FIZYKA. Klasa III gimnazjum

Transkrypt

1 FIZYKA Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen z zajęć edukacyjnych wynikających z realizowanego programu nauczania. Klasa III gimnazjum Opracowała: Artur Michaluk 1

2 I. CELE OCENIANIA: 1. Gromadzenie informacji o uczniu i procesie nauczania 2. Określanie poziomu wiedzy i umiejętności ucznia. 3. Rozbudzanie zainteresowań ucznia. 4. Przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym. 5. Motywowanie do systematycznej, samodzielnej pracy. 6. Dowartościowanie ucznia. 7. Wspomaganie ucznia i rodzica w projektowaniu dalszej drogi kształcenia. II. ZASADY KLASYFIKOWANIA ŚRÓDROCZNEGO I ROCZNEGO ORAZ SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW: Ad.II.1. Na początku roku szkolnego uczniowie zostaną zapoznani z zakresem materiału, celami kształcenia oraz zasadami i kryteriami oceniania. Ponadto na pierwszej lekcji rozpoczynającej nowy dział uczniowie zostaną zapoznani ze szczegółowymi wymaganiami na każdą ocenę z zakresu przerabianego materiału (szczegółowe wymagania będą wklejane do zeszytu). Ad.II.2. Uczniowie będą oceniani za pomocą cyfr od 1 do 6. Ocena jest jawna i każdorazowo wpisywana do dziennika. W semestrze uczeń powinien otrzymać nie mniej niż 3 ocen cząstkowych. Na lekcji uczeń może otrzymywać + i - za aktywność na lekcji, krótkie odpowiedzi ustne, rozwiązywanie zadań i wykonywanie doświadczeń. Plusy przeliczane będą na ocenę w następujący sposób: dwa + ocena dopuszczająca; trzy + ocena dostateczna; cztery + ocena dobra; pięć + ocena bardzo dobra Każdy otrzymany - redukuje +. W rozliczeniu śródrocznym jeżeli uczeń otrzyma tylko trzy - bez żadnych plusów otrzymuje ocenę niedostateczną. Ad.II.3. Ocenie podlegają następujące formy pracy: a) prace pisemne: kartkówki (10-20 minutowe) z aktualnie omawianego materiału lub z pracy domowej; prace klasowe (45-minutowe) z opracowanego działu, zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem; testy; b) samodzielna praca na lekcji: 2

3 samodzielne rozwiązywanie zadań kontrolnych; samodzielne rozwiązywanie zadań problemowych; rozwiązywanie zadań dodatkowych; c) obserwacja ucznia w czasie uczenia się: obserwacja ucznia w czasie pracy z podręcznikiem, w grupie, podczas wykonywania różnych prac; obserwacja w czasie gier dydaktycznych; nietypowe rozwiązywanie zadań; obserwacja ucznia podczas wykonywania doświadczeń d) wypowiedzi ustne: udział w dyskusji; aktywność na lekcji; posługiwanie się językiem fizyki; analiza zadań z treścią (rozumienie treści rozwiązywanych zadań); e) sprawdzanie i ocenianie praktycznej działalności uczniów: wykonywanie doświadczeń f) systematyczne rozwiązywanie prac domowych i systematyczna praca ucznia na lekcji. Ad.II.4. Uczeń ma prawo do zaliczania wiadomości wówczas, gdy jego nieobecność usprawiedliwiona trwa dwa tygodnie i więcej. Ad.II.5. Ocenę na koniec semestru i koniec roku szkolnego wystawia nauczyciel przedmiotu po dokładnej analizie osiągnięć ucznia pod kątem wymagań edukacyjnych na poszczególne oceny cząstkowe. Uczeń ma prawo do poprawy oceny końcowej, gdy wynikła ona z przyczyn obiektywnych takich jak choroba. Na koniec semestru nie przewiduje się dodatkowych sprawdzianów zaliczeniowych. 1. Co najmniej na trzy tygodnie przed klasyfikacyjnym zebraniem plenarnym rady pedagogicznej nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne są obowiązani wystawić proponowane oceny niedostateczne z zajęć edukacyjnych, o których powiadamia rodziców wychowawca. O pozostałych przewidywanych cenach z zajęć edukacyjnych informują uczniów nauczyciele prowadzący dane zajęcia edukacyjne, a o ocenie zachowania wychowawca klasy w terminie co najmniej czterech dni przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej. 2. Egzamin klasyfikacyjny. 3

4 a. Uczeń może nie być klasyfikowany z jednego, kilku lub wszystkich zajęć edukacyjnych, jeżeli brak jest podstaw do ustalenia śródrocznej lub rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej z powodu nieobecności ucznia na zajęciach edukacyjnych przekraczającej połowę czasu przeznaczonego na te zajęcia w szkolnym planie nauczania. b. Uczeń niesklasyfikowany z powodu usprawiedliwionej nieobecności może zdawać egzamin klasyfikacyjny. pisemną prośbę o egzamin klasyfikacyjny (egzaminy klasyfikacyjne) należy złożyć na piśmie do dyrektora szkoły najpóźniej w dzień poprzedzający rozpoczęcie klasyfikacyjnego posiedzenia rady pedagogicznej w danym semestrze (roku szkolnym). c. Na wniosek ucznia nieklasyfikowanego z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności lub na wniosek jego rodziców (prawnych opiekunów) rada pedagogiczna może wyrazić zgodę na egzamin klasyfikacyjny. pisemną prośbę o egzamin klasyfikacyjny (egzaminy klasyfikacyjne) należy złożyć na piśmie do dyrektora szkoły najpóźniej w dzień poprzedzający rozpoczęcie klasyfikacyjnego posiedzenia rady pedagogicznej w danym semestrze (roku szkolnym); w przypadku wniosku o egzamin klasyfikacyjny (egzaminy klasyfikacyjne), z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności, rada pedagogiczna podejmuje decyzję w drodze jawnego głosowania zwykłą większością głosów. 3. Nauczyciele przedmiotów wystawiają oceny klasyfikacyjne. Niedostateczna roczna ocena klasyfikacyjna może być zmieniona tylko w wyniku egzaminu poprawkowego (z zastrzeżeniem 12 i 14 ust.1). a) Egzamin poprawkowy. 1. Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej uczeń, który w wyniku klasyfikacji rocznej (semestralnej) uzyskał ocenę niedostateczną z jednych albo dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych, może zdawać egzamin poprawkowy z tych zajęć. 4

