Leczenie ARV. Polska wersja Pierwsze wydanie 2010

Transkrypt

1 Leczenie ARV Polska wersja Pierwsze wydanie 2010

2 Podziękowania Autor: Michael Carter Pierwsze polskie wydanie 2010 Adaptowane z czwartego brytyjskiego wydania 2008 Podziękowania dla Sieci Plus za przetłumaczenie tej publikacji. Treść i projekt graficzny sfinansowany przez brytyjski NHS Pan-London HIV Prevention Programme oraz Brytyjski Departament Zdrowia Tłumaczenie sfinansowane przez Merck, Sharp and Dohme Aby obejrzeć tę broszurę w wersji PDF z większą czcionką, możesz odwiedzić naszą stronę internetową Informacje zawarte w tej ulotce dotyczą rekomendowanych procedur leczenia i opieki osób żyjących z HIV w Europie.

3 Leczenie ARV Informacje zawarte w tej broszurze opierają się na wytycznych leczenia antyretrowirusowego (ARV). Istnieją europejskie wytyczne (stworzone przez Europejskie Towarzystwo AIDS - EACS), a także rekomendacje krajowe co do leczenia ARV w wielu państwach i mogą się one między sobą nieco różnić. Wytyczne nie zawierają jednak gotowych przepisów na leczenie zakażenia HIV, gdyż wymaga ono zawsze zindywidualizowanej opieki, uwzględniającej Twój stan zdrowia i inne czynniki mające wpływ na Twój styl życia. Badania na temat HIV posuwają się wyjątkowo szybko jak na medycynę, dlatego wytyczne powinny być traktowane jako najlepsze praktyki, oparte na obecnej wiedzy na temat zakażenia HIV i jego leczenia. Ta broszura powstała z myślą, by pomóc Ci w przygotowaniu pytań, które być może zechcesz zadać lekarzowi na temat terapii ARV. Nie zastąpi jednak samej rozmowy z lekarzem.

4 Treść Czym jest terapia ARV? 1 Kiedy należy rozpocząć leczenie ARV? 1 OOGdy do zakażenia doszło niedawno 1 OOJeśli zakażenie przeszło w bezobjawową fazę przewlekłą 3 OOOsoby z objawami chorób związanych z HIV lub AIDS 4 Od czego rozpocząć terapię 5 Kiedy trzeba zmienić terapię 10 OOZmiana leczenia po jednym niepowodzeniu terapeutycznym 11 Przyjmowanie leków 13 Podsumowanie 15

5 Czym jest terapia ARV? / Kiedy należy rozpocząć leczenie ARV? Czym jest terapia ARV? Leki stosowane w terapii przeciwko HIV noszą nazwę leków antyretrowirusowych. Aby ich działanie było skuteczne i długotrwałe, należy przyjmować je w schemacie trzech, a czasem więcej leków ARV. Obecnie dostępne leczenie przeciwko HIV nie eliminuje wirusa z organizmu. Może natomiast przedłużyć życie i dobry stan zdrowia dzięki powstrzymywaniu replikacji HIV, a tym samym zredukowaniu szkodliwego wpływu wirusa na system odpornościowy. 1 Kiedy należy rozpocząć leczenie ARV? Nie ma jednoznacznych dowodów na to, w którym momencie najlepiej rozpocząć przyjmowanie leków ARV. Dlatego musisz wspólnie z lekarzem rozważyć plusy i minusy natychmiastowego wdrożenia terapii lub wstrzymania się z tą decyzją. Obecnie uważa się, że wprowadzenie leczenia antyretrowirusowego jest ewidentnie korzystne, gdy: OOpojawiły się u Ciebie objawy HIV lub AIDS. OOliczba komórek CD4 wynosi około 350. Gdy do zakażenia doszło niedawno Okres pierwszych sześciu miesięcy od momentu zakażenia HIV to tzw. infekcja

