Składowanie odpadów promieniotwórczych w głębokich formacjach geologicznych

Transkrypt

1 Składowanie odpadów promieniotwórczych w głębokich formacjach geologicznych Relacja studentów Wydziału Energetyki i Paliw AGH z kursu Geological Storage of Nuclear Spent Fuel w Oskarshamn w Szwecji Kamila Wilczyńska, Karolina Wszoła, Piotr Konarski Opieka merytoryczna: mgr inż. Paweł Gajda, dr inż. Mikołaj Oettingen Wstęp Jednym z kluczowych aspektów rozwoju energetyki jądrowej jest gospodarka odpadami promieniotwórczymi, a w szczególności wypalonym paliwem jądrowym. Bezpieczne składowanie odpadów jest szczególnie istotne z punktu widzenia społecznego odbioru energetyki jądrowej. Kwestia ta jest jednym z najczęściej podnoszonych argumentów przez przeciwników budowy elektrowni atomowych. O tym jak wygląda aktualny rozwój technologii związanych ze składowaniem wypalonego paliwa jądrowego mieli okazję przekonać się uczestnicy kursu zorganizowanego przez Svensk Kärnbränslehantering (SKB) oraz Królewski Instytut Technologiczny KTH w Sztokholmie. Kurs odbył się w czerwcu 2014 roku w Oskarshamn w Szwecji, a jego tematem był końcowy etap jądrowego cyklu paliwowego geologiczne składowanie wypalonego paliwa. W kursie uczestniczyło 28 studentów studiów magisterskich i doktoranckich z całego świata, m. in. z Chin, Łotwy, Stanów Zjednoczonych oraz Szwecji. Nie zabrakło również studentów z Polski w kursie brali udział studenci specjalności Energetyka Jądrowa Wydziału Energetyki i Paliw Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Ich wyjazd był możliwy dzięki wsparciu spółki PGE EJ1 sp. z o.o.. Przez dwa tygodnie uczestnicy mieli okazję zapoznać się z kluczowymi zagadnieniami związanymi ze składowaniem wypalonego paliwa jądrowego w formacjach geologicznych. W pierwszym tygodniu kursu odbyły się wykłady prowadzone przez naukowców i inżynierów z takich instytucji jak Królewski Instytut Technologiczny KTH w Sztokholmie, Uniwersytet Tsinghua w Pekinie, Uniwersytet Illinois, Uniwersytet Łotwy, jak również Svensk Kärnbränslehantering. Ta ostatnia instytucja jest odpowiedzialna za budowę ostatecznego składowiska odpadów jądrowych w Szwecji. Tematyka wykładów obejmowała dwie zasadnicze części: jądrową oraz geologiczną. Pierwsza z nich Uczestnicy kursu Geological Storage of Nuclear Spent Fuel w Oskarshamn

2 Pierwszą część kursu stanowiły wykłady dotyczące szerokiego zagadnień związanych ze składowaniem odpadów promieniotwórczych od jądrowego cyklu paliwowego po ochronę radiologiczną czy geologię. Przerwa w wykładach czas na dyskusję dotyczyła jądrowego cyklu paliwowego, zagrożeń radiologicznych, klasyfikacji odpadów jądrowych oraz sposobów ich tymczasowego i ostatecznego składowania. Druga część skupiała się na zagadnieniach geologicznych m. in. petrologii, mineralogii, hydrogeologii oraz metamorfizmie. W drugim tygodniu, po przedstawieniu podstawowych zagadnień związanych z geologicznym składowaniem wypalonego paliwa jądrowego, rozpoczęły się zajęcia praktyczne. Studenci mieli okazję wykonać badania terenowe takie jak: mapowanie oraz opisywanie typów skał i gleby. Studenci odwiedzili również wiele zakładów i laboratoriów m. in.: tymczasowe składowisko wypalonego paliwa CLAB, laboratorium pojemników na wypalone paliwo (SKB Canister Laboratory) oraz Äspö Hard Rock Laboratory. Wszystkie wspomniane instytucje zlokalizowane są w pobliżu miejscowości Oskarshamn, gdzie odbywał się kurs. Miejscowość ta znajduje się na Småland Coast w południowo-wschodniej Szwecji, około 300 km na południe od Sztokholmu. Okolica jest chętnie odwiedzana przez turystów, głównie ze względu na piękno przyrody i niepowtarzalny archipelag z ponad 5400 wyspami. Oskarshamn liczy około 17 tysięcy mieszkańców. Do największych pracodawców w regionie należą Scania oraz pobliska elektrownia jądrowa, która produkuje około 10% energii elektrycznej zużywanej w Szwecji. Mieści się tutaj również największy port w regionie. Oskarshamn było jedną z dwóch, obok Forsmark, lokalizacji branych pod uwagę jako miejsce budowy ostatecznego składowiska wypalonego paliwa jądrowego. Uczestnicy kursu w trakcie badań terenowych Badania terenowe c.d. Inżynierska kreatywność w akcji - wykorzystanie nietypowej skali porównawczej podczas badań terenowych.