5 pisemną prośbę o egzamin poprawkowy składa uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) do dyrektora szkoły nie później niż do momentu rozpoczęcia klasyfikacyjnego posiedzenia rady pedagogicznej w danym roku szkolnym; 2. Egzamin poprawkowy składa się z części pisemnej oraz części ustnej, z wyjątkiem egzaminu z plastyki, muzyki, zajęć artystycznych, techniki, zajęć technicznych, informatyki, oraz wychowania fizycznego, z których egzamin ma przede wszystkim formę zadań praktycznych. zagadnienia egzaminacyjne (zadania praktyczne) pisemne i ustne zgodne z wymaganiami programowymi na ocenę dopuszczającą przygotowuje komisja przedmiotowa i przekazuje dyrektorowi szkoły na tydzień przed wyznaczonym terminem egzaminu; egzamin uważa się za zdany jeżeli uczeń uzyska w części pisemnej i ustnej egzaminu co najmniej 65% punktów możliwych do uzyskania. 3. Termin egzaminu poprawkowego wyznacza dyrektor szkoły do dnia zakończenia rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Egzamin poprawkowy przeprowadza się w ostatnim tygodniu ferii letnich. dyrektor szkoły listownie informuje zainteresowanych uczniów i ich rodziców (opiekunów prawnych) o wyznaczonym terminie egzaminu. Ad.II.6. Nauczyciel uzasadnia ocenę słownie informując ucznia co należy zrobić aby osiągnąć lepsze wyniki. Ad.II.7. Sprawdziany wiadomości będą zapowiadane i zapisywane do dziennika na tydzień przed ich pisaniem. Oceny ze sprawdzianu będą miały decydujący wpływ na ocenę semestralną. Poprawa sprawdzianu jest dobrowolna i odbywa się w ciągu dwóch tygodni od rozdania prac w terminie ustalonym przez nauczyciela. Uczeń pisze ją tylko raz. Poprawiać można co najwyżej ocenę dopuszczającą. Punkty uzyskane z prac klasowych i sprawdzianów przeliczane są na stopnie według następującej skali: Ocena niedostateczna od 0% do 30 % Ocena dopuszczająca 30 % i powyżej, aż do 50 % Ocena dostateczna 50 % i powyżej, aż do 70 % Ocena dobra 70 % i powyżej, aż do 90 % Ocena bardzo dobra 90 % i powyżej, aż do 100 % 5

6 Ocenę celującą może otrzymać uczeń, który spełnia kryteria ocen na ocenę bardzo dobrą, na pracach klasowych rozwiązuje zadania dodatkowe, osiąga sukcesy w konkursach matematycznych na szczeblu pozaszkolnym. Ad.II.8. Wszelkie uwagi o wystawionej ocenie cząstkowej uczeń zgłasza do nauczyciela na przerwie po skończonej lekcji. Nauczyciel ma obowiązek rozpatrzyć odwołanie ucznia od oceny. III. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW NA POSZCZEGÓLNE OCENY Kryteria wymagań na poszczególne oceny. (założenia ogólne) I. PYTANIA TEORETYCZNE. Kryteria wymagań na ocenę dopuszczającą. 1.Uczeń posiada znajomość podstawowych wielkości i zjawisk. 2. Uczeń zna symbole podstawowych wielkości fizycznych. 3. Uczeń poda przykłady prostych zjawisk fizycznych. 4. Zna praktyczne wykorzystanie praw i zjawisk fizycznych. Kryteria wymagań na ocenę dostateczną (jak na odpuszczającą + dodatkowe) 1.Uczń posiada znajomość podstawowych wzorów fizycznych. 2. Znajomość związków między wielkościami. 3. Znajomość jednostek podstawowych wielkości fizycznych. 4. Rozumie podstawowe prawa. 5. Potrafi zilustrować różne zagadnienia fizyczne za pomocą tabel, wykresów i rysunków. Kryteria wymagań na ocenę dobrą (jak na dostateczną + dodatkowe). 1. Uczeń zna zależności między wielkościami fizycznymi i ich jednostkami. 2. Poprawnie wyjaśnia zjawiska fizyczne. 3. Sporządza i interpretuje wykresy. 4. Potrafi podać treść i wyjaśnić poznane prawa fizyczne. 5. Poprawnie posługuje się terminologią fizyczną i wypowiada się logicznie. Kryteria wymagań na ocenę bardzo dobrą (jak na dobrą + dodatkowe). 1. Uczeń posiada umiejętności uogólniania i formułowania wniosków. 2. Potrafi rozwiązywać złożone problemy wymagające znajomości kilku zjawisk i praw. 3. Przytacza nietypowe przykłady poznanych zjawisk. 4. Wypowiada się samodzielnie na podany temat bez pomocy nauczyciela. II. ZADANIA RACHUNKOWE. Kryteria wymagań na ocenę dopuszczającą. 1. Uczeń potrafi wymienić dane i szukane w zadaniu. 2. Uczeń zapisuje dane i szukane za pomocą symboli fizycznych. 6

