ABC biodegradowalności nowości technologiczne w domu, sklepie, kawiarni i na polu

Transkrypt

1 Circular Economy. Zamykamy obieg! Cykl warsztatów dla biznesu i jego otoczenia #9 ABC biodegradowalności nowości technologiczne w domu, sklepie, kawiarni i na polu Warszawa, 8 marca 2019 r. Podsumowanie i wnioski Organizator cyklu: Partnerzy

2 Biodegradowalność staje się coraz bardziej interesującym tematem i to z kilku powodów. Po pierwsze samorządy wdrażają podział odpadów komunalnych na pięć frakcji. Ma to pomóc w poprawie ich odzysku i ponownego wykorzystywania. Po drugie w związku z dyskusją na temat niezrównoważonej produkcji i konsumpcji jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych, których odpady negatywnie wpływają na stan środowiska. 2 Trendy te tworzą zainteresowanie tematem alternatyw dla dotychczasowych produktów (np. opakowań), które będą bardziej przyjazne dla przyrody. O takich właśnie rozwiązaniach dyskutowano 8 marca w siedzibie firmy BASF Polska podczas warsztatów Circular Economy. Zamykamy obieg!, które odbyły się pod hasłem "ABC biodegradowalności nowości technologiczne w domu, sklepie, kawiarni i na polu".

3 Globalna perspektywa Prowadząca spotkanie Anna Kołodziejczyk z Centrum UNEP/GRID-Warszawa zaprezentowała nakierowane na międzysektorową współpracę działania organizacji, realizowane w ramach Partnerstwa SDGs "Razem dla środowiska", a także rolę UN Environment w stymulowaniu globalnej dyskusji o zrównoważonym rozwoju. Reprezentantka Centrum odnotowała, że spośród niemal 170 celów szczegółowych, funkcjonujących w ramach Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ, około połowa w bezpośredni sposób odnosi się do stanu środowiska. Podkreśliła, że ważnymi celami, zawartymi w Agendzie 2030, są kwestie związane ze zrównoważoną produkcją i konsumpcją, a także promowaniem innowacyjnych rozwiązań w tym zakresie. Dlatego też temat biodegradowalności w naturalny sposób wpisuje się w dyskusję nad globalnym, zrównoważonym rozwojem. Jednym z narzędzi współpracy na rzecz jego upowszechniania są partnerstwa międzysektorowe. Dobrym jego przykładem jest zainicjowane przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa Partnerstwo na rzecz realizacji środowiskowych Celów Zrównoważonego Rozwoju Razem dla środowiska. W jego pracach bierze dziś udział już ponad 40 partnerów firm, samorządów i organizacji pozarządowych. Kołodziejczyk zaprezentowała uczestnikom warsztatów sześć misji, realizowanych w ramach Partnerstwa w tym misję CE/GOZ, której istotnym elementem jest realizowany od 2017 roku cykl warsztatów Circular Economy. Zamykamy obieg!. 3

4 4

5 Wyzwania dla GOZ w Polsce Jednym z istotnych aspektów zmiany dotychczasowego, linearnego modelu gospodarczego na model cyrkularny jest racjonalna polityka odpadowa, umożliwiająca domykanie obiegów (technicznego i biologicznego) w gospodarce, na co w swojej prezentacji zwracał uwagę Andrzej Sobolak, Prezes Stowarzyszenia Biorecykling. Wyraził on nadzieję, że o kwestiach związanych z GOZ będzie się kiedyś dyskutować równie intensywnie, co dziś o smogu. Dodał, że nie jest to zresztą wykluczone, ponieważ przed państwami członkowskimi Unii Europejskiej stoi ambitne zadanie zwiększania w najbliższych latach poziomów odzysku odpadów do poziomu 65% do roku Dziś tymczasem 70% odpadów komunalnych w Polsce wciąż trafia na składowiska 35% z nich stanowią bioodpady. W osiąganiu unijnych celów recykling bioodpadów (największej frakcji wśród odpadów komunalnych) może odegrać istotną rolę. Potrzebny jest do tego spójny system odzysku odpadów tego typu włącznie ze specjalnymi, kompostowalnymi workami na frakcję bio. Brak ich segregacji oznacza wysokie koszty przetwarzania i zmarnowanie cennych surowców, skażenie wody i gleby czy emisję odoru. Postawienie na ich recykling pozwoli skorzystać z możliwości pozyskiwania energii i kompostu, a także oszczędzać surowce (np. dzięki otrzymywaniu naturalnego nawozu). 5

