212 ARTYKUŁYRECENZYJNEI RECENZJE
|
|
- Danuta Jankowska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 212 ARTYKUŁYRECENZYJNEI RECENZJE zakazującą przejmowania jakichkolwiek pomieszczeń kościelnych, nie mówiąc już o samych świątyniach bez zgody Prezydium Rady Najwyższej USRR oraz KC KP(b)U 16. Wbrew temu, co pisze Autor na s. 461 (przecząc zresztą sobie na s. 473), Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza we Lwowie nie działało pod okupacją radziecką; teza o propolskiej postawie inteligencji ukraińskiej, białoruskiej czy litewskiej jest z gruntu fałszywa (s. 459); dyrektor Instytutu Politechnicznego M. Sadowśkyj nie został usunięty ze swojego stanowiska wiosną 1941 r., a jeszcze zimą (18 I 1941 r.) (s. 462), tak samo jak J. Borejsza nie odszedł z kierownictwa Ossolineum" (Biblioteki Akademii Nauk) wiosną 1940 r. (s. 556), a już w styczniu-lutym 1940 r.; Instytut Rolniczy, który miał powstać we Lwowie, aż do 1941 r. nie usamodzielnił się (odpowiedni wydział pozostał w strukturach Politechniki) (s. 465), ukraińskie pismo społeczno-literackie nie nosiło nazwy Noweły i mystectwa" (s. 492), jak pierwotnie przewidywano (i jak podaje Autor), a Literatura i mystectwa". Decyzja o jego wydawaniu zapadła już 9 I 1940 r., tak więc nieprawdziwy jest domysł, że było ono odpowiedzią na powołanie polskojęzycznego Almanachu Literackiego". Zgodnie z recenzenckim obowiązkiem należałoby sprostować jeszcze kilka drobnych błędów (korektorskich?): nie Uchnów (s. 37), ale oczywiście Uhnów, nie Sinawa (s. 102), lecz Sieniawa, nie Charytionow, ale Charytonow (s. 404), Brończyk (s. 524) to Kazimierz Brończyk znany literat lwowski, nie biblioteka Stadionu" (s. 555), ale Studionu", Muzeum Etnograficzne we Lwowie mieścić się miało nie na Czarnieckiej (s. 662), lecz na ul. S. Czarnieckiego, redaktorem Młodzieży Stalinowskiej" była nie H. Górska, ale S. Gruszkiewicz (s. 659). Praca A. Głowackiego stanowi pierwszą całościową i tak udaną próbę ukazania polityki radzieckiej w stosunku do ludności polskiej również od strony jej twórców i realizatorów na podstawie wprowadzanych dopiero do obiegu naukowego (w znacznej mierze przez samego Autora pracy) archiwaliów radzieckich oraz wielu stosunkowo słabo znanych lub niemal nie wykorzystywanych materiałów polskich. Umożliwiło to zrekonstruowanie i zderzenie świata przedstawień postulowanego, istniejącego jedynie na kartach zarządzeń radzieckich ze światem rzeczywistym. Pionierskie studium A. Głowackiego zawiera wiele nowego materiału faktograficznego, pozwala na zakwestionowanie niektórych ocen oraz na zweryfikowanie szeregu ustaleń czy sądów do tej pory hipotetycznych. Należy wyrazić nadzieję, że ta znakomita, napisana z prawdziwą pasją, wypełniająca istotną lukę w badaniach nad najnowszą historią Polski i tak potrzebna praca, uzupełniona wynikami dalszych kwerend Autora w archiwach m.in. ukraińskich ukaże się niebawem ponownie w nakładzie znacznie już wyższym od pierwszego iście bibliofilskiego. Grzegorz Hryciuk Wrocław Małgorzata Giżejewska, Polacy na Kołymie , Warszawa 1997, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, ss. 269 W okresie władzy sowieckiej dorzecze rzeki Kołymy zyskało sobie ponurą sławę. Miejsce to, obfitujące w złoto, platynę oraz inne bogactwa naturalne, zamieniono w latach 30. XX w. w jeden wielki obóz pracy przymusowej. W 1941r. na Kołymie pracowało już ponad 170 tys. 16 Ibidem, s. 18, k
