ABC Biodegradowalności w pracy i domu

Transkrypt

1 Circular Economy. Zamykamy obieg! Cykl warsztatów dla biznesu i jego otoczenia #8Warszawa, 14 lutego 2019 r. ABC Biodegradowalności w pracy i domu Podsumowanie i wnioski Organizator cyklu: Partnerzy

2 14 lutego 2019 roku przeprowadziliśmy kolejne warsztaty z cyklu Circular Economy. Zamykamy obieg! pt. ABC Biodegradowalności w pracy i domu. Było to ósme spotkanie organizowane w ramach cyklu. Jego partnerami byli Interseroh, Polska Izba Odzysku i Recyklingu Opakowań oraz BASF Polska. 2

3 Kompostowalność a biodegradowalność Pierwsza prezentacja przygotowana przez Konrada Nowakowskiego, Prezesa Polskiej Izby Odzysku i Recyklingu Opakowań była wprowadzeniem do dnia warsztatowego pt.. Myślą wprowadzającą do prezentacji było to, że wiedza jednego podmiotu to za mało - żeby zamykać obieg potrzebujemy wiedzy i wzajemnego zrozumienia u wszystkich interesariuszy. Jako jeden z kluczowych elementów Prezes Nowakowski wskazał zrozumienie pojęć związanych z biotworzywami, biokompozytami oraz ich klarownego podziału. Kluczowe jest rozróżnienie między polimerami ze źródeł odnawialnych (np. skrobie) i nieodnawialnych (ropa naftowa) oraz między tworzywami kompostowalnymi, biodegradowalnymi oraz niebiodegradowalnymi. Odróżniając biodegradację od kompostowalności bierzemy pod uwagę parametr czasowy, kompostowalne opakowanie rozkłada się do 90 dni później stając się nawozem/kompostem. Warto podkreślić, że tworzywa kompostowalne są narzędziem do zamykania obiegu opakowania mogą stawać się nawozem. Należy pamiętać, że opakowania kompostowalne ulegają rozkładowi w konkretnych warunkach. Potrzebna jest wiedza, by te warunki stworzyć. W przeciwnym razie opakowania będą trwać, a proces biorozkładu będzie zdecydowanie dłuższy. Ponadto trzeba zdawać sobie sprawę z faktu, że dodatek oxydegradowalny (przez niektórych błędnie określany jako oxybiodegradowalny) do torebek spowoduje ich rozpad na części, ale nie rozkład całej torebki. 3

4 Przesłaniem prezentacji była potrzeba budowy sprawnego systemu zbiórki bioodpadów. Istotnym elementem wspierającym taki system są klarownie oznakowane opakowania, wysyłające jasne sygnały do konsumenta. Po stronie świata nauki natomiast pozostaje dopilnowanie, by produkty faktycznie były kompostowalne, a po stronie administracji zapewnienie regulacji prawnych i dedykowanych instrumentów finansowych. Papier i tektura stanowiły w 2013 roku 41% (około 32.2 miliona ton) całkowitej masy odpadów opakowaniowych wygenerowanych w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Jednak obecnie dużym problemem staje się obecność mikrocząsteczek tworzyw sztucznych zarówno w materiałach wtórnych z recyklingu jak i w kompoście. W Europie Istnieje duży potencjał do mobilizacji i synergii między działalnością gospodarczą a badaniami w zakresie projektowania, produkcji i recyklingu opakowań wykonanych z papieru łączonego z tworzywami. Powiązania te nie są jednak wystarczająco trwałe ze względu na brak wśród producentów opakowań kompozytowych wytwarzanych z papieru i tworzyw, świadomości w zakresie stosowania nowych, ekologicznych tworzyw, rozdzielne/oddzielne podejście do tworzyw i do papieru stosowane w organizacjach branżowych i klastrach, brak wspólnej strategii innowacyjnej w jasnym europejskim i krajowym kontekście prawnym i gospodarczym oraz brak dedykowanych narzędzi wspomagających MŚP we 4