6 Zdaniem Sobolaka kluczową rolę w tym procesie odegra zasypanie przepaści między ekoinnowatorami - osobami wcześnie i chętnie wprowadzającymi w życie nowe rozwiązania prośrodowiskowe (mającymi stanowić średnio ok. 13,5% populacji) - a bardziej masowym rynkiem, w szczególności grupą pragmatyków (34%). Dystans między tymi grupami jest barierą w przyjmowaniu nowych rozwiązań, która oddziela rozwiązania niszowe od ich masowego upowszechnienia się. Sobolak zwrócił uwagę na narzędzia, umożliwiające zasypanie wspomnianego podziału na przykład na projekty pilotażowe, rozwiązujące chociażby problem, związany z koniecznością mycia pojemników na bioodpady. Odnotował istotną rolę projektowania przyjaznych dla środowiska rozwiązań, umożliwiających jednocześnie wysoki komfort życia. Odwołał się do przykładu z przeszłości - kiedyś wykładaliśmy kosze gazetami, dziś pojawia się zapotrzebowania na kompostowalne folie. Same kosze na bioodpady (do 240 litrów) muszą być projektowane tak, by zapewnić obieg powietrza w jego środku, umożliwiając rozwijanie się bakterii tlenowych i ograniczając problem nieprzyjemnych zapachów. 6

7 Sobolak zauważył, że wokół segregacji narosło sporo mitów, związanych chociażby z wizją wyższych kosztów dla gospodarstwa domowego. Innym ma być dyskomfort, związany z nieprzyjemnymi zapachami lub ryzykiem rozerwania worków w odpowiedzi na tę wątpliwość przytoczył wyniki pilotażu rozdawania worków na odpady biodegradowalne, którego uczestnicy ocenili ten pomysł bardzo pozytywnie. Worki tego typu mogłyby jego zdaniem być dystrybuowane za pośrednictwem specjalnych maszyn, wydających za niewielkie pieniądze (rzędu 2 złotych) od razu kilka sztuk, na które powinny postawić w swej polityce odpadowej samorządy. 7

8 8

9 Nowe kubki, nowe folie Kluczową rolę ekoprojektowania podnosili również eksperci firmy BASF Polska - Jarosław Muczek oraz Jakub Sąsiadek. Przybliżali oni uczestnikom wydarzenia wielofunkcjonalne, biodegradowalne opakowanie z tworzyw sztucznych Ecovio, najczęściej wykorzystywane w krajach takich jak Niemcy, Francja, Hiszpania czy Włochy. Wśród jego zastosowań znajduje się m.in. papier powlekany, torby na owoce i warzywa zbierane i zmieniane na biokompost, a także opakowania na catering czy w pełni biodegradowalne kapsułki na kawę. Pokazywali również, w jaki sposób innowacyjność w zakresie produktów jednorazowych umożliwia organizację bardziej przyjaznych dla środowiska imprez masowych. Na jednej z tego typu imprez wyścigach ADAC Masters Series w Lausitzring z tworzywa tego zaoferowano 15 tysiącom użytkowników kubki i talerze, które następnie zostały skompostowane i wykorzystane jako nawóz na okolicznym trawniku. Powstały z bioodpadów surowiec bywa również wykorzystywany na okolicznych polach i gospodarstwach. Ciekawe były również przykłady pętli z wykorzystaniem biodegradowalnych worków na bioodpady w Bad Durkheim ( gospodarstw domowych) i w jednej z dzielnic Berlina ( gospodarstw domowych), gdzie mieszkańcy byli nakłaniani do zamiany tradycyjnych worków na bioodpady na worki ecovio. Oba projekty zakończyły się dużymi sukcesami, także finansowymi. 9

