Program proseminarium z historii średniowiecza na I roku historii studiów dziennych w roku akademickim 2006/2007 (60 godzin) gr.

Transkrypt

1 mgr Piotr Guzowski Program proseminarium z historii średniowiecza na I roku historii studiów dziennych w roku akademickim 2006/2007 (60 godzin) gr. IV Podręczniki T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1965 i nowsze wydania. B. Zientara, Historia powszechna Średniowiecza, Warszawa 1968 i nowsze wydania. C. Brooke, Europa średniowieczna , Warszawa D. Hay, Europa XIV-XV w., Warszawa J.H. Mundy, Europa średniowieczna , Warszawa Dzieje Polski pod. red. J. Topolskiego, Warszawa 1976 i nowsze wydania. H. Samsonowicz, Historia Polski do 1795 r., Warszawa J. Wyrozumski, Historia Polski do 1505 r., Warszawa J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej, Kraków K. Baczkowski, Dzieje Polski późnośredniowiecznej ( ), Kraków S. Szczur, Historia Polski. Średniowiecze, Kraków R. Grodecki S. Zachorowski J. Dąbrowski, Dzieje Polski Średniowiecznej, Kraków 1925/ Badanie wiarygodności źródła historycznego na przykładzie,, Historii sekretnej Prokopiusza z Cezarei ( 4 godziny) Prokopiusz z Cezarei, Historia sekretna, Warszawa Jurewicz, Historia literatury bizantyńskiej. Zarys, Wrocław G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa C. Mango, Historia Bizancjum, Gdańsk H. Evert-Kappesowa, Historie Konstantynopolitańskie, Warszawa 1964, s K. Zakrzewski, Dzieje Bizancjum [w:] Wielka Historia Powszechna, t. IV, Warszawa b.d.w. R.Browning, Justynian i Teodora, Warszawa A. Cameron, Procopius and the sixth century, London 1985, (rozdz. Procopius and the Secret History). The Cambridge Companion to the Age of Justinian ed. Michael Mass, Cambridge 2005 (rozdz. B. Croke, Justinian s Constantinople I L. Brubaker, Gender of Society). 2. Penitencjał św. Kolumbana Młodszego jako źródło do poznania mentalności ludzi wczesnego 1

2 średniowiecza. Rola Iroszkotów w kulturze średniowiecznej Europy. (2 godziny) Księga pokutna, [w:] św. Kolumban, Pisma; Jonasza z Bobbio, Żywot św. Kolumbana, Warszawa 1995, s E. Dzierdziuk, Mnisi iroszkoccy. Św. Kolumban Młodszy-ewangelizacja Europy, Lublin J. Strzelczyk, Wstęp, [w:] św. Kolumban, Pisma; Jonasz z Bobbio, Żywot św. Kolumbana, Warszawa 1995, s J. Strzelczyk, Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy, Warszawa 1987, s T. Cahill, Jak Irlandczycy ocalili cywilizację, Poznań ,, Życie Karola Wielkiego Einharda jako przykład biografii władcy. (2-4 godziny) Einhard, Życie Karola Wielkiego, Wrocław P. Riche, Karolingowie. Ród który stworzył Europę, Warszawa G. Faber, Merowingowie i Karolingowie, Warszawa P. E. Dutton, An introduction to Einhard, [w:] Charlemagne,s Courtier. The Complete Einhard, ed. & trans. P.E. Dutton, b.m.w Reguła św. Benedykta jako źródło do poznania życia codziennego mnichów. (2-4 godziny) Reguła świętego ojca Benedykta, Warszawa Plan założenia klasztornego w Sankt Gallen (idealnego klasztoru), [w:] Historia chrześcijaństwa. Religia, kultura, polityka., t. IV, Warszawa 1999, s.565. P. Sczaniecki, Święty Benedykt, Poznań J. Kłoczowski, Wspólnoty chrześcijańskie. Grupy życia wspólnego w chrześcijaństwie zachodnim od starożytności do XV wieku, Kraków 1964 (lub 2003). M.D. Knowles D. Obolensky, Historia Kościoła t. 2, Warszawa L. Moulin, Życie codzienne zakonników w średniowieczu, Warszawa Spór o pochodzenie i znaczenie nazwy Ruś, na podstawie,powieści minionych lat i historiografii. (2-4 godziny) 2