7 Kryteria wymagań na ocenę dostateczną (jak na odpuszczającą + dodatkowe) 1. Uczeń wypisze wzory. 2. Zilustruje zadania rysunkiem. 3. Rozwiąże proste zadania nie wymagające przekształcenia wzorów. Kryteria wymagań na ocenę dobrą (jak na dostateczną + dodatkowe). 1. Uczeń przekształca proste wzory. 2. Dokonuje przekształceń na jednostkach. 3. Potrafi obliczać wielkości fizyczne posługując się wykresami. Kryteria wymagań na ocenę bardzo dobrą (jak na dobrą + dodatkowe). 1.Uczeń rozwiązuje zadania złożone wymagające zastosowania kilku wzorów. 2. Posiada umiejętności analizy wyników zadania. 3. Potrafi ocenić wyniki zadania w odniesieniu do rzeczywistości. III. ZADANIA DOŚWIADCZALNE. Kryteria wymagań na ocenę dopuszczającą. 1. Uczeń potrafi nazwać przyrządy potrzebne do doświadczenia. 2. Wykonuje czynności pomocnicze lub samodzielnie wykona proste doświadczenie. 3. Odczyta wskazania przyrządów pomiarowych. Kryteria wymagań na ocenę dostateczną (jak na odpuszczającą + dodatkowe) 1. Uczeń wybierze przyrządy i pod kierunkiem nauczyciela wykona doświadczenie według instrukcji. 2. Zapisze wyniki doświadczenia. Kryteria wymagań na ocenę dobrą (jak na dostateczną + dodatkowe). 1. Uczeń zaplanuje wykonanie prostego doświadczenia. 2. Zaplanuje kolejność czynności zgodnie z instrukcją. 3. Samodzielnie wykona doświadczenie zgodnie z instrukcją. 4. Zaprojektuje tabelę wyników pomiarów. 5. Próbuje formułować wnioski. Kryteria wymagań na ocenę bardzo dobrą (jak na dobrą + dodatkowe). 1. Uczeń planuje i samodzielnie przeprowadza doświadczenie. 2. Analizuje wyniki doświadczenia i wyciąga wnioski. Przedstawia wyniki na wykresie. 7

8 Wymagania szczegółowe na poszczególne oceny z fizyki Klasa III Dział: I. Drgania i fale mechaniczne Wymagania konieczne - ocena dopuszczająca (2) podać przykłady ruchów drgających zachodzących wokół nas, podać określenie ruchu drgającego, podać definicje pojęć: amplituda, okres drgań i częstotliwość, podać wzór na obliczanie częstotliwości: f = 1/T, podać jednostkę częstotliwości w układzie SI. podać określenie drgań swobodnych, podać określenie wahadła matematycznego. podać określenie i przykłady drgań gasnących, wskazać, w których położeniach wahadła największa jest jego energia potencjalna, a w których kinetyczna. podać określenie drgań wymuszonych, podać określenie zjawiska rezonansu. podać określenie fali, podać definicje fali poprzecznej i podłużnej, podać wzór na obliczanie prędkości rozchodzenia się fali w ośrodku: v = λ f. wyjaśnić, kiedy zachodzi odbicie fali, podać treść prawa odbicia. podać definicję dźwięków, podać zakres częstotliwości dźwięków słyszalnych przez człowieka, podać, że fale dźwiękowe w powietrzu to fale podłużne. wymienić podstawowe cechy dźwięków (wysokość, głośność i barwa). podać określenie ultradźwięków, podać określenie infradźwięków, wymienić zwierzęta, które odbierają ultradźwięki. podać przykłady różnych instrumentów muzycznych. Stosuje poznane wzory do prostych obliczeń rachunkowych Wymagania podstawowe ocena dostateczna (3) wyjaśnić, jaka siła wypadkowa działa na ciało w ruchu drgającym. zademonstrować i opisać drgania swobodne, wyjaśnić zastosowanie zjawiska drgań do pomiaru czasu, wyjaśnić pojęcie częstotliwości drgań swobodnych oraz podać, od czego zależy częstotliwość drgań swobodnych wahadła. wyjaśnić, że do wprowadzenia ciała w ruch drgający niezbędne jest wykonanie pracy, czyli zwiększenie energii ciała, przeanalizować przemiany energii podczas jednego cyklu drgań swobodnych. zademonstrować drgania wymuszone. podać określenie długości fali i zaznaczyć ją na odpowiednim rysunku fali podłużnej i poprzecznej. wyjaśnić, kiedy zachodzi załamanie fali, wyjaśnić, na czym polega powstawanie echa. podać przykłady ciał wysyłających dźwięk, wyjaśnić, jak powstaje dźwięk, wyjaśnić, że dźwięki rozchodzą się w przestrzeni w postaci fal. zademonstrować dźwięki o różnej wysokości, 8

9 zademonstrować dźwięki o różnej barwie, wyjaśnić na przykładach, co to są dźwięki i szumy, wyjaśnić, co to jest hałas. posługiwać się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki. dokonać podziału instrumentów muzycznych na strunowe, dęte, perkusyjne i elektroniczne, podać przykłady instrumentów należących do każdej z grup. stosuje poznane wzory w zadaniach oraz przelicza jednostki. Wymagania rozszerzone ocena dobra (4) opisać ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie, posługiwać się pojęciami: amplitudy, okresu drgań i częstotliwości, wskazywać położenie równowagi oraz odczytywać amplitudę i okres drgań z wykresu x(t), obliczać częstotliwość na podstawie wykresu x(t). wyznaczyć okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego, wyjaśnić i zademonstrować, od czego zależy okres drgań wahadła, wyjaśnić i zademonstrować, od czego nie zależy okres drgań wahadła, wyjaśnić zjawisko izochronizmu wahadła. stosować zasadę zachowania energii mechanicznej do opisu ruchu wahadła matematycznego i analizy przemian energii w tym ruchu, stosować zasadę zachowania energii mechanicznej do opisu ruchu ciężarka na sprężynie i analizy przemian energii w tym ruchu, wyznaczyć okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie. zademonstrować i opisać zjawisko rezonansu, wyjaśnić, w jaki sposób można uzyskać drgania niegasnące. opisać mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fali na napiętej linie, posługiwać się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali, wyjaśnić zależność między długością fali, prędkością jej rozchodzenia się i częstotliwością drgań ośrodka, przedstawić przykłady fali podłużnej i poprzecznej w zjawiskach przyrodniczych, zademonstrować powstawanie fal w różnych ośrodkach. zastosować prawo odbicia do obserwowanych zjawisk odbicia, rozpoznać zjawisko odbicia i załamania fal. opisać mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego dla fal dźwiękowych w powietrzu, udowodnić, że źródłem dźwięku są ciała drgające, udowodnić, że dźwięki mogą rozchodzić się tylko w ośrodkach materialnych, porównać prędkość dźwięku w różnych ośrodkach. wymienić, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku, wyjaśnić, co wpływa na barwę dźwięku, rozróżniać dźwięki, tony i szumy, uzasadnić negatywny wpływ hałasu na organizm człowieka, podać przykłady kojącego (pozytywnego) działania dźwięku na człowieka, rozpoznać dźwięki wyższe i niższe na podstawie zapisu dźwięku na ekranie oscyloskopu. omówić zasadę działania ultrasonografu (USG), omówić negatywne działanie infradźwięków na organizm człowieka. wytwarzać dźwięki o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego, opisać mechanizm wytwarzania dźwięków w instrumentach muzycznych, wskazać ciało drgające w każdej grupie instrumentów muzycznych, wyjaśnić, w jaki sposób drgania elektryczne zostają zamienione na dźwięki w głośnikach i słuchawkach. przekształcać wzory i przeliczać jednostki Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra (5) 9

