Plan wynikowy Planeta Nowa 2

Transkrypt

1 1 ział programu fryka Materiał nauczania położenie i ukształtowanie powierzchni fryki budowa geologiczna fryki (w tym Wielkie Rowy frykańskie) strefowość klimatyczno-roślinno- -glebowa fryki wody powierzchniowe fryki zróżnicowanie ludności eksplozja demograficzna rozmieszczenie ludności fryki i urbanizacja problemy mieszkańców fryki (niedożywienie, IS, brak stałego dostępu do wody pitnej, konflikty zbrojne) cechy gospodarki fryki rolnictwo strefa Sahelu zależność pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi potrzeba racjonalnego gospodarowania w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej L.g. 3 Wymagania podstawowe uczeń poprawnie: Kat. Wymagania ponadpodstawowe uczeń poprawnie: wskazuje frykę na mapie świata określa położenie matematyczno-geograficzne fryki określa położenie geograficzne fryki na kuli oblicza rozciągłość południkową i ziemskiej równoleżnikową fryki porównuje linię brzegową fryki z linią brzegową określa cechy ukształtowania powierzchni fryki innych kontynentów na mapie wskazuje na mapie ogólnogeograficznej wybrane wykazuje związki między budową geologiczną a elementy linii brzegowej, krainy geograficzne, rzeki i jeziora fryki oraz podaje ich nazwy ukształtowaniem pionowym fryki wyjaśnia znaczenie terminów: rzeka okresowa, wyjaśnia mechanizm powstawania systemu rzeka epizodyczna, obszar bezodpływowy rowów tektonicznych w fryce wymienia nazwy stref klimatyczno-roślinno- omawia wpływ wybranych czynników glebowych fryki wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat fryki przyporządkowuje strefom klimatycznym odpowiednie formacje roślinne i typy gleb w fryce wyjaśnia znaczenie terminu gęstość geograficznych na klimat fryki charakteryzuje klimat oraz formacje roślinne fryki na podstawie mapy klimatycznej, klimatogramów oraz ilustracji wyjaśnia zależności między rozmieszczeniem stref klimatycznych, roślinnych i glebowych w fryce wykazuje symetryczność stref klimatycznoroślinno-glebowych zaludnienia fryki podaje liczbę ludności fryki dowodzi związku między warunkami klimatycznymi, ukształtowaniem pionowym a gęstością i układem sieci rzecznej w fryce wymienia nazwy odmian ludzkich zamieszkujących frykę wyjaśnia przyczyny i skutki wysokiego przyrostu naturalnego w fryce wyjaśnia znaczenie terminów: przyrost naturalny, oblicza współczynnik przyrostu naturalnego w eksplozja demograficzna, urbanizacja fryce omawia przyczyny eksplozji demograficznej w uzasadnia twierdzenie, że fryka jest fryce kontynentem ludzi młodych omawia zróżnicowanie ludności fryki ocenia wpływ warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności w fryce wymienia nazwy obszarów najgęściej i najsłabiej omawia wskaźnik HI w wybranych krajach na zaludnionych w fryce podstawie mapy tematycznej wyjaśnia przyczyny niskiego poziomu urbanizacji omawia problemy związane z epidemią IS na w fryce kontynencie afrykańskim wymienia nazwy oraz wskazuje na mapie wymienia przyczyny i skutki głodu oraz konfliktów największe miasta w fryce zbrojnych toczących się na terenie fryki Kat.

2 2 meryka Północna i Południowa wody wskaźnik rozwoju społecznego (HI) w fryce przemysł terminy: przyrost naturalny eksplozja demograficzna, urbanizacja, zróżnicowanie poziomu rozwoju społecznogospodarczego wybranych państw afrykańskich (Egipt, RP) położenie i ukształtowanie powierzchni meryki budowa geologiczna (w tym uskok San ndreas) typy klimatów i roślinność meryki wody powierzchniowe meryki rozmieszczenie ludności meryki zróżnicowanie etniczne i kulturowe ludności meryki urbanizacja (miastagiganty) 5 omawia problemy mieszkańców fryki określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób a poziomem życia w krajach fryki położonych na południe od Sahary wyjaśnia znaczenie terminu produkt krajowy ocenia warunki środowiska przyrodniczego fryki brutto pod kątem rozwoju rolnictwa opisuje poziom rozwoju gospodarczego fryki analizuje gospodarowanie w strefie Sahelu wymienia czynniki warunkujące rozwój rolnictwa wyjaśnia przyczyny i skutki pustynnienia w fryce wyjaśnia, dlaczego fryka nazywana jest uzasadnia konieczność sztucznego nawadniania kontynentem rolniczym pól uprawnych w Egipcie opisuje pasterstwo koczownicze w fryce analizuje przyczyny i skutki nadmiernej wymienia nazwy najważniejszych roślin żywieniowych i eksportowych uprawianych w fryce wyjaśnia przyczyny niskiego poziomu rozwoju przemysłu w fryce działalności rolniczej w fryce dowodzi wpływu kolonializmu na aktualne problemy gospodarcze fryki wykazuje zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno- -gospodarczego państw afrykańskich opisuje poziom rozwoju usług w fryce porównuje cechy społeczno-gospodarcze wybranych państw afrykańskich na przykładzie Egiptu i RP wymienia główne cechy środowiska Egiptu i Republiki Południowej fryki opisuje potencjał gospodarczy Egiptu i RP wskazuje merykę na mapie świata określa położenie matematyczno-geograficzne meryki określa położenie geograficzne meryki na kuli oblicza rozciągłość południkową i ziemskiej równoleżnikową meryki wyjaśnia znaczenie terminów: meryka porównuje rozwinięcie linii brzegowej i Łacińska, meryka Środkowa ukształtowanie powierzchni meryki z innymi kontynentami opisuje linię brzegową meryki wykazuje związki między budową geologiczną a ukształtowaniem pionowym meryki wskazuje na mapie i wymienia nazwy wyjaśnia przyczyny wulkanizmu i trzęsień ziemi w najważniejszych krain geograficznych, rzek i meryce jezior w meryce Północnej i Południowej wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów aktywnych sejsmicznie i wulkanicznie w meryce wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat meryki omawia aktywność sejsmiczną uskoku San ndreas wykazuje wpływ wybranych czynników geograficznych na klimat meryki