5 wprowadzaniu nowych rozwiązań w zakresie opakowań wykonanych z kompozycji papieru i tworzyw sztucznych. Niezbędne staje się więc zapewnienie silniejszych powiązań między instytucjami badawczo-rozwojowymi a przedsiębiorcami, w zakresie projektowania opakowań kompozytowych zawierających papier i tworzywo w celu wprowadzenia sprawdzonych, ulegających biodegradacji materiałów tworzywowych, które będą stosowane w opakowaniach z papieru i kartonu. W ramach spotkania przedstawiono projekt BIOCOMPACK-CE którego celem jest Rozwój i umacnianie międzysektorowych połączeń między podmiotami innowacyjnych systemów zrównoważonych biokompozytowych opakowań w gospodarce o obiegu zamkniętym Europy Centralnej. PACK-CE.html 5

6 6

7 Kompostowanie na co dzień Krzysztof Hornicki, Wiceprezes Zarządu w Interseroh Polska rozpoczął swoją prezentację od danych GUS przypominając, że w 2017 roku 7,1 % wszystkich odebranych w naszym kraju odpadów komunalnych zostało przekazane do fermentacji i kompostowania. Dane o masie wytworzonych odpadów biodegradowalnych są jednak niedoskonałe ponieważ część z nich stanowi stałe zanieczyszczenie surowców wtórnych i nie podlega zagospodarowaniu w biologicznych procesach przetwarzania. Bioodpady praktycznie uniemożliwiają recykling materiałowy zabrudzonego nimi papieru, a w przypadku pozostałych asortymentów (np. tworzyw sztucznych) znacznie podnoszą koszty procesu. Najlepszym sposobem przetwarzania odpadów biodegradowalnych jest ich zagospodarowanie w przydomowym kompostowniku jeśli jest dla niego miejsce oraz czas i wola domowników. Kompostowanie tradycyjne przewyższa rozwiązania technologiczne z jednego powodu - nie zużywa energii elektrycznej, chociaż jednocześnie nie charakteryzuje się tak dużą wydajnością oraz możliwością przetwarzania wszystkich bioodpadów. Można je prowadzić w formie naturalnej pryzmy kompostu lub przy użyciu najróżniejszych kompostowników otwartych, zamkniętych (np. termokompostowniki) lub tzw. wermikompostowników, zawierających żywe dżdżownice. Przydomowy kompostownik świetnie wpisuje się w zasadę bliskości w myśl przepisów, odpady powinno się w pierwszej kolejności poddawać przetwarzaniu w miejscu ich powstania. 7

8 8

9 Jak kompostować nie mając warunków? Rozwiązaniem może być dostępna technologia np. maszyna kompostująca OKLIN, która jednocześnie zastępuje pojemnik na odpady biodegradowalne, rozwiązując problem ich czasowego gromadzenia Prezentowane podczas warsztatów urządzenie OKLIN GG-02 ma moc przerobową na poziomie 2 ton odpadów biodegradowalnych rocznie. Charakterystyka urządzenia: przetwarza wszystkie odpady biodegradowalne wykorzystuje wyselekcjonowane mikroorganizmy zapewniające rozkład odpadów biodegradowalnych już w ciągu 24 godzin produktem procesu jest tzw. prekompost, który nie posiada już statusu odpadu i nadaje się do wykorzystania na terenach zielonych redukuje masę przetwarzanego materiału organicznego o 80-90%, a z odpadów, które nieestetycznie wyglądają oraz wydzielają nieprzyjemne zapachy, otrzymujemy gotowy produkt, którym możemy od razu zasilić nasze rośliny proces kompostowania jest bezodpadowy, a jedyny problem, jaki może wystąpić podczas użytkowania to przesuszenie prekompostu lub wyjęcie go zbyt wcześnie prowadzony proces przetwarzania generuje wyłącznie emisję dwutlenku węgla i pary wodnej, a zatem zaleca się podłączyć urządzenie do systemu kanalizacji, np. pod zlew kuchenny powstały prekompost charakteryzuje się wysokim stężeniem substancji odżywczych, w związku z powyższym należy go zmieszać w proporcjach 1/10 z ziemią lub gotowym kompostem, dzięki czemu nawet wrażliwe rośliny będą mogły skorzystać z jego właściwości. Maszyny kompostujące Oklin są dostępne w różnych rozmiarach, od skali biurowo-mieszkaniowej, aż po instalacje o charakterze przemysłowym. W zależności od wielkości i wydajności mogą być wykorzystywane w lokalach gastronomicznych, kantynach pracowniczych, stołówkach, hotelach, czy sklepach wielkopowierzchniowych. Z kolei obecność takiej maszyny w biurze, wysyła pracownikom, również tym potencjalnym, jasny sygnał: w tym miejscu dbamy o środowisko! Urządzenia Oklin umożliwiają ponadto realizację idei kompostowania społecznego poprzez zamykanie obiegu w małych społecznościach, takich jak grono sąsiadów w kamienicy, czy bloku lub kilka rodzin należących do tej samej spółdzielni mieszkaniowej. 9

