Projekt zmiany zasad dotyczących informowania przez adwokatów o swojej działalności

Transkrypt

1 Adwokat Bartosz Łuć Projekt zmiany zasad dotyczących informowania przez adwokatów o swojej działalności W dniach października w Łodzi, z inicjatywy Komisji Prawnej Okręgowej Rady Adwokackiej w Łodzi, we współpracy z Ośrodkiem Badawczym Adwokatury im. adw. Witolda Bayera, odbyło się V Spotkanie Komisji Prawnych Okręgowych Rad Adwokackich. Spotkanie poświęcono dyskusji o miejscu adwokatury w systemie świadczenia pomocy prawnej. W trakcie wykładu adwokata doktora Aleksandra Kappesa (Izba łódzka) pod tytułem Adwokat jako przedsiębiorca. Nowe wyzwania, stare zasady? autor zwrócił uwagę na wyłaniający się problem naruszenia równowagi na rynku usług prawniczych pomiędzy zawodami adwokata i radcy prawnego w związku z planowaną zmianą zasad informowania o prowadzonej działalności przez radców prawnych. W wyniku dyskusji w końcowym stanowisku konferencji znalazł się zapis, Ŝe uczestnicy konferencji opowiadają się za nowym ukształtowaniem zasad informowania o prowadzonej przez adwokatów działalności zawodowej poprzez stypizowanie działań i czynów w tym obszarze zabronionych. Na dzień dzisiejszy sytuacja zmieniła się na tyle, Ŝe VIII Krajowy Zjazd Radców Prawnych uchwalił zmiany do zbioru zasad etyki, wśród których najwaŝniejsza jest zmiana zasad informowania, która de facto jest zmianą mającą na celu uwolnienie prawa do reklamy świadczenia usług prawnych. Zmiany te wejdą w Ŝycie od 1 stycznia 2008 r. W tej sytuacji konieczne jest takie ukształtowanie zasad informowania określonych w Zbiorze Zasad Etyki, które umoŝliwi adwokatom skuteczne konkurowanie z radcami prawnymi, przy zachowaniu bezwzględnych zakazów chroniących podstawowe wartości wynikające z etyki adwokackiej. Wprowadzenie tzw. definicji negatywnej czyli stypizowanie działań i czy- 207

2 nów zabronionych zmierzać ma do rezygnacji ze sztywnych uregulowań, które wymagają stałej aktualizacji wynikającej z wyzwań, jakie stawia uwolniony rynek usług prawnych. Definicja tego typu otwiera drogę do ewentualnego aktualizowania wykazu działań zabronionych na skutek praktyki orzeczniczej. Łatwiej jest bowiem wskazać na konkretne uchybienia, aniŝeli doprowadzać do sytuacji, w której adwokaci poszukują luk w rozwiązaniach stypizowanych pozytywnie. Projekt został zbudowany na podstawie dotychczasowych regulacji i ma na celu utrzymanie tych zapisów, które podkreślają odrębność zawodu adwokata od innych zawodów prawniczych, w szczególności w zakresie dbania o najwyŝsze standardy zawodowe i etyczne. PROJEKT ZMIAN W ZASADACH ETYKI ADWOKACKIEJ WARIANT I Propozycje tych zmian obejmują przykładowy katalog form i zakresu informacji oraz bezwzględne zakazy. Idea tych zmian sprowadza się do zachowania zakazu narzucania się ze swoimi usługami, w szczególności narzucania się w konkretnych sprawach. Jedyną sytuacją, w której moŝliwe jest przedstawienie swojej oferty do konkretnego zlecenia, jest występowanie w przetargach lub konkursach ofert, gdzie zleceniodawca sam zakreśla zakres informacji o adwokacie, jakie są mu niezbędne do wyboru oferty. Ponadto projekt wprowadza zakazy dotyczące formy rozpowszechniania informacji, zakazując rozpowszechniania w sposób godzący w godność zawodu adwokata. Chodzi tu w szczególności o rozpowszechnianie informacji za pomocą ulotek, zmasowanej poczty elektronicznej (mailing) czy bannerów reklamowych umieszczanych w róŝnych, często przypadkowych miejscach. Do rozstrzygnięcia pozostaje otwarta kwestia tzw. rankingów prawniczych. Wydaje się, Ŝe nie da się uniknąć tego typu rankingów. W tej sytuacji konieczne jest umoŝliwienie udziału w rankingach, które będą zaakceptowane przez władze adwokatury jako te, które nie naruszają zasad etyki. W projekcie umieściłem równieŝ zapisy mające na celu zakaz prowadzenia marketingu porównawczego, w szczególności rozpowszechniania takich informacji, w których pojawić się mogą indywidualne oceny innych prawników i prowadzonych przez nich spraw. 23a 1. Adwokat jest uprawniony do informowania o swojej działalności zawodowej, z zachowaniem szczególnej staranności i umiaru oraz pod warunkiem, Ŝe taka informacja i jej forma jest: 208