3 Powieść minionych lat, Warszawa Wrocław Kraków F. Sielicki, Wstęp, [w:] Powieść minionych lat, Warszawa Wrocław Kraków B. Rybakow, Pierwsze wieki dziejów Rusi, Warszawa H. Paszkiewicz, Początki Rusi, Kraków H. Łowmiański, Zagadnienie roli Normanów w genezie państw słowiańskich, Warszwa 1957, rozdz. 4. E. A. Melnikova, V.J. Petrukhin, The Origin and Evolution of the Name Rus, Tor 23, , s Próba odtworzenia tożsamości Anonima tzw. Galla, autora,,kroniki polskiej. (2 godziny) Anonim tzw. Gall, Kronika polska, Wrocław Warszawa Kraków M. Plezia, Wstęp, [w:] Anonim tzw. Gall, Kronika polska, Wrocław Warszawa Kraków ,,Kronika polska Anonima tzw. Galla jako źródło historyczne do okresu pierwszych Piastów. Organizacja państwa pierwszych Piastów na podstawie analizy,, Kroniki Anonima. (2 godziny) Anonim tzw. Gall, Kronika polska, Wrocław Warszawa Kraków T. Lalik, Społeczeństwo i państwo w II połowie XI w. i w pierwszej połowie XII w., [w:] Polska pierwszych Piastów, red. T. Manteuffel, Warszawa l968. H. Łowmiański, Początki Polski, t. VI, cz. 1, Warszawa 1985 (rozdz. Patrymonialny charakter państwa polskiego.) 8. Dokumenty papieskie jako źródła historyczne. Przyczyny wielkiej schizmy w świetle bulli legatów papieskich z 16 VII 1054 r. (2 godziny) Bulla wyklinająca patriarchę Konstantynopola, Michała Cerulariusza, przez Rzym z 16 VII 1054, [w:] Walka Cesarstwa z Papiestwem. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, w świetle źródeł przedstawił W. Semkowicz, zeszyt 15, Kraków S. Runciman, Schizma wschodnia, Warszawa F. Dvornik, Bizancjum a prymat Rzymu, Warszawa K. Schatz, Prymat papieski od początków do współczesności, Kraków Dokumenty papieskie jako źródła historyczne. Rola Kościoła w średniowiecznej Europie. (2 godziny) 3

4 Dictatus Papae, [w:] Wiek V-XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, opr. M. Sobańska Bondaruk, S. Lenard, Warszawa M.K. Knowles D. Obolensky, Historia Kościoła, t. 2., , Warszawa Historia chrześcijaństwa. Religia, kultura, polityka., t. V, Warszawa E. Wies, Cesarz Henryk IV, Warszawa Historia chrześcijaństwa. Religia, kultura, polityka., t. V, Warszawa Analiza porównawcza źródeł dotyczących konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem na przykładzie,,kroniki polskiej Anonima i,,kroniki polskiej Wincentego Kadłubka. (4 godziny) Źródła: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, Wrocław - Warszawa Kraków Mistrza Wincentego, Kronika polska, Warszawa T. Grudziński, Bolesław Śmiały Szczodry i biskup Stanisław. Dzieje konfliktu. Warszawa G. Labuda, Św. Stanisław, biskup krakowski, patron Polski, Poznań K. Skwierczyński, Recepcja idei gregoriańskich w Polsce do początku XIII w., Wrocław R. Grodecki, Sprawa św. Stanisława, Kraków M. Plezia, Dookoła sprawy św. Stanisława. Studium źródłoznawcze, wyd. II, Bydgoszcz Geneza, autorstwo i próba interpretacji źródła ikonograficznego na przykładzie tzw. Opony z Bayeux. Podbój Anglii przez Normanów w oparciu o relację tzw. Opony z Bayeux. (2-4 godziny) (4-6 godzin) Tkanina z Bayeux - reprodukcja (zbiory własne). E. Potkowski, Prawda pisma przykład opony z Bayeux, [w:] Nihil Superfluum Esse. Prace z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, Poznań 2000, s A. Bridgeford, Was Caunt Eustace II of Boulogne the patron of the Bayeux Tapestry?, Journal of Medieval History, vol. 25, no. 3, s N. Higham, Podbój Anglii przez Normanów, Warszawa Z. Kędzierski, Dzieje Anglii do roku 1485, Wrocław 1966, s P. Zumthor, Wilhelm Zdobywca, Warszawa 1968 (lub następne wyd.). W. Lipoński, Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich, Poznań 1995 (2001), Mowa papieża Urbana II na synodzie w Clermont i geneza ruchu krucjatowego. 4