3 ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE 213 więźniów. Kołymskie łagry, z uwagi na ekstremalne warunki klimatyczne (mrozy dochodzące do -70 C) uważane były za najcięższe w całym GUŁagu. W latach do więźniów Kołymy dołączyła nowa grupa skazani na pobyt w poprawczych obozach pracy" obywatele II Rzeczypospolitej. Im właśnie poświęcona jest recenzowana publikacja. Zacząć wypada od komplementu: książka Małgorzaty Giżejewskiej oparta jest na bogatej podstawie źródłowej. Na szczególne uznanie zasługuje dotarcie przez Autorkę do materiałów, znajdujących się za granicą (monachijskie zbiory Kazimierza Zamorskiego, dokumenty z Instytutu Polskiego i Muzeum Sikorskiego w Londynie). Luk w źródłach archiwalnych jest niewiele: archiwum prof. S. Kota w Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego 1 oraz dokumenty z Instytutu Hoovera, sprowadzone do Polski przez Archiwum Wschodnie 2. Z nie uwzględnionych opracowań wskazać należy na artykuły E. Czaplejewicza, Obraz Kołymy w polskiej literaturze łagrowej. (Z zagadnień przestrzeni, czasu i szaleństwa), Przegląd Humanistyczny" 1990 nr 10, i R. Tomczaka, Zespół łagrów Kołyma, w: Tropem zbrodni stalinowskich, Staszów 1992, a także nie publikowaną pracę A. Szyrokowa i M. Etlisa, Zarys historii łagrów kołymskich, Magadan 1994 (Archiwum Wschodnie, sygn. M/II/7/4). Umknęły uwadze Autorki wspomnienia ks. J. W. Cibora, Z nad przepaści piekła. Przeżycia kapłana-polaka na Kołymie, Duszpasterz Polski Zagranicą" 1958, nr 2. Zgromadzony materiał, choćby najobfitszy, to jednak nie wszystko. Nie mniej ważny jest sposób jego prezentacji. I tu dotykamy najsłabszej, zdaniem niżej podpisanego, strony opracowania M. Giżejewskiej. Autorka bowiem posługuje się obszernym cytatem z relacji jako swoistą metodą pisarską". Doprowadziło to do zwichnięcia proporcji między tekstem autorskim a sążnistymi wyjątkami z relacji. Praca stanowi osobliwy patchwork", w którym cytaty zajmują tyle samo miejsca, co właściwy tekst 3. Nie trzeba dodawać, że nadużywanie cytatu odbiło się zdecydowanie negatywnie na spoistości narracji, bezustannie naruszanej przez pisane z całkowicie odmiennej perspektywy teksty. W wielu partiach publikacja zatraca wręcz charakter opracowania naukowego, stając się sui generis antologią relacji. Nie przekonuje uwaga Autorki, że jedynie sami więźniowie Kołymy mogą oddać grozę swego losu (s. 13). Biorąc tę, by tak rzec, deklarację bezradności" badaczki za dobrą monetę, należałoby uznać, że zbrodnie stalinizmu wymykają się historycznemu opisowi i poprzestać na publikowaniu wspomnień ofiar systemu sowieckiego. Stanowisko takie jest z punktu widzenia metodologii historii nie do przyjęcia. Mamy zresztą w dorobku polskiej historiografii prace poświęcone martyrologii Polaków na Wschodzie, w których również nie stroni się od cytatu, stosowanego jednak z nieporównanie większym wyczuciem. Rolę wiodącą odgrywa w nich tekst pisany przez historyka, który cytowane fragmenty relacji jedynie wzbogacają 4. Chociaż w publikacji cytatów z materiałów o charakterze relacyjnym jest aż w nadmiarze, w załączonym Aneksie (ss ) zamieszczono kolejne 3 relacje więźniów Kołymy. Wolno postawić pytanie o celowość tego zabiegu. 1 AZHRL, Archiwum prof. S. Kota, sygn. 93, k. 330 (Informacja Józefa Mińskiego z pobytu w więzieniach radzieckich złożona w Ambasadzie Polskiej w Kujbyszewie), sygn. 287, k (Sprawozdanie rotmistrza Józefa Czapskiego złożone w Ambasadzie RP w Kujbyszewie dotyczące oficerów polskich zesłanych na Kołymę). 2 AW, Hoover Institution, Anders Collection, sygn Tekstu cytowanego jest może nawet więcej, jako że wydrukowano go znacznie mniejszą czcionką. 4 Zob. np. S. Ciesielski, Polacy w Kazachstanie Zesłańcy lat wojny, Wrocław 1996.
