 2, geosiatki napręża się przy użyciu urządzenia naciągającego, np. belki oraz pojazdu, stopniowo do wydłużenia max. 0,2% lub 200 mm na 100 m. Ma to na celu zapewnienie prawidłowej pracy siatki w nawierzchni oraz uniknięcie przesunięcia lub sfalowania podczas układania na niej mieszanki przez rozściełarkę, po naprężeniu siatki można w niej wyciąć otwory na wpusty i studzienki, tak aby pozostało 10 cm do obrysu tych urządzeń, jeżeli geosiatki układane są na spoinach, brzeg siatki powinien być przesunięty w stosunku do spoiny o min. 500 mm, przy promieniach krzywizny większych od 600 m geosiatki układa się bez specjalnych zabiegów. Na odcinkach, gdzie promienie krzywizn są mniejsze od 600 m, ułożenie geosiatek powinno być dostosowane do przebiegu trasy przez nacinanie ich i przybicie krawędzi stalowymi kołkami. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 196

208 D a Zabezp. geosiatką naw. asfaltowej przed spękaniami odbitymi Zalecenia uzupełniające W wypadku układania geosiatki na górnej powierzchni jezdni pod nowe warstwy asfaltowe, powierzchnia skrapiana lepiszczem powinna mieć szerokość większą od szerokości pasa geosiatki o 0,10 0,15 m z każdej strony. Powierzchnia skrapiana lepiszczem powinna być czysta - wszelkie zanieczyszczenia gliną, kruszywem itp. powinny zostać usunięte przed skropieniem. Części geosiatki zanieczyszczone smarami i olejami należy wyciąć. Miejsca te należy powtórnie skropić wraz z brzegiem otaczającej geosiatki, a następnie wkleić w nie prostokątną łatę z geosiatki o wymiarach zapewniających przykrycie wyciętego otworu z zakładem około 0,10 m. Jeśli stosowany jest elastomeroasfalt upłynniony, zawierający rozpuszczalnik, to geosiatkę należy rozkładać po odparowaniu rozpuszczalnika. Jeśli używana jest emulsja elastomeroasfaltowa, to geosiatkę należy rozkładać po rozpadzie emulsji i odparowaniu wody. Przed ułożeniem warstwy asfaltowej na ułożonej geosiatce należy naprawić miejsca odklejone, fałdy i rozdarcia geosiatki. Niedopuszczalne jest układanie warstwy geosiatki na pęknięciach o nieustabilizowanych krawędziach. Roboty prowadzi się wyłącznie podczas suchej pogody. Geosiatka nie może być mokra, rozkładana na mokrej powierzchni lub pozostawiona na noc bez przykrycia warstwą asfaltową. Konieczne jest zapewnienie prawidłowego przyklejenia geosiatki do podłoża. Jeśli uzyskanie tego nie jest możliwe z jakiegokolwiek powodu (np. istnieją fale), to należy zrezygnować z zastosowania tej technologii, bowiem niewłaściwe jej wykonanie może być powodem zniszczenia nawierzchni (np. fale mogą zniszczyć połączenia warstw). Powstałe fale siatki można, za zgodą Inżyniera, zneutralizować, posypując siatkę mieszanką mineralno-asfaltową drobnoziarnistą, np. grubości 5 mm, a następnie ostrożnie ją ubijając. Temperatura wykonawstwa robót jest limitowana dopuszczalną temperaturą robót asfaltowych. W przypadku stosowania do nasycania i przyklejania geosiatki emulsji elastomeroasfaltowej kationowej lub elastomeroasfaltu na gorąco, temperatura powietrza powinna być nie niższa niż 15 o C, a temperatura skrapianej nawierzchni powinna być nie niższa niż 10 o C. Nie dopuszcza się ruchu pojazdów po rozłożonej geosiatce. Wyjątkowo może odbywać się jedynie ruch technologiczny. Wówczas pojazdy powinny poruszać się z małą prędkością, bez gwałtownego przyśpieszania, hamowania i skręcania Układanie warstwy lub warstw nawierzchni asfaltowej Warstwę mieszanki mineralno-asfaltowej zaleca się układać natychmiast po ułożeniu geosiatki. Na rozwiniętą geosiatkę należy najechać tyłem od czoła i rozkładać mieszankę zgodnie z zaleceniami technologicznymi odpowiednich ST, np. D a W czasie układania warstw nawierzchni rozkładarka i pojazdy muszą poruszać się ostrożnie, bez gwałtownej zmiany prędkości i kierunku. Zabrania się gwałtownego przyspieszania lub hamowania na nie przykrytej siatce. Ręczne układanie warstwy lub warstw nawierzchni na małych powierzchniach powinno być wykonane przy pomocy łopat i listwowych ściągaczek oraz listew profilowych, w sposób odpowiadający wymaganiom ST D Rozłożoną mieszankę należy zagęścić walcem lub zagęszczarką płytową. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBOT 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (certyfikaty na znak bezpieczeństwa, aprobaty techniczne, certyfikaty zgodności, deklaracje zgodności, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 197

209 D a Zabezp. geosiatką naw. asfaltowej przed spękaniami odbitymi wykonać badania właściwości materiałów przeznaczonych do wykonania robót, określone w punkcie 2, sprawdzić cechy zewnętrzne gotowych materiałów z tworzyw. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów, które należy wykonać w czasie robót podaje tablica 1. Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie robót Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów 1. Badanie skropienia lepiszczem podłoża (wg ST D ) 2. Badanie ułożenia geosiatki (ocena wizualna wg p. 5.2 niniejszej ST) Częstotliwość badań Całe podłoże Wartości dopuszczalne Wg ST Cała siatka Wg p OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiaru robót jest m 2 powierzchni nawierzchni. (metr kwadratowy) zabezpieczonej geosiatką 8. ODBIÓR ROBÓT Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: rozłożenie geosiatki bez fałd z przymocowaniem do podłoża. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni asfaltowej z geosiatką obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zakup i dostarczenie materiałów na budowę wraz z rozładunkiem, dostarczenie sprzętu na budowę rozłożenie geosiatki, pomiary i badania laboratoryjne, odtransportowanie sprzętu z placu budowy. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Specyfikacje techniczne (ST) 1. D Wymagania ogólne 2. D Rozbiórka elementów dróg, ogrodzeń i przepustów (podspecyfikacja w zbiorze D Roboty przygotowawcze) 3. D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych (podspecyfikacja w zbiorze D Dolne warstwy podbudów oraz oczyszczenie i skropienie) 4. D Podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie 5. D Wyrównanie podbudowy mieszankami mineralno-asfaltowymi (podspecyfikacja w zbiorze D Wyrównanie podbudowy) 6. D a Wypełnienie szczelin w nawierzchni z betonu cementowego 7. D Nawierzchnia z betonu asfaltowego 8. D Recykling (podspecyfikacja Frezowanie nawierzchni asfaltowych na zimno ) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 198

210 D a Zabezp. geosiatką naw. asfaltowej przed spękaniami odbitymi 9. D Naprawa (przez uszczelnienie) podłużnych i poprzecznych spękań nawierzchni bitumicznych 10. D Naprawa (przez uszczelnienie) podłużnych i poprzecznych spękań nawierzchni betonowych 11. D Remont cząstkowy nawierzchni bitumicznych 12. D Remont cząstkowy nawierzchni betonowych Inne dokumenty 13. Tymczasowe wytyczne techniczne. Polimeroasfalty drogowe. TWT-PAD-97. Informacje, instrukcje - zeszyt 54, IBDiM, Warszawa, Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99. Informacje, instrukcje - zeszyt 60, IBDiM, Warszawa, Katalog wzmocnień i remontów nawierzchni podatnych i półsztywnych, GDDP - IBDiM, Warszawa, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 199

211 D Umocnienie skarp, rowów i ścieków SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D UMOCNIENIE SKARP, ROWÓW I ŚCIEKÓW 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące umocnienia skarp, rowów i ścieków w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczące prowadzenia robót przy umocnieniu narzutem kamiennym i betonem i obejmują: - umocnienie skarp narzutem kamiennym 7,5 cm grubości 15 cm przy przepustach Ø 800 mm - umocnienie dna rowu i cieku narzutem kamiennym 7,5 cm gr. 30 cm w obrębie wlotów i wylotów nowoprojektowanych przepustów pod koroną drogi umocnienie dna rowu przy przepustach Ø 800mm - humusowanie z obsianiem trawą 1.4. Określenia podstawowe Rów - otwarty wykop, który zbiera i odprowadza wodę Prefabrykat - element konstrukcyjny wykonany w zakładzie przemysłowym, który po zmontowaniu na budowie stanowi umocnienie rowu lub ścieku Brukowiec - kamień narzutowy nieobrobiony (otaczak) lub obrobiony w kształcie nieregularnym i zaokrąglonych krawędziach Humus ziemia roślinna (urodzajna) Humusowanie pokrycie skarpy humusem w celu zapewnienia dobrego wzrostu traw Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, ST i poleceniami Inżyniera. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Prefabrykaty - prefabrykat betonowy do umocnienia dna rowu wg KPED Warunkiem dopuszczenia do stosowania prefabrykatów w budownictwie jest posiadanie aprobaty technicznej, wydanej przez uprawnioną jednostkę. Należy stosować prefabrykaty z betonu klasy B30 zgodnie z wymaganiami normy PN-88/B "Beton zwykły". Wytrzymałość, kształt i wymiary elementów prefabrykowanych powinny być zgodne z dokumentacją projektową oraz z KPED. Prefabrykaty ścieku muszą odpowiadać następującym wymaganiom: - nasiąkliwość betonu 4%, - odporność na działanie mrozu (stopień mrozoodporności) F 150, - ścieralność na tarczy Boehmego 3,5 mm, - powierzchnia prefabrykatów powinna być bez rys, pęknięć i ubytków betonu, o fakturze zatartej, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 200

212 D Umocnienie skarp, rowów i ścieków - krawędzie elementów powinny być równe i proste. Wklęsłość lub wypukłość powierzchni elementów nie powinna przekraczać 3 mm, - dopuszczalne odchyłki wymiarów prefabrykatów; na długości ± 10 mm, na wysokości i szerokości ± 3 mm. Prefabrykaty betonowe powinny być składowane w pozycji wbudowania, na podłożu utwardzonym i dobrze odwodnionym Podsypka cementowo-piaskowa 1:4 - piasek - należy stosować średnio lub gruboziarnisty wg PN-EN 13043/2004 " Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu.". Użyty piasek nie może zawierać domieszek gliny w ilościach przekraczających 5%, - cement - należy stosować cement portlandzki klasy 32,5 wg PN-EN "Cement. Skład wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego użytku". Składowanie cementu powinno być zgodne z BN-88/ Zaprawa cementowo-piaskowa do wypełnienia spoin między prefabrykatami: - cement portlandzki - należy stosować cement portlandzki odpowiadający wymaganiom PN-EN "Skład, wymagania i kryteria dotyczące cementów powszechnego użytku" - piasek - należy stosować drobny, ostry piasek odpowiadający wymaganiom PN-EN 13043/2004 " Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu.", - woda - należy stosować wodę odpowiadającą wymaganiom PN-88/B "Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw" Beton B-20 Umocnienie wylotu ścieku skarpowego betonem klasy B20, odpowiadającemu normie PN-88/B Beton zwykły 2.5. Narzut kamienny Narzut kamienny powinny stanowić otoczaki o średniej grubości 7,5 cm (kamienie wielkości 5 10 cm) Ziemia urodzajna (humus) Ziemia urodzajna powinna zawierać co najmniej 2% części organicznych. Humus powinien być wilgotny i pozbawiony kamieni większych od 5 cm oraz wolna od zanieczyszczeń obcych. W przypadkach wątpliwych Inżynier może zlecić wykonanie badań w celu stwierdzenia, że ziemia urodzajna odpowiada następującym kryteriom: a) optymalny skład granulometryczny: - frakcja ilasta (d < 0,002 mm) %, - frakcja pylasta (0,002 do 0,05 mm) %, - frakcja piaszczysta (0,05 do 2,0 mm) %, b) zawartość fosforu (P 2 O 2 ) > 20 mg/m 2, c) zawartość potasu (K 2 O) > 30 mg/m 2, d) kwasowość ph 5, Nasiona traw Wybór gatunków traw należy dostosować do rodzaju gleby i stopnia jej zawilgocenia. Zaleca się stosować mieszanki traw o drobnym, gęstym ukorzenieniu, spełniające wymagania PN-R-65023:1999 i PN-B-12074:1998. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 201

213 D Umocnienie skarp, rowów i ścieków 3. SPRZĘT Ułożenie prefabrykatów i narzutu kamiennego wykonać ręcznie przy użyciu narzędzi brukarskich. 4. TRANSPORT Prefabrykaty betonowe będą transportowane i składowane na miejscu wbudowania zgodnie z normą BN-80/ arkusz 1 "prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania". Piasek, ziemię i nasiona przewożone mogą być dowolnymi środkami transportu. Cement, należy przewozić środkami transportowymi przeznaczonymi do przewożenia tego typu materiałów. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Wykonanie podsypki cementowo - piaskowej Podsypkę cementowo - piaskową należy wykonać z przygotowanej w betoniarce mieszanki cementowo - piaskowej w proporcji 1:4. Wykonanie podsypki polega na ręcznym rozścieleniu w korycie gruntowym przygotowanej mieszanki cementowo - piaskowej Układanie elementów prefabrykownych Elementami prefabrykowanymi stosowanymi do wykonania umocnień są prefabrykaty betonowe korytkowe wg KPED. Podłoże, na którym układane będą elementy prefabrykowane, powinno być zagęszczone do wskaźnika I s 1,0. Na przygotowanym podłożu należy ułożyć podsypkę cementowo-piaskową o stosunku 1:4 i zagęścić do wskaźnika I s 1,0. Elementy prefabrykowane należy układać z zachowaniem spadku podłużnego i rzędnych ścieku zgodnie z dokumentacją projektową oraz KPED. Spoiny szerokości 1 2 cm pomiędzy prefabrykatami po oczyszczeniu należy wypełnić zaprawą cementowo-piaskową, przy użyciu 300 kg cementu na 1 m 3 piasku. Materiały do wykonania zaprawy opisano w punkcie 2.4. Spoiny pomiędzy płytami należy wypełnić zaprawą cementowo-piaskową o stosunku 1:2 i utrzymywać w stanie wilgotnym przez co najmniej 7 dni. Należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne dosunięcie elementów prefabrykowanych do siebie oraz przestrzeganie zaprojektowanych spadków podłużnych dna rowu Wypełnienie spoin poprzecznych między prefabrykatami korytkowymi Spoiny szerokości 1 2 cm pomiędzy prefabrykatami po oczyszczeniu należy wypełnić zaprawą cementowo - piaskową, przy użyciu 300 kg cementu na 1 m 3 piasku. Materiały do wykonania zaprawy opisano w punkcie Humusowanie z obsianiem trawą Proces humusowania z obsianiem trawą obejmuje: - Wyrównanie powierzchni skarp i terenu przed humusowaniem - Rozścielenie warstwy humusu (umocnienie skarp i rowów wykonane będzie humusem wcześniej zdjętym i spryzmowanym w bliskości robót). Humusowanie powinno być wykonywane od górnej krawędzi skarpy do jej dolnej krawędzi. Warstwa humusu powinna sięgać poza górną krawędź skarpy i poza podnóże skarpy nasypu do 50 cm. Grubość pokrycia ziemią roślinną powinna wynosić 10 cm. W celu lepszego powiązania warstwy humusu z gruntem, na powierzchni skarpy można wykonać rowki poziome lub pod kątem 30 0 do 45 0 o głębokości od 15 do 20 cm, w odstępach co 0,5 do 1,0 m. Ułożoną warstwę humusu należy lekko zagęścić przez ubicie ręczne lub mechaniczne oraz dokładnie wyrównać powierzchnię. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 202

214 D Umocnienie skarp, rowów i ścieków - Zagęszczenie rozścielonej warstwy humusu, - Zagrabienie zahumusowanych skarp, - Zagęszczenie zahumusowanego terenu walcem kołowym gładkim, - Wysianie uniwersalnej mieszanki traw w ilości 100 kg na 1 hektar powierzchni do obsiania, - Ubicie powierzchni obsianej trawami, - Drugie dosianie traw w okresie gwarancyjnym. 6. KONTROLA JAKOŚCI 6.1. Badania na etapie akceptacji materiałów do robót Prefabrykat ścieku powinien posiadać Deklarację Zgodności producenta. Badania prefabrykatów ścieku na etapie akceptacji materiału do robót wykonuje laboratorium wskazane przez Inżyniera. Wykonawca jest zobowiązany dostarczyć do laboratorium wybrane przy udziale Inżyniera 6 sztuk prefabrykatów (po 3 dla każdego rodzaju ścieku) dla przeprowadzenia w laboratorium Inżyniera następujących badań: - wytrzymałość betonu na ściskanie, - nasiąkliwość betonu, - odporność na działanie mrozu. Pozostałe materiały użyte do wykonania ścieku wymieniono w punkcie 2 niniejszej ST, pod względem jakości muszą odpowiadać wymaganiom odpowiednich norm i posiadać świadectwa dopuszczenia do stosowania w budownictwie drogowym i mostowym Kontrola i badania w trakcie robót Kontrola dostaw materiałów prowadzona na bieżąco przez Inżyniera Kontrola wykonania umocnienia dna i skarp rowu polega na ocenie zgodności z Dokumentacją Projektową Kontrola jakości umocnień elementami prefabrykowanymi Kontrola polega na sprawdzeniu: wskaźnika zagęszczenia gruntu w korycie - zgodnego z pkt , szerokości dna koryta - dopuszczalna odchyłka ± 2 cm, odchylenia linii ścieku w planie od linii projektowanej - na 100 m dopuszczalne ± 1 cm, równości górnej powierzchni ścieku - na 100 m dopuszczalny prześwit mierzony łatą 2 m - 1 cm, dokładności wypełnienia szczelin między prefabrykatami - pełna głębokość Kontrola humusowania z obsianiem trawą Kontrola polega na ocenie wizualnej jakości wykonanych robót i ich zgodności z ST, oraz na sprawdzeniu daty ważności świadectwa wartości siewnej wysianej mieszanki nasion traw. Po wzejściu trawy, łączna powierzchnia nie porośniętych miejsc nie powinna być większa niż 2 % powierzchni obsianej skarpy, a maksymalny wymiar pojedynczych nie zatrawionych miejsc nie powinien przekraczać 0,2 m OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiaru robót jest 1 m 2 umocnienia narzutem kamiennym i humusowania z obsianiem trawą, oraz 1 m umocnienia dna rowu elementami prefabrykowanymi. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania umocnienia narzutem kamiennym obejmuje: Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 203

215 D Umocnienie skarp, rowów i ścieków - zakup i dostarczenie materiałów na miejsce wbudowania wraz z rozładunkiem, - wbudowanie materiałów, - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - wyznaczanie sytuacyjno-wysokościowe odcinków umocnień, - uporządkowanie miejsca prowadzonych robót, - wykonanie niezbędnych badań i pomiarów, - zagęszczenie, Cena wykonania umocnienia elementami prefabrykowanymi obejmuje: - zakup i dostarczenie materiałów na miejsce wbudowania wraz z rozładunkiem, - wbudowanie materiałów, - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - wyznaczanie sytuacyjno-wysokościowe odcinków umocnień, - uporządkowanie miejsca prowadzonych robót, - wykonanie niezbędnych badań i pomiarów, - zagęszczenie, - wykonanie podsypki cementowo-piaskowej, - wykonanie ławy betonowej, - ułożenie prefabrykatów ścieku, - wypełnienie spoin między prefabrykatami zaprawą cementowo-piaskową, - pielęgnację spoin. Cena wykonania humusowania z obsianiem trawą obejmuje: - zakup i dostarczenie materiałów na miejsce wbudowania wraz z rozładunkiem, - załadunek humusu z odkładu z przetransportowaniem w miejsce wbudowania, - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - uporządkowanie miejsca prowadzonych robót, - wykonanie niezbędnych badań i pomiarów, - zagęszczenie, - doziarnienie traw w okresie gwarancyjnym, - polewanie wodą, - pielęgnacja trawy. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-EN 13043/2004 Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu. 2. PN-EN Cement. Skład wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego użytku. 3. BN-80/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania. 4. PN-88/B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw. 5. PN-B Materiały kamienne. Brukowiec. 6. BN-78/ Faszyna i kołki faszynowe Inne dokumenty 7. Katalog Powtarzalnych Elementów Drogowych. Centralne Biuro Projektowo Badawcze Dróg i Mostów w Warszawie. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 204

216 D Przepusty pod zjazdami SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D PRZEPUSTY POD ZJAZDAMI 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem przepustów pod zjazdami przy budowie obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem: - ławy fundamentowej żwirowej, - przepustów pod zjazdami z rur betonowych o śr. 40 cm, - zakończenia kołnierzowe., - ścianki czołowe z betonu B Określenia podstawowe Przepust - obiekt wybudowany w formie zamkniętej obudowy konstrukcyjnej, służący do przeprowadzenia wody małych cieków wodnych pod nasypami zjazdów Przepust rurowy - przepust, którego konstrukcja nośna wykonana jest z rur betonowych lub żelbetowych Ścianka czołowa - konstrukcja stabilizująca przepust na wlocie i wylocie i podtrzymująca nasyp zjazdu Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Rodzaje materiałów Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu przepustów z typowych prefabrykowanych rur betonowych są: prefabrykaty rurowe, prefabrykaty zakończenia kołnierzowe, kruszywo do betonu, cement, woda, materiały izolacyjne, piasek Prefabrykaty Kształt i wymiary prefabrykatów rurowych powinny być zgodne z dokumentacją projektową i ST. Odchyłki wymiarów prefabrykatów powinny odpowiadać PN-B Powierzchnie elementów powinny być gładkie, bez pęknięć i rys. Dopuszcza się drobne pory jako pozostałości po pęcherzykach powietrza i wodzie, których głębokość nie przekracza 5 mm. Prefabrykaty rurowe powinny być wykonane z betonu klasy co najmniej B-30. Składowanie prefabrykatów powinno odbywać się na wyrównanym, utwardzonym i odwodnionym podłożu. Prefabrykaty zakończenia kołnierzowe wg KPED. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 205

217 D Przepusty pod zjazdami 3. SPRZĘT Wykonawca przystępujący do wykonania przepustów pod zjazdami powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: żurawi budowlanych samochodowych sprzętu do zagęszczania: ubijaki ręczne i mechaniczne, zagęszczarki płytowe. 4. TRANSPORT Elementy prefabrykowane mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczający je przed uszkodzeniami. Do transportu można przekazać elementy, w których beton osiągnął wytrzymałość co najmniej 0,75 R (W). Elementy przepustów wykonywane na budowie mogą być przenoszone po uzyskaniu przez beton wytrzymałości nie niższej niż 0,4 R (W). 5. WYKONANIE ROBÓT Układanie rur betonowych należy wykonać wg BN-74/ Styki rur należy wypełnić zaprawą cementową i uszczelnić materiałem zaakceptowanym przez Inżyniera. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Elementy prefabrykowane należy sprawdzać w zakresie: kształtu i wymiarów (długość, wymiary wewnętrzne - wg dokumentacji projektowej), wyglądu zewnętrznego (zgodnie z wymaganiami punktu 2.2), wytrzymałości betonu na ściskanie. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m (metr) wykonanego przepustu, szt. (sztuka) wykonanego zakończenia kołnierzowego i szt. (sztuka) wykonanej ścianki czołowej. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inspektora Nadzoru, jeżeli wszystkie pomiary i badania wg punktu 6, dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1 m przepustu obejmuje: roboty pomiarowe i przygotowawcze, zakup i dostarczenie materiałów wraz z rozładunkiem, montaż konstrukcji przepustu, montaż zakończeń kołnierzowych, wykonanie ścianek czołowych, wykonanie izolacji, wykonanie podsypki i zagęszczenie, uporządkowanie terenu, przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Tolerancja wymiarowa w budownictwie. Tolerancja wymiarowa elementów budowlanych z betonu Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 206

218 D Przepusty pod zjazdami 2. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek i gruntu 3. PN-B Roboty betonowe i żelbetowe. Wymagania techniczne 4. PN-B Konstrukcje betonowe. Warunki wykonania i ochrony w środowisku agresywnych wód gruntowych 5. PN-B Kruszywo mineralne do betonu 6. PN-B Zaprawy budowlane zwykłe 7. PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności 8. PN-B Roztwór asfaltowy do gruntowania 9. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 10. PN-C Lepik asfaltowy bez wypełniaczy stosowany na gorąco 11. BN-79/ Materiały do izolacji przeciwwilgotnościowej. Papa asfaltowa na taśmie aluminiowej 12. BN-88/ Papa asfaltowa na welonie z włókien szklanych 13. BN-68/ Asfaltowe emulsje kationowe do izolacji przeciwwilgotnościowych 14. BN-74/ Urządzenia wodno-melioracyjne. Przepusty z rur betonowych i żelbetowych. Wymagania i badania przy odbiorze Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 207

219 D Oznakowanie poziome SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D OZNAKOWANIE POZIOME 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST), są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem oznakowania poziomego w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Szczegółowa Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą prowadzenia robót przy wykonaniu docelowego oznakowania poziomego jezdni materiałami grubowarstwowymi i obejmują: - wykonanie linii krawędziowych i segregacyjnych ciągłych, - wykonanie linii krawędziowych i segregacyjnych przerywanych, - wykonanie strzałek i innych symboli, Uwaga: linie krawędziowe naleŝy wykonać jako strukturalne akustyczne typu vibro-line o konfiguracji 10 cm linii i 10 cm oznakowania Określenia podstawowe Oznakowanie poziome- znaki drogowe poziome umieszczone na nawierzchni w postaci linii ciągłych lub przerywanych, pojedynczych lub podwójnych, strzałek, napisów, symboli oraz innych linii związanych z oznaczeniem określonych miejsc na tej nawierzchni. W zaleŝności od rodzaju i sposobu zastosowania znaki poziome mogą mieć znaczenie prowadzące, segregujące, informujące, ostrzegawcze, zakazujące lub nakazujące Znaki podłuŝne - linie równoległe do osi jezdni lub odchylone od niej pod niewielkim kątem występujące jako linie: - pojedyncze: przerywane lub ciągłe, segregacyjne lub krawędziowe, - podwójne: przerywane z ciągłymi, przerywane lub ciągłe Strzałki-znaki poziome na nawierzchni, występujące jako strzałki kierunkowe słuŝące do wskazania dozwolonego kierunku jazdy Znaki poprzeczne znaki słuŝące do oznaczenia miejsc wymagających zatrzymania pojazdów Znaki uzupełniające- znaki o róŝnych kształtach, wymiarach i przeznaczeniu, występujące w postaci symboli, powierzchni wyłączonych z ruchu Materiały do znakowania grubowarstwowego masy termoplastyczne stosowane na gorąco nakładane warstwą grubości od 3,0 mm do 5,0 mm Punktowe elementy odblaskowe urządzenia prowadzenia poziomego, o róŝnym kształcie, wielkości i wysokości oraz rodzaju i liczbie zastosowanych odbłyśników, które odbijają padające z boku oświetlenie w celu ostrzegania, prowadzenia i informowania uŝytkowników drogi. Punktowy element odblaskowy moŝe składać się z jednej lub kilku integralnie związanych ze sobą części, moŝe być przyklejony, zakotwiczony lub wbudowany w nawierzchnie drogi. Część odblaskowa moŝe być jedno lub dwukierunkowa. Element ten musi być typu stałego Kulki szklane - materiał w postaci przezroczystych, kulistych cząstek szklanych do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na oznakowanie wykonane w stanie ciekłym, w celu uzyskania widzialności oznakowania w nocy przez odbicie powrotne padającej wiązki światła pojazdu w kierunku kierowcy. Kulki szklane są takŝe składnikami materiałów grubowarstwowych Oznakowanie nowe oznakowanie, w którym zakończył się czas schnięcia i nie upłynęło 30 dni od wykonania oznakowania. Pomiary właściwości oznakowania naleŝy wykonać od 14 do 30 dnia po wykonaniu oznakowania. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 208

220 D Oznakowanie poziome PowyŜsze i pozostałe określenia są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D ,,Wymagania ogólne" 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania, oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, SST i poleceniami InŜyniera. 2. Materiały 2.1 Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D Wymagania ogólne pkt Dokument dopuszczający do stosowania materiałów Materiały stosowane przez Wykonawcę do poziomego oznakowania dróg powinny spełniać warunki postawione w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury (7). Producenci powinni oznakować wyroby znakiem budowlanym B, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury (8), co oznacza wystawienie deklaracji zgodności z aprobatą techniczną (np. dla mas temoplastycznych) lub znakiem CE, zgodnie z rozporządzenie Ministra Infrastruktury (12), co oznacza wystawienie deklaracji zgodności z normą zharmonizowaną (np. dla kulek szklanych (3 i 3a) i punktowych elementów odblaskowych (5 i 5a)). Aprobaty wystawione przed wejściem w Ŝycie rozporządzenia (15) nie mogą być zmieniane, lecz zachowują waŝność przez okres, na jaki zostały wydane. W tym przypadku do oznakowania wyrobu znakiem budowlanym B wystarcza deklaracja zgodności z aprobatą techniczną. 2.3 Badanie materiałów, których jakość budzi wątpliwość Wykonawca powinien przeprowadzić dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości jego lub InŜyniera, co do jakości, w celu stwierdzenia czy odpowiadają one wymaganiom określonym w punkcie 2. Badania te Wykonawca zleci IBDiM lub akredytowanemu laboratorium drogowemu. Badania powinny być wykonane zgodnie z PN-EN 1871:2003 (6) lub po Warunkami Technicznymi POD-97 (9) lub POD-2006 po ich wydaniu (10) 2.4 Oznakowanie opakowań Wykonawca powinien Ŝądać od producenta, aby oznakowanie opakowań materiałów do poziomego znakowania dróg było wykonane zgodnie z PN-O-79252, a ponadto, aby na kaŝdym opakowaniu był umieszczony trwały napis zawierający: - nazwę i adres producenta, - datę produkcji i termin przydatności do uŝycia - mase netto, - numer partii i datę produkcji, - informację Ŝe wyrób posiada aprobatę techniczną IBDiM i jej numer, - nazwę jednostki certyfikującej i numer certyfikatu, jeśli dotyczy (8), - znak budowlany B wg rozporządzenia Ministra Infrastruktury (8) i/lub znak CE wg rozporządzenia Ministra Infrastruktury, - informację o szkodliwości i klasie zagroŝenia poŝarowego, - ewentualne wskazówki dla uŝytkowników. 2.5 Przepisy określające wymagania dla materiałów Podstawowe wymagania dotyczące materiałów podano w punkcie 2.6, a szczegółowe wymagania określone w Warunkach technicznych POD-97 (9) lub POD-2006 po ich wydaniu (10). 2.6 Wymagania wobec materiałów do poziomego znakowania dróg Materiały do znakowania grubowarstwowego Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 209

221 D Oznakowanie poziome Oznakowania grubowarstwowe wykonać masami termoplastycznymi stosowanymi na gorąco i umoŝliwiającymi nakładanie ich warstwą grubości od 3,0 mm do 5,0 mm. Masy termoplastyczne powinny być substancjami jedno-, dwu- lub trójskładnikowymi, mieszanymi ze sobą w proporcjach ustalonych przez producenta i nakładanymi na nawierzchnię z uŝyciem odpowiedniego sprzętu. Masy te powinny tworzyć powłokę, której spójność zapewnia jedynie reakcja chemiczna. Właściwości fizyczne materiałów do znakowania grubowarstwowego i wykonanych z nich elementów prefabrykowanych określają aprobaty techniczne Kulki szklane Materiały w postaci kulek szklanych refleksyjnych do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na materiały do oznakowania powinny zapewnić widzialność w nocy poprzez odbicie powrotne w kierunku pojazdu wiązki światła wysyłanej przez reflektory pojazdu. Kulki szklane powinny charakteryzować się współczynnikiem załamania powyŝej 1,50, wykazywać odporność na wodę, kwas solny, chlorek wapniowy i siarczek sodowy oraz zawierać nie więcej niŝ 20% kulek z defektami w przypadku kulek o maksymalnej średnicy poniŝej 1mm oraz 30% w przypadku kulek o maksymalnej średnicy równej i większej niŝ 1mm. Krzywa uziarnienia powinna mieścić się w krzywych granicznych podanych w wymaganiach aprobaty technicznej wyrobu lub certyfikacie CE. Kulki szklane hydrofobizowane powinny ponadto wykazywać stopień hydrofobizacji, co najmniej 80%. Wymagania i metody badań kulek szklanych podano w PN-EN 1423:2000 (3,3a). Właściwości kulek szklanych określają odpowiednie aprobaty techniczne, lub certyfikaty CE Wymagania wobec materiałów ze względu na ochronę warunków pracy i środowiska. Materiały stosowane do znakowania nawierzchni nie powinny zawierać substancji zagraŝających zdrowiu ludzi i powodujących skaŝenie środowiska Przechowywanie i składowanie materiałów Materiały do znakowania grubowarstwowego nawierzchni powinny zachować stałość swoich właściwości chemicznych i fizykochemicznych przez okres, co najmniej 6 miesięcy składowania w warunkach określonych przez producenta. Materiały do poziomego znakowania dróg naleŝy przechowywać w magazynach odpowiadających zaleceniom producenta, zwłaszcza zabezpieczających je od napromieniowania słonecznego, opadów i w temperaturze poniŝej 40 o. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne 3.2. Sprzęt do wykonania oznakowania poziomego Wykonawca przystępujący do wykonania oznakowania poziomego, w zaleŝności od zakresu robót, powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu, zaakceptowanego przez InŜyniera: - szczotek mechanicznych (zaleca się stosowanie szczotek wyposaŝonych w urządzenia odpylające) oraz szczotek ręcznych, - frezarek, - spręŝarek, - malowarek, - układarek mas termoplastycznych, - sprzętu do badan, określonego wg ST. Wykonawca powinien zapewnić odpowiednią jakość, ilość i wydajność malowarek lub układarek proporcjonalną do wielkości i czasu wykonania całego zakresu robót. 4. TRANSPORT Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 210

222 D Oznakowanie poziome 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Przewóz materiałów do poziomego znakowania dróg Materiały do poziomego znakowania dróg naleŝy przewozić w pojemnikach zapewniających szczelność, bezpieczny transport i zachowanie wymaganych właściwości materiałów. Pojemniki powinny być oznakowane zgodnie z normą PN-O [8]. W przypadku materiałów niebezpiecznych opakowania powinny być oznakowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia (13). Materiały do znakowania poziomego naleŝy przewozić krytymi środkami transportowymi, chroniąc opakowania przed uszkodzeniem mechanicznym, zgodnie z PN-C [7] oraz zgodnie z prawem przewozowym. Masy termoplastyczne naleŝy transportować zgodnie z postanowieniami umowy międzynarodowej [14] dla transportu drogowego materiałów palnych, klasy 3, oraz szczegółowymi zaleceniami zawartymi w karcie charakterystyki wyrobu sporządzonej przez producenta. Wyroby, wyŝej wymienione, nie posiadające karty charakterystyki nie powinny być dopuszczone do transportu. Pozostałe materiały do oznakowania poziomego naleŝy przewozić krytymi środkami transportowymi, chroniąc opakowania przed uszkodzeniem mechanicznym, zgodnie z PN-C [1] oraz zgodnie z prawem przewozowym. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne warunki wykonania robót podano w ST D "Wymagania ogólne". Nowe i odnowione nawierzchnie dróg przed otwarciem do ruchu muszą być oznakowane zgodnie z dokumentacją projektową Warunki atmosferyczne W czasie wykonywania oznakowania temperatura nawierzchni i powietrz powinna wynosić co najmniej 5 C, a wilgotność względna powietrza powinna być zgodna z zaleceniami producenta lub wynosić co najwyŝej 85% Przygotowanie podłoŝa do wykonania znakowania Przed wykonaniem znakowania poziomego naleŝy oczyścić powierzchnię nawierzchni malowanej z pyłu, kurzu, piasku, smarów, olejów i innych zanieczyszczeń, przy uŝyciu sprzętu wymienionego w ST i zaakceptowanego przez InŜyniera. Powierzchnia nawierzchni przygotowana do wykonania oznakowania poziomego musi być czysta i sucha. Do wykonania oznakowania moŝna przystąpić po 30 dniach od wykonania warstwy ścieralnej Przedznakowanie W celu dokładnego wykonania poziomego oznakowania drogi, moŝna wykonać przedznakowanie, stosując się do ustaleń zawartych w dokumentacji projektowej, w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury [7], ST i wskazaniach InŜyniera. Do wykonania przedznakowania moŝna stosować nietrwała farbę, np. farbę silnie rozcieńczoną rozpuszczalnikiem. Zaleca się wykonanie przedznakowania w postaci cienkich linii lub kropek. Początek i koniec znakowania naleŝy zaznaczyć mała kreską poprzeczną. Trasowanie naleŝy bezwzględnie zgłosić do odbioru przez Inspektora Nadzoru Wykonanie oznakowania drogi Dostarczenie materiałów i spełnienie zaleceń producenta materiałów Materiały do oznakowania drogi, spełniające wymagania podane w punkcie 2, powinny być dostarczone w oryginalnych opakowaniach handlowych i stosowane zgodnie z zaleceniami ST, producenta oraz wymaganiami znajdującymi się w aprobacie technicznej Wykonanie znakowania drogi materiałami grubowarstwowymi Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 211

223 D Oznakowanie poziome Wykonanie znakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne z poniŝszymi wskazaniami. Materiał znakujący naleŝy nakładać równomierną warstwą o grubości (lub w ilości) 3,0 mm z tolerancją ±20% zachowując wymiary i ostrość krawędzi. Grubość nanoszonej warstwy zaleca się kontrolować przy pomocy grzebienia pomiarowego na płytce metalowej, podkładanej na drodze malowarki. Ilość materiału zuŝyta w czasie prac, określona przez średnie zuŝycie na metr kwadratowy, nie moŝe się róŝnić od ilości ustalonej, więcej niŝ o 20%. W przypadku mas termoplastycznych wszystkie większe prace (linie krawędziowe, segregacyjne na długich odcinkach dróg) powinny być wykonywane przy uŝyciu urządzeń samojezdnych z automatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi z ew. materiałem uszorstniającym. W przypadku mniejszych prac, wielkość, wydajność i jakość sprzętu naleŝy dostosować do ich zakresu i rozmiaru. Decyzję dotyczącą rodzaju sprzętu i sposobu wykonania znakowania podejmuje InŜynier na wniosek Wykonawcy. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D "Wymagania ogólne" pkt Badanie przygotowania podłoŝa i przedznakowania Powierzchnia jezdni przed wykonaniem znakowania poziomego musi być całkowicie czysta i sucha. Przedznakowanie powinno być wykonane zgodnie z wymaganiami punktu Badania wykonania oznakowania poziomego Wymagania wobec oznakowania poziomego Zasady Wymagania sprecyzowano przede wszystkim w celu określenia właściwości oznakowania dróg w czasie ich uŝytkowania. Wymagania określa się kilkoma parametrami reprezentującymi róŝne aspekty właściwości oznakowania dróg według PN-EN 1436:2000 [4] i PN-EN 1436:2000/A1:2005 [4a]. Badania wstępne, dla których określono pierwsze wymaganie, są wykonane w celu kontroli przed odbiorem. Powinny być wykonane w terminie od 15 do 30 dnia po wykonaniu. Kolejne badania kontrolne naleŝy wykonywać po okresie, od 3 do 6 miesięcy po wykonaniu i przed upływem 1 roku oraz po 2 dla materiałów o trwałości dłuŝej niŝ 1 rok Widzialność w dzień Widzialność oznakowania w dzień jest określona współczynnikiem luminancji β i barwą oznakowania wyraŝoną współrzędnymi chromatyczności. Wartość współczynnika β powinna wynosić dla oznakowania nowego barwy białej w terminie od 14 do 30 dnia po wykonaniu, na nawierzchni asfaltowej, co najmniej 0,40, klasa B3. Wartość współczynnika β powinna wynosić po 30 dniu od wykonania dla całego okresu uŝytkowania oznakowania barwy białej,na nawierzchni asfaltowej, co najmniej 0,30, klasa B2. Barwa oznakowania powinna być określona wg PN-EN 1436:2000[4] przez współrzędne chromatyczności x i y, które dla suchego oznakowania powinny leŝeć w obszarze zdefiniowanym przez cztery punkty naroŝne podane w tablicy 1. Tablica 1. Punkty naroŝne obszarów chromatyczności oznakowań dróg Punkt naroŝny nr Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 212

224 D Oznakowanie poziome Oznakowanie białe x 0,355 0,305 0,285 0,335 y 0,355 0,305 0,325 0,375 Pomiar współczynnika luminancji β moŝe być zastąpiony pomiarem współczynnika luminancji w świetle rozproszonym Qd, wg PN-EN 1436:2000 [4] lub wg POD-97 [9] i POD-2006 (po wydaniu) [10]. Do określenia odbicia światła dziennego lub odbicia oświetlenia drogi od oznakowania stosuje się współczynnik luminancji w świetle rozproszonym Qd. Wartość współczynnika Qd dla oznakowania nowego barwy białej w ciągu dni po wykonaniu powinna wynosić dla oznakowania świeŝego, co najmniej 160 mcd m -2 lx -1 (nawierzchnie asfaltowe), klasa Q3. Wartość współczynnika Qd powinna wynosić dla oznakowania eksploatowanego barwy białej po 30 dniu od wykonania i w ciągu całego okresu gwarancyjnego, co najmniej 120 mcd m -2 lx -1 (nawierzchnie asfaltowe), klasa Q Widzialność w nocy Za miarę widzialności w nocy przyjęto powierzchniowy współczynnik odblasku R L, określany wg PN-EN 1436:2000 [4] z uwzględnieniem podziału na klasy PN-EN 1436:2000/A1:2005 [4a]. Wartość współczynnika R L powinna wynosić dla oznakowania nowego barwy białej (w stanie suchym) wciągu dni po wykonaniu, na pozostałych drogach, co najmniej 200 mcd m -2 lx -1, klasa R4. Wartość współczynnika R L powinna wynosić dla oznakowania barwy białej eksploatowanego w ciągu od 2 do 6 miesięcy po wykonaniu na pozostałych drogach, co najmniej 150 mcd m -2 lx -1, klasa R3. Wartość współczynnika R L powinna wynosić dla oznakowania barwy białej eksploatowanego od 7 miesiąca po wykonaniu, na pozostałych drogach, co najmniej 100 mcd m -2 lx -1, klasa R2. Wartość współczynnika R L powinna wynosić dla oznakowania profilowanego, nowego (w stanie wilgotnym) i eksploatowanego w okresie gwarancji wg PN-EN 1436:2000 [4] zmierzona od 14 do 30 dni po wykonaniu, barwy: - białej, co najmniej 50 mcd m -2 lx -1, klasa RW3, - w okresie eksploatacji co najmniej 35 mcd m -2 lx -1, klasa RW2. PowyŜsze wymaganie dotyczy jedynie oznakowań profilowanych, takich jak oznakowanie strukturalne wykonane masami termoplastycznymi w postaci np. virboline itp. Wykonywanie pomiarów na oznakowaniu ciągłym z naniesionymi wygarbieniami moŝe być wykonywane tylko metodą dynamiczną. Pomiar aparatem ręcznym jest albo niemoŝliwy albo obciąŝony duŝym błędem. Wykonywanie pomiarów odblaskowości na pozostałych typach oznakowania strukturalnego, z uwagi na jego niecałkowite i niejednorodne pokrycie powierzchni oznakowania, jest obarczone większym błędem niŝ na oznakowaniach pełnych. Dlatego podczas odbioru czy kontroli, naleŝy przyjąć jako dopuszczalne wartości współczynnika odblasku o 20% niŝsze od przyjętych w ST Szorstkość oznakowania Miara szorstkości oznakowania jest wartość wskaźnika szorstkości SRT (Skid Resistance Tester) mierzona wahadłem angielskim, wg PN-EN 1436:2000 [4] lub POD-97 [9] i POD-2006 (po wydaniu) [10].Wartość SRT symuluje warunki, w których pojazd wyposaŝony w typowe opony hamuje z blokadą kół przy prędkości 50 km/h na mokrej nawierzchni. Wymaga się, aby wartość wskaźnika szorstkości SRT wynosiła na oznakowaniu w ciągu całego okresu uŝytkowania, co najmniej 45 jednostek SRT (klasa S1) Szorstkość oznakowania, na którym nie zastosowano kruszywa przeciwpoślizgowego, zazwyczaj wzrasta w okresie eksploatacji oznakowania, dlatego nie naleŝy wymagać wyŝszej jego wartości na starcie, a niŝszej w okresie gwarancji. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 213

225 D Oznakowanie poziome Wykonanie pomiarów wskaźnika szorstkości SRT dotyczy oznakowań jednolitych, płaskich wykonanych masami termoplastycznymi. Pomiar na oznakowaniu strukturalnym jest, jeśli moŝliwy, to nie miarodajny. W przypadku oznakowania z wygarbieniami i punktowymi elementami odblaskowymi pomiar nie jest moŝliwy. UWAGA: Wskaźnik szorstkości SRT w normach powierzchniowych został nazwany PTV (Polishing Test Value) za PN-EN :2004(U) [6a]. Metoda pomiaru i sprzęt do jego wykonania są identyczne z przyjętymi w PN-EN 1436:2000 [4] dla oznakowań poziomych Czas schnięcia oznakowania ( względnie czas do przejezdności oznakowania) Za czas schnięcia oznakowania przyjmuje się czas upływający między wykonaniem oznakowania a jego oddaniem do ruchu. Czas schnięcia oznakowania nie powinien przekraczać czasu gwarantowanego przez producenta, z tym Ŝe nie moŝe przekraczać 2 godzin w przypadku wymalowań nocnych i 1 godziny w przypadku wymalowań dziennych. Metoda oznaczenia czasu schnięcia znajduje się w POD-97 [9] lub POD-2006 (po wydaniu) [10] Grubość znakowania Grubość oznakowania, tj. podwyŝszenie ponad górną powierzchnię nawierzchni, powinna wynosić dla: a) oznakowania grubowarstwowego od 3,0 mm do 5,00 mm b) punktowych elementów odblaskowych umieszczanych na części jezdnej drogi, co najwyŝej 15mm, a w uzasadnionych przypadkach ustalonych w dokumentacji projektowej, co najwyŝej 25mm. Kontrola grubości oznakowania jest wykonywana za pomocą aparatury lub poprzez ocenę wizualną Badania wykonania znakowania poziomego z materiału grubowarstwowego Wykonawca wykonując znakowanie poziome z materiału grubowarstwowego przeprowadza przed rozpoczęciem kaŝdej pracy oraz w czasie jej wykonywania, co najmniej raz dziennie, lub zgodnie z ustaleniami SST, następujące badania: a) przed rozpoczęciem pracy: sprawdzenie oznakowania opakowań, wizualną ocenę stanu materiału, w zakresie jego jednorodności i widocznych wad, pomiar wilgotności względnej powietrza, pomiar temperatury powietrza i nawierzchni, badanie lepkości farby wg POD-97 [9] lub POD-2006 (po wydaniu) [10], b) w czasie wykonywania pracy: pomiar grubości warstwy oznakowania, pomiar czasu schnięcia, wg POD-97 [9] lub POD-2006 (po wydaniu) [10], wizualną ocenę równomierności rozłoŝenia kulek szklanych podczas objazdu w nocy, pomiar poziomych wymiarów oznakowania, na zgodność z dokumentacją projektową i załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury [7], wizualną ocenę równomierności skropienia (rozłoŝenia materiału) na całej szerokości linii, oznaczenia czasu przejezdności wg PN POD-97 [9] lub POD-2006 (po wydaniu) [10]. Protokół z przeprowadzonych badań wraz z jedną próbką, jednoznacznie oznakowaną, na blasze (300 x 250 x 1,5 mm) Wykonawca powinien przechować do czasu upływu okresu gwarancji. Do odbioru i w przypadku wątpliwości dotyczących wykonania oznakowania poziomego, InŜynier moŝe zlecić wykonanie badań: widzialności w dzień, widzialności w nocy, szorstkości, odpowiadających wymaganiom podanym w punkcie i wykonanych według metod określonych w Warunkach technicznych POD-97 [9] lub POD-2006 (po wydaniu) [10]. JeŜeli wyniki tych badań wykaŝą wadliwość wykonanego oznakowania to koszt badań ponosi Wykonawca, w przypadku przeciwnym - Zamawiający. Badania powinien zlecać Zamawiający do niezaleŝnego laboratorium badawczego, co gwarantuje większa wiarygodność wyników. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 214

226 D Oznakowanie poziome W przypadku wykonywania pomiarów współczynnika odblaskowości i współczynnika luminancji aparatami ręcznymi częstotliwość pomiarów naleŝy dostosować do długości badanego odcinka, zgodnie z tablicą 2. W kaŝdym z mierzonych punktów naleŝy wykonać po 3 odczyty współczynnika odblasku i po 3 odczyty współczynników luminancji w odległości jeden od drugiego minimum 1 m. Tablica 2. Częstotliwość pomiarów współczynników odblaskowości i luminancji aparatami ręcznymi. Lp. Długość odcinka, km Częstotliwość pomiarów, co najmniej Minimalna ilość pomiarów 2 7 km co 1 km 10 Wartość wskaźnika szorstkości zaleca się oznaczyć w 2-4 punktach oznakowania odcinka Zbiorcze zestawienie wymagań dla materiałów i oznakowań W tablicy 3 podano zbiorcze zestawienie dla materiałów. W tablicy 4 podano zbiorcze zestawienie dla oznakowań na drodze klasy GP i drogach klas niŝszych. Tablica 3. Zbiorcze zestawienie wymagań dla materiałów Lp. Rodzaj wymagania Jednostka Wymagania 1 Właściwości kulek szklanych - współczynnik załamania światła - zawartość kulek z defektami - % (m/m) 1, Okres stałości właściwości materiałów do znakowania przy składowaniu miesiące 6 Tablica 4. Zbiorcze zestawienie dla oznakowań na drogach klasy GP i drogach klas niŝszych Lp. Rodzaj wymagania Jednostka Wymagania Klasa Współczynnik odblasku R L dla oznakowania nowego barwy białej (w ciągu dni po wykonaniu) w stanie suchym mcd m -2 lx R4 Współczynnik odblasku R L dla oznakowania suchego barwy białej w okresie od 1 do 6 mcd m -2 lx R3 miesięcy po wykonaniu Współczynnik odblasku R L dla oznakowania suchego barwy białej w okresie od 7 mcd m -2 lx R2 miesiąca po wykonaniu Współczynnik odblasku R L dla grubowarstwowego strukturalnego oznakowania wilgotnego barwy białej od RW3 do 30 dnia po wykonaniu Współczynnik odblasku R L dla grubowarstwowego strukturalnego oznakowania wilgotnego barwy białej po 30 mcd m -2 lx RW2 dniu po wykonaniu Współczynnik luminancji β dla oznakowania nowego barwy białej (od 14 do 30 dnia po - 0,40 B3B2 wykonaniu)na nawierzchni asfaltowej Współczynnik luminancji β dla oznakowania eksploatowanego barwy białej (po 30 dniu - 0,30 B2 od wykonania) Współczynnik luminancji w świetle rozproszonym Qd (alternatywnie do β) dla mcd m-2 lx Q3 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 215

227 D Oznakowanie poziome 9 oznakowania nowego barwy białej w ciągu od 14 do 30 dnia po wykonaniu (na nawierzchni asfaltowej) Współczynnik luminancji w świetle rozproszonym Qd (alternatywnie do β) dla oznakowania eksploatowanego barwy białej w ciągu całego okresu gwarancji po 30 dniu od wykonania (na nawierzchni asfaltowej) 10 Szorstkość oznakowania eksploatowanego 12 Czas schnięcia materiału na nawierzchni - w dzień - w nocy mcd m -2 lx Q2 wskaźnik SRT 6.4. Tolerancje wymiarów oznakowania Tolerancje nowo wykonanego oznakowania Tolerancje nowo wykonanego oznakowania poziomego, zgodnego z dokumentacją projektową i załącznikiem nr 2 do rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia r [7], powinny odpowiadać następującym warunkom: szerokość linii moŝe róŝnić się od wymaganej o ± 5 mm, długość linii moŝe być mniejsza od wymaganej co najwyŝej o 50 mm lub większa co najwyŝej o 150 mm, dla linii przerywanych, długość cyklu składającego się z linii i przerwy nie moŝe odbiegać od średniej liczonej z 10 kolejnych cykli o więcej niŝ ± 50 mm długości wymaganej, dla strzałek, liter i cyfr rozstaw punktów naroŝnikowych nie moŝe mieć większej odchyłki od wymaganego wzoru niŝ ± 50 mm dla wymiaru długości i ± 20 mm dla wymiaru szerokości. 7. OBMIAR ROBÓT h h Ogólne zasady obmiaru Ogólne zasady obmiaru podano w ST D "Wymagania ogólne". 7.2 Jednostka obmiaru Jednostką obmiarową oznakowania poziomego jest 1 m 2 ( metr kwadratowy) powierzchni naniesionych oznakowań oraz szt. umieszczonych punktów elementów odblaskowych. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót. Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania, z zachowaniem tolerancji wg pkt 6, dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu, w zaleŝności od przyjętego sposobu wykonania robót, moŝe być dokonany po: - oczyszczeniu powierzchni nawierzchni, - przedznakowaniu Odbiór ostateczny Odbioru ostatecznego naleŝy dokonać po całkowitym zakończeniu robót, na podstawie wyników pomiarów i badań jakościowych określonych w punktach od 2 do Odbiór pogwarancyjny 1 2 S1 - - Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 216

228 D Oznakowanie poziome Odbioru pogwarancyjnego naleŝy dokonać po upływie okresu gwarancyjnego, ustalonego w ST. Sprawdzeniu podlegają cechy oznakowania określone w niniejszej ST na podstawie badań wykonanych przed upływem okresu gwarancyjnego. Wykonawca udzieli gwarancji na wykonane trwałe oznakowanie poziome trasy dla oznakowania grubowarstwowego i znakowania punktowymi elementami odblaskowymi na okres zgodny z zapisami umowy. W ciągu okresu gwarancyjnego, znakowanie winno zachować parametry wymienione w punkcie PODSTAWA PŁATNOŚCI Ogólne wymagania dotyczące płatności podano w SST D "Wymagania ogólne". Płatność za m 2 powierzchni oznakowania materiałami grubowarstwowymi oraz za szt. punktowego znakowania elementami odblaskowymi naleŝy przyjmować zgodnie z obmiarem, oceną jakości wykonania robót na i jakości uŝytych materiałów na podstawie wyników pomiarów i badań. Zgodnie z Dokumentacją Projektową naleŝy wykonać oznakowanie poziome jezdni materiałami do oznakowania grubowarstwowego (masy termoplastyczne): - linie krawędziowe i segregacyjne ciągłe, - linie krawędziowe i segregacyjne przerywane, - strzałki i inne symbole, Cena wykonania robót obejmuje: - prace pomiarowe, roboty przygotowawcze i oznakowanie robót, - zakup, przygotowanie i dostarczenie materiałów wraz z rozładunkim, - oczyszczenie podłoŝa (nawierzchni), - przedznakowanie, - naniesienie powłoki znaków na nawierzchnie drogi o kształtach i wymiarach zgodnych z dokumentacją projektową i załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury, - ochrona znaków przed zniszczeniem przez pojazdy w czasie prowadzenia robót, - przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. Przepisy związane Normy 1. PN-89/C Wyroby lakierowe. Pakowanie, przechowywanie i transport. 2. PN-85/O Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe. 3. PN-EN Materiały do poziomego oznakowania dróg. 1423:2001/A1:2005 Materiały do posypywania. Kulki szklane, kruszywo przeciwpoślizgowe i ich mieszaniny. 3a. PN-EN (Zmiana A1) 1423:2001/A1:2005 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Materiały do posypywania. Kulki szklane, kruszywo przeciwpoślizgowe i ich mieszaniny. 4. PN-EN 1436:2000 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Wymagania dotyczące poziomego oznakowania dróg. 4a. PN-EN (Zmiana A1) Materiały do poziomego oznakowania dróg. 1436:2000/A1:2005 Wymagania dotyczące poziomego oznakowania dróg. 5. PN-EN :2000 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Punktowe elementy odblaskowe Część 1: Wymagania dotyczące charakterystyki nowego elementu. 5a. PN-EN (Zmiana A1) Materiały do poziomego oznakowania dróg :2000/A1:2005 Punktowe elementy odblaskowe Część 1: Wymagania dotyczące charakterystyki nowego elementu. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 217