6 Kiedy należy rozpocząć leczenie ARV? pierwotna. Nie ma dowodów na to, że wdrożenie leczenia w tym czasie na pewno przedłuży życie i w zdecydowany sposób wpłynie na poprawę stanu zdrowia. Mimo to niektórzy lekarze uważają, że jest to unikalna szansa, którą się utraci w dalszym rozwoju zakażenia, z powodu stopniowego uszkodzenia systemu odpornościowego, któremu jest coraz trudniej samodzielnie się bronić przed HIV. Większość osób jednak dowiaduje się o swoim zakażeniu, gdy pojawiają się objawy po upływie wielu miesięcy czy nawet lat. Trzeba zestawić potencjalne korzyści z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych leków, gorszą jakością życia oraz tym, że gdy leczenie przestanie być skuteczne, wirus może się na nie uodpornić. Wyniki mniejszych badań nad ryzykiem i korzyściami leczenia wkrótce po zakażeniu nie są rozstrzygające. Wiremia u niektórych osób, które rozpoczęły przyjmowanie leków ARV w krótkim czasie od momentu zakażenia, utrzymywała się na niskim poziomie nawet po przerwaniu terapii. Z drugiej jednak strony, inne osoby nie miały takich rezultatów. Z powodu braku jasności w tej kwestii, prowadzone jest obecnie większe badanie kliniczne mające na celu zweryfikowanie korzyści wdrożenia leczenia na tym etapie. Wyniki będą dostępne za kilka lat. 2

7 Kiedy należy rozpocząć leczenie ARV? Tymczasem zaleca się, by rozważyć wprowadzenie leków ARV wkrótce po zakażeniu HIV w przypadku: OOwystąpienia jakiejkolwiek choroby związanej z AIDS (choroby wskaźnikowej). OOzmian neurologicznych (w mózgu) związanych z HIV. OOgdy liczba komórek CD4 wynosi poniżej 200 przez co najmniej trzy miesiące. Jeśli zakażenie przeszło w bezobjawową fazę przewlekłą Bez wątpienia należy rozpocząć leczenie antyretrowirusowe zanim liczba komórek CD4 spadnie poniżej 200. Jeśli terapia jest wdrożona przy liczbie komórek CD4 niższej niż 200, istnieje wyższe ryzyko szybkiego zachorowania, a nawet śmierci, niż gdy ich liczba wynosi powyżej 200. Zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą, najkorzystniej rozpocząć leczenie, gdy liczba komórek CD4 wynosi około 350. Lekarz powinien omówić z Tobą wdrożenie terapii, gdy liczba komórek CD4 jest u Ciebie mniej więcej na tym poziomie i gdy tylko będziesz na to gotowy(a), powinno się rozpocząć przyjmowanie leków. Zostało potwierdzone, że wprowadzenie leczenia w tym momencie zmniejsza ryzyko wystąpienia nie tylko chorób związanych z HIV, lecz także innych poważnych problemów zdrowotnych takich, jak na przykład: choroby serca, nerek, wątroby oraz niektóre nowotwory. 3

8 Kiedy należy rozpocząć leczenie ARV? Leczenie przy liczbie komórek CD4 wynoszącej ok. 350 jest szczególnie zalecane u osób z następującymi uwarunkowaniami: OOWiremia powyżej 100,000. OOSzybko spadająca liczba komórek CD4 (co najmniej 80 komórek w ciągu roku). OOChoroby związane z HIV. OOKoinfekcja z wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub C. OOWiek powyżej 50 lat. OORyzyko choroby serca. OOZwiązek z osobą seronegatywną. OONiektórzy lekarze są opinii, że warto rozpocząć na tym etapie leczenie u osób pochodzenia afrykańskiego z chorobami nerek. Jeśli lekarz zaleci wdrożenie leczenia, lecz z jakiegoś powodu nie zdecydujesz się na nie, należy regularnie rewidować tę decyzję oraz monitorować liczbę komórek CD4 i poziom wiremii częściej niż jest to zazwyczaj rekomendowane. Osoby z objawami chorób związanych z HIV lub AIDS W przypadku zdiagnozowania infekcji lub nowotworu wskaźnikowego, rekomendowane 4