3 Jądrowy cykl paliwowy Początkiem jądrowego cyklu paliwowego jest wydobycie rudy uranowej. Uran jest pierwiastkiem powszechnie występującym w przyrodzie w postaci różnych związków chemicznych. Głównym źródłem uranu dla celów przemysłowych jest uraninit minerał, którego dominującym składnikiem jest tlenek uranu. Wśród innych bogatych w uran minerałów można wymienić karnotyt, coffinit czy davidyt. Pierwszym etapem po wydobyciu rudy jest odseparowanie tlenku uranu od pozostałych składników. Jako efekt separacji powstaje sproszkowany koncentrat uranu nazywany yellow cake od intensywnej żółtej barwy. Ponieważ uran naturalny zawiera tylko 0,7% rozszczepialnego izotopu U235 (pozostale 99,3% to głównie U238) następnym etapem produkcji paliwa jądrowego jest jego wzbogacanie. Polega ono na zwiększeniu udziału U235 kosztem U238. Reaktory lekkowodne (najbardziej rozpowszechniony typ komercyjnego reaktora jądrowego do produkcji energii elektrycznej) pracują na uranie wzbogaconym do ok. 3-5%, ale niektóre reaktory, np. kanadyjski reaktor CANDU, mogą również pracować na uranie naturalnym. W gotowym paliwie uran występuje najczęściej w formie ditlenku uranu, z którego formowane są pastylki paliwowe umieszczane następnie w prętach paliwowych. Świeże paliwo uranowe zawiera zatem dwa izotopy uranu: U235 i U238. Ponieważ oba mają okres połowicznego rozpadu liczony w miliardach lat, aktywność takiego paliwa jest na tyle niska, że pozwala na pracę przy nim bez stosowania dodatkowych osłon. Jednak w czasie wypalania paliwa w reaktorze jego skład mocno się zmienia. Wskutek zachodzących rozszczepień ubywa Porównanie składu paliwa świeżego i wypalonego. To pojawiające się w tracie pracy reaktora produkty rozszczepienia są głównym źródłem promieniotwórczości bezpośrednio po wypaleniu paliwa. nuklidów rozszczepialnych, a pojawiają się produkty rozszczepienia. Równolegle, wskutek kolejnych wychwytów neutronów oraz następujących po nich rozpadach promieniotwórczych powstają pierwiastki transuranowe, takie jak np. pluton, ameryk czy kiur. Ponieważ nowopowstające nuklidy mają znacznie krótszy czas połowicznego rozpadu niż izotopy uranu, aktywność wypalonego paliwa jest wielokrotnie wyższa niż paliwa świeżego. Poza samym promieniowaniem wypalone paliwo emituje również duże ilości ciepła. Z tego powodu przez kilka lat przechowuje się je w basenach chłodzących przy elektrowniach, aż do momentu kiedy jego aktywność spadnie do poziomu umożliwiającego transport i dalsze przetwarzanie. Docelowo wypalone paliwo ma trafiać do składowiska zapewniającego bezpieczne przechowywanie przez czas wystarczający aby jego aktywność spadła do bezpiecznego poziomu. Punktem odniesienia jest tu aktywność rudy uranowej, z której zostało wykonane świeże paliwo jądrowe, jako substancji powszechnie występującej w przyrodzie, a zarazem punktu startowego całego cyklu paliwowego. Głównym składnikiem zużytego paliwa jądrowego jest uran U238. Zawiera ono również nuklidy rozszczepialne m.in. pewną ilość niewypalonego U235 czy izotopów plutonu. Pluton i inne transuranowce powstają z U238 pod wpływem promieniowania neutronowego oraz serii kolejnych rozpadów jądrowych. Taki proces przemiany jednych pierwiastków w inne nazywa się transmutacją jądrową. Odzyskanie