4 214 ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE Właściwą prezentację tematu poprzedziła Autorka Wstępem, mającym stanowić przegląd literatury przedmiotu. Stwierdzić trzeba, że wypadł on, niestety, dosyć niezbornie. Podawane pozycje są często bądź to przypadkowe, bądź też nie związane z tematem. Zdarza się Autorce mieszać opracowania z memuarystyką, przez co całość staje się jeszcze mniej klarowna. Wstęp zawiera informację o dokonaniach światowej historiografii w badaniu systemu łagrów kołymskich jako takich. Brak w nim jednak przedstawienia stanu badań nad Polakami na Kołymie w opisywanym okresie. Nie zorientowany Czytelnik nie dowie się zatem, jaki stan wiedzy Autorka zastała, przystępując do badań, i co nowego wnosi jej praca do historiografii. Losy obywateli polskich na Kołymie w latach ujęła M. Giżejewska w 6 rozdziałach; noszą one następujące tytuły: Aresztowanie; Więzienie i śledztwo; Sąd i wyroki; Transport na Kołymę. Obozy przesyłkowe; Obozy na Kołymie; Amnestia dla obywateli polskich w 1941 r. Rozdziały odpowiadają więc kolejnym etapom drogi wiodącej ofiary sprawiedliwości sowieckiej" z więzień na Kołymę. Przyjęta konstrukcja jest logiczna i trudno byłoby jej coś zarzucić. Przejdźmy do krótkiego omówienia zawartości poszczególnych rozdziałów. W rozdziale pierwszym Autorka wyliczyła kategorie osób, które aresztowano, a następnie zesłano na Kołymę. Ze sporządzonego zestawienia wynika, że więźniowie Kołymy nie stanowili wśród aresztowanych obywateli polskich jakiejś wyjątkowej grupy. Byli wśród nich oficerowie, policjanci, konspiratorzy, granicznicy", agitatorzy" itd., którzy tysiącami trafiali również do obozów zlokalizowanych w innych regionach ZSRR. Szkoda, że ten wniosek natury ogólnej Czytelnik sformułować musi sam. Także rozważania z dwóch kolejnych rozdziałów nie wskazują na wyraźną specyfikę tej grupy: przegląd wyroków otrzymanych przez kołymiaków" przeczy bowiem wyrażonej wcześniej tezie Autorki (s. 10), że na Kołymę kierowano więźniów, którzy mieli z reguły najdłuższe wyroki (10-25 lat)". Okazuje się bowiem, że do Siewwostłagu trafiło wielu skazańców z wyrokami uważanymi za standardowe", tj. 3, 5 i 8 lat ITŁ; żadnej dominacji skazanych na dłuższe wyroki nie sposób się tu dopatrzeć. Ustalenia Autorki potwierdzają raczej opinię A. Szyrokowa i M. Etlisa, że od 1938 r. na Kołymę kierowano przede wszystkim więźniów politycznych 5. Obywatele polscy skazywani byli wszak w olbrzymiej większości przypadków z politycznych" artykułów sowieckich kodeksów karnych. Dopiero w trzecim rozdziale zaczyna rysować się specyfika losu więźnia, którego przeznaczeniem była odległa, budząca grozę Kołyma: wielotygodniowa podróż trasą Kolei Transsyberyjskiej do Władywostoku i Nachodki nie da się chyba z niczym porównać. Omawianemu rozdziałowi, niestety, brakuje elementu systematyzacji: Autorka nie stara się ustalić, kiedy i ile transportów wysłano do obozów przejściowych. Podobnie ma się rzecz przy opisie transportów na Kołymę: brak wyliczenia statków, którymi przewożono obywateli polskich do Siewwostłagu, chronologii odchodzenia transportów, ich liczebności itd. Zamiast usystematyzowanego oczywiście na miarę obecnych możliwości źródłowych katalogu transportów otrzymujemy znowu obszerne wypisy z relacji. Relacji tak nieszczęśliwie zresztą dobranych, że mówią one wyłącznie o jednym transporcie z lipca 1941 r. nie wiadomo natomiast o żadnych innych. Obrany przez Autorkę sposób przedstawienia wywózek na Kołymę stanowi właściwie krok wstecz w stosunku do opracowania K. Zamorskiego sprzed pół wieku, w którym starano się jednak ustalić chronologię i liczebność transportów ekspediowanych do Magadanu 6. 5 A. Szyrokow, M. Etlis, Zarys historii, s. 25. Jeszcze w 1937 r. więźniowie kryminalni" stanowili aż 48 % populacji więźniów Kołymy. W 1938 r. było ich już tylko 12 %. S. Mora [pseudonim K. Zamorskiego], Kolyma. Gold and Forced Labor in the USSR, Washington 1949, s. 2.
5 ARTYKUŁYRECENZYJNEI RECENZJE 215 W rozdziale Obozy na Kołymie ukazano przerażającą egzystencję obywateli polskich w kołymskich łagrach. Przedstawiony obraz jest wszechstronny, psuje go tylko nadmiar cytatów. Zgodzić się trzeba z opinią Autorki, że Polacy trafili głównie do kopalń złota, w mniejszej liczbie do obozów, zajmujących się budową dróg. Nie można jednak zapominać i o tej garstce, która pracowała w łagrach o charakterze rolniczym, czy obozach przy zakładach przetwórstwa rybnego. Stosunkowo najlepiej wypadł ostatni rozdział, traktujący o amnestii" dla obywateli polskich. Autorka z godną uznania ścisłością opisuje poszczególne transporty ze zwolnionymi, podejmuje też próbę oszacowania ogólnej liczby uwolnionych 7. Wykazuje tu więc tendencję do ścisłości i systematyzacji, której brak ujemnie wpłynął na wcześniejsze partie książki. Szkoda jedynie, że w rozdziale tym pominięto godne podkreślenia zabiegi Ambasady RP w ZSRR, zmierzające do uwolnienia Polaków