10 wyjaśnić, podając przykłady, że zachodzące w przyrodzie zjawiska drgań są bardziej złożone i odnaleźć w nich elementy ruchu harmonicznego. wyjaśnić, dlaczego okres drgań wahadła na Ziemi i na Księżycu nie jest jednakowy. podać przyczyny występowania w przyrodzie drgań gasnących. przedstawić przykłady rezonansu z różnych dziedzin techniki, wyjaśnić, kiedy zjawisko rezonansu jest szkodliwe, a kiedy użyteczne. stosować wzór na prędkość fali do obliczania parametrów fali. omówić przykłady odbicia i załamania fali występujące w przyrodzie, wyjaśnić, dlaczego na morskich nabrzeżach stosuje się falochrony, wyjaśnić różnice między echem a pogłosem. wyjaśnić mechanizm odbierania dźwięku przez ucho. zademonstrować za pomocą generatora akustycznego lub instrumentów muzycznych tony o różnych wysokościach (z wykorzystaniem mikrofonu i oscyloskopu), omówić, do czego służy sonometr. podać przykłady zastosowania ultradźwięków w medycynie i technice, omówić zastosowanie ultradźwięków w hydrolokacji. wyjaśnić na przykładach związek między muzyką a przeżyciami emocjonalnymi człowieka, wyjaśnić rolę pudła rezonansowego. Dział: II. Optyka Wymagania konieczne - ocena dopuszczająca (2) podać definicję światła, podać definicję źródła światła, wymienić źródła światła, podać, że prędkość światła jest to największa prędkość w przyrodzie, podać, że w ośrodku jednorodnym światło rozchodzi się po prostych, rozpoznać znak Ostrzeżenie przed światłem lasera. podać przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych, zademonstrować powstawanie cienia, poinformować, że nie wolno obserwować zaćmienia Słońca bez odpowiednich okularów. podać treść prawa odbicia, podać określenie kąta padania i kąta odbicia światła. podać określenie zwierciadła kulistego (sferycznego), podać definicję ogniska. podać określenie pojęć: obraz pozorny i rzeczywisty, obraz prosty i odwrócony, obraz pomniejszony i powiększony, podać, że powiększające lusterko kosmetyczne jest zwierciadłem kulistym wklęsłym, podać, że lusterko wsteczne w samochodzie jest zwierciadłem kulistym wypukłym. podać definicję pojęć: kąt padania, kąt załamania, podać, że przy przejściu światła z powietrza do szkła (lub wody) kąt załamania jest mniejszy od kąta padania. podać określenie kąta granicznego, podać przykład zastosowania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia w światłowodach. wymienić barwy, z których składa się światło białe (wszystkie barwy tęczy), podać określenie zjawiska rozszczepienia. wymienić rodzaje soczewek i opisać budowę soczewek szklanych, podać definicję ogniska i ogniskowej, podać określenie zdolności skupiającej, podać jednostkę zdolności skupiającej w układzie SI. 10

11 wyjaśnić, do czego służy lupa, podać określenie pojęć: obraz pozorny i rzeczywisty, obraz prosty i odwrócony, obraz pomniejszony i powiększony. opisać budowę oka, podać, że układ optyczny oka tworzy na siatkówce obraz pomniejszony i odwrócony, podać, że wady krótkowzroczności i dalekowzroczności koryguje się za pomocą soczewek. zastosować podane wzory w prostych zadaniach rachunkowych; Wymagania podstawowe ocena dostateczna (3) wyjaśnić pojęcia: promień świetlny, wiązka światła, podać przykłady ciał, które świecą, a nie są źródłami światła. wyjaśnić, że ciała, które zaliczamy do przezroczystych, są tylko częściowo przezroczyste, wyjaśnić, kiedy powstaje zaćmienie Słońca, wyjaśnić, kiedy powstaje zaćmienie Księżyca. zaznaczyć na rysunku kąt padania i kąt odbicia, wyjaśnić, dlaczego niektóre przedmioty widzimy jako błyszczące, a niektóre jako matowe, podać cechy charakterystyczne obrazu, który powstaje w zwierciadle płaskim. rozróżnić zwierciadła wklęsłe i wypukłe, podać określenie następujących pojęć i wielkości fizycznych: oś optyczna zwierciadła, promień krzywizny, ogniskowa zwierciadła, podać zależność długości ogniskowej od promienia krzywizny: f = r/2. wyjaśnić, że obraz utworzony przez promienie światła odbite od zwierciadła kulistego wklęsłego zależy od odległości przedmiotu od zwierciadła. wyjaśnić, kiedy zachodzi zjawisko załamania światła. zademonstrować i wyjaśnić, jak zachowuje się na granicy dwóch ośrodków promień (wiązka) światła, dla którego kąt padania wynosi zero, wyjaśnić, jak zachowuje się na granicy dwóch ośrodków promień (wiązka) światła, dla którego kąt padania jest większy niż zero, wyjaśnić, na czym polega całkowite wewnętrzne odbicie. podać kolejność barw w widmie światła białego po rozszczepieniu, podać przykłady rozszczepienia światła zachodzące w przyrodzie, wyjaśnić, jak powstaje tęcza. rozpoznać soczewki skupiające i rozpraszające, zademonstrować przejście wiązki promieni równoległych przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą. rozróżniać obrazy rzeczywiste i pozorne, proste i odwrócone, powiększone i pomniejszone, opisać działanie lupy, wyjaśnić, że obraz otrzymany za pomocą soczewki skupiającej zależy od odległości przedmiotu od soczewki, wyjaśnić, że za pomocą soczewki rozpraszającej zawsze otrzymujemy obraz pozorny, prosty, pomniejszony. wyjaśnić, na czym polega akomodacja oka. stosuje poznane wzory w zadaniach gdzie trzeba przeliczać jednostki; Wymagania rozszerzone ocena dobra (4) podać przybliżoną wartość prędkości światła w próżni i porównać z prędkościami ruchu ciał w najbliższym otoczeniu, m.in. z prędkością dźwięku, zademonstrować prostoliniowe rozchodzenie się światła. zademonstrować powstanie cienia i półcienia, wyjaśnić powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym, narysować wzajemne położenie Słońca, Ziemi i Księżyca oraz bieg promieni świetlnych podczas zaćmienia Słońca, 11