9 jest rozpoczęcie leczenia antyretrowirusowego. Wyjątkiem jest gruźlica, gdy liczba komórek CD4 wynosi powyżej 350. W większości przypadków terapię ARV rozpoczyna się po zakończeniu leczenia tych infekcji. To dlatego, że leki antyretrowirusowe wchodzą czasami w interakcje z lekami stosowanymi w leczeniu innych infekcji. Gdy łączy się te dwie terapie, istnieje również ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych objawów, noszących nazwę zapalnego zespołu rekonstrukcji immunologicznej. Jeśli zdiagnozowano u Ciebie chłoniaka, powinieneś(naś) rozpocząć leczenie antyretrowirusowe, gdy tylko rozpoczniesz chemioterapię. Od czego rozpocząć terapię 5 Od czego rozpocząć terapię Standardowe leczenie przeciwko HIV u osób, które rozpoczynają je po raz pierwszy, składa się z kombinacji (inaczej schematu) trzech leków antyretrowirusowych. Rekomendowana kombinacja: NNRTI + 2 NRTI Gdy rozpoczyna się leczenie ARV po raz pierwszy, zaleca się przyjmowanie nienukleozydowego inhibitora odwrotnej transkryptazy (NNRTI), efawirenzu (Sustiva albo Stocrin) lub newirapiny (Viramune) razem z jedną z tabletek kombinowanych zawierających nukleozydowy/nukleotydowy inhibitor odwrotnej transkryptazy (NRTI): Truvadę

10 Od czego rozpocząć terapię (zawiera FTC i tenofowir) lub Kivexę (zawiera abacawir i 3TC). Potwierdzono, że efawirenz ma silne i długotrwałe działanie. Jednocześnie powoduje stosunkowo mało skutków ubocznych i jest łatwy w przyjmowaniu. Największą wadą efawirenzu jest to, że HIV łatwo się na niego uodparnia, dlatego tak ważne jest, by przyjmować go razem z dwoma innymi lekami. Może również wywoływać neurologiczne skutki uboczne, które jednak zwykle ustępują po kilku tygodniach. U niektórych ludzi jednak takie objawy, jak: ból głowy, koszmary senne, dezorientacja czy depresja, trwają dłużej i utrudniają codzienne życie. Nie powinno się rozpoczynać przyjmowania efawirenzu, jeśli planujesz zajście w ciążę, ponieważ istnieje teoretyczne ryzyko uszkodzenia płodu. Jeśli już przyjmujesz efawirenz i zajdziesz w ciążę, powinnaś się jak najszybciej skontaktować ze swoją kliniką. Nienukleozydowy inhibitor odwrotnej transkryptazy, newirapina (Viramune) jest alternatywą dla efawirenzu. Jest szczególnie zalecana dla niektórych osób, na przykład dla kobiet pragnących zajść w ciążę, gdyż jest to bezpieczny lek do stosowania w czasie ciąży. Newirapina może być również dobrym rozwiązaniem, jeśli nie jesteś w stanie znieść neurologicznych skutków ubocznych efawirenzu. 6

11 Od czego rozpocząć terapię Newirapina może powodować wysypkę i potencjalnie niebezpieczne skutki uboczne oddziałujące na wątrobę. Aby zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia, kobiety nie powinny rozpoczynać przyjmowania newirapiny, jeśli liczba ich komórek CD4 wynosi powyżej 250, a mężczyźni powyżej 400. Rekomendowana kombinacja: wzmocniony inhibitor proteazy + 2 NRTI Wzmocniony inhibitor proteazy (działanie takiego inhibitora jest wzmocnione niewielką dawką ritonawiru) jest alternatywą dla nienukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy. Wzmocnione inhibitory proteazy są szczególnie zalecane, jeśli: Jesteś zakażony(a) HIV, który jest oporny na nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy lub nukleozydowe/ nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy. OOJesteś w ciąży lub ją planujesz. OONie jesteś w stanie znieść neurologicznych skutków ubocznych efawirenzu lub cierpiałeś(aś) w przeszłości na depresję. OOMasz problemy z prawidłowym przyjmowaniem leków ARV. W takim wypadku ryzyko wystąpienia oporności jest mniejsze przy wzmocnionym inhibitorze proteazy niż przy efawirenzie. 7