229 D Oznakowanie poziome 5b. PN-EN :2000 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Punktowe elementy odblaskowe Część 2: Badania terenowe 6. PN-EN 1871:2003 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Właściwości fizyczne. 6a PN-EN Drogi samochodowe i lotniskowe Metody badań Część 4: :2004(U) Metoda pomiaru oporów poślizgu/poślizgnięcia napowierzchni: próba wahadła Przepisy związane i inne dokumenty 7. Załącznik nr 2 do rozporządzenie Ministrów Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. Szczegółowe warunki technicznych dla znaków drogowych poziomych i warunki ich umieszczania na drogach (Dz. U. nr 220, poz. 2181) 8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. nr 198, poz. 2041) 9. Warunki techniczne. Poziome znakowanie dróg. POD-97. Seria I - Informacje, Instrukcje. Zeszyt nr 55. IBDiM, Warszawa, Warunki techniczne. Poziome znakowanie dróg. POD Seria I - Informacje, Instrukcje. IBDiM, Warszawa, w opracowaniu. 11. Prawo przewozowe (Dz.U. nr 53 z 1984r., poz.272 z późniejszymi zmianami) 12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE (Dz.U. nr 195, poz.2011) 13. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. nr 73, poz. 1679) 14. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych (RID/ADR) 15. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych uprawnionych do ich wydania (Dz.U. nr 249, poz. 2497) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 218

230 D Oznakowanie pionowe SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D OZNAKOWANIE PIONOWE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST), są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z oznakowaniem pionowym w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą prowadzenia robót przy wykonaniu oznakowania pionowego trasy i obejmują: - montaż słupków do znaków drogowych z rur stalowych średnicy 70 mm, - przymocowanie tarczy znaków drogowych średnich z folią 1 i 2 generacji, 1.4. Określenia podstawowe Znak pionowy - znak wykonany w postaci tarczy lub tablicy z napisami albo symbolami, zwykle umieszczony na konstrukcji wspornej. Tarcza znaku - element konstrukcyjny, na powierzchni którego umieszczona jest treść znaku Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z definicjami podanymi w odpowiednich polskich normach i w ST D Wymagania ogólne Ogólne wymagania dotyczące robót. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z dokumentacją projektową, ST i poleceniami Inspektora Nadzoru. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne. Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonania robót, za prawidłowe oznakowanie robót oraz bezpieczeństwo ruchu na drodze w trakcie prowadzenia robót. Warunkiem prowadzenia robót jest posiadanie przez Wykonawcę, uzgodnionego i zatwierdzonego przez właściwy organ zarządzający ruchem, projektu oznakowania i organizacji ruchu na czas robót. 2. MATERIAŁY 2.1. Wymagania ogólne Wymagania ogólne dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D Wymagania ogólne Świadectwo dopuszczenia do stosowania Każdy materiał do wykonania pionowego znaku drogowego na który nie ma polskiej normy (PN lub BN) musi posiadać dokument wydany przez Instytut Badawczy Dróg i Mostów pt. Świadectwo dopuszczenia do stosowania w budownictwie drogowym i mostowym lub Tymczasowe świadectwo dopuszczenia do stosowania. Znaki drogowe pionowe podlegają obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa B lub posiadają certyfikat CE. Inspektor Nadzoru nie dopuści do wbudowania znaków drogowych pionowych nie posiadających znaku bezpieczeństwa B lub nie posiadających certyfikatu CE. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 220

231 D Oznakowanie pionowe 2.3. Materiały stosowane do fundamentów znaków. Fundamenty dla zamocowania konstrukcji wsporczych znaków, mogą być wykonane jako: prefabrykaty betonowe, z betonu wykonanego na mokro, Klasa betonu powinna być nie mniejsza niż B-15. Skład betonu oraz materiały użyte do jego zestawienia powinny spełniać wymagania normy PN - 88/B Beton zwykły Tarcza znaku Trwałość materiałów na wpływy zewnętrzne. Materiały użyte na lico i tarczę znaku oraz połączenie lica znaku z tarczą, a także sposób wykończenia znaku, muszą wykazywać pełną odporność na działania światła, zmiany temperatury, wpływy atmosferyczne i występujące w normalnych warunkach oddziaływania chemiczne - przez cały czas trwałości znaku, określony przez wytwórcę lub dostawcę Warunki gwarancyjne producenta lub dostawcy znaku. Producent lub dostawca znaku zobowiązany jest przy dostawie określić trwałość znaku, warunki gwarancyjne dla znaku oraz udostępnić na życzenie odbiorcy: instrukcję montażu znaku, instrukcję utrzymania znaku, dane szczegółowe o ewentualnych ograniczeniach w stosowaniu znaku Materiały do wykonania tarczy znaku. Do wykonania tarczy znaku drogowego należy zastosować blachę stalową Tarcza znaku z blachy stalowej. Tarcza znaku z blachy stalowej grubości co najmniej 1,5 mm powinna być zabezpieczona przed korozją obustronnie cynkowaniem ogniowym lub elektrolitycznym. Dopuszcza się stosowanie innych sposobów zabezpieczenia stalowych tarcz znaków przed korozją, np. przez metalizowanie lub pokrywanie tworzywami syntetycznymi pod warunkiem uzyskania świadectwa dopuszczenia dla danej technologii. Nie dopuszcza się stosowania stalowych tarcz znaków, zabezpieczonych przed korozją jedynie farbami antykorozyjnymi. Krawędzie tarczy powinny być zabezpieczone przed korozją farbami ochronnymi o odpowiedniej trwałości, nie mniejszej niż przewidywany okres użytkowania znaku. Wytrzymałość dla tarczy znaku z blachy stalowej nie powinna być mniejsza niż 310 MPa Warunki wykonania tarczy znaku. Tarcza znaku musi być równa i gładka - bez odkształceń płaszczyzny znaku, w tym pofałdowań, wgięć, lokalnych wgnieceń lub nierówności itp. Odchylenie płaszczyzny tarczy znaku (zwichrowanie, pofałdowanie itp.) nie może wynosić więcej niż 1,5% największego wymiaru znaku. Krawędzie tarczy znaku muszą być równe i nieostre. Zniekształcenia krawędzi tarczy znaku, pozostałe po tłoczeniu lub innych procesach technologicznych, któremu tarcza ta (w znakach drogowych składanych - segmenty tarczy) była poddana, muszą być usunięte. Krawędzie tarczy znaku muszą być podwójnie zaginane. Wysokość zamocowania znaków 2m licząc od jego dolnej krawędzi (w przypadku dwóch lub trzech znaków lub znaku z tabliczką licząc od dolnej krawędzi znaku najniżej zamocowanego lub tabliczki). W przypadku umieszczenia znaku na chodniku 2,2m 2.5. Znaki odblaskowe Wymagania dotyczące powierzchni odblaskowej. Znaki drogowe odblaskowe wykonuje się przez oklejenie powierzchni znaku materiałem odblaskowym. Dla wszystkich znaków należy zastosować folię odblaskową typu 2 zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych. Wielkość znaków średnie zgodnie z w/w Rozporządzeniem. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 221

232 D Oznakowanie pionowe Wymagania dotyczące barwy i odblaskowości znaków przedstawione są w Szczegółowych warunkach technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach z 2003r w tablicach 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7. Oświetlenie: Wzorcowe źródło światła D65 (geometria pomiaru 45/0 o ) Wymagania jakościowe znaku odblaskowego. Folie odblaskowe użyte do wykonania lica tablicy powinny wykazywać pełne związanie z tarczą przez cały okres deklarowanej trwałości znaku. Niedopuszczalne są lokalne niedoklejenia, odklejania, złuszczenia lub odstawanie folii na krawędziach tarczy tablicy oraz na jego powierzchni. Sposób połączenia folii z powierzchnią tarczy tablicy powinien uniemożliwiać jej odklejenie od tarczy bez jej zniszczenia. Powierzchnia lica tablicy powinna być równa i gładka, nie mogą na niej występować lokalne nierówności i pofałdowania. Połączenie folii odblaskowej z tarczą tablicy nie może wykazywać żadnych odklejeń i rozwarstwień między licem i tarczą tablicy. Niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek ognisk korozji, zarówno na powierzchni jak i na obrzeżach tarczy tablicy. Niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek zarysowań powierzchni znaku. Niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek rys, sięgających przez warstwę folii do powierzchni tarczy tablicy. Na tablicach znajdujących się w okresie gwarancji żadna korozja tarczy znaku nie powinna występować. Wymagana jest taka wytrzymałość połączenia folii odblaskowej z tarczą znaku, by po zgięciu tarczy o 90 o przy promieniu łuku zgięcia 10 mm w żadnym miejscu nie uległo ono zniszczeniu. Niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek zarysowań powierzchni znaku Tylna strona znaków odblaskowych. Tylna strona tarczy znaków odblaskowych musi być zabezpieczona matową farbą nieodblaskową barwy ciemno-szarej (szarej neutralnej). Grubość powłoki farby nie może być mniejsza od 20 µm. Gdy tarcza znaku wykonana jest ze stali cynkowanej ogniowo i cynkowanie to jest wykonywane po ukształtowaniu tarczy - jej krawędzie mogą pozostać nie zabezpieczone farbą ochronną. Każdy znak musi posiadać informacje dotyczącą daty produkcji i producenta Materiały do montażu znaków. Wszystkie ocynkowane łączniki metalowe przewidywane do mocowania między sobą elementów konstrukcji wsporczych znaków jak śruby, listwy, wkręty, nakrętki itp. powinny być czyste, gładkie, bez pęknięć, naderwań, rozwarstwień i wypukłych karbów. Dostawa może być dostarczona w pudełkach tekturowych, pojemnikach blaszanych lub paletach, w zależności od wielkości wyrobów Przechowywanie i składowanie materiałów. Wykonawca powinien zapewnić wszystkim materiałom warunki przechowywania i składowania zapewniające zachowanie ich jakości i przydatności do robót oraz zgodność z wymaganiami niniejszej ST. 3. SPRZĘT Wymagania ogólne dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne. Jakikolwiek sprzęt, maszyny i urządzenia nie gwarantujące zachowania wymagań jakościowych robót zostaną przez Inspektora Nadzoru zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robót. Przy wykonywaniu demontażu i montażu oznakowania pionowego, przewozie, załadunku i wyładunku materiałów można stosować: koparki kołowe np. 0,15 m3, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 222

233 D Oznakowanie pionowe koparki gąsienicowe np. 0,25 m3, koparki samochodowe o udźwigu do 4t, wiertnice do wykonywania dołów pod słupki w gruncie zwięzłym, betoniarki przewoźne do wykonywania fundamentów betonowych, sprzęt spawalniczy, Sprzęt musi być zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru. 4. TRANSPORT Wymagania ogólne dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne. Transport znaków, konstrukcji wsporczych, i osprzętu powinien odbywać się w sposób uniemożliwiający ich przesuwanie się w czasie transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Roboty przygotowawcze Przed przystąpieniem do robót należy: wyznaczyć lokalizację znaku tj. jego pikietażu oraz odległość od krawędzi jezdni, krawędzi pobocza bitumicznego, Punkty stabilizujące miejsca ustawienia znaku należy zabezpieczyć w taki sposób, aby w czasie trwania i odbioru robót istniała możliwość odtworzenia lokalizacji znaków. Znak istniejący można zdemontować po ustawieniu nowego znaku. Zdemontowane znaki należy przewieźć do właściwej jednostki terenowej Zamawiającego. 6. KONTROLA JAKOŚCI Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przedstawić Inspektorowi Nadzoru konieczne atesty i świadectwa dopuszczenia materiałów w celu akceptacji. W czasie wykonywania robót należy zbadać: zgodność wykonywania znaków pionowych z dokumentacją techniczną i warunkami kontraktu, zachowanie dopuszczalnych odchyłek, prawidłowość wykonania wykopów pod konstrukcje wsporcze, poprawność wykonania fundamentów pod słupki, prawidłowość ustawienia słupków i konstrukcji wsporczych. poprawne funkcjonowanie znaków aktywnych 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest 1 szt. (sztuka) zdemontowanego i nowo zamontowanego znaku pionowego. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne. W przypadku stwierdzenie usterek Inspektor Nadzoru ustali zakres robót poprawkowych do wykonania, a Wykonawca wykona je na koszt własny w ustalonym terminie. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 223

234 D Oznakowanie pionowe Ogólne wymagania dotyczące płatności podano w ST D-M Wymagania ogólne. Zgodnie z Dokumentacją Projektową należy wykonać: - montaż słupków do znaków drogowych z rur stalowych średnicy 70 mm, - przymocowanie tarczy znaków drogowych do słupków, - montaż tablic kierujących U-6a, - przymocowanie tablic do konstrukcji wsporczych Cena wykonania robót obejmuje: - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - roboty przygotowawcze, - zakup i transport znaków, słupków i konstrukcji wraz z rozładunkiem, - wykonanie fundamentów, - ustawienie słupków i konstrukcji wsporczych, - zamocowanie tarcz znaków drogowych, - montaż znaków aktywnych, - uporządkowanie miejsca robót, - przeprowadzenie pomiarów i badań 10. Przepisy związane. 1. Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002r w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170 z dnia 12 października 2002r), 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów świetlnych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. nr 220 z 2003 roku poz. 2181), 3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz.U. nr 177 poz. 1729), 4. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym (Dz.U. nr 108 poz.908 z 2005 r jednolity tekst) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 224

235 D Słupki prowadzące SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D SŁUPKI PROWADZĄCE 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z ustawianiem słupków prowadzących typu U-la i U-1b w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) stanowi obowiązującą podstawę jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej części specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z ustawianiem wzdłuż drogi słupków prowadzących typu U-la i U-1b Określenia podstawowe Słupek prowadzący U-la - urządzenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, służące do optycznego prowadzenia ruchu, mające na celu ułatwienie kierującym, szczególnie w porze nocnej i w trudnych warunkach atmosferycznych, orientacji co do szerokości drogi, jej przebiegu w planie oraz na łukach poziomych. Słupek prowadzący U-1b - urządzenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, służące do optycznego prowadzenia ruchu, o podobnej funkcji jak słupek U-la, umieszczane na barierze ochronnej i trwale z nią połączone Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 225

236 D Słupki prowadzące Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w D Wymagania ogólne Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w D Wymagania ogólne" 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania. podano w D Wymagania ogólne" 2.2. Ogólne wymagania dotyczące słupków prowadzących Słupek prowadzący, w przekroju poprzecznym, powinien mieć kształt trapezu. Dopuszcza się również stosowanie innych kształtów przekroju poprzecznego jak wypukłe, dwuwypukle i płaskie. Słupek powinien być wyposażony w elementy odblaskowe. Powinny one być barwy czerwonej od kierunku najazdu i białej na odwrotnej stronie. Słupek prowadzący typu U-la powinien mieć wysokość 100 cm nad powierzchnią pobocza. Całkowita wysokość słupka U-la mocowanego w gruncie powinna wynosić ok. 150cm. Słupek ten powinien posiadać w dolnej części odpowiedni zaczep lub przetyczkę utrudniającą usunięcie słupka z gruntu. Wysokość słupka typu U-Ib mocowanego do bariery ochronnej powinna wynosić 40 cm. Słupek U-1b powinien być wyposażony w element mocujący do bariery ochronnej wykonany z blachy stalowej ocynkowanej lub innego materiału zapewniającego trwałe i bezpieczne połączenie z barierą. Kształt i wymiary słupka i jego elementów powinny być zgodne z załącznikiem 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. Na korpusie słupka prowadzącego typu U-la i U-1b, w zależności od hektometra w którym jest ustawiony słupek, muszą być umieszczane dodatkowe elementy jak: numer drogi, kilometr drogi, kolejny hektometr. Elementy te w postaci tła i cyfr lub symboli wykonane mogą być z odpowiednich folii lub naniesione inną techniką. Słupek U-la umieszczony samodzielnie na prawym poboczu, w hektometrze zerowym, oprócz ww. elementów odblaskowych, powinien być wyposażony w: - znak z numerem drogi U-1f (wymiary znaku U-1f zgodne z rys. 2,1.7. wg [1], a sposób umieszczenia znaku U-lf zgodny z rys wg [1], - znak kilometrowy U-7 (zgodnie z rys wg [1]), - znak hektometrowy U-8 (zgodnie z rys 3.2,1. wg [1]. Słupek U-la umieszczony samodzielnie na prawym poboczu, w hektometrze innym niż zerowy, oprócz ww. elementów odblaskowych, powinien być wyposażony w: - znak kilometrowy U-7 (zgodnie z rys wg [1]), - znak hektometrowy U-8 (zgodnie z rys wg [1]. Słupek powinien być opisany tylko z jednej strony, od strony najazdu. Słupek U-1b umieszczony na barierze ochronnej, na prawym poboczu, w hektometrze zerowym, oprócz w/w elementów odblaskowych, powinien być wyposażony w: - znak z numerem drogi U-l f (zgodnie z rys.2), - znak kilometrowy U-7 (zgodnie z rys.2). Słupek U-1b umieszczony na barierze ochronnej, na prawym poboczu, w hektometrze innym niż zerowy, oprócz w/w elementów odblaskowych, powinien być wyposażony w: - znak kilometrowy U-7 (zgodnie z rys, 3,2,2. wg [1]). - znak hektometrowy U-8 (zgodnie z rys 3.2,2. wg [1]), Słupek powinien być opisany tylko z jednej strony, od strony najazdu. Zaleca się, aby słupek w swojej charakterystyce technicznej miał określone przez Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 226

237 D Słupki prowadzące producenta właściwości kolizyjne tzn. sposób zachowania się słupka w czasie najechania samochodu na słupek, np. słupek samopionujący, trwale odkształcalny, łamliwy Rodzaje materiałów na słupki prowadzące Do wykonania słupków prowadzących i ich oznakowania wykorzystuje się następujące materiały: - tworzywa sztuczne takie jak polietylen (PE), polichlorek winylu (PVC), (ozn. wg PN-EN ISO :2004 [7]), kopolimery itp., - blachę stalową ocynkowaną na elementy mocujące słupek do bariery ochronnej, wg PN-EN 10327:2006 [5], - tworzywa sztuczne, najczęściej polimetakrylan metylu (PMMA), na elementy odblaskowe barwy białej i czerwonej, mocowane na korpusie słupka, folie odblaskowe barwy białej i czerwonej stosowane jako elementy odblaskowe, do naklejania w formie pasków na korpusie słupka, - folie odblaskowe barwy czerwonej i żółtej stosowane w przypadku naklejania na korpusie słupka numeru drogi, - folie barwy czarnej do naklejania symboli i cyfr na korpusie słupka, farby stosowane zamiennie do nanoszenia symboli na korpus słupka Słupki prowadzące z tworzyw sztucznych Słupki prowadzące mogą być wykonywane z tworzyw sztucznych wg pkt-u 2.3. Korpus słupka powinien być barwy białej bez smug i przebarwień. Pas w górnej części słupka na którym umieszcza się elementy odblaskowe powinien być barwy czerwonej. Słupek prowadzący typu U-la powinien zapewniać stabilne umocowanie go w podłożu. Słupek typu U-1a przeznaczony do mocowania w gruncie, powinien mieć w dolnej części otwór do umieszczenia przetyczki o średnicy od 15 do 20 mm i długości od 200 do 300 mm, utrudniający wyciągnięcie słupka z gruntu. Słupek typu U-1a przeznaczony do mocowania go na powierzchni pobocza powinien mieć odpowiednią konstrukcję mocującą słupek, zaproponowaną przez producenta i zaakceptowaną przez Inżyniera. Słupek typu U-1b powinien umożliwiać trwałe umocowanie go na barierze ochronnej. Dopuszcza się następujące tolerancje wymiarów słupka prowadzącego z tworzyw sztucznych: - przekrój poprzeczny - tolerancja ±1.0 mm. grubość ścianki od 3 do 5mm - tolerancja ± 0,5 mm. Słupki prowadzące na czas składowania i transportu powinny być zabezpieczone przez owinięcie folią polietylenową lub w inny sposób. Składowane powinny być w pozycji poziomej na płaskim i równym podłożu w przygotowanych boksach. Wysokość składowania nie powinna przekraczać 2 m. Zaleca się przechowywać słupki pod zadaszeniem w celu utrzymania ich w czystości 2.5. Elementy odblaskowe słupków prowadzących Widzialność słupka prowadzącego w nocy zapewniają elementy odblaskowe umieszczane na korpusie słupka. Powinny one być barwy czerwonej od kierunku najazdu i białej na odwrotnej stronie. Odblaskowość takich elementów powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w załączniku 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dn. 3 lipca 2003 r. [1] oraz z wymaganiami właściwej aprobaty technicznej. Elementy odblaskowe wykonywane mogą być w postaci elementów pryzmatycznych z polimetakrylanu metylu (PMMA) lub innego tworzywa sztucznego, mocowanych do korpusu słupka za pomocą nitów lub w postaci pasków z folii odblaskowej naklejanej na korpus słupka. Wymiary i kształt tych elementów powinny być zgodne z załącznikiem 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dn. 3 lipca 2003 r, [1]. Folie powinny posiadać aprobaty techniczne wydane przez uprawnione jednostki oraz deklaracje zgodności z nimi Farby Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 227

238 D Słupki prowadzące Do dodatkowego zabezpieczania elementów łączących oraz do nanoszenia symboli i cyfr mogą być również stosowane farby i lakiery różnych typów, zaakceptowane przez Inżyniera. Farba powinna spełniać warunki dobrej przyczepności do podłoża. Powinna posiadać certyfikaty zgodności z normami i świadectwa dopuszczenia do stosowania. Powstała powłoka malarska powinna być odporna na warunki atmosferyczne i uszkodzenia mechaniczne. Farby należy składować w pomieszczeniach suchych, zadaszonych, w warunkach zabezpieczających je przed uszkodzeniem opakowań, zabrudzeniem i przemieszaniem. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania techniczne Ogólne wymagania dotyczące sprzętu, podano w ST D Wymagania ogólne" 3.2. Sprzęt do ustawiania słupków prowadzących Wykonawca przystępujący do ustawiania słupków prowadzących powinien wykazać się, w zależności od sposobu mocowania słupków, dysponowaniem następującym sprzętem: - sprzętem do wykonywania otworów w gruncie pod słupki (szpadle, wiertnice), - sprzętem do zagęszczania gruntu wokół słupków, - drobnym sprzętem pomocniczym do montażu (jak poziomice, taśmy miernicze). - sprzętem do załadunku i wyładunku słupków, - małymi betoniarkami przewoźnymi. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu, podano w ST D ,.Wymagania ogólne" Transport materiałów Transport słupków prowadzących może być dokonywany dowolnym środkiem transportu, w sposób zabezpieczający je przed uszkodzeniem. Drobne materiały, jak folie samoprzylepne, elementy połączeniowe, farby itd. należy przewozić w warunkach zabezpieczających je przed uszkodzeniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót, podano w ST D Wymagania ogólne" 5.2. Ustawianie słupków Przed przystąpieniem do robót należy wyznaczyć lokalizację słupka na podstawie dokumentacji projektowej, przy uwzględnieniu postanowień załącznika 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dn. 3 lipca 2003 r. [1]. Jeśli dokumentacja projektowa nie podaje inaczej, to otwory w gruncie pod słupki powinny mieć wymiary w planie większe o 20 do 30 cm od wymiarów słupka, a głębokość uzależnioną od wysokości słupka. Otwory pod słupki mocowane na powierzchni pobocza gruntowego należy dostosować do konstrukcji mocującej słupki. Otwory można wykonywać ręcznie, wiertnicą lub innym sposobem zaakceptowanym przez Inżyniera. Jeśli dokumentacja projektowa nie podaje inaczej, to przy osadzaniu słupków w wykonanych uprzednio otworach powinno się uwzględniać: - właściwe ustawienie słupka, zgodnie postanowieniami podanymi w załączniku 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dn. 3 lipca 2003 r. [1] - zachowanie dokładnie pionowej pozycji słupka, - wypełnienie otworu gruntem i zagęszczenie gruntu tak, aby wskaźnik zagęszczenia nie był niniejszy niż 0,95; sprawdzenie wskaźnika można dokonać za pomocą próby Proctora lub metodą sondowania dynamicznego. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 228

239 D Słupki prowadzące 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót, podano w ST D Wymagania ogólne" 6.2. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przedstawić Inżynierowi: - aprobaty techniczne dla słupków prowadzących, - deklaracje zgodności słupków prowadzących z aprobatami technicznymi, - świadectwa jakości lub deklaracje zgodności z normami lub aprobatami technicznymi na stosowane inne materiały Badania i kontrola w trakcie wykonywania robót Badania w czasie wykonywania robót Wszystkie rodzaje słupków powinny być sprawdzone w zakresie kształtu, wymiarów i jakości zastosowanych materiałów, zgodnie z punktem 2. Próbki do badań należy pobierać losowo, biorąc po minimum. 3 szt, z każdej dostarczonej partii wyrobów Kontrola w czasie wykonywania robót W czasie wykonywania robót należy sprawdzić: - zgodność ustawienia słupka z dokumentacją projektową, ST i załącznikiem 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dn. 3 lipca 2003 r. [1], - zachowanie dopuszczalnych odchyłek wymiarów zgodnie z pkt-em 2 i 5, - prawidłowość osadzenia słupków w otworach lub na powierzchniach poboczy, zgodnie z pktem OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót, podano w ST D Wymagania ogólne" 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową ustawiania słupków prowadzących jest szt. (sztuka). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót, podano w ST D Wymagania ogólne" Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt-u 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności, podano w SST D Wymagania ogólne" 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena ustawienia 1 sztuki słupka prowadzącego obejmuje: - prace pomiarowe przy lokalizacji słupka, - roboty przygotowawcze, - zakup gotowych słupków lub z własnym nanoszeniem symboli i cyfr itp. - dostarczenie słupków na miejsce wykonania wraz z rozładunkiem, - wykonanie otworów, - osadzenie słupków z wypełnieniem otworu i zagęszczeniem gruntu, przeprowadzenie badań kontrolnych wymaganych w specyfikacji technicznej. - uporządkowanie terenu robót. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 229

240 D Słupki prowadzące 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-H-74220:1984 Rury stalowe bez szwu ciągnione i walcowane na zimno ogólnego przeznaczenia 2. PN-EN 485-1:1998 Aluminium i stopy aluminium. Blachy, taśmy i płyty. Warunki techniczne kontroli i dostawy 3. PN-EN :2006 (U) Kształtowniki zamknięte wykonane na gorąco ze stali konstrukcyjnych niestopowych i drobnoziarnistych. Warunki techniczne dostawy 4. PN-EN :2006 (U) Kształtowniki zamknięte wykonane na gorąco ze stali konstrukcyjnych niestopowych i drobnoziarnistych. Tolerancje, wymiary i wielkości statyczne 5. PN-EN 10327:2006 Taśmy i blachy ze stali niskowęglowych powlekane ogniowo w sposób ciągły do obróbki plastycznej na zimno. Warunki techniczne dostawy 6. PN-EN :2005 Stałe pionowe znaki drogowe. Część 1: Znaki stałe 7. PN-EN ISO :2004 Tworzywa sztuczne. Symbole i skróty nazw. Część l: Polimery podstawowe i ich cechy charakterystyczne Inne dokumenty [1] Załącznik nr 4: Szczegółowe warunki techniczne dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach" do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa mchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (załącznik do Dz. U. nr 220, poz. 2181). [2] Pismo Z-cy Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad do Dyrektorów Oddziałów GDDKiA nr GDDKiA-BZ /06 z dnia 18 grudnia 2006 r. (w sprawie ujednolicenia oznakowania i zasad stosowania słupków prowadzących, znaków kilometrowych i hektometrowych oraz numeru drogi na drogach krajowych). Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 230

241 D Bariery ochronne stalowe SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D BARIERY OCHRONNE STALOWE 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych wykonaniem barier sprężystych w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z ustawieniem barier ochronnych stalowych jednostronnych przekładkowych i obejmują: - ustawienie bariery SP-09 - rozstaw słupków 2 m (odcinki początkowe, pośrednie i końcowe), 1.4. Określenia podstawowe Dla celów niniejszej SST przyjmuje się następujące określenia podstawowe: Bariera ochronna - urządzenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, stosowane w celu fizycznego zapobieżenia zjechaniu pojazdu z drogi w miejscach, gdzie to jest niebezpieczne, wyjechaniu pojazdu poza koronę drogi, przejechaniu pojazdu na jezdnię przeznaczoną dla przeciwnego kierunku ruchu lub niedopuszczenia do powstania kolizji pojazdu z obiektami lub przeszkodami stałymi znajdującymi się w pobliżu jezdni Bariera ochronna stalowa - bariera ochronna, której podstawowym elementem jest prowadnica wykonana z profilowanej taśmy stalowej Bariera skrajna - bariera ochronna umieszczona przy krawędzi jezdni lub korony drogi, przeciwdziałająca niebezpiecznym następstwom zjechania z drogi lub je ograniczająca Bariera przekładkowa - bariera, w której prowadnica zamocowana jest do słupków za pośrednictwem przekładek zapewniających odstęp między prowadnicą a słupkiem od 100 mm do 180 mm Prowadnica bariery - podstawowy element bariery wykonany z profilowanej taśmy stalowej, mający za zadanie umożliwienie płynnego wzdłużnego przemieszczenia pojazdu w czasie kolizji, w czasie którego prowadnica powinna odkształcać się stopniowo i w sposób plastyczny Przekładka - element bariery, wykonany zwykle z kształtownika stalowego (np. z ceownika, dwuteownika) o szerokości od 100 do 140 mm, umieszczony pomiędzy prowadnicą a słupkiem, którego zadaniem jest nadanie barierze korzystniejszych właściwości kolizyjnych (niż w barierze bezprzekładkowej), powodujących, że prowadnica bariery w pierwszej fazie odkształcania lub przemieszczania słupków nie jest odginana do dołu, lecz unoszona ku górze Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D Wymagania ogólne Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Materiały do wykonania barier ochronnych stalowych Dopuszcza się do stosowania tylko takie konstrukcje drogowych barier ochronnych, na które wydano aprobatę techniczną. Elementy do wykonania barier ochronnych stalowych określone są poprzez typ bariery Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 231

242 D Bariery ochronne stalowe podany w dokumentacji projektowej, nawiązujący do ustaleń producenta barier. Do elementów tych należą: prowadnica, słupki, pas profilowy, przekładki, wsporniki, śruby, podkładki, światła odblaskowe, łączniki ukośne, obejmy słupka, itp. Ponadto przy ustawianiu barier ochronnych stalowych wystąpią materiały niezbędne do wykonania elementów betonowych stanowiących fundament pod bariery SP Elementy do wykonania barier ochronnych stalowych Prowadnica Typ prowadnicy z profilowanej taśmy stalowej: typ A powinien odpowiadać ustaleniom producenta barier, typ B powinien odpowiadać PN-H Otwory w prowadnicy i zakończenia odcinków montażowych prowadnicy powinny być zgodne z ofertą producenta. Powierzchnia prowadnicy powinna być gładka i wolna od widocznych wad, bez ubytków powłoki antykorozyjnej. Prowadnice mogą być dostarczane luzem lub w wiązkach Słupki Słupki bariery powinny być zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej. Słupki wykonać się z kształtowników stalowych o przekroju poprzecznym dwuteowym lub sigma. Wysokość środnika kształtownika wynosi zwykle od 100 do 140 mm. Kształtowniki powinny odpowiadać wymaganiom PN-H Powierzchnia kształtownika walcowanego powinna być charakterystyczna dla procesu walcowania i wolna od wad, jak widoczne łuski, pęknięcia, zawalcowania i naderwania. Dopuszczalne są usunięte wady przez szlifowanie lub dłutowanie z tym, że obrobiona powierzchnia powinna mieć łagodne wycięcia i zaokrąglone brzegi, a grubość kształtownika nie może zmniejszyć się poza dopuszczalną dolną odchyłkę wymiarową dla kształtownika. Kształtowniki powinny być obcięte prostopadle do osi wzdłużnej kształtownika. Powierzchnia końców kształtownika nie powinna wykazywać rzadzizn, rozwarstwień, pęknięć i śladów jamy skurczowej widocznych nieuzbrojonym okiem. Kształtowniki powinny być ze stali St3W lub St4W oraz mieć własności mechaniczne według PN-H tablica 1 lub innej uzgodnionej stali i normy. Tablica 1. Podstawowe własności kształtowników, według PN-H Stal St3W St4W Granica plastyczności, minimum dla słupków, MPa Wytrzymałość na rozciąganie dla słupków, MPa od 340 do 490 od 400 do 550 Kształtowniki mogą być dostarczone luzem lub w wiązkach Inne elementy bariery Pas profilowy powinien on odpowiadać PN-H w zakresie wymiarów, masy, wielkości statycznychi odchyłek wymiarów przekroju poprzecznego. Inne elementy bariery, jak łączniki ukośne, obejmy słupka, wsporniki, podkładki, przekładki śruby, światła odblaskowe itp. powinny odpowiadać wymaganiom dokumentacji projektowej i być zgodne z ofertą producenta barier w zakresie wymiarów, odchyłek wymiarów, rozmieszczenia otworów, rodzaju materiału, ew. zabezpieczenia antykorozyjnego itp. Wszystkie ocynkowane elementy i łączniki przewidziane do mocowania między sobą elementów bariery powinny być czyste, gładkie, bez pęknięć, naderwań, rozwarstwień i wypukłych karbów. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 232

243 D Bariery ochronne stalowe Dostawa większych wymiarowo elementów bariery może być dokonana luzem lub w wiązkach. Śruby, podkładki i drobniejsze elementy łącznikowe mogą być dostarczone w pudełkach tekturowych, pojemnikach blaszanych lub paletach, w zależności od wielkości i masy wyrobów. Elementy bariery powinny być przechowywane w pomieszczeniach suchych, z dala od materiałów działających korodująco i w warunkach zabezpieczających przed uszkodzeniem Zabezpieczenie metalowych elementów bariery przed korozją Sposób zabezpieczenia antykorozyjnego elementów bariery ustala producent w taki sposób, aby zapewnić trwałość powłoki antykorozyjnej przez okres 5 do 10 lat w warunkach normalnych, do co najmniej 3 do 5 lat w środowisku o zwiększonej korozyjności. W przypadku braku wystarczających danych minimalna grubość powłoki cynkowej powinna wynosić 70 µm Składowanie materiałów Elementy dłuższe barier mogą być składowane pod zadaszeniem lub na otwartej przestrzeni, na podłożu wyrównanym i odwodnionym, przy czym elementy poszczególnych typów należy układać oddzielnie z ewentualnym zastosowaniem podkładek. Elementy montażowe i połączeniowe można składować w pojemnikach handlowych producenta. 3. SPRZĘT Wykonawca powinien posiadać sprzęt do wbijania słupków bariery ochronnej np.: wibromłoty. Powyższy sprzęt powinien uzyskać akceptację Inżyniera i zabezpieczać wbijane słupki przed uszkodzeniem. 4. TRANSPORT Elementy barier ochronnych stalowych mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu. Należy je ułożyć równomiernie na całej powierzchni ładunkowej i zabezpieczyć przed możliwością przesuwania się i uszkodzenia podczas transportu, wg zaleceń producenta. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Roboty przygotowawcze Przed wykonaniem właściwych robót należy, na podstawie dokumentacji projektowej, ST lub wskazań Inżyniera: wytyczyć trasę bariery, ustalić lokalizację słupków, określić wysokość prowadnicy bariery, określić miejsca odcinków początkowych i końcowych bariery, ustalić ew. miejsca przerw, przejść i przejazdów w barierze, itp Osadzenie słupków Słupki wbijane lub wwibrowywane bezpośrednio w grunt Jeśli dokumentacja projektowa, ST lub Inżynier na wniosek Wykonawcy ustali bezpośrednie wbijanie lub wwibrowywanie słupków w grunt, to Wykonawca przedstawi do akceptacji Inżyniera: sposób wykonania, zapewniający zachowanie osi słupka w pionie i nie powodujący odkształceń lub uszkodzeń słupka, rodzaj sprzętu, wraz z jego charakterystyką techniczną, dotyczący urządzeń wbijających (np. młotów, bab, kafarów) ręcznych lub mechanicznych względnie wibromłotów pogrążających słupki w gruncie poprzez wibrację i działanie udarowe Tolerancje osadzenia słupków Dopuszczalna technologicznie odchyłka odległości między słupkami, wynikająca z wymiarów wydłużonych otworów w prowadnicy, służących do zamocowania słupków, wynosi Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 233

244 D Bariery ochronne stalowe ± 11 mm. Dopuszczalna różnica wysokości słupków, decydująca czy prowadnica będzie zamocowana równolegle do nawierzchni jezdni, jest wyznaczona kształtem i wymiarami otworów w słupkach do mocowania wysięgników lub przekładek i wynosi ± 6 mm Montaż bariery Sposób montażu bariery zaproponuje Wykonawca i przedstawi do akceptacji Inżyniera. Bariera powinna być montowana zgodnie z instrukcją montażową lub zgodnie z zasadami konstrukcyjnymi ustalonymi przez producenta bariery. Montaż bariery, w ramach dopuszczalnych odchyłek umożliwionych wielkością otworów w elementach bariery, powinien doprowadzić do zapewnienia równej i płynnej linii prowadnic bariery w planie i profilu. Przy montażu bariery niedopuszczalne jest wykonywanie jakichkolwiek otworów lub cięć, naruszających powłokę cynkową poszczególnych elementów bariery. Przy montażu prowadnicy typu B należy łączyć sąsiednie odcinki taśmy profilowej, nakładając następny odcinek na wytłoczenie odcinka poprzedniego, zgodnie z kierunkiem ruchu pojazdów, tak aby końce odcinków taśmy przylegały płasko do siebie i pojazd przesuwający się po barierze, nie zaczepiał o krawędzie złączy. Sąsiednie odcinki taśmy są łączone ze sobą zwykle przy użyciu śrub noskowych specjalnych, zwykle po sześć na każde połączenie. Na barierze powinny być umieszczone elementy odblaskowe: a) czerwone - po prawej stronie jezdni, b) białe - po lewej stronie jezdni. Odległości pomiędzy kolejnymi elementami odblaskowymi powinny być zgodne z ustaleniami WSDBO. Elementy odblaskowe należy umocować do bariery w sposób trwały, zgodny z wytycznymi producenta barier. Zakończenie bariery powinno być umieszczone w całości w gruncie. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przedstawić Inżynierowi: atest na konstrukcję drogowej bariery ochronnej akceptowany przez zarządzającego drogą, według wymagania punktu 2.2, zaświadczenia o jakości (atesty) na materiały, do których wydania producenci są zobowiązani przez właściwe normy PN, jak kształtowniki stalowe Badania w czasie wykonywania robót Badania materiałów w czasie wykonywania robót Wszystkie materiały dostarczone na budowę z zaświadczeniem o jakości (atestem) producenta powinny być sprawdzone w zakresie powierzchni wyrobu i jego wymiarów. Częstotliwość badań i ocena ich wyników powinna być zgodna z zaleceniami tablicy 2. W przypadkach budzących wątpliwości można zlecić uprawnionej jednostce zbadanie właściwości dostarczonych wyrobów i materiałów w zakresie wymagań podanych w punkcie 2. Tablica 2. Częstotliwość badań przy sprawdzeniu powierzchni i wymiarów wyrobów dostarczonych przez producenta Lp. Rodzaj badania 1 Sprawdzenie powierzchni Liczba badań Opis badań Ocena wyników badań 5 badań z Powierzchnię zbadać nie Wyniki powinny być wybranych uzbrojonym okiem. Do ew. zgodne z losowo sprawdzenia głębokości wymaganiami punktu elementów w wad użyć dostępnych 2 i katalogiem każdej narzędzi (np. liniałów z (informacją) Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 234

245 D Bariery ochronne stalowe 2 Sprawdzenie wymiarów dostarczanej partii wyrobów liczącej do 100 elementów czujnikiem, suwmiarek, mikrometrów itp.) Przeprowadzić uniwersalnymi przyrządami pomiarowymi lub sprawdzianami producenta barier Kontrola w czasie wykonywania robót W czasie wykonywania robót należy zbadać: a) zgodność wykonania bariery ochronnej z dokumentacją projektową (lokalizacja, wymiary, wysokość prowadnicy nad terenem), b) zachowanie dopuszczalnych odchyłek wymiarów, zgodnie z punktem 2 i katalogiem (informacją) producenta barier, c) poprawność ustawienia słupków, zgodnie z punktem 5, d) prawidłowość montażu bariery ochronnej stalowej, zgodnie z punktem 5, e) poprawność umieszczenia elementów odblaskowych, zgodnie z punktem 5 i w odległościach ustalonych w WSDBO. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest m (metr) wykonanej bariery ochronnej stalowej. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Zgodnie z dokumentacja projektową należy wykonać: - ustawienie bariery SP-09 o rozstawie słupków 2m Cena wykonania 1 m bariery ochronnej stalowej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zakup i dostarczenie materiałów wraz z rozładunkiem, osadzenie słupków bariery - bezpośrednie wbicie wzgl. wwibrowanie w grunt, montaż bariery (prowadnicy, przekładek, obejm, wsporników itp. z pomocą właściwych śrub i podkładek) z wykonaniem niezbędnych odcinków początkowych i końcowych, przerw, przejść i przejazdów w barierze, umocowaniem elementów odblaskowych itp., przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w szczegółowej specyfikacji technicznej, uporządkowanie terenu. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Konstrukcje betonowe żelbetowe i sprężone. Obliczenia statyczne i projektowanie 2. PN-B Beton zwykły 3. PN-B Roboty betonowe i żelbetowe. Wymagania techniczne 4. PN-B Kruszywa mineralne do betonu 5. PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności 6. PN-B Domieszki do betonu. Klasyfikacja i określenia Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 235

246 D Bariery ochronne stalowe 7. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 8. PN-D Surowiec drzewny. Drewno wielkowymiarowe iglaste. Wspólne wymagania i badania 9. PN-D Tarcica iglasta ogólnego przeznaczenia 10. PN-D Tarcica liściasta ogólnego przeznaczenia 11. PN-H Stal niestopowa konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia. Gatunki 12. PN-H Stal. Kształtowniki walcowane na gorąco 13. PN-H Kształtowniki stalowe gięte na zimno otwarte, określonego przeznaczenia. Kształtownik na poręcz drogową, typ B 14. PN-H Kształtowniki stalowe gięte na zimno otwarte, określonego przeznaczenia. Pas profilowy na drogowe bariery ochronne 15. PN-M Podkładki kwadratowe w konstrukcjach drewnianych 16. PN-M Śruby ze łbem sześciokątnym 17. PN-M Śruby ze łbem kwadratowym 18. PN-M Wkręty do drewna ze łbem stożkowym 19. PN-M Wkręty do drewna ze łbem kulistym 20. BN-87/ Gwoździe budowlane. Gwoździe z trzpieniem gładkim, okrągłym i kwadratowym 21. BN-80/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania 22. BN-69/ Płyty pilśniowe z drewna 23. BN-73/ Formy stalowe do produkcji elementów budowlanych z betonu kruszywowego. Wymagania i badania Inne dokumenty 24. Wytyczne stosowania drogowych barier ochronnych, GDDP, maj Katalog Drogowych Barier Ochronnych. Producent Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 236

247 D Ogrodzenie zbiorników SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D OGRODZENIE ZBIORNIKÓW 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem ogrodzeń z siatki w obrębie zbiorników przy budowie Obwodnicy m. Mrocza 1.2. Zakres stosowania SST Szczegółowa Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych SST Zakres stosowania ogrodzeń dróg Ogrodzenie dróg jest środkiem zabezpieczającym drogę przed zakłóceniami ruchu, które mogą powstać na skutek wtargnięcia z bezpośredniego jej otoczenia - ludzi, zwierząt lub pojazdów Rodzaje ogrodzeń dróg Niniejsza SST dotyczy odtworzenia ogrodzenia z siatki w ramach na słupkach stalowych z wykonaniem cokołu betonowego Określenia podstawowe Ogrodzenie drogowe - przegroda fizyczna, chroniąca przed przedostawaniem się na jezdnię Niepożądanych intruzów spoza pasa drogowego, tj. ludzi, zwierząt i pojazdów Siatka metalowa - siatka wykonana z drutu o różnym sposobie jego splotu (płóciennym, Skośnym), pleciona z płaskich i okrągłych spirali, zgrzewana, skręcana oraz kombinowana (harfowa, pętlowa, półpętlowa), o różnych wielkościach oczek Stalowa linka usztywniająca - równomiernie skręcone splotki z drutu okrągłego tworzące linę stalową Wysokość ogrodzenia - odległość między poziomem terenu a najwyższym punktem ogrodzenia Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Przepisy ogólne Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne zasady wykonywania ogrodzeń Ogrodzenia drogi należy wykonać zgodnie z dokumentacją projektową lub SST. Podstawowa wysokość ogrodzenia wynosi 1,00 m. Wysokość tę przyjmuje się także na terenach Występowania drobnej zwierzyny oraz zwierząt domowych. Ogrodzenia powinny zachowywać trwałość co najmniej przez 15 lat. W związku z tym metalowe elementy ogrodzenia powinny być zabezpieczone antykorozyjnie przez powłoki cynkowe lub inne powłoki zaakceptowane przez Inżyniera. 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w SST DM Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów Materiałami stosowanymi przy wykonaniu ogrodzeń, objętych niniejszą SST, są: - siatki metalowe, - słupki metalowe i elementy metalowe połączeniowe, - materiały do wykonania fundamentów betonowych na mokro Wymagania dla materiałów Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 237

248 D Ogrodzenie zbiorników Siatki metalowe Siatka pleciona ślimakowa Siatka pleciona ślimakowa (przykład: załącznik 11.1, pkt a) powinna odpowiadać wymaganiom określonym przez BN-83/ [40], podanym w tablicach 1 i 2. Długość dostarczanej przez producenta siatki, zwiniętej w rolkę, powinna wynosić od 10 do 25 m. Odchyłki długości nie powinny przekraczać ± 0,1 m dla wielkości 30 oraz ± 0,2 m dla siatek wielkości od 40 do 70. Powierzchnia siatki powinna być gładka, bez załamań, wybrzuszeń i wgnieceń. Spirala powinna być wykonana z jednego odcinka drutu. Splecenie siatki powinno być przeprowadzone przez połączenie spirali wszystkimi zwojami. Końce spirali z obydwu stron powinny być równo obcięte w odległości co najmniej 30% wymiaru boku oczka. Siatki w rolkach należy przechowywać w pozycji pionowej w pomieszczeniach suchych, z dala od materiałów działających korodująco. Drut w siatce powinien być okrągły, cynkowany, ze stali ST1 według PN-M [31]. Dopuszcza się pokrywanie drutu innymi powłokami, pod warunkiem zaakceptowania przez Inżyniera. Wytrzymałość drutu na rozciąganie powinna wynosić co najmniej 588 MPa (dopuszcza się wytrzymałość od 412 do 588 MPa pod warunkiem akceptacji przez Inżyniera. Producent drutu, zgodnie z postanowieniami PN-M [31] na Żądanie odbiorcy, ma obowiązek wystawić zaświadczenie zawierające m.in. wyniki przeprowadzonych badań, w tym sprawdzenia grubości powłoki cynkowej według PN-M [30] Słupki i elementy metalowe Wymiary i najważniejsze charakterystyki słupków Słupki metalowe ogrodzeń należy wykonywać z ceowników 100x100x11 (zgodnie z dokumentacją projektową, SST lub wskazaniami Inżyniera. Słupki należy zabezpieczyć antykorozyjnie przez wykonanie powłok malarskich Wymagania dla łączników metalowych do mocowania elementów ogrodzenia Wszystkie drobne ocynkowane łączniki metalowe przewidziane do mocowania między sobą elementów ogrodzenia jak śruby, wkręty, nakrętki itp. powinny być czyste, gładkie, bez pęknięć naderwań, rozwarstwień i wypukłych karbów. Własności mechaniczne łączników powinny odpowiadać wymaganiom PN-M [34], PN-M [35] lub innej uzgodnionej. Śruby, wkręty, nakrętki itp. powinny być przechowywane w pomieszczeniach suchych, z dala od materiałów działających korodująco i w warunkach zabezpieczających przez uszkodzeniem. Minimalna grubość powłoki cynkowej powinna wynosić w warunkach Użytkowania: a) umiarkowanych 8 mm, b) ciężkich - 12mm, zgodnie z określeniem agresywności korozyjnej środowisk według PN-H [9] Materiały do wykonania fundamentów betonowanych na mokro Deskowanie powinno zapewnić sztywność i niezmienność układu oraz bezpieczeństwo konstrukcji. Deskowanie powinno być skonstruowane w sposób umożliwiający łatwy jego montaż i demontaż. Przed wypełnieniem mieszanką betonową, deskowanie powinno być sprawdzone, aby wykluczało wyciek zaprawy z mieszanki betonowej. Klasa betonu, jeśli w dokumentacji projektowej lub SST nie określono inaczej, powinna być B 15 lub B 20 lub zgodna ze wskazaniami Inżyniera. Beton powinien odpowiadać wymaganiom PN- B [2]. Składnikami betonu są: cement, kruszywo, woda i domieszki. Cement stosowany do betonu powinien być cementem portlandzkim klasy 32,5 i spełniać wymagania PN-B [6]. Transport i przechowywanie cementu powinny być zgodne z ustaleniami podanymi w BN-88/ [42]. Kruszywo do betonu (piasek, Żwir, grys, mieszanka z kruszywa naturalnego sortowanego, kruszywo łamane) powinno spełniać wymagania PN-B [4]. Woda powinna być odmiany 1 i spełniać wymagania PN-B [7]. Bez badań laboratoryjnych można stosować wodę pitną. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 238

249 D Ogrodzenie zbiorników 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania ogrodzenia Ustawienie ogrodzenia wykonuje się w zasadzie ręcznie, przy Użyciu drobnego sprzętu pomocniczego, jak: szpadle, drągi stalowe, młotki, obcęgi, wyciągarki do napinania linek i siatki, itp. Przy przewozie, załadunku, wyładunku i wykonywaniu ogrodzenia można stosować: środki transportu, Żurawie samochodowe, ew. wiertnice do wykonywania dołów pod słupki, małe betoniarki przewoźne do wykonywania fundamentów betonowych na mokro, przewoźne zbiorniki do wody, sprzęt spawalniczy, itp., pod warunkiem zaakceptowania przez Inżyniera. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Siatkę metalową należy przewozić środkami transportu, w warunkach zabezpieczających ją przed uszkodzeniami mechanicznymi i wpływami atmosferycznymi. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt Zasady wykonania ogrodzeń W zależności od wielkości robót, Wykonawca przedstawi do akceptacji Inżyniera zakres robót ogrodzeniowych wykonywanych bezpośrednio na placu budowy i na zapleczu. Przed wykonaniem właściwych robót ogrodzeniowych należy wytyczyć trasę ogrodzenia w terenie na podstawie dokumentacji projektowej, SST lub wskazań Inżyniera. Do podstawowych czynności, objętych niniejszą SST, przy wznoszeniu ogrodzeń należą: - wykonanie wykopów pod fundament cokołów, - wykonanie fundamentów betonowych, - ustawienie deskowań i betonowanie cokołów, - ustawienie słupków metalowych w gniazdach cokołów, - wykonanie właściwego ogrodzenia (z siatki metalowej w ramach z kątownika) - wykonanie bram i furtek Wykonanie wykopów pod cokół Jeśli dokumentacja projektowa, SST lub Inżynier nie podaje inaczej, to wykopy pod fundamenty cokołów powinny mieć wymiary w planie co najmniej o 20 cm większe od wymiarów cokołu, a głębokość od 0,8 do 1,2 m Wykonanie fundamentów i cokołów betonowych pod słupki Fundament betonowy wraz z cokołem wykonywany na mokro, w którym osadzono słupek, można wykorzystywać do dalszych prac (np. montażu elementów ogrodzenia) co najmniej po 7 dniach od ustawienia słupka w betonie, a jeśli temperatura w czasie wykonywania fundamentu jest niższa od 10oC - po 14 dniach. W cokole należy wykonać gniazda na słupki z kształtowników metalowych. Dopuszcza się montaż słupków przed betonowaniem cokołu pod warunkiem możliwości zapewnienia właściwej lokalizacji słupków. Należy dążyć, aby odległości między słupkami pośrednimi były jednakowe we wszystkich odcinkach ogrodzenia Ustawienie słupków Słupki, bez względu na rodzaj i sposób osadzenia w gruncie, powinny stać pionowo w linii ogrodzenia, a ich wierzchołki powinny znajdować się na jednakowej wysokości. Słupki z rur powinny mieć zaspawany górny otwór rury. Słupki końcowe, narożne, bramowe oraz stojące na załamaniach ogrodzenia o kącie większym Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 239