właśnie z Kołymy. Szczególne zasługi położył tu sam polski ambasador w ZSRR, prof. Stanisław Kot. Już 20 IX 1941 r. w rozmowie z Wyszyńskim Kot zaapelował o zwolnienie Polaków z Kołymy, regionu o zabójczym" klimacie 8. Żądanie objęcia ich amnestią" ponawiał w kolejnych rozmowach z dostojnikami sowieckimi, m.in. Mołotowem 9. Usilne i w końcu uwieńczone sukcesem zabiegi ambasadora o utworzenie delegatury we Władywostoku wynikały z chęci zapewnienia opieki Polakom, wracającym z łagrów kołymskich. A skoro już o zainteresowaniu Kołymą władz polskich mowa, trzeba wspomnieć, że było to jedno z miejsc, w którym spodziewano się odnaleźć zaginionych (jak sądzono) oficerów 10. Recenzowana praca budzi wątpliwości w niektórych kwestiach szczegółowych. Jest prawdą, że liczba obywateli polskich wywiezionych do łagrów jest w chwili obecnej nieznana (s. 55). Jednak odwoływanie się przez Autorkę do szacunków badaczy emigracyjnych, określających liczbę wywiezionych do obozów na ok. 250 tys. osób jest już w chwili obecnej zdecydowanym anachronizmem. Takie rozmiary wywózek do łagrów wyklucza przekonujący szacunek Krzysztofa Jasiewicza z 1994 r., z którego wynika, że łączna liczba obywateli polskich aresztowanych na Kresach w latach wyniosła ok. 100 tys. osób 11. Liczba skazanych na obozy, kórzy rekrutowali się wszak spośród aresztowanych musiała być zatem mniejsza (wiadomo, że znacznej liczby uwięzionych nie zdążono osądzić przed niemiecką inwazją na ZSRR). Również raport Berii dla Stalina, mówiący o obywatelach RP osadzonych w obozach GUŁagu wg stanu na 1 VIII 1941 r. 12 nie pozostawia żadnej wątpliwości, że liczba polskich łagierników szła w dziesiątki, nie zaś setki tysięcy. Niestety, ani o szacunku, ani o raporcie w opracowaniu nawet się nie wspomina. Za całkowicie chybione należy również uznać dociekania na temat ogólnej liczby obywateli RP wywiezionych na Kołymę (s ). Jako punkt wyjścia dla rozważań w tej kwestii Autorka obrała dwa rozkazy NKWD z przełomu lutego i marca 1940 r. Przewidywały one skierowanie 7 Drobne zastrzeżenia można zgłosić jedynie co do opisu transportów z września i października 1941 r. (s. 154). Źródła pozwalają zarówno na datowanie drugiego transportu wrześniowego (5-6), jak i podanie liczebności transportów z 12 i 23 X 1941 r. (120 i 157 osób). 8 S. Kot, Rozmowy z Kremlem, Londyn 1959, s Ibidem, s. 93. Rozmowa z ludowym komisarzem spraw zagranicznych ZSRR odbyła się 22 X 1941 r XII 1941 r., w czasie spotkania Sikorskiego ze Stalinem na Kremlu, gen. Anders stwierdził: Wiem zupełnie dokładnie od oficerów, którzy już wrócili nawet z Kołymy, że tam znajduje się dużo naszych oficerów, wymienianych nawet imiennie". S. Kot,Rozmowy..., s K. Jasiewicz, Obywatele polscy aresztowani na terytorium tzw. Zachodniej Białorusi w latach w świetle dokumentacji NKWD/KGB, Kwartalnik Historyczny" 1994, nr Ewidencja Berii, Karta" 1993, nr 11, s. 128.
6 216 ARTYKUŁYRECENZYJNEI RECENZJE na Kołymę 6-8 eszelonów, po osób każdy (planowano więc wywiezienie maksymalnie 12 tys. osób). Biorąc jednak pod uwagę informacje z relacji oraz wspomnień Bronisława Brzezickiego 13, badaczka uznała jednak, że wielu więźniów przewidzianych do wywózki na Kołymę, a znajdujących się już w porcie Nachodka k. Władywostoku uniknęło jej dzięki amnestii". W konkluzji stwierdza, że do Siewwostłagu skierowano łącznie w okresie mniej niż 12 tys. obywateli polskich. Wnioski te musimy uznać za całkowite nieporozumienie. Otóż Autorka ignoruje fakt, że skazani, których wspomnianymi eszelonami zamierzano wysłać na Kołymę nie byli po prostu, jak stwierdza, polskimi więźniami". Była to specyficzna grupa, mianowicie skazani przez osławione Osoboje Sowieszczanije uciekinierzy (tzw. bieżeńcy), tj. osoby aresztowane podczas próby nielegalnego przekroczenia granicy państwowej" 14. Wymieniona liczba owe 12 tys. osób odnosi się zatem tylko do tej jednej, konkretnej kategorii osób i w żaden sposób nie może określać całej populacji obywateli RP wywiezionych na Kołymę, w szczególności zaś stanowić górnej granicy tej populacji. Co więcej, liczba ta niewiele mówi nawet o losie samych bieżeńców". Nie wiadomo bowiem, czy przewidywane eszelony rzeczywiście ruszyły na Kołymę. Zdaniem Autorki tak, zostały jednak częściowo wstrzymane. Wydaje się jednak, że i tu M. Giżejewska się myli. Wspomniana książka B. Brzezickiego nie stanowi bowiem żadnego dowodu na taki właśnie przebieg wypadków. Ich autor, istotnie ocalony od wysłania na Kołymę przez amnestię", nie był bowiem bieżeńcem", a w chwili wydania rozkazów o wysłaniu 6-8 transportów na Kołymę nie był nawet aresztowany. Więzień ten nie mógł być zatem objęty planem wywózki z przełomu lutego i marca (skazanie nastąpiło dopiero 23 IV 1941 r.); jego i towarzyszy zatrzymanie w Nachodce nie może więc stanowić dowodu na uruchomienie i częściowe zatrzymanie transportów (najwyraźniej Brzezicki należał do skazańców wywożonych później, nie mających ze