12 Od czego rozpocząć terapię Rekomendowane wzmocnione inhibitory proteazy to: OOAtazanawir (Reyataz) + ritonawir. OODarunawir (Prezista) + ritonawir. OOLopinawir/ritonawir (Kaletra). To jedyny wzmocniony inhibitor proteazy zawierający ritonawir w tej samej tabletce. OOSakinawir (Invirase) + ritonawir. Preferowane leki z rodziny NRTI Istnieją dwie kombinowane tabletki zawierające nukleozydowe/nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy, zalecane dla osób rozpoczynających terapię. FTC (emtrycytabina, Emtriva) i tenofowir (Viread) są zawarte w tabletce Truvada. Leki te mają silne, długotrwałe działanie przeciwko HIV i są łatwe w stosowaniu. Z tenofowirem wiąże się zwiększone ryzyko chorób nerek, szczególnie u osób, które miały już wcześniej problemy z nerkami. Drugim rozwiązaniem jest Kivexa, kombinowana tabletka zawierająca abacawir i 3TC. Około 5 do 8% osób rozpoczynających przyjmowanie abacawiru doświadcza silnej reakcji alergicznej/nadwrażliwości. Wiąże się to z genem noszącym nazwę HLA B*5701. Aby się dowiedzieć, czy masz ten gen, konieczne jest wykonanie badania przed rozpoczęciem przyjmowania abacawiru. Gdy test wyjdzie 8

13 Od czego rozpocząć terapię pozytywny, nie wolno przyjmować abacawiru. Jeśli wynik testu jest negatywny, reakcja alergiczna raczej nie wystąpi, ale w przypadku pojawienia się wysypki, problemów żołądkowych, nudności i ogólnego złego samopoczucia należy natychmiast zgłosić się do lekarza. Kivexa ma silne, długotrwałe działanie przeciwko HIV i jest łatwa w stosowaniu. Udowodniono, że u osób z wysoką wiremią rzadziej dochodzi do jej spadku do niewykrywalnego poziomu, jeśli przyjmują abacawir zamiast tenofowiru, dlatego nie należy jej stosować przy wysokiej wiremii. Wyniki dużego badania pokazują, że abacawir wiąże się ze zwiększonym ryzykiem ataku serca u osób z istniejącymi czynnikami ryzyka wystąpienia chorób serca. Wyniki tego badania są jednak ograniczone, ponieważ nie zbadano ryzyka ataku serca w odniesieniu do tenofowiru czy FTC. Kivexa jest zalecana jako alternatywne leczenie zamiast Truvady, szczególnie u osób z chorobami nerek lub podwyższonym ryzykiem ich wystąpienia. Combiwir (AZT i 3TC) nie jest zalecany u osób rozpoczynających terapię ARV. Jest to związane z tym, że AZT wpływa na utratę tkanki tłuszczowej (lipoatrofię). Mimo to może być dobrą opcją dla kobiet ciężarnych lub planujących ciążę, ponieważ udowodniono, że AZT skutecznie zapobiega zakażeniom HIV z matki na dziecko. 9

14 Kiedy trzeba zmienić terapię Celem leczenia antyretrowirusowego jest nieoznaczalny poziom wiremii (poniżej 50 kopii/ml krwi w testach wykorzystywanych przez większość klinik leczenia HIV). Gdy wiremia jest powyżej tego poziomu, HIV dalej się replikuje. Wiremia może spaść do nieoznaczalnego poziomu, a potem znów stać się wykrywalna jeśli będzie to miało miejsce przy dwóch kolejnych badaniach, należy zmienić schemat lekowy. Należy zmienić leczenie, które nie obniżyło wiremii do nieoznaczalnego poziomu, jeśli są Kiedy trzeba zmienić terapię 10 dostępne inne schematy lekowe, dzięki którym można to osiągnąć. Leczenie uważa się za nieskuteczne także wtedy, gdy zostanie osiągnięty niewykrywalny poziom wiremii, po czym w dwóch kolejnych badaniach w odstępie co najmniej dwóch tygodni poziom wiremii wyniesie powyżej 50 kopii/ml. Należy rozważyć zmianę terapii, jeśli dostępne są inne leki, dzięki którym możliwe jest osiągnięcie nieoznaczalnej wiremii, nie ma przeciwwskazań do ich przyjmowania i pacjent będzie je w stanie prawidłowo stosować. Decyzja o zmianie leczenia powinna być również podjęta na podstawie wyników testów

