Muzajos Hero i Leander

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Muzajos Hero i Leander"

Wojciech Owczarek
9 lat temu
Przeglądów:

2 Muzajos Hero i Leander

4 Jędrzej Soliński Muzajos Hero i Leander Przekład wraz z komentarzem i objaśnieniami

5 Jędrzej Soliński, Muzajos Hero i Leander. Przekład wraz z komentarzem i objaśnieniami Jędrzej Soliński 2015 Wydawnictwa Drugie 2015 Warszawa 2015 ISBN Korekta: Marta Kierepka Projekt layoutu: Alicja Kobza Skład i łamanie: Piotr Górski Projekt okładki: Alicja Kobza Wydawca Wydawnictwa Drugie al. Solidarności 115 / Warszawa Druk Fabryka Druku Sp. z o.o. ul. Zgrupowania AK Kampinos Warszawa Autor i Wydawnictwo dziękują pani prof. dr hab. Alicji Szastyńskiej-Siemion

Marta Kierepka Projekt layoutu: Alicja Kobza Skład i łamanie: Piotr Górski Projekt okładki: Alicja Kobza Wydawca Wydawnictwa Drugie al.

6 Rodzicom

8 SPIS TREŚCI: Wykaz skrótów. Autorzy i ich dzieła 9 Wstęp 11 I. Autor i jego dzieło 13 II. Dalsze losy utworu 24 Muzajosa Hero i Leander 31 Komentarz 51 Bibliografia 75

10 WYKAZ SKRÓTÓW AUTORZY I ICH DZIEŁA Aesch. Alcae. Alcm. Anacr. Anth. P. Apoll. Rhod. Arch. Aristoph. Call. Charit. Eur. Ajschylos Ag. Agamemnon Eum. Eumenidy Theb. Siedmiu przeciw Tebom Alkajos Alkman Anakreont Antologia Palatyńska Apollonios z Rodos Arg. Argonautica (Wyprawa Argonautów) Archiloch Arystofanes Eccl. Sejm kobiet Kallimach Aet. Aitia Ep. Epigramy Chariton z Afrodyzji Eurypides Hel. Helena Rh. Rhesos s 9

Siedmiu przeciw Tebom Alkajos Alkman Anakreont Antologia Palatyńska Apollonios z Rodos Arg.

11 Hes. Hom. Hor. Ibyc. Nonn. Ovid. Plat. Sapph. Soph. Verg. Hezjod Op. Prace i dni Theog. Teogonia Homer Il. Iliada Od. Odyseja Horacy Epist. Listy Ibykos Nonnos z Panopolis D. Dionysiaka Owidiusz Heroid. Heroidy Platon Phaedr. Fajdros Symp. Uczta Safona Sofokles Tr. Trachinki Wergiliusz Georg. Georgiki

Listy Ibykos Nonnos z Panopolis D. Dionysiaka Owidiusz Heroid.

12 Wstęp

14 I. Autor i jego dzieło 1. Muzajos Do naszych czasów nie dotarły żadne informacje biograficzne dotyczące autora ostatniej róży w więdnącym ogrodzie poezji greckiej, jak określił poemat Muzajosa jeden z jego wydawców, A. Koechly 1. W rękopisach nadano mu przydomek Grammatikos, tak więc prawdopodobnie należał do grona świetnie obeznanych w literaturze, filozofii i retoryce uczonych, zajmujących się badaniem dzieł literackich. Ponadto ów przydomek miał zapewne odróżnić autora poematu Hero i Leander od mitycznego śpiewaka Muzajosa, ucznia nie mniej baśniowego Orfeusza, choć piętnastowieczni uczeni próbowali utożsamić poetę z tym właśnie Muzajosem, legendarnym ojcem poezji greckiej 2. Twórczość Muzajosa lokowana jest na przełomie V i VI wieku po Chr., na podstawie badań komparatystycznych. W jego dziele odnaleziono nie tylko realizację założeń poetyki Nonnosa z Pa- 1 W. Appel, Poezja epicka od Antymacha do Nonnosa, s. 306, [w:] Literatura Grecji Starożytnej, red. H. Podbielski, t. I, Lublin T. Sinko, O poemacie Muzajosa, Menander X , s s 13