3 przyczyny zróżnicowania poziomu gospodarczego państw obu meryk bogata północ i biedne południe warunki naturalne Stanów Zjednoczonych ludność i urbanizacja Stanów Zjednoczonych regiony gospodarcze Stanów Zjednoczonych; zależność pomiędzy ich gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego rola Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej warunki naturalne razylii ludność i urbanizacja; cechy rozwoju i problemy wielkich miast razylii gospodarcze wykorzystanie mazonii konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania mazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem przyporządkowuje strefom klimatycznym odpowiednie zbiorowiska roślinne w meryce omawia skutki południkowego układu form rzeźby terenu w meryce Północnej i Południowej wymienia nazwy przedstawicieli odmian ludzkich opisuje cechy klimatu meryki Północnej i oraz odmian ludzkich mieszanych Południowej na podstawie klimatogramów oraz zamieszkujących merykę mapy klimatycznej wyjaśnia przyczyny zróżnicowania ludności wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie meryki zbiorowisk roślinnych w meryce opisuje wielkie migracje w dziejach meryki wykazuje związki między warunkami klimatycznymi, ukształtowaniem pionowym a gęstością i układem sieci rzecznej w meryce porównuje liczbę ludności w wybranych krajach wyjaśnia wpływ migracji na zróżnicowanie meryki na podstawie dostępnych źródeł etniczne ludności meryki wskazuje na mapie obszary gęsto i słabo oblicza współczynnik przyrostu rzeczywistego w zaludnione w meryce oraz nazywa je wybranych krajach meryki opisuje, korzystając z mapy, rozmieszczenie analizuje przyczyny wzrostu liczby ludności ludności meryki Północnej i Południowej wymienia nazwy i wskazuje na mapie największe miasta meryki podaje przyczyny migracji do wielkich miast w meryce wymienia przyczyny dużego zróżnicowania etnicznego i kulturowego ludności meryki wymienia cechy wysoko rozwiniętych gospodarczo krajów meryki wskazuje na mapie i wymienia nazwy najlepiej i najsłabiej rozwiniętych gospodarczo państw w meryce wskazuje na mapie obszary o największej koncentracji przemysłu w meryce i nazywa je wskazuje na mapie świata Stany Zjednoczone, podaje nazwę stolicy tego kraju oraz nazwy państw z nim sąsiadujących meryki oraz prognozuje dalsze jej zmiany wykazuje zależności między warunkami naturalnymi a rozmieszczeniem ludności w meryce wyjaśnia przyczyny wysokiego stopnia urbanizacji w meryce Północnej i Południowej analizuje zmiany wskaźnika urbanizacji w meryce opisuje warunki życia i pracy ludzi zamieszkujących wielkie miasta meryki analizuje skutki gwałtownego wzrostu liczby ludności w wielkich miastach meryki wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego ludności meryki opisuje cechy gospodarki bogatej północy i biednego południa meryki określa położenie geograficzne US wyjaśnia różnice między gospodarką krajów wysoko i słabo rozwiniętych gospodarczo w meryce wskazuje na mapie i wymienia nazwy wybranych krain geograficznych, najważniejszych rzek i jezior US analizuje przyczyny zróżnicowania gospodarczego bogatej północy i biednego południa meryki omawia cechy ukształtowania powierzchni US opisuje związki między warunkami przyrodniczymi a rozmieszczeniem przemysłu w 3