i ponowne użycie wspomnianych nuklidów rozszczepialnych daje możliwość wyprodukowania większej ilości energii z tej samej wyjściowej ilości paliwa. Dodatkową korzyść stanowi możliwość ograniczenia składowania jedynie do tych składników, których nie można ponownie wykorzystać. Wariant ten pozwala wielokrotnie zmniejszyć ilość odpadów trafiających na ostateczne składowisko. Równocześnie skraca się w ten sposób niezbędny czas składowania. Samo ponowne wykorzystanie uranu i plutonu pozwala skrócić ten czas około dziesięciokrotnie. Dzieje się tak, ponieważ to właśnie izotopy plutonu są głównymi źródłami promieniotwórczości pod koniec procesu składowania. Ponowne wykorzystanie plutonu do produkcji energii elektrycznej ma już miejsce m. in. we Francji.

4 Równocześnie trwają prace nad technologiami mającymi umożliwić ponowne wykorzystanie również innych pierwiastków transuranowych takich jak ameryk czy kiur. Ma to umożliwić składowanie wyłącznie produktów rozszczepienia lekkich pierwiastków, na które rozpada się U235 produkując energię. Ze względu na krótsze czasy połowicznego rozpadu, w porównaniu pozostałych składników wypalonego paliwa, to one są głównym źródłem promieniotwórczości i ciepła krótko po wyjęciu paliwa z reaktora. Jednocześnie ich aktywność spada do bezpiecznego poziomu już po kilkuset latach. Odpowiednie zabezpieczenie odpadów w takiej perspektywie czasowej nie stanowi już wyzwania technologicznego. Polityka postępowania z wypalonym paliwem znacząco różni się w poszczególnych krajach. Niektóre stawiają na jego ponowne wykorzystanie, inne zakładają składowanie wypalonego paliwa w całości, bez przetwarzania. Gospodarka odpadami promieniotwórczymi w Szwecji Międzynarodowe normy i przepisy zobowiązują Państwa posiadające komercyjną energetykę jądrową do unieszkodliwienia odpadów jądrowych. W przypadku Szwecji, obowiązujące tam prawo nakłada taki obowiązek na producentów energii. W odpowiedzi na to zobowiązanie szwedzkie przedsiębiorstwa energetyczne powołały spółkę Svensk Kärnbränslehantering Aktiebolag (SKB), której zadaniem jest stworzenie kompletnego systemu gospodarki odpadami promieniotwórczymi. Jej zadania obejmują zarówno opracowanie odpowiednich technologii oraz samo unieszkodliwianie odpadów. Udziałowcami SKB są obecnie: Vattenfall AB, Forsmarks Kraftgrupp AB, OKG Aktiebolag oraz E.ON Kärnkraft Sverige AB. Spółka SKB zarządza przejściowym składowiskiem wypalonego paliwa (CLAB) w pobliżu Oskarshamn oraz składowiskiem odpadów krótkoi średnio-życiowych w Forsmark. Spółka posiada również kilka laboratoriów, gdzie opracowywane i testowane są niezbędne technologie. SKB odpowiada również za bezpieczny transport odpadów z elektrowni jądrowych do odpowiednich zakładów i składowisk. W związku z 40-letnią historią komercyjnej energetyki jądrowej, Szwecja przechowuje obecnie około ton wypalonego paliwa. Przechowywane jest ono w basenach chodzących przy reaktorach oraz we wspomnianym już Okolice Oskarshamn, czyli piękno dziewiczej przyrody i elektrownia atomowa w tle składowisku tymczasowym CLAB. W celu długoterminowego składowania wypalonego paliwa podjęto decyzję o budowie podziemnego magazynu na długożyciowe odpady radioaktywne. Ostateczny wybór lokalizacji składowiska poprzedziły