3 a) zgodna z zasadami niniejszego Zbioru ; b) zgodna z przepisami obowiązującymi, zwłaszcza dotyczącymi ochrony konsumentów i zwalczania nieuczciwej konkurencji; c) dokładna i niewprowadzająca w błąd; d) przekazywana z poszanowaniem tajemnicy zawodowej; e) nieukierunkowana na udzielenie adwokatowi konkretnego zlecenia, z zastrzeŝeniem postanowień zawartych w pkt 2 lit. b niniejszego paragrafu. 2. Adwokat moŝe informować o świadczonej pomocy prawnej w kaŝdy sposób zgodny z regułami niniejszego Zbioru, który nie jest wprost zakazany, między innymi poprzez: a) umieszczanie informacji na dokumentach firmowych; b) oferty w postępowaniu o charakterze przetargu lub konkursu oraz oferty złoŝone na wyraźne Ŝyczenie potencjalnego klienta. W ofertach tych dozwolone jest podawanie informacji o działalności zawodowej adwokata, które mogą mieć znaczenie przy ocenie tej oferty zgodnie z oczekiwaniami określonymi przez klienta; c) zamieszczanie informacji prasowych; d) zamieszczanie wpisów w ksiąŝkach adresowych i telefonicznych; e) przesyłanie informacji za pomocą elektronicznych środków komunikacji na wyraźne Ŝyczenie potencjalnego klienta; f) umieszczanie informacji na stronach internetowych oraz umieszczanie danych o tej stronie w katalogach i wyszukiwarkach; g) stosowne oznaczanie siedziby kancelarii; h) wydawanie broszur lub informatorów. 3. Informacje mogą zawierać między innymi: a) znak towarowy lub graficzny kancelarii lub spółki; b) nazwę i adres kancelarii oraz imię i nazwisko adwokata, numery środków łączności, adres owy oraz nazwę strony internetowej; c) listę wspólników spółki, w której adwokat jest wspólnikiem, wraz ze wskazaniem, który ze wspólników jest adwokatem, a jeśli w spółce powołane są osoby zarządzające ich nazwiska wraz ze wskazaniem pełnionych funkcji; d) listę osób stale współpracujących z kancelarią lub spółką; e) tytuł lub stopień naukowy adwokata; f) dane na temat rodzaju i zakresu świadczonej przez adwokata pomocy prawnej, ze wskazaniem preferowanych dziedzin prawa oraz współpracy z kancelariami zagranicznymi; g) dane o moŝliwości świadczenia pomocy prawnej w obcych językach; h) podanie roku załoŝenia kancelarii lub spółki oraz daty rozpoczęcia działalności; i) przynaleŝność do określonej izby adwokackiej; 209

4 j) wykaz publikacji adwokata; k) zamieszczenie informacji o posiadanych kwalifikacjach innych niŝ prawnicze; l) wizerunek adwokata; m) informacje o wspieraniu osobistym i finansowym wydarzeń społecznych, kulturalnych, oświatowych i innych o charakterze niekomercyjnym. 4. KaŜda informacja dotycząca wynagrodzenia lub sposobu jego obliczania musi być sformułowana jednoznacznie. NaleŜy w niej wyraźnie określić, czy wynagrodzenie obejmuje ponoszone wydatki oraz podatki i inne opłaty. 23b 1. Adwokatowi nie wolno proponować usług potencjalnym klientom w formie zindywidualizowanej oferty prowadzenia konkretnie oznaczonej sprawy, skierowanej do osób, które uprzednio nie wyraziły takiego wyraźnego Ŝyczenia. 2. Zakazuje się rozpowszechniania w jakiejkolwiek formie informacji, które mogą: a) stwarzać prawdopodobieństwo wywołania nieuzasadnionego oczekiwania co do wyników pracy adwokata; b) powoływać się na osobistą znajomość sędziów, prokuratorów i urzędników oraz innych osób, od których moŝe zaleŝeć wynik prowadzonej w imieniu klienta sprawy; c) zawierać bezpośrednie porównania w zakresie jakości z innymi moŝliwymi do identyfikacji adwokatami lub członkami innych prawniczych zawodów zaufania publicznego; d) posługiwać się niestosowną lub natarczywą formą; e) zawierać jakiekolwiek elementy ocenne; f) zawierać niemerytoryczną krytykę zindywidualizowanych przedstawicieli szeroko rozumianego Wymiaru Sprawiedliwości oraz prawniczych zawodów zaufania publicznego; g) zawierać informację o promocjach i upustach cenowych za świadczone usługi; h) ujawnić dane o wielkości zaangaŝowania osobistego lub finansowego przy wspieraniu wydarzeń społecznych, kulturalnych, oświatowych i innych o charakterze niekomercyjnym. 3. Zakazane jest: a) odpłatne inspirowanie artykułów prasowych lub audycji, które pod pretekstem obiektywnej informacji mają słuŝyć promocji adwokata, jego kancelarii lub spółki; 210