4 4 meryce wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego US ocenia warunki środowiska przyrodniczego meryki pod kątem rozwoju rolnictwa opisuje zróżnicowanie ludności US uzasadnia, że merykanie są narodem imigrantów wyjaśnia zależność między warunkami udowadnia, że US są potęgą gospodarczą przyrodniczymi a rozmieszczeniem ludności w świata US wyjaśnia znaczenie terminów: megalopolis, technopolia analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii w Stanach Zjednoczonych wymienia najważniejsze cechy gospodarki US opisuje znaczenie oliny Krzemowej w rozwoju gospodarczym US wymienia nazwy głównych roślin uprawianych na wykazuje związki między gospodarką a terenie US warunkami środowiska w najważniejszych wyjaśnia uwarunkowania wysokiego rozwoju gospodarczego US regionach gospodarczych US wykazuje zależność między wysokim poziomem gospodarki a poziomem rozwoju transportu w US wskazuje na mapie oraz wymienia nazwy charakteryzuje regiony rolnicze w US obszarów o dużej koncentracji przemysłu w US wskazuje na mapie świata razylię i podaje analizuje strukturę użytkowania ziemi w Stanach nazwę stolicy tego kraju Zjednoczonych określa położenie geograficzne razylii określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej wskazuje na mapie i wymienia nazwy wybranych krain geograficznych i najważniejszych rzek razylii wykazuje wpływ czynników geograficznych na klimat razylii opisuje klimat razylii analizuje naturalne i antropogeniczne zagrożenia dla amazońskiej selwy charakteryzuje rozmieszczenie ludności w opisuje warunki życia w wielkich miastach razylii razylii określa poziom urbanizacji w razylii określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w razylii wskazuje na mapie i wymienia nazwy analizuje udział i miejsce razylii w światowych największych miast razylii zbiorach wybranych roślin uprawnych, korzystając z dostępnych źródeł wyjaśnia znaczenie terminu fawele porównuje poziom rozwoju gospodarczego razylii z poziomem rozwoju innych państw meryki wymienia najważniejsze cechy gospodarki razylii

5 5 Obszary okołobieguno we ustralia cechy położenia i środowiska geograficznego rktyki cechy położenia i środowiska geograficznego ntarktyki sytuacja prawna kontynentu ntarktydy działalność człowieka w rktyce i ntarktyce cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych warunki naturalne ustralii ludność i urbanizacja ustralii gospodarka ustralii wykorzystanie wód artezyjskich Oceania 1 1 omawia uwarunkowania rozwoju przemysłu i rolnictwa razylii wskazuje na mapie obszary silnie uprzemysłowione w razylii i nazywa je wskazuje na mapie obszary rolnicze w razylii i nazywa je wymienia nazwy głównych roślin żywieniowych uprawianych w razylii opisuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania mazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem wskazuje na mapie świata rktykę i ntarktykę opisuje czynniki warunkujące klimat obszarów okołobiegunowych przedstawia cechy położenia rktyki i ntarktyki charakteryzuje klimat obszarów na podstawie mapy okołobiegunowych opisuje cechy środowiska obszarów analizuje uwarunkowania powstania pokrywy okołobiegunowych lodowej w ntarktyce wyjaśnia przyczyny zmian w środowisku ocenia celowość badań prowadzonych przez obszarów okołobiegunowych naukowców na obszarach okołobiegunowych wyjaśnia znaczenie terminów: góra lodowa, omawia status prawny ntarktydy pak lodowy, nunatak, lodowiec szelfowy charakteryzuje klimat ntarktydy na podstawie analizuje przyczyny i skutki powstania dziury klimatogramów ozonowej nad ntarktydą wskazuje na mapie świata ustralię i Oceanię oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową ustralii określa położenie geograficzne ustralii i wykazuje zależność miedzy symetrycznym Oceanii na kuli ziemskiej położeniem ustralii po obu stronach zwrotnika Koziorożca a uwarunkowaniami klimatycznymi wymienia regiony geograficzne Oceanii analizuje zależności między warunkami klimatycznymi a występowaniem wód powierzchniowych w ustralii opisuje, korzystając z mapy, linię brzegową analizuje uwarunkowania rozmieszczenia i ukształtowanie pionowe ustralii ludności ustralii i Oceanii wymienia nazwy osobliwości przyrodniczych opisuje przyczyny małej gęstości zaludnienia ustralii oraz niskiego poziomu urbanizacji Oceanii wyjaśnia znaczenie terminu endemity wykazuje wpływ migracji na zróżnicowanie australijskiego społeczeństwa