wieloletnie badania geologiczne w kilku potencjalnych lokalizacjach oraz konsultacje społeczne. Proces wyboru lokalizacji rozpoczął się w latach 70-tych XX wieku i przebiegał wieloetapowo. W ostatnim etapie rozważano gminy Oskarshamn i Osthammar. Ostatecznie wybór padł na tą drugą lokalizację. Składowisko mieścić się będzie w pobliżu elektrowni jądrowej Forsmark. Co ciekawe, w ramach rekompensaty za niewybudowanie składowiska, gmina Oskarshamn dostanie około 1,5 mld koron na inwestycje. Na dzień dzisiejszy Szwecja przewiduje składowanie wypalonego paliwa jądrowego w całości, bez jego ponownego wykorzystania do produkcji energii elektrycznej. Równocześnie szwedzcy naukowcy uczestniczą w badaniach dotyczących technologii transmutacji jądrowej, więc jego ponowne zastosowanie w przyszłości nie jest wykluczone. Kolekcja rdzeni wiertniczych wykorzystywanych do dokładnego poznania budowy geologicznej potencjalnej lokalizacji składowiska.

5 Składowanie w głębokich formacjach geologicznych Podstawowym celem składowania odpadów promieniotwórczych jest ich skuteczne odseparowanie od biosfery przez czas niezbędny do zaniku jego aktywności do bezpiecznego poziomu. W tym celu stosuje się szereg barier uniemożliwiających wydostanie się substancji promieniotwórczych. Bariery te muszą być odpowiednio trwałe, aby skutecznie działały przez przewidziany czas składowania. Dodatkowo muszą one działać dwukierunkowo, nie tylko zabezpieczając środowisko przed samymi odpadami, ale również odpady i ich osłony przed działaniem czynników zewnętrznych. W przypadku składowania wypalonego paliwa w całości pierwszą barierę stanowi pastylka i pręt paliwowy. Kolejną barierą jest cylindryczny, metalowy pojemnik, w którym umieszcza się kasety paliwowe. W rozwiązaniu proponowanym w Szwecji pojemniki te są wykonane z miedzi z uwagi na jej dobrą odporność na korozję. Następną barierą jest warstwa bentonitu. Jest to rodzaj ilastej skały o bardzo dobrych właściwościach absorpcyjnych. Dodatkowo betonit przy kontakcie z wodą pęcznieje uszczelniając warstwę ochronną. Jego najważniejszym zadaniem jest izolacja przed wodą, która mogłaby przyspieszyć proces korozji. Betonit chroni również pojemnik przed ewentualnymi ruchami tektonicznymi otaczających go skał. Ostatnią barierę stanowi skała macierzysta, w której usytułowane jest składowisko. Jest to zarazem najtrwalsza bariera, której grubość sięga nawet kilkuset metrów. Kluczowy jest tutaj dobór odpowiedniego podłoża geologicznego w celu zapewnienia należytej ochrony i minimalizacji ryzyka niekontrolowanego wydostania się substancji promieniotwórczych. Jednym z ważnych kryteriów jest ilość pęknięć występujących w skałach. Im więcej pęknięć tym większe prawdopodobieństwo wtargnięcia wody do składowiska, co mogłoby spowodować przyspieszenie procesu korozji. Co ciekawe, budowane obecnie składowiska wypalonego paliwa jądrowego nie są pierwszymi istniejącymi na świecie - pierwsze podziemne składowisko powstało już 2 miliardy lat temu. Zbudowała je sama natura wraz z naturalnymi reaktorami w Oklo na terenie dzisiejszego Gabonu. Wyższe wzbogaceniu naturalnego uranu występującego w tamtym okresie przyczyniło się do zapoczątkowania reakcji łańcuchowej w złożach. Szacuje się, że moc cieplna