wspomnianymi eszelonami zgoła nic wspólnego). Trzeba także pamiętać, że przyjęcie liczby 12 tys. jako górnej granicy dla całej populacji obywateli polskich wysłanych na Kołymę implikuje, że naszych rodaków wywożono jedynie na podstawie rozkazów z lutego i marca 1940 r., co, oczywiście, rozmija się z faktami. Aby postawić przysłowiową kropkę nad i", dodajmy jeszcze, że z dostępnych źródeł zdaje się wynikać, iż wspomnianych bieżeńców" wywieziono nie na Kołymę, ale do innych systemów obozowych Wołgałagu, Władłagu i Karłagu. Bezzasadne przyjęcie, że liczba 12 tys. cokolwiek mówi o liczbie Polaków wywiezionych na Kołymę, doprowadziło Autorkę do kolejnej, bardzo wątpliwej konstatacji. Uznała ona bowiem, że skoro znaczna część z przeznaczonych do wywózki 12 tys. więźniów nie dotarła jednak na Kołymę, to najbliższy prawdzie jest szacunek K. Zamorskiego, który liczbę obywateli polskich wywiezionych do Siewwostłagu określił na osób 15. Szacunek ten powstał jednak na podstawie relacji. Trzeba zaś pamiętać, że ostatnio, po konfrontacji z dokumentami NKWD, stało się jasne, że wszelkie tego typu szacunki są z reguły kilkakrotnie zawyżone. Wskazany byłby zatem znacznie większy sceptycyzm co do wartości oszacowania K. Zamorskiego. Wydaje się, że Autorka powinna unikać wskazywania konkretnej, mocno wątpliwej liczby i ograniczyć się do stwierdzenia, że podanie liczby obywateli polskich zesłanych na Kołymę jest w chwili obecnej niemożliwe. Tego typu powściągliwość, wskazaną chyba przy 13 B. Brzezicki, Z łagru Nachodka do Ziemi Świętej, Londyn Zob. Katyń. Dokumenty zbrodni, t. 1, Jeńcy nie wypowiedzianej wojny sierpień 1939-marzec 1940, Warszawa 1995, s K. Zamorski, Kolyma..., s. 2.
7 ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE 217 braku odpowiednich danych, wykazali A. Szyrokow i M. Etlis we wspomnianym opracowaniu (s. 52). Do pracy M. Giżejewskiej wkradła się pewna liczba błędów rzeczowych, wymagających sprostowania: K. Zamorski pracował w Biurze Dokumentów, nie Biurze Dokumentacji" II Korpusu (s. 10, 55); rozkaz nr 21/3847 z 2 III 1940 r. skierowany został nie do", lecz przez Sztab Wojsk Konwojowych NKWD do podległych sobie jednostek (s. 56, przyp. 10); dalekie od ścisłości jest twierdzenie (domniemanie?), że W Związku Radzieckim w latach funkcjonowały tylko trzy rodzaje więzień: areszty, więzienia śledcze, więzienia przesyłkowe" (s. 74). W rzeczywistości Zarządowi Więziennictwa NKWD ZSRR podlegały następujące rodzaje więzień: ogólne, wewnętrzne, specjalnego przeznaczenia, czasowe, w konserwacji", a ponadto wewnętrzne cele więzienne i obwodowe szpitale więzienne 16 ; Osoboje Sowieszczanije (OSO) to Narada, nie Komisja" Specjalna. Autorka myli się pisząc, iż OSO to zaoczne sądy administracyjne złożone z osławionych «trójek» NKWD. Działały one od końca lat dwudziestych do śmierci Stalina" (s. 88). W rzeczywistości Osoboje Sowieszczanije NKWD ZSRR było jedną, rezydującą w Moskwie instytucją, całkowicie niezależną od trójek" sądzących NKWD. Te ostatnie zostały zlikwidowane znacznie wcześniej, dekretem Rady Komisarzy Ludowych ZSRR z 17IX 1938 r. (w następstwie nadużyć", jakich dopuściły się w okresie jeżowszczyzny") 17 ; skrót SOE nie oznacza elementu szczególnie niebezpiecznego". Tłumaczy się go jako socjalno-opasnyj element", czyli element społecznie niebezpieczny". Aresztowani, których oskarżono o fakt bycia SOE skazywani byli na łagry, nie wymierzano im natomiast kary śmierci, jak utrzymuje Autorka (s. 89); obóz w Nachodce położony był w odległości 80, nie 180 km od Władywostoku (s. 93); Krasłag, nie Karsłag" (s. 93); cynga (ros. cinga) to po prostu szkorbut, choroba wywołana brakiem witaminy C, nie zaś odrębna jednostka chorobowa. Trudno więc pisać, że głód i awitaminoza wywoływały cyngę i szkorbut (s. 96, 141); obóz Maldiak nie leżał, jak podaje Autorka, w odległości km na północ od Magadanu. Odległość ta wynosiła ok. 400 km (s. 111); Polacy, których nie wysłano na Kołymę, przybyli do Nachodki w sierpniu 1941, nie 1942 r. (s. 164). Z recenzenckiego obowiązku musimy też zwrócić uwagę na zdarzające się w pracy potknięcia stylistyczne: opieka medyczna była przeważnie niewykwalifikowana" (s.141); jedynymi lekarstwami były najczęściej jodyna i soda" (s. 141); obozy i złoto potrzebowały ludzi" (s. 161). Termin judaiści" na określenie wyznawców religii mojżeszowej jest niewłaściwie użyty (s. 168). Pewne zdziwienie budzi mapka, załączona do omawianej pracy. Przedstawia ona obszar Siewwostłagu. Jednak naniesione miejscowości robią wrażenie zupełnie przypadkowych: nie wiadomo, dlaczego na mapce nie ma Piestroj Drieśwy, Maldiaku, Oły czy Orotukanu. Wydaje się zresztą, że bardziej adekwatna byłaby tu mapka przedstawiająca kołymskie łagry, w których 16 Policija i milicija Rosii: stranicy istorii, Moskwa 1995, s Zob. Organy gosudarstwiennoj biezopasnosti SSSR w Wielikoj Otiecziestwiennoj Wojnie. Sbornik dokumientow, t. 1, Moskwa 1995, s. 6.