6 6 zja położenie geograficzne zji ukształtowanie powierzchni zji budowa geologiczna zji klimat i roślinność zji wody powierzchniowe zji zmiany liczby ludności zji warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje rozmieszczenie ludności zji urbanizacja i wielkie miasta zróżnicowanie 7 wskazuje na mapie i wymienia nazwy wybranych krain geograficznych, najważniejszych rzek i jezior ustralii charakteryzuje cechy środowiska przyrodniczego ustralii i Oceanii ze szczególnym uwzględnieniem cech klimatu oraz specyfiki świata roślin i zwierząt wskazuje na mapie obszary o największej gęstości zaludnienia oraz obszary niezamieszkane w ustralii ocenia warunki środowiska przyrodniczego ustralii i Oceanii pod kątem warunków życia ludności oraz rozwoju gospodarki wyjaśnia zależności między warunkami środowiska przyrodniczego a sposobami gospodarowania w australijskim rolnictwie opisuje budowę niecki artezyjskiej i uwarunkowania występowania źródeł artezyjskich charakteryzuje zróżnicowanie ludności ustralii ocenia znaczenie wód artezyjskich dla gospodarki ustralii wymienia główne cechy gospodarki ustralii przedstawia na podstawie map tematycznych główne cechy gospodarki ustralii na tle jej warunków naturalnych analizuje strukturę użytkowania gruntów w ustralii wskazuje regiony geograficzne Oceanii na mapie ogólnogeograficznej oraz opisuje rolę turystyki w tych regionach porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze ustralii oraz Oceanii ze środowiskiem innych kontynentów wyjaśnia znaczenie terminu Eurazja oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową zji wskazuje na mapie świata zję opisuje na podstawie mapy granicę między Europą a zją określa położenie geograficzne zji na kuli charakteryzuje ukształtowanie powierzchni zji ziemskiej wskazuje na mapie elementy linii brzegowej zji wykazuje zależność między budową geologiczną i wymienia ich nazwy a ukształtowaniem powierzchni zji wymienia cechy ukształtowania powierzchni zji analizuje genezę powstawania Himalajów wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat zji porównuje rozwinięcie linii brzegowej i ukształtowanie powierzchni zji z innymi wskazuje na mapie i wymienia nazwy najważniejszych krain geograficznych, rzek i jezior zji kontynentami opisuje cyrkulację monsunową charakteryzuje wybrane strefy roślinne zji wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych w zji opisuje cechy klimatu zji na podstawie wyjaśnia, na czym polega kontrastowość klimatogramów i mapy klimatycznej klimatyczna zji opisuje na podstawie mapy zji rozmieszczenie opisuje czynniki warunkujące układ promienisty wód powierzchniowych wielkich systemów rzecznych w zji

7 7 poziomu rozwoju gospodarczego krajów azjatyckich warunki rozwoju rolnictwa w zji związek pomiędzy kulturą ryżu a cechami klimatu monsunowego zróżnicowanie uprzemysłowienia w zji terminy: azjatyckie tygrysy, OPE warunki naturalne hin ludność i urbanizacja w hinach kierunki rozwoju gospodarczego hin znaczenie hin w gospodarce światowej warunki naturalne Indii ludność i urbanizacja Indii kontrasty społeczno- -gospodarcze Indii przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii w Indiach warunki naturalne Japonii ludność i urbanizacja Japonii znaczenie czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii termin region liskiego Wschodu cechy kulturowe krajów azjatyckich miast-gigantów wymienia nazwy krajów zji o wysokim i niskim wskaźniku urbanizacji podaje liczbę ludności zamieszkującą zję wykazuje na podstawie map tematycznych, że kontynent zji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów opisuje zróżnicowanie ludności zji analizuje zmiany liczby ludności zji omawia czynniki warunkujące rozmieszczenie analizuje przyrost naturalny w wybranych ludności w zji państwach zji omawia uwarunkowania eksplozji charakteryzuje przyczyny i skutki wybranych demograficznej w zji problemów demograficznych zji wskazuje na mapie i wymienia nazwy wyjaśnia uwarunkowania powstania miast- gigantów w zji przedstawia na podstawie map tematycznych warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze cywilizacje w zji wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów opisuje dziedzictwo kulturowe starych cywilizacji o dużej i małej gęstości zaludnienia w zji zji wyjaśnia znaczenie terminu azjatyckie tygrysy i analizuje strukturę i wartość PK na jednego podaje przykłady zaliczanych do nich państw mieszkańca w wybranych państwach zji wymienia cechy gospodarki azjatyckich tygrysów ocenia warunki rozwoju rolnictwa w zji wymienia nazwy głównych roślin żywieniowych omawia przyczyny zróżnicowania poziomu uprawianych w zji rozwoju rolnictwa w zji wskazuje na mapie główne rejony rolnicze w zji i nazywa je wykazuje związek między rytmem upraw a kulturą ryżu i cechami klimatu monsunowego w zji Południowo-Wschodniej omawia przyczyny zróżnicowania wyjaśnia przyczyny nierównomiernego rozwoju uprzemysłowienia państw w zji gospodarczego wybranych państw zji wymienia nazwy surowców mineralnych analizuje poziom rozwoju gospodarczego państw wydobywanych w zji eksportujących ropę naftową wymienia nazwy państw wysoko i słabo wykazuje kontrasty w rozwoju gospodarczym zji rozwiniętych gospodarczo w zji wskazuje na mapie hiny, podaje nazwę stolicy uzasadnia wpływ warunków przyrodniczych na tego kraju oraz nazwy państw z nim działalność gospodarczą człowieka na sąsiadujących wybranych przykładach w zji określa położenie geograficzne hin opisuje znaczenie OPE dla gospodarki światowej wskazuje na mapie i wymienia nazwy krain omawia kontrasty przyrodnicze hin geograficznych oraz najważniejszych rzek w hinach wymienia najważniejsze cechy środowiska wyjaśnia na podstawie map tematycznych przyrodniczego hin rozmieszczenie ludności hin omawia cechy ukształtowania powierzchni hin wyjaśnia, na czym polega chiński program kontroli urodzeń charakteryzuje klimat hin wymienia kierunki rozwoju gospodarczego hin

