Pani naczelnik zapala światło

Transkrypt

1 Pani naczelnik zapala światło Autor: Aneta Magda ( Wulkan 2/2011) Gdy URE przygotowywało wzorcowe opracowanie dokumentacji przetargowej na zakup energii elektrycznej dla administracji, zwróciło się z zapytaniem do prezydenta miasta Częstochowy o zgodę na wykorzystanie dokumentów Biura Inżyniera Miejskiego. Prezydent z dumą wyraził zgodę. Czemu miałby się nie zgodzić? Przecież to realizacja jednego z założeń polityki miejskiej edukacji. Edukacja to tylko jeden z pięciu filarów częstochowskiego Urzędu Miasta. Bożena Herbuś, inżynier miejski (i od 2010 roku jednocześnie naczelnik Wydziału Komunalnego), wylicza założenia jej działań, czyli 5 x e: energię, ekonomię, ekologię, edukację i efektywność. Energia Częstochowa kształtuje lokalną politykę energetyczną od lipca 2003 roku. Wtedy ówczesny prezydent miasta powołał stanowisko inżyniera miasta i tę funkcję powierzył pani Bożenie Herbuś, która miała już za sobą staż w administracji samorządowej oraz wykształcenie i wiedzę z zakresu energetyki. Pole do uprawy było ogromne. Inżynier miejski miał do zagospodarowania cztery działki: koordynację zaopatrzenia w media energetyczne, współpracę z przedsiębiorstwami energetycznymi i naczelnikami wydziałów w zakresie zaopatrzenia w media oraz z miejskim zarządem dróg w zakresie oświetlenia miejsc publicznych, dróg i placów. To był bardzo ciekawy i nowatorski obszar. Nikt tego wcześniej w mieście nie robił i ta propozycja stanowiła dla mnie duże wyzwanie mówi Bożena Herbuś. Z energią, którą widać nawet w ruchach i sposobie mówienia, wzięła się do pracy. Trzeba było zacząć od inwentaryzacji majątku, czyli zgromadzenia szczegółowej wiedzy o posiadanych obiektach i ich specyfice typie obiektu, charakterze działań, godzinach pracy, stanie technicznym, pododbiorcach itp. Po pierwszej inwentaryzacji kolejne były już prostsze. Od 2003 roku monitorowanych jest 176 obiektów (wszystkie jednostki podległe gminie łącznie ze spółkami miejskimi), natomiast szczegółowe raporty generowane są dla 121 obiektów, czyli wszystkich budynków oświatowych. Raz do roku przeprowadzane są ankiety aktualizujące stan budynków. Dysponujemy oprogramowaniem, w którym administratorzy naszych budynków raz na miesiąc wprowadzają dane dotyczące zużyć i kosztów mediów energetycznych. Również coroczne ankiety wypełniane są elektronicznie mówi naczelnik Herbuś. Wydawać by się mogło, że to koniec postępu w tym zakresie. Tymczasem dla trzech budynków Urzędu Miasta, w

2 ramach programu pilotażowego, w 2008 roku wprowadzono monitoring online, w którym dane dotyczące zużyć są odczytywane co 15 minut. Ten projekt pozwala wyeliminować awarie oraz ograniczyć przekroczenia mocy zamówionej, dzięki czemu eliminujemy opłaty dodatkowe dodaje pani naczelnik. Uporządkowanie wiedzy o majątku jest podstawą jakichkolwiek innych działań. Planowanie energetyczne, które jest dużym wyzwaniem, jest jednocześnie bardzo dużą szansą dla gminy. Jeśli się to potraktuje jak ustawowy obowiązek, wtedy Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, gaz i wodę są tylko dokumentem na półkę mówi Bożena Herbuś. A to jest podstawa działań, również dla przedsiębiorstw energetycznych dodaje. Po raz pierwszy dokument powstał w Częstochowie w 2004 roku i aby był przydatny, założono jego aktualizację co trzy lata. W 2010 r. w Prawie energetycznym przyjęto obowiązek aktualizacji takiego dokumentu co trzy lata. U nas wynika to z praktyki i potrzeby mówi z zauważalną dumą pani naczelnik. Kształtowanie polityki energetycznej to element zrównoważonego rozwoju i zarządzania środowiskiem miejskim. Według Bożeny Herbuś samorządowcy może nawet o tym nie wiedzą, ale taką politykę kształtują. Zakres urbanistyczny, w którym określa się zagospodarowanie przestrzeni gminy, to nic innego jak równoczesne generowanie rozwoju sieci energetycznych, a gospodarowanie obiektami użyteczności publicznej to również zarządzanie energią w tych obiektach mówi Bożena Herbuś. Jedyna różnica jest w świadomości. Jeśli ktoś zarządza świadomie, wtedy potrafi nadać kierunki i poukładać fragmenty układanki w logiczną całość. Wszystkie te elementy pod kierownictwem Bożeny Herbuś układają trzy osoby, z których każda odpowiedzialna jest za własny obszar: energię elektryczną, ciepło, gaz oraz wodę i odprowadzanie ścieków. Pracownicy Biura Inżyniera Miejskiego (BIM) pracują razem już ponad 6 lat i są w stanie zastępować się, jakkolwiek podstawowy podział branżowy jest zachowany mówi Bożena Herbuś. Ekonomia Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej bezpośrednio przekłada się na finanse gminy. Pierwsze oszczędności wynikały z działań racjonalizujących zużycie energii, aktualizacji umów z dostawcami mediów, dostosowania taryf w porozumieniu z operatorem systemu dystrybucyjnego, dopasowania mocy umownych i zamówionych w obszarach ciepła sieciowego i energii elektrycznej oraz dostosowania gazomierzy i poziomów zamówionego gazu dla potrzeb obiektów. Ponieśliśmy jedynie drobne wydatki finansowe przy montażu regulatorów termostatycznych na grzejnikach, ale zachęciliśmy także naszego dostawcę ciepła sieciowego do kontroli automatyki pogodowej w węzłach cieplnych i montażu automatyki godzinowej, dzięki czemu możemy wykorzystywać doliny nocne, weekendowe czy ew. ograniczenie dostaw ilości ciepła w czasie ferii/przerw świątecznych. To są działania zarządcze, które przyniosły bardzo duże oszczędności mówi Bożena Herbuś.