8 218 ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE w okresie byli więzieni obywatele polscy. O nich wszak, a nie o Siewwostłagu jako takim, traktuje książka, będąca przedmiotem niniejszych rozważań. Autorka podjęła ambitny temat, starając się w pierwszej monografii zrekonstruować losy represjonowanych obywateli polskich, którzy trafili na Kołymę, do owego budzącego grozę białego krematorium". Przeprowadziła rozległe poszukiwania, w których rezultacie zgromadziła bogaty, choć z konieczności jednostronny materiał (głównie relacje). Praca, która powstała na podstawie tych cennych źródeł wykazuje jednak szereg uchybień warsztatowych, o niekiedy wręcz szkolnym" charakterze. Trudno wobec tego uznać recenzowaną publikację za pełnowartościowe opracowanie naukowe: zbyt wiele tu mikrografii" i cytatu zamiast syntezy i systematyki. Na wartość publikacji negatywnie rzutuje fakt, iż Autorka reprezentuje dość niezdecydowaną orientację źródłową": na równi traktuje dane NKWD i bez wątpienia przeszacowane obliczenia historyków emigracyjnych. W każdym razie zastrzeżenia i wątpliwości zgłasza głównie pod adresem tych pierwszych. Należy też zauważyć, że nowe źródła i trendy w historiografii są w jej opracowaniu słabo widoczne. Do wad pracy zaliczyłbym również dość wąski zakres ujęcia tematu: kreśląc losy Polaków zesłanych na Kołymę, Autorka traci z oczu element porównawczy w postaci tych obywateli polskich, którym kołymskie łagry były wprawdzie oszczędzone, nie uniknęli natomiast aresztowania i wysłania na inne wyspy" Archipelagu GUŁag. Tymczasem specyfika danego zjawiska uwydatnia się najdobitniej w porównaniu. Mimo że recenzowana praca jest poniżej oczekiwań, jej ukazanie się należy uznać za zjawisko pozytywne. Książka pokazuje, jak duża jest jeszcze niewiedza na temat zbrodniczej polityki Rosji Sowieckiej wobec obywateli państwa polskiego, jak dramatycznie, wraz z zawężaniem tematu badawczego, spada precyzyjność informacji. Stanie się przez to, miejmy nadzieję, zachętą do dalszych badań. Sławomir Kalbarczyk Warszawa Auschwitz Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu, pod red. Wacława Długoborskiego, Franciszka Pipera, t. I-V Oświęcim-Brzezinka 1995 Dzieje obozów masowej zagłady są od dawna już nie tylko w Polsce osobną dziedziną badań historycznych. Największe zainteresowanie tą tematyką było bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej, w czasie trwających w drugiej połowie lat czterdziestych procesów norymberskich, a w Polsce w latach , podczas serii procesów przeciwko niemieckim zbrodniarzom wojennym. Później odżywało kilkakrotnie, gdy toczyły się śledztwa przeciwko członkom załóg obozowych (tak było np. w wypadku procesów we Frankfurcie nad Menem w latach , kiedy osądzono esesmanów z KL Auschwitz) i w czasie głośnych procesów przeciwko pojedynczym zbrodniarzom. Najbardziej spektakularnym przykładem była sprawa Adolfa Eichmanna. W ostatnich latach daje się zaobserwować odżywanie zainteresowań naukowych tą problematyką. Świadczą o tym częste konferencje naukowe i ukazujące się na ten temat publikacje. Obecnie nastąpiła jednak zmiana celów badawczych. Niemieckie obozy koncentracyjne i obozy masowej zagłady porównywane są dzisiaj najczęściej do systemu Gułagu, obozów w europejskich krajach komunistycznych po II wojnie światowej, obozów w Chinach, Kambodży, Wietnamie czy nawet ostatnio obozów w Serbii i w Chorwacji. Wysuwanie nieraz zastrzeżenia co do możliwości prowadzenia takich badań komparatystycznych
musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert
IDEA Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami nazistowskim i komunistycznym. Został powołany
Uprawnienie do świadczenia substytucyjnego nie będzie przysługiwać osobom, które dopuściły się czynów godzących w niepodległość i suwerenność
UZASADNIENIE W 2009 roku przypada 70 rocznica wybuchu II wojny światowej. Ta najkrwawsza z wojen szczególnie dotknęła obywateli Rzeczypospolitej, którzy doznali wyjątkowych cierpień od obu totalitaryzmów
Przykłady błędów w komunikatach prasowych dotyczących badań sondażowych. Etyka dziennikarska czy niewiedza?