5 (2 godziny) - 2 godziny Mowa Papieża Urbana II na soborze w Clermont w 1095 r. w redakcji Fulkera z Chrtres i Roberta Mnicha (zbiory własne). M. Bull, Początki, [w:] Historia krucjat, red. J. Riley-Smith, Warszawa 2000, s S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, t. 1. Warszawa 1987, s G. Miniois, Kościół i wojna, Warszawa 1998, s D. C. Munro, The Speech of Pope Urban II at Clermont, 1095, The American Historical Review 11 (1905), s Próba odtworzenia treści testamentu Bolesława Krzywoustego. (4 godziny) Źródła: Wincenty zwany Kadłubkiem, Kronika polska, Warszawa Wrocław Kraków Kronika Wielkopolska, Warszawa Roczniki Magdeburskie, Rocznik z Pohlde, Bulla Innocentego III z 1210 r. (zbiory własne). T. Grudziński, 0 akcie sukcesyjnym z czasów Bolesława Krzywoustego, Czasopismo Prawno Historyczne 24 (1972). G. Labuda, Testament Bolesława Krzywoustego, [w:] Opuscula Casimiro Tymieniecki septuagenario dedicata, Poznań K. Buczek, Jeszcze o testamencie Bolesława Krzywoustego, Przegląd Historyczny 60 (1969), s E. Rymar, Primogenitura zasadą regulującą następstwo a pryncypał w ustawie sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 49 (1994). 15. Między listem miłosnym a traktatem teologicznym czyli w poszukiwaniu uczuć w średniowiecznych źródłach. (2 godziny) Źródła: P. Abelard, Pisma wybrane, t. 1 (Abelard i Heloiza, Listy), tłum. L. Joachimowicz, Warszawa J. Burge, Abelard i Heloiza, Warszawa J. Duby, Love and Marriage in the Middle Ages, Cambridge 1994 (rozdz. What do we know about love in twelfth-century France?) 16. Przywilej lokacyjny miasta Krakowa z 1257 r. jako przykład dokumentowego źródła historycznego. (2 godziny) 5

6 Przywilej lokacyjny miasta Krakowa z 1257 r., [ w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 8, Miasta i mieszczaństwo średniowiecza, opr. R. Heck, Warszawa M. Bogucka, H. Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Warszawa J. Bardach B. Leśnodorski M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. III, Warszawa M. Borowiejska Birkenmajerowa, Kształt średniowiecznego Krakowa, Kraków A. Jelicz, Życie codzienne w średniowiecznym Krakowie, Warszawa P. Tyszka, Obraz przestrzeni miejskiej Krakowa XIV-XV wieku w świadomości jego mieszkańców, Lublin Życie codzienne mieszkańców wsi na prawie niemieckim w późnym średniowieczu w swietle sądowych ksiag wiejskich (4 godziny). Najstarsza księga sądowa wsi Trześniowej , wyd. H. Polaczkówna, Lwów 1923 [Zabytki dziejowe. Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego we Lwowie, t. I] S. Grodziski, Księgi sądowe wiejskie (Zasięg terytorialny i geneza), Czasopismo Prawno-Historyczne 12 (1960) L. Łysiak, W sprawie genezy ksiąg sądowych wiejskich, Czasopismo Prawno-Historyczne 14 (1962) J. Wiesiołowski, Kultura i obyczaje kręgu wiejskiego, [w:] Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. B. Geremek, Warszawa 1997, s Przywilej książęcy jako źródło historyczne. Status Żydów w średniowiecznej Polsce w świetle przywileju Bolesława Pobożnego. (4 godziny) Przywilej Bolesława Pobożnego z 1264 r., [w:] J. Fijałkowski, Dzieje Żydów w Polsce. Wybór tekstów źródłowych XI XVIII w., Warszawa b.d.w. R. Grodecki, Polska piastowska, Warszawa 1969 (rozdz. Żydzi w średniowiecznej Polsce). J. Wyrozumski, Żydzi w Polsce średniowiecznej, [w:] Żydzi w dawnej Rzeczypospolitej: materiały z konferencji,, Autonomia Żydów w Rzeczypospolitej szlacheckiej Międzywydziałowy Zakład Historii i Kultury Żydów w Polsce. Uniwersytet Jagielloński IX 1986, Wrocław Warszawa Kraków M. Horn, Działalność gospodarcza Żydów polskich w średniowieczu na tle rozwoju osadnictwa, Biul. Żyd. Inst. Hist. w Polsce, R.33:1983, nr 2/3 s H. Zaremska, Statut Bolesława Pobożnego dla Zydów. Uwagi w sprawie genezy, Roczniki Dziejow Społecznych i Gospodarczych 64 (2004). 6