3 Energia, której w wyniku działań zarządczych i przeprowadzonych inwestycji (termomodernizacje, przebudowy węzłów cieplnych, modernizacje lokalnych kotłowni) nie zużyto od 2004 roku, da się przeliczyć na złotówki to równowartość 21 mln złotych. Działania zarządcze w zakresie wody i odprowadzania ścieków regulacja urządzeń, drobne uszczelnienia i wymiany przyniosły oszczędności w wysokości 3 mln złotych. Łącznie przez 7 lat urząd nie wydał 24 mln złotych. Bezwzględnie trzeba też korzystać z wolnego rynku energii elektrycznej. W tym obszarze udało nam się osiągnąć bardzo ciekawe efekty dodaje. Jak twierdzi pani naczelnik, gra rynkowa jest bardzo rzetelnie kreowana przez pracowników Biura, którzy są nowatorami i prekursorami takich działań w samorządach. W 2008 roku BIM ogłosiło pierwszy przetarg na zakup energii elektrycznej. Wzięły w nim udział trzy firmy i mimo że przetarg był niewielki, bo dotyczył energii tylko dla trzech budynków Urzędu Miasta, łącznie 1,5 GWh, efekty były bardzo zachęcające: pierwsze oszczędności wyniosły 56 tys. zł rocznie. W 2009 roku ogłoszono jeszcze dwa postępowania na zakup energii na 9 miesięcy i pół roku, żeby przetestować opłacalność okresów. W wyniku tych testów UM kupuje energię na rok, w jak największym wolumenie. Ostatni przetarg na 2011 rok dotyczył zamówienia 22 GWh energii elektrycznej dla prawie 800 punktów pomiarowych w 56 obiektach oraz oświetlenia. Wynik: 2 mln oszczędności. Miałabym takie życzenie, a może marzenie, żeby samorządy umiały korzystać z wolnego rynku energii, bo to są pieniądze, które uciekają. A po co? pyta retorycznie naczelnik Herbuś. Na potwierdzenie tych słów znów ma twarde dane finansowe. Za lata dzięki korzystaniu z możliwości rynkowych BIM zyskało 3 mln 600 tys. złotych. Ekologia Dane finansowe warto też przedstawiać z perspektywy ekologicznej, bo mniej wykorzystanej energii to mniej zanieczyszczona atmosfera. 21 mln zł w latach to 108 GWh oszczędności w zakresie zużycia paliw, energii elektrycznej, ciepła sieciowego i gazu ziemnego (przeliczane na GWh zgodnie z tabelami dla łatwiejszego porównania) dla 121 monitorowanych obiektów oświatowych. Gdyby przyrównać wielkość oszczędności do wielkości rocznego zużycia energii przez te obiekty, to okazuje się, że przy rocznym zużyciu w wysokości 58 GWh UM zaoszczędził energii na dwa lata. Zmniejszenie zużycia energii przekłada się też na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. W tym czasie ograniczono emisję CO2 o 46 tys. ton. Podobne wielkości dotyczą wody. Trzy miliony zaoszczędzonych złotych oznacza m3 wody. Biorąc do porównania wielkość zużycia wody w 2010 roku przez obiekty oświatowe, czyli m3, wynika, że oszczędności równają się 3,5 roku korzystania z wody. Analizy porównawcze zużyć energii i wody dokonywane są w stosunku do roku bazowego 2003, kiedy nie był realizowany program Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej.