jednego takiego naturalnego reaktora jądrowego wynosiła ok. 100 kw. Pozostawiły one po sobie wypalone paliwo w postaci produktów rozszczepienia, których pozostałości można znaleźć w okolicznych skałach do dnia dzisiejszego. Fenomen ten stanowi nieocenione źródło wiedzy o rozprzestrzenianiu się produktów rozszczepienia w formacjach skalnych. Co istotne, badania pokazują, że nawet w naturalnym składowisku produkty rozszczepienia nie migrują na duże Poszczególne bariery separujące odpady promieniotwórcze od środowiska to kolejno: pastylka i pręt paliwowy, miedziany pojemnik, bentonit i skała krystaliczna. Ta ostatnia bariera ma około 500 m grubości, co skutecznie uniemożliwia przedostanie się odpadów w dowolnej postaci na powierzchnię.

6 odległości. Stanowi to niepodważalny dowód szczelności składowisk odpadów promieniotwórczych w formacjach geologicznych. Przejściowe składowisko wypalonego paliwa CLAB Po wstępnym chłodzeniu w basenach przy samym reaktorze jądrowym zużyte paliwo jest transportowane do składowiska przejściowego. W Szwecji składowisko takie znajduje się na półwyspie Simpevarp w pobliżu Oskarshamn. Studenci uczestniczący w kursie mieli okazję zobaczyć wspomniane składowisko w ramach odbytej wizyty studyjnej. Stanowisko do badania pojemników w SKB Canister Laboratory SKB Canister Laboratory Basen z wypalonym paliwem w przejściowym składowisku CLAB Składowisko stanowi system dwóch basenów umieszczonych 30 metrów pod ziemią, wykutych w podłożu skalnym. Woda, w której zanurzone są zużyte kasety paliwowe pełni podwójną rolę: kilkumetrowa warstwa wody stanowi barierę chroniącą przed promieniowaniem oraz zapewnia chłodzenie paliwa, gdyż, jak już wspomniano, rozpadom promieniotwórczym towarzyszy powstawanie ciepła. Aktywność i generacja ciepła ulegają zmniejszeniu z upływem czasu. Ułatwia to transport oraz przygotowanie do ostatecznego składowania. Proces tymczasowego składowania jest konieczny ponieważ w trakcie ostatecznego składowania kasety nie będą już zanurzone w wodzie, a tym samym efektywny odbiór ciepła nie będzie możliwy. Konieczny jest zatem wcześniejszy spadek ilości generowanego ciepła do poziomu nie wymagającego chłodzenia. Kolejnym etapem podróży wypalonego paliwa będzie zakład, w którym jest ono umieszczane w pojemnikach służących do jego ostatecznego składowania. W trakcie kursu uczestnicy mieli okazję zobaczyć SKB Canister Laboratory, w którym pojemniki te są projektowane i testowane. Ponieważ w Szwecji zakłada się składowanie wypalonego paliwa w całości, bez jego przewarzania, zastosowana technologia znacząco różni się od stosowanej np. we Francji techniki zeszkliwienia odpadów. W szwedzkim rozwiązaniu w pojemnikach będą umieszczane kompletne kasety paliwowe. Koszulki paliwowe będą stanowiły również pierwszą barierę separującą materiał promieniotwórczy od środowiska. Z tego powodu istotne jest zachowanie ich właściwości Obecnie w składowisko CLAB przechowuje się około 5000 ton wypalonego paliwa jądrowego. Odbywa się to przy stałym nadzorze i kontroli. Maksymalna pojemność składowiska wynosi 8000 ton. Wizualizacja kasety paliwowej umieszczonej w pojemniku. Na zdjęciu kaseta z reaktora BRW. W przypadku kaset z reaktorów PWR, które są większe, pojemnik mieści 4 kasety.