250 D Ogrodzenie zbiorników od 15o należy zabezpieczyć przed wychylaniem się ukośnymi słupkami wspierającymi, ustawiając je wzdłuż biegu ogrodzenia pod kątem około od 30 do 45o. Zamiast ukośnych słupków wspierających, można przy ogrodzeniowych słupkach Żelbetowych zastosować, za zgodą Inżyniera, bloczki oporowe (betonowe lub kamienne) osadzone w czasie ustawiania słupka w dole (przykłady w zał. 11.3). Słupki do siatki ogrodzeniowej powinny być przystosowane do umocowania na nich linek usztywniających przez posiadanie odpowiednich uszek lub otworów do zaczepów i haków metalowych. Słupki końcowe, narożne i bramowe powinny być dodatkowo przystosowane do umocowania do nich siatki Wykonanie bram i furtek Bramy i furtki należy wykonać zgodnie z dokumentacją projektową lub SST, a w przypadku braku wystarczających ustaleń ich lokalizację, konstrukcję i wymiary ustala Inżynier. Każda brama i furtka powinna być kompletna z niezbędnym wyposażeniem jak zawiasy, rygle, zamki itp. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien uzyskać od producentów zaświadczenie o jakości (atesty) oraz wykonać badania materiałów przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić ich wyniki Inżynierowi w celu akceptacji materiałów, zgodnie z wymaganiami określonymi w punkcie 2.3. Do materiałów, których producenci są zobowiązani (przez właściwe normy PN i BN) dostarczyć zaświadczenie o jakości (atesty) należą: - siatki ogrodzeniowe, - kształtowniki na słupki, Do materiałów, których badania powinien przeprowadzić Wykonawca należą materiały do wykonania fundamentów betonowych na mokro. Uwzględniając nieskomplikowany charakter robót fundamentowych, na wniosek Wykonawcy, Inżynier może zwolnić go z potrzeby wykonania badań materiałów dla tych robót Badania w czasie wykonywania robót Badania materiałów w czasie wykonywania robót Wszystkie materiały dostarczone na budowę z zaświadczeniem o jakości (atestem) producenta powinny być sprawdzone w zakresie powierzchni wyrobu i jego wymiarów Kontrola w czasie wykonywania ogrodzenia W czasie wykonywania ogrodzenia należy zbadać: a) zgodność wykonania ogrodzenia z dokumentacją projektową (lokalizacja, wymiary), b) zachowanie dopuszczalnych odchyłek wymiarów, zgodnie z punktem 2.3, c) prawidłowość wykonania wykopów pod cokół, d) poprawność wykonania fundamentów i cokołu pod słupki, zgodnie z punktem 5.4, e) poprawność ustawienia słupków, zgodnie z punktem 5.5, f) prawidłowość wykonania elementów z siatki ogrodzeniowej, g) poprawność wykonania bram i furtek, 6.4. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi elementami robót Wszystkie materiały nie spełniające wymagań ustalonych w odpowiednich punktach SST zostaną przez Inżyniera odrzucone. Wszystkie elementy lub odcinki ogrodzenia, które wykazują odstępstwa od postanowień SST zostaną rozebrane i ponownie wykonane na koszt Wykonawcy. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt. 7. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 240

251 D Ogrodzenie zbiorników 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową ogrodzenia jest m (metr). Obmiar polega na określeniu rzeczywistej długości ogrodzenia, łącznie z bramami i furtkami. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt. 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m ogrodzenia obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - dostarczenie na miejsce wbudowania elementów konstrukcji ogrodzenia oraz materiałów pomocniczych, - ustawienie ogrodzenia w sposób zapewniający stabilność, - uporządkowanie terenu, 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Konstrukcje betonowe Żelbetowe i sprężone. Obliczenia statyczne i projektowanie 2. PN-B Beton zwykły 3. PN-B Roboty betonowe i Żelbetowe. Wymagania techniczne 4. PN-B Kruszywa mineralne do betonu 5. PN-B Domieszki do betonu. Klasyfikacja i określenia 6. PN-B Cement. Cement powszechnego Użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności 7. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 8. PN-H Ochrona przed korozją. Pomiar grubości powłok metalowych metodami nieniszczącymi 9. PN-H Ochrona przed korozją. Klasyfikacja i określenie agresywności korozyjnej środowisk 10. PN-H Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania 11. PN-H Rury stalowe bez szwu ciągnione i walcowane na zimno ogólnego przeznaczenia 12. PN-H Cynk 13. PN-H Stal niskostopowa o podwyższonej wytrzymałości. Gatunki 14. PN-H Stal niestopowa do utwardzania powierzchniowego i ulepszania cieplnego. Gatunki 15. PN-H Stal niestopowa konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia. Gatunki 16. PN-H Stal określonego zastosowania. Stal na rury. Gatunki 17. PN-H Stal stopowa konstrukcyjna. Stal do nawęglania. Gatunki 18. PN-H Stal. Kształtowniki walcowane na gorąco 19. PN-H Ochrona przed korozją. Przygotowanie powierzchni stali, staliwa i Żeliwa do malowania. Ogólne wytyczne 20. PN-H Ochrona przed korozją. Malowanie konstrukcji stalowych. Ogólne wytyczne 21. PN-M Dźwignice. Ogólne zasady projektowania stalowych ustrojów nośnych 22. PN-M Zanurzeniowe powłoki cynkowe na drutach stalowych. Badania 23. PN-M Druty okrągłe ze stali niskowęglowej ogólnego przeznaczenia 24. PN-M Liny stalowe z drutu okrągłego. Wymagania i badania 25. PN-M Liny stalowe 1 x PN-M Śruby, wkręty i nakrętki stalowe ogólnego przeznaczenia. Ogólne wymagania i badania 27. PN-M Śruby, wkręty i nakrętki. Własności mechaniczne śrub i wkrętów Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 241

252 D Ogrodzenie zbiorników 28. PN-ISO Przygotowanie podłoży stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów. Stopnie skorodowania i stopnie przygotowania nie zabezpieczonych podłoży stalowych oraz podłoży stalowych po całkowitym usunięciu wcześniej nałożonych powłok 29. BN-73/ Rury stalowe profilowe ciągnione na zimno. Wymiary 30. BN-89/ Ochrona przez korozją. Powłoki metalizacyjne cynkowe i aluminiowe na konstrukcjach stalowych,staliwnych i Żeliwnych. Wymagania i badania 31. BN-83/ Siatki metalowe. Siatki plecione ślimakowe 32. BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 242

253 D Oporniki betonowe SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D OPORNIKI BETONOWE 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wbudowaniem oporników betonowych w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST. Specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych ST. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą robót związanych z ustawieniem: - oporników betonowych 12x25 cm z wykonaniem ław betonowych z betonu B15 na podsypce cementowo piaskowej 1:4 gr. 3 cm, 1.4. Określenia podstawowe. Krawężniki betonowe prefabrykowane belki betonowe ograniczające chodnik dla pieszych, pasy dzielące, wyspy kierujące oraz nawierzchnie drogowe. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami i definicjami podanymi w ST D "Wymagania ogólne" Ogólne wymagania dotyczące robót. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z dokumentacją projektową, ST i poleceniami Inżyniera. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D "Wymagania ogólne". 2. MATERIAŁY 2.1.Stosowane materiały. Materiałami stosowanymi przy ustawianiu oporników wg zasad niniejszych ST są: - oporniki betonowe 12x25,, - beton B-15 - cement do podsypki i zapraw klasy piasek - woda - masa zalewowa Oporniki betonowe, powinny odpowiadać wymaganiom określonym w BN-80/ / Beton B-15 powinien odpowiadać wymaganiom określonym w PN-B (beton zwykły) Cement klasy 32.5 powinien odpowiadać wymaganiom określonym w PN-B Piasek powinien odpowiadać wymaganiom określonym w PN-B Woda powinna odpowiadać wymaganiom określonym w PN-B Masa zalewowa, do wypełnienia szczelin dylatacyjnych na gorąco powinna odpowiadać wymaganiom BN-74/ lub aprobaty technicznej Składowanie materiałów Oporniki betonowe powinny być składowane na otwartej przestrzeni, na podłożu wyrównanym i odwodnionym. Oporniki należy składować w pozycji wbudowania z Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 243

254 D Oporniki betonowe zastosowaniem przekładek grubości 2,5 cm i szerokości 5 cm, długość min. 5 cm większa niż szerokość krawężnika Cement w workach powinien być składowany w wydzielonych miejscach zadaszonych z zabezpieczeniem boków przed opadami. Podłoga składu powinna być twarda i sucha, odpowiednio pochylona, zabezpieczająca cement przed ściekaniem wody deszczowej, zanieczyszczeniem i zawilgoceniem. Cement luzem powinien być składowany w zbiornikach stalowych przystosowanych do pneumatycznego załadunku i wyładunku oraz zaopatrzony w urządzenia do przeprowadzania kontroli objętości i włazy do czyszczenia zbiornika. W zbiorniku należy przechowywać cement jednego rodzaju i marki pochodzący od jednego wykonawcy Piasek każdego gatunku należy przechowywać w warunkach zabezpieczających go przed zmieszaniem z innymi kruszywami i zanieczyszczeniem Składowanie masy zalewowej, do wypełnienia szczelin dylatacyjnych na gorąco powinna odpowiadać wymaganiom BN-74/ lub aprobaty technicznej Materiały przed wbudowaniem muszą być zaakceptowane przez Inżyniera. Po ich zaakceptowaniu Wykonawca zobowiązany jest do dostarczenia recepty laboratoryjnej na beton oraz deklarację zgodności z PN na oporniki i cement. 3. SPRZĘT Roboty wykonuje się ręcznie przy zastosowaniu: - betoniarek do wytwarzania betonu i zapraw oraz przygotowania podsypki cementowopiaskowej, - zagęszczarek płytowych i ubijaków mechanicznych. Sprzęt powinien być w stanie zapewniającym uzyskanie dobrej jakości robót. 4. TRANSPORT 4.1. Oporniki betonowe Oporniki betonowe mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu. Po osiągnięciu przez beton wytrzymałości min.0,7 R oporniki należy układać na podkładkach i przekładkach drewnianych w pozycji pionowej długością w kierunku osi podłużnej środka transportowego. Oporniki powinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem się i uszkodzeniami w czasie transportu, a górna warstwa nie powinna wystawać poza ściany środka transportu więcej niż 1/3 wysokości warstwy Cement Przewóz cementu powinien odbywać się środkami transportu w warunkach zabezpieczających go przed opadami atmosferycznymi i zawilgoceniem, uszkodzeniem opakowań i zanieczyszczeniem. Do przewozu cementu workowanego należy używać krytych wagonów towarowych lub pojazdów samochodowych skrzyniowych. Do przewozu cementu luzem należy używać wagonów i samochodów z przystosowanymi do tego celu pojemnikami zamkniętymi Piasek Piasek należy przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających go przed zanieczyszczeniem oraz zmieszaniem z innymi materiałami. Podczas transportu piasek powinien być zabezpieczony przed wysypaniem i rozpyleniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Wykonanie koryta pod ławy Koryto pod ławy należy wykonać zgodnie z PN-B Wymiary wykopu powinny odpowiadać wymiarom ławy w planie z uwzględnieniem w szerokości dna wykopu konstrukcji Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 244

255 D Oporniki betonowe na szalunek. Wskaźnik zagęszczenia dna wykonanego koryta pod ławę powinien wynosić co najmniej 0,97 według normalnej metody Proctora Wykonanie ław betonowych W przygotowanym wykopie liniowym o wyprofilowanym i zagęszczonym dnie należy wykonać szalunek o wymiarach zgodnych z dokumentacją techniczną. Wykonany szalunek powinien być odpowiednio stężony w celu niedopuszczenia do wystąpienia różnic w stosunku do wymiarów projektowanych. Wykonany szalunek powinien uwzględniać wymogi wysokościowe projektowanego ustawienia opornika W wykonanym szalunku należy rozścielać dostarczoną mieszankę betonową i zagęszczać warstwami. W ławie należy wykonać szczeliny dylatacyjne w odstępach max co 50 m wypełnione bitumiczną masą zalewową Wykonana ława betonowa winna być odebrana przez Inżyniera Ustawienie oporników Na wykonanej ławie można ustawiać oporniki nie wcześniej jak po trzech dniach od chwili zakończenia betonowania ławy. Oporniki należy ustawiać na podsypce cementowopiaskowej w stosunku 1:4 i grubości do 3 cm Wysokość ustawionych oporników zgodnie z dokumentacją projektową, Spoiny pomiędzy opornikami należy wypełnić zaprawą cementowo-piaskową w stosunku 1:2 a max szerokość spoiny może wynosić 1 cm. Co 50 m spoinę należ zalać bitumiczną masą zalewową. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badanie materiałów przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi według zasad określonych w punkcie 2.1 niniejszych ST Sprawdzenie koryta pod ławę. Należy sprawdzić wymiary koryta oraz zagęszczenie podłoża na dnie wykopu. Tolerancja dla szerokości wykopu wynosi ± 2 cm. Zagęszczenie podłoża powinno być zgodne z punktem Badania i pomiary wykonanej ławy betonowej Profil podłużny górnej powierzchni ław. Profil podłużny górnej powierzchni ławy powinien być zgodny z projektowaną niweletą. Dopuszczalne odchylenia mogą wynosić ± 1 cm na każde 100 m ławy Wysokość (grubość) ławy. Wysokość ław należy sprawdzać w dwóch dowolnie wybranych punktach na każde 100 m ławy. Dopuszczalne odchyłki mogą wynosić ± 10% wysokości projektowanej Szerokość ław. Szerokość ławy należy sprawdzać w dwóch dowolnie wybranych punktach na każde 100 m ławy. Dopuszczalne odchyłki ± 10% szerokości projektowanej.mogą wynosić Równość górnej powierzchni ławy. Równość górnej powierzchni ławy należy sprawdzać w dwóch punktach na każde 100 m ławy trzymetrową łatą. Dopuszczalny prześwit pomiędzy górną powierzchnią ławy i przyłożoną łatą nie może przekraczać 1 cm Linia ław. Dopuszczalne odchylenie linii ławy od projektowanego kierunku nie może przekroczyć ± 1 cm na 100 m wykonanej ławy Badania i pomiary ustawionych oporników betonowych Linia opornika Dopuszczalne odchylenie linii opornika w planie od linii projektowanej może wynosić ± 1 cm na każde 100 m ustawionego opornika. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 245

256 D Oporniki betonowe Niweleta opornika Niweletę opornika należy sprawdzać raz na każde 100 m ustawionego opornika. Dopuszczalne odchylenia niwelety górnej płaszczyzny opornika od niwelety projektowanej może wynosić ± 1 cm Równość górnej powierzchni oporników. Równość górnej powierzchni oporników należy sprawdzać w dwóch punktach na każde 100 m ustawionych oporników trzymetrową łatą. Prześwit pomiędzy górną powierzchnią oporników i przyłożoną łatą nie może przekraczać 1 cm Wypełnienie spoin. Wypełnienie spoin bada się na każde 10 m ustawionego opornika. Spoiny muszą być wypełnione całkowicie na pełną grubość. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiaru jest m ustawionych oporników betonowych. Elementem składowym obmiaru jest metr wykonanej ławy z uwzględnieniem zaprojektowanego przekroju poprzecznego. Obmiar należy wykonać na budowie w obecności Inżyniera. 8. ODBIÓR ROBÓT Odbiorowi podlega ława betonowa oraz ustawienie oporników betonowych. Zasady odbioru określono w ST D "Wymagania ogólne" punkt 8. Oporniki betonowe uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową jeśli wszystkie wyniki badań i pomiary okazały się zgodne z wymaganiami określonymi w punkcie 2,5 i 6 niniejszej ST. W przypadku stwierdzenia wad Inżynier ustali zakres robót poprawkowych lub poleci rozbiórkę wykonanej ławy, ustawionych oporników i ponowne ich wykonanie według zasad określonych w niniejszej ST. Inżynier może uznać wadę za nie mającą zasadniczego wpływu na cechy eksploatacyjne wykonanych robót i ustalić zakres i wielkość potrąceń za obniżoną jakość. Roboty poprawkowe lub rozbiórkowe i ponowne wykonanie robót Wykonawca wykona na własny koszt w terminie uzgodnionym z Inżynierem. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Płatność będzie za metr ustawionego opornika zgodnie z obmiarem z uwzględnieniem ewentualnych potrąceń. Cena jednostkowa ustawionych oporników obejmuje ustalenia ogólne zawarte w D punkt 9 oraz : - prace pomiarowe, - oznakowanie robót, - zakup i dostarczenie na miejsce wbudowania materiałów podstawowych i pomocniczych wraz z rozładunkiem, - przygotowanie wykopu pod ławą fundamentową, - wykonanie szalunku ławy, - dostarczenie i wbudowanie mieszanki betonowej z zagęszczeniem, - rozbiórka deskowania, - pielęgnacja ławy betonowej, - przygotowanie i rozścielenie podsypki cementowo-piaskowej, - ustawienie opornika i wyregulowanie wg osi punktów wysokościowych, - wypełnienie spoin zaprawą cementową z jej przygotowaniem, - uporządkowanie miejsca robót. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 246

257 D Oporniki betonowe 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Roboty ziemne budowlane 2. BN-80/ /04 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Krawężniki i obrzeża chodnikowe. 3. BN-80/ /01 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania. 4. PN-B Beton zwykły 5. PN-B Roboty betonowe i żelbetowe 6. PN-B Kruszywo mineralne. Piasek do betonów i zapraw 7. PN-B Kruszywa mineralne do betonu zwykłego 8. PN-B Prefabrykaty budowlane z betonu. Metody pomiaru cech geometrycznych. 9. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 10. PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności. 11. BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie. 12. BN-74/ Drogi samochodowe. Masa zalewowa. 13. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw Inne dokumenty 14. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o Drogach publicznych z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr 71, poz. 838 z uwzględnieniem zmian wynikających z Dz U nr 86 poz 950; Dz U 2000 nr 12 poz 135; Dz U 2001 nr 125 poz 1371; Dz U 2002 nr 25 poz 253; Dz U 2002 nr 41 poz 365; Dz U 2002, nr 62 poz 554; Dz U 2002nr 74 poz 676; Dz U 2002 nr 89 poz 804; Dz U 2002 nr 113 poz 984; Dz U 2002 nr 216 poz 1826; Dz U 2003 nr 80 poz 721; Dz U 2003 nr 80 poz 717) 15. Katalog szczegółów drogowych ulic, placów i parków miejskich. 16. Katalog powtarzalnych elementów drogowych. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 247

258 D Krawężniki betonowe D Wstęp USTAWIENIE KRAWĘŻNIKA BETONOWEGO 15X30X100 NA ŁAWIE BETONOWEJ 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wbudowaniem krawężników betonowych na ławie betonowej Zakres stosowania SST Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy przy zlecaniu i realizacji robót - budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą robót związanych z ustawieniem krawężników: - betonowych wystających i wbudowanych typ uliczny na ławie betonowej z oporem (B-15) 1.4. Określenia podstawowe Krawężniki betonowe prefabrykowane belki betonowe ograniczające chodnik dla pieszych Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami i definicjami podanymi w SST D "Wymagania ogólne" Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z dokumentacją projektową, SST i poleceniami Inżyniera/Kierownika projektu. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST D "Wymagania ogólne". 2. Materiały 2.1.Stosowane materiały Materiałami stosowanymi przy ustawianiu krawężników wg zasad niniejszych SST są: - krawężniki betonowe beton B-15, - cement do podsypki i zapraw klasy 32.5, - piasek, - woda, Krawężniki betonowe , powinny odpowiadać wymaganiom określonym w BN-80/ / Beton B-15 powinien odpowiadać wymaganiom określonym w PN-B (beton zwykły) Cement klasy 32.5 powinien odpowiadać wymaganiom określonym w PN-B Piasek powinien odpowiadać wymaganiom określonym w PN-B Woda powinna odpowiadać wymaganiom określonym w PN-B Masa zalewowa, do wypełnienia szczelin dylatacyjnych na gorąco powinna Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 248

259 odpowiadać wymaganiom BN-74/ lub aprobaty technicznej. D Krawężniki betonowe 2.2. Składowanie materiałów Krawężniki betonowe powinny być składowane na otwartej przestrzeni, na podłożu wyrównanym i odwodnionym. Krawężniki należy składować w pozycji wbudowania z zastosowaniem przekładek grubości 2,5 cm i szerokości 5 cm, długość min. 5 cm większa niż szerokość krawężnika Cement w workach powinien być składowany w wydzielonych miejscach zadaszonych z zabezpieczeniem boków przed opadami. Podłoga składu powinna być twarda i sucha, odpowiednio pochylona, zabezpieczająca cement przed ściekaniem wody deszczowej, zanieczyszczeniem i zawilgoceniem. Cement luzem powinien być składowany w zbiornikach stalowych przystosowanych do pneumatycznego załadunku i wyładunku oraz zaopatrzony w urządzenia do przeprowadzania kontroli objętości i włazy do czyszczenia zbiornika. W zbiorniku należy przechowywać cement jednego rodzaju i marki pochodzący od jednego Wykonawcy Piasek każdego gatunku należy przechowywać w warunkach zabezpieczających go przed zmieszaniem z innymi kruszywami i zanieczyszczeniem Składowanie masy zalewowej, do wypełnienia szczelin dylatacyjnych na gorąco powinna odpowiadać wymaganiom BN-74/ lub aprobaty technicznej Materiały przed wbudowaniem muszą być zaakceptowane przez Inżyniera/Kierownika projektu. Po ich zaakceptowaniu Wykonawca zobowiązany jest do dostarczenia recepty laboratoryjnej na beton oraz deklarację zgodności z PN na krawężniki i cement. 3. Sprzęt Roboty wykonuje się ręcznie przy zastosowaniu : - betoniarek do wytwarzania betonu i zapraw oraz przygotowania podsypki cementowopiaskowej, - zagęszczarek płytowych i ubijaków mechanicznych. Sprzęt powinien być w stanie zapewniającym uzyskanie dobrej jakości robót. 4. Transport 4.1. Krawężniki betonowe mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu Po osiągnięciu przez beton wytrzymałości min. 0,7 R krawężniki należy układać na podkładkach i przekładkach drewnianych w pozycji pionowej długością w kierunku osi podłużnej środka transportowego. Krawężniki powinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem się i uszkodzeniami w czasie transportu, a górna warstwa nie powinna wystawać poza ściany środka transportu więcej niż 1/3 wysokości warstwy Przewóz cementu powinien odbywać się środkami transportu w warunkach zabezpieczających go przed opadami atmosferycznymi i zawilgoceniem, uszkodzeniem opakowań i zanieczyszczeniem. Do przewozu cementu workowanego należy używać pojazdów samochodowych. Do przewozu cementu luzem należy używać wagonów i samochodów z Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 249

260 przystosowanymi do tego celu pojemnikami zamkniętymi. D Krawężniki betonowe 4.3.Piasek należy przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających go przed zanieczyszczeniem oraz zmieszaniem z innymi materiałami. Podczas transportu piasek powinien być zabezpieczony przed wysypaniem i rozpyleniem. 5. Wykonanie robót 5.1. Wykonanie koryta pod ławy Koryto pod ławy należy wykonać zgodnie z PN-B Wymiary wykopu powinny odpowiadać wymiarom ławy w planie z uwzględnieniem w szerokości dna wykopu konstrukcji na szalunek. Wskaźnik zagęszczenia dna wykonanego koryta pod ławę powinien wynosić co najmniej 0,97 według normalnej metody Proctora Wykonanie ław betonowych W przygotowanym wykopie liniowym o wyprofilowanym i zagęszczonym dnie należy wykonać szalunek o wymiarach zgodnych z dokumentacją techniczną. Wykonany szalunek powinien być odpowiednio stężony w celu niedopuszczenia do wystąpienia różnic w stosunku do wymiarów projektowanych. Wykonany szalunek powinien uwzględniać wymogi wysokościowe projektowanego ustawienia krawężnika W wykonanym szalunku należy rozścielać dostarczoną mieszankę betonową i zagęszczać warstwami. W ławie należy wykonać szczeliny dylatacyjne w odstępach max co 50 m wypełnione bitumiczną masą zalewową Wykonana ława betonowa winna być odebrana przez Inżyniera/Kierownika projektu Ustawienie krawężników Na wykonanej ławie można ustawiać krawężniki nie wcześniej jak po trzech dniach od chwili zakończenia betonowania ławy. Krawężniki należy ustawiać na podsypce cementowo-piaskowej w stosunku 1:4 i grubości do 3 cm Wysokość ustawionych krawężników od strony jezdni powinna wynosić 10 do 12 cm Spoiny pomiędzy krawężnikami należy wypełnić zaprawą cementowopiaskową w stosunku 1:2 a max szerokość spoiny może wynosić 1 cm. Co 50 m spoinę należ zalać bitumiczną masą zalewową Tylna ściana krawężnika od strony chodnika powinna być po ustawieniu krawężnika obsypana piaskiem lub miejscowym gruntem przepuszczalnym i ubita. Wskaźnik zagęszczenia powinien wynosić 1,0. 6. Kontrola jakości robót 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badanie materiałów przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi/Kierownikowi projektu według zasad określonych w punkcie 2.1 niniejszych SST Sprawdzenie koryta pod ławę Należy sprawdzić wymiary koryta oraz zagęszczenie podłoża na dnie wykopu. Tolerancja dla szerokości wykopu wynosi ± 2 cm. Zagęszczenie podłoża powinno być Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 250

261 zgodne z punktem 5.1. D Krawężniki betonowe 6.3. Badania i pomiary wykonanej ławy betonowej Profil podłużny górnej powierzchni ław Profil podłużny górnej powierzchni ławy powinien być zgodny z projektowaną niweletą. Dopuszczalne odchylenia mogą wynosić ± 1 cm na każde 100 m ławy Wysokość (grubość) ławy Wysokość ław należy sprawdzać w dwóch dowolnie wybranych punktach na każde 100 m ławy. Dopuszczalne odchyłki mogą wynosić ± 10% wysokości projektowanej Szerokość ław Szerokość ławy należy sprawdzać w dwóch dowolnie wybranych punktach na każde 100 m ławy. Dopuszczalne odchyłki mogą wynosić ± 10% szerokości projektowanej Równość górnej powierzchni ławy Równość górnej powierzchni ławy należy sprawdzać w dwóch punktach na każde 100 m ławy trzymetrową łatą. Dopuszczalny prześwit pomiędzy górną powierzchnią ławy i przyłożoną łatą nie może przekraczać 1 cm Linia ław Dopuszczalne odchylenie linii ławy od projektowanego kierunku nie może przekroczyć ± cm na 100 m wykonanej ławy Badania i pomiary ustawionych krawężników betonowych Linia krawężnika Dopuszczalne odchylenie linii krawężnika w planie od linii projektowanej może wynosić ± cm na każde 100 m ustawionego krawężnika Niweleta krawężnika. Niweletę krawężnika należy sprawdzać raz na każde 100 m ustawionego krawężnika. Dopuszczalne odchylenia niwelety górnej płaszczyzny krawężnika od niwelety projektowanej może wynosić ± cm Równość górnej powierzchni krawężników. Równość górnej powierzchni krawężników należy sprawdzać w dwóch punktach na każde 100 m ustawionych krawężników trzymetrową łatą. Prześwit pomiędzy górną powierzchnią krawężnika i przyłożoną łatą nie może przekraczać 1 cm Wypełnienie spoin. Wypełnienie spoin bada się na każde 10 m ustawionego krawężnika. Spoiny muszą być wypełnione całkowicie na pełną grubość. 7. Obmiar robót Jednostką obmiaru jest m (metr) ustawionych krawężników betonowych 15x30cm na ławie betonowej B-15 z oporem lub bez wg wyżej zamieszczonego wyszczególnienia. Elementem składowym obmiaru jest metr wykonanej ławy z uwzględnieniem zaprojektowanego przekroju poprzecznego. Obmiar należy wykonać na budowie w obecności Inżyniera/Kierownika projektu. 8. Odbiór robót 8.1. Odbiorowi podlega ława betonowa oraz ustawienie krawężników betonowych. Zasady odbioru określono w SST D "Wymagania ogólne" punkt 8. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 251

262 D Krawężniki betonowe 8.2. Krawężniki betonowe uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową jeśli wszystkie wyniki badań i pomiary okazały się zgodne z wymaganiami określonymi w punkcie 2,5 i 6 niniejszej SST W przypadku stwierdzenia wad Inżynier/Kierownik projektu ustali zakres robót poprawkowych lub poleci rozbiórkę wykonanej ławy, ustawionych krawężników i ponowne ich wykonanie według zasad określonych w niniejszej SST. Inżynier/Kierownik projektu może uznać wadę za nie mającą zasadniczego wpływu na cechy eksploatacyjne wykonanych robót i ustalić zakres i wielkość potrąceń za obniżoną jakość Roboty poprawkowe lub rozbiórkowe i ponowne wykonanie robót Wykonawca wykona na własny koszt w terminie uzgodnionym z Inżynierem/Kierownikiem projektu. 9. Podstawa płatności Płatność będzie za metr ustawionego krawężnika 15x30 cm na ławie betonowej (B-15) z oporem lub bez zgodnie z obmiarem z uwzględnieniem ewentualnych potrąceń. Cena jednostkowa ustawionych krawężników obejmuje ustalenia ogólne zawarte w D punkt 9 oraz : - prace pomiarowe, - oznakowanie robót, - dostarczenie na miejsce wbudowania materiałów podstawowych i pomocniczych, - przygotowanie wykopu pod ławą fundamentową, - wykonanie szalunku ławy, - dostarczenie i wbudowanie mieszanki betonowej z zagęszczeniem, - rozbiórka deskowania, - pielęgnacja ławy betonowej, - przygotowanie i rozścielenie podsypki cementowo-piaskowej, - ustawienie krawężnika i wyregulowanie wg osi punktów wysokościowych, - wypełnienie spoin zaprawą cementową z jej przygotowaniem, - zasypanie zewnętrznej ściany krawężnika ziemią i ubicie, zgodnie z wymogami specyfikacji, - uporządkowanie miejsca robót. 10. Przepisy związane PN-B BN-80/ /04 BN-80/ /01 PN-B PN-B PN-B PN-B PN-B Roboty ziemne budowlane Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Krawężniki i obrzeża chodnikowe. Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania. Beton zwykły Roboty betonowe i żelbetowe Kruszywo mineralne. Piasek do betonów i zapraw Kruszywa mineralne do betonu zwykłego Prefabrykaty budowlane z betonu. Metody pomiaru cech geometrycznych. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 252

263 PN-B BN-88/ BN-74/ PN-B D Krawężniki betonowe Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności. Cement. Transport i przechowywanie. Drogi samochodowe. Masa zalewowa. Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw Katalog szczegółów drogowych ulic, placów i parków miejskich. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 253

264 Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie D Chodnik z kostki brukowej betonowej SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D CHODNIK Z KOSTKI BRUKOWEJ BETONOWEJ 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczną ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem chodnika w związku z budową obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST W niniejszym kontrakcie przewidziano ułożenie: - chodnika, ciągu pieszo rowerowego, wjazdów bramowych, parkingów, wysp dzielących z kostki brukowej betonowej, grubości 8 cm szarej. - ścieżki rowerowej z kostki brukowej betonowej bezfazowej, grubości 8 cm czerwonej 1.4. Określenia podstawowe Betonowa kostka brukowa kształtka wytwarzana z betonu metodą wibroprasowania. Produkowana jest jako kształtka jednowarstwowa lub w dwóch warstwach połączonych ze sobą trwale w fazie produkcji Chodnik wyznaczony pas terenu przy jezdni lub odsunięty od jezdni, przeznaczony do ruchu pieszych i odpowiednio utwardzony Dziennik budowy dziennik, wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami, stanowiący urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami Ogólne wymagania dotyczące jakości robót Za jakość zastosowanych materiałów i wykonanych robót oraz ich zgodność z wymaganiami niniejszej ST i poleceniami Inżyniera odpowiedzialny jest Wykonawca robót. Do obowiązków Wykonawcy należy: - wyegzekwowanie od producenta (dostawcy) materiałów odpowiedniej jakości, - ustalenie i przestrzeganie takich warunków transportu i przechowywania materiałów, które zagwarantują zachowanie ich jakości i przydatności do planowanych robót, - określenie i uzgodnienie takich warunków dostaw (wielkości i częstotliwości) aby mogła być zapewniona rytmiczność produkcji. 2. MATERIAŁY 2.1. Betonowa kostka brukowa Aprobata techniczna Warunkiem dopuszczenia do stosowania betonowej kostki brukowej w budownictwie drogowym jest posiadanie aprobaty technicznej, wydanej przez uprawnioną jednostkę Wygląd zewnętrzny Struktura wyrobu powinna być zwarta, bez rys i pęknięć, plam i ubytków. Powierzchnia górna kostek powinna być równa i szorstka, a krawędzie kostek równe i proste, wklęśnięcia nie powinny przekraczać 2 mm dla kostek o grubości < 80 mm Kształt, wymiary i kolor kostki brukowej Do wykonania nawierzchni chodnika stosuje się betonową kostkę brukową o grubości 80 mm. Kostki tej grubości produkowane są w kraju. Tolerancje wymiarowe wynoszą: 254

265 D Chodnik z kostki brukowej betonowej - na długości ± 3 mm - na szerokości ± 3 mm - na grubości ± 5 mm Kolory kostek produkowanych aktualnie w Polsce to: szary, ceglany, klinkierowy, grafitowy i brązowy Cechy fizykomechaniczne betonowych kostek brukowych Betonowe kostki brukowe powinny mieć cechy fizykomechaniczne określone w tablicy nr 1. Tablica 1. Cechy fizykomechaniczne betonowych kostek brukowych L.p. Cechy Wartość 1. Wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach, Mpa, co najmniej a. średnia z sześciu kostek b. najmniejsza pojedynczej kostki 2. Nasiąkliwość wodą wg PN-B-06250, %, nie więcej niż 5 3. Odporność na zamrażanie, po 50 cyklach zamrażania, wg PN-B a. pęknięcie próbki b. strata masy, %, nie więcej niż c. obniżenie wytrzymałości na ściskanie w stosunku do wytrzymałości próbek nie zamrażanych, %, nie więcej niż Brak Ścieralność na tarczy Boehemego wg PN-B-04111, mm, nie więcej niż 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt używany przez Wykonawcę do układania chodnika powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i uzyskać akceptację Inżyniera. Sprzęt powinien być utrzymany w dobrym stanie technicznym. Jakikolwiek sprzęt i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków umowy, zostaną przez Inżyniera zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robót Sprzęt do wykonania chodnika z kostki brukowej Małe powierzchnie chodnika z kostki brukowej wykonuje się ręcznie. Jeśli powierzchnie są duże, a kostki brukowe mają jednolity kształt i kolor, można stosować mechaniczne urządzenia układające. Urządzenie składa się z wózka i chwytaka sterowanego hydraulicznie, służącego do przenoszenia z palety warstwy kostek na miejsce ich ułożenia. Do zagęszczania nawierzchni stosuje się wibratory płytowe z osłoną z tworzywa sztucznego. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość i właściwości przewożonych materiałów. Do transportu betonowej kostki brukowej należy używać samochodów skrzyniowych Transport betonowych kostek brukowych Uformowane w czasie produkcji kostki betonowe układane są warstwowo na palecie. Po uzyskaniu wytrzymałości betonu min. 0,7 wytrzymałości projektowanej, kostki przewożone są na stanowisko, gdzie specjalne urządzenie pakuje je w folię i spina taśmą stalową, co gwarantuje transport samochodami w nienaruszonym stanie Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 255

266 D Chodnik z kostki brukowej betonowej Kostki betonowe można również przewozić samochodami na paletach transportowych producenta. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z Umową oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonywanych robót, za ich zgodność z dokumentacją kontraktową, wymaganiami ST oraz poleceniami Inżyniera Podsypka Na podsypkę należy stosować piasek i cement. Grubość podsypki po zagęszczeniu powinna zawierać się w granicach od 3 do 5 cm. Podsypka powinna być zwilżona wodą, zagęszczona i wyprofilowana Układanie chodnika z betonowych kostek brukowych Z uwagi na różnorodność kształtów i kolorów produkowanych kostek, możliwe jest ułożenie dowolnego wzoru wcześniej ustalonego w dokumentacji projektowej lub zaakceptowanego przez Inżyniera. Kostkę układa się na podsypce cementowo piaskowej w taki sposób, aby szczeliny między kostkami wynosiły od 2 do 3 mm. Kostkę należy układać ok. 1,5 cm wyżej od projektowanej niwelety chodnika, gdyż w czasie wibrowania (ubijania) podsypka ulega zagęszczeniu. Po ułożeniu kostki, szczeliny należy wypełnić piaskiem, a następnie zamieść powierzchnię ułożonych kostek przy użyciu szczotek ręcznych lub mechanicznych i przystąpić do ubijania nawierzchni chodnika. Do ubijania ułożonego chodnika z kostek brukowych, stosuje się wibratory płytowe z osłoną z tworzywa sztucznego dla ochrony kostek przed uszkodzeniem i zabrudzeniem. Wibrowanie należy prowadzić od krawędzi powierzchni ubijanej w kierunku środka i jednocześnie w kierunku poprzecznym kształtek. Do zagęszczenia nawierzchni z betonowych kostek brukowych nie wolno używać walca. Po ubiciu nawierzchni należy uzupełnić szczeliny materiałem do wypełniania i zamieść nawierzchnię. Chodnik z wypełnieniem spoin piaskiem nie wymaga pielęgnacji może być zaraz oddany do użytkowania. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien sprawdzić, czy producent kostek brukowych posiada aprobatę techniczną. Niezależnie od posiadanego atestu, Wykonawca powinien żądać od producenta wyników bieżących badań wyrobu na ściskanie. Zaleca się, aby do badania wytrzymałości na ściskanie pobierać 6 próbek (kostek) dziennie ( przy produkcji dziennej ok. 600 m 2 powierzchni kostek ułożonych w nawierzchni) Poza tym, przed przystąpieniem do robót Wykonawca sprawdza wyrób w zakresie wymagań podanych w pkt i i wyniki badań przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Sprawdzenie podłoża Sprawdzenie podłoża polega na stwierdzeniu zgodności z dokumentacją kontraktową. Dopuszczalne tolerancje wynoszą: - dla głębokości koryta : Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 256

267 D Chodnik z kostki brukowej betonowej - o szerokości do 3 m : ± 1 cm - o szerokości powyżej 3 m : ± 2 cm - dla szerokości koryta : ± 5 cm Sprawdzenie podsypki Sprawdzenie podsypki w zakresie grubości i wymaganych spadków poprzecznych i podłużnych polega na stwierdzeniu zgodności z dokumentacją kontraktową oraz pkt. 5.2 niniejszej ST Sprawdzenie wykonania chodnika Sprawdzenie wykonania chodnika z betonowych kostek brukowych polega na stwierdzeniu zgodności wykonania z dokumentacją kontraktową oraz wymaganiami pkt. 5.4 niniejszej ST : - pomierzenie szerokości spoin - sprawdzenie prawidłowości ubijania ( wibrowania) - sprawdzenie prawidłowości wypełnienia spoin - sprawdzenia, czy przyjęty deseń (wzór ) i kolor nawierzchni jest zachowany 6.3. Sprawdzenie cech geometrycznych chodnika Sprawdzenie równości chodnika Sprawdzenie równości nawierzchni należy przeprowadzić łatą co najmniej raz na każde 150 do 300 m 2 ułożonego chodnika i w miejscach wątpliwych, jednak nie rzadziej niż raz na 50 m chodnika. Dopuszczalny prześwit pod łatą nie powinien przekraczać 1,0 cm Sprawdzenie profilu podłużnego Sprawdzenie profilu podłużnego przeprowadzić należy za pomocą niwelacji, biorąc pod uwagę punkty charakterystyczne, jednak nie rzadziej niż co 100 m. Odchylenia od projektowanej niwelety chodnika w punktach załamania nie mogą przekraczać ± 3 cm Sprawdzenie przekroju poprzecznego Sprawdzenie przekroju poprzecznego dokonywać należy szablonem z poziomicą, co najmniej raz na każde 150 do 300 m 2 chodnika i w miejscach wątpliwych, jednak nie rzadziej niż co 50 m. Dopuszczalne odchylenia od projektowanego profilu wynoszą ± 0,3 %. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarowi jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanego chodnika z brukowej kostki betonowej. Obmiaru robót dokonuje Wykonawca w obecności Inżyniera. Obmiar robót polega na określeniu faktycznego zakresu robót oraz obliczeniu rzeczywistych ilości wbudowanych materiałów. Wyniki obmiaru należy porównać z przedmiarem robót z kontraktu, w celu określenia różnic w ilości robót. 8. ODBIÓR ROBÓT Odbiorowi podlega chodnik wykonany z brukowej kostki betonowej. Podstawą do oceny jakości i zgodności robót z kontraktem są badania i pomiary prowadzone przed przystąpieniem do robót, w czasie realizacji robót jak i po zakończeniu robót oraz oględziny wizualne dokonywane podczas odbioru. Zakres. Częstotliwość i rodzaj badań powinien być zgodny z wymaganiami niniejszej ST. Przed zgłoszeniem robót do odbioru należy zebrać i uporządkować wszystkie wyniki badań i pomiarów. W przypadku wątpliwości, co do jakości robót lub braków Wykonawca w porozumieniu z Inżynierem wykona dodatkowe badania laboratoryjne lub pomiary uzupełniające. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 257

268 D Chodnik z kostki brukowej betonowej Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacja kontraktową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania 1 m 2 chodnika z brukowej kostki betonowej obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - zakup i dostarczenie materiałów na miejsce wbudowania wraz z rozładunkiem, - wykonanie podsypki cementowo piaskowej, - ułożenie warstwy brukowej wraz z zagęszczeniem i wypełnieniem szczelin, - przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Materiały kamienne. Oznaczanie ścieralności na tarczy Boehmego. 2. PN-B Beton zwykły. 3. PN-B Kruszywa mineralne do betonu zwykłego. 4. PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności. 5. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw. 6. BN-68/ Drogi samochodowe. Oznaczenia wskaźnika piaskowego. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 258

269 D Betonowe obrzeża chodnikowe SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D BETONOWE OBRZEŻA CHODNIKOWE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej Specyfikacją Techniczna - ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z ułożeniem betonowego obrzeża chodnikowego w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania Specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej ST dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z ułożeniem betonowego obrzeża chodnikowego 8X30cm na ławie betonowej z oporem (B-15) 1.4. Określenia podstawowe Obrzeża chodnikowe prefabrykowane belki rozgraniczające jednostronnie lub dwustronnie ciągi komunikacyjne od terenów nie przeznaczonych do komunikacji Chodnik wyznaczony pas terenu przy jezdni lub odsunięty od jezdni, przeznaczony do ruchu pieszych i odpowiednio utwardzony Dziennik budowy dziennik, wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami, stanowiący urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku robót Materiały wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót, zgodne ze specyfikacjami technicznymi, zaakceptowane przez Inżyniera Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i definicjami. 2. MATERIAŁY 2.1. Obrzeża betonowe Powinny odpowiadać wymaganiom BN-80/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Krawężniki i obrzeża chodnikowe. Warunkiem dopuszczenia do stosowania obrzeży betonowych w budownictwie drogowym jest posiadanie aprobaty technicznej, wydanej przez uprawnioną jednostkę. Należy zastosować obrzeże wysokie 8x30x100 cm gatunku 1. Do produkcji obrzeży należy użyć beton wg PN-B-06250, klasy B30. Beton użyty do produkcji krawężników powinien charakteryzować się: - nasiąkliwością poniżej 4 %, - mrozoodpornością i wodoszczelnością, zgodnie z normą PN-B-06250, - ścieralnością na tarczy Boehmego 3mm, - stopniem mrozoodporności betonu F Piasek na podsypkę piaskową Powinien odpowiadać wymaganiom PN-B-11113:1996 "Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek" Zaprawa cementowo-piaskowa do wypełnienia spoin między obrzeżami - cement portlandzki - odpowiadający wymaganiom PN-EN 197-1:2002 Cement. Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego użytku, - piasek - należy stosować drobny, ostry piasek odpowiadający wymaganiom PN-B-11113:1996 "Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek", Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 259

270 D Betonowe obrzeża chodnikowe - woda - należy stosować wodę odpowiadającą wymaganiom PN-88/B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw. 3. SPRZĘT Obrzeża betonowe chodnikowe układa się ręcznie przy zastosowaniu drobnego sprzętu pomocniczego. 4. TRANSPORT Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót i właściwości przewożonych materiałów. Betonowe obrzeża chodnikowe mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu po osiągnięciu przez beton wytrzymałości minimum 0,7 wytrzymałości projektowanej. Obrzeża powinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem się i uszkodzeniami w czasie transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z umową oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonanych robót, za ich zgodność z dokumentacją kontraktową, wymaganiami ST oraz poleceniami Inżyniera Wykonanie koryta Koryto pod podsypkę należy wykonać zgodnie z PN-B Podłoże lub podsypka Podłoże pod ustawienie obrzeża stanowić ma podsypka cementowo piaskowa o grubości warstwy od 3 do 5 cm po zagęszczeniu. Podsypkę wykonuje się przez zasypanie koryta a następnie zagęszczenie z polewaniem wodą Ustawienie betonowych obrzeży chodnikowych Betonowe obrzeża chodnikowe należy ustawiać na wykonanym podłożu w miejscu i ze światłem (odległością górnej powierzchni obrzeża od ciągu komunikacyjnego) zgodnym z ustaleniami dokumentacji kontraktowej. Zewnętrzna ściana obrzeża powinna być obsypana piaskiem, żwirem lub miejscowym gruntem przepuszczalnym, starannie ubitym. Spoiny nie powinny przekraczać szerokości 1 cm. Należy wypełnić je piaskiem lub zaprawą cementowo piaskową w stosunku 1:2 i grubości do 3 cm. Spoiny przed zalaniem należy oczyścić i zmyć wodą. Spoiny muszą być wypełnione całkowicie na pełną głębokość. 6. KONTROLA JAKOŚCI Celem kontroli jest takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć założoną jakość robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę robót i jakości materiałów Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania materiałów przeznaczonych do ustawienia betonowych obrzeży chodnikowych i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi do akceptacji. Sprawdzenie wyglądu zewnętrznego należy przeprowadzić na podstawie oględzin elementu przez pomiar i policzenie uszkodzeń występujących na powierzchniach i krawędziach elementu, zgodnie z wymaganiami z tablicy 3. Pomiary długości i głębokości uszkodzeń należy wykonać za pomocą przymiaru stalowego lub suwmiarki z dokładnością do 1 mm, zgodnie z ustaleniami PN-B Sprawdzenie kształtu i wymiarów elementów należy przeprowadzić z dokładnością do Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 260

271 D Betonowe obrzeża chodnikowe 1 mm przy użyciu suwmiarki oraz przymiaru stalowego lub taśmy, zgodnie z wymaganiami tablicy 1 i 2. Sprawdzenie kątów prostych w narożach elementów wykonuje się przez przyłożenie kątownika do badanego naroża i zmierzenia odchyłek z dokładnością do 1 mm. Badania pozostałych materiałów powinny obejmować wszystkie właściwości określone w normach podanych dla odpowiednich materiałów wymienionych w pkt Badania w czasie robót W czasie robót należy sprawdzić wykonanie: a. koryta pod podsypkę ( ławę) zgodnie z wymaganiami pkt.5.1 b. podłoża z rodzimego gruntu piaszczystego lub podsypki (ławy) ze żwiru lub piasku zgodnie z wymaganiami pkt. 5.2 c. ustawienia betonowego obrzeża chodnikowego zgodnie z wymaganiami pkt. 5.3 przy dopuszczalnych odchyleniach: - linii obrzeża w planie, które może wynosić ± 2 cm na każde 100 m długości obrzeża - niwelety górnej płaszczyzny obrzeża, które może wynosić ± 1 cm na każde 100 m długości obrzeża - wypełnienia spoin, sprawdzane co 10 metrów, które powinno wykazać całkowite wypełnienie badanej spoiny na pełną głębokość 7. OBMIAR ROBÓT Obmiar robót będzie określać faktyczny zakres wykonywanych robót zgodnie z dokumentacją kontraktową i ST, w jednostkach ustalonych w kosztorysie. Obmiaru robót dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu Inżyniera o zakresie obmierzanych robót i terminie obmiaru, co najmniej 3 dni przed tym terminem. Wyniki obmiaru będą wpisane do rejestru obmiarów. Jednostką obmiarową jest m (metr) ustawionego betonowego obrzeża chodnikowego. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją kontraktową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Płatność należy przyjmować na podstawie jednostek obmiarowych wg pkt. 7, zgodnie z obmiarem, po odbiorze robót. Cena wykonania 1 m betonowego obrzeża chodnikowego obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - zakup i dostarczenie materiałów wraz z rozładunkiem, - oznakowanie robót, - wykonanie koryta, - rozścielenie i ubicie podsypki, - ustawienie obrzeża, - wypełnienie spoin, - obsypanie zewnętrznej ściany obrzeża, - wykonanie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. BN-80/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania. 2. BN-80/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni, dróg, ulic, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 261

272 D Betonowe obrzeża chodnikowe parkingów i torowisk tramwajowych. Krawężniki i obrzeża. 3. PN-B-11113:1996 Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 4. PN-EN 197-1:2002 Cement. Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego użytku 5. BN-77/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu Inne dokumenty 6. Katalog Szczegółów Drogowych Ulic, Placów i Parków Miejskich - Centrum Techniki Budownictwa Komunalnego. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 262

273 D Wykonanie ścieków SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D WYKONANIE ŚCIEKÓW 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru ścieków z prefabrykowanych elementów betonowych w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą prowadzenia robót przy wykonywaniu ścieków z prefabrykowanych elementów betonowych i obejmują: - ułożenie ścieku żelbetowego umacniającego dno rowu (wg KPED k ), z skrzyniami rozsączającymi przy przepustach 1.4. Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej ST są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami i ST D-M "Wymagania ogólne" Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, ST i poleceniami Inżyniera. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D "Wymagania ogólne". 2. MATERIAŁY 2.1. Prefabrykaty korytkowe ścieku - prefabrykat ścieku z elementów betonowych wg KPED k , Warunkiem dopuszczenia do stosowania prefabrykatów w budownictwie drogowym jest posiadanie aprobaty technicznej, wydanej przez uprawnioną jednostkę. Zastosowane prefabrykaty pod względem jakości powinny odpowiadać następującym normom: - BN-80/ arkusz 01 - Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania, Do wykonania prefabrykatów należy stosować beton wg PN-B-06250, klasy co najmniej 25. Nasiąkliwość prefabrykatów nie powinna przekraczać 6%. Ścieralność na tarczy Boehmego nie powinna przekraczać 3,5 mm. Wytrzymałość betonu na ściskanie powinna być zgodna z PN-B dla przyjętej klasy betonu. Powierzchnia prefabrykatów powinna być bez rys, pęknięć i ubytków betonu, o fakturze zatartej. Krawędzie elementów powinny być równe i proste. Wklęsłość lub wypukłość powierzchni elementów nie powinna przekraczać 3 mm. Dopuszczalne odchyłki wymiarów prefabrykatów: na długości ± 10 mm, na wysokości i szerokości ± 3 mm. Prefabrykaty betonowe powinny być składowane w pozycji wbudowania, na podłożu utwardzonym i dobrze odwodnionym. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 263

274 D Wykonanie ścieków 2.2. Beton na ławę Beton na ławę pod ściek powinien odpowiadać wymaganiom PN-B Jeżeli dokumentacja projektowa nie stanowi inaczej, powinien to być beton klasy B-15 lub B Kruszywo do betonu Kruszywo do betonu powinno odpowiadać wymaganiom PN-B Kruszywo należy przechowywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z kruszywami innych asortymentów, gatunków i marek Cement Cement do betonu powinien być cementem portlandzkim, odpowiadającym wymaganiom PN-B Cement do zaprawy cementowej i na podsypkę cementowo-piaskową powinien być klasy 32,5. Przechowywanie cementu powinno być zgodne z BN-88/ Woda Woda powinna być odmiany 1 i odpowiadać wymaganiom PN-B Piasek Piasek na podsypkę cementowo-piaskową powinien odpowiadać wymaganiom PN-B Piasek do zaprawy cementowo-piaskowej powinien odpowiadać wymaganiom PN-B SPRZĘT Wykonawca przystępujący do ułożenia ścieku prefabrykowanego powinien wykazać się możliwością korzystania z betoniarki do wytworzenia mieszanki cementowo - piaskowej i betonu i drobnego sprzętu murarskiego. 4. TRANSPORT Prefabrykaty betonowe będą transportowane i składowane na miejscu wbudowania zgodnie z normą BN-80/ arkusz 1 "prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania". Piasek i kruszywo mineralne, przewożone mogą być dowolnymi środkami transportu. Cement, należy przewozić środkami transportowymi przeznaczonymi do przewożenia tego typu materiałów. Wodę należy dostarczyć beczkowozem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Wykonanie koryta gruntowego Roboty ziemne związane z wykopaniem koryta gruntowego wykonane będą ręcznie Wykonanie podsypki cementowo - piaskowej Podsypkę cementowo - piaskową należy wykonać z przygotowanej w betoniarce mieszanki cementowo - piaskowej w proporcji 1:4. Wykonanie podsypki polega na ręcznym rozścieleniu w korycie gruntowym przygotowanej mieszanki cementowo - piaskowej Ułożenie ścieku z prefabrykatów Roboty związane z wbudowaniem elementów ścieku wykonane będą ręcznie. Należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne dosunięcie elementów prefabrykowanych do siebie oraz przestrzeganie zaprojektowanych spadków podłużnych ścieku. Wykonany ściek należy obsypać gruntem z wykopu koryta gruntowego oraz dobrze go zagęścić Wypełnienie spoin poprzecznych między prefabrykatami Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 264

275 D Wykonanie ścieków Spoiny szerokości 1 2 cm pomiędzy prefabrykatami po oczyszczeniu należy wypełnić zaprawą cementowo - piaskową, przy użyciu 300 kg cementu na 1 m 3 piasku. Materiały do wykonania zaprawy opisano w punkcie KONTROLA JAKOŚCI 6.1. Badania na etapie akceptacji materiałów do robót Prefabrykat ścieku powinien posiadać atest producenta. Badania prefabrykatów ścieku na etapie akceptacji materiału do robót wykonuje laboratorium wskazane przez Inżyniera. Wykonawca jest zobowiązany dostarczyć do laboratorium wybrane przy udziale Inżyniera 6 sztuk prefabrykatów (po 3 dla każdego rodzaju ścieku) dla przeprowadzenia w laboratorium Inżyniera następujących badań: - wytrzymałość betonu na ściskanie, - nasiąkliwość betonu, - odporność na działanie mrozu. Pozostałe materiały użyte do wykonania ścieku wymieniono w punkcie 2 niniejszej ST, pod względem jakości muszą odpowiadać wymaganiom odpowiednich norm i posiadać świadectwa dopuszczenia do stosowania w budownictwie drogowym i mostowym Kontrola i badania w trakcie robót Kontrola dostaw materiałów prowadzona na bieżąco przez Inżyniera. Kontrola wykonania ścieku polega na ocenie zgodności z Dokumentacją Projektową. Kontroli podlega zgodność spadków ułożonego ścieku z Dokumentacją Projektową. Kontrolę przeprowadzić przez niwelację. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiaru robót jest 1 m wykonanego ścieku z prefabrykatów. 8. ODBIÓR ROBÓT Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Cena wykonania robót obejmuje: - prace przygotowawcze, - zakup i transport materiałów na miejsce wbudowania wraz z rozładunkiem, - wykonanie koryta pod ściek, - wykonanie ławy betonowej, - wykonanie podsypki cementowo-piaskowej, - ułożenie prefabrykatów ścieku, - wypełnienie spoin między prefabrykatami zaprawą cementowo-piaskową, - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - wyznaczanie sytuacyjno-wysokościowe odcinków ścieków. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B-11113:1996 Kruszywo mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek. 2. PN-EN Cement. Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego użytku. 3. BN-80/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 265

276 D Wykonanie ścieków 4. PN-B-11111:1996 Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych; żwir i mieszanka. 5. PN-88/B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw Inne dokumenty 6. Katalog Powtarzalnych Elementów Drogowych. Centralne Biuro Projektowo Badawcze Dróg i Mostów w Warszawie. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 266