8 8 liskiego Wschodu zasoby ropy naftowej na liskim Wschodzie kierunki i poziom rozwoju gospodarczego krajów liskiego Wschodu konflikty zbrojne na liskim Wschodzie opisuje przyczyny katastrofalnych powodzi w wykazuje zależności między warunkami hinach oraz podaje sposoby zapobiegania im przyrodniczymi a rozwojem gospodarczym hin wyjaśnia zależność między warunkami analizuje przyczyny szybkiego rozwoju przyrodniczymi a rozmieszczeniem ludności hin gospodarczego hin w ostatnich latach podaje liczbę ludności hin wykazuje zmiany znaczenia hin w gospodarce światowej analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa na rozwoju ludności hin Nizinie hińskiej określa poziom urbanizacji w hinach wykazuje wpływ hin na światową gospodarkę wymienia nazwy głównych roślin uprawnych opisuje system kastowy społeczeństwa Indii hin wymienia najważniejsze cechy gospodarki hin analizuje przyrost naturalny Indii wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów przewiduje skutki społeczno-gospodarcze o dużej koncentracji przemysłu w hinach wynikające z eksplozji demograficznej w Indiach wskazuje na mapie Indie, podaje nazwę stolicy analizuje poziom rozwoju gospodarczego Indii tego kraju oraz nazwy państw z nim sąsiadujących określa położenie geograficzne Indii charakteryzuje indyjskie rolnictwo wymienia najważniejsze cechy środowiska wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju przyrodniczego Indii przemysłu nowoczesnych technologii w Indiach wskazuje na mapie wybrane krainy geograficzne wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju oraz rzek Indii i nazywa je nowoczesnych usług w Indiach omawia cechy ukształtowania powierzchni Indii ocenia warunki naturalne Japonii charakteryzuje klimat Indii opisuje skutki położenia Japonii w strefie aktywności wulkanicznej i sejsmicznej podaje liczbę ludności Indii omawia rozmieszczenie ludności Japonii opisuje kontrasty społeczne Indii opisuje uwarunkowania rozwoju gospodarczego Japonii wymienia nazwy głównych roślin uprawnych Indii udowadnia, że Japonia jest potęgą gospodarczą wymienia najważniejsze cechy gospodarki Indii analizuje wysokość plonów podstawowych zbóż w Japonii na tle innych krajów zji wskazuje na mapie obszary uprzemysłowione i wykazuje znaczenie transportu w gospodarce rolnicze Indii oraz nazywa je Japonii wyjaśnia, dlaczego w Indiach występuje duże wykazuje wpływ czynników społecznokulturowych pogłowie bydła w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii na tle niekorzystnych warunków środowiska wskazuje na mapie świata Japonię i podaje opisuje warunki naturalne liskiego Wschodu nazwę stolicy tego kraju określa położenie geograficzne Japonii opisuje wpływ religii na życie muzułmanów

9 9 wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Japonii porównuje poziom życia mieszkańców liskiego Wschodu omawia cechy ukształtowania powierzchni analizuje zasoby ropy naftowej na świecie i Japonii formułuje wnioski charakteryzuje klimat Japonii analizuje wielkość wydobycia ropy naftowej w krajach liskiego Wschodu podaje liczbę ludności Japonii charakteryzuje liski Wschód pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej i poziomu rozwoju gospodarczego określa poziom urbanizacji w Japonii uzasadnia tezę, że konflikty na liskim wskazuje na mapie i wymienia nazwy wielkich Wschodzie mają wpływ na globalną gospodarkę miast Japonii wyjaśnia uwarunkowania rozwoju przemysłu przetwórczego w Japonii opisuje cechy rolnictwa Japonii wymienia nazwy głównych roślin uprawnych Japonii wymienia najważniejsze cechy japońskiej gospodarki wyjaśnia znaczenie terminu liski Wschód wskazuje na mapie ogólnogeograficznej region liskiego Wschodu opisuje położenie geograficzne liskiego Wschodu wymienia cechy środowiska i gospodarki liskiego Wschodu opisuje cechy kultury islamskiej określa poziom urbanizacji w państwach liskiego Wschodu omawia zasoby ropy naftowej na liskim Wschodzie i na świecie opisuje rozmieszczenie zasobów ropy naftowej na liskim Wschodzie wymienia nazwy krajów liskiego Wschodu o największych zasobach ropy naftowej wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów liskiego Wschodu objętych konfliktami zbrojnymi Europa położenie geograficzne 8 wskazuje na mapie świata Europę oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową określa położenie geograficzne na kuli określa cechy środowiska przyrodniczego