7 mechanicznych przez możliwie długi czas. Dlatego też, pojemnik ma za zadanie nie tylko zapobiegać wydostaniu się substancji promieniotwórczych na zewnątrz, ale również zapewnić optymalne warunki przechowywania całej kasety. W tym celu są one wypełniane helem i szczelnie zamykane. W ten sposób spowalnia się tempo korozji elementów kasety. Korozja jest również kluczowym czynnikiem branym pod uwagę przy wyborze materiału, z którego zbudowana jest zewnętrzna warstwa pojemnika. Zdecydowano się na miedź, ze względu na zjawisko pasywacji. Powoduje ono, że po utlenieniu się zewnętrznej warstwy materiału powstaje warstwa zapobiegająca postepowaniu korozji w głąb. W przypadku miedzi warstwa ta ma charakterystyczny zielony kolor. Dopiero po gruntownym przygotowaniu i sprawdzeniu szczelności pojemniki z odpadami będą trafiały do ostatecznego składowiska wypalonego paliwa jądrowego. Äspö Hard Rock Laboratory Pojemniki do przechowywania kaset paliwowych z reaktorów BWR. Na dole wewnętrzna, stalowa część. U góry zewnętrzna część wykonana z miedzi. Miedziane pokrywy służące do zamykania pojemników Kolejnym odwiedzonym przez uczestników kursu zakładem było Äspö Hard Rock Laboratory. Jest to unikalny ośrodek badawczy technologii geologicznego składowania odpadów promieniotwórczych. Miejsce to można określić jako próbę generalną przed budową właściwego składowiska. Pod wieloma względami obiekt ten przypomina właśnie ostateczne repozytorium odpadów jądrowych, z pełną infrastrukturą zawierającą m. in.: tunele, otwory na pojemniki, pojemniki, minerały służące do budowy barier i odpowiednie maszyny. Eksploatacja Äspö HRL ma służyć gromadzeniu doświadczeń i know-how wykorzystanych później do budowy składowiska w Forsmark. Jedyną istotną różnicą pomiędzy Äspö, a ostatecznym składowiskiem, jest brak samych odpadów. Äspö Hard Rock Laboratory to system wydrążonych w skale tuneli umieszczonych 450 metrów pod ziemią. Głębokość ta wynika między innymi z faktu, że podczas zlodowacenia ziemia zamarzała w tym regionie nawet do głębokości 400 metrów. Odpowiednie zabezpieczenie składowanych odpadów wymaga brania pod uwagę również takich czynników. Tunele mają długość 250 metrów są oddalone od siebie o ok. 40 metrów. W każdym z nich co 6 metrów jest zlokalizowane miejsce przeznaczone do przechowywania pojedynczego pojemnika z odpadami (tzw. disposal hole).

8 Po umieszczeniu pojemnika wolna przestrzeń Uczestnicy kursu w Äspö Hard Rock Laboratory Tzw. disposal hole, czyli otwór, w którym zostanie umieszczony pojemnik z wypalonym paliwem. Fragment tunelu komunikacyjnego Grupa przy pojemniku pojemniku. W Äspö HRL nie zawierają one jeszcze odpadów. Pamiątkowe zdjęcie z pojemnikiem. W tle widoczny jest zapieczętowany tunel.