10 Jednym z nowych produktów oferowanych przez firmę jest cienka, biodegradowalna folia do ściółkowania, stosowana w rolnictwie - ma ona mieć szereg zalet w porównaniu do tradycyjnej folii PE, np. przyczyniać się do wzrostu plonów o 15-30%, poprawiać kondycję roślin (w tym ich ukorzenienie), zmniejszać zapotrzebowanie na nawadnianie czy stosowanie chemii rolniczej. Inną jej zaletą jest eliminacja problemu zanieczyszczenia gleby konwencjonalną folią oraz potrzeby jej pieczołowitego usuwania, gdyż folia z ecovio zwyczajnie biodegraduje się w glebie i nie trzeba jej zbierać, czyścić, przechowywać, czy utulizować (a wszystko to kosztowne operacje). Istotnym elementem, umożliwiającym transformację w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, jest zdaniem reprezentantów BASF Polska, odpowiednie otoczenie regulacyjne dla przykładu we Francji biodegradowane folie są zwolnione z VAT. Między innymi dzięki tego typu rozwiązaniom ich udział w rynku w tym kraju sięgać ma już 10%. Nowa folia, coraz powszechniej stosowana również we Włoszech, w Hiszpanii czy Turcji, zdała pomyślnie testy na polskich polach. Dziś jest ona produkowana we Francji, Włoszech i Niemczech trwają jednak poszukiwania producenta, który zdecyduje się na ich wytwarzanie również w Polsce. Eksperci zaprezentowali również efekty biodegradacji używanych podczas poprzednich warsztatów z cyklu Circular Economy. Zamykamy obieg! kubków, które trafiły do maszyny kompostującej. Zauważyli, że w kwestii upowszechniania biodegradacji w otoczeniu biurowym firma współpracuje z innym uczestnikiem Partnerstwa SDGs Razem dla środowiska, firmą Interseroh. 10

11 11

12 12

13 Poszerzanie świadomości społecznej? W warsztatowej części spotkania intensywne dyskusje towarzyszyły pytaniom o to, czy potrzebujemy nowego znaku, informującego konsumentów o biodegradowalnym charakterze opakowań, które kupują, a także o najskuteczniejszych sposobach na przekonanie ich do znaczenia oddzielania bioodpadów od pozostałych frakcji. Część grup warsztatowych zaproponowała znaki, inspirowane naturą, np. motywami liścia, nadgryzionego jabłka, a także strzałek, wykorzystujących określenie BIO w logo. Wśród pozostałych pojawiło się przekonanie, że konsumenci są już dziś przeładowani obecnymi na opakowaniach informacjami w tym graficznymi. Tworzenie nowego znaku zdaniem ich reprezentantów raczej pogłębiłoby poczucie zagubienia konsumentów. Dodatkowo zaczynają oni mieć poczucie zmęczenia kolejnymi motywami roślinnymi, znacznie bardziej potrzebując konkretnych informacji na temat tego, czym jest biodegradowalność czy kompostowalność i jak realizować je w praktyce. Już dziś zaczynają się gubić w zasadach segregacji odpadów, uznając np. informacje o zrównoważonych źródłach papieru na opakowaniu wielomateriałowym za powód do wyrzucenia ich do pojemnika z papierem, a nie do tworzyw sztucznych. zmieszanych) ich rozkład nie będzie równie efektywny i neutralny dla środowiska, jak przy podziale odpadów na pięć frakcji. Wśród pomysłów na hasła przewodnie tego typu kampanii pojawiły się m.in. Stop waste go BIO!, Kompostuję nie marnuję, Naturalne oddaj naturze, Co się odłoży to się nie rozłoży, Bądź EKO Elitą Kompostowania. W poszczególnych grupach dyskutowana była również m.in. skuteczność realizowanych obecnie kampanii społecznych, takich jak ta, realizowana przez Urząd m.st. Warszawy, a także ryzyko podwyżek cen odpadów komunalnych przez samorządy i tworzeniu skutecznych rozwiązań legislacyjnych. Uczestnicy mieli również okazję przekonać się w Centrum Formulacji BASF Polska o tym, że rozkład produktów biodegradowalnych następuje znacznie szybciej, niż w wypadku tradycyjnych materiałów, wyprodukowanych z użyciem tworzyw sztucznych. Dzięki temu mogli oni na własne oczy zobaczyć, w jaki sposób działa biodegradacja. Kto wie, czy właśnie takich doświadczeń, łączących praktyczną wiedzę z osobistym doświadczeniem, nie potrzebują również polscy konsumenci zastanawiano się w rozmowach kuluarowych. Partner wydarzenia: BASF Polska, Interseroh O.O.O., Polska Izba Odzysku i Recyklingu Opakowań. Alternatywą może być wykorzystanie już istniejącego znaku koniczynki dostępnego do darmowego wykorzystywania przez wszystkich graczy na rynku i informującego o tym, że dany produkt może po zużyciu trafiać do odpadów biodegradowalnych. Energia może iść wówczas (właściwie od zaraz) na zwiększanie świadomości, dotyczącej wagi i możliwości segregacji odpadów bio i tego, dlaczego (gdy trafiają do odpadów 13

14 Opracowanie: Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska ul. Sobieszyńska 8, Warszawa tel. (22)