10 budowa geologiczna ukształtowanie powierzchni warunki klimatyczne, roślinność wody powierzchniowe podział polityczny wskaźnik urbanizacji w wybranych krajach zróżnicowanie religijne, językowe i narodowościowe ludności ; przyczyny i konsekwencje tego zróżnicowania rozmieszczenie ludności w Europie zmiany liczby ludności zróżnicowanie rozwoju przemysłu w Europie rolnictwo europejskie cechy środowiska przyrodniczego Północnej rozmieszczenie ludności w Europie Północnej kierunki rozwoju gospodarczego krajów skandynawskich wpływ gór na cechy środowiska i gospodarkę krajów alpejskich rozmieszczenie ludności w krajach ziemskiej wskazuje na mapie elementy linii brzegowej i wymienia ich nazwy charakteryzuje linię brzegową na podstawie mapy wskazuje na mapie wybrane niziny, wyżyny oraz góry i nazywa je wymienia cechy ukształtowania powierzchni na podstawie mapy wykazuje na podstawie mapy, że Europa jest kontynentem nizinnym opisuje cechy klimatu na podstawie mapy i klimatogramów 10 na podstawie mapy ogólnogeograficznej oraz map tematycznych wykazuje związki między budową geologiczną a ukształtowaniem pionowym wyjaśnia wpływ zlodowaceń na rzeźbę powierzchni opisuje czynniki geograficzne warunkujące klimat wyjaśnia zależności między typem klimatu a występowaniem formacji roślinnych w Europie wyjaśnia genezę wybranych europejskich jezior analizuje czynniki warunkujące rozmieszczenie wielkich systemów rzecznych i zbiorników wodnych w Europie charakteryzuje wybrane strefy roślinne analizuje zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji w krajach wskazuje na mapie wybrane europejskie rzeki opisuje przyczyny i konsekwencje zróżnicowania oraz jeziora i nazywa je ludności opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie wód oblicza średnią gęstość zaludnienia powierzchniowych w Europie wykazuje się znajomością podziału politycznego wyjaśnia przyczyny warunkujące rozmieszczenie ludności w Europie omawia przyczyny wysokiego wskaźnika wyjaśnia przyczyny oraz skutki ujemnego urbanizacji w Europie przyrostu naturalnego w Europie wskazuje na mapie obszary o największej oraz przewiduje zmiany demograficzne w Europie najmniejszej gęstości zaludnienia i nazywa je opisuje rozmieszczenie ludności w Europie na uzasadnia twierdzenie, że Europa się starzeje podstawie mapy opisuje na podstawie map tematycznych zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe i etniczne współczesnej analizuje problemy demograficzne i formułuje wnioski podaje liczbę ludności analizuje strukturę PK w wybranych krajach podaje przykłady krajów o dodatnim i ujemnym opisuje czynniki rozwoju przemysłu ze przyroście naturalnym w Europie szczególnym uwzględnieniem przemysłu hightech w Europie opisuje potencjał ekonomiczny omawia na wybranych przykładach czynniki lokalizacji przemysłu high-tech w Europie wymienia nazwy państw wysoko rozwiniętych wyjaśnia proces restrukturyzacji przemysłu w gospodarczo i krajów o średnim poziomie Europie Zachodniej

11 11 alpejskich cechy rolnictwa i przemysłu krajów alpejskich znaczenie turystyki dla gospodarki krajów alpejskich cechy środowiska przyrodniczego Południowej związki między rozwojem turystyki a warunkami przyrodniczymi i dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej środowisko przyrodnicze Francji ludność i urbanizacja Francji rolnictwo Francji środowisko przyrodnicze Wielkiej rytanii ludność i urbanizacja Wielkiej rytanii położenie, wielkość, układ przestrzenny i znaczenie Londynu jako światowej metropolii gospodarka Wielkiej rytanii rozwoju gospodarczego w Europie wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gospodarczego krajów wskazuje na mapie i wymienia nazwy głównych obszarów wydobycia surowców energetycznych w Europie opisuje strukturę produkcji energii elektrycznej w wybranych krajach wskazuje na mapie i wymienia nazwy najważniejszych europejskich okręgów przemysłowych i ośrodków high-tech wymienia nazwy głównych roślin uprawnych w Europie opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa europejskiego porównuje strukturę użytkowania ziemi w wybranych krajach, korzystając z diagramów porównuje poziom rozwoju rolnictwa w Europie Zachodniej i Środkowo-Wschodniej uzasadnia tezę, że Europa jest najlepiej rozwiniętym kontynentem pod względem gospodarczym charakteryzuje środowisko przyrodnicze krajów Północnej wykazuje cechy społeczeństwa Północnej opisuje poziom rozwoju usług w Europie przewiduje skutki wyludniania północnej Skandynawii wyjaśnia znaczenie terminu kraje analizuje wartość PK na jednego mieszkańca skandynawskie Północnej i formułuje wnioski wskazuje kraje Północnej na mapie i wymienia ich nazwy wykazuje na podstawie map tematycznych związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego opisuje położenie państw Północnej charakteryzuje środowisko przyrodnicze krajów alpejskich opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie wykazuje piętrowość klimatyczno-roślinną w głównych ośrodków miejskich Północnej lpach wyjaśnia rozmieszczenie ośrodków miejskich charakteryzuje genezę rzeźby alpejskiej Północnej wymienia cechy społeczeństwa porównuje wskaźnik urbanizacji w krajach Północnej alpejskich i formułuje wnioski wymienia nazwy głównych bogactw naturalnych wykazuje wpływ gór na środowisko przyrodnicze i krajów skandynawskich gospodarkę krajów alpejskich charakteryzuje strukturę produkcji energii wykazuje, że kraje alpejskie należą do państw elektrycznej w krajach Północnej wysoko rozwiniętych gospodarczo charakteryzuje gospodarkę krajów analizuje czynniki rozwoju sektora bankowo- skandynawskich -ubezpieczeniowego w Szwajcarii wyjaśnia znaczenie terminu kraje alpejskie charakteryzuje walory przyrodnicze i pozaprzyrodnicze krajów Południowej wymienia nazwy państw alpejskich i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej; wymienia nazwy ich stolic rozpoznaje typy wybrzeży południowej i wyjaśnia ich genezę