12 narysować wzajemne położenie Słońca, Ziemi i Księżyca oraz bieg promieni świetlnych podczas zaćmienia Księżyca. stosować prawo odbicia światła, wyjaśnić zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni chropowatej, wyjaśnić powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawo odbicia, narysować bieg promieni podczas odbicia od zwierciadła płaskiego i powierzchni chropowatej (rozpraszającej światło), wykonać konstrukcję powstawania obrazu w zwierciadle płaskim. zademonstrować odbicie promieni świetlnych od zwierciadeł wklęsłych i wypukłych, opisać skupianie promieni światła w zwierciadle wklęsłym, posługiwać się pojęciami ogniska i ogniskowej. wykonać konstrukcję powstawania obrazu w zwierciadłach kulistych wklęsłych dla różnych odległości ustawienia przedmiotu przed zwierciadłem, zademonstrować powstawanie obrazów w zwierciadłach kulistych, rozróżniać obrazy rzeczywiste i pozorne, proste i odwrócone, powiększone i pomniejszone, wyjaśnić, że w zwierciadle kulistym wypukłym otrzymujemy zawsze obraz pozorny, pomniejszony, prosty, wymienić przykłady zastosowania zwierciadeł wklęsłych i wypukłych. demonstrować zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania światła jakościowo), opisać jakościowo bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie, zbadać zależność między kątem padania i kątem załamania w zależności od prędkości rozchodzenia się światła w pierwszym i drugim ośrodku, narysować przejście promienia światła przez pryzmat i płytkę równoległościenną. opisać jakościowo bieg promieni światła przy przejściu z ośrodka gęstszego do ośrodka rzadszego optycznie, podać warunki, przy których nastąpi zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia światła, zademonstrować i opisać zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia (np. w światłowodzie i w pryzmacie prostokątnym). opisać zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu, zademonstrować zjawisko rozszczepienia światła, opisać światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne, wyjaśnić, czym jest spowodowane to, że przedmioty oświetlone światłem białym są widziane w różnych barwach. wyjaśnić, że soczewka rozpraszająca ma ognisko pozorne, które tworzą przedłużenia promieni po przejściu przez soczewkę, opisać bieg promieni równoległych do osi optycznej przechodzących przez soczewkę skupiającą, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, opisać bieg promieni równoległych do osi optycznej przechodzących przez soczewkę rozpraszającą, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, obliczać zdolność skupiającą soczewek. wytwarzać za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu, wykonać konstrukcję obrazów wytworzonych przez soczewki skupiające i rozpraszające w zależności od odległości przedmiotu od soczewki. wyjaśnić pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności, opisać rolę soczewek korygujących wady wzroku, wyjaśnić, jaki obraz powstaje na siatkówce i wykonać konstrukcję obrazów tworzonych w oku na siatkówce, scharakteryzować rolę, jaką odgrywają poszczególne elementy oka, wyjaśnić, że widzenie przedmiotów jest wynikiem procesów fizjologicznych. przekształcić poznane wzory oraz zamieniać jednostki w zadaniach rachunkowych Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra (5) wykazać na przykładach, że w źródłach światła zachodzi zmiana określonej energii na energię promieniowania świetlnego. 12

13 wykonać zegar słoneczny i zademonstrować jego działanie, opisać kolejne obserwacje Księżyca podczas zaćmienia całkowitego. zaprojektować i zbudować peryskop, zaprojektować i wykonać doświadczenie potwierdzające, że miejsce geometryczne powstającego obrazu jest za powierzchnią zwierciadła. wykonać konstrukcję powstawania obrazu w zwierciadłach kulistych wypukłych, opisać rolę zwierciadła wklęsłego w teleskopach zwierciadlanych. stosować wiadomości na temat załamania światła do wyjaśniania różnych zjawisk optycznych występujących w przyrodzie, wyjaśnić na rysunku lub fotografii zjawisko odwracalności biegu światła. podać przykłady zastosowania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia światła, wyjaśnić (i narysować) bieg promieni w światłowodzie, wyjaśnić, na czym polega wykorzystanie światłowodów w medycynie i telekomunikacji. wyjaśnić, jak uzyskuje się kolorowy druk w drukarce atramentowej, wyjaśnić rolę filtrów światła. zaprojektować doświadczenie i wyznaczyć ogniskową soczewki skupiającej, omówić budowę i zastosowanie soczewek Fresnela. badać rodzaj otrzymanych obrazów w zależności od ustawienia przedmiotu względem soczewki, wymienić zastosowania soczewek w technice i nauce. scharakteryzować rodzaje okularów dalekowidzów i krótkowidzów, narysować bieg promieni światła w oku krótkowidza (przed korekcją i po niej), narysować bieg promieni światła w oku dalekowidza (przed korekcją i po niej). Dział: III. Elektryczność i magnetyzm. Wymagania konieczne - ocena dopuszczająca (2) wymienić sposoby elektryzowania ciał: przez tarcie, dotyk i indukcję, podać przykłady zjawisk związanych z elektryzowaniem ciał, podać nazwę jednostki ładunku elektrycznego. podać określenie pola elektrycznego, podać przykłady pól centralnych i pól jednorodnych. podać treść zasady zachowania ładunku. podać przykłady substancji będących przewodnikami, izolatorami i półprzewodnikami, wymienić, gdzie znalazły zastosowanie przewodniki, izolatory i półprzewodniki (w najbliższym otoczeniu ucznia). podać definicję prądu elektrycznego, podać określenie natężenia prądu elektrycznego, podać wzór na natężenie prądu elektrycznego, podać jednostkę natężenia prądu i jej definicję. podać jednostkę napięcia elektrycznego i jej definicję. narysować schemat prostego obwodu elektrycznego, narysować schemat obwodu z włączonym amperomierzem i woltomierzem, podać oznaczenia elementów obwodu elektrycznego: ogniwa, opornika, żarówki, wyłącznika, woltomierza, amperomierza. podać zależność między natężeniem prądu płynącego przez przewodnik a napięciem przyłożonym do jego końców i oporem przewodnika, podać wzór na obliczanie oporu przewodnika, podać treść prawa Ohma, podać jednostkę oporu elektrycznego. podać rodzaje obwodów elektrycznych w zależności od sposobu podłączenia odbiorników, podać, że amperomierz zawsze włączamy do obwodu szeregowo, podać, że woltomierz włączamy do obwodu równolegle. podać przykłady zamiany energii elektrycznej na inne formy energii, zapisać wzór na pracę (energię) prądu elektrycznego, wyjaśnić, o czym informuje nas moc urządzeń podawana na tabliczce znamionowej (informacyjnej) urządzenia lub w instrukcji obsługi. podać definicje pojęć: jon, elektrolit, elektroliza, wymienić przykłady elektrolitów, 13