7 H. Zaremska, Uwagi o organizacji gmin żydowskich w średniowiecznej Polsce, [w:] Aetas media aetas moderna. Studia ofiarowane prof. H. Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa H. Zaremska, Chrześcijanie i Żydzi w średniowieczu, Mówią Wieki 1991, nr 6, s D. Malkiel, Jewish-Christian relations in Europe, , Journal of Medieval History 29 (2003), s Miedzy fikcją a faktem, Popularny obraz średniowiecza w Imieniu Róży Umberto Eco i Jeana- Jacuesa Arnoud (4 godziny) Źródła: B. Gui, Księga Inkwizycji. Podręcznik, przeł. M. Pawlik, Kraków Dokumenty Soborów Powszechnych, opr. A. Baron H. Pietras, t. II, Kraków U. Eco, Imię Róży (różne wydania). Imię Róży, reż. Jean-Jacues Arnoud (1986). U. Eco, Travels in Hyper Reality, San Diego, New york-london, 1986 (rozdz. Dreaming of the Middle Ages). J. Given, A Medieval Inquisitor at Work: Bernard Gui, 3 March 1308 to 19 June 1323, [w:] Portaits of Medieval and renaissance Living. Esseys in Memory of David Herlihy, ed. S.K. Cohn Jr. and S.A. Epstein, b. m. w., I. Grabowski, Postępowanie inkwizycyjne przeciw heretykom w średniowieczu, Warszawa Cele założenia Akademii Krakowskiej na podstawie przywileju fundacyjnego Kazimierza Wielkiego. (2 godziny) Przywilej fundacyjny Akademii Krakowskiej, [w:] J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej, Kraków S. Szczur, Papież Urban V I a powstanie uniwersytetu w Krakowie w 1364 r., Kraków 1999, s (rozdz. VII - Pierwsze przywileje uniwersyteckie i rozdz. IX Początki funkcjonowania krakowskiej uczelni). J. Dąbrowski, Czasy Kazimierza Wielkiego, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach red. K. Lepszy, Kraków K. Boroda, Późnośredniowieczne krakowskie kolegia studenckie, [w:] Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, cz.1, Od średniowiecza do wieku XVIII, Warszawa 2002, s J. Wyrozumski, Z najstarszych dziejów Uniwersytetu Krakowskiego, Kraków F. Kiryk, Nauk przemożnych perła, Kraków L. Moulin, Średniowieczni szkolarze i ich mistrzowie, Gdańsk-Warszawa Próba wykorzystania literatury pięknej jako źródła historycznego. Średniowieczna wizja roli kobiety w społeczeństwie w Opowieściach Kantenberyjskich Geoffreya Chaucera. (2 godziny) 7

8 G. Chaucer, Opowieści kanterberyjskie. Wybór, Wrocław Warszawa- Kraków1963 (Opowieść Damy z Bath). G. Waluga, Społeczeństwo realne i idealne w Opowieściach Kantenberyjskich Geoffreya Chaucera, Warszawa A. Krawiec, Seksualność w średniowiecznej Polsce, Poznań 2000,s G.G. Coulton, Panorama średniowiecznej Anglii, Warszawa Analiza aktu Jagiełły wystawionego w Krewie w 1385, próba poznania motywów zawarcia unii z Polską. (2 godziny) Źrodło: Akt krewski Jagiełły z 1385 r., [w:] Wiek V-XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, opr. M. Sobańska Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 1997, s J. Ochmański, Historia Litwy, Wrocław G. Blaszczyk, Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych do współczesności, t. 1, Poznań 199, s J. Kiaupiene, Akt krewski z 14 sierpnia 1385 r.: gdzie kryje się problem w dokumencie czy w jego interpretacjach?, Kwartalnik Historyczny 108 (2001), z.4. J. Tęgowski, Wprowadzenie w życie postanowień aktu krewskiego w latach , [w:] Studia z dziejów państwa i prawa polskiego, t. IX, cz. 1, Łódź 2006, s Zagrożenie herezją husycką na ziemiach polskich w świetle edyktu wieluńskiego z 1424 r. (2 godziny) Edykt wieluński z 1424 r., [w:] J. Krzyżaniakowa, Koncyliaryści, heretycy i schizmatycy, Kraków 1989, s. 80. P. Kras, Husytyzm w piętnastowiecznej Polsce, Lublin S. Bylina, Wizerunek heretyka w Polsce późnośredniowiecznej, Odrodzenie i Reformacja 30 (1985), s