12 12 opisuje położenie krajów alpejskich opisuje wybrane atrakcje turystyczne krajów Południowej wymienia cechy środowiska przyrodniczego lp wykazuje związki między rozwojem turystyki a warunkami przyrodniczymi i dziedzictwem kulturowym krajów Południowej opisuje rzeźbę lp wykazuje zależność pomiędzy przyjazdami turystów a wpływami z turystyki na podstawie wykresów wymienia nazwy największych miast krajów ocenia rolę turystyki w rozwoju gospodarczym alpejskich i wskazuje je na mapie krajów Południowej opisuje specyfikę rozmieszczenia ludności w wykazuje zależności między wielkością ruchu lpach turystycznego a poziomem rozwoju infrastruktury wyjaśnia znaczenie rozwiniętego sektora usług krajów alpejskich wskazuje na mapie kraje Południowej, wymienia nazwy ich stolic określa położenie geograficzne krajów Południowej wymienia cechy środowiska krajów Południowej opisuje cechy środowiska przyrodniczego krajów Południowej wymienia nazwy największych miast Południowej i wskazuje je na mapie wyjaśnia znaczenie terminu infrastruktura turystyczna wymienia przykłady atrakcji turystycznych krajów Południowej opisuje na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie najważniejszych ośrodków turystycznych opisuje cechy gospodarki krajów Południowej turystycznej krajów Południowej wykazuje niekorzystny wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze krajów Południowej analizuje współczynnik przyrostu naturalnego i współczynnik salda migracji Francji opisuje sytuację społeczną imigrantów we Francji wyjaśnia uwarunkowania wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego wykazuje znaczenie turystyki w tworzeniu dochodu narodowego Francji charakteryzuje sieć transportową Francji analizuje przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa wykazuje na przykładzie rolnictwa Francji związek między warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej opisuje aktywną politykę rolną Francji w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej wykazuje znaczenie Eurotunelu wyjaśnia znaczenie terminu akwakultura wymienia zalety wyspiarskiego położenia Wielkiej rytanii prezentuje opracowaną na podstawie map, analizuje strukturę narodowościową Wielkiej przewodników oraz internetu trasę wycieczki po rytanii Europie lub jej części wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Francję opisuje poziom urbanizacji oraz rozmieszczenie

13 13 i podaje nazwę stolicy tego kraju ludności w Wielkiej rytanii opisuje położenie geograficzne Francji opisuje układ przestrzenny oraz znaczenie Londynu jako światowej metropolii wymienia cechy środowiska przyrodniczego analizuje strukturę użytkowania ziemi w Wielkiej Francji rytanii charakteryzuje środowisko przyrodnicze Francji wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi a poziomem rozwoju gospodarczego opisuje czynniki wpływające na wzrost liczby wykazuje znaczenie zamorskich terytoriów mieszkańców Francji Wielkiej rytanii (dawniej i obecnie) wskazuje najważniejsze miasta Francji na mapie wyjaśnia uwarunkowania wysokiego poziomu i wymienia ich nazwy gospodarczego Wielkiej rytanii określa poziom urbanizacji Francji analizuje na przykładzie Wielkiej rytanii wymienia cechy gospodarki Francji uwarunkowania lokalizacji i rozwoju przemysłu opisuje poziom rozwoju gospodarczego Francji wysokiej technologii analizuje strukturę użytkowania ziemi Francji wskazuje na mapie regiony rolnicze Francji i wymienia ich nazwy wskazuje miejsce Francji w światowej produkcji rolnej identyfikuje cechy rolnictwa wysokotowarowego wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Wielką rytanię i podaje nazwę stolicy tego kraju określa położenie geograficzne Wielkiej rytanii charakteryzuje środowisko przyrodnicze Wielkiej rytanii wskazuje na mapie wybrane krainy geograficzne Wielkiej rytanii i nazywa je opisuje podział Wielkiej rytanii na krainy historyczne opisuje strukturę narodowościową Wielkiej rytanii wyjaśnia uwarunkowania dodatniego salda migracji Wielkiej rytanii wyjaśnia znaczenie terminu monarchia konstytucyjna przedstawia wielkość i główne cechy położenia Londynu wskazuje na mapie i podaje nazwy obszarów o dużej koncentracji przemysłu w Wielkiej rytanii wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego i gospodarki Wielkiej rytanii