15 Kiedy trzeba zmienić terapię lekooporności i historii leczenia konkretnego pacjenta. Czasem wiremia może wzrosnąć nieco powyżej wykrywalnego poziomu, a potem przy kolejnym badaniu z powrotem staje się nieoznaczalna. Jest to tzw. blip i oznacza, że trzeba jak najszybciej ponownie sprawdzić poziom wiremii, najlepiej w ciągu dwóch następnych tygodni. Chociaż takie pojedyncze blipy mogą być spowodowane błędami diagnostycznymi, warto jednak rozważyć inne możliwe przyczyny, na przykład interakcje lekowe, problemy z prawidłowym przyjmowaniem leków, choroby czy szczepienia. Regularne blipy mogą być sygnałem, że leczenie przestaje być skuteczne. Jeśli leczenie zostało zmodyfikowane z powodu skutków ubocznych, ale wiremia pozostaje na poziomie poniżej 50 kopii/ml, można zmienić wyłącznie leki(i), który(e) stwarza(ją) problemy. Jeśli regularne przyjmowanie leków sprawia Ci trudność, najlepiej byłoby zmienić nieskuteczny schemat na leki łatwiejsze w użyciu, a także skorzystać ze wsparcia, które ułatwi Ci stosowanie się do zaleceń lekarza. Zmiana leczenia po jednym niepowodzeniu terapeutycznym Lekarze często robią rozróżnienie pomiędzy osobami, które po raz pierwszy muszą zmienić schemat lekowy a pacjentami, którzy już wcześniej zmieniali leki z powodu niepowodzenia terapeutycznego lub wzrostu poziomu wiremii. 11

16 Kiedy trzeba zmienić terapię Dobrze, jeśli nowy schemat zawiera dwa, a najlepiej trzy nowe leki, z czego przynajmniej jeden należy do nowej klasy leków. Ostatnio udostępniono kilka nowych leków antyretrowirusowych. Wirusowi jest trudniej się na nie uodpornić niż na wiele leków ARV starszego typu. Niektóre spośród nowych leków oddziałują na HIV w zupełnie inny sposób niż poprzednie leki. Dlatego są one ważnymi opcjami terapeutycznymi dla osób, które przyjmowały dotychczas wiele różnych leków ARV i maja lekoopornego wirusa. Nowe leki antyretrowirusowe, które są ważnymi opcjami terapeutycznymi dla osób, które przyjmowały dotychczas wiele różnych schematów ARV, to: OODarunawir (Prezista)/ritonawir. OOMarawirok (Celsentri). OORaltegrawir (Isentress). OOEtrawiryna (Intelence). T-20 (enfuwirtyd, Fuzeon) jest dostępny od wielu lat, a jednak wciąż stanowi ważną opcję dla niektórych osób. W opinii lekarzy dzięki lepszym standardom opieki nad pacjentem z HIV (m.in. wykonywanie testów na lekooporność czy dostępność nowych leków) celem leczenia antyretrowirusowego jest osiągnięcie nieoznaczalnego poziomu wiremii u każdego pacjenta. Jednak nawet jeśli nie udaje się obniżyć wiremii do nieoznaczalnego poziomu, każdy, nawet 12

17 niewielki jej spadek może zmniejszyć ryzyko choroby czy śmierci. Utrzymanie liczby komórek CD4 jest także priorytetem w tym przypadku. Przerwy w leczeniu nie są zalecane. Przyjmowanie leków, na które wcześniej HIV wytworzył oporność, może być w pewnych sytuacjach korzystne i wiadomo na przykład, że 3TC ma pewną skuteczność i korzyści nawet, jeśli wirus wytworzył na niego oporność. Czasami trzeba przez jakiś czas przyjmować nieskuteczny schemat lekowy, zanim nie wynaleziony zostanie nowy. Pacjent prowadzony jest przez specjalistę ds. leczenia antyretrowirusowego, który bierze pod uwagę jego indywidualną historię choroby i profil lekooporności. Przyjmowanie leków 13 Przyjmowanie leków Do powodzenia terapii ARV w dużej mierze przyczynia się motywacja pacjenta. Adherencja to termin oznaczający przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza wszystkie dawki o odpowiedniej porze, określone posiłki we właściwym czasie względem leków, jeśli konieczne. Powinno się przyjmować wszystkie dawki leków. Pominięcie nawet zaledwie kilku dawek może obniżyć skuteczność leków. Udowodniono, że adherencja na poziomie od 90 do 95% jest niezbędna, by terapia przyniosła najlepsze rezultaty. Oznacza to pominięcie nie więcej niż jednej dawki w miesiącu, gdy przyjmujesz leki raz dziennie, oraz dwóch dawek w miesiącu, gdy przyjmujesz leki dwukrotnie w ciągu dnia.