277 D Zieleń drogowa SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ZIELEŃ DROGOWA 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej specyfikacją -ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z założeniem i pielęgnacją zieleni drogowej w ramach budowy obwodnica m. Mrocza Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z: Oczyszczenie terenu z resztek budowlanych, gruzu i śmieci - zebranie i złożenie zanieczyszczeń w pryzmy, załadowanie i wywiezienie samochodami samowyładowczymi poza teren budowy Zakupienie i transport ziemi urodzajnej samochodami samowyładowczymi z załadunkiem koparkami przedsiębiernymi (ziemia do rozścielenia na terenie + ziemia do zaprawy dołów pod nasadzenia roślin) Mechaniczne rozścielenie ziemi urodzajnej na terenie płaskim Ręczne rozścielenie ziemi urodzajnej na skarpach o nachyleniu do 1:2 z transportem taczkami Mechaniczne plantowanie terenu płaskiego z grubsza na gruncie kat. I-II. Ręczne plantowanie terenu z grubsza na skarpach na gruncie kat. I-II Sadzenie krzewów liściastych form naturalnych (materiał bez bryły korzeniowej) na terenie płaskim w gruncie kat. I-II, z całkowitą zaprawą dołów Sadzenie drzew liściastych form naturalnych (materiał kontenerowany) na terenie płaskim w gruncie kat. I-II, z zaprawą dołów Sadzenie krzewów iglastych (materiał kontenerowany) na terenie płaskim w gruncie kat. I- II, z zaprawą dołów Sadzenie traw ozdobnych w ilości 4 szt/m2, w gruncie kat. I-II. Sadzenie bylin w ilości 5 szt/m2,w gruncie kat. I-II. Sadzenie krzewinek w ilości 9 szt/m2,w gruncie kat. I-II. Zakupienie i transport kory sosnowej samochodami samowyładowczymi z załadunkiem koparkami przedsiębiernymi Ściółkowanie korą sosnową grup nasadzeń. Wykonanie trawników dywanowych na terenie płaskim i skarpach siewem z nawożeniem w gruncie kat. I-II, przy uprawie mechanicznej Pielęgnacja drzew liściastych w okresie gwarancyjnym, w rok po posadzeniu. Pielęgnacja krzewów liściastych w okresie gwarancyjnym, w rok po posadzeniu. Pielęgnacja krzewów liściastych Żywopłotowych w okresie gwarancyjnym, w rok po posadzeniu Pielęgnacja krzewów iglastych w okresie gwarancyjnym, w rok po posadzeniu. Pielęgnacja bylin i traw w okresie gwarancyjnym, w rok po posadzeniu Pielęgnacja krzewinek, bylin i traw w okresie gwarancyjnym, w rok po posadzeniu. Pielęgnacja mechaniczna (kosiarką samojezdną) trawników na terenie płaskim i skarpach w okresie gwarancyjnym, w rok po założeniu Zakup i rozłożenie maty szkółkarskiej Zakupienie i transport Żwiru płukanego średniej frakcji (Ø 1-3 cm) samochodami samowyładowczymi z załadunkiem koparkami przedsiębiernymi Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 267

278 D Zieleń drogowa Rozścielenie Żwiru płukanego na macie szkółkarskiej warstwą grubości 5,00 cm 1.4. Określenia podstawowe Ziemia urodzajna - ziemia posiadająca właściwości zapewniające roślinom prawidłowy rozwój Materiał roślinny - sadzonki drzew, krzewów, kwiatów jednorocznych i wieloletnich Bryła korzeniowa - uformowana przez szkółkowanie bryła ziemi z przerastającymi ją korzeniami rośliny Forma naturalna - forma drzew do zadrzewień zgodna z naturalnymi cechami wzrostu Forma pienna - forma drzew i niektórych krzewów sztucznie wytworzona w szkółce z pniami o wysokości od 1,80 do 2,20 m, z wyraźnym nie przyciętym przewodnikiem i uformowaną koroną Forma krzewiasta - forma właściwa dla krzewów lub forma drzewa utworzona w szkółce przez niskie przycięcie przewodnika celem uzyskania wielopędowości Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Ziemia urodzajna Ziemia urodzajna, w zależności od miejsca pozyskania, powinna posiadać następujące charakterystyki: ziemia rodzima - powinna być zdjęta przed rozpoczęciem robót budowlanych i zmagazynowana w pryzmach nie przekraczających 2 m wysokości, ziemia pozyskana w innym miejscu i dostarczona na plac budowy - nie może być zagruzowana, przerośnięta korzeniami, zasolona lub zanieczyszczona chemicznie Ziemia kompostowa Do nawożenia gleby mogą być stosowane komposty, powstające w wyniku rozkładu różnych odpadków roślinnych i zwierzęcych (np. torfu, fekaliów, kory drzewnej, chwastów, plewów), przy kompostowaniu ich na otwartym powietrzu w pryzmach, w sposób i w warunkach zapewniających utrzymanie wymaganych cech i wskaźników jakości kompostu. Kompost fekaliowo-torfowy - wyrób uzyskuje się przez kompostowanie torfu z fekaliami i ściekami bytowymi z osadników, z osiedli mieszkaniowych. Kompost fekalowo-torfowy powinien odpowiadać wymaganiom BN-73/ [5], a torf użyty jako komponent do wyrobu kompostu - PN-G [1]. Kompost z kory drzewnej - wyrób uzyskuje się przez kompostowanie kory zmieszanej z mocznikiem i osadami z oczyszczalni ścieków pocelulozowych, przez okres około 3-ch miesięcy. Kompost z kory sosnowej może być stosowany jako nawóz organiczny przy przygotowaniu gleby pod zieleń w okresie jesieni, przez zmieszanie kompostu z glebą Materiał roślinny sadzeniowy Drzewa i krzewy Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 268

279 D Zieleń drogowa Dostarczone sadzonki powinny być zgodne z normą PN-R [3] i PN-R [2], właściwie oznaczone, tzn. muszą mieć etykiety, na których podana jest nazwa łacińska, forma, wybór, wysokość pnia, numer normy. Sadzonki drzew i krzewów powinny być prawidłowo uformowane z zachowaniem pokroju charakterystycznego dla gatunku i odmiany oraz posiadać następujące cechy: pąk szczytowy przewodnika powinien być wyraźnie uformowany, przyrost ostatniego roku powinien wyraźnie i prosto przedłużać przewodnik, system korzeniowy powinien być skupiony i prawidłowo rozwinięty, na korzeniach szkieletowych powinny występować liczne korzenie drobne, u roślin sadzonych z bryłą korzeniową, np. drzew i krzewów iglastych, bryła korzeniowa powinna być prawidłowo uformowana i nie uszkodzona, pędy korony u drzew i krzewów nie powinny być przycięte, chyba że jest to cięcie formujące, np. u form kulistych, pędy boczne korony drzewa powinny być równomiernie rozmieszczone, przewodnik powinien być praktycznie prosty, blizny na przewodniku powinny być dobrze zarośnięte, dopuszcza się 4 niecałkowicie zarośnięte blizny na przewodniku w II wyborze, u form naturalnych drzew. Wady niedopuszczalne: silne uszkodzenia mechaniczne roślin, odrosty podkładki poniżej miejsca szczepienia, ślady żerowania szkodników, oznaki chorobowe, zwiędnięcie i pomarszczenie kory na korzeniach i częściach naziemnych, martwice i pęknięcia kory, uszkodzenie pąka szczytowego przewodnika, dwupędowe korony drzew formy piennej, uszkodzenie lub przesuszenie bryły korzeniowej, złe zrośnięcie odmiany szczepionej z podkładką Rośliny kwietnikowe jednoroczne i dwuletnie Sadzonki roślin kwietnikowych powinny być zgodne z BN-76/ [6]. Dostarczone sadzonki powinny być oznaczone etykietką z nazwą łacińską. Wymagania ogólne dla roślin kwietnikowych: rośliny powinny być dojrzałe technicznie, tzn. nadające się do wysadzenia, jednolite w całej partii, zdrowe i niezwiędnięte, pokrój roślin, barwa kwiatów i liści powinny być charakterystyczne dla gatunku i odmiany, bryła korzeniowa powinna być dobrze przerośnięta korzeniami, wilgotna i nieuszkodzona. Niedopuszczalne wady: zwiędnięcie liści i kwiatów, uszkodzenie pąków kwiatowych, łodyg, liści i korzeni, oznaki chorobowe, ślady żerowania szkodników. Rośliny powinny być dostarczone w skrzynkach lub doniczkach. Rośliny w postaci rozsady powinny być wyjęte z ziemi na okres możliwie jak najkrótszy, najlepiej bezpośrednio przed sadzeniem. Do czasu wysadzenia rośliny powinny być ocienione, osłonięte od wiatru i zabezpieczone przed wyschnięciem Nasiona traw Nasiona traw najczęściej występują w postaci gotowych mieszanek z nasion różnych gatunków. Gotowa mieszanka traw powinna mieć oznaczony procentowy skład gatunkowy, klasę, numer normy wg której została wyprodukowana, zdolność kiełkowania. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 269

280 D Zieleń drogowa 2.6. Nawozy mineralne Nawozy mineralne powinny być w opakowaniu, z podanym składem chemicznym (zawartość azotu, fosforu, potasu - N.P.). Nawozy należy zabezpieczyć przed zawilgoceniem i zbryleniem w czasie transportu i przechowywania. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt stosowany do wykonania zieleni drogowej Wykonawca przystępujący do wykonania zieleni drogowej powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: glebogryzarek, pługów, kultywatorów, bron do uprawy gleby, wału kolczatki oraz wału gładkiego do zakładania trawników, kosiarki mechanicznej do pielęgnacji trawników, sprzętu do pozyskiwania ziemi urodzajnej (np. spycharki gąsiennicowej, koparki), a ponadto do pielęgnacji zadrzewień: pił mechanicznych i ręcznych, drabin, podnośników hydraulicznych. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów do wykonania nasadzeń Transport materiałów do zieleni drogowej może być dowolny pod warunkiem, że nie uszkodzi, ani też nie pogorszy jakości transportowanych materiałów. W czasie transportu drzewa i krzewy muszą być zabezpieczone przed uszkodzeniem bryły korzeniowej lub korzeni i pędów. Rośliny z bryłą korzeniową muszą mieć opakowane bryły korzeniowe lub być w pojemnikach. Drzewa i krzewy mogą być przewożone wszystkimi środkami transportowymi. W czasie transportu należy zabezpieczyć je przed wyschnięciem i przemarznięciem. Drzewa i krzewy po dostarczeniu na miejsce przeznaczenia powinny być natychmiast sadzone. Jeśli jest to niemożliwe, należy je zadołować w miejscu ocienionym i nieprzewiewnym, a w razie suszy podlewać Transport roślin kwietnikowych Rośliny przygotowane do wysyłki po wyjęciu z ziemi należy przechowywać w miejscach osłoniętych i zacienionych. W przypadku niewysyłania roślin w ciągu kilku godzin od wyjęcia z ziemi, należy je spryskać wodą (pędy roślin pakowanych nie powinny być jednak mokre, aby uniknąć zaparzenia). Rośliny należy przewozić w warunkach zabezpieczających je przed wstrząsami, uszkodzeniami i wyschnięciem. Przy przesyłaniu na dalsze odległości, rośliny należy przewozić szybkimi środkami transportowymi, zakrytymi. W okresie wysokich temperatur przewóz powinien być w miarę możliwości dokonywany nocą. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 270

281 D Zieleń drogowa 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Trawniki Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Wymagania dotyczące wykonania trawników Wymagania dotyczące wykonania robót związanych z trawnikami są następujące: teren pod trawniki musi być oczyszczony z gruzu i zanieczyszczeń, przy wymianie gruntu rodzimego na ziemię urodzajną teren powinien być obniżony w stosunku do gazonów lub krawężników o ok. 15 cm - jest to miejsce na ziemię urodzajną (ok. 10 cm) i kompost (ok. 2 do 3 cm), przy zakładaniu trawników na gruncie rodzimym krawężnik powinien znajdować się 2 do 3 cm nad terenem, teren powinien być wyrównany i splantowany, ziemia urodzajna powinna być rozścielona równą warstwą i wymieszana z kompostem, nawozami mineralnymi oraz starannie wyrównana, przed siewem nasion trawy ziemię należy wałować wałem gładkim, a potem wałem - kolczatką lub zagrabić, siew powinien być dokonany w dni bezwietrzne, okres siania - najlepszy okres wiosenny, najpóźniej do połowy września, na terenie płaskim nasiona traw wysiewane są w ilości śr, 4 kg na 100 m 2 na skarpach nasiona traw wysiewane są w ilości 4 kg na 100 m 2 przykrycie nasion - przez przemieszanie z ziemią grabiami lub wałem kolczatką, po wysiewie nasion ziemia powinna być wałowana lekkim wałem w celu ostatecznego wyrównania i stworzenia dobrych warunków dla podsiąkania wody. Jeżeli przykrycie nasion nastąpiło przez wałowanie kolczatką, można już nie stosować wału gładkiego, mieszanka nasion trawnikowych może być gotowa lub wykonana wg składu podanego w SST Pielęgnacja trawników Najważniejszym zabiegiem w pielęgnacji trawników jest koszenie: pierwsze koszenie powinno być przeprowadzone, gdy trawa osiągnie wysokość około 10 cm, następne koszenia powinny się odbywać w takich odstępach czasu, aby wysokość trawy przed kolejnym koszeniem nie przekraczała wysokości 10 do 12 cm, ostatnie, przedzimowe koszenie trawników powinno być wykonane z 1-miesięcznym wyprzedzeniem spodziewanego nastania mrozów (dla warunków klimatycznych Polski można przyjąć pierwszą połowę października), koszenia trawników w całym okresie pielęgnacji powinny się odbywać często i w regularnych odstępach czasu, przy czym częstość koszenia i wysokość cięcia, należy uzależniać od gatunku wysianej trawy, chwasty trwałe w pierwszym okresie należy usuwać ręcznie; środki chwastobójcze o selektywnym działaniu należy stosować z dużą ostrożnością i dopiero po okresie 6 miesięcy od założenia trawnika. Trawniki wymagają nawożenia mineralnego - około 3 kg NPK na 1 ar w ciągu roku. Mieszanki nawozów należy przygotowywać tak, aby trawom zapewnić składniki wymagane w poszczególnych porach roku: wiosną, trawnik wymaga mieszanki z przewagą azotu, od połowy lata należy ograniczyć azot, zwiększając dawki potasu i fosforu, ostatnie nawożenie nie powinno zawierać azotu, lecz tylko fosfor i potas. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 271

282 D Zieleń drogowa 5.3. Drzewa i krzewy Wymagania dotyczące sadzenia drzew i krzewów Wymagania dotyczące sadzenia drzew i krzewów są następujące: pora sadzenia - jesień lub wiosna, miejsce sadzenia - powinno być wyznaczone w terenie, zgodnie z dokumentacją projektową, dołki pod drzewa i krzewy powinny mieć wielkość wskazaną w dokumentacji projektowej i zaprawione ziemią urodzajną, roślina w miejscu sadzenia powinna znaleźć się do 5 cm głębiej jak rosła w szkółce. Zbyt głębokie lub płytkie sadzenie utrudnia prawidłowy rozwój rośliny, korzenie złamane i uszkodzone należy przed sadzeniem przyciąć, przy sadzeniu drzew formy piennej należy przed sadzeniem wbić w dno dołu drewniany palik, korzenie roślin zasypywać sypką ziemią, a następnie prawidłowo ubić, uformować miskę i podlać, drzewa formy piennej należy przywiązać do palika tuż pod koroną, wysokość palika wbitego w grunt powinna być równa wysokości pnia posadzonego drzewa, palik powinien być umieszczony od strony najczęściej wiejących wiatrów Pielęgnacja po posadzeniu Pielęgnacja w okresie gwarancyjnym (w ciągu roku po posadzeniu) polega na: podlewaniu, odchwaszczaniu, nawożeniu, usuwaniu odrostów korzeniowych, poprawianiu misek, okopczykowaniu drzew i krzewów jesienią, rozgarnięciu kopczyków wiosną i uformowaniu misek, wymianie uschniętych i uszkodzonych drzew i krzewów, wymianie zniszczonych palików i wiązadeł, przycięciu złamanych, chorych lub krzyżujących się gałęzi (cięcia pielęgnacyjne i formujące) Zabezpieczenie drzew podczas budowy W czasie trwania budowy lub przebudowy dróg, ulic, placów, parkingów itp. w sąsiedztwie istniejących drzew, następuje pogorszenie warunków glebowych, co niekorzystnie wpływa na wzrost i rozwój tych drzew. Jeżeli istniejące drzewa nie będą wycinane lub przesadzane, to w SST powinny być określone warunki zabezpieczenia drzew na czas trwania budowy oraz po wykonaniu tych robót. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Trawniki Kontrola w czasie wykonywania trawników polega na sprawdzeniu: oczyszczenia terenu z gruzu i zanieczyszczeń, określenia ilości zanieczyszczeń (w m 3 ), pomiaru odległości wywozu zanieczyszczeń na zwałkę, Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 272

283 D Zieleń drogowa wymiany gleby jałowej na ziemię urodzajną z kontrolą grubości warstwy rozścielonej ziemi, ilości rozrzuconego kompostu, prawidłowego uwałowania terenu, zgodności składu gotowej mieszanki traw z ustaleniami dokumentacji projektowej, gęstości zasiewu nasion, prawidłowej częstotliwości koszenia trawników i ich odchwaszczania, okresów podlewania, zwłaszcza podczas suszy, dosiewania płaszczyzn trawników o zbyt małej gęstości wykiełkowanych zdziebeł trawy. Kontrola robót przy odbiorze trawników dotyczy: prawidłowej gęstości trawy (trawniki bez tzw. łysin ), obecności gatunków niewysiewanych oraz chwastów Drzewa i krzewy Kontrola robót w zakresie sadzenia i pielęgnacji drzew i krzewów polega na sprawdzeniu: wielkości dołków pod drzewka i krzewy, zaprawienia dołków ziemią urodzajną, zgodności realizacji obsadzenia z dokumentacją projektową w zakresie miejsc sadzenia, gatunków i odmian, odległości sadzonych roślin, materiału roślinnego w zakresie wymagań jakościowych systemu korzeniowego, pokroju, wieku, zgodności z normami: PN-R [2] i PN-R [3], opakowania, przechowywania i transportu materiału roślinnego, prawidłowości osadzenia pali drewnianych przy drzewach formy piennej i przymocowania do nich drzew, odpowiednich terminów sadzenia, wykonania prawidłowych misek przy drzewach po posadzeniu i podlaniu, wymiany chorych, uszkodzonych, suchych i zdeformowanych drzew i krzewów, zasilania nawozami mineralnymi. Kontrola robót przy odbiorze posadzonych drzew i krzewów dotyczy: zgodności realizacji obsadzenia z dokumentacją projektową, zgodności posadzonych gatunków i odmian oraz ilości drzew i krzewów z dokumentacją projektową, wykonania misek przy drzewach i krzewach, jeśli odbiór jest na wiosnę lub wykonaniu kopczyków, jeżeli odbiór jest na jesieni, prawidłowości osadzenia palików do drzew i przywiązania do nich pni drzew (paliki prosto i mocno osadzone, mocowanie nie naruszone), jakości posadzonego materiału. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest: m 2 (metr kwadratowy) wykonania: trawników szt. (sztuka) wykonania posadzenia drzewa lub krzewu oraz bylin i traw ozdobnych 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 273

284 D Zieleń drogowa 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 trawnika obejmuje: roboty przygotowawcze: oczyszczenie terenu, dowóz ziemi urodzajnej, rozścielenie ziemi urodzajnej, rozrzucenie kompostu, zakładanie trawników, pielęgnację trawników: podlewanie, koszenie, nawożenie, odchwaszczanie. Cena posadzenia 1 sztuki drzewa lub krzewu obejmuje: roboty przygotowawcze: wyznaczenie miejsc sadzenia, wykopanie i zaprawienie dołków, dostarczenie materiału roślinnego, pielęgnację posadzonych drzew i krzewów: podlewanie, odchwaszczanie, nawożenie. Cena posadzenia 1 sztuki byliny obejmuje: roboty przygotowawcze: wyznaczenie miejsc sadzenia, wykopanie i zaprawienie dołków, dostarczenie materiału roślinnego, pielęgnację posadzonych bylin : podlewanie, odchwaszczanie, nawożenie. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. PN-G Torf rolniczy 2. PN-R Materiał szkółkarski. Ozdobne drzewa i krzewy iglaste 3. PN-R Materiał szkółkarski. Ozdobne drzewa i krzewy liściaste 4. PN-R Cebule, bulwy, kłącza i korzenie bulwiaste roślin ozdobnych 5. BN-73/ Kompost fekaliowo-torfowy 6. BN-76/ Rośliny kwietnikowe jednoroczne i dwuletnie. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 274

285 GG Pomiar powykonawczy zrealizowanych obiektów drogowych SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH GG POMIAR POWYK. ZREALIZOWANYCH OBIEKTÓW DROGOWYCH 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (zwanej dalej specyfikacją -ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z pomiarami powykonawczymi zrealizowanych drogowych obiektów budowlanych w ramach budowy obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania ST ST jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych ST Zakres prac ujętych w niniejszej ST dotyczy wykonania pomiarów powykonawczych zrealizowanych drogowych obiektów i obejmuje: prace przygotowawcze, prace polowe, prace kameralne Określenia podstawowe Działka (zwana też działką gruntu) ciągły obszar gruntu, jednorodny ze względu na stan prawny; pod pojęciem działka rozumie się też część nieruchomości wydzieloną w wyniku jej podziału, albo scalenia i podziału, a także odrębnie położoną część tej nieruchomości Dokumentacja formalno prawna zbiór dokumentów (materiałów) niezbędnych w celu nabywania nieruchomości, Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna - zbiór dokumentów (materiałów) powstałych w wyniku geodezyjnych prac polowych i obliczeniowych oraz opracowań kartograficznych, Linia graniczna linia oddzielająca tereny będące przedmiotem odrębnej własności (składa się najczęściej z odcinków prostych łączących punkty graniczne; przebieg linii granicznej nieruchomości gruntowej w terenie, jest opisany w protokóle granicznym i przedstawiony na szkicu granicznym, które wchodzą w skład dokumentacji rozgraniczenia nieruchomości), Mapa katastralna (mapa ewidencji gruntów i budynków) zbiór informacji (wraz z opisem) o przestrzennym usytuowaniu działek i budynków; jest mapą numeryczną, a jej edycję stanowią mapy obrębowe o kroju arkuszowym; mapa katastralna stanowi część składową katastru nieruchomości, Mapa numeryczna zbiór danych stanowiących numeryczną reprezentację mapy graficznej, dogodny do przetwarzania komputerowego, Mapa zasadnicza wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające aktualne informacje o przestrzennym rozmieszczeniu obiektów ogólnogeograficznych oraz elementów ewidencji gruntów i budynków, a także sieci uzbrojenia terenu: nadziemnych, naziemnych i podziemnych, Osnowa geodezyjna pozioma usystematyzowany zbiór punktów, których wzajemne położenie na powierzchni odniesienia zostało określone przy zastosowaniu techniki geodezyjnej, Osnowa geodezyjna wysokościowa usystematyzowany zbiór punktów, których wysokość w stosunku do przyjętej powierzchni odniesienia została określona przy zastosowaniu techniki geodezyjnej, Osnowa realizacyjna osnowa geodezyjna (pozioma i wysokościowa), przeznaczona do geodezyjnego wytyczenia elementów projektów w terenie oraz geodezyjnej obsługi budowy i montażu urządzeń i konstrukcji. Osnowa ta powinna służyć do pomiarów kontrolnych przemieszczeń i odkształceń, a także w miarę możliwości do pomiarów powykonawczych, Sieć uzbrojenia terenu wszelkiego rodzaju naziemne, nadziemne i podziemne przewody i urządzenia: wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne, telekomunikacyjne, elektroenergetyczne i inne, a także podziemne budowle, jak: tunele, przejścia, parkingi, zbiorniki, itp., Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 275

286 GG Pomiar powykonawczy zrealizowanych obiektów drogowych Znak graniczny znak z trwałego materiału umieszczony w punkcie granicznym, a także trwały element zagospodarowania terenu znajdujący się w tym punkcie. Pozostałe określenia podstawowe zawarte są w przepisach prawa oraz odpowiednich Polskich Normach, a także instrukcjach i wytycznych technicznych obowiązujących w geodezji i kartografii Ogólne wymagania dotyczące prac Wymagania ogólne Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość prac oraz zgodność ich wykonania z obowiązującymi przepisami prawnymi i technicznymi, ustaleniami ST oraz poleceniami Inżyniera. Specyfikacje techniczne i dokumenty dostarczone Wykonawcy przez Zamawiającego są istotnymi elementami zlecenia i jakiekolwiek wymagania występujące w jednym z tych dokumentów są tak samo wiążące, jak gdyby występowały one we wszystkich innych dokumentach. Wymiary określone liczbą są ważniejsze od wymiarów wynikających ze skali rysunku Ochrona własności Wykonawca jest zobowiązany do ochrony przed uszkodzeniem lub zniszczeniem własności prywatnej i publicznej. W razie wyrządzenia szkód, w związku z wykonywaniem prac geodezyjnych (zniszczenie drzew, krzewów, nasadzeń, plonów itp.), Wykonawca zobowiązany jest, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego i ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, do naprawienia tych szkód lub wypłacenia właścicielom odszkodowania Bezpieczeństwo i higiena pracy Wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność za bezpieczeństwo i higienę pracy. W szczególności, dotyczy to pomiarów wykonywanych na istniejących drogach, a także przy inwentaryzacji urządzeń podziemnych. Wykonawca zobowiązany jest zabezpieczyć prace prowadzone na drogach odpowiednimi znakami drogowymi, zgodnie z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu. 2.MATERIAŁY 2.1. Materiały do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych Ogólne wymagania Materiały stosowane do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych powinny spełniać wymagania Polskich Norm oraz instrukcji i wytycznych technicznych, a ewentualne odstępstwa należy bezwzględnie uzgodnić z Zamawiającym Prace polowe Przy wykonywaniu prac polowych stosuje się: jako znaki naziemne, słupki betonowe, kamienne i inne, jako znaki podziemne. płytki betonowe z krzyżem, rurki drenarskie, butelki, jako znaki wysokościowe, głowice metalowe, jako znaki pomocnicze, rurki,bolce metalowe oraz pale drewniane.pale drewniane oraz rurki i bolce metalowe, używane jako materiały pomocnicze, powinny posiadać wymiary dostosowane do potrzeb Prace kartograficzne Materiały używane do prac kartograficznych to: dyskietki, płyty CD, papier kreślarski, kalki, folie, tusze itp. Papier kreślarski, kalki, folie, tusze powinny posiadać wysokie parametry użytkowe dotyczące trwałości i odporności na warunki zewnętrzne. Materiały stosowane do sporządzania opracowań kartograficznych (map) muszą gwarantować stałą, ciągłą w czasie, wysoką dokładność kartometryczną przedstawionego na nim opracowania (materiał praktycznie nie podlegający deformacjom i skurczom). Dyskietki i inne komputerowe nośniki informacji powinny odpowiadać standardom informatycznym. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 276

287 3.SPRZĘT GG Pomiar powykonawczy zrealizowanych obiektów drogowych 3.1. Sprzęt do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych Ogólne wymagania Wykonawca zobowiązany jest do stosowania takiego sprzętu, który pozwoli na osiągnięcie wymaganych dokładności, zarówno przy pracach pomiarowych, jak i przy opracowaniach kartograficznych Prace pomiarowe Do wykonywania prac pomiarowych należy stosować sprzęt i narzędzia określone w instrukcjach i wytycznych technicznych obowiązujących w geodezji i kartografii. Wszelkie urządzenia pomiarowe powinny posiadać atesty i aktualne świadectwa legalizacyjne wymagane odpowiednimi przepisami. Dotyczy to zarówno teodolitów, niwelatorów, dalmierzy, wyrywaczy urządzeń podziemnych, ploterów itp., jak i prostych przyrządów takich jak taśmy i ruletki. Sprzęt powinien być stale utrzymywany w dobrym stanie technicznym i okresowo sprawdzany Sprzęt do prac polowych Przy wykonywaniu prac polowych dotyczących pomiaru powykonawczego należy zastosować sprzęt o dokładnościach nie mniejszych od niżej podanych: instrumenty typu Total Station o dokładności pomiaru kątów 20 cc oraz odległości 10 mm + 10 mm/km, nasadki dalmiercze o dokładności pomiaru odległości 10 mm + 10 mm/km, teodolity o dokładności pomiaru kątów 20 cc, niwelatory o dokładności pomiaru 5 mm/km. Wszelkie odstępstwa muszą być zaakceptowane przez Zamawiającego. 4.TRANSPORT Wybór środków transportu należy do Wykonawcy. Materiały i sprzęt mogą być przewożone dopuszczonymi do ruchu środkami transportu. 5.WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Wykonawca odpowiedzialny jest za prowadzenie i wykonanie prac zgodnie z warunkami umowy i przepisami prawnymi oraz poleceniami Zamawiającego (wszelkie polecenia i uzgodnienia między Zamawiającym, a Wykonawcą wymagają formy pisemnej). Wykonawca ponosi odpowiedzialność za następstwa wynikające z nieprawidłowego wykonania prac. Przed przystąpieniem do wykonania prac geodezyjnych i kartograficznych Wykonawca zobowiązany jest zgłosić prace do ośrodka dokumentacji (jeżeli zgodnie z przepisami podlegają one zgłoszeniu), a następnie po ich zakończeniu przekazać materiały i informacje powstałe w wyniku tych prac do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Pracami geodezyjnymi i kartograficznymi powinna kierować i sprawować nad nimi bezpośredni nadzór i kontrolę wyłącznie osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia zawodowe - zgodnie z wymaganiami przepisów Prawo geodezyjne i kartograficzne Prace przygotowawcze Zapoznanie się z wytycznymi i ustaleniami Wykonawca zobowiązany jest zapoznać się z zakresem opracowania i przeprowadzić z Zamawiającym uzgodnienia dotyczące ewentualnych etapów wykonywania pomiarów powykonawczych Zebranie niezbędnych materiałów i informacji Pomiary powykonawcze, zrealizowanych drogowych obiektów budowlanych, powinny być poprzedzone uzyskaniem z ośrodka dokumentacji informacji o rodzaju, położeniu i stanie punktów osnowy geodezyjnej (poziomej i wysokościowej) oraz mapie zasadniczej i katastralnej. W przypadku stwierdzenia, że w trakcie realizacji obiektu nie została wykonana bieżąca inwentaryzacja sieci uzbrojenia terenu, należy powiadomić o tym Zamawiającego Analiza i ocena zebranych materiałów Przy analizie zebranych materiałów należy ze szczególną uwagą ustalić: klasy i dokładności istniejących osnów geodezyjnych oraz możliwości wykorzystania ich do pomiarów Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 277

288 GG Pomiar powykonawczy zrealizowanych obiektów drogowych powykonawczych, rodzaje układów współrzędnych i poziomów odniesienia, zakres i sposób aktualizacji dokumentów bazowych znajdujących się w ośrodku dokumentacji o wyniki pomiaru powykonawczego Prace polowe Wywiad szczegółowy w terenie Pomiary powykonawcze, w ich pierwszej fazie, powinny być poprzedzone wywiadem terenowym mającym na celu: ogólne rozeznanie w terenie, odszukanie punktów istniejącej osnowy geodezyjnej, ustalenie stanu technicznego tych punktów oraz aktualizację opisów topograficznych, zbadanie wizur pomiędzy punktami i ewentualne ich oczyszczenie, wstępne rozeznanie odnośnie konieczności uzupełnienia lub zaprojektowania osnowy poziomej III klasy oraz osnowy geodezyjnej Prace pomiarowe W pierwszej kolejności należy pomierzyć wznowioną lub założoną osnowę, a następnie wykonać pomiary inwentaryzacyjne, zgodnie z instrukcją G-4 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe, mierząc wszystkie elementy treści mapy zasadniczej oraz treść dodatkową tj.: granice ustalone według stanu prawnego, kilometraż dróg, znaki drogowe, punkty referencyjne, wszystkie drzewa w pasie drogowym, zabytki i pomniki przyrody, wszystkie ogrodzenia (furtki, bramy), z podziałem na trwałe i nietrwałe, rowy (w pełnym zakresie), studnie (średnice), przekroje poprzeczne co 20 50m, inne elementy wg wymagań Zamawiającego. W zasadzie, przy wyżej wymienionych pomiarach stosuje się technologie klasyczne (pomiary bezpośrednie). Przy większych obiektach mogą być stosowane także metody mieszane tzn. fotogrametryczne dla treści ogólnogeograficznej, a klasyczne do pomiaru uzbrojenia terenu, linii rozgraniczających, granic ustalonych wg stanu prawnego i innych elementów Prace kameralne Obliczenia i aktualizacja map Prace obliczeniowe należy wykonać przy pomocy sprzętu komputerowego. Wniesienie pomierzonej treści na mapę zasadniczą oraz katastralną należy wykonać przy pomocy ploterów. Wtórnik mapy zasadniczej dla Zamawiającego należy uzupełnić o elementy wymienione w punkcie Skompletowanie dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej Dokumentację geodezyjną i kartograficzną należy skompletować zgodnie z przepisami instrukcji O-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, z podziałem na: akta postępowania przeznaczone dla Wykonawcy, dokumentację techniczną przeznaczoną dla Zamawiającego, dokumentację techniczną przeznaczoną dla ośrodka dokumentacji. Sposób skompletowania dokumentacji, o której mowa w ww. ppkcie 3 oraz formę dokumentów należy uzgodnić z ośrodkiem dokumentacji Skład dokumentacji dla Zamawiającego Dokumentacja techniczna przeznaczona dla Zamawiającego stanowi jeden z dokumentów odbioru prac i powinna być skompletowana, zbroszurowana, bądź oprawiona w odpowiednich teczkach, segregatorach i tubach z opisem kart tytułowych, spisem zawartości oraz numeracją stron. Dla Zamawiającego należy skompletować następujące materiały: 1. sprawozdanie techniczne, 2. wtórnik mapy zasadniczej uzupełniony dodatkową treścią, o której mowa w punkcie , 3. kopie wykazów współrzędnych punktów osnowy oraz wykazy współrz. punktów granicznych w postaci dyskietki (płyty CD) i wydruku na papierze, 4. kopie protokółów przekazania znaków geodezyjnych pod ochronę, 5. kopie opisów topograficznych, 6. kopie szkiców polowych, 7. dyskietkę (płytę CD) z mapą numeryczną oraz wydruk (wyplotowanie) tych map. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 278

289 GG Pomiar powykonawczy zrealizowanych obiektów drogowych 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Do obowiązków Wykonawcy należy zapewnienie na wszystkich etapach realizowania prac pełnej, wewnętrznej kontroli. Kontrola ta powinna być tak zorganizowana, aby na bieżąco zapewniała możliwość śledzenia przebiegu prac, oceniania ich jakości oraz usuwania nieprawidłowości mogących mieć wpływ na kolejne etapy. Z przeprowadzonej wewnętrznej końcowej kontroli prac geodezyjnych i kartograficznych, Wykonawca (osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia zawodowe) ma obowiązek sporządzić protokół, który będzie stanowił jeden z dokumentów do odbioru prac. Jeżeli w wyniku tej kontroli Wykonawca stwierdzi, że prace zostały wykonane wadliwie i wymagają dodatkowych opracowań, prace te winien wykonać we własnym zakresie i na swój koszt. Niezależnie od kontroli prowadzonej przez Wykonawcę, Zamawiający może powołać we własnym zakresie inspektora nadzoru. 7.OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową jest km (kilometr) trasy objętej opracowaniem. 8.ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru Prace mogą być odbierane (po przyjęciu dokumentów do ośrodka dokumentacji) w całości. Odbioru dokonuje Zamawiający. O gotowości do odbioru Wykonawca zawiadamia Zamawiającego na piśmie. Odbiór powinien być przeprowadzony zgodnie z terminem ustalonym w umowie, licząc od daty otrzymania przez Zamawiającego zawiadomienia o gotowości do odbioru Dokumenty do odbioru prac Dokumentami stanowiącymi podstawę do odbioru prac są: zawiadomienie przekazane przez Wykonawcę o zakończeniu prac, zawiadomienie Wykonawcy przez Zamawiającego o terminie odbioru, sprawozdanie z wykonania prac, skompletowana dokumentacja dla Zamawiającego, protokół wewnętrznej kontroli, zestawienie zrealizowanych prac Odbiór końcowy Odbiór końcowy polega na finalnej ocenie przez Zamawiającego rzeczywistego wykonania prac wynikających z umowy w odniesieniu do ich jakości, ilości i wartości. Jeśli Zamawiający stwierdzi, że konieczne jest dokonanie uzupełnień lub poprawek, przerywa swe czynności, określając kolejny termin odbioru. Z odbioru spisywany jest protokół końcowego odbioru prac. Zasady rękojmi, wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego przenoszą się odpowiednio na opracowania geodezyjne objęte zamówieniem. 9.PODSTAWA PŁATNOŚCI Podstawą płatności jest cena jednostkowa, skalkulowana przez Wykonawcę za jednostkę obmiarową w kosztorysie ofertowym. Ceny jednostkowe podane w kosztorysie ofertowym są cenami obejmującymi wszystkie koszty wykonania danych prac oraz zysk i ryzyko. Cena jednostkowa: wszystkie prace objęte wymaganiami SST, koszt materiałów wraz z kosztami zakupów, koszty transportu i sprzętu, koszty pośrednie (w tym m.in. koszty usług ośrodka dokumentacji, koszty odszkodowań za zniszczenia, koszty związane z zabezpieczeniem bhp), zysk, podatki zgodnie z obowiązującymi przepisami. 10.PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. Ustawa z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. Nr 100, poz z 2000r.). Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 279

290 GG Pomiar powykonawczy zrealizowanych obiektów drogowych 2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz.U. Nr 89, poz. 414, z późniejszymi zmianami). 3. Ustawa z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 71, poz. 838, z 2001r.). 4. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 89, poz. 415, z późniejszymi zmianami). 5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz.U. Nr 25, poz. 133) 6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 15 maja 1990 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych oraz przekazywania materiałów i informacji powstałych w wyniku tych prac do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz.U. Nr 33, poz. 195) 7. PN-N-02207:1986 Geodezja. Terminologia 8. PN-N-02251:1987 Geodezja. Osnowy geodezyjne. Terminologia 9. PN-N-02260:1987 Kartografia. Reprodukcja kartograficzna. Terminologia. 10. PN-N-99310:1977 Geodezja. Pomiary realizacyjne. Nazwy i określenia 11. PN-N-99252:1991 Dalmierze elektroniczne. Terminologia. 12. Instrukcje technicznego byłego Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii lub Głównego Geodety Kraju: a) O-1 Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych b) O-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej c) G-1 Geodezyjna osnowa pozioma d) G-2 Wysokościowa osnowa geodezyjna e) G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji f) G-4 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe g) G-7 Geodezyjna inwentaryzacja sieci uzbrojenia terenu h) K-1 Mapa zasadnicza 1979r. (tylko do aktualizacji istniejącej mapy zasadniczej wykonanej wg tych przepisów) i) K-1 System informacji o terenie. Podstawowa mapa kraju 1995r. (tylko do aktualizacji istniejącej mapy zasadniczej wykonanej wg tych przepisów) j) K-1 Mapa zasadnicza 1998r k) G-1.9 Katalog znaków geodezyjnych oraz zasady stabilizacji punktów l) G-1.5 Szczegółowa osnowa pozioma, projektowanie, pomiar i opracowanie wyników. m) G-3.1 Osnowy realizacyjne n) G-3.2 Pomiary realizacyjne o) K-1.2 Mapa zasadnicza. Aktualizacja i modernizacja. Obwodnica m. Mrocza woj. kujawsko-pomorskie 280

291 BRANŻA SANITARNA

292 D KANALIZACJA DESZCZOWA 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót będących przedmiotem zamówienia BUDOWA OBWIDNICY M. MROCZY WRAZ Z ODWODNIENIEM NAWIERZCHNI Zakres stosowania SST robót. Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy przy zleceniu i realizacji w/w 1.3. Zakres robót objętych SST Budowa kanałów z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 200 mm L= 157,0 m Budowa kanałów z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 250 mm L=179,0 m Budowa kanałów z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 300 mm L=100,0 m Budowa przykanalików z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 200 mm L=178,5m Budowa studni rewizyjnych PVC o średnicy 400 mm szt. 34 Budowa studzienek kanalizacyjnych z wpustami deszczowymi - 28 szt. Wykonanie separatora 3 szt. i osadnika piasku 3 szt. Wykonanie kanalizacji deszczowej o średnicy 200mm w rurze osłonowej stalowej o średnicy 300mm o łącznej dł. 113,0 m Wykonanie kanalizacji deszczowej o średnicy 250mm w rurze osłonowej stalowej o średnicy 350mm o łącznej dł. 72,5 m Wykonanie kanalizacji deszczowej o średnicy 300mm w rurze osłonowej stalowej o średnicy 400mm o łącznej dł. 16,5 m Wykonanie trzech zbiorników odparowująco wchłaniających Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem kanalizacji deszczowej przy budowie, modernizacji i remontach dróg Określenia podstawowe Kanalizacja deszczowa - sieć kanalizacyjna zewnętrzna przeznaczona do odprowadzania ścieków opadowych Kanały Kanał deszczowy - kanał przeznaczony do odprowadzania ścieków opadowych Przykanalik - kanał przeznaczony do połączenia wpustu deszczowego z siecią kanalizacji deszczowej Rura ochronna rura dla zabezpieczenia kanalizacji przy skrzyżowaniu z projektowaną drogą Urządzenia (elementy) uzbrojenia sieci Studzienka kanalizacyjna - studzienka rewizyjna - na kanale nie przełazowym przeznaczona do kontroli i prawidłowej eksploatacji kanałów Wylot ścieków - element na końcu kanału odprowadzającego ścieki do odbiornika Wpust deszczowy - urządzenie do odbioru ścieków opadowych, spływających do kanału z utwardzonych powierzchni terenu Elementy studzienek i komór Komora robocza - zasadnicza część studzienki lub komory przeznaczona do czynności eksploatacyjnych. Wysokość komory roboczej jest to odległość pomiędzy rzędną dolnej powierzchni płyty lub innego elementu przykrycia studzienki lub komory, a rzędną spocznika Komin włazowy - szyb połączeniowy komory roboczej z powierzchnią ziemi, przeznaczony do zejścia obsługi do komory roboczej Płyta przykrycia studzienki lub komory - płyta przykrywająca komorę roboczą Właz kanałowy - element żeliwny przeznaczony do przykrycia podziemnych

293 studzienek rewizyjnych lub komór kanalizacyjnych, umożliwiający dostęp do urządzeń kanalizacyjnych Kineta - wyprofilowany rowek w dnie studzienki, przeznaczony do przepływu w nim ścieków Spocznik - element dna studzienki lub komory kanalizacyjnej pomiędzy kinetą a ścianą komory roboczej Separator urządzenie przeznaczone do oddzielenia ze ścieków opadowych substancji ropopochodnych wykonane według wymagań normy DIN Osadnik piasku urządzenie przeznaczone do oddzielenia ze ścieków opadowych piasku Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w SST D Wymagania ogólne pkt Rury kanałowe Rury PVC Rury kanalizacyjne i kształtki dn 200, 250,300 mm z nieplastyfikowanego polichlorku winylu PVC klasy S wg PN-85/C-89203, PN-85/C-89205[23] i ISO 4435:1991 łączone na uszczelkę gumową, które dostarcza producent rur. Rury muszą być cechowane bezpośrednio na wyrobach w odstępie nie większym niż 2m Cechowanie powinno zawierać: a) Nazwę lub znak producenta b) Symbol surowca c) Wymiar: średnica x grubość ścianki, seria S d) Sztywność obwodowa (dla rur) e) Informacje identyfikujące produkcję (nr linii produkcyjnej, data) f) Numer aprobaty technicznej Wymiary rur określone są nominalna średnicą zewnętrzna, maksymalną i minimalną grubością ścianki oraz tolerancjami obu wymiarów, owalanością średnicy zewnętrznej. Dopuszczalna kowalność rur nie powinna przekraczać 0,024 DN 2.3. Studzienki kanalizacyjne ściekowe z wpustami ulicznymi Wpusty uliczne żeliwne Wpusty uliczne żeliwne powinny odpowiadać wymaganiom PN-H [12] i PN-H [13] Kręgi betonowe prefabrykowane Na studzienki ściekowe stosowane są prefabrykowane kręgi betonowe o średnicy 50 cm, wysokości 30 cm lub 60 cm, z betonu klasy B 25, wg KB (6) [24] Pierścienie żelbetowe prefabrykowane Pierścienie żelbetowe prefabrykowane o średnicy 65 cm powinny być wykonane z betonu wibrowanego klasy B 20 zbrojonego stalą StOS Kruszywo na podsypkę Podsypka może być wykonana z tłucznia lub żwiru. Użyty materiał na podsypkę powinien odpowiadać wymaganiom stosownych norm, np. PN-B [7], PN-B [3], PN-B [4] Beton Beton hydrotechniczny B-15 i B-20 powinien odpowiadać wymaganiom BN-62/ [17].

294 2.5. Zaprawa cementowa Zaprawa cementowa powinna odpowiadać wymaganiom PN-B [7] Studzienki kanalizacyjne Komora robocza Komora robocza studzienki (powyżej wejścia kanałów) powinna być wykonana z: kręgów betonowych lub żelbetowych odpowiadających wymaganiom BN-86/ [20], Komora robocza poniżej wejścia kanałów powinna być wykonana jako monolit z betonu hydrotechnicznego klasy B 25; W-4, M-100 odpowiadającego wymaganiom BN-62/ , 04, 07 [17] lub alternatywnie z cegły kanalizacyjnej Komin włazowy Komin włazowy powinien być wykonany z kręgów betonowych lub żelbetowych o średnicy 0,80 m odpowiadających wymaganiom BN-86/ [20] Dno studzienki Dno studzienki wykonuje się jako monolit z betonu hydrotechnicznego o właściwościach podanych w pkt Włazy kanałowe Włazy kanałowe należy wykonywać jako: włazy żeliwne typu ciężkiego odpowiadające wymaganiom PN-H [11] umieszczane w korpusie drogi Stopnie złazowe Stopnie złazowe żeliwne odpowiadające wymaganiom PN-H [14] Separator typu UNICON 10/100 dm3/s Ø1,20m Urządzenie powinno: Spełniać wymagania Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia r. (poz. 1799, Dz.U. Nr 212) dotyczącego dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach wprowadzanych do wód i ziemi Posiadać Aprobatę Techniczna wydaną przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie Być wyposażone w płytę pokrywową z włazem i kręgi dodatkowe 2.8. Osadnik piasku o pojemności 3,0 m3 i średnicy 2,0m Urządzenie powinno: Spełniać wymagania Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia r. (poz. 1799, Dz.U. Nr 212) dotyczącego dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach wprowadzanych do wód i ziemi Posiadać Aprobatę Techniczna wydaną przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie Być wyposażone w płytę pokrywową z włazem i kręgi dodatkowe 2.9. Składowanie materiałów Rury kanałowe. Rury można składować na otwartej przestrzeni, układając je w pozycji leżącej jedno- lub wielowarstwowo, albo w pozycji stojącej. Powierzchnia składowania powinna być utwardzona i zabezpieczona przed gromadzeniem się wód opadowych. W przypadku składowania poziomego pierwszą warstwę rur należy ułożyć na podkładach drewnianych. Podobnie na podkładach drewnianych należy układać wyroby w pozycji stojącej i jeżeli powierzchnia składowania nie odpowiada ww. wymaganiom. Wykonawca jest zobowiązany układać rury według poszczególnych grup, wielkości i gatunków w sposób zapewniający stateczność oraz umożliwiający dostęp do poszczególnych stosów lub pojedynczych rur Kręgi Kręgi można składować na powierzchni nieutwardzonej pod warunkiem, że nacisk kręgów przekazywany na grunt nie przekracza 0,5 MPa. Przy składowaniu wyrobów w pozycji wbudowania wysokość składowania nie powinna przekraczać 1,8 m. Składowanie powinno umożliwiać dostęp do poszczególnych stosów wyrobów lub pojedynczych kręgów Włazy kanałowe i stopnie Włazy kanałowe i stopnie powinny być składowane z dala od substancji działających korodująco. Włazy powinny być posegregowane wg klas. Powierzchnia składowania powinna być utwardzona i odwodniona Wpusty żeliwne Skrzynki lub ramki wpustów mogą być składowane na otwartej przestrzeni, na paletach w stosach o wysokości

295 maksimum 1,5 m Kruszywo Kruszywo należy składować na utwardzonym i odwodnionym podłożu w sposób zabezpieczający je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi rodzajami i frakcjami kruszyw. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w SST D Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania kanalizacji deszczowej Wykonawca przystępujący do wykonania kanalizacji deszczowej powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: koparka spycharka Zagęszczarka wibracyjna spalinowa ubijak spalinowy wyciąg do urobku ziemi z napędem elektrycznym samochód skrzyniowy samochód dostawczy samochód samowyładowczy maszyna do wierceń poziomych zespół prądotwórczy przewoźny 10,0 kva 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w SST D Wymagania ogólne pkt Transport rur kanałowych. Rury, zarówno kamionkowe jak i stalowe, mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczający je przed uszkodzeniem lub zniszczeniem. Wykonawca zapewni przewóz rur w pozycji poziomej wzdłuż środka transportu, z wyjątkiem rur betonowych o stosunku średnicy nominalnej do długości, większej niż 1,0 m, które należy przewozić w pozycji pionowej i tylko w jednej warstwie. Wykonawca zabezpieczy wyroby przewożone w pozycji poziomej przed przesuwaniem i przetaczaniem pod wpływem sił bezwładności występujących w czasie ruchu pojazdów. Przy wielowarstwowym układaniu rur górna warstwa nie może przewyższać ścian środka transportu o więcej niż 1/3 średnicy zewnętrznej wyrobu. Pierwszą warstwę rur kielichowych należy układać na podkładach drewnianych, zaś poszczególne warstwy w miejscach stykania się wyrobów należy przekładać materiałem wyściółkowym (o grubości warstwy od 2 do 4 cm po ugnieceniu) Transport kręgów Transport kręgów powinien odbywać się samochodami w pozycji wbudowania lub prostopadle do pozycji wbudowania. Dla zabezpieczenia przed uszkodzeniem przewożonych elementów, Wykonawca dokona ich usztywnienia przez zastosowanie przekładek, rozporów i klinów z drewna, gumy lub innych odpowiednich materiałów. Podnoszenie i opuszczanie kręgów o średnicach 1,4 m należy wykonywać za pomocą minimum trzech lin zawiesia rozmieszczonych równomiernie na obwodzie prefabrykatu Transport włazów kanałowych Włazy kanałowe mogą być transportowane dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed przemieszczaniem i uszkodzeniem. Włazy typu ciężkiego mogą być przewożone luzem, natomiast typu lekkiego należy układać na paletach po 10 szt. i łączyć taśmą stalową Transport wpustów żeliwnych Skrzynki lub ramki wpustów mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed przesuwaniem się podczas transportu.

296 4.6. Transport mieszanki betonowej Do przewozu mieszanki betonowej Wykonawca zapewni takie środki transportowe, które nie spowodują segregacji składników, zmiany składu mieszanki, zanieczyszczenia mieszanki i obniżenia temperatury przekraczającej granicę określoną w wymaganiach technologicznych Transport kruszyw Kruszywa mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu, w sposób zabezpieczający je przed zanieczyszczeniem i nadmiernym zawilgoceniem Transport cementu i jego przechowywanie Transport cementu i przechowywanie powinny być zgodne z BN-88/ [16]. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Roboty przygotowawcze Przed przystąpieniem do robót Wykonawca dokona ich wytyczenia i trwale oznaczy je w terenie za pomocą kołków osiowych, kołków świadków i kołków krawędziowych Roboty ziemne Wykopy należy wykonać jako wykopy otwarte obudowane. Metody wykonania robót - wykopu (ręcznie lub mechanicznie) powinny być dostosowane do głębokości wykopu, danych geotechnicznych oraz posiadanego sprzętu mechanicznego. Szerokość wykopu uwarunkowana jest zewnętrznymi wymiarami kanału, do których dodaje się obustronnie 0,4 m jako zapas potrzebny na deskowanie ścian i uszczelnienie styków. Deskowanie ścian należy prowadzić w miarę jego głębienia. Wydobyty grunt z wykopu powinien być wywieziony przez Wykonawcę na odkład. Dno wykopu powinno być równe i wykonane ze spadkiem ustalonym w dokumentacji projektowej, przy czym dno wykopu Wykonawca wykona na poziomie wyższym od rzędnej projektowanej o 0,20 m. Zdjęcie pozostawionej warstwy 0,20 m gruntu powinno być wykonane bezpośrednio przed ułożeniem przewodów rurowych. Zdjęcie tej warstwy Wykonawca wykona ręcznie lub w sposób uzgodniony z Inżynierem. W gruntach skalistych dno wykopu powinno być wykonane od 0,10 do 0,15 m głębiej od projektowanego poziomu dna Przygotowanie podłoża Po wykonaniu wykopu wykonać podsypkę piaskową gr. 20cm. Wskaźnik zagęszczenia podłoża, obsypki i zasypki powinien wynosić 1, Roboty montażowe Spadki i głębokości posadowienia określa dokumentacja projektowa Rury kanałowe układane w wykopie otwartym Poszczególne ułożone rury powinny być unieruchomione przez obsypanie piaskiem pośrodku długości rury i mocno podbite, aby rura nie zmieniła położenia do czasu wykonania uszczelnienia złączy. Rury należy układać w temperaturze powyżej 0 o C, a wszelkiego rodzaju betonowania wykonywać w temperaturze nie mniejszej niż +8 o C. Przed zakończeniem dnia roboczego bądź przed zejściem z budowy należy zabezpieczyć końce ułożonego kanału przed zamuleniem. Rury układać n a przygotowanym podłożu z materiałów sypkich grubości 20 cm w temperaturze powietrza 0-30 ºC Montaż należy wykonywać zgodnie z projektowanym spadkiem pomiędzy węzłami od punktu o rzędnej niższej do wyższej. Bose końce rur należy wciskać w kielich po uprzednim posmarowaniu środkiem ułatwiającym poślizg. Przed przystąpieniem do wykonywania kolejnego złącza, każda ostatnia rura, do kielicha której wciskany będzie bosy koniec rury, powinna być uprzednio ustabilizowana przez wykonanie osypki. W odcinkach, gdzie rurociągi przebiegają pod trasą dróg, rurociągi należy układać w rurach stalowych osłonowych lub zabezpieczyć otuliną betonowa z betonu B15 zgodnie z projektem. Przed zasypaniem należy wykonać próbę szczelności rurociągu Przykanaliki W dokumentacji określono trasy przebiegu przykanalików jak i ich średnice, oraz spadki. Przed zasypaniem należy wykonać próbę szczelności rurociągu.