14 14 Sąsiedzi polski środowisko przyrodnicze Niemiec ludność Niemiec przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu w Zagłębiu Ruhry środowisko przyrodnicze zech i Słowacji ludność zech i Słowacji gospodarka zech i Słowacji środowisko przyrodnicze Litwy, iałorusi i Ukrainy ludność Litwy, iałorusi i Ukrainy gospodarka Litwy, iałorusi i Ukrainy współczesne przemiany społeczne i gospodarcze na Ukrainie środowisko przyrodnicze Rosji ludność Rosji zróżnicowanie narodowościowe i kulturowe zróżnicowanie gospodarcze Rosji 4 wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Niemcy, podaje nazwę stolicy tego kraju oraz nazwy krajów z nim sąsiadujących wykazuje wpływ czynników geograficznych na klimat Niemiec określa położenie geograficzne Niemiec opisuje skutki ujemnego przyrostu naturalnego w Niemczech wskazuje na mapie wybrane krainy geograficzne analizuje wskaźnik bezrobocia w Niemczech i oraz najważniejsze rzeki w Niemczech i nazywa je formułuje wnioski omawia cechy środowiska przyrodniczego analizuje przyczyny migracji do Niemiec Niemiec opisuje strukturę narodowościową Niemiec analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu przetwórczego Niemiec wyjaśnia przyczyny i skutki dodatniego salda udowadnia, że Niemcy są potęgą gospodarczą migracji w Niemczech charakteryzuje strukturę zatrudnienia w niemieckiej gospodarce opisuje zróżnicowanie rozwoju społeczno- -gospodarczego wschodniej i zachodniej części wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarki Niemiec Niemiec wykazuje na przykładzie Niemiec zależność między poziomem rozwoju transportu a funkcjonowaniem pozostałych działów gospodarki wskazuje na mapie obszary dużej koncentracji przemysłu w Niemczech i nazywa je wykazuje gospodarcze znaczenie sieci rzecznej Niemiec przedstawia na podstawie wskazanych źródeł opisuje czynniki warunkujące rozwój główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze gospodarczy zech i Słowacji przemysłu Zagłębia Ruhry wskazuje na mapie ogólnogeograficznej zechy ocenia zasoby bogactw mineralnych zech i i Słowację oraz podaje nazwy ich stolic i nazwy Słowacji państw sąsiadujących z tymi krajami określa położenie geograficzne zech i Słowacji porównuje potencjał gospodarczy omawianych państw omawia cechy środowiska przyrodniczego omawia efekty przemian gospodarczych, które zech i Słowacji, nastąpiły w zechach i Słowacji analizuje strukturę zatrudnienia w zechach porównuje środowisko społeczno-gospodarcze południowych sąsiadów Polski oraz formułuje wnioski analizuje strukturę narodowościową Słowacji opisuje przyczyny i skutki ujemnego przyrostu naturalnego i salda migracji Litwy, iałorusi i Ukrainy wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Litwę, iałoruś i Ukrainę, podaje nazwy ich stolic oraz nazwy państw sąsiadujących z tymi krajami określa położenie geograficzne Litwy, iałorusi i Ukrainy opisuje czynniki warunkujące rozwój gospodarczy Litwy, iałorusi i Ukrainy ocenia zasoby bogactw mineralnych Litwy, iałorusi i Ukrainy

15 15 omawia cechy środowiska przyrodniczego Litwy, porównuje potencjał gospodarczy omawianych iałorusi i Ukrainy państw wyjaśnia przyczyny kryzysów gospodarczych na omawia efekty przemian gospodarczych, które Litwie, iałorusi i Ukrainie po rozpadzie ZSRR nastąpiły w tych krajach wymienia najważniejsze cechy środowiska porównuje środowisko społeczno-gospodarcze przyrodniczego i społeczno-gospodarczego omawianych państw wschodnich sąsiadów Polski oraz formułuje wnioski opisuje współczesne przemiany społeczne i wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze Rosji gospodarcze Ukrainy wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Rosję, wykazuje wpływ czynników geograficznych na podaje nazwę jej stolicy klimat Rosji określa położenie geograficzne Rosji wyjaśnia zależność między warunkami przyrodniczymi a rozmieszczeniem ludności w Rosji wskazuje na mapie i wymienia nazwy głównych analizuje zmiany przyrostu naturalnego w Rosji i krain geograficznych, rzek i jezior Rosji formułuje wnioski wymienia najważniejsze cechy środowiska wykazuje zróżnicowanie językowe i religijne przyrodniczego Rosji mieszkańców Rosji omawia cechy środowiska przyrodniczego Rosji omawia uwarunkowania rozwoju przemysłu wydobywczego w Rosji opisuje zróżnicowanie narodowościowe i omawia najważniejsze problemy rosyjskiego kulturowe ludności Rosji wymienia przyczyny ujemnego przyrostu naturalnego ludności w Rosji rolnictwa wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi a poziomem rozwoju gospodarczego Rosji wymienia główne cechy rosyjskiej gospodarki uzasadnia tezę, ze Rosja jest krajem o wskazuje na mapie i wymienia nazwy obszarów olbrzymich możliwościach gospodarczych o dużej koncentracji przemysłu w Rosji