10 10

11 Rekomendacje i wnioski Promowanie kompostowania musi odbywać się systemowo. W przedsiębiorstwach decyzja o przetwarzaniu odpadów biodegradowalnych powinna być odgórnie komunikowana przez osoby zarządzające. Podstawą do kompostowania m. in. w biurach powinna być dobrze zorganizowana selektywna zbiórka, oparta o zaplanowaną infrastrukturę do segregacji bioodpadów, szkolenia, zachęty, nagrody. Powinno się ograniczyć instalację koszy przybiurkowych, a wyznaczać wspólne miejsca zbiórki bioodpadów. Ważna jest też odpowiednia częstotliwość odbioru odpadów i dobrze zaplanowany harmonogram ze względu na uciążliwość zapachową mogącą wzbudzać obiekcje. W wyniku kompostowania w miejscu pracy otrzymujemy darmowy kompost do wykorzystania biurowego, jak i domowego oraz redukujemy ilość powstających odpadów. Warto również uzupełnić zrównoważoną politykę odpadową o praktyczne porady dotyczące niemarnowania żywności i foodsharingu. Przy wytwarzaniu kompostu na większą skalę zagospodarowanie nadwyżki gotowego produktu może być kłopotliwe, a ze względu na obowiązujące przepisy prawne, wprowadzanie go do obrotu handlowego wymaga przejścia długotrwałej i kosztownej procedury. Pozostaje zatem wykorzystanie domowe, np. przy pielęgnacji kwiatów doniczkowych lub przekazywanie kompostu do ogródków działkowych, zarządców zieleni miejskiej lub do innych instytucji i organizacji. W zimie warto kompost magazynować, tak by doczekał do kolejnej wiosny, a w ostateczności przekazywać wraz z selektywnie gromadzonymi odpadami biodegradowalnymi (brązowy worek lub pojemnik), tak aby przynajmniej trafił do większej kompostowni. Kompost może być również wykorzystywany na różnego rodzaju piknikach edukacyjnych i podczas działań ekologicznych z młodzieżą - np. placówki edukacyjne mogłyby użytkować kompostowniki, z których gotowy produkt byłby rozprowadzany podczas szkolnych wydarzeń i festynów. Ewentualne zarabianie na nadwyżce kompostu wymagałoby również zmian i ułatwień w prawie - odpowiednich regulacji i certyfikatów. Może warto poszukać inspiracji w innych krajach? Podsumowując - podejście do zagadnienia biodegradowalności i kompostowalności musi być kompleksowe żeby biogospodarka funkcjonowała coraz sprawniej, cała zbiórka odpadów powinna być dobrze zorganizowana. Musimy dążyć do minimalizacji wytwarzania odpadów, a jednocześnie do poprawy jakości selektywnej zbiórki. Wszyscy, w tym firmy zewnętrzne obsługujące biura, powinni być odpowiednio przeszkoleni, tak by błędy nie występowały na żadnym etapie, niwecząc wysiłek innych. Przedsiębiorstwa mogą wizerunkowo rozważyć uwzględnienie kompostowania w raportowaniu CSR, jak również wziąć udział w programach edukacyjnych, takich jak np. Biuro ZeroWaste, organizowane przez Interseroh Od strony administracyjnej powinniśmy wdrażać ustawowe zachęty ekonomiczne takie jak ulgi podatkowe oraz dotacje dla firm aktywnie wprowadzających kompostowanie w swoich strukturach. Potrzeba również regulacji kwestii prawnych związanych z kompostem - kluczowe jest, aby przedsiębiorca przetwarzający własne, wytworzone przez siebie odpady biodegradowalne zwolniony był z obowiązku uzyskania decyzji administracyjnej w postaci zezwolenia na przetwarzanie odpadów, które powinno obowiązywać wyłącznie kompostownie przemysłowe. 11

12 Opracowanie: Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska ul. Sobieszyńska 8, Warszawa tel. (22)