297 Studzienki kanalizacyjne z wpustami ulicznymi Studzienki ściekowe, przeznaczone do odprowadzania wód opadowych z jezdni dróg i placów, są z wpustem ulicznym żeliwnym i osadnikiem, o średnicy 0,5m. Krata ściekowa wpustu powinna być usytuowana w ścieku jezdni, przy czym wierzch kraty powinien być usytuowany 2 cm poniżej ścieku jezdni. Lokalizacja studzienek wynika z rozwiązania drogowego. Przy umieszczeniu kratek ściekowych bezpośrednio w nawierzchni, wierzch kraty powinien znajdować się 0,5 cm poniżej poziomu warstwy ścieralnej. Każdy wpust powinien być podłączony do kanału za pośrednictwem studzienki rewizyjnej połączeniowej. osi stopni 0,30 m Studzienki kanalizacyjne W dokumentacji określono wielkości studzienek oraz materiał z którego są wykonane. studzienki należy wykonywać na uprzednio wzmocnionym (warstwą tłucznia lub żwiru) dnie wykopu i przygotowanym fundamencie betonowym, studzienki wykonywać należy zasadniczo w wykopie szerokoprzestrzennym. Studzienki rewizyjne składają się z następujących części: komory roboczej, komina włazowego, dna studzienki, włazu kanałowego, stopni złazowych. Przejścia rur kanalizacyjnych przez ściany komory należy obudować i uszczelnić materiałem plastycznym. Komin włazowy powinien być wykonany z kręgów betonowych lub żelbetowych o średnicy 0,80 m wg BN- 86/ [20]. Posadowienie komina należy wykonać na płycie żelbetowej przejściowej w takim miejscu, aby pokrywa włazu znajdowała się nad spocznikiem o największej powierzchni. Dno studzienki należy wykonać na mokro w formie płyty dennej z wyprofilowaną kinetą. Kineta w dolnej części (do wysokości równej połowie średnicy kanału) powinna mieć przekrój zgodny z przekrojem kanału, a powyżej przedłużony pionowymi ściankami do poziomu maksymalnego napełnienia kanału. Przy zmianie kierunku trasy kanału kineta powinna mieć kształt łuku stycznego do kierunku kanału, natomiast w przypadku zmiany średnicy kanału powinna ona stanowić przejście z jednego wymiaru w drugi. Dno studzienki powinno mieć spadek co najmniej 3 w kierunku kinety. Studzienki powinny mieć właz typu ciężkiego wg PN-H [11]. Poziom włazu w powierzchni utwardzonej powinien być z nią równy. W ścianie komory roboczej oraz komina włazowego należy zamontować mijankowo stopnie złazowe w dwóch rzędach, w odległościach pionowych 0,30 m i w odległości poziomej osi stopni 0,30 m Zasady wykonania separatora i łapacza piasku. Urządzenie typowe powinno: Posiadać Aprobatę Techniczna wydaną przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie Być wyposażone w płytę pokrywową z włazem i kręgi dodatkowe. Montaż wykonać zgodnie z zaleceniami producenta lub zlecić producentowi urządzenia Izolacje Studzienki zabezpiecza się przez posmarowanie z zewnątrz izolacją bitumiczną. Dopuszcza się stosowanie innego środka izolacyjnego uzgodnionego z Inżynierem. W środowisku słabo agresywnym, niezależnie od czynnika agresji, studzienki należy zabezpieczyć przez zagruntowanie izolacją asfaltową oraz trzykrotne posmarowanie lepikiem asfaltowym stosowanym na gorąco wg PN-C [8] Zasypanie wykopów i ich zagęszczenie Zasypywanie rur w wykopie należy prowadzić warstwami grubości 20 cm. Materiał zasypkowy powinien być równomiernie układany i zagęszczany po obu stronach przewodu. Wskaźnik zagęszczenia powinien wynosić 1. Rodzaj gruntu do zasypywania wykopów Wykonawca uzgodni z Inżynierem. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Kontrola, pomiary i badania Badania przed przystąpieniem do robót

298 Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania materiałów do betonu i zapraw i ustalić receptę Kontrola, pomiary i badania w czasie robót Wykonawca jest zobowiązany do stałej i systematycznej kontroli prowadzonych robót w zakresie i z częstotliwością określoną w niniejszej OST i zaakceptowaną przez Inżyniera. W szczególności kontrola powinna obejmować: sprawdzenie rzędnych założonych ław celowniczych w nawiązaniu do podanych stałych punktów wysokościowych z dokładnością do 1 cm, badanie zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą, badanie i pomiary szerokości, grubości i zagęszczenia wykonanej warstwy podłoża z kruszywa mineralnego lub betonu, badanie odchylenia osi kolektora, sprawdzenie zgodności z dokumentacją projektową założenia przewodów i studzienek, badanie odchylenia spadku kolektora deszczowego, sprawdzenie prawidłowości ułożenia przewodów, sprawdzenie prawidłowości uszczelniania przewodów, badanie wskaźników zagęszczenia poszczególnych warstw zasypu, sprawdzenie rzędnych posadowienia studzienek ściekowych (kratek) i pokryw włazowych, sprawdzenie zabezpieczenia przed korozją próba szczelności zgodnie z normą PN-EN Dopuszczalne tolerancje i wymagania odchylenie odległości krawędzi wykopu w dnie od ustalonej w planie osi wykopu nie powinno wynosić więcej niż ± 5 cm, odchylenie wymiarów w planie nie powinno być większe niż 0,1 m, odchylenie grubości warstwy podłoża nie powinno przekraczać ± 3 cm, odchylenie szerokości warstwy podłoża nie powinno przekraczać ± 5 cm, odchylenie kolektora rurowego w planie, odchylenie odległości osi ułożonego kolektora od osi przewodu ustalonej na ławach celowniczych nie powinna przekraczać ± 5 mm, odchylenie spadku ułożonego kolektora od przewidzianego w projekcie nie powinno przekraczać -5% projektowanego spadku (przy zmniejszonym spadku) i +10% projektowanego spadku (przy zwiększonym spadku), wskaźnik zagęszczenia zasypki wykopów określony w trzech miejscach na długości 100 m powinien być zgodny z pkt 5.5.7, rzędne kratek ściekowych i pokryw studzienek powinny być wykonane z dokładnością do ± 5 mm. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest: dla kanałów z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 200 mm -1,0m dla kanałów z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 250 mm - 1,0m dla kanałów z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 300 mm - 1,0m dla przykanalików z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 200 mm 1,0m dla studzienek rewizyjnych o średnicy 400 mm 1 szt.. dla studzienek kanalizacyjnych z wpustami deszczowymi - 1 szt. dla separatora 1 szt. dla osadnika piasku 1 szt. Dla kanalizacji deszczowej o średnicy 200mm w rurze osłonowej stalowej o średnicy 300mm - 1,0 m Dla kanalizacji deszczowej o średnicy 250mm w rurze osłonowej stalowej o średnicy 350mm - 1,0 m Dla kanalizacji deszczowej o średnicy 300mm w rurze osłonowej stalowej o średnicy 400mm - 1,0 m Dla zbiornika odparowująco wchłaniającego 1 szt. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.

299 8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: roboty montażowe wykonania rur kanałowych i przykanalika, wykonane studzienki ściekowe i kanalizacyjne, wykonane komory, wykonana izolacja, zasypany zagęszczony wykop. Odbiór robót zanikających powinien być dokonany w czasie umożliwiającym wykonanie korekt i poprawek, bez hamowania ogólnego postępu robót. Długość odcinka robót ziemnych poddana odbiorowi nie powinna być mniejsza od 50 m. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w SST D pkt Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m wykonanej i odebranej kanalizacji dla kanałów z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 200 mm, 250, 300 dla przykanalików z rur kanalizacyjnych PVC o średnicy 200 mm, obejmuje: - wytyczenie trasy, wykonanie umocnionego wykopu i zasypki wykopu, wykonanie podsypki i osypki, zagęszczenie gruntu, odwodnienie wykopu, zakup i transport materiałów, ułożenie rur, próby szczelności, uporządkowanie terenu, geodezyjną inwentaryzację powykonawczą Cena 1 szt. wykonanego i odebranego uzbrojenia sieci (studzienek kanalizacyjnych z wpustami deszczowymi ) obejmuje: - wytyczenie lokalizacji, wykonanie umocnionego wykopu komory, zasypki wykopu, zagęszczenie gruntu, odwodnienie wykopu, zakup i transport materiałów, ustawienie studzienek i pierścieni odciążających, podłączenie i uszczelnienie przewodu kanalizacyjnego w studzience osadzenie wpustów żeliwnych, uporządkowanie terenu, geodezyjną inwentaryzację powykonawczą Cena 1 szt. wykonanego i odebranego uzbrojenia sieci (studni rewizyjnych Ø 0,40m z PVC ) obejmuje: - wytyczenie lokalizacji, wykonanie umocnionego wykopu, zasypki wykopu, zagęszczenie gruntu, odwodnienie wykopu, zakup i transport materiałów, montaż studni w wykopie, podłączenie i uszczelnienie przewodu kanalizacyjnego w studzience, uporządkowanie terenu, geodezyjną inwentaryzację powykonawczą Cena 1 szt. wykonanego i odebranego uzbrojenia sieci (separatora i osadnika piasku) obejmuje: - wytyczenie lokalizacji, wykonanie umocnionego wykopu, zasypki wykopu, zagęszczenie gruntu, odwodnienie wykopu, zakup i transport materiałów, ustawienie separatora i osadnika piasku, uporządkowanie terenu, geodezyjną inwentaryzację powykonawczą Cena 1 m wykonanej i odebranej kanalizacji deszczowej o średnicy 200, 250, 300 mm w rurze osłonowej stalowej o średnicy 300, 350, 400 mm obejmuje:- wytyczenie trasy, wykonanie umocnionego wykopu, zasypki wykopu, zagęszczenie gruntu, odwodnienie wykopu, zakup i transport materiałów, ułożenie rur z opaskami dystansowymi, przeciągnięcie rurociągu, obetonowanie końcówek rur osłonowych, próby szczelności, uporządkowanie terenu, geodezyjną inwentaryzację powykonawczą Cena 1 szt. wykonanego i odebranego zbiornika odparowująco - wchłaniającego obejmuje: - wytyczenie lokalizacji, wykonanie prac ziemnych, wykonanie umocnienia wylotu kanalizacji deszczowej, zakup i transport materiałów, wykonanie humusowania skarp i obsianie trawą, wykonanie ogrodzenia, uporządkowanie terenu, geodezyjną inwentaryzację powykonawczą Konieczność wykonania odwodnienia wykopów dla poszczególnych elementów kanalizacji deszczowej określi Inżynier. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Kruszywa mineralne do betonu 2. PN-B Wyroby kanalizacyjne kamionkowe. Rury i kształtki. Wymagania i badania 3. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Żwir i mieszanka 4. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych 5. PN-B Cegła pełna wypalana z gliny - kanalizacyjna 6. PN-80/H Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania. 7. PN-B Zaprawy budowlane zwykłe 8. PN-C Lepik asfaltowy bez wypełniaczy stosowany na gorąco

300 9. PN-H Włazy kanałowe. Ogólne wymagania i badania 10. PN-H Włazy kanałowe. Klasa A (włazy typu lekkiego) 11. PN-H Włazy kanałowe. Klasy B, C, D (włazy typu ciężkiego) 12. PN-H Skrzynki żeliwne wpustów deszczowych. Wymagania i badania 13. PN-H Skrzynki żeliwne wpustów deszczowych. Klasa C 14. PN-H Stopnie żeliwne do studzienek kontrolnych 15. PN-H Żeliwne rury ciśnieniowe do połączeń sztywnych 16. BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie 17. BN-62/ ,04, 07 Beton hydrotechniczny 18. BN-86/ , 01 Rury bezciśnieniowe. Kielichowe rury betonowe i żelbetowe Wipro 19. BN-86/ Rury bezciśnieniowe. Rury betonowe i żelbetowe 20. BN-86/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Kręgi betonowe i żelbetowe. 21. PN-85/M Skrzynki uliczne stosowane w instalacjach wodnych i gazowych. 22, PN-74/H Rury stalowe ze szwem gwintowane. 23. PN-85/C Rury kanalizacyjne z nieplastyfikowanego polichlorku winylu. 24. PN-B Kamionkowe rury i kształtki kanalizacyjne. Kształty i wymiary Inne dokumenty 24. Instrukcja zabezpieczania przed korozją konstrukcji betonowych opracowana przez Instytut Techniki Budowlanej - Warszawa 1986 r. Katalog budownictwa KB (6) Studzienki połączeniowe (lipiec 1980) KB (7) Studzienki przelotowe (lipiec 1980) 25. KB (8) Studzienki spadowe (lipiec 1980) KB (11) Studzienki ślepe (lipiec 1980) KB (1) Studzienki ściekowe do odwodnienia dróg (październik 1983) KB (6) Kręgi betonowe średnicy 50 cm; wysokości 30 lub 60 cm 26. Katalog powtarzalnych elementów drogowych. Transprojekt - Warszawa, r. 27. Tymczasowa instrukcja projektowania i budowy przewodów kanalizacyjnych z rur Wipro, Centrum Techniki Komunalnej, 1978 r. Wytyczne eksploatacyjne do projektowania sieci i urządzeń sieciowych, wodociągowych i 28. kanalizacyjnych, BPC WiK Cewok i BPBBO Miastoprojekt- Warszawa, zaakceptowane i zalecone do stosowania przez Zespół Doradczy ds. procesu inwestycyjnego powołany przez Prezydenta m.st. Warszawy - sierpień 1984 r.

301 SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE D PRZEBUDOWA PODZIEMNYCH LINII WODOCIĄGOWYCH I KANALIZACJI SANITARNEJ TŁOCZNEJ OBWODNICA MROCZA

302 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP MATERIAŁY SPRZĘT TRANSPORT WYKONANIE ROBÓT KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT OBMIAR ROBÓT ODBIÓR ROBÓT PODSTAWA PŁATNOŚCI PRZEPISY ZWIĄZANE NAJWAŻNIEJSZE OZNACZENIA I SKRÓTY OST - ogólna specyfikacja techniczna SST - szczegółowa specyfikacja techniczna GDDP - Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych IBDiM - Instytut Badawczy Dróg i Mostów KB - katalog budownictwa

303 D Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg 3 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (SST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru podziemnych linii wodociągowych i kanalizacji sanitarnej tłocznej przy budowie obwodnicy w Mroczy 1.2. Zakres stosowania SST Szczegółowa Specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy przy zlecaniu i realizacji robót przy budowie sieci wodociągowej w ramach inwestycji jak w pkt Zakres robót objętych SST Niniejsza specyfikacja techniczna dotyczy przebudowy podziemnych linii wodociągowych kolidujących z przebudową i budową dróg, z wyjątkiem terenów eksploatacji górniczej. Zakres stosowania dotyczy wykonania przebudowy linii wodociągowej zarówno w gruntach nienawodnionych jak i nawodnionych, w środowisku słabo i silnie agresywnym (po odpowiednim zabezpieczeniu elementów betonowych i stalowych). Ogólne zestawienie zakresu rzeczowego robót: -wykonanie wodociągu z rur ciśnieniowych do wody pitnej PE dn 160 L = 18,0 m -wykonanie wodociągu z rur ciśnieniowych do wody pitnej PE dn 110 L = 301,0 m -wykonanie wodociągu z rur ciśnieniowych do wody pitnej PE dn 90 L = 78,0 m -wykonanie kanalizacji sanitarnej tłocznej z rur ciśnieniowych PE dn 90 L = 64,0 m -wykonanie kanalizacji sanitarnej tłocznej z rur ciśnieniowych PE dn 50 L = 80,0 m -montaż zasuw dn szt. -montaż zasuw dn szt. -montaż zasuw dn 90 1 szt. -montaż rur ochronnych dn 300 L = 24,0 m -montaż rur ochronnych dn 250 L = 11,0 m -montaż rur ochronnych dn 200 L = 78,0 m -montaż rur ochronnych dn 100 L = 16,0 m -podłączenie wodociągu do istniejącej sieci wodociągowej dn szt. -podłączenie wodociągu do istniejącej sieci wodociągowej dn szt. -podłączenie wodociągu do istniejącej sieci wodociągowej dn 90 1 szt Określenia podstawowe Przewód wodociągowy - rurociąg wraz z urządzeniami przeznaczony do dostarczenia wody odbiorcom Rura ochronna - rura o średnicy większej od przewodu wodociągowego służąca do przenoszenia obciążeń zewnętrznych i do odprowadzenia na bezpieczną odległość poza przeszkodę terenową (korpus drogowy) ewentualnych przecieków wody.

304 4 Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg D Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującą polską normą PN-87/B-1060 [1], PN-82/M [33] i definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne. wodociąg - zespół współpracujących ze sobą obiektów i urządzeń inżynierskich, przeznaczony do zaopatrywania ludności i przemysłu w wodę, wodociąg grupowy - wodociąg zasilający w wodę co najmniej dwie jednostki osadnicze lub co najmniej jedną jednostkę osadniczą i co najmniej jeden zakład produkcyjny nie leżący w granicach tej jednostki osadniczej, sieć wodociągowa zewnętrzna - układ przewodów wodociągowych znajdujący się poza budynkiem odbiorców, zaopatrujący w wodę ludność lub zakłady produkcyjne, przewód wodociągowy magistralny; magistrala wodociągowa - przewód wodociągowy doprowadzający wodę od stacji wodociągowej do przewodów rozdzielczych, przewód wodociągowy rozdzielczy - przewód wodociągowy doprowadzający wodę od przewodu magistralnego do przyłączy domowych i innych punktów czerpalnych, przyłącze domowe; połączenie domowe - przewód wodociągowy z wodomierzem łączący sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją obiektu zasilanego w wodę, przewód wodociągowy tranzytowy i przesyłowy - przewód wodociągowy bez odgałęzień, przeznaczony wyłącznie do transportu wody na dużą odległość i łączący źródło wody ze zbiornikiem początkowym lub magistralą wodociągową, kompensator na sieci - urządzenie zabezpieczające przewód przed powstaniem nadmiernych naprężeń osiowych Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania Ogólne wymagania dotyczące materiałów podano w OST D-M Wymagania ogólne. Wszystkie zakupione przez Wykonawcę materiały, dla których normy PN i BN przewidują posiadanie zaświadczenia o jakości lub atestu, powinny być zaopatrzone przez producenta w taki dokument. Inne materiały powinny być wyposażone w takie dokumenty na życzenie Inżyniera Rury przewodowe Rodzaj rur, ich średnice zależne są od istniejących przewodów i ustala się je z odpowiednim użytkownikiem sieci wodociągowej. Do wykonania sieci wodociągowej stosuje się następujące materiały: rury ciśnieniowe z polietylenu twardego (PE) wg BN-74/ [46] i BN-74/ [45],

305 D Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg Rury ochronne Rury ochronne należy wykonać z materiałów trwałych, szczelnych, wytrzymałych mechanicznie i odpornych na działanie czynników agresywnych. Powierzchnie ścianek powinny być od wewnątrz i zewnątrz odpowiednio zaizolowane Korpus rury ochronnej Do wykonania rur ochronnych należy stosować: rury stalowe, bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania wg PN-80/H [29] malowane wewnętrznie asfaltozą (WM) i zabezpieczone zewnętrznie powłoką bitumiczną z podwójną przekładką (ZO2), Zakończenie rury ochronnej należy wykonać za pomocą specjalnych uszczelnień z zastosowaniem rurki sygnalizacyjnej Uszczelnienia rur ochronnych Do uszczelnienia końcówek rur ochronnych należy stosować: sznur konopny kręcony, czesankowy, surowy, asfalt izolacyjny wysokotopliwy IW-80, IW Rurka sygnalizacyjna Do wykonania rurek sygnalizacyjnych należy stosować: rury stalowe instalacyjne S-Cz-G średnicy 25 mm wg PN-74/H [28], Izolacja zewnętrzna Zewnętrzne powłoki izolacyjne zależne są od zewnętrznych warunków korozyjnych i należy je wykonać wg PN-82/B [3] i PN-86/B [4] oraz zgodnie z Instrukcją ITB nr 240 i 259 [60, 61] Kruszywo na podsypkę Podsypka pod studzienki, komory, rurociągi może być wykonana z tłucznia lub żwiru. Użyty materiał na podsypkę powinien odpowiadać wymaganiom norm: PN-86/B [10], BN-66/ [51] i BN-84/ [52] Elementy montażowe Jako elementy montażowe należy stosować: nasuwki żeliwne odpowiadające wymaganiom normy PN-84/H [26], kompensatory dławnicowe kołnierzowe żeliwne wg PN-89/M [41] Składowanie materiałów Rury przewodowe i ochronne Rury należy przechowywać w położeniu poziomym na płaskim, równym podłożu, w sposób gwarantujący zabezpieczenie ich przed uszkodzeniem i opadami atmosferycznymi oraz spełnienie warunków bhp.

306 6 Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg D Ponadto: a) rury z tworzyw sztucznych (PCW, PE i PP) należy składować w taki sposób, aby stykały się one z podłożem na całej swej długości. Można je składować na gęsto ułożonych podkładach. Wysokość sterty rur nie powinna przekraczać: rur PCW i PE 1,5 m, natomiast rur PP - 1,0 m. Składowane rury nie powinny być narażone na bezpośrednie działanie promieniowania słonecznego. Temperatura w miejscu przechowywania nie powinna przekraczać 30 o C, b) rury stalowe można przechowywać w wiązkach lub luzem. Rury o średnicach poniżej 30 mm tylko w wiązkach, c) rury żeliwne i żelbetowe powinny być ułożone w stosach na przemian kielichami lub kołnierzami. Warstwy rur należy przedzielić listwami drewnianymi, przy czym listwy te powinny być grubsze od wystających części Armatura przemysłowa (zasuwy, nasuwki, kompensatory, hydranty) Armatura zgodnie z normą PN-92/M [34] powinna być przechowywana w pomieszczeniach zabezpieczonych przed wpływami atmosferycznymi i czynnikami powodującymi korozję Kruszywo Składowisko kruszywa powinno być zlokalizowane jak najbliżej wykonywanego odcinka wodociągu. Podłoże składowiska powinno być równe, utwardzone, z odpowiednim odwodnieniem, zabezpieczające kruszywo przed zanieczyszczeniem w czasie jego składowania i poboru. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do robót ziemnych przygotowawczych i wykończeniowych W zależności od potrzeb, Wykonawca zapewni następujący sprzęt do wykonania robót ziemnych i wykończeniowych: -żuraw budowlany samochodowy -koparkę podsiębierną -spycharkę kołową lub gąsienicową -sprzęt do zagęszczania gruntu, a mianowicie: zagęszczarkę wibracyjną, ubijak spalinowy, walec wibracyjny,

307 D Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg Sprzęt do robót montażowych W zależności od potrzeb i przyjętej technologii robót, Wykonawca zapewni następujący sprzęt montażowy: samochód dostawczy do 0,9 t, samochód skrzyniowy do 5 t, samochód skrzyniowy od 5 do 10 t, żuraw samochodowy do 4 t, wciągarkę ręczną od 3 do 5 t, spawarkę elektryczną wirującą 300 A, zespół prądotwórczy trójfazowy przewoźny 20 KVA, pojemnik do betonu do 0,75 dm 3, zgrzewarka do rur PE Sprzęt montażowy i środki transportu muszą być w pełni sprawne i dostosowane do technologii i warunków wykonywanych robót oraz wymogów wynikających z racjonalnego ich wykorzystania na budowie. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport rur przewodowych i ochronnych Rury można przewozić dowolnymi środkami transportu wyłącznie w położeniu poziomym. Rury powinny być ładowane obok siebie na całej powierzchni i zabezpieczone przed przesuwaniem się przez podklinowanie lub inny sposób. Rury w czasie transportu nie powinny stykać się z ostrymi przedmiotami, mogącymi spowodować uszkodzenia mechaniczne. W przypadku przewożenia rur transportem kolejowym, należy przestrzegać przepisy o ładowaniu i wyładowywaniu wagonów towarowych w komunikacji wewnętrznej (załącznik nr 10 DKP) oraz ładować do granic wykorzystania wagonu. Podczas prac przeładunkowych rur nie należy rzucać, a szczególną ostrożność należy zachować przy przeładunku rur z tworzyw sztucznych w temperaturze blisko 0 o C i niższej. Przy wielowarstwowym układaniu rur górna warstwa nie może przewyższać ścian środka transportu o więcej niż 1/3 średnicy zewnętrznej wyrobu. Pierwszą warstwę rur kielichowych i kołnierzowych należy układać na podkładach drewnianych, podobnie poszczególne warstwy należy przedzielać elementami drewnianymi o grubości większej niż wystające części rur.

308 8 Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg D Transport armatury przemysłowej Transport armatury powinien odbywać się krytymi środkami transportu, zgodnie z obowiązującymi przepisami transportowymi. Armatura transportowana luzem powinna być zabezpieczona przed przemieszczaniem i uszkodzeniami mechanicznymi. Armatura drobna ( DN25) powinna być pakowana w skrzynie lub pojemniki Transport kruszywa Kruszywa użyte na podsypkę mogą być transportowane dowolnymi środkami. Wykonawca zapewni środki transportowe w ilości gwarantującej ciągłość dostaw materiałów, w miarę postępu robót. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Roboty przygotowawcze Przed przystąpieniem do robót Wykonawca dokona ich wytyczenia i trwale oznaczy je w terenie za pomocą kołków osiowych, kołków świadków i kołków krawędziowych. W przypadku niedostatecznej ilości reperów stałych Wykonawca wbuduje repery tymczasowe (z rzędnymi sprawdzanymi przez służby geodezyjne), a szkice sytuacyjne reperów i ich rzędne przekaże Inżynierowi. W celu zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą pompowaną z wykopów lub z opadów atmosferycznych powinny być zachowane przez Wykonawcę co najmniej następujące warunki: a) górne krawędzie bali przyściennych powinny wystawać co najmniej 15 cm ponad szczelnie przylegający teren; b) powierzchnia terenu powinna być wyprofilowana ze spadkiem umożliwiającym łatwy odpływ wody poza teren przylegający do wykopu; c) w razie konieczności wykonany zostanie ciąg odprowadzający wodę na bezpieczną odległość Roboty ziemne W przypadku usytuowania wykopu w jezdni Wykonawca dokona rozbiórki nawierzchni i podbudowy, a materiał z rozbiórki odwiezie i złoży w miejscu uzgodnionym z Inżynierem. Wykopy należy wykonać jako otwarte obudowane. Jeżeli materiały obudowy nie są fabrycznie zabezpieczone przed szkodliwym wpływem warunków atmosferycznych, to powinny one być zabezpieczone przez Wykonawcę poprzez zastosowanie odpowiednich środków antykorozyjnych lub impregnacyjnych właściwych dla danego materiału.

309 D Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg 9 Metody wykonywania wykopów (ręcznie lub mechanicznie) powinny być dostosowane do głębokości wykopów, danych geotechnicznych oraz posiadanego sprzętu mechanicznego. Wydobyty grunt z wykopu powinien być wywieziony przez Wykonawcę w miejsce wskazane przez Inżyniera. Wykopy pod przewody powinny być rozpoczynane od najniżej położonego punktu rurociągu przesuwając się stopniowo do góry. Wykonanie obrysu wykopu należy dokonać przez ułożenie przy jego krawędziach bali lub dyli deskowania w ten sposób, aby jednocześnie były ustalone odcinki robocze. Elementy te należy przytwierdzić kołkami lub klamrami. Minimalna szerokość wykopu w świetle ewentualnej obudowy powinna być dostosowana do średnicy przewodu i wynosić 0,8 m plus średnica zewnętrzna przewodu. Deskowanie ścian wykopu należy prowadzić w miarę jego głębienia. Dno wykopu powinno być równe i wykonane ze spadkiem ustalonym w dokumentacji projektowej, przy czym powinno być ono na poziomie wyższym od rzędnej projektowanej o 0,20 m. Zdjęcie pozostawionej warstwy (0,20 m) gruntu należy wykonać bezpośrednio przed ułożeniem przewodów. Usunięcie tej warstwy Wykonawca wykona ręcznie lub w sposób uzgodniony z Inżynierem Przygotowanie podłoża Rodzaj podłoża jest zależny od rodzaju gruntu w wykopie. W gruntach suchych piaszczystych, żwirowo-piaszczystych i piaszczystogliniastych o wytrzymałości powyżej 0,05 MPa podłożem jest grunt naturalny przy nienaruszonym dnie wykopu, spełniający wymagania normy PN-85/B [12]. W gruntach spoistych lub skalistych należy wykonać podłoże wzmocnione z warstw pospółki lub żwiru z domieszką piasku grubości od 15 do 20 cm, zgodnie z PN- 53/B [9]. W gruntach nawodnionych (odwadnianych w trakcie robót) podłoże należy wykonać z warstwy żwiru lub tłucznia z piaskiem grubości od 15 do 20 cm łącznie z ułożonymi sączkami odwadniającymi. Dla rur żeliwnych o średnicy powyżej 400 mm na warstwie odwadniającej należy wykonać fundament betonowy zgodnie z dokumentacją projektową lub SST. W gruntach kurzawkowych oraz w gruntach torfiastych podłoże należy wykonać zgodnie z indywidualną dokumentacją projektową zaakceptowaną przez Inżyniera. Wykonawca dokona zagęszczenia wykonywanego podłoża do I S nie mniej niż 0, Roboty montażowe Warunki ogólne Najmniejsze spadki przewodów powinny zapewnić możliwość spuszczenia wody z rurociągów nie mniej jednak niż 0,1%.

310 10 Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg D Głębokość ułożenia przewodów przy nie stosowaniu izolacji cieplnej i środków zabezpieczających podłoże i przewód przed przemarzaniem powinna być taka, aby jego przykrycie (hn) mierzone od wierzchu przewodu do powierzchni projektowanego terenu było większe niż głębokość przemarzania gruntów hz, wg PN-81/B [6] o 0,4 m dla rur o średnicy poniżej 1000 mm i o 0,2 m dla rur o średnicy 1000 mm oraz powyżej. I tak przykrycie to powinno odpowiednio wynosić: w strefie o hz = 0,8 m, hn = 1,2 m i 1,0 m w strefie o hz = 1,0 m, hn = 1,4 m i 1,2 m w strefie o hz = 1,2 m, hn = 1,6 m i 1,4 m w strefie o hz = 1,4 m, hn = 1,8 m i 1,6 m. Dławice zasuw powinny być zabezpieczone izolacją cieplną w przypadku, gdy wierzch dławicy znajduje się powyżej dolnej granicy przemarzania w danej strefie. Odległość osi przewodu w planie od urządzeń podziemnych i naziemnych oraz od ściany budowli powinna być zgodna z dokumentacją Wytyczne wykonania przewodów Przewód (rura ochronna) powinien być tak ułożony na podłożu naturalnym, aby opierał się na nim wzdłuż całej długości co najmniej na 1/4 swego obwodu, symetrycznie do swojej osi. Na podłożu wzmocnionym przewód powinien być ułożony zgodnie z dokumentacją projektową. Poszczególne odcinki rur powinny być unieruchomione przez obsypanie piaskiem pośrodku długości rury i mocno podbite tak, aby rura nie zmieniła położenia do czasu wykonania uszczelnienia złączy. Połączenie rur należy wykonywać w sposób następujący: rury z tworzyw sztucznych poprzez kielichy przy użyciu uszczelek gumowych lub przez zgrzewanie, rury stalowe złączami spawanymi, rury żeliwne poprzez kielichy lub nasuwki uszczelnione sznurem konopnym surowym i smołowanym oraz folią aluminiową lub ołowiem. Połączenia rur żeliwnych kołnierzowych należy wykonywać złączami uszczelnionymi pierścieniami gumowymi. Do wykonywania zmian kierunków przewodu należy stosować łuki, kolana i trójniki w przypadkach, gdy kąt nachylenia w stopniach przekracza następujące wielkości: a) dla przewodów z tworzyw sztucznych, gdy kąt odchylenia przekracza wielkość dopuszczalnej strzałki ugięcia przewodu podaną w warunkach technicznych wytwórni, b) dla pozostałych przewodów, gdy wielkość zmiany kierunku w pionie lub poziomie na połączeniu rur (złączu kielichowym) przekracza 2 o kąta odchylenia. Wykonawca jest zobowiązany do układania rur z tworzyw sztucznych w temperaturze od +5 do +30 o C. Zabezpieczenie przewodu przed przemieszczaniem się w planie i pionie na skutek parcia wody powinno być zgodne z dokumentacją, przy czym bloki oporowe lub inne umocnienia należy umieszczać: przy końcówkach, odgałęzieniach, pod zasuwami, hydrantami, a także na zmianach kierunku: dla przewodów z tworzyw sztucznych przy zastosowaniu kształtek,

311 D Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg 11 dla przewodów żeliwnych i stalowych (nie łączonych przez spawanie na styk) o średnicy powyżej 200 mm i kącie odchylenia większym niż 10 o Wytyczne wykonania rur ochronnych Przejścia przewodu pod drogami o ciężkim ruchu pojazdów, tj. o obciążeniu jezdni ruchem powyżej ton na dobę, liczbę pojazdów powyżej 2300 na dobę oraz przez obiekt powinny być wykonane w rurze ochronnej. Końce rury ochronnej powinny być usytuowane poza korpusem drogowym w odległości od 1 do 2 m od podstawy nasypu, a w przypadku istnienia rowów odwadniających - poza nimi. Rura ochronna pod autostradami i drogami ekspresowymi powinna się kończyć w studzienkach lub komorach (w których przewód powinien być przystosowany do demontażu). Zasuwy odcinające powinny znajdować się na zewnątrz studzienek. Pod pozostałymi drogami rurę ochronną należy zakończyć pierścieniami uszczelniającymi i zaopatrzyć w rurkę sygnalizacyjną średnicy 25 mm wprowadzoną do poziomu terenu, a jej zakończenie umieścić w skrzynce do zasuw. Pierścienie uszczelniające mają za zadanie zabezpieczenie wolnej przestrzeni między przewodem a rurą ochronną przed dostaniem się do jej wnętrza wody lub innych zanieczyszczeń oraz przed wydostaniem się na zewnątrz w niekontrolowany sposób wody pochodzącej z ewentualnej awarii przewodu Elementy montażowe Elementy te należy stosować: kompensatory dławnicowe dla montażu zasuw przy studzienkach wodociągowych, nasuwki dla montażu zasuw i przewodów zlokalizowanych w gruncie oraz dla łączenia przebudowanych odcinków przewodów z istniejącymi Zasypanie wykopów i ich zagęszczenie Użyty materiał i sposób zasypania nie powinny spowodować uszkodzenia ułożonego przewodu i obiektów na przewodzie oraz izolacji wodoochronnej, przeciwwilgociowej i cieplnej. Grubość warstwy ochronnej zasypu strefy niebezpiecznej wg PN-53/B [9] powinna wynosić: dla przewodów z rur żeliwnych - 0,5 m, dla przewodów z innych rur - 0,3 m. Materiałem zasypu w obrębie strefy niebezpiecznej powinien być grunt nieskalisty, bez grud i kamieni, mineralny, sypki, drobno- i średnioziarnisty wg PN-74/B [5]. Materiał zasypu w obrębie strefy niebezpiecznej powinien być zagęszczony ubijakiem ręcznym po obu stronach przewodu, zgodnie z PN-68/B [7]. Pozostałe warstwy gruntu dopuszcza się zagęszczać mechanicznie, o ile nie spowoduje to uszkodzenia przewodu. Wskaźnik zagęszczenia gruntu powinien być nie mniejszy niż 0,97.

312 12 Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg D W przypadku prowadzenia robót ziemnych w istniejącej drodze o nawierzchni ulepszonej i trudności osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia gruntu co najmniej 1, należy zastąpić górną warstwę zasypu wzmocnioną podbudową drogi. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Kontrola, pomiary i badania Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania mające na celu: zakwalifikowania gruntów do odpowiedniej kategorii, określenie rodzaju gruntu i jego uwarstwienia, określenie stanu terenu, ustalenie składu betonu i zapraw, ustalenie sposobu zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą, ustalenie metod wykonywania wykopów, ustalenie metod prowadzenia robót i ich kontroli w czasie trwania budowy Kontrola, pomiary i badania w czasie robót Wykonawca jest zobowiązany do stałej i systematycznej kontroli prowadzonych robót w zakresie i z częstotliwością zaakceptowaną przez Inżyniera w oparciu o normę BN- 83/ [53], PN-81/B [11] i PN-91/B [13]. W szczególności kontrola powinna obejmować: sprawdzenie rzędnych założonych ław celowniczych w nawiązaniu do podanych na placu budowy stałych punktów niwelacyjnych z dokładnością odczytu do 1 mm, sprawdzenie metod wykonywania wykopów, zbadanie materiałów i elementów obudowy pod kątem ich zgodności z cechami podanymi w dokumentacji technicznej i warunkami technicznymi podanymi przez wytwórcę, badanie zachowania warunków bezpieczeństwa pracy, badanie zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą, badanie prawidłowości podłoża naturalnego, w tym głównie jego nienaruszalności, wilgotności i zgodności z określonym w dokumentacji, badanie i pomiary szerokości, grubości i zagęszczenia wykonanego podłoża wzmocnionego z kruszywa lub betonu, badanie ewentualnego drenażu, badanie w zakresie zgodności z dokumentacją techniczną i warunkami określonymi w odpowiednich normach przedmiotowych lub warunkami technicznymi wytwórni materiałów, ewentualnie innymi umownymi warunkami,

313 D Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg 13 badanie głębokości ułożenia przewodu, jego odległości od budowli sąsiadujących i ich zabezpieczenia, badanie ułożenia przewodu na podłożu, badanie odchylenia osi przewodu i jego spadku, badanie zastosowanych złączy i ich uszczelnienie, badanie zmiany kierunków przewodu i ich zabezpieczenia przed przemieszczaniem, badanie zabezpieczenia przewodu przy przejściu pod drogami (rury ochronne, obudowy tunelowe), badanie zabezpieczenia przed korozją i prądami błądzącymi, badanie wykonania obiektów budowlanych na przewodzie wodociągowym (w tym: badanie podłoża, sprawdzenie zbrojenia konstrukcji, izolacji wodoszczelnej, zabezpieczenia przed korozją, sprawdzenie przejść rurociągów przez ściany, sprawdzenie montażu przewodów i armatury, sprawdzenie rzędnych posadowienia pokryw włazów oraz sprawdzenie stopni włazowych, otworów montażowych i urządzeń wentylacyjnych), badanie szczelności całego przewodu, badanie warstwy ochronnej zasypu przewodu, badanie zasypu przewodu do powierzchni terenu poprzez badanie wskaźników zagęszczenia poszczególnych jego warstw Dopuszczalne tolerancje i wymagania: odchylenie odległości krawędzi wykopu w dnie od ustalonej w planie osi wykopu nie powinno wynosić więcej niż ± 5 cm, odchylenie wymiarów w planie nie powinno być większe niż 0,1 m, odchylenie grubości warstwy zabezpieczającej naturalne podłoże nie powinno przekroczyć ± 3 cm, dopuszczalne odchylenia w planie krawędzi wykonanego podłoża wzmocnionego od ustalonego na ławach celowniczych kierunku osi przewodu nie powinny przekraczać: dla przewodów z tworzyw sztucznych 10 cm, dla pozostałych przewodów 5 cm, różnice rzędnych wykonanego podłoża nie powinny przekroczyć w żadnym jego punkcie: dla przewodów z tworzyw sztucznych ± 5 cm, dla pozostałych przewodów ± 2cm, dopuszczalne odchylenia osi przewodu od ustalonego na ławach celowniczych nie powinny przekroczyć: dla przewodów z tworzyw sztucznych 10 cm, dla pozostałych przewodów 2 cm, dopuszczalne odchylenia spadku przewodu nie powinny w żadnym jego punkcie przekroczyć: dla przewodów z tworzyw sztucznych ± 5 cm, dla pozostałych przewodów ± 2cm i nie mogą spowodować na odcinku przewodu przeciwnego spadku ani zmniejszenia jego do zera, stopień zagęszczenia zasypki wykopów określony w trzech miejscach na długości 100 m nie powinien wynosić mniej niż 0,97.

314 14 Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg D OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót pkt 7. Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m (metr) wykonanego i odebranego przewodu i uwzględnia niżej wymienione elementy składowe, obmierzone według innych jednostek: rur ochronnych zasuw włączenia do istniejącej sieci 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają wszystkie technologiczne czynności związane z przebudową linii wodociągowych, a mianowicie: roboty przygotowawcze, roboty ziemne z obudową ścian wykopów, przygotowanie podłoża, roboty montażowe wykonania rurociągów, wykonanie studzienek wodociągowych, wykonanie komór wodociągowych, wykonanie rur ochronnych, wykonanie obudowy tunelowej, wykonanie izolacji, próby szczelności przewodów, zasypanie i zagęszczenie wykopu. Odbiór robót zanikających powinien być dokonany w czasie umożliwiającym wykonanie korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępu robót. Długość odcinka robót ziemnych poddana odbiorowi nie powinna być mniejsza od 50 m i powinna wynosić: około 300 m dla przewodów z rur żeliwnych i z tworzywa sztucznego PE bez względu na sposób prowadzenia wykopów oraz dla przewodów z rur stalowych i PCW, w przypadku ułożenia ich w wykopach o ścianach umocnionych, zaś dla

315 D Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg 15 przewodów ułożonych w wykopach nieumocnionych z rur PCW około 600 m, z rur stalowych około 1000 m. Dopuszcza się zwiększenie lub zmniejszenie długości przeznaczonego do odbioru odcinka przewodu z tym, że powinna być ona uzależniona od warunków lokalnych oraz umiejscowienia uzbrojenia lub uzasadniona względami techniczno-ekonomicznymi. Inżynier dokonuje odbioru robót zanikających zgodnie z zasadami określonymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Odbiór końcowy Odbiorowi końcowemu wg PN-81/B [11] i PN-91/B [13] podlega: sprawdzenie kompletności dokumentacji do odbioru technicznego końcowego (polegające na sprawdzeniu protokółów badań przeprowadzonych przy odbiorach technicznych częściowych), badanie szczelności studzienki, badanie szczelności całego przewodu (przeprowadzone przy całkowicie ukończonym i zasypanym przewodzie, otwartych zasuwach - zgodnie z punktem normy PN- 81/B [11]), badanie jakości wody (przeprowadzone stosownie do odpowiednich norm obowiązujących w zakresie badań fizykochemicznych i bakteriologicznych wody). Wyniki przeprowadzonych badań podczas odbioru powinny być ujęte w formie protokółu, szczegółowo omówione, wpisane do dziennika budowy i podpisane przez nadzór techniczny oraz członków komisji przeprowadzającej badania. Wyniki badań przeprowadzonych podczas odbioru końcowego należy uznać za dokładne, jeżeli wszystkie wymagania (badanie dokumentacji i szczelności całego przewodu) zostały spełnione. Jeżeli któreś z wymagań przy odbiorze technicznym końcowym nie zostało spełnione, należy ocenić jego wpływ na stopień sprawności działania przewodu i w zależności od tego określić konieczne dalsze postępowanie. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m wykonanej i odebranej linii wodociągowej obejmuje: dostawę materiałów, wykonanie robót przygotowawczych, wykonanie wykopu w gruncie I - IV kat. wraz z umocnieniem ścian wykopu i jego odwodnieniem, przygotowanie podłoża i fundamentu, wykonanie sączków,

316 16 Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg D ułożenie przewodów wraz z montażem armatury i innego wyposażenia, wykonanie zabezpieczeń przewodu przy przejściu pod drogami (rur ochronnych wraz z uszczelnieniem i uzbrojeniem), przeprowadzenie próby szczelności, wykonanie izolacji rur, zasypanie wykopu wraz z jego zagęszczeniem, doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego, pomiary i badania. Cena jednostki obmiarowej nie obejmuje wykonania obudowy tunelowej będącej tematem oddzielnej specyfikacji. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-87/B Sieć wodociągowa zewnętrzna. Obiekty i elementy wyposażenia. Terminologia. 2. PN-80/B Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje betonowe i żelbetowe. Klasyfikacja i określenie środowisk. 3. PN-82/B Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje betonowe i żelbetowe. Podstawowe zasady projektowania. 4. PN-86/B Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje betonowe i żelbetowe. Ochrona materiałowo-strukturalna. Wymagania. 5. PN-74/B Grunty budowlane. Podział, nazwy, symbole i określenia. 6. PN-81/B Grunty budowlane. Posadowienia bezpośrednie budowli. Obliczenia statyczne i projektowanie. 7. PN-68/B Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie wykonywania i badania przy odbiorze. 8. PN-88/B Beton zwykły. 9. PN-53/B Rury betonowe. Budowa kanałów w wykopach. 10. PN-86/B Kruszywa mineralne do betonu. 11. PN-81/B Wodociągi. Przewody zewnętrzne. Wymagania i badania przy odbiorze. 12. PN-85/B Wodociągi. Przewody z rur stalowych i żeliwnych na terenach górniczych. Wymagania i badania. 13. PN-91/B Studzienki wodociągowe. 14. PN-76/B Cegła pełna wypalana z gliny - kanalizacyjna. 15. PN-90/B Zaprawy budowlane zwykłe. 16. PN-74/B Roztwór asfaltowy do gruntowania. 17. PN-57/B Lepik asfaltowy z wypełniaczami stosowany na gorąco. 18. PN-74/C Rury z nieplastyfikowanego polichlorku winylu. Wymiary. 19. PN-76/C Kształtki do rur ciśnieniowych z nieplastyfikowanego polichlorku winylu.

317 D Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg PN-74/C Rury ciśnieniowe z nieplastyfikowanego polichlorku winylu. Wymagania i badania. 21. PN-58/C Lepik asfaltowy bez wypełniaczy stosowany na gorąco. 22. PN-76/C Asfalty przemysłowe. Postanowienia ogólne i zakres normy. 23. PN-87/H Włazy kanałowe. Ogólne wymagania i badania. 24. PN-64/H Stopnie żeliwne do studzienek kontrolnych. 25. PN-81/H Rury żeliwne ciśnieniowe. Wymagania i badania. 26. PN-84/H Rury żeliwne ciśnieniowe do połączeń sztywnych. 27. PN-84/H Rury żeliwne ciśnieniowe do połączeń elastycznych śrubowych. 28. PN-74/H Rury stalowe ze szwem gwintowane. 29. PN-80/H Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania. 30. PN-79/H Rury stalowe ze szwem przewodowe. 31. PN-86/H Połączenia kołnierzowe. Uszczelki. Wymagania ogólne. 32. PN-70/H Ochrona przed korozją. Przygotowanie powierzchni stali, staliwa i żeliwa do malowania. Ogólne wytyczne. 33. PN-82/M Armatura przemysłowa. Terminologia. 34. PN-92/M Armatura przemysłowa. Ogólne wymagania i badania. 35. PN-84/M Armatura przemysłowa. Zasuwy klinowe kielichowe żeliwne na ciśnienie nominalne 1 MPa. 36. PN-83/M-74024/00 Armatura przemysłowa. Zasuwy klinowe kołnierzowe żeliwne. Wymagania i badania. 37. PN-83/M-74024/02 Armatura przemysłowa. Zasuwy klinowe kołnierzowe żeliwne na ciśnienie nominalne 0,63 MPa. 38. PN-83/M-74024/03 Armatura przemysłowa. Zasuwy klinowe kołnierzowe żeliwne na ciśnienie nominalne 1 MPa. 39. PN-85/M Skrzynki uliczne stosowane w instalacjach wodnych i gazowych. 40. PN-89/M Armatura przemysłowa. Hydranty nadziemne na ciśnienie nominalne 1 MPa. 41. PN-89/M Armatura przemysłowa. Kompensatory jednodławicowe kołnierzowe żeliwne na ciśnienie nominalne 1 i 1,6 MPa. 42. BN-76/ Bitumiczne powłoki na rurach stalowych układanych w ziemi. 43. BN-77/ Armatura przemysłowa. Hydranty. Wymagania i badania. 44. BN-75/ Ochrona przed korozją. Wymagania ogólne i ocena wykonania. 45. BN-74/ Rury polietylenowe typ 50. Wymiary. 46. BN-74/ Rury polietylenowe typ 50. Wymagania techniczne. 47. BN-80/ Rury ciśnieniowe z polipropylenu. Wymagania i badania. 48. BN-77/ Cement. Transport i przechowywanie. 49. BN-62/ ,04,07 Beton hydrotechniczny. Wymagania techniczne. 50. BN-87/ Welon z włókien szklanych.

318 18 Przebudowa podziemnych linii wodociągowych przy przebudowie i budowie dróg D BN-66/ Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych i kolejowych. Żwir i pospółka. 52. BN-84/ Kruszywo mineralne. Kruszywo kamienne łamane do nawierzchni drogowych. 53. BN-83/ Przewody podziemne. Roboty ziemne. Wymagania i badania przy odbiorze. 54. BN-83/ Rury bezciśnieniowe. Kielichowe rury betonowe i żelbetowe Wipro. 55. BN-86/ Prefabrykaty budowlane z betonu. Kręgi betonowe i żelbetowe. 56. BN-86/ Wodociągi wiejskie. Przewody ciśnieniowe z rur stalowych i żeliwnych. Wymagania i badania przy odbiorze. 57. BN-81/ Wodociągi wiejskie. Bloki oporowe prefabrykowane. Warunki techniczne wykonania i wbudowania. 58. BN-81/ Wodociągi wiejskie. Bloki oporowe. Wymiary i warunki stosowania. 59. BN-82/ Wodociągi wiejskie. Szczelność przewodów z PCW układanych metodą bezodkrywkową. Wymagania i badania przy odbiorze Inne dokumenty 60. Instrukcja nr 240 ITB. Instrukcja zabezpieczenia przed korozją konstrukcji betonowych i żelbetowych. Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 1982 r. 61. Instrukcja nr 259 ITB. Wymagania dla biur projektowych w sprawie zabezpieczenia przed korozją projektowanych budowli. Instytut techniki Budowlanej, Warszawa 1984 r. 62. Katalog budownictwa KB (1) przejścia rurociągami wodociągowymi pod przeszkodami - typ P1 do P6 (marzec 1979 r.) KB (5) KB (1) studzienki wodociągowe dla zasuw (czerwiec 1973 r.) przejścia przez ściany budowli rurociągami wodociągowymi i kanalizacyjnymi (czerwiec 1989r.).

319 SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE D SĄCZKI PODŁUśNE Wykonanie korytek rozsączających obwodnica m. Mrocza

320 D Sączki podłuŝne 2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP MATERIAŁY SPRZĘT TRANSPORT WYKONANIE ROBÓT KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT OBMIAR ROBÓT ODBIÓR ROBÓT PODSTAWA PŁATNOŚCI PRZEPISY ZWIĄZANE OST SST CBPBDiM KPED NAJWAśNIEJSZE OZNACZENIA I SKRÓTY - ogólna specyfikacja techniczna - szczegółowa specyfikacja techniczna - Centralne Biuro Projektowo-Badawcze Dróg i Mostów Transprojekt w Warszawie - Katalog powtarzalnych elementów drogowych, CBPBDiM - Transprojekt,

321 D Sączki podłuŝne 3 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem sączków podłuŝnych Wykonanie korytek rozsączających obwodnicy m. Mrocza Zakres stosowania SST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich Zakres robót objętych SST - budowa sączków podłuŝnych w postaci rury PVC 250 mm perforowanej z uchwytami ułoŝonej na korytkach rozsączających L = 130,0 m 1.4. Określenia podstawowe Sączek podłuŝny - sączek słuŝący do odprowadzenia wody z podłoŝa gruntowego (sączek głęboki) lub do odwodnienia warstw nawierzchni drogowej, usytuowany równolegle do osi korony drogi Dren - sączek podłuŝny z rurkami na dnie, ułatwiającymi przepływ wody w kierunku wylotu drenu Korytko rozsączające - Korytko filtracyjne z substratem słuŝy do odprowadzania i rozsączania zanieczyszczonej wody deszczowej odpływów z: ulic, parkingów Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót pkt 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów stosowanych w sączkach podłuŝnych Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu sączków podłuŝnych są: Rury PCV o średnicy 250 mm korytko rozsączające z substratem Rury PCV Rury kanalizacyjne i kształtki dn 250 mm z nieplastyfikowanego polichlorku winylu PVC klasy S wg PN-85/C-89203, PN-85/C-89205[23] i ISO 4435:1991 łączone na uszczelkę gumową, które dostarcza producent rur. Rury muszą być cechowane bezpośrednio na wyrobach w odstępie nie większym niŝ 2m Cechowanie powinno zawierać:

322 D Sączki podłuŝne 4 a)nazwę lub znak producenta b)symbol surowca c)wymiar: średnica x grubość ścianki, seria S d)sztywność obwodowa (dla rur) e)informacje identyfikujące produkcję (nr linii produkcyjnej, data) f)numer aprobaty technicznej Wymiary rur określone są nominalna średnicą zewnętrzna, maksymalną i minimalną grubością ścianki oraz tolerancjami obu wymiarów, owalanością średnicy zewnętrznej. Dopuszczalna kowalność rur nie powinna przekraczać 0,024 DN Zabezpieczenie styków rur papą Korytko rozsączające Korytko filtracyjne z substratem słuŝy do odprowadzania i rozsączania zanieczyszczonej wody deszczowej odpływów z: ulic, parkingów. Korytko filtracyjne wykonane z PP. Substrat substancja organiczna 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania sączka podłuŝnego Wykonawca powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: koparka gąsienicowa ubijak spalinowy Ŝuraw samochodowy samochód dostawczy samochód skrzyniowy samochód samowyładowczy 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport rur kanałowych i korytek rozsączających. Rury, PCV jak i korytka filtracyjne, mogą być przewoŝone dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczający je przed uszkodzeniem lub zniszczeniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Wykonanie wykopu pod sączek podłuŝny Metoda wykonania wykopu drenarskiego (ręczna lub mechaniczna) powinna być dostosowana do głębokości wykopu, danych geotechnicznych i posiadanego sprzętu

323 D Sączki podłuŝne 5 mechanicznego. Wymiary wykopu powinny być zgodne z dokumentacją projektową lub wskazaniami InŜyniera. Wydobyty grunt powinien być składowany z jednej strony wykopu z pozostawieniem wolnego pasa terenu o szerokości co najmniej 1 m, licząc od krawędzi wykopu - dla komunikacji; kąt nachylenia skarpy odkładu wydobytego gruntu nie powinien być większy od kąta jego stoku naturalnego. W celu zabezpieczenia wykopu przed zalaniem wodą z opadów atmosferycznych, naleŝy powierzchnię terenu wyprofilować ze spadkiem umoŝliwiającym łatwy odpływ wody poza teren przylegający do wykopu Układanie rurociągu rozsączającego Układanie rurociągu zaleca się wykonać po wykonaniu betonowej podstawy, ułoŝeniu korytek filtracyjnych z substratem. Rury zaopatrzone są w specjalne uchwyty ułatwiające ułoŝenie ich na korytkach. Zasada działania drenu wymaga umoŝliwienia dopływu do niego wody gruntowej poprzez otwory (dziurki, szparki podłuŝne) w rurkach. Jeśli dokumentacja projektowa lub InŜynier nie określą inaczej, to na budowie moŝna uŝyć tylko jednego rodzaju materiału, zgodnie z niŝej podanymi zasadami Dopuszczalne tolerancje wykonania sączka podłuŝnego Przy wykonywaniu sączka podłuŝnego dopuszczalne są następujące tolerancje: odchylenia wymiarów szerokości i głębokości rowu: nie większe od ± 10 cm, pochylenia skarp wykopu nie powinny róŝnić się więcej niŝ +5 %, pochylenia skarp stałego odkładu nie powinny róŝnić się więcej niŝ +10 %, odchylenia odległości osi ułoŝonego drenaŝu od osi przewodu ustalonego na ławach celowniczych - nie powinny przekraczać ± 5 cm, odchylenie spadku ułoŝonego drenaŝu od przewidywanego w dokumentacji projektowej, nie powinno przekraczać: przy zmniejszeniu spadku -5 % projektowanego spadku, przy zwiększeniu spadku +10 % projektowanego spadku, 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót pkt 6. Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne 6.2. Kontrola w czasie wykonywania sączka podłuŝnego W czasie wykonywania sączka podłuŝnego naleŝy zbadać: a)zgodność wykonywania sączka z dokumentacją projektową (lokalizację, wymiary), b)zachowanie dopuszczalnych odchyłek wykonania sączka podłuŝnego, c)poprawność ułoŝenia rurociągu drenarskiego,

324 D Sączki podłuŝne 6 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową sączka podłuŝnego jest - m (metr). 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według punktu 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu dla sączka podłuŝnego podlega: ułoŝenie rurociągu drenarskiego, 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m sączka podłuŝnego obejmuje: wyznaczenie robót w terenie, dostarczenie materiałów, wykopanie wykopu w gruncie od I do V kat. z wyrównaniem i ubiciem dna, ułoŝenie deskowania; wylanie podstawy betonowej dla korytek, ułoŝenie korytek filtracyjnych z substratem ułoŝenie rurek częściowo sączących, przeprowadzenie pomiarów. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Kamień dla budownictwa i drogownictwa. Podział i zastosowanie według własności fizyczno-mechanicznych 2. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa skalne. Podział, nazwy i określenia 3. PN-B Grunty budowlane. Określenia, symbole, podział i opis gruntów 4. PN-B Konstrukcje betonowe, Ŝelbetowe i spręŝone. Obliczenia statyczne i projektowanie 5. PN-B Materiały kamienne. Badanie gęstości pozornej, gęstości, porowatości i szczelności 6. PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie nasiąkliwości wodą 7. PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie mrozoodporności metodą

325 D Sączki podłuŝne 7 bezpośrednią 8. PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie wytrzymałości na ściskanie 9. PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie ścieralności na tarczy Boehmego 10. PN-B Materiały kamienne. Oznaczenie wytrzymałości kamienia na uderzenie (zwięzłości) 11. PN-B Grunty budowlane. Badania własności fizycznych. Oznaczanie wskaźnika wodoprzepuszczalności 12. PN-B Beton zwykły 13. PN-B Roboty betonowe i Ŝelbetowe. Wymagania techniczne 14. PN-B Kruszywa mineralne do betonu 15. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowego 16. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości siarki metodą bromową 17. PN-B Wyroby kanalizacyjne kamionkowe. Rury i kształtki. Wymagania i badania 18. PN-B Materiały kamienne. Brukowiec 19. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 20. PN-B Ceramiczne rurki drenarskie 21. PN-B Cement. Cement powszechnego uŝytku. Skład, wymagania i ocena zgodności 22. PN-B Domieszki do betonu. Klasyfikacja i określenia 23. PN-B Lepik asfaltowy stosowany na zimno 24. PN-B Lepik asfaltowy z wypełniaczami stosowany na gorąco 25. PN-B Papa asfaltowa na tekturze budowlanej 26. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 27. BN-78/ Rury drenarskie karbowane z nieplastyfikowanego polichlorku winylu 28. BN-84/ Kształtki drenarskie typ 50 z polietylenu wysokociśnieniowego 29. BN-70/ Materiały kamienne. Kamień łamany 30. BN-78/ Wyroby przemysłu ceramiki budowlanej. Przechowywanie i transport 31. BN-67/ Rury betonowe 32. BN-83/ Przewody podziemne. Roboty ziemne. Wymagania i badania przy odbiorze Inne dokumenty 33. Katalog powtarzalnych elementów drogowych. CBPBDiM Transprojekt, Warszawa

326 BRANŻA TELETECHNICZNA

327 1. CZĘŚĆ OGÓLNA Przedmiot ST. Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru przebudowy sieci telekomunikacyjnej firmy TELEKOMUNIKACJA POLSKA S.A. w związku z projektem Obwodnica miasta Mroczy od km do km Firma Netia S.A. zgodnie z otrzymanym uzgodnieniem nie posiada własnej infrastruktury na terenie budowy obwodnicy Zakres robót objętych ST. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji technicznej dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z przebudową sieci telekomunikacyjnej w następującym zakresie: budowa kanalizacji kablowej, budowa linii kablowych podziemnych, wykonanie przełączenia sieci telekomunikacyjnej; demontaŝ sieci telekomunikacyjnej kolidującej z projektowanym układem drogowym Prace towarzyszące i tymczasowe. Do prac towarzyszących i tymczasowych naleŝy zaliczyć: organizację i utrzymanie placu budowy, zapewnienie obsługi geodezyjnej budowy, zabezpieczenie terenu budowy w porze dziennej i nocnej, zorganizowanie i wykonanie dostaw wszystkich materiałów, zorganizowania prób, badań i odbiorów, wykonanie dokumentacji powykonawczej, 1.4. Informacje o terenie budowy. Inwestycja objęta niniejszym opracowaniem dotyczy przebudowy sieci telekomunikacyjnej w związku z budową obwodnicy miasta Mrocza. W rejonie inwestycji teren uzbrojony jest w sieci kanalizacyjne, wodociągowe, telekomunikacyjne, energetyczne. Po wykonaniu prac przewiduje się przywrócenia stanu pierwotnego terenu budowy bez odbudowy nawierzchni chodników i jezdni prace te zostaną wykonane w związku z budową ulicy Określenia podstawowe. 1. Infrastruktura telekomunikacyjna urządzenia telekomunikacyjne, oprócz telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, oraz w szczególności linie, kanalizacje kablowe, słupy, wieŝe, maszty, kable, przewody oraz osprzęt, wykorzystywane do zapewnienia telekomunikacji. 2. Sieć telekomunikacyjna systemy transmisyjne oraz urządzenia komutacyjne lub przekierowujące, a takŝe inne zasoby, które umoŝliwiają nadawanie, odbiór lub transmisję sygnałów za pomocą przewodów, fal radiowych optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną, niezaleŝnie od ich rodzaju.