18 Przyjmowanie leków Wsparcie przy prawidłowym przyjmowaniu leków powinno stanowić stały element opieki nad pacjentem z HIV. Poniższe kwestie mają istotne znaczenie przy adherencji i powinny być co jakiś czas omawiane przez lekarza, a na pewno zawsze wtedy, gdy rozpoczyna się nowy schemat lekowy: OOMotywacja powinna być wysoka na początku i w trakcie trwania terapii. OORozumienie znaczenia adherencji i oporności na leki. OOWpływ leczenia na styl życia i samopoczucie. OORyzyko skutków ubocznych i zarządzanie nimi. OORyzyko i korzyści leczenia. OOPosiadanie informacji, dzięki którym możliwe jest prawidłowe przyjmowanie leków, w tym pisemne instrukcje. Często pomocne okazują się pojemniki na tabletki. Kliniki prowadzące terapię ARV często zapewniają darmowe pojemniki z osobnymi przegródkami na każdą dawkę, dzięki czemu można lepiej kontrolować przyjmowane dawki. OOZdrowie psychiczne. 14

19 Podsumowanie Podsumowanie OOOsoby z HIV zawsze wymagają zindywidualizowanej opieki. OOObecnie dostępne leki ARV nie eliminują HIV z organizmu. OOGdy liczba komórek CD4 wynosi około 350, albo chorujesz z powodu zakażenia, warto rozpocząć leczenie ARV. OOW przypadku gdy wcześniej próbowałeś(aś) wielu leków antyretrowirusowych, możesz skorzystać z nowych typów leków. OOAby leki ARV działały, trzeba je prawidłowo przyjmować. Masz na to większą szansę, jeśli uczestniczyłeś(aś) w decyzji o wdrożeniu terapii, otrzymałeś(aś) wsparcie i masz silną motywację do przyjmowania jej. OOTerapię ARV należy zmodyfikować, jeśli za jej pomocą nie udało się doprowadzić wiremii do niewykrywalnego poziomu, a dostępne są inne leki, dzięki którym można to osiągnąć. 15

20 NAM jest organizacją pozarządową zajmującą się HIV, z siedzibą w Wielkiej Brytanii. Współpracujemy z ekspertami z dziedziny medycyny, badań oraz opieki socjalnej oraz z osobami dotkniętymi przez HIV. Wydajemy informacje na temat HIV w języku angielskim w wersji papierowej i elektronicznej, w tym materiały dla osób żyjących z HIV, a także dla osób zawodowo zajmujących się tą tematyką. Ten materiał powstał w oparciu o oryginalną publikację NAM. NAM nie odpowiada za dokładność tłumaczenia ani za odniesienie do lokalnych warunków.

21 Niestety jako angielskojęzyczna organizacja nie jesteśmy w stanie prowadzić korespondencji po polsku. Nasza strona aidsmap.com zawiera jednak bazę świadczeń oferowanych na całym świecie. Możesz z niej skorzystać, gdy potrzebujesz znaleźć organizację lub placówkę opieki zdrowotnej w twojej okolicy Możesz również odwiedzić stronę aidsmap. com, gdzie możesz przeczytać i pobrać nasze inne przetłumaczone materiały. Corocznie NAM bezpłatnie dostarcza materiały informacyjne tysiącom osób. Nasze jakże ważne działania są możliwe dzięki szczodrości osób takich, jak Ty. Już dziś możesz nam pomóc zmieniać świat. Aby wspomóc naszą działalność, proszę odwiedzić stronę: Nr rej. organizacji charytatywnej

22 NAM Lincoln House 1 Brixton Road London SW9 6DE Wielka Brytania Tel: +44 (0) Fax: +44 (0) info@nam.org.uk Copyright NAM 2010 Wszystkie prawa zastrzeżone. NAM jest organizacją pozarządową zajmującą się HIV, z siedzibą w Wielkiej Brytanii. Współpracujemy z ekspertami z dziedziny medycyny, badań oraz opieki socjalnej oraz z osobami dotkniętymi przez HIV.