14 podać zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych. wymienić substancje, które zaliczamy do ferromagnetyków, podać znaczenie pojęć: magnes, bieguny magnesu (oznaczenia biegunów), pole magnetyczne, podać znaczenie pojęć: ferromagnetyk, domeny magnetyczne. podać, że przewód, przez który płynie prąd elektryczny, oddziałuje na magnesy (np. igły magnetyczne) i ferromagnetyki (np. opiłki żelaza), podać określenie elektromagnesu. podać określenie siły elektrodynamicznej, podać przykłady urządzeń z najbliższego otoczenia, w których zastosowano silniki elektryczne. podać określenie zjawiska indukcji elektromagnetycznej. Zastosować poznane wzory w zadaniach rachunkowych Wymagania podstawowe ocena dostateczna (3) opisać budowę atomu i wymienić jego składniki, scharakteryzować elektron i proton jako cząstki o określonym ładunku, wyjaśnić, kiedy ciało jest nienaelektryzowane (równa liczba protonów i elektronów), naelektryzowane ujemnie (nadmiar elektronów) lub dodatnio (niedomiar elektronów), wyjaśnić, że podczas elektryzowania ciał stałych przemieszczają się tylko elektrony. wyjaśnić, dzięki czemu może odbywać się oddziaływanie ciał naelektryzowanych na odległość wyjaśnić, że podczas elektryzowania ładunki nie są wytwarzane i nie znikają. wyjaśnić różnice w mechanizmie elektryzowania przewodników i izolatorów. rozróżnić rzeczywisty i umowny kierunek przepływu prądu elektrycznego, wyjaśnić zjawiska zachodzące po połączeniu przewodnikiem ciała naelektryzowanego dodatnio z ciałem naelektryzowanym ujemnie wyjaśnić różnicę między ogniwami chemicznymi a fotoogniwami. podać i omówić warunki przepływu prądu elektrycznego w obwodzie (w obwodzie musi być źródło napięcia, obwód musi być zamknięty). wyjaśnić, co to znaczy, że natężenie prądu w przewodniku jest wprost proporcjonalne do napięcia elektrycznego przyłożonego do jego końców. wyjaśnić, do czego służy bezpiecznik w instalacjach elektrycznych. wyjaśnić, od czego i jak zależy wartość pracy wykonanej podczas przepływu prądu elektrycznego, zapisać wzór na moc prądu elektrycznego i podać definicję mocy prądu elektrycznego, uzasadnić konieczność oszczędzania energii elektrycznej (z punktu widzenia ekologicznego i ekonomicznego), wyjaśnić, do czego służy licznik energii elektrycznej. wyjaśnić, jakie zjawiska zachodzą w elektrolicie po doprowadzeniu do niego napięcia elektrycznego, wyjaśnić, że przepływ prądu przez elektrolit jest związany z przenoszeniem ładunków elektrycznych (ukierunkowany ruch jonów), wyjaśnić, na czym polega przepływ prądu elektrycznego w gazach (ukierunkowany ruch jonów i elektronów), podać zasady bezpieczeństwa podczas wyładowania atmosferycznego. wyjaśnić przyczynę ustawiania się igły magnetycznej w kompasie, wyjaśnić, w jaki sposób odbywa się magnesowanie i rozmagnesowywanie ferromagnetyków. wyjaśnić, dlaczego miedziany przewód, w którym nie płynie prąd elektryczny, nie oddziałuje na igłę magnetyczną i na opiłki żelazne; natomiast ten sam przewód, gdy płynie przez niego prąd elektryczny, oddziałuje na igłę magnetyczną i na opiłki żelazne. wyjaśnić, co jest źródłem siły elektrodynamicznej, wyjaśnić, że w silniku zachodzi zamiana energii elektrycznej na energię mechaniczną. wskazać różnicę między napięciem stałym otrzymywanym z akumulatorów lub baterii a napięciem przemiennym, wyjaśnić znaczenie pojęć: okres i częstotliwość prądu przemiennego, napięcie skuteczne, wyjaśnić przemiany energii zachodzące w prądnicach prądu przemiennego. Zastosować poznane wzory w zadaniach gdzie trzeba przeliczać jednostki Wymagania rozszerzone ocena dobra (4) opisać sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk; wyjaśnić, że zjawiska te polegają na przepływie elektronów między ciałami, przeprowadzić eksperyment polegający na elektryzowaniu ciał przez tarcie i zademonstrować wzajemne oddziaływanie ciał naelektryzowanych jednoimiennie oraz różnoimiennie, opisać (jakościowo) oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych, posługiwać się elektroskopem do oceny stopnia naelektryzowania ciała, posługiwać się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elementarnego. 14