4 Edukacja Efekty byłyby zdecydowanie mniejsze bez elementu edukacyjnego. Bożena Herbuś zaczęła od siebie i swoich pracowników. Biuro podąża za nowymi trendami i kierunkami w zakresie polityki energetycznej Polski i Unii Europejskiej. Cały czas musimy podążać za nowymi aktami prawnymi i szukać nowych rozwiązań. Jak już się podjęło takiego działania, to później trudno powiedzieć, że się czegoś nie wie z uśmiechem komentuje pani naczelnik. Zdobytą wiedzą pracownicy BIM dzielą się przede wszystkim z zarządcami budynków komunalnych, bo jest to działanie bardzo użyteczne dla nich samych. Już teraz większość prac, które musieliby wykonać samodzielnie, mozolnie gromadząc dane, z pomocą narzędzi informatycznych realizują zarządcy. Nauczyliśmy naszych zarządców być gospodarzami obiektów i to jest bardzo cenne mówi Bożena Herbuś. Zarządcy bardzo aktywnie współpracują. Sami potrafią monitorować swoje wydatki i zauważać problemy (np. awarie) na bieżąco, nie czekając do miesięcznych rozliczeń dodaje. Marzeniem pani naczelnik jest świadomość samorządowców w zakresie zarządzania energią, więc wzięła się do jego realizacji. Rozmawia z kolegami samorządowcami, dzieli się wiedzą podczas konferencji i spotkań indywidualnych, przekazuje dokumenty przetargowe (które dostępne są również w Biuletynie Informacji Publicznej) i bierze udział w różnego rodzaju grupach roboczych, np. grupie wymiany doświadczeń w zakresie efektywności energetycznej przy Związku Miast Polskich. Zależało mi na zaszczepieniu w samorządach potrzeby kształtowania i realizacji lokalnej polityki energetycznej. Ten kierunek chyba już został uznany przez samorządy za interesujący i opłacalny w kategoriach biznesowych z optymizmem mówi Bożena Herbuś. Ostatnią, choć równie ważną, grupą do edukacji są mieszkańcy. BIM wspólnie z Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii FEWE stworzyło portal informacyjny Jest to jeden z elementów realizacji projektu Podnoszenie poziomu świadomości społecznej w zakresie aktywnego udziału w procesie podejmowania decyzji dotyczących ochrony środowiska oraz zrównoważonego rozwoju gospodarki energetycznej na poziomie lokalnym. Efektywność Zwiększenie efektywności działań w odczuciu pani naczelnik można osiągnąć tylko dzięki współpracy z przedsiębiorstwami energetycznymi. Wspólny dla samorządowców i energetyków obszar zainteresowania i działania to przede wszystkim bezpieczeństwo energetyczne. Bezpieczeństwo energetyczne dla samorządu oznacza jakość życia mieszkańców, a dla przedsiębiorstwa energetycznego dobrze realizowaną usługę, czyli zyski mówi Bożena Herbuś. Kolejny obszar współdziałania to efektywność energetyczna. Ustawa o efektywności energetycznej nakłada na przedsiębiorstwa obowiązki realizacji działań efektywnościowych u odbiorcy końcowego, a dla BIM efektywność energetyczna to zaoszczędzone pieniądze i poprawa jakości atmosfery.

5 Również w obszarze edukacji można znaleźć wspólny cel. W dobrze pojętym interesie przedsiębiorstwa leży, żeby odbiorca był wyedukowany, bo wtedy odpowiednio korzysta z dobra, jakim jest energia, a w interesie UM jest mieć dobrze wyedukowane społeczeństwo, bo to przekłada się bezpośrednio na lepszą jakość życia i wspólne dążenie do zrównoważonego rozwoju. Współdziałanie przynosi korzyści obu stronom, choć jak wskazuje pani naczelnik nadal pojawiają się ciągoty monopolistycznego traktowania po stronie energetyków, a po stronie samorządów często pokutuje przekonanie, że z energetyką nie za wiele da się zrobić, bo to jest monopol. Trzeba znać swoje możliwości i uprawnienia, a wtedy naprawdę można być partnerem, choć być może niełatwym uśmiecha się Bożena Herbuś. Przykładem efektywnego podejścia są prace nad inteligentnym opomiarowaniem i sieciami. Pani naczelnik uczestniczy w pracach Rady ds. zrównoważonego rozwoju miasta Częstochowy, której uczestnikami są również naukowcy z częstochowskiej Politechniki, prezesi przedsiębiorstw energetycznych i największych zakładów przemysłowych w Częstochowie. W tym gronie toczą się już dyskusje, choć na konkretne działania jest jeszcze trochę za wcześnie. W każdym razie szczególnie przy takich rozwiązaniach wymagana jest ścisła współpraca wszystkich zainteresowanych stron. Administracja lokalna posiada szeroką wiedzę niezbędną do realizacji programów pilotażowych w zakresie inteligentnych liczników i sieci, nie sposób więc pominąć jej udziału. Sięgaj, gdzie wzrok nie sięga Jednym z głównych celów zapisanych w aktualizacji dokumentu Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Częstochowy w 2011 roku jest lokacja Miasta Częstochowy w grupie przodujących miast Unii Europejskiej zaangażowanych w zrównoważone gospodarowanie energią i ochronę klimatu ziemi Convenant of Mayors Unii Europejskiej. Pani naczelnik na pewno kładzie solidne fundamenty pod realizację tego celu.