328 3. Trakt światłowodowy - urządzenia telekomunikacyjne, a w szczególności linie, kanalizacje kablowe, rurociągi, kable, przewody oraz osprzęt, wykorzystywane do zapewnienia łączności za pomocą medium optycznego. 4. Telekomunikacyjny obiekt budowlany linia kablowa podziemna, linia kablowa nadziemna, kanalizacja kablowa, antenowe wieŝe, maszty i konstrukcje wsporcze, kontenery telekomunikacyjne oraz szafy kablowe. 5. Głębokość podstawowa najmniejsza głębokość usytuowania w ziemi telekomunikacyjnego obiektu budowlanego, dla którego nie wymaga się stosowania zabezpieczenia specjalnego bądź szczególnego. 6. Inne obiekty budowlane obiekty budowlane, których obszary lub struktury są przedmiotem współkorzystania, zbliŝeń lub skrzyŝowań z telekomunikacyjnymi obiektami budowlanymi. 7. Kanalizacja kablowa ciąg rur osłonowych i związanych z nimi pomieszczeń podziemnych dla kabli i ich złączy oraz urządzeń telekomunikacyjnych. 8. Studnia kablowa pomieszczenie podziemne z otworem włazowym zamkniętym pokrywą wybudowane między ciągami kanalizacji kablowej w celu umoŝliwienia wciągania, montaŝu i konserwacji kabli. 9. Wietrznik metalowy element z otworami osadzany w pokrywie studni w celu umoŝliwienia naturalnego przewietrzania komory studni. 10. Linia kablowa ciąg połączonych kabli. 11. Linia kablowa podziemna linia kablowa umieszczona bezpośrednio w ziemi. 12. Odległość podstawowa najmniejsza odległość budowli telekomunikacyjnej od skrajni innego obiektu budowlanego, przy której nie wymaga się stosowania zabezpieczenia specjalnego bądź szczególnego, na odcinkach zbliŝeń i skrzyŝowań. 13. SkrzyŜowanie z innymi obiektami budowlanymi lub śródlądowymi wodami powierzchniowymi odcinek linii kablowej lub kanalizacji kablowej przebiegający w poprzek obszaru innego obiektu budowlanego lub śródlądowej wody powierzchniowej. 14. Współwykorzystanie innych obiektów budowlanych dla telekomunikacyjnych obiektów budowlanych usytuowanie telekomunikacyjnych obiektów budowlanych na obszarze bądź w strukturze innych obiektów budowlanych. 15. Zabezpieczenie specjalne elementy ostrzegawcze i wzmocnienia mechaniczne stosowane w przypadku zbliŝeń i skrzyŝowań budowli telekomunikacyjnych z innymi obiektami budowlanymi, gdy odległość telekomunikacyjnych obiektów budowlanych od innego obiektu budowlanego jest mniejsza niŝ odległość podstawowa lub głębokość podstawowa o nie więcej niŝ 50%. 16. Zabezpieczenie stykowe elementy ostrzegawcze i wzmocnienia mechaniczne stosowane w przypadku zbliŝeń i skrzyŝowań budowli telekomunikacyjnych z innymi obiektami budowlanymi, gdy odległość telekomunikacyjnych obiektów budowlanych od innego obiektu budowlanego jest mniejsza niŝ 25% odległości podstawowej lub głębokości podstawowej. 17. Zabezpieczenie szczególne elementy ostrzegawcze i wzmocnienia mechaniczne stosowane w przypadku zbliŝeń i skrzyŝowań budowli telekomunikacyjnych z innymi obiektami budowlanymi, gdy odległość telekomunikacyjnych obiektów budowlanych od innego obiektu budowlanego jest mniejsza niŝ 50% lecz większa niŝ 25% odległości podstawowej lub głębokości podstawowej. 18. ZbliŜenie telekomunikacyjnego obiektu budowlanego odcinek linii kablowej lub kanalizacji kablowej, przebiegający wzdłuŝ innego obiektu budowlanego w odległości mniejszej niŝ odległość podstawowa 19. Pas drogowy wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym zlokalizowane są droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu.

329 20. Droga budowla wraz z drogowymi obiektami inŝynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiąca całość techniczno-uŝytkową, przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowana w pasie drogowym. 21. Ulica droga na terenie zabudowy lub przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 22. Drogowy obiekt inŝynierski obiekt mostowy, tunel, przepust i konstrukcja oporowa. 23. Przepust budowla o przekroju poprzecznym zamkniętym, przeznaczoną do przeprowadzenia cieków, szlaków wędrówek zwierząt dziko Ŝyjących lub urządzeń technicznych przez nasyp drogi. 24. Zagospodarowanie terenu budowy rozmieszczenie, zgodnie z przepisami i zasadami wiedzy technicznej, na terenie budowy maszyn i innych urządzeń technicznych, składowisk materiałów i konstrukcji budowlanych, dróg kołowych i pieszych, sieci, rurociągów i przewodów, instalacji oraz obiektów, pomieszczeń i urządzeń administracyjnych, socjalnych i sanitarnych z uwzględnieniem usytuowania i uŝytkowania istniejących i projektowanych obiektów. 25. Plan bioz plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w rozumieniu przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 sierpnia 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz szczegółowego zakresu rodzaju robót budowlanych, stwarzających zagroŝenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (Dziennik Ustaw nr 151, poz. 1256). 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania. Ogólne wymagania dotyczące materiałów podano w Specyfikacji Technicznej branŝy drogowej. Materiały stosowane do wykonywania robót powinny być zgodne z dokumentacją projektową i obowiązującymi normami, posiadać odpowiednie atesty i świadectwa dopuszczenia do uŝycia oraz akceptację inspektora nadzoru oraz gestorów sieci.. Materiały naleŝy składować zgodnie z wymaganiami producenta. Powinny zostać ułoŝone według poszczególnych grup w sposób zapewniający stateczność. Powierzchnia składowania powinna być utwardzona i zabezpieczona przed gromadzeniem się wód opadowych. Dostarczone na miejsce budowy materiały naleŝy sprawdzić pod względem kompletności i zgodności z danymi producenta. NaleŜy przeprowadzić oględziny materiałów. W razie stwierdzenia wad lub powstania wątpliwości co do ich jakości przed wbudowaniem naleŝy poddać je badaniom określonym przez Inwestora Studnie kablowe oraz rury. Przy przebudowie telekomunikacyjnej linii kablowej światłowodowej naleŝy zastosować studnie kablowe typu SK-2. Do wykonania przepustów metodą rozkopową lub przeciskiem oraz jako zabezpieczenie naleŝy stosować rurę grubościenną typu RHDPE 125/7,1, w pozostałych przypadkach RHDPE-D 119/110 (dla zabezpieczenia istniejących kabli). Rury uŝywane na przepust powinny być dostatecznie wytrzymałe na działanie sił ściskających, z jakimi naleŝy liczyć się w miejscu ich ułoŝenia. Wnętrza ścianek powinny być gładkie lub powleczone warstwą wygładzającą ich powierzchnię dla ułatwienia przesuwania się kabli. Rury naleŝy przechowywać na utwardzonym placu, w miejscach zabezpieczonych przed działaniem sił mechanicznych.

330 2.3. Kable telekomunikacyjne. Do przebudowy sieci telekomunikacyjnej miedzianej naleŝy zastosować kable typu XzTKMXpw dla linii podziemnych, XzTKMXpwn dla linii napowietrznych oraz dla linii światłowodowej Z-XOTKtsd-12J Osłony złączowe. Do wykonania złączy kablowych na kablach miedzianych naleŝy zastosować osłony termokurczliwe typu XAGA-500 firmy RAYCHEM wg ZN-96/TPS.A.-031, natomiast na kablach światłowodowych osłony Hallerman typu FRBU SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w Specyfikacji Technicznej branŝy drogowej. Wykonawca jest zobowiązany do uŝywania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót, zarówno w miejscu tych robót, jak teŝ przy wykonywaniu czynności pomocniczych oraz w czasie transportu, załadunku i wyładunku materiałów, sprzętu itp. Sprzęt uŝywany przez Wykonawcę powinien uzyskać akceptację Inspektora. Ilość i wydajność sprzętu powinna gwarantować wykonanie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, Specyfikacji Technicznej i wskazaniach InŜyniera w terminie przewidzianym kontraktem Sprzęt do przebudowy telekomunikacyjnych linii kablowych. Wykonawca przystępujący do przebudowy sieci telekomunikacyjnej winien wykazać się moŝliwością korzystania z następujących maszyn i sprzętu, gwarantujących właściwą jakość robót: - ubijak spalinowy, - spręŝarka powietrzna, - Ŝuraw samochodowy, - wciągarka ręczna do kabli, - megaomomierz, mostek kablowy, - zagęszczarka wibracyjna spalinowa, - zespół prądotwórczy jednofazowy - spawarka włókien światłowodowych - reflektometr 4. ŚRODKI TRANSPORTU Ogólne wymagania. Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w specyfikacji technicznej branŝy drogowej.

331 Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót. Liczba środków transportu powinna gwarantować prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniach Inspektora, w terminie przewidzianym kontraktem Środki transportu. Wykonawca przystępujący do przebudowy sieci telekomunikacyjnej powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następujących środków transportu: samochodu skrzyniowego, samochodu dostawczego, samochodu samowyładowczego, przyczepy do przewoŝenia kabli. Na środkach transportu przewoŝone materiały powinny być zabezpieczone przed ich przemieszczaniem i układane zgodnie z warunkami transportu wydanymi przez ich wytwórcę. 5. WYKONANIE ROBÓT Wymagania ogólne. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w Specyfikacji Technicznej branŝy drogowej. Wszystkie roboty objęte zleceniem powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi normami, dokumentacją projektową, udzielonymi pozwoleniami na budowę i uwzględnieniami konserwatorskimi, a takŝe wymaganiami technicznymi dla poszczególnych rodzajów robót wyszczególnionych w kosztorysie. Odpowiedzialność za jakość wykonywania wszystkich rodzajów robót wchodzących w skład zadania w całości ponosi Wykonawca. Wykonawca ustanawia Kierownika budowy posiadającego przygotowanie zawodowe do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (do kierowania, nadzoru i kontroli robót budowlanych branŝy telekomunikacyjnej) Przebudowa sieci telekomunikacyjnej. Przy przebudowie sieci telekomunikacyjnej TP S.A. naleŝy wykonać następujące prace : a) budowa linii kablowych obejściowych (nadziemnych i podziemnych), b) budowa prefabrykowanych studni telekomunikacyjnych, c) przebudowa linii kablowych (wciągnięcie, wykonanie złącz) d) demontaŝ kolidujących odcinków linii kablowych nadziemnych i podziemnych Trasa linii kablowych. Wykop trasy kanalizacji oraz linii kablowej podziemnej naleŝy wykonać po uprzednim jej wytyczeniu przez słuŝby geodezyjne. ZbliŜenia oraz skrzyŝowania z uzbrojeniem terenu naleŝy wykonać zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 26 października 2005 r. (Dz.U. nr 120, poz. 1864, 2005 r.) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowanie. Wszelkie prace przy budowie linii kablowych naleŝy wykonywać ręcznie, zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi budowy sieci kablowych a takŝe z klauzulami

332 uzgodnień branŝowych. Miejsce prowadzenia wykopu powinno być zabezpieczone w taki sposób, aby zapewniało bezpieczeństwo ruchu ulicznego. Dokładną lokalizację uzbrojenia terenu naleŝy uzyskać na podstawie przekopów kontrolnych. Wykop do układania kabli (rur RHDPE 40) nie powinien być krótszy od przypadającego na danej trasie odcinka pomiędzy złączami. Przed ułoŝeniem kabli dno wykopu winno być wyrównane. PodłoŜe w miejscach po głazach, fundamentach, grubych korzeniach naleŝy ubić i wyrównać. Zasypywanie naleŝy wykonywać po ułoŝeniu całego ciągu rur (kabli) między złączami, nie zapominając o ułoŝeniu taśmy ostrzegawczej Budowa studni. Przed wybudowaniem naleŝy sprawdzić, czy dostarczone studnie mają gładkie powierzchnie i krawędzie, bez wykruszeń i jam. Pręty zbrojenia powinny być całkowicie ukryte w betonie. Części składowe powinny mieć odpowiednio ukształtowane powierzchnie stykowe i/lub specjalne występy lub otwory umoŝliwiające łatwe i prawidłowe zestawianie i łączenie części. W przewidzianych miejscach powinny być otwory do zamocowania wyposaŝenia studni. Właz powinien mieć regularne kształty i gładkie ściany, a wymiary w świetle (długość, szerokość) powinny być nie mniejsze niŝ wymiary otworu w ramie włazu. Wysokość włazu powinna być dobrana tak, by przy wymaganej minimalnej grubości warstwy przykrycia studni i rur kanalizacji górna powierzchnia ramy włazu była na poziomie powierzchni gruntu. Rama włazu powinna być silnie połączona z korpusem włazu i otoczona betonowym obramowaniem. Studnię naleŝy wybudować na 10 cm warstwie Ŝwiru po wykuciu fragmentów niezbędnych do nabudowanie studni na istniejącej kanalizacji (które naleŝy później zabetonować), wykop nie powinien być szerszy niŝ 10 cm z kaŝdej strony projektowanej studni. Po wybudowaniu studni przestrzeń wypełnić Ŝwirem Wciąganie kabli do rur ochronnych. Wciąganie kabli powinno być wykonane w sposób wykluczający ich uszkodzenie przez zginanie, skręcanie, rozciąganie itp. Ponadto przy wciąganiu kabli powinny być zachowane środki ostroŝności zapobiegające uszkodzeniu innych kabli. Podczas przechowywania, układania i montaŝu, końce kabla naleŝy zabezpieczyć przed wilgocią oraz wpływami chemicznymi i atmosferycznymi przez nałoŝenie kapturka z tworzywa sztucznego Przebudowa sieci telekomunikacyjnej. Złącza kablowe powinny być usytuowane przy słupach kablowych lub na słupie w zaleŝności od rozwiązania podanego na projekcie zagospodarowania terenu.. Wykonanie złączy równoległych umoŝliwi wykonanie przełączenia istniejącej sieci telekomunikacyjnej bez przerw w łączności. W ramach inwestycji zaprojektowano: a) rysunek 1, arkusz 1/4 - budowę linii kablowej XzTKMpw 10x4x0,6 (we wspólnym wykopie z linią światłowodową), wprowadzenie jej na słup a następnie połączenie z istniejącym kablem napowietrznym w skrzynce SSc 30 A -Agmar para po parze, aby uniknąć przerw w łączności,

333 - budowę linii światłowodowej Z-XOTKtsd-12J (we wspólnym wykopie z linią kablową XzTKMpw 10x4x0,6), wyprowadzenie istniejącego kabla światłowodowego do zasobnika typu ZZA-1 Arot pod słupem i wykonanie złącza w mufie Hellerman typu FRBU przebudowę przyłącza abonenckiego kabel XzTKMpwn 2x2x0,5 b) rysunek 1, arkusz 2/4 - w związku ze zmianą rzędnej terenu naleŝy wybudować na trasie linii światłowodowej 2 studnie kablowe, ściągnąć zapas kabla do studni od strony centrum Mroczy i następnie wypłycić istniejącą linie kablową oraz zabezpieczyć ją rurą dwudzielną. c) rysunek 1, arkusz 3/4 - budowę linii kablowej XzTKMpw 5x4x0,6 a następnie połączenie z istniejącym kablem para po parze w złączu XAGA /8-150, aby uniknąć przerw w łączności, d) rysunek 1, arkusz 1/4 -przy projektowanej obwodnicy: - budowę 2 słupów telekomunikacyjnych, budowę linii kablowej XzTKMpw 10x4x0,6 a następnie połączenie z istniejącym kablem para po parze w złączu XAGA / na słupie, aby uniknąć przerw w łączności, -przy istniejącej drodze wojewódzkiej: - budowę 2 słupów telekomunikacyjnych, budowę linii kablowej XzTKMpw 4x2x0,6 a następnie połączenie z istniejącym kablem para po parze w złączu XAGA /8-150 pod słupem, aby uniknąć przerw w łączności, - przełoŝenie przyłącza abonenckiego na projektowany słup. e) demontaŝ istniejących linii kablowych podlegających przebudowie. Termin wykonania przełączenia uzgodnić z właścicielem sieci Oznaczenie kabli. Na projektowanych kablach telekomunikacyjnych naleŝy załoŝyć opaski identyfikacyjne kablowe zgodnie z przyjętą symboliką operatora sieci Pomiary kabli. Po wykonaniu montaŝu kabli miedzianych naleŝy wykonać pomiary prądem stałym oraz pomiary tłumienności skutecznej oraz zbliŝnoprzenikowej i zdalnoprzenikowej dla kabli miedzianych oraz pomiary tłumienności i reflektancji dla kabli światłowodowych.. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Ogólne zasady kontroli jakości robót. Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w Specyfikacji Technicznej branŝy drogowej. Celem kontroli jest stwierdzenie osiągnięcia załoŝonej jakości wykonywanych robót przy przebudowie sieci telekomunikacyjnej. Wykonawca ma obowiązek wykonania pełnego zakresu badań na budowie w celu wskazania Inspektorowi zgodności dostarczonych materiałów i realizowanych robót z dokumentacją projektową, Specyfikacją Techniczną. Materiały posiadające atest producenta stwierdzający ich pełną zgodność z warunkami podanymi w specyfikacjach, mogą być przez Inspektora dopuszczone do uŝycia bez badań. Wykonawca powiadamia pisemnie Inspektora o zakończeniu kaŝdej roboty zanikającej, którą moŝe kontynuować dopiero po stwierdzeniu przez Inspektora i przedstawiciela właściciela sieci załoŝonej jakości.

334 6.2. Badania przed przystąpieniem do robót. Przed przystąpieniem do robót, Wykonawca powinien uzyskać od producentów deklaracje zgodności lub atesty stosowanych materiałów Badania w czasie wykonywania robót Wykop pod linię kablową. Po wykonaniu wykopów sprawdzeniu podlega ich zgodność tras z dokumentacją geodezyjną. Odchyłka trasy rowu od wytyczenia geodezyjnego nie powinna przekraczać 0,3 m. Dodatkowo naleŝy sprawdzić: - głębokość rowu, - wzmocnienia dna wykopu, - prostoliniowości przebiegu, - sposób zestawienia i łączenia rur, - wykonania skrzyŝowań z jezdniami ulic i drogami, - wykonania skrzyŝowań i zbliŝeń z innymi urządzeniami podziemnymi Studnie, rury, kable i osprzęt kablowy. Sprawdzenie polega na stwierdzeniu ich zgodności z wymaganiami norm przedmiotowych lub dokumentów, według których zostały wykonane, na podstawie atestów, protokółów odbioru albo innych dokumentów. Dla studni telekomunikacyjnych naleŝy sprawdzić między innymi: - dobór składników masy betonowej, - wypełnienie opraw i osadzenia wietrzników, - kształt i wymiary wewnętrzne studni - sposób betonowania oraz zbrojenia studni, - osadzenie ram, - osadzenie rur wspornikowych, - wprowadzenie rur do studni. Dla linii kablowych naleŝy sprawdzić między innymi: - ułoŝenie kabli w wykopie, - lokalizację złączy kablowych, - ułoŝenie taśmy ostrzegawczej. Dla wykonanych złączy kablowych naleŝy sprawdzić między innymi: - sposób ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi. - sposób i dokładność montaŝu - szczelność oraz uzyskanie wymaganych parametrów elektrycznych linii. 7. OBMIAR ROBÓT. Ogólne wymagania dotyczące obmiaru robót podano w specyfikacji technicznej branŝy drogowej. Obmiaru robót dokonać naleŝy w oparciu o dokumentację projektową i ewentualnie dodatkowe ustalenia, wynikłe w czasie budowy, akceptowane przez Inspektora. Obmiar powinien być wykonany w sposób jednoznaczny i zrozumiały, dla robót zanikających przeprowadza się w czasie ich wykonywania, dla robót zakrywanych przed ich zakryciem. Jednostka obmiarową dla linii kablowej i kabli jest metr, a dla studni telekomunikacyjnych oraz słupów sztuka.

335 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót. Ogólne wymagania dotyczące odbioru robót podano w Specyfikacji Technicznej branŝy drogowej. W trakcie realizacji Kontraktu, Wykonawca jest zobowiązany prowadzić, przechowywać i zabezpieczyć następujące dokumenty budowy: - dziennik budowy, - księgę obmiarów, - dokumenty badań i oznaczeń laboratoryjnych, - atesty jakościowe wbudowanych elementów, - protokóły odbioru robót. Pomiary i wyniki badań powinny być prowadzone na odpowiednich formularzach, podpisywanych przez Inwestora, Wykonawcę oraz właściciela sieci. Dziennik budowy powinien być prowadzony ściśle wg wymogów obowiązującego Prawa Budowlanego, przez kierownika budowy. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową i wymaganiami Inspektora, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu. Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: -wykopy pod studnie, słupy, linie kablowe podziemne; - ułoŝenie linii kablowych z wykonaniem podsypki pod i nad linią kablową, -ułoŝenie taśmy ostrzegawczej Dokumenty do odbioru końcowego robót. Przy przekazywaniu sieci telekomunikacyjnej do eksploatacji, Wykonawca zobowiązany jest dostarczyć Zamawiającemu następujące dokumenty: - dziennik budowy, - projektową dokumentację powykonawczą, - geodezyjną dokumentację powykonawczą, - protokoły z dokonanych pomiarów, - oświadczenia właścicieli sieci o wykonaniu przebudowy zgodnie z zatwierdzonym przez nich projektem. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI. Ogólne wymagania dotyczące podstawy płatności podano w specyfikacji technicznej branŝy drogowej. Płatność za metr i sztukę naleŝy przyjmować zgodnie z obmiarem i oceną jakości uŝytych materiałów i wykonanych robót na podstawie wyników pomiarów i badań kontrolnych.

336 Cena jednostkowa wykonanych robót obejmuje: a) budowa słupa pojedynczego z odciągiem - sztuka wytyczenie miejsca posadowienia słupa, wykonanie wykopu pod słup i odciąg, posadowienie szczudła ze słupem, montaŝ odciągu, zasypanie wykopu pod słup, wykonanie uziomu słupa, montaŝ osprzętu do zawieszenia kabli, oznaczenie słupa, pomiary wymagane przepisami i normami (np. kąt pochylenia, rezystancja uziemienia), wykonanie inwentaryzacji przebiegu sieci pod gruntem (geodezyjna dokumentacja powykonawcza), b) wprowadzenie kabla na słup sztuka montaŝ rury ochronnej RHDPE-UV 32/26 na słupie wciągnięcie kabla do rury ochronnej na słupie oraz mocowanie kabla do słupa, c) wykonanie przecisku (przewiertu) - metr wytyczenie trasy przez geodetę przygotowanie terenu do ustawienia maszyny (w tym wykop startowy i końcowy) oraz materiału (np. zgrzewanie rur), wykonanie przecisku (przewiertu), pomiary wymagane przepisami i normami (np. zagęszczenia gruntu), wykonanie inwentaryzacji przebiegu sieci pod gruntem (geodezyjna dokumentacja powykonawcza), d) budowa linii kablowych ziemnych - metr wytyczenie trasy przez geodetę budowa linii kablowej zgodnie z dokumentacją projektową (w tym wykop, podsypka, ułoŝenie kabla (dla linii światłowodowej ułoŝenie rury RHDPE 40 i wdmuchnięcie kabla), ułoŝenie taśmy ostrzegawczej, zagęszczenie gruntu), wciągnięcie kabla w zabezpieczenia i uszczelnienie (o ile występują na trasie linii) wykonanie przełączenia sieci - złączy (XAGA dla złączy pod ziemią, montaŝ skrzynki na słupie dla złączy nad ziemią - dla linii miedzianych, skrzynka zapasu, mufa Hallerman dla kabli światłowodowych), oznaczenie kabla, pomiary wymagane przepisami i normami (między innymi tłumienność zbliŝnoprzenikowa, tłumienność zdalnoprzenikowa, tłumienność skuteczna, pomiary prądem stałym - dla linii miedzianych, tłumienność i reflektancja dla linii światłowodowych), wykonanie inwentaryzacji przebiegu sieci pod gruntem (geodezyjna dokumentacja powykonawcza), e) budowa przyłącza abonenckiego - sztuka: budowa linii kablowej zgodnie z dokumentacją projektową, wykonanie przełączenia sieci w skrzynce oraz puszcze na budynku, oznaczenie kabla, pomiary wymagane przepisami i normami (między innymi tłumienność zbliŝnoprzenikowa, tłumienność zdalnoprzenikowa, tłumienność skuteczna, pomiary prądem stałym) wykonanie inwentaryzacji przebiegu sieci nad gruntem (geodezyjna dokumentacja powykonawcza), f) budowa studni kablowych - sztuka wytyczenie lokalizacji studni przez geodetę

337 budowa studni kablowej zgodnie z dokumentacją projektową (w tym wykop, osadzenie studni i ramy, rur wspornikowych, pokrywy zabezpieczającej), pomiary wymagane przepisami i normami (np. zagęszczenia gruntu), wykonanie inwentaryzacji lokalizacji studni w gruncie (geodezyjna dokumentacja powykonawcza), g) przebudowa linii światłowodowej (wypłycenie) - metr ściągnięcie zapasu kabla do studni od strony centrum Mroczy, wypłycenie istniejącej linii kablowej, zabezpieczenie istniejącej sieci rurą dwudzielną, ułoŝenie kabla w studni, wykonanie inwentaryzacji przebiegu sieci pod gruntem (geodezyjna dokumentacja powykonawcza), h) demontaŝ słupa - sztuka zabezpieczenie słupa przed przewróceniem, wykonanie wykopu pod słup, demontaŝ osprzętu oraz kabli pozostałych po przebudowie, demontaŝ słupa, zasypanie wykopu, pomiary wymagane przepisami i normami (np. zagęszczenie gruntu), przekazanie słupa i osprzętu do utylizacji, wykonanie inwentaryzacji (geodezyjna dokumentacja powykonawcza usunięcie z map geodezyjnych), i) demontaŝ linii kablowych ziemnych: wytyczenie trasy przez geodetę demontaŝ linii kablowej zgodnie z dokumentacją projektową (w tym wykop, zagęszczenie gruntu), przekazanie kabla do utylizacji, pomiary wymagane przepisami i normami (np. zagęszczenia gruntu), wykonanie inwentaryzacji przebiegu sieci pod gruntem (usunięcie kabla z geodezyjnej dokumentacji w ośrodku geodezyjnym), Ponadto w cenie jednostkowej wymienionych robót naleŝy uwzględnić: roboty przygotowawcze (w tym opracowanie planu BiOZ), oznakowanie robót, zakup, dostarczenie i magazynowanie materiałów, koszty związane z moŝliwością znalezienia nie zinwentaryzowanych sieci uzbrojenia terenu, oczyszczenie terenu z odpadków powstałych po budowie, konserwację urządzeń w okresie gwarancji, koszty pośrednie, w skład których wchodzą płace personelu i kierownictwa budowy, pracowników nadzoru, eksploatacji placu budowy (dostawy mediów), wydatki związane z BHP, dzierŝawy placów, ekspertyzy dotyczące wykonanych robót, ubezpieczenia, koszty odbioru robót przez gestora sieci, podatki publiczne i inne opłaty związane z prowadzeniem robót, koszty nadzoru archeologicznego oraz koszty ewentualnych badań archeologicznych w przypadku znalezienia cennych archeologicznie przedmiotów, zysk.

338 10. DOKUMENTY ODNIESIENIA Normy zakładowe TP S.A. 1. ZN-96/TPSA-004 ZbliŜenia i skrzyŝowania z innymi urządzeniami uzbrojenia terenowego. Ogólne wymagania i badania. 2. ZN-96/TPSA-011 Telekomunikacyjna kanalizacja kablowa. Ogólne wymagania techniczne. 3. ZN-96/TPSA-018 Rury polietylenowe przepustowe. 4. ZN-96/TPSA-020 Złączki rur. Wymagania i badania. 5. ZN-96/TPSA-023 Studnie kablowe. Wymagania i badania. 6. ZN-96/TPSA-027 Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Linie kablowe o Ŝyłach metalowych. Ogólne wymagania techniczne. 7. ZN-96/TPSA-029 Telekomunikacyjne kable miejscowe o izolacji i powłoce polietylenowej, wypełnione. Wymagania i badania. 8. ZN-96/TPSA-031 Osłony złączowe. Wymagania i badania Inne dokumenty. 1. Ustawa prawo budowlane z dnia 07 lipca 1994 r. (tekst jednolity Dziennik Ustaw nr 156, poz. 1118, 2006 r. z późniejszymi zmianami) 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 października 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowanie. (Dziennik Ustaw nr 120, poz. 1864, 2005 r.) 3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. z sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. (Dziennik Ustaw nr 120, poz. 1133, 2003 r.) 4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. z sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. (Dziennik Ustaw nr 120, poz. 1126, 2003 r.). 5. Ustawa prawo telekomunikacyjne z dnia 16 lipca 2004 r. (Dziennik Ustaw nr 171, poz. 1800, 2004 r. z późniejszymi zmianami) 6. Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne z dnia 17 maja 1989 r. (tekst jednolity Dziennik Ustaw nr 19, poz. 115, 2007 r. z późniejszymi zmianami) 7. Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 02 kwietnia 2001 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej (Dziennik Ustaw nr 38 poz. 455, 2001 r.). 8. Ustawa o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 r. (tekst jednolity Dziennik Ustaw nr 240, poz. 2027, 2005 r. z późniejszymi zmianami) 9. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 02 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dziennik Ustaw nr 43 poz. 430, 1999 r.). 10. Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity Dziennik Ustaw nr 39, poz. 251, 2007 r. z późniejszymi zmianami) 11. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 06 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych (Dziennik Ustaw nr 47, poz. 401, 2003 r.)

339 BRANŻA ELEKTRYCZNA

340 SPECYFIKACJA TECHNICZNA WARUNKÓW WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH Kod CPV , , , PROJEKT INSTALACJI OŚWIETLENIA DROGOWEGO ZWIĄZANEGO Z BUDOWĄ OBWODNICY MROCZY Opracował: inż.przemysław Proczek

341 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Szczegółowej Specyfikacji Technicznej (SST) Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (SST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót instalacji elektrycznych oświetlenia drogowego związanego z budową obwodnicy miasta Mroczy wraz z modernizacją i przebudową istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej Zakres stosowania SST Szczegółowa specyfikacja techniczna (SST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót elektrycznych związanych z modernizacją sieci elektroenergetycznej i budową projektowanego oświetlenia drogowego i obejmują: przebudowę istniejącej sieci kablowej nn 0,4[kV]; przebudowę istniejącego oświetlenia ulicznego; budowę nowego oświetlenia ulicznego; montaż szafek oświetlenia drogowego; budowę linii kablowych na potrzeby oświetlenia ulicznego; 1.4. Określenia podstawowe Dodatkowa ochrona przeciwporażeniowa - ochrona części przewodzących dostępnych w wypadku pojawienia się na nich napięcia w warunkach zakłóceniowych Fundament - konstrukcja żelbetowa zagłębiona w ziemi, służąca do utrzymania masztu lub szafy oświetleniowej w pozycji pracy Kabel - przewód wielożyłowy izolowany, przystosowany do przewodzenia prądu elektrycznego, mogący pracować pod i nad ziemią Oprawa oświetleniowa - urządzenie służące do rozdziału, filtracji i przekształcania strumienia świetlnego wysyłanego przez źródło światła, zawierające wszystkie niezbędne detale do przymocowania i połączenia z instalacją elektryczną Słup oświetleniowy - konstrukcja wsporcza osadzona bezpośrednio w gruncie, służąca do zamocowania oprawy oświetleniowej na wysokości nie większej niż 14 m Szafka oświetleniowa - urządzenie rozdzielczo-sterownicze bezpośrednio zasilające instalacje oświetleniowe Wysięgnik - element rurowy łączący słup oświetleniowy z oprawą. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującym Prawem Budowlanym, odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w OST Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonanych robót, bezpieczeństwo wszelkich czynności na terenie budowy, metody użyte przy budowie oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, SST i poleceniami Inspektora Nadzoru Przekazanie terenu budowy Zamawiający w terminie określonym w dokumentach kontraktowych przekaże Wykonawcy teren budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi.

342 Dokumentacja projektowa Dokumentacja projektowa zawiera rysunki, obliczenia, zestawienia i dokumenty, na podstawie których Wykonawca wykona zlecone prace. Rysunki, szkice i inne dokumenty powstające w trakcie prac, a mające na celu wykonanie przedmiotu zlecenia, winny być zatwierdzone przez Inspektora Nadzoru Zgodność robót z dokumentacją projektową i SST Dokumentacja projektowa, SST i wszystkie dodatkowe dokumenty przekazane Wykonawcy przez Inspektora Nadzoru stanowią część umowy, a wymagania określone w choćby jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy tak jakby zawarte były w całej dokumentacji. W przypadku rozbieżności w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowiązuje kolejność ich ważności wymieniona w Ogólnych warunkach umowy. Wykonawca nie może wykorzystywać błędów lub opuszczeń w dokumentach kontraktowych, a o ich wykryciu winien natychmiast powiadomić Inspektora Nadzoru, który podejmie decyzję o wprowadzeniu odpowiednich zmian i poprawek. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz zgodność z Dokumentacją Projektową, SST i poleceniami Kierownika Kontraktu. 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów 2.2. Materiały do wykonania oświetlenia: - szafka oświetleniowa ozn. SO-1, SO-2, SO-3, SO-4 - kabel YAKY4 25[mm2] - kabel YAKY4 35[mm2] - kabel YAKY4 50[mm2] - kabel YAKY4 70[mm2] - kabel YAKY4 120[mm2] - zestaw mufowy do kabli nn-0,4kv - rura DVK 50 [mm] - rura DVK 70 [mm] - rura DVK 110[mm] - rura DVK 160[mm] - bednarka Fe/Zn słup oświetleniowy stalowy wysięgnikowy S-95 - fundament pod słup F150/200 - wysięgnik jednoramienny W1F10 - oprawa oświetleniowa kompletna SGP 340 SON-T 150[W] II FG SP 48/60 - tabliczka bezpiecznikowa ZG opaska kablowa instalacyjna - folia niebieska kalandrowana - piasek na podsypkę - przewód kabelkowy YDY3 1,5[mm 2 ] - przewód DY 6,0 żo Wykonawca zobowiązany jest do dostarczenia materiałów zgodnie z wymogami projektu wykonawczego i SST. Wszystkie zakupione materiały przez wykonawcę dla których PN i BN przewidują posiadanie zaświadczenia o jakości lub atest, powinny być zaopatrzone w taki dokument. Materiały powinny być przechowywane zgodnie z zaleceniem producentów w pomieszczeniach, kontenerach przystosowanych do tego celu Kable Kable używane do oświetlenia dróg powinny spełniać wymagania PN-93/E Zaleca się stosowanie kabli o napięciu znamionowym 0,6/1 [kv], cztero- lub pięciożyłowych o żyłach miedzianych w izolacji polwinitowej. Przekrój żył powinien być dobrany w zależności od dopuszczalnego spadku napięcia, dopuszczalnej temperatury nagrzania kabla przez prądy robocze i zwarciowe oraz skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w układach sieci TT i TN. Nie zaleca

343 się stosowania kabli o przekroju większym niż 50[mm 2 ]. Bębny z kablami należy przechowywać w miejscach osłoniętych od b działania promieni słonecznych Źródła światła i oprawy Ze względu na wysoką skuteczność świetlną, trwałość i stałość strumienia świetlnego w czasie oraz oddawanie barw, zaleca się stosowanie wysokoprężnych lamp sodowych, metalohalogenkowych. Oprawy powinny charakteryzować się szerokim ograniczonym rozsyłem światła. Ze względów eksploatacyjnych stosować należy oprawy o konstrukcji zamkniętej, stopniu zabezpieczenia przed wpływami zewnętrznymi komory lampowej IP 54 i klasą ochronności I lub II. Elementy oprawy, takie jak układ optyczny i korpus, powinny być wykonane z materiałów nierdzewnych. Oprawy powinny być przechowywane w pomieszczeniach o temperaturze nie niższej niż -5 o C i wilgotności względnej powietrza nie przekraczającej 80% i w opakowaniach zgodnych z PN-86/O Słupy i maszty oświetleniowe Dla oświetlenia dróg, poza szczególnymi przypadkami, należy stosować typowe słupy oświetleniowe stalowe umożliwiające zawieszenie opraw na wysokości 10[m]. Słupy i maszty powinny przenieść obciążenia wynikające z zawieszenia opraw i wysięgników oraz parcia wiatru dla II i III strefy wiatrowej, zgodnie z PN-75/E [12]. Każdy słup powinien posiadać w swej górnej części odpowiedniej średnicy rurę stalową dla zamocowania wysięgnika rurowego i osłony stożkowej. W dolnej części słupy i maszty powinny posiadać jedną lub dwie wnęki zamykane drzwiczkami. Wnęka lub wnęki powinny być przystosowane do zainstalowania typowej tabliczki bezpiecznikowozaciskowej, posiadającej wyłączniki nadmiarowoprądowe (w ilości zależnej od ilości zainstalowanych opraw) i cztery lub pięć zacisków do podłączenia dwóch żył kabla o przekroju do 50 [mm2].stalowe słupy i maszty winny być wykonane ze stali profilowej St 3 SX i stali rurowej R 35. Ich powierzchnie wewnętrzne powinny być oczyszczone i powleczone warstwą ochronną. Elementy powinny być proste w granicach dopuszczalnych odchyłek podanych w dokumentacji projektowej i PN-90/B Spoiny nie mogą wykazywać pęknięć, a otwory na elementy łączące nie powinny mieć podniesionych krawędzi. Składowanie słupów i masztów oświetleniowych na placu budowy, powinno być na wyrównanym podłożu w pozycji poziomej, z zastosowaniem przekładek z drewna miękkiego Wysięgniki Wysięgniki powinny być wykonane zgodnie z dokumentacją projektową lub SST. Jeżeli dokumentacja projektowa nie przewiduje inaczej, to należy wysięgniki wykonywać z rur stalowych bez szwu o znaku R 35 i średnicy zewnętrznej od 60,3 do 76,1 [mm]. Grubość ścianki rury nie powinna przekraczać 8 [mm]. Ramiona lub ramię wysięgnika powinno być nachylone pod kątem 5 stopni od poziomu, a ich wysięg powinien być zawarty od 1,0 [m] do 4,0 [m]. Wysięgniki powinny być dostosowane do opraw i słupów oświetleniowych używanych do oświetlenia dróg. Wysięgniki powinny być zabezpieczone antykorozyjnie. Składowanie wysięgników na placu budowy powinno być w miejscu zabezpieczonym przed ich uszkodzeniem Tabliczka bezpiecznikowo-zaciskowa Tabliczkę bezpiecznikowo-zaciskową należy wykonać zgodnie z dokumentacją projektową lub SST. Tabliczka powinna posiadać odpowiednią ilość podstaw bezpiecznikowych 25 [A] lub wyłączników nadmiarowo prądowych oraz cztery lub pięć zacisków przystosowanych do podłączenia dwóch żył kabla o przekroju do 50 [mm 2 ] Szafa oświetleniowa Szafa oświetleniowa powinna być zgodna z dokumentacją projektową i odpowiadać wymaganiom PN-91/E /01, jako konstrukcja wolnostojąca na fundamencie betonowym prefabrykowanym o stopniu ochrony IP 33 lub z tworzywa sztucznego o odpowiedniej wytrzymałości na czynniki atmosferyczne i mechaniczne. Szafa powinna być przystosowana do sieci kablowej tak od strony zasilania jak i odbioru i wykonana na napięcie znamionowe 400/230[V], 50 [Hz]. Szafa oświetleniowa powinna składać się z członów: - zasilającego dostosowanego do podłączenia kabla o przekroju żył do 120 [mm 2 ], składającego się łącznika ręcznego do 100 [A], - odbiorczego składającego się z pól odpływowych, wyposażonego w rozłączniki bezpiecznikowe 63 [A] i styczniki

344 40[A], które bezpośrednio włączają i wyłączają linie zasilające oświetlenie. Do podłączenia kabli odbiorczych, człon powinien posiadać uniwersalne zaciski śrubowe umożliwiające przykręcenie żył o przekroju do 70 [mm 2 ] bez używania końcówek kablowych, - sterowniczego realizującego lokalne wymagania zawarte w dokumentacji projektowej lub SST. Ponadto szafa oświetleniowa powinna umożliwiać wyłączanie części oświetlenia oraz pracę w trybie automatycznym lub ręcznym. Składowanie szafy oświetleniowej powinno odbywać się w przystosowanych do tego typu strefach na terenie budowy, zabezpieczonych przed możliwością uszkodzeń mechanicznych i dewastacją Żwir na podsypkę Żwir na podsypkę pod prefabrykowane elementy betonowe powinien być klasy co najmniej III i odpowiadać wymaganiom BN-66/ Kit uszczelniający Do uszczelniania połączenia słupa z wysięgnikiem i kapturkiem osłonowym można stosować wszelkie rodzaje kitów spełniające wymagania BN-80/ SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Wykonawca przystępując do prac deklaruje sprawność techniczną użytego sprzętu, zasadność użycia oraz obsługę urządzeń przez przeszkolonych pracowników. Użycie i eksploatacja urządzeń winna zapewniać bezpieczeństwo prac i ich otoczenia Sprzęt do wykonania oświetlenia drogowego Wykonawca przystępujący do wykonania oświetlenia drogowego winien wykazać się możliwością korzystania z następujących maszyn i sprzętu gwarantujących właściwą jakość robót: - żurawia samochodowego, - samochodu specjalnego linowego z platformą i balkonem, - wiertnicy na podwoziu samochodowym ze świdrem 70 [cm], - spawarki transformatorowej do 500[ A], - zagęszczarki wibracyjnej spalinowej 70 [m 3 /h], - ręcznego zestawu świdrów do wiercenia poziomego otworów do 15 [cm], - urządzenia przeciskowego do przeciskania rur ochronnych pod istniejącymi drogami. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Transport na terenie budowy winien ograniczać się do stref do tego przewidzianych. Sprzęt i urządzenia transportowe powinny uwzględniać plan organizacji robót na terenie inwestycji. Używanie uszkodzonego sprzętu oraz naprawianie go na terenie inwestycji jest zabronione Transport materiałów i elementów oświetleniowych Wykonawca przystępujący do wykonania oświetlenia winien wykazać się możliwością korzystania z następujących środków transportu: - samochodu skrzyniowego, - przyczepy dłużycowej, - samochodu specjalnego linowego z platformą i balkonem, - samochodu dostawczego, - przyczepy do przewożenia kabli. Na środkach transportu przewożone materiały i elementy powinny być zabezpieczone przed ich

345 przemieszczaniem, układane zgodnie z warunkami transportu wydanymi przez wytwórcę dla poszczególnych elementów. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Wykonawca, przystępując do prac, deklaruje możliwość wykonania tych prac poprzez odpowiedni sprzęt, wykwalifikowanych pracowników oraz posiadanie zaplecza technicznego i socjalnego. Roboty, przy których wymagane jest posiadanie uprawnień, zaświadczeń o przebytym szkoleniu, winny być wykonywane przez osoby posiadające aktualne, takowe uprawnienia. Prace winny być wykonywane z poszanowaniem zasad BHP, z uwzględnieniem zakładowych regulaminów pracy oraz wytycznych wydawanych przez Inspektora Nadzoru i Kierownika Budowy Wykopy pod fundamenty i kable Przed przystąpieniem do wykonywania wykopów, Wykonawca ma obowiązek sprawdzenia zgodności rzędnych terenu z danymi w dokumentacji projektowej oraz oceny warunków gruntowych. Metoda wykonywania robót ziemnych powinna być dobrana w zależności od głębokości wykopu, ukształtowania terenu oraz rodzaju gruntu. Pod fundamenty prefabrykowane zaleca się wykonywanie wykopów wąskoprzestrzennych ręcznie. Ich obudowa i zabezpieczenie przed osypywaniem powinno odpowiadać wymaganiom BN-83/ Wykopy pod słupy oświetleniowe zaleca się wykonywać mechanicznie przy zastosowaniu wiertnicy na podwoziu samochodowym. W obu wypadkach wykopy wykonane powinny być bez naruszenia naturalnej struktury dna wykopu i zgodnie z PN- 68/B Wykop rowka pod kabel powinien być zgodny z dokumentacją projektową, SST. Wydobyty grunt powinien być składowany z jednej strony wykopu. Skarpy rowka powinny być wykonane w sposób zapewniający ich stateczność. W celu zabezpieczenia wykopu przed zalaniem wodą z opadów atmosferycznych, należy powierzchnię terenu wyprofilować ze spadkiem umożliwiającym łatwy odpływ wody poza teren przylegający do wykopu. Zasypanie fundamentu lub kabla należy dokonać gruntem z wykopu, bez zanieczyszczeń (np. darniny, korzeni, odpadków). Zasypanie należy wykonać warstwami grubości od 15 do 20 [cm] i zagęszczać ubijakami ręcznymi lub zagęszczarką wibracyjną. Wskaźnik zagęszczenia gruntu powinien wynosić 0, 95 według BN-77/ Zagęszczenie należy wykonywać w taki sposób, aby nie spowodować uszkodzeń fundamentu lub kabla. Nadmiar gruntu z wykopu, pozostający po zasypaniu fundamentu lub kabla, należy rozplantować w pobliżu lub odwieźć na miejsce wskazane w SST lub przez Kierownika Budowy Montaż fundamentów prefabrykowanych Montaż fundamentów należy wykonać zgodnie z wytycznymi montażu dla konkretnego fundamentu, zamieszczonymi w dokumentacji projektowej. Fundament powinien być ustawiany przy pomocy dźwigu, na 10[cm] warstwie betonu B 10, spełniającego wymagania PN-88/B lub zagęszczonego żwiru spełniającego wymagania BN-66/ Przed jego zasypaniem należy sprawdzić rzędne posadowienia, stan zabezpieczenia antykorozyjnego ścianek i poziom górnej powierzchni, do której przytwierdzona jest płyta mocująca. Maksymalne odchylenie górnej powierzchni fundamentu od poziomu nie powinno przekroczyć 1:1500, z dopuszczalną tolerancją rzędnej posadowienia ± 2[cm]. Ustawienie fundamentu w planie powinno być wykonane z dokładnością ± 10[cm] Montaż słupów Słupy należy ustawiać dźwigiem w uprzednio przygotowane i częściowo wykonane ustoje. Spód słupa powinien opierać się na warstwie betonu marki B 10 wg PN-88/B grubości min. 10[cm] lub na płycie chodnikowej o wymiarach 50 x 50 x 7[cm]. Głębokość posadowienia słupa oraz typ fundamentu należy wykonać według dokumentacji projektowej. Odchyłka osi słupa od pionu, po jego ustawieniu, nie może być większa niż 0,001 wysokości słupa. Słup należy ustawiać tak, aby jego wnęka znajdowała się od strony chodnika, a przy jego braku, od strony przeciwnej niż nadjeżdżające pojazdy oraz nie powinna być położona niżej niż 20 cm od powierzchni chodnika lub gruntu Montaż wysięgników Wysięgniki należy montować na słupach stojących przy pomocy dźwigu i samochodu z balkonem. Część pionową wysięgnika należy wsunąć do oporu w rurę znajdującą się w górnej części słupa oświetleniowego i po ustawieniu go w pionie należy unieruchomić go śrubami, znajdującymi się w nagwintowanych otworach. Zaleca się

346 ustawianie pionu wysięgnika przy obciążeniu go oprawą lub ciężarem równym ciężarowi oprawy. Połączenia wysięgnika ze słupem należy chronić kapturkiem osłonowym. Szczeliny pomiędzy kapturkiem osłonowym, wysięgnikiem i rurą wierzchołkową słupa, należy wypełnić kitem miniowym. Wysięgniki powinny być ustawione pod kątem 90 stopni z dokładnością ± 2 stopnie do osi jezdni lub stycznej do osi w przypadku, gdy jezdnia jest w łuku. Należy dążyć, aby części ukośne wysięgników znajdowały się w jednej płaszczyźnie równoległej do powierzchni oświetlanej jezdni Montaż opraw Montaż opraw na wysięgnikach należy wykonywać przy pomocy samochodu z balkonem. Każdą oprawę przed zamontowaniem należy podłączyć do sieci i sprawdzić jej działanie (sprawdzenie zaświecenia się lampy). Oprawy należy montować po uprzednim wciągnięciu przewodów zasilających do słupów i wysięgników. Należy stosować przewody kabelkowe o izolacji wzmocnionej z żyłami miedzianymi o przekroju żyły nie mniejszym niż 1,5 [mm 2 ]. Ilość przewodów zależna jest od ilości opraw. Od tabliczki bezpiecznikowej do każdej oprawy należy prowadzić osobny przewód. Oprawy należy mocować na wysięgnikach i głowicach masztów w sposób wskazany przez producenta opraw, po wprowadzeniu do nich przewodów zasilających i ustawieniu ich w położenie pracy. Oprawy powinny być mocowane w sposób trwały, aby nie zmieniały swego położenia pod wpływem warunków atmosferycznych i parcia wiatru dla II i III strefy wiatrowej Układanie kabli Kable należy układać w trasach wytyczonych przez fachowe służby geodezyjne. Układanie kabli powinno być zgodne z normą N-SEP-E-004. Kable powinny być układane w sposób wykluczający ich uszkodzenie przez zginanie, skręcanie, rozciąganie itp. Temperatura otoczenia przy układaniu kabli nie powinna być mniejsza niż 0 o C. Kabel można zginać jedynie w przypadkach koniecznych, przy czym promień gięcia powinien być możliwie duży, jednak nie mniejszy niż 10-krotna zewnętrzna jego średnica. Bezpośrednio w gruncie kable należy układać na głębokości 0,7 [m] z dokładnością ± 5[cm] na warstwie piasku o grubości 10[cm] z przykryciem również 10[cm] warstwą piasku, a następnie warstwą gruntu rodzimego o grubości co najmniej 15]cm]. Jako ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi, wzdłuż całej trasy, co najmniej 25[cm] nad kablem, należy układać folię koloru niebieskiego szerokości 20[cm]. Przy skrzyżowaniu z innymi instalacjami podziemnymi lub z drogami, kabel należy układać w przepustach kablowych. Przepusty powinny być zabezpieczone przed przedostawaniem się do ich wnętrza wody i przed ich zamuleniem. W miejscach skrzyżowań kabli z istniejącymi drogami o nawierzchni twardej, zaleca się wykonywanie przepustów kablowych metodą wiercenia poziomego, przewidując po jednym przepuście rezerwowym na każdym skrzyżowaniu. Kabel ułożony w ziemi na całej swej długości powinien posiadać oznaczniki identyfikacyjne. Po wykonaniu linii kablowej należy pomierzyć rezystancję izolacji poszczególnych odcinków kabla induktorem o napięciu nie mniejszym niż 2,5[kV], przy czym rezystancja nie może być mniejsza niż 20 [Ω/m]. Zbliżenia i odległości kabla od innych instalacji podano w tablicy 2.