15 zademonstrować oddziaływanie elektrostatyczne na odległość, narysować linie pola elektrycznego w przypadku różnych pól, uzasadnić twierdzenie, że pole elektryczne ma energię. stosować zasadę zachowania ładunku elektrycznego do wyjaśniania elektryzowania przez tarcie, dotyk i indukcję, omówić budowę butelki lejdejskiej i kondensatora płaskiego. dokonać podziału ciał ze względu na ich właściwości elektryczne na przewodniki, izolatory i półprzewodniki, analizować kierunek przepływu elektronów. posługiwać się pojęciem natężenia prądu elektrycznego, zmierzyć natężenie prądu elektrycznego w prostym obwodzie, przeliczać wielokrotności i podwielokrotności jednostek w odniesieniu do natężenia prądu elektrycznego. posługiwać się (intuicyjnie) pojęciem napięcia elektrycznego, zmierzyć napięcie wytwarzane przez ogniwo lub baterię ogniw, przedstawić budowę ogniwa chemicznego, obliczyć napięcie między dwoma punktami obwodu jako iloraz pracy wykonanej przy przemieszczeniu ładunku i wartości tego ładunku, przeliczać wielokrotności i podwielokrotności jednostek w odniesieniu do napięcia elektrycznego. budować proste obwody elektryczne i rysować ich schematy, budować prosty obwód elektryczny według zadanego schematu, rozpoznawać symbole elementów obwodu elektrycznego: ogniwa, opornika, żarówki, wyłącznika, woltomierza, amperomierza, zbudować obwód prądu elektrycznego i dokonać pomiaru napięcia między dwoma punktami tego obwodu oraz natężenia płynącego w nim prądu. posługiwać się pojęciem oporu elektrycznego i stosować prawo Ohma, wyznaczyć opór elektryczny przewodnika za pomocą woltomierza i amperomierza, wyjaśnić, dlaczego opór przewodników metalowych rośnie wraz ze wzrostem temperatury, przeliczać wielokrotności i podwielokrotności jednostek w odniesieniu do napięcia elektrycznego, natężenia prądu elektrycznego i oporu elektrycznego, wyznaczyć opór elektryczny z wykresu zależności natężenia prądu od napięcia elektrycznego, porównać opory elektryczne różnych przewodników na podstawie wykresów zależności natężenia prądu od napięcia elektrycznego (jakościowo i ilościowo). połączyć obwód z miernikami do pomiaru napięcia i natężenia prądu przy równoległym oraz szeregowym łączeniu odbiorników i wykonać pomiary, porównać, co się dzieje z napięciem, natężeniem i oporem przy połączeniu oporników szeregowo oraz równolegle, budować proste obwody elektryczne szeregowe i równoległe oraz rysować ich schematy, budować proste obwody elektryczne szeregowe i równoległe według zadanego schematu, podać przykłady zastosowania połączeń szeregowych i równoległych odbiorników prądu elektrycznego w życiu codziennym, posługiwać się pojęciem oporu elektrycznego i stosować prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych. podać przykłady mocy (orientacyjnie) urządzeń zasilanych prądem elektrycznym, posługiwać się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego, przeliczać energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule oraz w dżulach na kilowatogodziny, wymienić i opisać urządzenia, w których energia elektryczna przekształca się w inne formy energii, wyznaczyć moc żarówki zasilanej z baterii, korzystając z woltomierza i amperomierza. zaplanować i przeprowadzić badanie przewodności różnych cieczy i roztworów wodnych, przedstawić zastosowanie zjawiska elektrolizy, podać przykłady zastosowania przepływu prądu elektrycznego w gazach. zbadać, między jakimi ciałami zachodzą oddziaływania magnetyczne, zademonstrować oddziaływania między magnesami a przedmiotami ze stali, uzasadnić, że magnesu trwałego nie da się podzielić tak, aby miał tylko jeden biegun, rozróżnić bieguny magnetyczne magnesów trwałych i opisać oddziaływania między nimi. zbadać i opisać zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu, wyjaśnić zasadę działania kompasu, zademonstrować przebieg linii pola magnetycznego, narysować linie pola magnetycznego dla różnych pól magnetycznych i zaznaczyć ich zwrot na podstawie ułożenia opiłków żelaza lub/i igieł magnetycznych, opisać oddziaływanie magnesu na żelazo i podać przykłady wykorzystania tego oddziaływania. zademonstrować działanie przewodu z prądem na igłę magnetyczną, zademonstrować (za pomocą opiłków żelaza lub/i igieł magnetycznych) linie pola magnetycznego wytworzonego przez przewód prostoliniowy i zwojnicę, opisać zmianę położenia biegunów magnetycznych zwojnicy po zmianie kierunku płynącego w niej prądu, opisać działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie. opisać wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnić działanie silnika elektrycznego, 15