9 pęknięć skał i ruchu wody w nich płynącej. Ważnym elementem badań jest analiza szczelności poszczególnych elementów składowiska. Ponadto testowane są urządzenia służące do wiercenia samych tuneli czy transportu pojemników po terenie składowiska. W laboratorium badany jest również wpływ mikroorganizmów na miedziane pojemniki. Przetwarzają one związki siarki na siarkowodór, który ma właściwości żrące, co mogłoby przyspieszyć korozję zbiorników. Badany jest również wpływ produkowanych przez nie gazów i towarzyszący temu wzrost ciśnienia. Pojazd służący do transportu pojemników wewnątrz składowiska. Początkowo planowano użycie pojazdów szynowych, ale ze względu na trudności w manewrowaniu zdecydowano się model widoczny na zdjęciu. Po umieszczeniu pojemnika wolna przestrzeń otworu zostanie wypełniona bentonitem, który będzie zabezpieczał odpady przed ruchami skał i korozją. Kiedy już wszystkie otwory w danym tunelu będą wypełnione, cały tunel zostanie wypełniony bentonitem i zapieczętowany. Äspö Hard Rock Laboratory prowadzi badania dotyczące niemal każdego aspektu budowy ostatecznego składowiska. Stanowi ono zarówno swojego rodzaju poligon doświadczalny dla wszelkich rozwiązań związanych z obsługą docelowego obiektu, jak i szansę na dokładniejsze poznanie właściwości geologicznych podłoża skalnego i jego wpływu na składowanie odpadów. Prowadzi się tu badania dotyczące m.in analizy Energetyka jądrowa, a społeczeństwo w Szwecji Historia energetyki jądrowej w Szwecji sięga lat 40-tych kiedy to rząd utworzył organizację rozwoju energii atomowej Atomenergi AB. W 1954 roku pracę rozpoczął pierwszy eksperymentalny reaktor R1, a w 1960 niedaleko Nyköping zostały uruchomione dwa kolejne reaktory: R2 o mocy cieplnej 50 MWth i R2-0 o mocy cieplnej 1 MWth. Rozwój przemysłu jądrowego następował nieprzerwanie aż do roku W Szwecji odbyło się wtedy referendum, w którym obywatele mieli okazję wypowiedzieć się na temat przyszłości energetyki jądrowej. Na zakończenie wizyty - pamiątkowy podpis na pojemniku 450 metrów pod ziemią. Anty-jądrowe protesty w latach 80-tych ubiegłego wieku

10 Co ciekawe, najbardziej pro-jądrową opcją do wyboru było wyłączenie zbudowanych do tego czasu reaktorów (oraz będących w tym czasie w trakcie budowy) po upływie ich przewidywanego czasu eksploatacji. Nie było możliwości opowiedzenia się za dalszym rozwojem energetyki jądrowej. W tym okresie w Szwecji odbywało się wiele protestów anty-jądrowych, których celem była nie tylko eksploatacja elektrowni jądrowych, ale również plany budowy składowiska odpadów promieniotwórczych. Obecnie w sondażach przeprowadzanych wśród ludności lokalnej na pytanie jaka jest Pana/Pani opinia na temat budowy podziemnego składowiska odpadów jądrowych 31% obywateli wybrało odpowiedź zdecydowanie za, a 51% za. Kluczem do zmiany nastawienia do energetyki jądrowej okazała się edukacja i otwarty dialog ze społeczeństwem. Wyniki sondażu. Pytanie: Jaka jest Pańska opinia na temat wyboru Forsmark, jako lokalizacji podziemnego składowiska odpadów radioaktywnych? Mobilny punkt informacyjny W spółce zatrudnieni zostali specjaliści, których zadaniem było opracowanie metod kontaktu ze społeczeństwem. Postawiono na edukację oraz przejrzystość działań. Dzięki ciągłemu kształceniu ludności dano jej możliwość podjęcia świadomej decyzji o dobrowolnym przystąpieniu danej lokalizacji do projektu budowy podziemnego składowiska. Przeprowadzono wiele spotkań informacyjnych z lokalnymi władzami, ale największy nacisk