15 Muzajosa Hero i Leander nopolis, ale także bezpośrednie odwołania i cytaty z jego dzieł, przede wszystkim z olbrzymiego eposu Dionysiaka, ale też z ułożonej w heksametrach Parafrazy Ewangelii wg św. Jana 3, którą ze względu na kwestie teologiczne datuje się na połowę V wieku po Chr. 4 Muzajos musiał zatem pracować nad swoim poematem nieco później. Do podobnych wniosków można dojść, analizując aluzje i zapożyczenia od innych autorów z tego okresu 5. Ślady dzieł Grzegorza z Nazjanzu oraz liczne aluzje do Ewangelii i Listu św. Pawła do Rzymian pozwalają przypuszczać, że Muzajos był prawdopodobnie chrześcijaninem, a ponadto neoplatonikiem. Być może był on również adresatem dwóch zachowanych listów Prokopiusza z Gazy, który żył prawdopodobnie w latach Jedno nie ulega wątpliwości lata życia Muzajosa to czas wielkich, można rzec, epokowych przemian. Rok 476, w którym swego żywota dokonało zachodnie Cesarstwo Rzymskie, przez historyków jest uważany za symboliczną datę końca starożytności. Byłoby jednak wielkim błędem sądzić, że wraz z upadkiem Rzymu cała epoka, ze swoim bogatym dorobkiem kulturowym, niejako z dnia na dzień odeszła w niepamięć. Choć na zachodzie zaszły nieodwracalne zmiany, wschodnia część cesarstwa nie tylko zachowała swoją politycz- 3 Szczegółowej analizy porównawczej dokonał L. Schwabe w De Musaeo Nonni imitatiore liber, Tübingen, Musaeus, Hero and Leander, s. 298, [w:] Callimachus, Aethia Iambi Hecale and other fragments, ed. C. A. Trypanis, Musaeus, Hero and Leander, ed. T. Gelzer, Loeb Classical Library, Cambridge, Massachusetts/London, England Więcej o autorach i dziełach, do których nawiązuje Muzajos, zob. przyp W. Appel, Poezja epicka, s s 14

Do podobnych wniosków można dojść, analizując aluzje i zapożyczenia od innych autorów z tego okresu 5. Ślady dzieł Grzegorza z Nazjanzu oraz liczne aluzje do Ewangelii i Listu św.

16 Wstęp ną niezależność, ale jeszcze przez wiele lat pozostała ostoją grecko-rzymskiej kultury i antycznej spuścizny w ogóle. Akme Muzajosa najprawdopodobniej można lokować w czasach panowania w Konstantynopolu cesarzy Zenona ( ) i Anastazjusza ( ) 7. Jak już wspomniano, na zachodzie władza cesarska de facto przestała istnieć, a chociaż Konstantynopol pozostał silnym ośrodkiem władzy centralnej, zmagał się z wieloma problemami wewnętrznymi; Egipt i Syria dążyły do coraz większej niezależności nie tylko politycznej, ale i religijnej, wyznając monofityzm (wiara w tylko jedną, boską naturę Chrystusa). Kompromisowe rozwiązania proponował pochodzący z górskiego plemienia Izauryjczyków cesarz Zenon, ale nie osiągnął większych sukcesów. Po jego śmierci domagano się na tronie cesarza rzymskiego i ortodoksyjnego. Wymaganiom miał sprostać Anastazjusz, który zapisał się w historii jako sprawny organizator i wybitny reformator skarbowości 8. Trudno rozstrzygnąć, czy w ogóle, a jeśli tak, to jak długo żył Muzajos w czasach Justyniana Wielkiego ( ). Pewne jest tylko to, że był wielokrotnie cytowany przez autorów żyjących pod panowaniem tego cesarza 9. 7 M. Jaczynowska, D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 2010, s Ibidem. 9 Musaeus, Hero and Leander, s s 15

Jak już wspomniano, na zachodzie władza cesarska de facto przestała istnieć, a chociaż Konstantynopol pozostał silnym ośrodkiem władzy centralnej, zmagał się z wieloma problemami wewnętrznymi; Egipt

Podobne dokumenty

SPIS TREŚCI. PRZEDMOWA: Charakter i periodyzacja literatury greckiej (Henryk Podbielski)... 1

SPIS TREŚCI. PRZEDMOWA: Charakter i periodyzacja literatury greckiej (Henryk Podbielski)... 1 WYKAZ SKRÓTÓW... VII PRZEDMOWA: Charakter i periodyzacja literatury greckiej (Henryk Podbielski)... 1 HISTORIA PRZEKAZU LITERATURY GRECKIEJ (Henryk Podbielski)... 9 PIŚMIENNICTWO GRECJI DOBY EGEJSKIEJ