347 5.10. Montaż szafy oświetleniowej Montaż szafy oświetleniowej należy wykonać według instrukcji montażu dostarczonej przez producenta szafy i fundamentu. Instrukcja powinna zawierać wskazówki dotyczące montażu i kolejności wykonywanych robót, a mianowicie: - wykopów pod fundament, - montaż fundamentu, - ustawienie i zamontowanie szafy na fundamencie, - wykonanie instalacji ochrony przeciwporażeniowej, - podłączenie do szafy kabli oświetleniowych i sterowniczych, - zasypanie wykopu i roboty wykończeniowe Wykonanie dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej Jako system dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej dla instalacji oświetleniowej przewidziano szybkie wyłączenie zasilania w układzie sieci TT dla szafek S)-1, SO-2, SO-3 oraz TN-C-S dla szafki SO-4. Dodatkowo przy szafie oświetleniowej, na końcu linii oświetleniowej i na końcu każdego odgałęzienia o długości większej niż 200 m, należy wykonać uziomy, których rezystancja nie może przekraczać 5 omów. Zaleca się wykonywanie uziomu poziomego w postaci bednarki FeZn 20x3[mm]. Uziom z zaciskami zerowymi znajdującymi się w szafie oświetleniowej i latarniach, należy łączyć przewodami uziomowymi o przekrojach nie mniejszych od przekroju uziomu poziomego. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Kontrola jakości wykonanych prac odbywać się będzie na następujących etapach prac: - układanie kabli elektroenergetycznych kontrola jakości prac przy odbiorze etapowym; - montaż fundamentów i słupów oświetleniowych; - montaż szafek oświetlenia ulicznego.

348 - uruchomienia i rozruchy wykonanej instalacji oświetleniowej Wykopy pod fundamenty i kable Lokalizacja, wymiary i zabezpieczenie ścian wykopu powinno być zgodne z dokumentacją projektową i SST. Po zasypaniu fundamentów, ustojów lub kabli należy sprawdzić wskaźnik zagęszczenia gruntu wg p. 5.2 oraz sprawdzić sposób usunięcia nadmiaru gruntu z wykopu Fundamenty i ustoje Program badań powinien obejmować sprawdzenie kształtu i wymiarów, wyglądu zewnętrznego oraz wytrzymałości. Parametry te powinny być zgodne z wymaganiami zawartymi w dokumentacji projektowej oraz wymaganiami PN-80/B i PN-88/B Ponadto należy sprawdzić dokładność ustawienia w planie i rzędne posadowienia Latarnie i maszty oświetleniowe Elementy latarń i masztów powinny być zgodne z dokumentacją projektową i BN-79/ Latarnie i maszty oświetleniowe, po ich montażu, podlegają sprawdzeniu pod względem: - dokładności ustawienia pionowego słupów, - prawidłowości ustawienia wysięgnika i opraw względem osi oświetlanej jezdni, - jakości połączeń kabli i przewodów na tabliczce bezpiecznikowo-zaciskowej oraz na zaciskach oprawy, - jakości połączeń śrubowych słupów, masztów, wysięgników i opraw, - stanu antykorozyjnej powłoki ochronnej wszystkich elementów Linia kablowa W czasie wykonywania i po zakończeniu robót kablowych należy przeprowadzić następujące pomiary: - głębokości zakopania kabla, - grubości podsypki piaskowej nad i pod kablem, - odległości folii ochronnej od kabla, - rezystancji izolacji i ciągłości żył kabla. Pomiary należy wykonywać co 10 m budowanej linii kablowej, za wyjątkiem pomiarów rezystancji i ciągłości żył kabla, które należy wykonywać dla każdego odcinka kabla. Ponadto należy sprawdzić wskaźnik zagęszczenia gruntu nad kablem i rozplantowanie nadmiaru ziemi Szafa oświetleniowa Przed zamontowaniem należy sprawdzić, czy szafa oświetleniowa lub jej części odpowiadają tym wymaganiom dokumentacji projektowej, których spełnienie może być stwierdzone bez użycia narzędzi i bez demontażu podzespołów. Sprawdzeniem należy objąć jakość wykonania i wykończenia, a zwłaszcza: - stan pokryć antykorozyjnych, - ciągłość przewodów ochronnych i ich podłączenie do wszystkich metalowych elementów mogących znaleźć się pod napięciem, - jakość wykonania połączeń w obwodach głównych i pomocniczych, - jakość konstrukcji. Po zamontowaniu szafy na fundamencie należy sprawdzić: - jakość połączeń śrubowych pomiędzy fundamentem a konstrukcją szafy, - stan powłok antykorozyjnych, - jakość połączeń kabli zasilających odpływowych i sterowniczych, - zgodność schematu szafy ze stanem faktycznym. Schemat taki powinien być zamieszczony na widocznym miejscu wewnątrz szafy Instalacja przeciwporażeniowa Podczas wykonywania uziomów taśmowych należy wykonać pomiar głębokości ułożenia bednarki oraz

349 sprawdzić stan połączeń spawanych, a po jej zasypaniu, sprawdzić wskaźnik zagęszczenia i rozplantowanie gruntu. Pomiary głębokości ułożenia bednarki należy wykonywać co 10[m], przy czym bednarka nie powinna być zakopana płycej niż 60[cm]. Wskaźnik zagęszczenia gruntu powinien być zgodny z wymaganiami podanymi w punkcie 5.2. Po wykonaniu uziomów ochronnych należy wykonać pomiary ich rezystancji. Otrzymane wyniki nie mogą być gorsze od wartości podanych w dokumentacji projektowej i w normach lub SST. Po wykonaniu instalacji oświetleniowej należy pomierzyć impedancje pętli zwarciowych dla stwierdzenia skuteczności ochrony. Wszystkie wyniki pomiarów należy zamieścić w protokóle pomiarowym ochrony przeciwporażeniowej Pomiar natężenia oświetlenia Pomiary należy wykonywać po upływie co najmniej 0,5 godz. od włączenia lamp. Lampy przed pomiarem powinny być wyświecone minimum przez 100 godzin. Pomiary należy wykonywać przy suchej i czystej nawierzchni, wolnej od pojazdów, pieszych i jakichkolwiek obiektów obcych, mogących zniekształcić przebieg pomiaru. Pomiarów nie należy przeprowadzać podczas nocy księżycowych oraz w złych warunkach atmosferycznych (mgła, śnieżyca, unoszący się kurz itp.). Do pomiarów należy używać przyrządów pomiarowych o zakresach zapewniających przy każdym pomiarze odchylenia nie mniejsze od 30% całej skali na danym zakresie. Pomiary natężenia oświetlania należy wykonywać za pomocą luksomierza wyposażonego w urządzenie do korekcji kątowej, a element światłoczuły powinien posiadać urządzenie umożliwiające dokładne poziomowanie podczas pomiaru Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi elementami robót Wszystkie materiały niespełniające wymagań ustalonych w odpowiednich punktach OST zostaną przez Inżyniera odrzucone. Wszystkie elementy robót, które wykazują odstępstwa od postanowień OST zostaną rozebrane i ponownie wykonane na koszt Wykonawcy. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Dla obmiaru wykonanych prac należy kierować się danymi zawartymi w dokumentacji przetargowej i wykonawczej. Dla prac nie objętych zakresem a niezbędnych do wykonania zadania należy, w przypadkach uzasadnionych, stworzyć obmiar w uzgodnieniu z Inspektorem Nadzoru i Kierownikiem Budowy Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową dla linii kablowej jest metr, a dla latarni, masztów i szaf oświetleniowych jest sztuka. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: - wykopy pod fundamenty i kable, - wykonanie fundamentów - ułożenie kabla z wykonaniem podsypki pod i nad kablem, - wykonanie uziomów taśmowych Dokumenty do odbioru końcowego robót Do odbioru końcowego Wykonawca jest zobowiązany przygotować: - geodezyjną dokumentację powykonawczą ( mapa geodezyjna powykonawcza); - dokumentację powykonawczą wykonanego zakresu prac;

350 - karty materiałowe zastosowanych materiałów i urządzeń; - karty katalogowe i DTR-ki zamontowanych urządzeń; - protokóły z dokonanych pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej; - protokoły pomiarowe natężenia i równomierności oświetlenia; 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Podstawy płatności za wykonane prace ustalone zostaną w umowie między Inwestorem a Wykonawcą Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m linii kablowej lub 1 szt. latarni, masztów lub szaf oświetleniowych obejmuje odpowiednio: - wyznaczenie robót w terenie, - dostarczenie materiałów, - wykopy pod fundamenty lub kable, - wykonanie fundamentów lub ustojów, - zasypanie fundamentów, ustojów i kabli, zagęszczenie gruntu oraz rozplantowanie lub odwiezienie nadmiaru gruntu, - montaż masztów, słupów, wysięgników, opraw, szafy oświetleniowej i instalacji przeciwporażeniowej, - układanie kabli z podsypką i zasypką piaskową oraz z folią ochronną, - podłączenie zasilania, - sprawdzenie działania oświetlenia z pomiarem natężenia oświetlenia, - sporządzenie geodezyjnej dokumentacji powykonawczej, - konserwacja urządzeń do chwili przekazania oświetlenia Zamawiającemu. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane 2. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych.

351 BRANŻA MOSTOWA

352 1 SPIS TREŚCI Nr Tytuł specyfikacji Str. M-D WYMAGANIA OGÓLNE 2 M ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE 31 M Prace pomiarowe 31 M Wytyczenie geodezyjne drogowego obiektu inżynierskiego 31 M Usunięcie krzewów 36 M Usunięcie krzewów 36 M Prace rozbiórkowe 39 M Rozbiórki elementów obiektów inżynierskich. 39 M FUNDAMENTY 41 M Wzmocnienie podłoża 41 M Wykonanie wzmocnienia podłoża fundamentów bezpośrednich poprzez wymianę gruntu na beton klasy C 12/15 (podłoża pod fundamentami) 41 M Ławy fundamentowe 44 M Wykonanie ław fundamentowych w ściankach z grodzic (z pozostawieniem ścianek), beton klasy C 30/37 44 M KORPUSY PODPÓR I KONSTRUKCJE OPOROWE 49 M Konstrukcje oporowe 49 M Wykonanie konstrukcji oporowej o wysokości powyżej 4 m z betonu klasy C 30/37 49 M Przygotowanie i montaż zbrojenia klasy A-IIIN konstrukcji oporowej 66 M USTROJE NOŚNE 71 M Ustroje stalowe 71 M Ustrój stalowy o przekroju skrzynkowym/łukowym z blachy falistej ocynkowanej o dużej sztywności. 71 M WYPOSAŻENIE 77 M Balustrady 77 M Balustrady stalowe na obiektach mostowych. 77 M Bariery ochronne sztywne 80 M Bariery ochronne stalowe, sztywne. 80 M ROBOTY PRZYOBIEKTOWE 85 M Odwodnienie zasypki ściany oporowej 85 M Odwodnienie zasypki ściany oporowej 85 M Roboty ziemne. 89 M Zasypanie konstrukcji z blach falistych 89 M Umocnienie skarp i stożków oraz koryta rzeki. 94 M Umocnienie skarp i stożków oraz koryta rzeki. 94 M Punkty pomiarowe 97 M Punkty pomiarowe 97 M ROBOTY NAWIERZCHNIOWE I ZABEZPIECZAJĄCE 100 M Zabezpieczenie antykorozyjne powierzchni betonu 100 M Zabezpieczenie antykorozyjne powierzchni betonowych zamknięcie powierzchni 0.05<d<3 mm 100

353 2 M-D WYMAGANIA OGÓLNE. 1. WSTĘP Przedmiot SST. Przedmiotem specyfikacji technicznej (SST) są wymagania techniczne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z przebudową mostu drogowego nad rzeką Rokitką w ciągu projektowanej obwodnicy miasta Mroczy od km do km Zakres stosowania SST Szczegółowa specyfikacja techniczna jest dokumentem przetargowym i kontraktowym przy realizacji robót wymienionych w p Zakres robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji obejmują wymagania ogólne, wspólne dla robót objętych Specyfikacjami Technicznymi wymienionymi w spisie treści Opracowane SST zgodne są z zasadami "Wytycznych udzielania zamówień publicznych" stanowiących załącznik do Zarządzenia Nr 4 z dnia 5 kwietnia 1995 roku, wydanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Publicznych i uwzględniają normy państwowe, instrukcje i przepisy, które stosuje się do poszczególnych robót Określenia podstawowe Użyte w SST wymienione poniżej określenia należy rozumieć następująco: Budowla drogowa - obiekt budowlany, nie będący budynkiem, stanowiący całość techniczno-użytkową (drogę) albo jego część stanowiąca odrębny element konstrukcyjny lub technologiczny (obiekt mostowy, korpus ziemny, węzeł) Cena umowna - kwota wymieniona w umowie jako wynagrodzenie należne Wykonawcy za wykonanie robót budowlanych wraz z usunięciem wad, zgodnie z postanowieniem warunków umowy Chodnik - wyznaczony pas terenu przy jezdni lub odsunięty od jezdni, przeznaczony do ruchu pieszych i odpowiednio utwardzony Data rozpoczęcia - data określona w szczegółowych warunkach Umowy, od której Wykonawca może rozpocząć Roboty Budowlane określone w Umowie Data zakończenia - data powiadomienia Zamawiającego przez Inżyniera o gotowości Robót Budowlanych do odbioru Długość mostu - odległość między zewnętrznymi krawędziami pomostu, a w przypadku mostów łukowych z nadsypką - odległość w świetle podstaw sklepienia mierzona w osi jezdni drogowej Dokumentacja Projektowa - wszelkie opisy, obliczenia, dane techniczne, oraz rysunki dostarczone Wykonawcy przez Zamawiającego w ramach Umowy, jak również wszelkie opisy, obliczenia, dane techniczne, rysunki, próbki, wzory, modele, instrukcje obsługi sporządzone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez Inżyniera.

354 Droga - wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, oraz ruchu pieszych wraz z wszelkimi urządzeniami technicznymi, związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu Droga tymczasowa - droga specjalnie przygotowana, przeznaczona do ruchu pojazdów obsługujących zadanie budowlane na czas jego wykonywania, przewidziana do usunięcia po jego zakończeniu Dylatacja - przerwa w ustroju nośnym obiektu, zabezpieczająca swobodę odkształceń jego konstrukcji od wpływów termicznych i innych w trakcie eksploatacji Dziennik Budowy - opatrzony pieczęcią Zamawiającego zeszyt, z ponumerowanymi stronami, służący do notowania wydarzeń zaistniałych w czasie wykonywania zadania budowlanego, rejestrowania dokonanych odbiorów robót, przekazywania poleceń i innej korespondencji technicznej pomiędzy Inżynierem, Wykonawcą i Projektantem Estakada - obiekt zbudowany nad przeszkodą terenową dla zapewnienia komunikacji drogowej i ruchu pieszego Inżynier - osoba prawna upoważniona przez Inwestora do podejmowania wszelkich decyzji w trakcie realizacji danego przedsięwzięcia inwestycyjnego od fazy zatwierdzania projektu technicznego do fazy odbioru. Akceptacja przez Inżyniera proponowanych przez wykonawcę rozwiązań, technologii, materiałów i obliczeń nie zmniejsza odpowiedzialności Wykonawcy Izolacja - lub hydroizolacja- warstwa wykonana na konstrukcji w celu niedopuszczenia do jej zawilgocenia Jednostka uprawniona - jednostka naukowo-badawcza lub inna posiadająca uprawnienia wydane przez Ministerstwo Komunikacji i Gospodarki Morskiej do wykonywania badań, przeglądów konstrukcji, lub innych tym podobnych prac Jezdnia - część korony drogi przeznaczona do ruchu pojazdów Kierownik budowy - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, upoważniona do kierowania robotami i do występowania w jego imieniu w sprawach realizacji Umowy Korona drogi - jezdnia z poboczami lub chodnikami, zatokami, pasami awaryjnego postoju i pasami dzielącymi jezdnie Konstrukcja nawierzchni - układ warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich połączenia Konstrukcja nośna (przęsło lub przęsła obiektu mostowego) - cześć obiektu oparta na podporach mostowych, tworząca ustrój niosący dla przeniesienia ruchu kołowego lub pieszego Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów Koryto - element uformowany w korpusie drogowym w celu ułożenia w nim konstrukcji nawierzchni.

355 Kosztorys ofertowy - wyceniony kosztorys ślepy Kosztorys ślepy - wykaz robót z podaniem ich ilości technologicznej ich wykonania. (przedmiar) w kolejności Księga obmiarów - akceptowany przez Inżyniera zeszyt z ponumerowanymi stronami służący do wpisywania przez Wykonawcę obmiaru dokonywanych robót w formie wyliczeń, szkiców i ew. dodatkowych załączników. Wpisy w księdze obmiarów podlegają potwierdzeniu przez Inżyniera Laboratorium - drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia wszelkich badań i prób związanych z oceną jakości materiałów oraz robót Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót, zgodne z dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi, zaakceptowane przez Inżyniera Most - obiekt zbudowany nad przeszkodą wodną dla zapewnienia komunikacji drogowej i ruchu pieszego Nawierzchnia - warstwa lub zespół warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu na podłoże gruntowe i zapewniające dogodne warunki dla ruchu. a)warstwa ścieralna - górna warstwa nawierzchni poddana bezpośrednio oddziaływaniu ruchu i czynników atmosferycznych, b)warstwa wiążąca - warstwa znajdująca się między warstwą ścieralną a podbudową, zapewniająca lepsze rozłożenie naprężeń w nawierzchni i przekazywanie ich na podbudowę, c)warstwa wyrównawcza - warstwa służąca do wyrównania nierówności podbudowy lub profilu istniejącej nawierzchni, d)podbudowa - dolna część nawierzchni służąca do przenoszenia przeciążeń od ruchu na podłoże. e)podbudowa zasadnicza - górna część podbudowy spełniająca funkcje nośne w konstrukcji nawierzchni. Może ona składać się z jednej lub dwóch warstw. f)podbudowa pomocnicza - dolna część podbudowy spełniająca obok funkcji nośnych funkcje zabezpieczenia nawierzchni przed działaniem wody, mrozu i przenikaniem cząstek podłoża. Może zawierać warstwę mrozochronną, odsączającą lub odcinającą. g)warstwa mrozochronna - warstwa, której głównym zadaniem jest ochrona nawierzchni przed skutkami mrozu. h)warstwa odcinająca - warstwa stosowana w celu uniemożliwienia przenikania cząstek drobnych gruntu do warstwy nawierzchni leżącej powyżej. i)warstwa odsączająca - warstwa służąca do odprowadzenia wody przedostającej się do nawierzchni Niweleta - wysokościowe i geometryczne rozwinięcie na płaszczyźnie pionowego przekroju w osi drogi lub obiektu mostowego Obiekt mostowy - most, wiadukt, estakada, tunel, kładka dla pieszych i przepust.

356 Objazd tymczasowy - droga specjalnie przygotowana i odpowiednio utrzymana do przeprowadzenia ruchu publicznego na okres budowy Obróbka strumieniowo-ścierna - oczyszczenie powierzchni konstrukcji za pomocą śrutu, piasku lub innego czynnika natryskiwanego strumieniem powietrza pod wysokim ciśnieniem Odpowiednia (bliska) zgodność - zgodność wykonywanych robót z dopuszczonymi tolerancjami, a jeśli przedział tolerancji nie został określony - z przeciętnymi tolerancjami przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju robót budowlanych Oferta - Wyceniona propozycja Wykonawcy złożona Zamawiającemu na piśmie w ściśle określonej formie, na wykonanie robót budowlanych, oraz usunięcie wad zgodnie z warunkami określonymi w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, stanowiąca integralny składnik umowy Pas drogowy - wydzielony liniami rozgraniczającymi pas terenu przeznaczony do umieszczenia w nim drogi oraz drzew i krzewów. Pas drogowy może również obejmować teren przewidziany do rozbudowy drogi i budowy urządzeń chroniących ludzi i środowisko przed uciążliwościami powodowanymi przez ruch na drodze Pobocze - część korony drogi przeznaczona do chwilowego zatrzymania się pojazdów, umieszczenia urządzeń bezpieczeństwa ruchu i wykorzystana do ruchu pieszych, służąca jednocześnie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni Podłoże - grunt rodzimy lub nasypowy, leżący pod przemarzania. nawierzchnią do głębokości Podłoże ulepszone - wierzchnia warstwa podłoża, leżąca bezpośrednio pod nawierzchnią, ulepszona w celu umożliwienia przejęcia ruchu budowlanego i właściwego wykonania nawierzchni Polecenie Inżyniera - wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez Inżyniera, w formie pisemnej, dotyczące sposobu realizacji robót lub innych spraw związanych z prowadzeniem budowy. Polecenia, powiadomienia, zezwolenia, akceptacja, zatwierdzenie, świadectwo należy sporządzić na piśmie. Dokumenty te stają się wiążące dla obu stron po potwierdzeniu ich odbioru przez osoby upoważnione Projektant - uprawniona osoba prawna lub fizyczna będąca autorem dokumentacji projektowej Przedsięwzięcie budowlane - kompleksowa realizacja nowego połączenia drogowego lub całkowita modernizacja (zmiana parametrów geometrycznych trasy w planie i przekroju podłużnym) istniejącego połączenia Przepust - obiekt wybudowany w formie zamkniętej obudowy konstrukcyjnej, służący do przepływu małych cieków wodnych pod nasypami korpusu drogowego lub dla ruchu kołowego, pieszego Przeszkoda naturalna - element środowiska naturalnego, stanowiący utrudnienie w realizacji zadania inwestycyjnego np. dolina, bagno, rzeka itp.

357 Przeszkoda sztuczna - dzieło ludzkie, stanowiące utrudnienie w realizacji zadania inwestycyjnego np. droga, linia kolejowa, rurociąg itp Przyczółek - skrajna podpora obiektu mostowego. Może składać się z pełnych ścian, słupów lub innych form konstrukcyjnych np. skrzyń, komór Rekultywacja - roboty mające na celu uporządkowanie, przywrócenie pierwotnych funkcji terenom naruszonym w czasie realizacji zadania budowlanego Roboty budowlane - zespół czynności podejmowanych przez Wykonawcę w celu zapewnienia prawidłowego i terminowego wykonania przedmiotu Umowy, w tym również dostarczenia pracowników, materiałów i sprzętu Rozpiętość teoretyczna (obiektu mostowego) - odległość między punktami podparcia (łożyskami przęsła mostowego) Rysunki - część dokumentacji projektowej, która wskazuje lokalizację, charakterystykę i wymiary obiektu będącego przedmiotem robót Specyfikacja Techniczna - zbiór wytycznych i wymagań określających warunki i sposób wykonania, kontroli, odbioru i płatności za roboty budowlane Szczegółowe Warunki Umowy - dokument uściślający lub uzupełniający ogólne warunki Umowy Szerokość całkowita obiektu (mostu/wiaduktu) - odległość między zewnętrznymi krawędziami konstrukcji obiektu mierzona w linii prostopadłej do osi podłużnej. Obejmuje całkowitą szerokość konstrukcyjną ustroju niosącego Szerokość użytkowa obiektu - szerokość jezdni (nawierzchni) przeznaczona dla poszczególnych rodzajów ruchu, oraz szerokość chodników mierzona w świetle poręczy mostowych z wyłączeniem konstrukcji przy jezdni dołem oddzielającej ruch kołowy od ruchu pieszego Świadectwo dopuszczenia - obowiązujące na wszystkie materiały produkcji krajowej i importowane, wbudowywane na trwałe do mostów na drogach publicznych. Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym do ustawy "Prawo budowlane" wydanym przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 20 kwietnia 1975r.(Dz. U. Nr 14 poz. 82). Jednostką upoważnioną do ich wydawania jest Instytut Badawczy Dróg i Mostów (Warszawa ul. Jagiellońska 80) Teren budowy - przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane, wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy, wskazana w szczegółowych warunkach umowy Termin wykonania - czas uzgodniony w Umowie na wykonanie i zakończenie całości lub części robót budowlanych wraz z przeprowadzeniem prób końcowych, mierzony od Daty rozpoczęcia do Zakończenia Tunel - obiekt zagłębiony poniżej poziomu terenu dla zapewnienia komunikacji drogowej i ruchu pieszego

358 Umowa - zgodne oświadczenie woli Zamawiającego i Wykonawcy wyrażone na piśmie, o wykonanie określonej w jego treści roboty budowlanej w ustalonym terminie i za uzgodnione wynagrodzenie Wada - jakakolwiek część robót budowlanych wykonana niezgodnie z Dokumentacją Projektową, Specyfikacjami Technicznymi i innymi dokumentami budowy Wiadukt - obiekt mostowy zbudowany nad linią kolejową, drogą lub doliną dla zapewnienia bezkolizyjnej komunikacji drogowej i ruchu pieszego Wykonawca - osoba prawna lub fizyczna, z którą Zamawiający zawarł Umowę w wyniku wyboru ofert, oraz jej następcy prawni Wyroby (materiały) - wszelkie tworzywa lub elementy niezbędne do wykonania Robót, odpowiadające Polskim Normom lub posiadające Aprobaty techniczne, zgodne z Dokumentacją Projektową i Specyfikacjami Technicznymi, zaakceptowane przez Inżyniera Zadanie budowlane - część przedsięwzięcia budowlanego stanowiąca odrębną całość konstrukcyjną lub technologiczną, zdolna do samodzielnego spełnienia przewidywanych funkcji techniczno- użytkowych. Zadanie może polegać na wykonywaniu robót związanych z budową, modernizacją, utrzymaniem, oraz ochroną budowli drogowej lub jej elementu Zamawiający - każdy podmiot, szczegółowo określony w Umowie, udzielający zamówienia na podstawie ustawy z dnia 10 czerwca 1994 roku o zamówieniach publicznych Zmiana - każde odstępstwo w wykonaniu Robót budowlanych przekazane Wykonawcy na piśmie przez Inżyniera Ogólne wymagania dotyczące robót. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, SST i poleceniami Inżyniera. Roboty powinny być oznakowane zgodnie z Instrukcją Oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym. Wykonawca ma obowiązek znać wszystkie ustawy i zarządzenia władz centralnych, narządzenia władz lokalnych oraz inne przepisy, instrukcje oraz wytyczne, które w jakikolwiek sposób są związane z realizacją robót lub mogą wpływać na sposób przeprowadzenia robót. Wykonawca powinien utrzymywać roboty do czasu ostatecznego odbioru. Utrzymanie powinno być prowadzone w taki sposób, aby budowla drogowa lub jej elementy były w zadawalającym stanie przez cały czas, do momentu odbioru Przekazanie placu budowy. Zamawiający w terminie określonym w Szczegółowych Warunkach Umowy przekaże Wykonawcy plac budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, lokalizację i współrzędne punktów głównych trasy oraz reperów, dziennik budowy i księgę obmiarów robót oraz 1 egzemplarz dokumentacji projektowej i 1 komplet SST. Na Wykonawcy spoczywa odpowiedzialność za ochronę przekazanych mu punktów pomiarowych do chwili odbioru końcowego robót. Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na własny koszt. W przypadku gdy Zamawiający tak postanowił osnowę geodezyjną, punkty wyznaczające oś jezdni i osie podpór oraz główne punkty wysokościowe wyznacza i stabi- lizuje uprawniona jednostka geodezyjna na zlecenie Wykonawcy.

359 Zabezpieczenie placu budowy Wykonawca jest zobowiązany do zabezpieczenia placu budowy oraz utrzymania ruchu pub- licznego na placu budowy, w sposób określony w SST M-D , w okresie trwania realizacji kontraktu aż do zakończenia i odbioru końcowego robót. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca przedstawi Inżynierowi do zatwierdzenia uzgodniony z odpowiednim Zarządem drogi i organem zarządzającym ruchem projekt organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w okresie trwania budowy. W zależności od potrzeb i postępu robót projekt organizacji ruchu powinien być aktualizowany przez Wykonawcę na bieżąco. W czasie wykonywania robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie obsługiwał tymczasowe urządzenia zabezpieczające takie jak: ogrodzenia, oświetlenie, sygnały i znaki ostrzegawcze, zapory itp., zatrudni dozorców i podejmie wszelkie inne środki niezbędne dla ochrony robót, bezpieczeństwa pojazdów i pieszych. Wykonawca zapewni stałe warunki widoczności w dzień i w nocy tych zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze względów bezpieczeństwa. Wszystkie znaki, zapory i inne urządzenia zabezpieczające powinny być zaakceptowane przez Inżyniera. Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z Inżynierem oraz przez umieszczenie, w miejscach i ilościach określonych przez Inżyniera, tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzona przez Inżyniera. Tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót. Koszt zabezpieczenia placu budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w cenę kontraktową Dokumentacja Projektowa Niniejsze SST są opracowane na podstawie Dokumentacji Projektowej na budowę wiaduktu nad torami PKP w ciągu trasy W-Z w Bydgoszczy na odcinku od ul. Gdańskiej do ul. Żeglarskiej. Pierwszy etap budowy węzła Zaświat Wykonawca otrzyma od Zamawiającego jeden egzemplarz dokumentacji projektowej Jeżeli w trakcie wykonywania robót okaże się koniecznym uzupełnienie dokumentacji projektowej przekazanej przez Zamawiającego, Wykonawca sporządzi brakujące rysunki i SST na własny koszt w czterech egzemplarzach i przedłoży je Inżynierowi do zatwierdzenia Dokumentacja projektowa, SST, oraz dodatkowe przekazane przez Inżyniera Wykonawcy stanowią część Umowy, a wymagania wyszczególnione w choćby jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy tak jakby zawarte były w całej dokumentacji. W przypadku rozbieżności w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowiązuje następująca kolejność ich ważności: 1) Szczegółowe Specyfikacje Techniczne, 2) Dokumentacja Projektowa Wykonawca nie może wykorzystać błędów lub opuszczeń w Dokumentach Przetargowych, i Umowie, a o ich wykryciu winien natychmiast powiadomić Inżyniera, który dokona odpowiednich zmian i poprawek Wszystkie wykonane roboty i dostarczone materiały będą zgodne z dokumentacją projektową i SST. Dane określone w dokumentacji projektowej i SST będą uważane za wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramach określonego przedziału tolerancji.

360 Cechy materiałów i elementów budowli muszą być jednorodne i wykazywać bliską zgodność z określonymi wymaganiami, a rozrzuty tych cech nie mogą przekraczać dopuszczalnego przedziału tolerancji. Jeżeli została określona wartość minimalna lub wartość maksymalna tolerancji, albo obie te wartości, to roboty powinny być prowadzone w taki sposób, aby cechy tych materiałów lub elementów budowli nie znajdowały się w przeważającej mierze w pobliżu wartości granicznych W przypadku, gdy materiały lub roboty nie będą w pełni zgodne z dokumentacją projektową lub SST, ale osiągnięta zostanie możliwa do zaakceptowania jakość elementu budowli, to Inżynier może zaakceptować takie roboty i zgodzić się na ich pozostawienie, jednak zastosuje odpowiednie potrącenia od ceny kontraktowej, zgodnie z ustaleniami szczegółowymi kontraktu i SST W przypadku, gdy materiały lub roboty nie będą w pełni zgodne z dokumentacją projektową lub SST, i wpłynie to na nie zadawalającą jakość elementu budowli, to takie materiały zostaną zastąpione innymi, a roboty rozebrane i wykonane ponownie na koszt Wykonawcy Przestrzeganie prawa i odpowiedzialności wobec prawa Wykonawca ma obowiązek znać wszystkie ustawy i zarządzenia władz centralnych, zarządzenia władz lokalnych oraz inne przepisy, instrukcje, oraz wytyczne, które w jakikolwiek sposób są związane z realizacją robót lub mogą wpływać na sposób przeprowadzenia robót W czasie prowadzenia robót Wykonawca powinien przestrzegać i stosować wszystkie przepisy wymienione w ust Ochrona własności publicznej i prywatnej Wykonawca jest zobowiązany do ochrony przed uszkodzeniem lub zniszczeniem własności publicznej i prywatnej Jeżeli w związku z zaniedbaniem, niewłaściwym prowadzeniem robót lub brakiem koniecznych działań ze strony Wykonawcy nastąpi uszkodzenie lub zniszczenie własności publicznej lub prywatnej, to Wykonawca na swój koszt naprawi lub odtworzy uszkodzoną własność. Stan naprawionej własności powinien być nie gorszy niż przed powstaniem uszkodzenia Wykonawca jest w pełni odpowiedzialny za ochronę urządzeń uzbrojenia terenu takich jak: przewody, rurociągi, kable teletechniczne itp., oraz uzyska u odpowiednich władz będących właścicielami tych urządzeń potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego odnośnie dokładnego położenia tych urządzeń w obrębie placu budowy O zamiarze przystąpienia do robót w pobliżu tych urządzeń, bądź ich przełożenia Wykonawca powinien zawiadomić właścicieli urządzeń i Inżyniera Wykonawca jest zobowiązany w okresie trwania realizacji kontraktu do właściwego oznaczenia i zabezpieczenia przed uszkodzeniem tych urządzeń O fakcie przypadkowego uszkodzenia instalacji i urządzeń podziemnych Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Inżyniera i zainteresowane władze oraz będzie z nimi współpracował dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw.

361 Wykonawca będzie odpowiadać za wszelkie spowodowane przez jego działania uszkodzenia urządzeń uzbrojenia terenu wskazanych w dokumentach dostarczonych mu przez Zamawiającego Ochrona środowiska w czasie wykonywania robót Wykonawca ma obowiązek znać i stosować w czasie prowadzenia robót wszelkie przepisy dotyczące ochrony środowiska W szczególności Wykonawca powinien zapewnić spełnienie następujących warunków: a) Miejsca na bazy, magazyny, składowiska i wewnętrzne drogi transportowe powinny być tak dobrane, aby nie spowodować zniszczeń w środowisku naturalnym. b) Powinny zostać podjęte środki na zabezpieczające przed: - zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami, paliwem, materiałami bitumicznymi, mi oraz innymi szkodliwymi substancjami; - zanieczyszczeniem powietrza pyłami oraz gazami; - przekroczeniem dopuszczalnych norm hałasu; - możliwością powstania pożaru. c) Praca sprzętu budowlanego używanego podczas realizacji robót nie może spowodować zniszczeń w środowisku naturalnym poza pasem prowadzonych robót Materiały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie będą dopuszczone do użycia Opłaty i kary za przekroczenie w trakcie realizacji robót norm określonych w odpowiednich przepisach dotyczących ochrony środowiska obciążają Wykonawcę Utrzymanie ruchu publicznego przez budowę i w jej obrębie Przed przystąpieniem do robót Wykonawca przedstawi Inżynierowi do zatwierdzenia uzgodniony z odpowiednim Zarządem Drogi i organem zarządzającym ruchem projekt organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w okresie trwania budowy. W zależności od potrzeb i postępu robót projekt organizacji ruchu powinien być aktualizowany przez Wykonawcę na bieżąco Wykonawca jest zobowiązany do utrzymania ruchu publicznego w obrębie obiektu w okresie trwania realizacji kontraktu aż do zakończenia i odbioru końcowego Ruch publiczny może być skierowany zaakceptowaną trasą objazdową lub dla zapewnienia tego ruchu może być wykorzystana część jezdni, na której nie będą prowadzone roboty W czasie wykonywania robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie obsługiwał wymagane znaki drogowe i elementy zabezpieczenia ruchu takie jak: zapory, światła ostrzegawcze, sygnały itp. zapewniając w ten sposób bezpieczeństwo ruchu pojazdów i pieszych Utrzymanie ruchu publicznego przez teren budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączone w cenę Wykonawca zapewni stałe warunki widoczności w dzień i w nocy zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze względów bezpieczeństwa.

362 Wszystkie znaki, zapory i inne urządzenia zabezpieczające muszą być zaakceptowane przez Inżyniera Ochrona przeciwpożarowa Wykonawca będzie utrzymywać sprawny sprzęt przeciwpożarowy, wymagany przez odpowiednie przepisy, na terenie baz produkcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych i magazynach oraz w maszynach i pojazdach Materiały łatwopalne będą składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane pożarem wywołanym jako rezultat realizacji robót albo przez personel Wykonawcy Ograniczenie obciążeń osi pojazdów. Wykonawca musi stosować się do obowiązujących ograniczeń obciążeń osi pojazdów podczas transportu materiałów i sprzętu na drogach publicznych poza granicami placu budowy Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higiena pracy Podczas realizacji robót Wykonawca powinien przestrzegać wszystkich przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz nie spełniających odpowiednich wymagań sanitarnych Wykonawca powinien zapewnić wszelkie urządzenia zabezpieczające, oraz sprzęt dla ochrony życia i zdrowia osób zatrudnionych na terenie budowy i dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego Wykonawca powinien zapewnić i utrzymać w odpowiednim stanie urządzenia socjalne dla personelu prowadzącego roboty ujęte kontraktem Ochrona i utrzymanie robót Wykonawca będzie odpowiedzialny za ochronę robót i za wszelkie materiały i urządzenia używane do robót od daty rozpoczęcia do zakończenia i odbioru końcowego robót Wykonawca będzie utrzymywać roboty do czasu końcowego odbioru. Utrzymanie powinno być prowadzone w taki sposób, aby budowla drogowa lub jej elementy były w zadawalającym stanie przez cały czas, do momentu odbioru końcowego Jeśli Wykonawca w jakimkolwiek czasie zaniedba utrzymanie, to na polecenie Inżyniera powinien rozpocząć roboty utrzymaniowe nie później niż w 24 godz. po otrzymaniu tego polecenia. 2. MATERIAŁY Źródła zaopatrzenia w materiały i wymagania jakościowe.

363 Źródła uzyskania wszystkich materiałów powinny być wybrane przez Wykonawcę z wyprzedzeniem, przed rozpoczęciem robót. Nie później niż 3 tygodnie przed zaplanowanym użyciem materiałów Wykonawca dostarczy Inżynierowi szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania lub wydobywania, wymagane świadectwa badań laboratoryjnych i reprezentatywne próbki materiałów do zatwierdzenia W przypadku nie zaakceptowania przez Inżyniera materiału ze wskazanego źródła, Wykonawca przedstawi do akceptacji Inżyniera materiał z innego źródła Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza, że wszystkie materiały z tego źródła będą przez Inżyniera dopuszczone do wbudowania Pozyskiwanie materiałów miejscowych Wykonawca odpowiada za uzyskania pozwoleń od właścicieli i odnośnych władz na pozyskiwanie materiałów z jakichkolwiek źródeł miejscowych włączając w to źródła wskazane przez Zamawiającego i jest zobowiązany dostarczyć Inżynierowi wymagane dokumenty przed rozpoczęciem eksploatacji źródła Wykonawca przedstawi dokumentację zawierającą raporty z badań terenowych i laboratoryjnych oraz proponowaną przez siebie metodę wydobycia i selekcji do zatwierdzenia Inżynierowi Biorąc pod uwagę fakt, że na podstawie próbek pobranych ze źródła nie można dokładnie określić granic zalegania materiałów i że mogą wystąpić normalne wahania ich cech, Inżynier może odrzucić selekcję materiału z danej części źródła, oraz może odrzucić część źródła jako nie nadającą się do eksploatacji Wykonawca ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów z jakiegokolwiek źródła Wykonawca poniesie wszystkie koszty związane z pozyskaniem materiałów i dostarczeniem ich do robót Wszystkie materiały odpowiadające wymaganiom pozyskane z wykopów na placu budowy lub z innych miejsc wskazanych w Szczegółowych Warunkach Umowy będą wykorzystane do robót lub odwiezione na odkład odpowiednio do wymagań jak wyżej lub wskazań Inżyniera Z wyjątkiem uzyskania na to pisemnej zgody Inżyniera, Wykonawca nie będzie prowadzić żadnych wykopów w obrębie placu budowy poza tymi, które zostały wyszczególnione w Szczegółowych Warunkach Umowy Humus i nadkład czasowo zdjęte z terenu wykopów, ukopów i miejsc pozyskania kruszyw powinny być składowane w hałdach i wykorzystane przy zasypce lub do rekultywacji. Po zakończeniu eksploatacji źródła, materiały odpadowe powinny być z powrotem przemieszczone do wyrobisk. Skarpy powinny być złagodzone w stopniu jak najbardziej zbliżonym do ukształtowania otaczającego terenu. Nakład powinien być równomiernie rozłożony. Obszar wyrobiska powinien być następnie pokryty roślinnością Eksploatacja źródeł materiałów będzie zgodna ze wszelkimi regulacjami prawnymi obowiązującymi na danym obszarze Kontrola materiałów.

364 Wszystkie materiały przewidziana do użycia podczas budowy będą przed dopuszczaniem do robót podlegać inspekcji, pobieraniu próbek, badaniom i ewentualnej dyskwalifikacji przy stwierdzeniu niezadowalającej jakości Jakiekolwiek roboty, do których użyto nie badanych materiałów, bez zgody Inżyniera, będą traktowane jako wykonane na ryzyko Wykonawcy. Materiały o niewłaściwych cechach zostaną usunięte i wymienione na właściwe na koszt Wykonawcy Jeżeli nie wskazano inaczej, wszystkie odsyłacze do norm, specyfikacji, instrukcji i wytycznych zawarte w umawia dotyczą ich wydania aktualnego w dniu ogłoszenia przetargu Próbki materiału powinny być pobierane przez Wykonawcę, z zastosowaniem urządzeń zaakceptowanych przez Inżyniera, pod nadzorem Inżyniera i z taka częstotliwością, jak określono w SST System kontroli materiałów prowadzony przez Wykonawcę Wykonawca jest odpowiedzialny za kontrolę robót i jakości materiałów. Wykonawca powinien zapewnić odpowiedni system kontroli, włączając personel, laboratorium, sprzęt. zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów oraz robót. System kontroli prowadzony przez Wykonawcę powinien być zatwierdzony przez Inżyniera Wykonawca powinien przeprowadzić badania i inspekcję materiałów oraz robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, że roboty wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w SST. Wykonawca powinien dostarczyć, że wszystkie stosowane urządzenia i sprzęt badawczy są prawidłowa wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom normowych procedury badań. Pomieszczenia laboratoryjne powinny być utrzymywane w stanie czystości, a wszystkie urządzenia w dobrym stanie technicznym. Inżynier powinien mieć nieograniczony dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych, w celu inspekcji. Inżynier będzie przekazywać Wykonawcy pisemne informacje o jakichkolwiek niedociągnięciach dotyczących urządzeń laboratoryjnych, sprzętu, zaopatrzenia laboratorium, pracy Personelu lub metod badawczych. Jeżeli niedociągnięcia te są tak poważne, że mogą wpłynąć ujemnie na wynik badań, Inżynier natychmiast wstrzyma użycia do robót badanych materiałów i dopuści je do użycia dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia w pracy laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość tych materiałów Minimalne wymaganie co do zakresu badań i ich częstotliwość zostały określone w specyfikacjach. Jeżeli jakieś nie zostało określone to Wykonawca powinien ustalić jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewnić wykonanie robót zgodnie z kontraktem. Ustalenia takie powinny być zatwierdzone przez Inżyniera Pobieranie próbek.- Próbki powinny być pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, że wszystkie jednostkowe elementy produkcji mogą być z jednakowym prawdopodobieństwem wytypowane do badań. Do czasu opracowania polskich wytycznych w tym zakresie Wykonawca stosować może odpowiednią procedurę zagraniczną, np. procedurę ASHTO. Inżynier powinien mieć zapewnioną możliwość udziału w pobieraniu próbek Na zlecenie Inżyniera Wykonawca powinien przeprowadzić dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości co do jakości,o ile kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę usunięte lub ulepszone z własnej woli. Próbki dostarczone przez Wykonawcę do badań wykonywanych przez Zamawiającego powinny być odpowiednio opisane, w sposób zaakceptowany przez Inżyniera.

365 Badania.- Badania powinny być przeprowadzone zgodnie z wymaganiami polskich norm. W przypadku gdy polskie normy nie obejmują badania wymaganego w SST stosować można wytyczne krajowe lub normy zagraniczne, albo inne procedury zaakceptowane przez inżyniera. Wykonawca powinien przekazywać Inżynierowi kopie raportów z wynikami badań jak najszybciej po ich zakończeniu. Wyniki badań powinny być przekazywane Inżynierowi na formularzach przez niego zaaprobowanych Raporty z badań - Wykonawca powinien przechowywać kompletne raporty ze wszystkich badań i inspekcji i udostępniać je na życzenie Zamawiającego Opłata za badania. - Wykonawca zobowiązany jest da zorganizowania i prowadzenia systemu kontroli materiałów i robót, włączając w to pobieranie próbek, badania i inspekcje w ramach kosztów wliczonych do ceny jednostkowej poszczególnych robót Badania prowadzane przez Inżyniera Inżynier po uprzedniej weryfikacji systemu kontroli robót prowadzonego przez Wykonawcę, ocenia zgodność materiałów i robót z wymaganiami specyfikacji na podstawie wyników badań dostarczonych przez Wykonawcę. Ponadto maże on przeprowadzić niezależne badania i inspekcje w celu określenia przydatności materiałów do robót Jeżeli przeprowadzona przez Inżyniera weryfikacja systemu kontroli robót prowadzanego przez Wykonawcę wykaże, że system ten nie jest w pełni wiarygodny, to Inżynier może polecić Wykonawcy przeprowadzenie powtórnych lub dodatkowych badań, albo może opierać się wyłącznie na własnych badaniach przy ocenie zgodności robót ze specyfikacjami Powtórne lub dodatkowe badania zlecone przez Inżyniera nie będą opłacone przez Zamawiającego, ale będą traktowane jako wypełnienie przez Wykonawcę warunków kontraktu Jeżeli okaże się konieczne przeprowadzenie przez Inżyniera badania materiałów w przypadku gdy badania Wykonawcy zostały uznane za nieważne, to całkowitym kosztem tych badań zostanie obciążony Wykonawca i koszty te zostaną potrącone z bieżących płatności za określone roboty będące przedmiotem badań Niezależne badania prowadzone przez Inżyniera poza systemem kontroli Wykonawcy, wykonywane w ramach bieżącej kontroli robót, do jakości których Inżynier nie ma zastrzeżeń, będą opłacane w całości przez Zamawiającego Certyfikaty i deklaracje. Inżynier może dopuścić do użycia materiały posiadające: - Certyfikat na znak bezpieczeństwa wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie PN, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych. - Deklaracje zgodności lub certyfikat zgodności z PN lub aprobatą techniczną w przypadku wyrobów dla których nie ustanowiono PN, jeżeli nie są objęte certyfikacją i które spełniają wymogi SST.

366 15 W przypadku materiałów, dla których w/w dokumenty są wymagane w SST każda partia dostarczona do robót będzie posiadać te dokumenty, określająca w sposób jednoznaczny jej cechy. Jakiekolwiek materiały, które nie spełniają tych wymagań będą odrzucone Materiały nie odpowiadające wymaganiom Materiały nie odpowiadające wymaganiom zostaną przez Wykonawcę wywiezione z placu budowy, bądź złożone w miejscu wskazanym przez Inżyniera Każdy rodzaj robót, w którym znajdują się nie zbadane i nie zaakceptowane materiały, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z jego nieprzyjęciem i niezapłaceniem Przechowywanie materiałów Materiały powinny być przechowywane w sposób zapewniający zachowanie ich jakości i przydatność do robót. Składowane materiały, jeżeli nawet były badane przed rozpoczęciem przechowywania, mogą być powtórnie badane przed włączeniem do robót. Składowanie powinno być prowadzone w sposób umożliwiający inspekcję materiałów Składowanie materiałów maże odbywać się w pasie drogowym, miejscach zaaprobowanych przez Inżyniera. Dodatkowe powierzchnie poza pasem drogowym, jeśli okażą się konieczne, powinny być uzyskane przez Wykonawcę na jego koszt. Tereny prywatne mogą być używane do składowania materiałów na podstawie pisemnego zezwolenia właściciela. Kopie tego zezwolenia powinny być dostarczone do Inżyniera na jego życzenie Wszystkie miejsca czasowego składania materiałów i lokalizacji wytwórni powinny być po zakończeniu robót doprowadzone przez Wykonawcę do ich pierwotnego stanu, w sposób zaakceptowany przez Inżyniera, bez dodatkowych opłat ze strony Zamawiającego. 3. SPRZĘT Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt używany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w SST i być zaakceptowany przez Inżyniera Liczba i wydajność sprzętu będzie gwarantować przeprowadzenie robót, zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, SST i wskazaniach Inżyniera w terminie przewidzianym kontraktem Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonania robót ma być stale utrzymywany w dobrym stanie technicznym i gotowości do pracy. Będzie on odpowiadał wymaganiom ochrony środowiska i przepisom dotyczącym jego użytkowania Wykonawca zobowiązany jest do dostarczenia Inżynierowi kopii dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do użytkowania, w przypadkach gdy wymagają tego przepisy Jakikolwiek sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków kontraktu, zostaną przez Inżyniera zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robót. 4. TRANSPORT.

367 Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót i właściwości przewożonych materiałów Liczba środków transportu będzie zapewniać prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, SST i wskazaniach Inżyniera, w terminie przewidzianym kontraktem Przy ruchu na drogach publicznych pojazdy będą spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnych obciążeń na osie i na innych parametrów technicznych. Środki transportu nie odpowiadające warunkom kontraktu, na polecenie Inżyniera będą usunięte z placu budowy Wykonawca będzie usuwać na bieżąco, na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia spowodowa- ne jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do placu budowy. 5. WYKONANIE ROBÓT. 5.1.Ogólne zasady wykonania robót Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie ze Szczegółowymi Warunkami Umowy, oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonanych robót, za ich zgodność z dokumentacją projektową, wymaganiami SST oraz poleceniami Inżyniera Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi na piśmie przez Inżyniera Następstwa jakiegokolwiek błędu spowodowanego przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczaniu robót zostaną, jeśli wymagać tego będzie Inżynier, poprawione przez Wykonawcę na własny koszt Sprawdzenie wytyczenia robót lub wyznaczenia wysokości przez Inżyniera nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność Inżynier będzie podejmować decyzje we wszystkich sprawach związanych z jakością robót, oceną jakości materiałów i postępem robót, a ponadto we wszystkich sprawach, związanych z interpretacją dokumentacji projektowej i SST oraz dotyczących akceptacji wypełniania warunków Umowy przez Wykonawcę Inżynier będzie podejmować decyzje w sposób sprawiedliwy i bezstronny Decyzje Inżyniera dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót będą oparte na wymaganiach sformułowanych w kontrakcie, dokumentacji projektowej i w SST, a także w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji Inżynier uwzględni wyniki badań materiałów i robót, rozrzuty normalnie występujące przy produkcji i przy badaniach materiałów, doświadczenia z przeszłości, wyniki badań naukowych oraz inne czynniki wpływające na rozważaną kwestię Inżynier jest upoważniony do kontroli wszystkich robót i kontroli wszystkich materiałów dostarczonych na budowę lub na niej produkowanych, włączając przygotowanie i produkcję materiałów. Inżynier powiadomi Wykonawcę o wykrytych wadach i odrzuci wszystkie te materiały i roboty, które nie spełniają wymagań jakościowych określonych w

368 dokumentacji jak w pkt projektowej i w SST. Z odrzuconymi materiałami należy postępować 5.2. Wadliwość robót spowodowanych przez poprzednich wykonawców. Jeśli wykonawca wykonał roboty zgodnie z wymaganiami dokumentacji projektowej i SST, a zaistniała wadliwość tych robót spowodowana została robotami wykonanymi poprzednio przez innych wykonawców, to Inżynier zleci taki sposób postępowania z poprzednio wykonanymi robotami, aby wyeliminować ich wady, a Wykonawca wykona dodatkowe roboty zlecone przez Inżyniera na koszt Zamawiającego. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Program zapewnienia jakości Do obowiązków Wykonawcy należy opracowanie i przedstawienie do aprobaty Inżyniera Programu Zapewnienia Jakości (PZJ), w którym przedstawi on zamierzony sposób wykonania robót, możliwości techniczne, kadrowe i organizacyjne gwarantujące wykonanie robót zgodnie z Dokumentacją Projektową, SST oraz poleceniami i ustaleniami przekazanymi przez Inżyniera Program zapewnienia jakości (PZJ) powinien zawierać: a) część ogólną opisującą: - organizację wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót, - organizację ruchu na budowie wraz z oznakowaniem robót, - bhp, - wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne, - wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów robót, - system (sposób i procedurę) proponowanej kontroli i sterowania jakością wykonywanych robót, - wyposażenie w sprzęt i urządzenia do pomiarów i kontroli (opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierza zlecić prowadzenie badań), - sposób oraz formę gromadzenia wyników badań laboratoryjnych, zapis pomiarów, nastaw mechanizmów sterujących, a także wyciąganych wniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i formę przekazywania tych informacji Inżynierowi; b) część szczegółową opisującą dla każdego asortymentu robót: - wykaz maszyn i urządzeń stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz z wyposażeniem w mechanizmy do sterowania i urządzenia pomiarowo - kontrolne, - rodzaje i ilość środków transportu oraz urządzeń do magazynowania i załadunku materiałów, - sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków przed utratą ich właściwości w czasie trans portu, - sposób i procedurę pomiarów i badań (rodzaj i częstotliwość pobierania próbek, legalizacja i sprawdzenie urządzeń, itp.) prowadzonych podczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów robót, - sposób postępowania z materiałami i robotami nie odpowiadającymi wymaganiom.