położono na informacje przeznaczone dla zwykłego człowieka. Przedstawiciele spółki spotykali się z mieszkańcami podczas szkoleń w ośrodkach SKB, na organizowanych przez SKB piknikach oraz brali udział w różnego rodzaju wydarzeniach lokalnych. Odwiedzano również mieszkańców w ich domach. Istotną rolę odegrało również zaangażowanie SKB w lokalne życie społeczne: spółka sponsoruje lokalną młodzieżową drużynę piłki nożnej oraz obozy dla młodzieży. Co bardzo istotne, prowadzone działania edukacyjne i informacyjne doprowadziły do nawiązania dialogu ze społeczeństwem. Skomplikowane procesy związane z energetyką jądrową i składowaniem odpadów radioaktywnych stały się zrozumiałe nie tylko dla wąskiego grona Wyniki sondażu. Pytanie: Jaka jest Pańska opinia na temat budowy zakładu produkcji pojemników na odpady promieniotwórcze w Oskarshamn? W latach 80-tych spółka SKB odpowiedzialna za przygotowanie inwestycji nie prowadziła kampanii informacyjnej, co skutkowało protestami ludności. Ostatecznie doprowadziło to do wstrzymania planów budowy ostatecznego składowiska oraz zmusiło SKB do zmiany strategii, zwłaszcza w kwestii kontaktu ze społecznościami lokalnymi. Kluczowe dla zmiany nastawienia opinii publicznej były przejrzystość działań i dialog ze społeczeństwem oraz władzami lokalnymi.

11 specjalistów ale również dla ludności lokalnej. Bardzo istotne było przeszkolenie samych specjalistów, aby we wszelkich kontaktach ze społeczeństwem używali języka prostego i zrozumiałego dla każdego odbiorcy. Wykluczone jest bowiem posługiwanie się naukowymi lub technicznymi pojęciami bez uprzedniego wytłumaczenia ich znaczenia. Co więcej, SKB umożliwiło społeczeństwu wstęp do większości obiektów, w których prowadzone są badania nad bezpiecznym magazynowaniem odpadów radioaktywnych. Obecnie, możliwe jest zwiedzanie przejściowego składowiska wypalonego paliwa jądrowego CLAB w Oskarshamn oraz laboratoriów Äspö Hard Rock Laboratory i SKB Canister Labolatory. Mieszkańcy mogą również zobaczyć statek służący do transportu odpadów radioaktywnych M/S Sigyn. W każdym z tym miejsc można uzyskać rzeczową informację na temat różnych aspektów procesu składowania. Podziękowania Uczestnicy kursu chcieliby serdecznie podziękować prof. Wacławowi Gudowskiemu z KTH w Sztokholmie za zaproszenie do udziału w kursie oraz za udostępnienie części zdjęć. Wyjazd był możliwy dzięki wsparciu spółki PGE EJ1 sp. z o.o., do której uczestnicy również kierują podziękowania. Autorami opracowania są studenci specjalności Energetyka Jądrowa na Wydziale Energetyki i Paliw Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie: Kamila Wilczyńska, Karolina Wszoła i Piotr Konarski. Opiekę merytoryczną sprawowali mgr inż. Paweł Gajda i dr inż. Mikołaj Oettingen z Katedry Energetyki Jądrowej AGH. Dodatkowo, bardzo istotne stało się rzetelne informowanie społeczeństwa o aktualnych działaniach. W ostatnich latach duże znaczenie zyskała informacja za pośrednictwem Internetu zarówno poprzez stronę internetową SKB, jak i media społecznościowe. Dzięki wysiłkom włożonym w kampanię informacyjną większość społeczeństwa popiera dziś budowę podziemnego składowiska długożyciowych odpadów radioaktywnych. Potwierdza to, że edukacja i przejrzystość działań są kluczowe do przekonania społeczeństwa do energetyki jądrowej. Wykorzystanie szwedzkich doświadczeń w tym zakresie może być bardzo pomocne w uzyskaniu szerokiego poparcia społecznego dla Programu Polskiej Energetyki Jądrowej. Zakończenie kursu odbiór certyfikatów