5 b) zwracanie się do potencjalnych klientów w celu przekazywania informacji o swojej działalności podczas nieproszonych wizyt i rozmów telefonicznych; c) zlecanie osobom trzecim rozpowszechniania informacji o adwokacie i jego usługach w sposób naruszający zakazy określone w niniejszym Zbiorze; d) wykorzystywanie wydarzeń społecznych, kulturalnych, oświatowych i innych o charakterze niekomercyjnym do rozpowszechniania informacji innych niŝ wyłącznie informacja o wspieraniu imprezy poprzez wskazanie nazwy, znaku towarowego lub graficznego, adresu oraz rodzaju wsparcia (sponsor, organizator, mecenas itp.); d) rozpowszechnianie dopuszczalnych informacji za pomocą środków technicznych oraz działań podwaŝających godność zawodu adwokata, takich jak mailing elektroniczny i tradycyjny, rozrzucanie lub wręczania ulotek i wizytówek w miejscach publicznych, umieszczanie informacji na oraz w środkach transportu publicznego lub prywatnego, umieszczanie informacji na ulicznych oraz internetowych bannerach, billboardach i plakatach, i innych o podobnym charakterze; e) wręczanie upominków klientom w związku z wykonywaną usługą, z wyjątkiem drobnych, zwyczajowo przyjętych, okolicznościowych prezentów opatrzonych logo i nazwą adwokata, takich jak kalendarze, ksiąŝki, kartki świąteczne itp. 4. Zakazuje się uczestniczenia w rankingach prawniczych i informowania o zajętych w nich miejscach, chyba Ŝe są one prowadzone w porozumieniu z Naczelną Radą Adwokacką zgodnie z zasadami wynikającymi z niniejszego zbioru. 5. Zakazuje się podawania jakichkolwiek informacji o klientach oraz ich sprawach, w szczególności w formie listy klientów, chyba Ŝe wyraŝą oni na piśmie zgodę na ujawnienie tych informacji, a nie sprzeciwiają się temu zasady wynikające z niniejszego zbioru. 6. Za publikowanie informacji adwokat nie moŝe płacić Ŝadnego wynagrodzenia, w szczególności wynagrodzenia prowizyjnego za pozyskanie klienta, z wyjątkiem rozsądnych kosztów publikacji i przygotowania materiałów informacyjnych. WARIANT II Wariant II obejmuje propozycje jak w wariancie I, jednakŝe z wyłączeniem przykładowego katalogu form i zakresu informacji. Rozwiązania te wydają się bardziej przejrzyste. 211