16 zademonstrować działanie siły elektrodynamicznej, zbadać, od czego zależy wartość, kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej, wyznaczyć kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej za pomocą reguły lewej dłoni, opisać budowę i zasadę działania silnika elektrycznego. zademonstrować wzbudzanie prądu indukcyjnego, wyjaśnić, że prąd elektryczny powstający w elektrowniach jest prądem indukcyjnym. Przekształcać znane wzory i przeliczać jednostki Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra (5) wyjaśnić, od jakich wielkości fizycznych zależy oddziaływanie ciał naelektryzowanych (jakościowo). zaproponować doświadczenie pozwalające zademonstrować linie pola elektrycznego w przypadku różnych pól, omówić zasadę działania lampy oscyloskopowej lub kineskopowej. zaprojektować i przeprowadzić eksperyment ilustrujący zasadę zachowania ładunku, zaprojektować i zbudować elektroskop, zaplanować i przeprowadzić eksperyment obrazujący zasadę działania elektroskopu. wymienić przykłady elementów elektronicznych wytwarzanych z materiałów półprzewodnikowych. stosować wzór na natężenie prądu elektrycznego w zadaniach rachunkowych. wyjaśnić, że źródłami napięcia są ogniwa chemiczne i akumulatory, podać przykłady używanych ogniw i akumulatorów, przedstawić osiągnięcia naukowe Alessandra Volty. zaprojektować i wykonać latarkę elektryczną. zaprojektować i wykonać doświadczenie, na podstawie którego można zbadać, od czego i jak zależy natężenie prądu elektrycznego w obwodzie, zbadać, jak opór przewodników metalowych zależy od temperatury. wyjaśnić, dlaczego w instalacji domowej stosuje się połączenie równoległe odbiorników, wyjaśnić, dlaczego żaróweczki stosowane w lampkach choinkowych po podłączeniu do domowej instalacji elektrycznej (napięcie 230 V) nie przepalają się, chociaż są przystosowane do pracy pod maksymalnym napięciem 1,5 V. opisać budowę i zastosowanie licznika energii elektrycznej. omówić niebezpieczeństwa związane z niewłaściwym eksploatowaniem urządzeń elektrycznych oraz sposoby zabezpieczania się przed porażeniem prądem elektrycznym i zasady bezpiecznego posługiwania się odbiornikami energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, wyjaśnić, na czym polega wyładowanie atmosferyczne i wskazać przemiany energii elektrycznej na inne formy energii podczas wyładowania. podać informacje dotyczące zmiany położenia ziemskich biegunów magnetycznych, podać przykłady zastosowania magnesów w urządzeniach technicznych. wykonać elektromagnes i zademonstrować jego działanie, podać przykłady zastosowania elektromagnesów w urządzeniach technicznych. zademonstrować oddziaływanie dwóch przewodów z prądem elektrycznym i zbadać, jak zależy zwrot sił oddziaływania między nimi od kierunków płynących w nich prądów, zbudować model silnika elektrycznego udowodnić doświadczalnie, że natężenie prądu indukcyjnego zależy od szybkości zmian pola magnetycznego, wyjaśnić, dlaczego energia elektryczna jest przesyłana na duże odległości pod wysokim napięciem, opisać przemiany energii zachodzące w elektrowniach: wodnych, węglowych (gazowych i na olej opałowy), jądrowych, wiatrowych, słonecznych. Dział: IV. Fale elektromagnetyczne. Wymagania konieczne - ocena dopuszczająca (2) podać określenie pola elektromagnetycznego i fali elektromagnetycznej, dokonać podziału fal elektromagnetycznych ze względu na długość i częstotliwość tych fal, nazwać rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło, nadfioletowe, rentgenowskie, gamma), podać przybliżoną wartość prędkości światła w próżni i w powietrzu, podać, że światło jest falą elektromagnetyczną o długości od 400 nm (fiolet) do 700 nm (czerwień). podać zakresy częstotliwości i długości fal dla fal radiowych oraz mikrofal. opisać, jak wykryto promieniowanie podczerwone, podać źródła promieniowania podczerwonego i nadfioletowego. wymienić właściwości promieni rentgenowskich i promieni gamma. Wymagania podstawowe ocena dostateczna (3) 16

17 podać, że wszystkie fale elektromagnetyczne przenoszą energię, mają określoną prędkość, są falami poprzecznymi, odbijają się i załamują, wzmacniają się lub osłabiają w wyniku nakładania się, podać prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji, wyjaśnić związek między częstotliwością i długością fal elektromagnetycznych, wyjaśnić, od czego zależy prędkość rozchodzenia się fal elektromagnetycznych. opisać znaczenie fal elektromagnetycznych (w szczególności fal radiowych i mikrofal) w radiokomunikacji i łączności telefonicznej, podać przykład zastosowania mikrofal w gospodarstwie domowym, zaznaczyć na osi częstotliwości zakresy fal radiowych i mikrofal. wymienić właściwości promieniowania podczerwonego i nadfioletowego, wyjaśnić niebezpieczeństwo związane z dziurą ozonową i podać, jak się zabezpieczać przed skutkami związanymi z dziurą ozonową, wymienić sposoby przeciwdziałania powiększaniu dziury ozonowej. wymienić źródła promieni rentgenowskich i promieniowania gamma, wyjaśnić, które właściwości promieni Roentgena są wykorzystywane w diagnostyce medycznej, wyjaśnić, które właściwości promieni Roentgena są wykorzystywane w walce z nowotworami oraz do sterylizacji narzędzi medycznych, materiałów opatrunkowych i żywności. Wymagania rozszerzone ocena dobra (4) porównać (wymieniać cechy wspólne i różnice) rozchodzenie się fal mechanicznych i elektromagnetycznych, przeliczać długości fal w różnych jednostkach, określić rodzaj fali, obliczając jej długość przy znanej częstotliwości. wyjaśnić, na czym polega modulacja i w jakim celu jest stosowana, wymienić urządzenia do wytwarzania fal elektromagnetycznych i przesyłania informacji. wymienić i omówić zastosowania promieniowania podczerwonego, wymienić i omówić zastosowania promieniowania nadfioletowego, wykazać, w jaki sposób możemy chronić się przed szkodliwym działaniem promieniowania nadfioletowego, wyjaśnić rolę kremów (filtrów UV) w ochronie skóry przed promieniowaniem UV. podać i opisać zastosowanie promieni rentgenowskich i gamma w medycynie i technice, podać zasady ochrony przed szkodliwym działaniem promieniowania rentgenowskiego i promieniowania gamma (ochrona radiologiczna). Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra (5) podać i omówić przykłady zastosowania fal elektromagnetycznych, wyjaśnić rolę jonosfery i atmosfery w zatrzymywaniu szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego docierającego do powierzchni Ziemi z kosmosu. opisać zastosowanie radioteleskopu, opisać zastosowanie fal radiowych i mikrofal (np. radary i urządzenia radiolokacyjne), opisać zasadę działania kuchenki mikrofalowej, omówić zasadę działania mikrofonu i głośnika. wyjaśnić zagrożenia dla życia biologicznego ze strony krótkofalowego promieniowania elektromagnetycznego, opisać zasadę działania kamery termowizyjnej i jej zastosowanie. 17