369 6.2. Zasady kontroli jakości robót Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę robót i jakości materiałów. Wykonawca powinien zapewnić odpowiedni system kontroli, włączając personel, laboratorium sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów oraz robót Przed zatwierdzeniem systemu kontroli Inżynier może zażądać od Wykonawcy przeprowadzenia badań w celu zademonstrowania, że poziom ich wykonania jest zadawalający Wykonawca będzie przeprowadzać badania i pomiary materiałów oraz robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, że roboty wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumentacji projektowej i SST Minimalne wymagania co do zakresu badań i ich częstotliwość są określone w SST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy nie zostały one tam określone, to Inżynier ustali jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewnić wykonanie robót zgodnie z kontraktem Wykonawca dostarczy Inżynierowi świadectwa, że wszystkie stosowane narzędzia i sprzęt badawczy posiadają ważną legalizację, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm określających procedury badań Inżynier będzie mieć nieograniczony dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych, w celu ich inspekcji Inżynier będzie przekazywać Wykonawcy pisemne informacje o jakichkolwiek niedociągnięciach dotyczących urządzeń laboratoryjnych, sprzętu, zaopatrzenia laboratorium, pracy personelu lub metod badawczych. Jeżeli niedociągnięcia te będą tak poważne, że mogą wpłynąć ujemnie na wyniki badań, Inżynier natychmiast wstrzyma użycie do robót badanych materiałów i dopuści je do użycia dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia w pracy laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość tych materiałów Wszystkie koszty związane z organizowaniem i prowadzeniem badań ponosi Wykonawca Pobieranie próbek Próbki będą pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statystycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, że wszystkie jednostkowe elementy produkcji mogą być z jednakowym prawdopodobieństwem wytypowane do badań Inżynier będzie mieć zapewnioną możliwość udziału w pobieraniu próbek Na zlecenie Inżyniera Wykonawca będzie przeprowadzać dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości co do jakości, o ile kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę usunięte lub ulepszone z własnej woli. Koszty tych dodatkowych badań pokrywa Wykonawca tylko w przypadku stwierdzenia usterek; w przeciwnym przypadku koszty te pokrywa Zamawiający Pojemniki do pobierania próbek będą dostarczone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez Inżyniera. Próbki dostarczone przez Wykonawcę do badań wykonywanych przez Inżyniera będą odpowiednio opisane i oznakowane, w sposób zaakceptowany przez Inżyniera.

370 Badania i pomiary Wszystkie badania i pomiary będą przeprowadzone zgodnie z wymaganiami norm. W przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiek badania wymaganego w SST, stosować można wytyczne krajowe, albo inne procedury, zaakceptowane przez Inżyniera Przed przystąpieniem do pomiarów lub badań, Wykonawca powiadomi Inżyniera o rodzaju, miejscu i terminie pomiaru lub badania. Po wykonaniu pomiaru lub badania, Wykonawca przedstawi na piśmie ich wyniki do akceptacji Inżyniera Raporty z badań Wykonawca będzie przekazywać Inżynierowi kopie raportów z wynikami badań jak najszybciej, nie później jednak niż w terminie określonym w PZJ Wyniki badań (kopie) będą przekazywane Inżynierowi na formularzach wg dostarczonego przez niego wzoru lub innych przez niego zaakceptowanych Badania prowadzone przez Inżyniera Dla celów kontroli jakości i zatwierdzenia, Inżynier uprawniony jest do dokonywania kontroli, pobierania próbek i materiałów u źródła ich wytwarzania, i zapewniona mu będzie wszelka potrzebna do tego pomoc ze strony Wykonawcy i producenta materiałów Inżynier, po uprzedniej weryfikacji systemu kontroli robót prowadzonego przez Wykonawcę, będzie oceniać zgodność materiałów i robót z wymaganiami SST na podstawie wyników badań dostarczonych przez Wykonawcę Inżynier może pobierać próbki materiałów i prowadzić badania niezależnie od Wykonawcy, na swój koszt. Jeżeli wyniki tych badań wykażą, że raporty Wykonawcy są niewiarygodne, to Inżynier poleci Wykonawcy lub zleci niezależnemu laboratorium przeprowadzenie powtórnych lub dodatkowych badań, albo oprze się wyłącznie na własnych badaniach przy ocenie zgodności materiałów i robót z dokumentacją projektową i SST. W takim przypadku całkowite koszty powtórnych lub dodatkowych badań i pobierania próbek poniesione zostaną przez Wykonawcę Badanie materiałów na znak bezpieczeństwa lub zgodność z Polską Normą i Aprobatą Techniczną. Zgodnie z pkt niniejszej specyfikacji Inżynier może dopuścić do użycia tylko te materia- ły, które posiadają: 1/ Certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych. 2/ Deklarację zgodności lub certyfikat zgodności z Polską Normą lub Aprobatą techniczną, w przypadku wyrobów, dla których nie ustanowiono Polskiej Normy, jeżeli nie są objęte certyfikacją określoną w pkt. 1 i spełniają wymogi ST. W przypadku materiałów, dla których w/w. dokumenty są wymagane przez aktualnie obowiązujące przepisy (w tym (*)), każda partia dostarczona do robót będzie posiadać te

371 20 dokumenty, określające w sposób jednoznaczny jej cechy. Produkty przemysłowe muszą posiadać w/w dokumenty wydane przez producenta, a w razie potrzeby poparte wynikami badań wykonanych przez niego. Kopie wyników tych badań będą dostarczone przez Wykonawcę Inżynierowi. Jakiekolwiek materiały, które nie spełniają tych wymagań będą odrzucone. (*) - Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 1998 r. w sprawie określenia wykazu wyrobów budowlanych nie mających istotnego wpływu na spełnienie wymagań podstawowych oraz wyrobów wytwarzanych i stosowanych według uznanych zasad sztuki budowlanej. - Zarządzenie Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także wyrobów importowa nych do Polski po raz pierwszy, mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawiania przez producenta deklaracji zgodności. - Pozostałe aktualnie obowiązujące przepisy Dokumenty budowy Dziennik budowy. Dziennik budowy jest wymaganym dokumentem prawnym obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie od przekazania Wykonawcy placu budowy do końca okresu gwarancyjnego. Odpowiedzialność za prowadzenie dziennika budowy spoczywa na Wykonawcy. Zapisy w dzienniku budowy będą dokonywane na bieżąco i będą dotyczyć przebiegu robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz technicznej i gospodarczej strony budowy. Każdy zapis w dzienniku budowy będzie opatrzony datą jego dokonania, podpisem osoby, która dokonała zapisu, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego. Zapisy będą czytelne, dokonane trwałą techniką, w porządku chronologicznym, bezpośrednio jeden pod drugim, bez przerw. Załączone do dziennika budowy protokoły i inne dokumenty będą oznaczone kolejnym numerem załącznika i opatrzone datą i podpisem kierownika budowy i Inżyniera. Do dziennika budowy należy wpisywać w szczególności: a) datę przekazania Wykonawcy placu budowy, b) datę przekazania przez Zamawiającego dokumentacji projektowej, c) uzgodnienie przez Inżyniera programu zapewnienia jakości i harmonogramów robót, d) terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów robót, e) przebieg robót, trudności i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w robotach, f) uwagi i polecenia Inżyniera, g) daty zarządzenia wstrzymania robót, z podaniem powodu, h) zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikających, ulegających zakryciu, częściowych i końcowych odbiorów robót, i) wyjaśnienia, uwagi i propozycje Wykonawcy,

372 21 j) stan pogody i temperaturę powietrza w okresie wykonywania robót podlegających ograniczeniom lub wymaganiom szczegółowym w związku z warunkami klimatycznymi, k) zgodność rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w dokumentacji projektowej, l) dane dotyczące czynności geodezyjnych ł) dane dotyczące sposobu wykonywania zabezpieczenia robót, m) dane dotyczące jakości materiałów, pobierania próbek, oraz wyniki przeprowadzonych badań z podaniem, kto je przeprowadzał, n) wyniki prób poszczególnych elementów budowli z podaniem, kto je przeprowadzał, o) inne istotne informacje o przebiegu robót. Propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy, wpisane do dziennika budowy będą przedłożone Inżynierowi do ustosunkowania się. Decyzje Inżyniera wpisane do dziennika budowy Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciem stanowiska. Wpis projektanta do dziennika budowy obliguje Inżyniera do ustosunkowania się. Projektant nie jest jednak stroną kontraktu i nie ma uprawnień do wydawania poleceń Wykonawcy robót Księga obmiaru. Księga obmiaru stanowi dokument pozwalający na rozliczenie faktycznego postępu każdego z elementów robót. Obmiary wykonanych robót przeprowadza się w jednostkach przyjętych w kosztorysie ofertowym i wpisuje do księgi obmiaru Dokumenty laboratoryjne. Dzienniki laboratoryjne, atesty materiałów, orzeczenia o jakości materiałów, recepty robocze i kontrolne wyniki badań Wykonawcy i Zamawiającego powinny być gromadzone w formie uzgodnionej w PZJ. Dokumenty te stanowią załączniki do odbioru robót. Winny być udostępnione na każde życzenie Zamawiającego Pozostałe dokumenty budowy. Do dokumentów budowy zalicza się, oprócz wymienionych w Dzienniku budowy, Księdze obmiaru i w Dokumentach laboratoryjnych następujące dokumenty: a) pozwolenie na realizację zadania budowlanego, b) protokoły przekazania placu budowy, c) umowy cywilno-prawne z osobami trzecimi i inne umowy cywilno-prawne, d) protokoły odbioru robót, e) protokoły z narad i ustaleń, f) korespondencję na budowie Przechowywanie dokumentów budowy. Dokumenty budowy będą przechowywane na placu budowy w miejscu odpowiednio zabezpieczonym. Zaginięcie któregokolwiek z dokumentów budowy spowoduje jego natychmiastowe odtworzenie w formie przewidzianej prawem. Wszelkie dokumenty budowy będą zawsze dostępne dla Inżyniera i przedstawione do wglądu na życzenie Zamawiającego. 7. OBMIAR ROBÓT Ogólne zasady obmiaru robót.

373 Obmiar robót będzie określać faktyczny zakres wykonywanych robót w jednostkach ustalonych w kosztorysie ofertowym i SST Obmiaru dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu Inżyniera o zakresie obmierza- nych robót i terminie obmiaru, co najmniej na 3 dni przed tym terminem Wyniki obmiaru będą wpisane do księgi obmiaru. Jakikolwiek błąd lub przeoczenie (opuszcze- nie) w ilościach podanych w kosztorysie ślepym lub SST nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku ukończenia wszystkich robót Obmiar gotowych robót będzie przeprowadzony z częstością wymaganą do celu miesięcznej płatności na rzecz Wykonawcy lub w innym czasie określonym w kontrakcie lub oczekiwanym przez Inżyniera i Wykonawcę Zasady określania ilości robót i materiałów O ile dla pojedynczych elementów zadania budowlanego nie określono inaczej, wszystkie pomiary długości, będą wykonywane w poziomie wzdłuż linii osiowej Wszystkie elementy robót określone w metrach, będą mierzone równolegle do podstawy Jeśli SST właściwe dla danych robót nie wymagają tego inaczej, objętości będą wyliczone w m 3 jako długość pomnożona przez średni przekrój Ilości które mają być obmierzone wagowo, będą ważone w tonach lub kilogramach zgodnie z wymaganiami SST Ilość lepiszczy bitumicznych jest określona w megagramach W przypadku elementów standaryzowanych takich jak rury, siatka ogrodzeniowa, dla których w ateście producenta podano ich wymiary lub masę, dane te mogą stanowić podstawę obmiaru Woda będzie mierzona w m Wszelkie inne materiały będą mierzone w jednostkach określonych w dokumentacji projektowej i/lub SST Urządzenia i sprzęt pomiarowy Wszystkie urządzenia i sprzęt pomiarowy, stosowany w czasie obmiaru robót muszą być zaakceptowane przez Inżyniera Urządzenia i sprzęt pomiarowy zostaną dostarczone przez Wykonawcę. Jeżeli urządzenia te lub sprzęt wymagają badań atestujących to Wykonawca powinien posiadać ważne świadectwa legalizacji Wszystkie urządzenia pomiarowe muszą być przez Wykonawcę utrzymywane w dobrym stanie, w całym okresie trwania robót Podstawowe zasady i czas prowadzenia obmiaru.

374 Roboty pomiarowe do obmiaru oraz nieodzowne obliczenia powinny być wykonane w sposób zrozumiały i jednoznaczny Wymiary skomplikowanych powierzchni lub objętości powinny być uzupełnione odpowiednimi szkicami, umieszczonymi na karcie księgi obmiaru Obmiary powinny być przeprowadzone w obecności Inżyniera W przypadku robót nadających się do obmiaru w każdym czasie, niezależnie od ich postępu, obmiaru dokonuje się: w przypadku miesięcznego fakturowania, w przypadku zakończenia danego rodzaju (asortymentu) robót, wypadku występowania dłuższej przerwy w robotach, w przypadku zmiany Wykonawcy robót Obmiar robót zanikających przeprowadza się w czasie ich wykonywania Obmiar robót podlegających zakryciu przeprowadza się przed ich zakryciem ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót Dokonujący odbioru robót ocenie jakość i ilość robót na podstawie przedłożonych dokumentów, wyników badań i pomiarów po wnikliwej ocenie wizualnej wykonanych robót W przypadku, gdy według oceny dokonującego odbioru, wykonane roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego lub zakresu wykonywanych robót nie są gotowe do odbioru Zamawiający w porozumieniu z Wykonawcą i Inżynierem wyznacza ponowny termin odbioru Dokumentem potwierdzającym dokonanie odbioru jest protokół sporządzony według wzoru określonego przez Zamawiającego, a w przypadku robót ulegających zakryciu zapis do dziennika budowy Roboty poprawkowe powinny być zestawione wg wzoru nr 10 Instrukcji DP-T W zależności od ustaleń odpowiednich SST, roboty podlegają następującym etapom odbioru, dokonywanym przez Inżyniera przy udziale Wykonawcy: a) odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu, b) odbiorowi częściowemu, c) odbiorowi ostatecznemu, d) odbiorowi pogwarancyjnemu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu polega na finalnej ocenie ilości i jakości wykonywanych robót, które w dalszym procesie realizacji ulegną zakryciu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu będzie dokonany w czasie umożliwiającym wykonanie ewentualnych korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępu robót.

375 Odbioru robót dokonuje Inżynier Gotowość danej części robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do dziennika budowy i jednoczesnym powiadomieniem Inżyniera. Odbiór powinien być przeprowadzony niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do dziennika budowy Jakość i ilość robót ulegających zakryciu ocenia Inżynier na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badań laboratoryjnych i w oparciu o przeprowadzone pomiary w konfrontacji z dokumentacją projektową, SST i uprzednimi ustaleniami W przypadku stwierdzenia odchyleń od przyjętych wymagań i innych wcześniejszych ustaleń Inżynier ustala zakres robót poprawkowych lub podejmuje decyzje dotyczące zmian i korekt, oraz dokonania potrąceń za wady trwałe zgodnie z Instrukcją DP-T Przy ocenie odchyleń i podejmowaniu decyzji o robotach poprawkowych lub dodatkowych Inżynier uwzględnia tolerancje i zasady odbioru podane w SST dotyczących danej części robót Odbiór częściowy Odbiór częściowy polega na ocenie ilości i jakości wykonanych części robót wraz z ustaleniem należnego wynagrodzenia Odbioru częściowego robót dokonuje się wg zasad jak przy odbiorze ostatecznym robót Odbiór ostateczny robót Odbiór ostateczny polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania robót w odniesieniu do ich ilości, jakości i wartości Całkowite zakończenie robót oraz gotowość do odbioru końcowego powinna być stwierdzona przez Wykonawcę wpisem do dziennika budowy z bezzwłocznym powiadomieniem na piśmie o tym fakcie Inżyniera Odbiór ostateczny robót nastąpi w terminie ustalonym w warunkach kontraktu licząc od dnia potwierdzenia przez Inżyniera zakończenia robót i kompletności oraz prawidłowości operatu kolauda- cyjnego Odbioru ostatecznego robót dokona komisja wyznaczona przez Zamawiającego w obecności Inżyniera i Wykonawcy. Komisja odbierająca roboty dokona ich oceny jakościowej na podstawie przedłożonych dokumentów, wyników badań i pomiarów, ocenie wizualnej oraz zgodności wykona- nia robót z dokumentacją projektową i SST W toku odbioru ostatecznego robót komisja zapozna się z realizacją ustaleń przyjętych w trakcie odbiorów robót zanikających i ulegających zakryciu, zwłaszcza w zakresie wykonania robót uzupeł- niających i poprawkowych W przypadkach nie wykonania wyznaczonych robót poprawkowych lub uzupełniających komisja przerwie swoje czynności i ustali nowy termin odbioru końcowego. W przypadku stwierdzenia przez komisję, że jakość wykonywanych robót w poszczególnych

376 25 asortymentach nieznacznie odbiega od wymaganej dokumentacją projektową i SST z uwzględnieniem tolerancji i nie ma większego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu i bezpieczeństwo ruchu, komisja dokona potrącenia, oceniając pomniejszoną wartość wykonanych robót w stosunku do wymagań przyjętych w dokumentach kontraktowych We wszystkich sprawach nie objętych SST będą obowiązywały przepisy "Instrukcji DP-T14 o dokonywaniu odbiorów robót drogowych na drogach krajowych i wojewódzkich". 8.5.Odbiór robót z wadami trwałymi Wszelkie wady nie zakwalifikowane jako wady trwałe muszą być usunięte przez wykonawcę na jego koszt natychmiast po ich stwierdzeniu przed dokonaniem jakichkolwiek odbiorów na danym obiekcie Za wady trwałe elementów, asortymentów robót i kompletnych konstrukcji mostowych uważa się wszelkiego rodzaju niezgodności z dokumentacją projektową w tym z SST, których nie można usunąć bez pogorszenia parametrów technicznych i eksploatacyjnych obiektu. Do wad trwałych zalicza się miedzy innymi: - nie osiągnięcie przez obiekt mostowy projektowanych parametrów, stwierdzone na podstawie wyników pomiarów przy próbnym obciążeniu, - wykonanie konstrukcji ustroju niosącego lub podpór z betonu który nie uzyskał wymaganej klasy, nasiąkliwości, wodoszczelności, mrozoodporności, - wykonanie konstrukcji ze stali nie spełniającej wymagań w zakresie własności mechanicznych, udarności, składu chemicznego, właściwego równoważnika węglowego, - występowanie odchyłek w zasadniczych wymiarach konstrukcji tj. rozpiętości przęseł, wysokości i rozstawie dźwigarów głównych, poprzecznic, podłużnic itp. wykraczających poza ustalone tolerancje, - występowanie różnic w przekrojach: dźwigarów głównych, poprzecznic, prętów i stężeń w dźwigarach kratowych, płyty pomostu itp. wykraczających poza ustalone tolerancje, - zmiany w usytuowaniu w planie pali, fundamentów lub korpusów podpór, wykraczające poza ustalone tolerancje, - niezgodność wymiarów, rzędnych wysokościowych, odchylenie od pionu lub osi korpusów podpór lub ich elementów wykraczające poza ustalone tolerancje, - wadliwe wykonanie połączeń elementów stalowych lub betonowych, - nierówności powierzchni elementów, wykraczające poza ustalone tolerancje, - niewłaściwy kształt krawędzi i płaszczyzn elementów lub brak ich prostoliniowości, - niezgodne z projektem wpisanie obiektu mostowego w trasę drogową w zakresie niwelety, krzywych poziomych i przechyłek Wady trwałe stwierdza: 1) Inżynier w wyniku kontroli i badań prowadzonych: - w wytwórniach elementów konstrukcji w tym w zakładach prefabrykacji, - na budowie podczas odbioru materiałów, elementów oraz robót zanikających lub

377 ulegających zakryciu 2) Komisja odbioru robót po zakończeniu budowy w tym podczas próbnego obciążenia Wszelkie materiały i wyroby w których Inżynier wykrył wady trwałe lub niezgodność parametrów z dokumentacją projektową nie mogą być wbudowane w obiekt W przypadku wykrycia przez Inżyniera wad trwałych w elementach obiektu podczas ich odbioru oraz odbioru robót zanikających i ulegających zakryciu, wstrzymuje on budowę do czasu powołania przez inwestora Komisji.W skład Komisji oprócz przedstawicieli inwestora wchodzi projektant obiek-tu. Komisja działa w obecności Inżyniera i przedstawiciela wykonawcy. Zadaniem Komisji jest ustalenie czy stwierdzone w obiekcie wady trwałe wpływają na parametry tech- niczne i eksploatacyjne obiektu mostowego W przypadku stwierdzenia w obiekcie mostowym wad trwałych nie wpływających na jego parametry techniczne i eksploatacyjne, biorąc pod uwagę ich wielkość i zakres odbierający ustala w spo- sób indywidualny wysokość potrąceń. Potrącenia nie mogą być niższe od 5% wartości kosztorysowej wej odbieranego elementu W przypadku stwierdzenia przez Komisję wad trwałych elementów lub asortymentów robót, które obniżają parametry techniczne lub eksploatacyjne konstrukcji obiektu wykonawca jest zobowią- zany do przeprowadzenia na własny koszt robót rozbiórkowych, niezbędnych dla odtworzenia stanu budowy jaki miał miejsce przed rozpoczęciem nieodebranych robót i ponowne wykonanie zakwestio- nowanych elementów Inwestor może za zgodą projektanta wyrazić zgodę na dokonanie na koszt wykonawcy robót adaptacyjnych, które doprowadzą obarczony wadami trwałymi element lub asortyment robót do stanu, w którym nie będzie on wpływał na obniżenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych konstruk- cji obiektu. Nie wpływa to jednak na wartość potrąceń za wady trwałe zgodnie z pkt W przypadku wykrycia wad trwałych w obiekcie mostowym przez komisję odbioru ostatecznego robót dokonuje ona oceny zgodnie z pkt Potrącenia za złą jakość nawierzchni na jezdni mostowej ustala się wg załącznika nr 1 do Instrukcji DP-T14, z tym, że próbki należy pobrać w trakcie wbudowania mieszanki tak, aby nie uszko- zić izolacji pomostu Bezpośrednio przed odbiorem ostatecznym obiektu, niezależnie od przeprowadzonych w trakcie odbiorów częściowych należy wykonać pomiary kontrolne zgodnie z wzorem nr 6 Instrukcji DP-T Dokumenty do odbioru ostatecznego robót Podstawowym dokumentem do odbioru ostatecznego robót jest protokół odbioru ostatecznego robót sporządzony wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego.

378 Do odbioru ostatecznego Wykonawca jest zobowiązany przygotować następujące dokumenty: a) dokumentację projektową z naniesionymi zmianami, b) szczegółowe specyfikacje techniczne, c) uwagi i zalecenia Inżyniera, zwłaszcza przy odbiorze robót zanikających i ulegających zakryciu, i udokumentowanie wykonania jego zaleceń, d) recepty i zalecenia technologiczne, e) dziennik budowy i księgi obmiaru, f) wyniki pomiarów kontrolnych oraz badań i oznaczeń laboratoryjnych zgodne z SST i PZJ, g) atesty jakościowe wbudowanych materiałów, h) opinię technologiczną sporządzoną na podstawie wszystkich wyników badań i pomiarów załączonych do dokumentów odbioru, a wykonywanych zgodnie z PZJ i SST, i) sprawozdanie techniczne, j) geodezyjną inwentaryzację powykonawczą (art Prawa Budowlanego) k) inne dokumenty wymagane przez Zamawiającego Sprawozdanie techniczne powinno zawierać: a) zakres i lokalizację wykonanych robót, b) wykaz wprowadzonych zmian w stosunku do dokumentacji projektowej przekazanej przez Zamawiającego, c) uwagi dotyczące warunków realizacji robót, d) datę rozpoczęcia i zakończenia robót W przypadku, gdy wg komisji, roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego nie będą gotowe do odbioru ostatecznego, komisja w porozumieniu z Wykonawcą wyznaczy ponowny termin odbioru ostatecznego robót Wszystkie zarządzone przez komisję roboty poprawkowe lub uzupełniające będą zestawione wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego Termin wykonania robót poprawkowych i robót uzupełniających wyznaczy komisja Odbiór pogwarancyjny Odbiór pogwarancyjny polega na ocenie wykonania robót związanych z usunięciem wad stwierdzonych przy odbiorze ostatecznym i zaistniałych w okresie gwarancyjnym Odbiór pogwarancyjny będzie dokonany na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzględnieniem zasad odbioru ostatecznego. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Ustalenia ogólne Podstawą płatności jest cena jednostkowa, skalkulowana przez Wykonawcę za jednostkę obmiarową ustaloną dla danej pozycji kosztorysu ślepego.

379 Cena jednostkowa pozycji będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na wykonanie, określone dla tej roboty w pkt. 9 SST i dokumentacji projektowej Cena kosztorysowa jednostki obmiarowej podanej w kosztorysie ofertowym wynika z następującej formuły kalkulacyjnej: Ck = R + M + K z + S + K p + Z + P Cena kosztorysowa (Ck) jednostki obmiarowej robót obejmuje: 1/ koszty bezpośrednie w skład których wchodzą: a) robocizna bezpośrednia (R), b) wartość zużytych materiałów do wykonania jednostki obmiarowej danej roboty (M) c) koszty zakupu materiałów obejmujące również dowóz materiałów bezpośrednio lub pośred nio poprzez magazyn z miejsca zakupu do stanowiska roboczego na plac budowy (Kz), d) wartość pracy sprzętu stosowanego przy wykonywaniu danej jednostki obmiarowej robót wraz z kosztami jednorazowymi (sprowadzenie sprzętu na plac budowy i z powrotem, montaż i demontaż na miejscu pracy)- (S), 2/ koszty pośrednie (K p ) w skład których wchodzą: a) koszty ogólne budowy z urządzeniem placu budowy i zaplecza takie jak: płace personelu budowy nie zaliczane do płac bezpośrednich (m.in. płace kierownictwa, magazynierów, sprzątaczek, obsługi itp.), płace dozoru, laborantów, narzuty na płace (podatek, ZUS, świadczenia), wynagrodzenia bezoosobowe, montaż i demontaż zaplecz tymczasowego oraz odpisy z tytułu jego zużycia, wyposażenie zaplecza w różne urządzenia jak: drogi tymczasowe, oświetlenie, agregaty grzewcze, zużycie paliwa do ogrzania, amortyzacja, remonty i konserwacja lekkiego sprzętu budowlanego, zużycie przedmiotów nietrwałych oraz narzędzi użytkowanych na budowie, wydatki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy: zużycie odzieży i obuwia ochronnego oraz urządzeń związanych z zabezpieczeniem miejsca pracy, środków higieniczno-sanitarnych i leczniczych, koszty zatrudnienia pracowników zamiejscowych, opłaty zużycia materiałów i energii na cele administracyjne budowy, zużycie barakowozów oraz innych przedmiotów nietrwałych użytkowanych na cele ogólne, koszty podróży służbowych, usługi obce na rzecz budowy, opłaty za dzier żawę chodników, placów, bocznic użytkowanych przez budowę, koszty ekspertyz doty-

380 29 czących badań materiałów, wykonanych robót, elementów, ubezpieczenie majątkowe bu dowy. b) koszty zarządu jednostki gospodarczej takie jak: płace i narzuty na płace personelu zarządu, koszty delegacji i przejazdy, eksploatacja służbowych samochodów osobowych, zakup materiałów biurowych i utrzymanie obiektów ogólnego przeznaczenia, prace badawcze oraz wydatki związane z usprawnieniem metod wykonywania robót i organizacji zarządzania, koszty finansowe jak obsługa kredytów, prowizje bankowej inne opłaty, utrzymanie stołówek, bufetów, domów wypoczynkowych oraz innych usług, inne wydatki oraz porady prawne, korzystanie z ośrodków obliczeniowych, koszty dokumentacji powykonawczej, reprezentacyjne itp. 3/ zysk kalkulacyjny (Z), który uwzględnia ewentualne ryzyko 4/ podatki (P) obliczone zgodnie z obowiązującymi przepisami Do cen jednostkowych nie należy wliczać podatku VAT Cena jednostkowa zaproponowana przez Wykonawcę za daną pozycję w kosztorysie ofertowym jest ostateczna i wyklucza możliwość żądania dodatkowej zapłaty za wykonanie robót objętych tą pozycją kosztorysową za wyjątkiem przypadków omówionych w warunkach kontraktu Zapłata wynagrodzenia następuje według cen jednostkowych, oraz elementów rozliczeniowych wymienionych w kosztorysie ofertowym za rzeczywistą ilość wykonanych i odebranych robót okreś- lonych szczegółowo w SST Zaplecze Zamawiającego Wymagania dotyczące Zaplecza Zamawiającego Wykonawca w ramach Umowy jest zobowiązany zapewnić Zamawiającemu Zaplecze: a) biuro z wyposażeniem - zamykane pomieszczenie biurowe o podstawowym standardzie, wyposażone w następujące sprzęty: - biurko, - krzesła i stół, - wyposażenie umożliwiające spożywanie posiłków, b) środki łączności - telefon c) sprzęt ochrony osobistej - kaski ochronne, kamizelki, buty ochronne - 2 komplety Budowa, urządzenie pomieszczeń, zakup wyposażenia, oraz utrzymanie i eksploatacja w/w zaplecza należy do obowiązków Wykonawcy. Wykonawca powinien urządzić jedno miejsce pracy dla Inspektora Nadzoru. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE.

381 30 l. Wytyczne udzielania zamówień publicznych. Załącznik do Zarządzenia Nr 4 Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych z dnia 5 kwietnia 1995 r. 2. Instrukcja DP-T 14 o dokonywaniu odbiorów robót drogowych i mostowych realizowanych na drogach zamiejskich krajowych i wojewódzkich, GDDP 1989 r. (z późniejszymi zmiana mi) 3. Zarządzenie ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 15 grudnia 1994 r. w sprawie Dziennika budowy oraz tablicy informacyjnej - MP Nr 2, poz.29 z 1995 r. 4. Prawo Budowlane - Ustawa z dnia 4 lipca 1994; DZ. u. Nr 89 poz. 414 z dnia 25. sierpnia 1994 r. wraz z przepisami wykonawczymi. 5. Warunki Ogólne Umowy 6. Warunki Szczegółowe Umowy 7. Dane Przetargowe.

382 31 M ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE. M Prace pomiarowe. M Wytyczenie geodezyjne drogowego obiektu inżynierskiego. 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot SST. Przedmiotem specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wyznaczeniem osnowy pomiarowej, głównych punktów wysokościowych i wytyczenia przebudowywanego mostu drogowego nad rzeką Rokitką w ciągu projektowanej obwodnicy miasta Mroczy od km do km Zakres stosowania SST. Szczegółowa specyfikacja techniczna jest dokumentem przetargowym i kontraktowym przy realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych SST. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wszystkimi czynnościami umożliwiającymi i mającymi na celu odtworzenie w terenie przebiegu zaprojektowanej trasy drogowej oraz położenia obiektu inżynierskiego, oraz kontroli ich jakości Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych. W zakres robót pomiarowych, związanych z odtworzeniem przebiegu trasy i punktów wysokościowych wchodzą: - sprawdzenie wyznaczenia sytuacyjnego i wysokościowego punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych, - uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami (wyznaczenie osi), - wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych (reperów roboczych), - zastabilizowanie punktów w sposób trwały i ochrona ich przed zniszczeniem, - oznakowanie w/w punktów sposób ułatwiający odszukanie i ewentualne odtworzenie Wytyczenie obiektów mostowych Wytyczenie obiektów mostowych obejmuje: - sprawdzenie wyznaczenia osi obiektu i punktów wysokościowych, - zastabilizowanie ich w sposób trwały, ochronę ich przed zniszczeniem, - oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i ewentualne odtworzenie, - wyznaczenie usytuowania obiektu (punkty przecięcia osi podpór z osią trasy, kontury fundamentów podpór, 1.4. Określenia podstawowe Punkty główne trasy - punkty załamania osi trasy, punkty kierunkowe oraz początkowy i końcowy punkt trasy Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D-M Wymagania ogólne 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót.

383 Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania, oraz za zgodność Dokumentacją Projektową, SST i poleceniami Inżyniera. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST D-M Wymagania ogólne 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące materiałów. Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w SST D-M Wymagania ogólne 2.2. Rodzaje materiałów. Do utrwalenia punktów głównych trasy należy stosować pale drewniane z gwoździem lub prętem stalowym, słupki betonowe, rury metalowe o długości około 0,50 m lub stalowe płyty obetonowane Paliki drewniane umieszczone poza granicą robót ziemnych, w sąsiedztwie punktów załamania trasy, powinny mieć średnicę od 0,15 do 0,20 m i długość od 1,5 do 1,7 m. Do stabilizacji pozostałych punktów należy stosować paliki drewniane średnicy od 0,05 m do 0,08 m i długości około 0,30 m, a dla punktów utrwalanych w istniejącej nawierzchni bolce stalowe średnicy 5 mm i długości od 0,04 do 0,05 m. Świadki powinny mieć długość około 0,50 m i przekrój prostokątny. 3. SPRZĘT Ogólne wymagania dotyczące sprzętu. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt pomiarowy. Do odtworzenia sytuacyjnego trasy i punktów wysokościowych należy stosować następujący sprzęt: - teodolity lub tachimetry, - niwelatory, - dalmierze, - tyczki, - łaty, - taśmy stalowe, szpilki. Sprzęt stosowany do odtworzenia trasy drogowej i jej punktów wysokościowych powinien gwarantować uzyskanie wymaganej dokładności pomiaru. 4. TRANSPORT Ogólne wymagania dotyczące transportu. Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt Transport sprzętu i materiałów. Sprzęt i materiały do odtworzenia trasy można przewozić dowolnymi środkami transportu.

384 33 5. WYKONANIE ROBÓT Ogólne zasady wykonania robót. Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne Zasady wykonywania prac pomiarowych. Prace pomiarowe powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi Instrukcjami GUGiK (od 1 do 7).Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przejąć od Zamawiającego dane zawierające lokalizację i współrzędne punktów głównych trasy oraz reperów. W oparciu o materiały dostarczone przez Zamawiającego, Wykonawca powinien przeprowadzić obliczenia i pomiary geodezyjne niezbędne do szczegółowego wytyczenia robót. Prace pomiarowe powinny być wykonane przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Wykonawca powinien natychmiast poinformować Inżyniera o wszelkich błędach wykrytych w wytyczeniu punktów głównych trasy i (lub) reperów roboczych. Błędy te powinny być usunięte na koszt Zamawiającego. Wykonawca powinien sprawdzić czy rzędne terenu określone w Dokumentacji Projektowej są zgodne z rzeczywistymi rzędnymi terenu. Jeżeli Wykonawca stwierdzi, że rzeczywiste rzędne terenu istotnie różnią się od rzędnych określonych w dokumentacji projektowej, to powinien powiadomić o tym Inżyniera. Ukształtowanie terenu w takim rejonie nie powinno być zmieniane przed podjęciem odpowiedniej decyzji przez Inżyniera. Wszystkie roboty dodatkowe, wynikające z różnic rzędnych terenu podanych w Dokumentacji Projektowej i rzędnych rzeczywistych, akceptowane przez Inżyniera, zostaną wykonane na koszt Zamawiającego. Zaniechanie powiadomienia Inżyniera oznacza, że roboty dodatkowe w takim przypadku obciążą Wykonawcę. Wszystkie roboty, które bazują na pomiarach Wykonawcy, nie mogą być rozpoczęte przed zaakceptowaniem wyników pomiarów przez Inżyniera. Punkty wierzchołkowe, punkty główne trasy i punkty pośrednie osi trasy muszą być zaopatrzone w oznaczenia określające w sposób wyraźny i jednoznaczny charakterystykę i położenie tych punktów. Forma i wzór tych oznaczeń powinny być zaakceptowane przez Inżyniera. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronę wszystkich punktów pomiarowych i ich oznaczeń w czasie trwania robót. Jeżeli znaki pomiarowe przekazane przez Zamawiającego zostaną zniszczone przez Wykonawcę świadomie lub wskutek zaniedbania, a ich odtworzenie jest konieczne do dalszego prowadzenia robót, to zostaną one odtworzone na koszt Wykonawcy. Wszystkie pozostałe prace pomiarowe konieczne dla prawidłowej realizacji robót należą do obowiązków Wykonawcy Sprawdzenie wyznaczenia punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych. Punkty wierzchołkowe trasy i inne punkty główne powinny być zastabilizowane w sposób trwały, przy użyciu pali drewnianych lub słupków betonowych, a także dowiązane do punktów pomocniczych, położonych poza granicą robót ziemnych. Maksymalna odległość pomiędzy punktami głównymi na odcinkach prostych nie może przekraczać 500 m. Wykonawca robót geodezyjnych założy robocze punkty wysokościowe (repery robocze) wzdłuż osi trasy drogowej, a także przy każdym obiekcie inżynierskim. Maksymalna odległość między reperami roboczymi wzdłuż trasy drogowej w terenie płaskim powinna wynosić 500 metrów, natomiast w terenie falistym i górskim powinna być odpowiednio zmniejszona, zależnie od jego konfiguracji. Repery robocze należy założyć poza granicami robót związanych z wykonaniem trasy drogowej i obiektów towarzyszących. Jako repery robocze można wykorzystać punkty stałe na stabilnych, istniejących budowlach wzdłuż trasy drogowej. O ile brak takich punktów,

385 34 repery robocze należy założyć w postaci słupków betonowych lub grubych kształtowników stalowych, osadzonych w gruncie w sposób wykluczający osiadanie, zaakceptowany przez Inżyniera. Rzędne reperów roboczych należy określać z taką dokładnością, aby średni błąd niwelacji po wyrównaniu był mniejszy od 4 mm/km, stosując niwelację podwójną w nawiązaniu do reperów państwowych. Repery robocze powinny być wyposażone w dodatkowe oznaczenia, zawierające wyraźne i jednoznaczne określenie nazwy reperu i jego rzędnej Odtworzenie osi trasy. Tyczenie osi trasy należy wykonać w oparciu o Dokumentację Projektową oraz inne dane geodezyjne przekazane przez Zamawiającego, przy wykorzystaniu sieci poligonizacji państwowej albo innej osnowy geodezyjnej, określonej w dokumentacji projektowej. Oś trasy powinna być wyznaczona w punktach głównych i w punktach pośrednich w odległości zależnej od charakterystyki terenu i ukształtowania trasy, lecz nie rzadziej niż co 50 metrów. Dopuszczalne odchylenie sytuacyjne wytyczonej osi trasy w stosunku do dokumentacji projektowej nie może być większe niż 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub 5 cm dla pozostałych dróg. Rzędne niwelety punktów osi trasy należy wyznaczyć z dokładnością do 1 cm w stosunku do rzędnych niwelety określonych w dokumentacji projektowej. Do utrwalenia osi trasy w terenie należy użyć materiałów wymienionych w pkt 2.2. Usunięcie pali z osi trasy jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy Wykonawca robót zastąpi je odpowiednimi palami po obu stronach osi, umieszczonych poza granicą robót Wyznaczenie położenia obiektu mostowego. Dla obiektu mostowego należy wyznaczyć jego położenie w terenie poprzez: - wytyczenie osi obiektu, - wytyczenie punktów określających usytuowanie (kontur) obiektu, a w szczególności jego osi i osi przyczółków i filarów, Położenie obiektu w planie należy określić z dokładnością określoną w punkcie KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Ogólne zasady kontroli jakości robót. Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Kontrola jakości prac pomiarowych. Kontrolę jakości prac pomiarowych związanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokościowych należy prowadzić według ogólnych zasad określonych w instrukcjach i wytycznych GUGiK (1,2,3,4,5,6,7) zgodnie z wymaganiami podanymi w pkt OBMIAR ROBÓT Ogólne zasady obmiaru robót. Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne Jednostka obmiarowa. Jednostką obmiarową jest km (kilometr) odtworzonej trasy w terenie. Obmiar robót związanych z wyznaczeniem obiektów jest częścią obmiaru robót mostowych.

386 35 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót. Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne Sposób odbioru robót. Odbiór robót związanych z odtworzeniem trasy w terenie następuje na podstawie szkiców i dzienników pomiarów geodezyjnych lub protokółu z kontroli geodezyjnej, które Wykonawca przedkłada Inżynierowi. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej. Jednostką jest ryczałt obejmujący całość robót geodezyjnych do których należą: - sprawdzenie wyznaczenia punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych, - uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami, - wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych, - zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem i oznakowanie ułatwiające odszukanie i ewentualne odtworzenie. Zgodnie z dokumentacją Projektową omówione w niniejszej SST roboty obejmują następującą ilość jednostek obmiarowych : - wytyczenie osi konstrukcji ( wtym osi podparć) i punktów wysokościowych na odcinku obejmującym całkowitą długość obiektu po obrysie zewnętrznych krawędzi skrzydełek Płatność robót związanych z wyznaczeniem obiektu mostowego jest ujęta w koszcie robót mostowych. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE. 1. Instrukcja techniczna 0-1. Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych. 2. Instrukcja techniczna G-3. Geodezyjna obsługa inwestycji, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa Instrukcja techniczna G-1. Geodezyjna osnowa pozioma, GUGiK Instrukcja techniczna G-2. Wysokościowa osnowa geodezyjna, GUGiK Instrukcja techniczna G-4. Pomiary sytuacyjne i wysokościowe, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.2. Pomiary realizacyjne, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.1. Osnowy realizacyjne, GUGiK 1983.

387 36 M Usunięcie krzewów. M Usunięcie krzewów. 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot OST Przedmiotem specyfikacji technicznej (SST) są wymagania techniczne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z przebudową mostu drogowego nad rzeką Rokitką w ciągu projektowanej obwodnicy miasta Mroczy od km do km Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z usunięciem drzew i krzaków, wykonywanych w ramach robót przygotowawczych Określenia podstawowe Stosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne 2. MATERIAŁY Nie występują. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne Sprzęt do usuwania drzew i krzaków Do wykonywania robót związanych z usunięciem drzew i krzaków należy stosować: piły mechaniczne, specjalne maszyny przeznaczone do karczowania pni oraz ich usunięcia z pasa drogowego, spycharki, koparki lub ciągniki ze specjalnym osprzętem do prowadzenia prac związanych z wyrębem drzew. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne Transport pni i karpiny Pnie, karpinę oraz gałęzie należy przewozić transportem samochodowym. Pnie przedstawiające wartość jako materiał użytkowy (np. budowlany, meblarski itp.) powinny być transportowane w sposób nie powodujący ich uszkodzeń. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne 5.2. Zasady oczyszczania terenu z drzew i krzewów. Roboty związane z usunięciem drzew i krzaków obejmują wycięcie i wykarczowanie drzew i krzaków, wywiezienie pni, karpiny i gałęzi poza teren budowy na wskazane miejsce, zasypanie dołów oraz ewentualne spalenie na miejscu pozostałości po wykarczowaniu.

388 37 Teren pod budowę drogi w pasie robót ziemnych, w miejscach dokopów i w innych miejscach wskazanych w dokumentacji projektowej, powinien być oczyszczony z drzew i krzaków. Zgoda na prace związane z usunięciem drzew i krzaków powinna być uzyskana przez Zamawiającego. Wycinkę drzew o właściwościach materiału użytkowego należy wykonywać w tzw. sezonie rębnym, ustalonym przez Inżyniera. W miejscach dokopów i tych wykopów, z których grunt jest przeznaczony do wbudowania w nasypy, teren należy oczyścić z roślinności, wykarczować pnie i usunąć korzenie tak, aby zawartość części organicznych w gruntach przeznaczonych do wbudowania w nasypy nie przekraczała 2%. W miejscach nasypów teren należy oczyścić tak, aby części roślinności nie znajdowały się na głębokości do 60 cm poniżej niwelety robót ziemnych i linii skarp nasypu, z wyjątkiem przypadków podanych w punkcie 5.3. Roślinność istniejąca w pasie robót drogowych, nie przeznaczona do usunięcia, powinna być przez Wykonawcę zabezpieczona przed uszkodzeniem. Jeżeli roślinność, która ma być zachowana, zostanie uszkodzona lub zniszczona przez Wykonawcę, to powinna być ona odtworzona na koszt Wykonawcy, w sposób zaakceptowany przez odpowiednie władze Usunięcie drzew i krzaków Pnie drzew i krzaków znajdujące się w pasie robót ziemnych, powinny być wykarczowane, za wyjątkiem następujących przypadków: a) w obrębie nasypów - jeżeli średnica pni jest mniejsza od 8 cm i istniejąca rzędna terenu w tym miejscu znajduje się co najmniej 2 metry od powierzchni projektowanej korony drogi albo powierzchni skarpy nasypu. Pnie pozostawione pod nasypami powinny być ścięte nie wyżej niż 10 cm ponad powierzchnią terenu. Powyższe odstępstwo od ogólnej zasady, wymagającej karczowania pni, nie ma zastosowania, jeżeli przewidziano stopniowanie powierzchni terenu pod podstawę nasypu, b) w obrębie wyokrąglenia skarpy wykopu przecinającego się z terenem. W tym przypadku pnie powinny być ścięte równo z powierzchnią skarpy albo poniżej jej poziomu. Poza miejscami wykopów doły po wykarczowanych pniach należy wypełnić gruntem przydatnym do budowy nasypów i zagęścić. Doły w obrębie przewidywanych wykopów, należy tymczasowo zabezpieczyć przed gromadzeniem się w nich wody. Wykonawca ma obowiązek prowadzenia robót w taki sposób, aby drzewa przedstawiające wartość jako materiał użytkowy (np. budowlany, meblarski itp.) nie utraciły tej właściwości w czasie robót. Młode drzewa i inne rośliny przewidziane do ponownego sadzenia powinny być wykopane z dużą ostrożnością, w sposób który nie spowoduje trwałych uszkodzeń, a następnie zasadzone w odpowiednim gruncie Zniszczenie pozostałości po usuniętej roślinności Sposób zniszczenia pozostałości po usuniętej roślinności powinien być zgodny z ustaleniami SST lub wskazaniami Inżyniera. Jeżeli dopuszczono przerobienie gałęzi na korę drzewną za pomocą specjalistycznego sprzętu, to sposób wykonania powinien odpowiadać zaleceniom producenta sprzętu. Nieużyteczne pozostałości po przeróbce powinny być usunięte przez Wykonawcę z terenu budowy. Jeżeli dopuszczono spalanie roślinności usuniętej w czasie robót przygotowawczych Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby odbyło się ono z zachowaniem wszystkich wymogów bezpieczeństwa i odpowiednich przepisów. Zaleca się stosowanie technologii, umożliwiających intensywne spalanie, z powstawaniem małej ilości dymu, to jest spalanie w wysokich stosach albo spalanie w dołach z wymuszonym dopływem powietrza. Po zakończeniu spalania ogień powinien być całkowicie wygaszony, bez pozostawienia tlących się części.

389 38 Jeżeli warunki atmosferyczne lub inne względy zmusiły Wykonawcę do odstąpienia od spalania lub jego przerwania, a nagromadzony materiał do spalenia stanowi przeszkodę w prowadzeniu innych prac, Wykonawca powinien usunąć go w miejsce tymczasowego składowania lub w inne miejsce zaakceptowane przez Inżyniera, w którym będzie możliwe dalsze spalanie. Pozostałości po spaleniu powinny być usunięte przez Wykonawcę z terenu budowy. Jeśli pozostałości po spaleniu, za zgodą Inżyniera, są zakopywane na terenie budowy, to powinny być one układane w warstwach. Każda warstwa powinna być przykryta warstwą gruntu. Ostatnia warstwa powinna być przykryta warstwą gruntu o grubości co najmniej 30 cm i powinna być odpowiednio wyrównana i zagęszczona. Pozostałości po spaleniu nie mogą być zakopywane pod rowami odwadniającymi ani pod jakimikolwiek obszarami, na których odbywa się przepływ wód powierzchniowych. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Wymagania ogólne Kontrola robót przy usuwaniu drzew i krzaków Sprawdzenie jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności usunięcia roślinności, wykarczowania korzeni i zasypania dołów. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową robót związanych z usunięciem drzew i krzaków jest: dla drzew - sztuka, dla krzaków- hektar. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlega sprawdzenie dołów po wykarczowanych pniach, przed ich zasypaniem. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M Wymagania ogólne Cena jednostki obmiarowej Płatność należy przyjmować na podstawie jednostek obmiarowych według pkt 7. Cena wykonania robót obejmuje: wycięcie i wykarczowanie drzew i krzaków, wywiezienie pni, karpiny i gałęzi poza teren budowy lub przerobienie gałęzi na korę drzewną, względnie spalenie na miejscu pozostałości po wykarczowaniu, zasypanie dołów, uporządkowanie miejsca prowadzonych robót. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Nie występują.

390 39 M Prace rozbiórkowe. M Rozbiórki elementów obiektów inżynierskich. 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot SST. Przedmiotem specyfikacji technicznej (SST) są wymagania techniczne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z przebudową mostu drogowego nad rzeką Rokitką w ciągu projektowanej obwodnicy miasta Mroczy od km do km Zakres stosowania SST. Szczegółowa specyfikacja techniczna stanowi podstawowy dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych SST. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji stanowią wymagania dotyczące robót związanych z rozbiórką elementów konstrukcji i jej wyposażenia w ramach robót przygotowawczych do przeprowadzenia przebudowy obiektu. Dotyczą następującego zakresu robót: oznakowanie i zabezpieczenie placu budowy, rozbiórka istniejącego przęsła mostu wraz z nawierzchnią, nadbudową, izolacją i balustradami, rozbiórka płyt przejściowych, rozbiórka istniejących umocnień stożków, rozbiórka skrzydeł przyczółków, rozbiórka przyczółków, rozbiórka istniejącego umocnienia brzegów rzeki. 1.4.Określenia podstawowe. Określenia podane w niniejszej Specyfikacji Technicznej są zgodne z podawanymi w obowiązujących polskich normach i w SST D-M "Wymagania ogólne". 1.5.Ogólne wymagania dotyczące robót. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST D-M "Wymagania ogólne". Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania, oraz za ich zgodność z Dokumentacją Projektową, SST i poleceniami Inżyniera. 2. MATERIAŁY. Materiały nie przewidziane do wykorzystania po modernizacji należy wywieźć na miejsce przeznaczone na wysyp wskazane przez Inżyniera. 3. SPRZĘT. Do wykonania robót rozbiórkowych należy stosować: - elektronarzędzia z osprzętem do robót wyburzeniowych - sprężarkę powietrza

391 - młoty pneumatyczny - palniki acetylenowe do cięcia stali, - dźwig samojezdny, - samochód ciężarowy TRANSPORT. Materiał z rozbiórki należy przewozić transportem samochodowym na miejsce wskazane przez Inżyniera. 5. WYKONANIE ROBÓT. Roboty należy prowadzić wg opracowanego wcześniej projektu rozbiórek, pod stałym nadzorem technicznym zgodnie z obowiązującymi przepisami. Roboty należy tak prowadzić, by nie dopuścić do zasypywania gruzem rzeki i terenu pod mostem. Rozbiórki w bezpośrednim sąsiedztwie istniejących kabli należy prowadzić w obecności i po wcześniejszym uzyskaniu zgody gestorów tych instalacji. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT. Kontrola jakości przeprowadzonych robót polega na sprawdzeniu: - kompletności wykonanych robót, stanu otoczenia mostu po przeprowadzonej rozbiórce. Pozostałe wymagania patrz SST D OBMIAR ROBÓT. Jednostką obmiarową robót rozbiórkowych objętych niniejszą specyfikacją jest 1 m 3, 1 m 2 lub 1 t w zależności od rodzaju materiału do rozbiórki określony na podstawie rzeczywistej wielkości lub ilości elementów rozbieranych przed rozbiórką. 8. ODBIÓR ROBÓT. Odbioru robót związanych z rozbiórką elementów istniejącego mostu dokonuje Inżynier po zgłoszeniu ich do odbioru przez Wykonawcę. Odbiór powinien być przeprowadzony w czasie umożliwiającym wykonanie ewentualnych poprawek bez hamowania postępu robót. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI. Płatność należy przyjmować na podstawie jednostek obmiarowych po odbiorze robót. Cena wykonania robót obejmuje roboty wyszczególnione w p PRZEPISY ZWIĄZANE. Aktualnie obowiązujące przepisy branżowe dotyczące przedmiotowych robót ze szczególnym uwzględnieniem przepisów BHP

392 41 M FUNDAMENTY. M Wzmocnienie podłoża. M Wykonanie wzmocnienia podłoża fundamentów bezpośrednich poprzez wymianę gruntu na beton klasy C12/15 (B15) (podłoża pod fundamentami). 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot SST. Przedmiotem specyfikacji technicznej (SST) są wymagania techniczne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z przebudową mostu drogowego nad rzeką Rokitką w ciągu projektowanej obwodnicy miasta Mroczy od km do km Zakres stosowania SST Specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji mają zastosowanie przy wykonywaniu i odbiorze betonu podkładowego pod ławami fundamentowymi podpór kładki dla pieszych i pochylni z betonu C12/15 (B15), zawierające wytworzenie mieszanki betonowej oraz jej ułożeni i zagęszczenie Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej SST są zgodne z obowiązującymi polskimi normami Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny, za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, SST, normami i poleceniami Inżyniera Projektu. 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST D-M Wymagania ogólne, pkt Składniki mieszanki betonowej Cement Do betonu klasy B25 i poniżej B 25 należy stosować cement klasy CEM I 32,5 N, spełniający wymagania normy PN-EN 197-1:2002. Skład i akceptacja dostaw cementu na podstawie ST M Wyniki badań powinny spełniać wymagania: Kruszywo Jako kruszywo grube do betonu klasy poniżej B25 można stosować żwir o maksymalnym wymiarze ziarna do 31,5 mm, spełniający następujące wymagania: a) w zakresie cech fizycznych i chemicznych określone w PN-86/B dla kruszywa marki 30,

393 42 b) mrozoodporność według zmodyfikowanej metody bezpośredniej nie większa niż 10%, c) zalecana zawartość określona ułamkiem masowym: - podziarna nie większa niż 5% - nadziarna nie większa niż 10% d) w kruszywie grubym nie dopuszcza się grudek gliny Uziarnienie kruszywa powinno mieścić się w granicach dla łącznego uziarnienia przedstawionego na wykresie: Graniczne krzywe uziarnienia kruszywa 0 31,6 m (dla betonu klasy B25 i niższej) Kruszywo drobne powinno spełniać wymagania podane w ST M Akceptowanie poszczególnych partii kruszywa wg ST M Woda zarobowa do betonu Woda zarobowa do betonu powinna spełniać wymagania podane w ST M Domieszki i dodatki do betonu Domieszki i dodatki do betonu należy stosować zgodnie z ST M Skład mieszanki betonowej Warunki ustalania składu mieszanki betonowej zostały podane w ST M Ponadto powinny być spełnione następujące warunki: a) Maksymalna ilość cementu dla betonu klasy B 25 wynosi 400 kg/m 3 b) Zawartość powietrza w mieszance betonowej (przy uziarnieniu kruszywa 0-31,5 mm) badana metodą ciśnieniową wg PN-88/B-06250, w przypadku stosowania domieszek napowietrzających nie powinna przekraczać 3 5 %, gdy beton narażony jest na czynniki atmosferyczne i 4 6 %, gdy beton narażony jest na stały dostęp wody przed zamarznięciem. W przypadku nie stosowania domieszek napowietrzających nie powinna przekraczać 2 %. Da betonu podłoża dopuszcza się nie stosowanie domieszek napowietrzających, dla betonu podwaliny należy stosować ww. domieszki Wymagane właściwości betonu Wymagane właściwości betonu zostały podane w ST M SPRZĘT Jak w SST M TRANSPORT Jak w SST M WYKONANIE ROBÓT Jak w SST M Tolerancja wykonania Dopuszczalne odchyłki wymiarowe od projektu wynoszą : - rzędne - 1 cm - wymiary w planie - 5 cm