6 23a 1. Adwokat jest uprawniony do informowania o swojej działalności zawodowej, z zachowaniem szczególnej staranności i umiaru oraz pod warunkiem, Ŝe taka informacja i jej forma jest: a) zgodna z zasadami niniejszego Zbioru ; b) zgodna z przepisami obowiązującymi, zwłaszcza dotyczącymi ochrony konsumentów i zwalczania nieuczciwej konkurencji; c) dokładna i niewprowadzająca w błąd; d) przekazywana z poszanowaniem tajemnicy zawodowej; e) nieukierunkowana na udzielenie adwokatowi konkretnego zlecenia, chyba Ŝe wynika to z udziału w przetargu lub konkursie ofert. 2. Adwokat moŝe informować o świadczonej pomocy prawnej w kaŝdy sposób zgodny z regułami niniejszego Zbioru, który nie jest wprost zakazany. 3. KaŜda informacja dotycząca wynagrodzenia lub sposobu jego obliczania musi być sformułowana jednoznacznie. NaleŜy w niej wyraźnie określić, czy wynagrodzenie obejmuje ponoszone wydatki oraz podatki i inne opłaty. 23b 1. Adwokatowi nie wolno proponować usług potencjalnym klientom w formie zindywidualizowanej oferty prowadzenia konkretnie oznaczonej sprawy, skierowanej do osób, które uprzednio nie wyraziły takiego wyraźnego Ŝyczenia. 2. Zakazuje się rozpowszechniania w jakiejkolwiek formie informacji, które mogą: a) stwarzać prawdopodobieństwo wywołania nieuzasadnionego oczekiwania co do wyników pracy adwokata; b) powoływać się na osobistą znajomość sędziów, prokuratorów i urzędników oraz innych osób, od których moŝe zaleŝeć wynik prowadzonej w imieniu klienta sprawy; c) zawierać bezpośrednie porównania w zakresie jakości z innymi moŝliwymi do identyfikacji adwokatami lub członkami innych prawniczych zawodów zaufania publicznego; d) posługiwać się niestosowną lub natarczywą formą; e) zawierać jakiekolwiek elementy ocenne; f) zawierać niemerytoryczną krytykę zindywidualizowanych przedstawicieli 212

7 szeroko rozumianego Wymiaru Sprawiedliwości oraz prawniczych zawodów zaufania publicznego; g) zawierać informację o promocjach i upustach cenowych za świadczone usługi; h) ujawnić dane o wielkości zaangaŝowania osobistego lub finansowego przy wspieraniu wydarzeń społecznych, kulturalnych, oświatowych i innych o charakterze niekomercyjnym. 3. Zakazane jest: a) odpłatne inspirowanie artykułów prasowych lub audycji, które pod pretekstem obiektywnej informacji mają słuŝyć promocji adwokata, jego kancelarii lub spółki; b) zwracanie się do potencjalnych klientów w celu przekazywania informacji o swojej działalności podczas nieproszonych wizyt i rozmów telefonicznych; c) zlecanie osobom trzecim rozpowszechniania informacji o adwokacie i jego usługach w sposób naruszający zakazy określone w niniejszym Zbiorze; d) wykorzystywanie wydarzeń społecznych, kulturalnych, oświatowych i innych o charakterze niekomercyjnym do rozpowszechniania informacji innych niŝ wyłącznie informacja o wspieraniu imprezy poprzez wskazanie nazwy, znaku towarowego lub graficznego, adresu oraz rodzaju wsparcia (sponsor, organizator, mecenas itp.); d) rozpowszechnianie dopuszczalnych informacji za pomocą środków technicznych oraz działań podwaŝających godność zawodu adwokata, takich jak mailing elektroniczny i tradycyjny, rozrzucanie lub wręczania ulotek i wizytówek w miejscach publicznych, umieszczanie informacji na oraz w środkach transportu publicznego lub prywatnego, umieszczanie informacji na ulicznych oraz internetowych bannerach, billboardach i plakatach, i innych o podobnym charakterze; e) wręczanie upominków klientom w związku z wykonywaną usługą, z wyjątkiem drobnych, zwyczajowo przyjętych, okolicznościowych prezentów opatrzonych logo i nazwą adwokata, takich jak kalendarze, ksiąŝki, kartki świąteczne itp. 4. Zakazuje się uczestniczenia w rankingach prawniczych i informowania o zajętych w nich miejscach, chyba Ŝe są one prowadzone w porozumieniu z Naczelną Radą Adwokacką zgodnie z zasadami wynikającymi z niniejszego zbioru. 5. Zakazuje się podawania jakichkolwiek informacji o klientach oraz ich sprawach, w szczególności w formie listy klientów, chyba Ŝe wyraŝą oni na piśmie zgodę na ujawnienie tych informacji, a nie sprzeciwiają się temu zasady wynikające z niniejszego zbioru. 213

8 6. Za publikowanie informacji adwokat nie moŝe płacić Ŝadnego wynagrodzenia, w szczególności wynagrodzenia prowizyjnego za pozyskanie klienta, z wyjątkiem rozsądnych kosztów publikacji i przygotowania materiałów informacyjnych. 214