Przykłady błędów w komunikatach prasowych dotyczących badań sondażowych Etyka dziennikarska czy niewiedza? Co jest niezbędne? podstawowe informacje o sondażu Na podstawie: artykułu Zasady prezentacji
ZACHOWAĆ PAMIĘĆ OBOZY PRACY PRZYMUSOWEJ NA TERENIE SZCZECINA W OKRESIE II WOJNY ŚWIATOWEJ
ŚCIEŻKA EDUKACYJNO - HISTORYCZNA PRZYGOTOWANA PRZEZ UCZNIÓW KL. I LA XI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO Z ODDZIAŁAMI DWUJĘZYCZNYMI W SZCZECINIE ZACHOWAĆ PAMIĘĆ OBOZY PRACY PRZYMUSOWEJ NA TERENIE SZCZECINA W
Wyrok z dnia 25 września 1997 r. II UKN 275/97
Wyrok z dnia 25 września 1997 r. II UKN 275/97 Zakwalifikowanie przez Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych faktu pozbawienia wolności przez NKWD w Polsce i w ZSRR w okresie od
WSPÓLNA PRZESZŁOŚĆ. Ukraińcy i Polacy jako ofiary terroru komunistycznego
KONFERENCJA NAUKOWO-PRAKTYCZNA w 75 rocznicę Zbrodni Katyńskiej WSPÓLNA PRZESZŁOŚĆ. Ukraińcy i Polacy jako ofiary terroru komunistycznego P R O G R A M Kijów, 25 marca 2015 roku 1 ORGANIZATORZY KONFERENCJI:
USTAWA. z dnia 2009 r.
P r o j e k t USTAWA z dnia 2009 r. o świadczeniu substytucyjnym przysługującym osobom represjonowanym w latach 1939 1956 przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich Art. 1. Świadczenie substytucyjne,
Sławomir Kalbarczyk Warszawa
218 ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE w okresie 1940-1943 byli więzieni obywatele polscy. O nich wszak, a nie o Siewwostłagu jako takim, traktuje książka, będąca przedmiotem niniejszych rozważań. Autorka
USTAWA z dnia 9 kwietnia 1999 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/6 USTAWA z dnia 9 kwietnia 1999 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach
Formowanie Armii Andersa
Michał Bronowicki Formowanie Armii Andersa Gdy 1 września 1939 roku wojska niemieckie i słowackie rozpoczęły inwazję na Polskę, atak ten przyniósł śmierć tysięcy niewinnych ludzi, a dla wielu innych rozpoczął
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH Wykorzystanie programu multimedialnego Historia Świata i Polski 1914-1948, Wojny światowe mgr Maria Kosterkiewicz Gimnazjum nr 12
Temat: Łagry a zesłania różne formy represji sowieckich na obywatelach polskich. w latach
Aneta Hoffmann Fundacja Kresy-Syberia Materiały dla nauczycieli do projektu O tym nie można zapomnieć edycja 2013/2014 Temat: Łagry a zesłania różne formy represji sowieckich na obywatelach polskich w
Instytut Pamięci Narodowej
Instytut Pamięci Narodowej Źródło: http://ipn.gov.pl/pl/dla-mediow/komunikaty/11021,komunikat-o-podjeciu-sledztwa-w-sprawie-obozu-zaglady-kl-ausch witz-birkenau.html Wygenerowano: Środa, 4 stycznia 2017,
Roman Dzwonkowski Losy duchowieństwa polskiego w Białoruskiej SRS po II wojnie światowej - na przykładzie ks. Władysława Mączki ( )
Roman Dzwonkowski Losy duchowieństwa polskiego w Białoruskiej SRS po II wojnie światowej - na przykładzie ks. Władysława Mączki (1897-1982) Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia
Rozkaz operacyjny nr ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRS Nikołaja Jeżowa z 11 sierpnia 1937 r.
Operacja antypolska NKWD była jedną ze zbrodniczych akcji przeprowadzonych w ZSRS według kryteriów narodowościowych w okresie Wielkiego Terroru lat 30. Represjami objęto Polaków mieszkających w Związku
Zajęcia dla młodzieży i dorosłych w Eschborn i Chemnitz.
Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/edukacja/projekty-edukacyjne/ogolnopolskie/program-polonijny/11476,zajecia-dla-mlodziezy-i-doroslych -w-eschborn-i-chemnitz.html Wygenerowano:
KATYŃ ocalić od zapomnienia
KATYŃ ocalić od zapomnienia Po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 na 24 sierpnia 1939 roku uścisnęli sobie dłonie: Sekretarz generalny WKPb Związku Radzieckiego Józef Stalin i minister spraw zagranicznych
STATUT MUZEUM GROSS-ROSEN W ROGOŹNICY
W uzgodnieniu Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Załącznik do Uchwały Nr XLVIII/1623/14 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 27 marca 2014 r. STATUT MUZEUM GROSS-ROSEN W ROGOŹNICY Rozdział
W odpowiedzi na artykuł Ihara Szauczuka Wyższa humanistyczna edukacja na Białorusi w okresie międzywojennym: szkic historyczny
Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 14 (2016) Zeszyt 1 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej (Yearbook of the Institute of East-Central Europe) Szczegóły publikacji oraz instrukcje
Nalot bombowy na Wieluń 1 września
Nr 7/2016 30 08 16 Nalot bombowy na Wieluń 1 września 1939 r. Autor: Bogumił Rudawski (IZ) We wczesnych godzinach porannych 1 września 1939 r. lotnictwo niemieckie przeprowadziło atak bombowy na Wieluń
Sprawdź Swoją wiedzę na temat Żołnierzy Wyklętych
Sprawdź Swoją wiedzę na temat Żołnierzy Wyklętych Wypełnij kartę odpowiedzi Imię i nazwisko Klasa Szkoła UWAGA Test zawiera 25 pytań jednokrotnego i wielokrotnego wyboru. Za każdą kompletną poprawną odpowiedź
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa
Prof. dr hab. Edward Nowak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność
mówi prokurator Łukasz Gramza z krakowskiego IPN, prowadzący śledztwo dotyczące niemieckiego obozu KL Auschwitz
Truth About Camps W imię prawdy historycznej Źródło: http://truthaboutcamps.eu/th/misja/aktualnosci/16900,mamy-obowiazek-wyjasnic-niemieckie-zbrodnie-z-kl-ausch witz.html Wygenerowano: Poniedziałek, 24
Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo
Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Dopuszczający -Posługuje się następującymi pojęciami: rewolucja przemysłowa, romantyzm, pozytywizm,
Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI:
RECENZJE OMÓWIENIA Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/aunc_ped.2015.010 Tomasz Różański Wydział Nauk Pedagogicznych
Katarzyna Kłosowska-Lasek. dr Katarzyna Kłosowska-Lasek Uniwersytet Rzeszowski
dr Uniwersytet Rzeszowski Warszawa 2016, ss. 277 Jak dotąd w literaturze z zakresu nauki prawa administracyjnego takie pojęcia, jak nadzór czy kontrola zostały już stosunkowo dobrze poznane, podczas gdy
Wynagrodzenia w sektorze publicznym w 2011 roku
Wynagrodzenia w sektorze publicznym w 2011 roku Już po raz dziewiąty mamy przyjemność przedstawić Państwu podsumowanie Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń (OBW). W 2011 roku uczestniczyło w nim ponad sto
Dr Barbara Klassa Zakład Metodologii Historii i Historii Historiografii Instytut Historii Uniwersytet Gdański
Dr Barbara Klassa Zakład Metodologii Historii i Historii Historiografii Instytut Historii Uniwersytet Gdański 1. Przedmiot: Historia historiografii Rok: IV Semestr: VII Studia: stacjonarne 2. Ilość godzin:
1. Publikacje książkowe. * Działalność Polskich Związków Zawodowych w ŚFZZ , Warszawa 1986; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, s.
1. Publikacje książkowe * Działalność Polskich Związków Zawodowych w ŚFZZ 1945-1957, Warszawa 1986; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, s. 142, * Światowa Federacja Związków Zawodowych 1945-1985,
Dlaczego poprawki do projektu ustawy o Sądzie Najwyższym niczego nie zmieniają?
Dlaczego poprawki do projektu ustawy o Sądzie Najwyższym niczego nie zmieniają? W toczącym się procesie legislacyjnym nad poselskim projektem ustawy o Sądzie Najwyższym (druk sejmowy 1727) zostały zgłoszone
Recenzja opracowania M. Bryxa. pt: Rynek nieruchomości. System i funkcjonowanie.
C:\DOKUMENTY\RECENZJE\Recenzja M. Bryxa rynek.doc Recenzja opracowania M. Bryxa pt : Rynek nieruchomości. System i funkcjonowanie. Rynek nieruchomości jest w Polsce stosunkowo nowym, lecz wzbudzającym
Spis tresci. Wykaz 11 Wstçp 13
Spis tresci Wykaz 11 Wstçp 13 Uzasadnienie wyboru problematyki badawczej 2. i teza pracy 16 3. uzytych w tytule i dalszych czesciach 17 4. Zastosowane metody badawcze 19 5. Struktura pracy 20 1. i dzialania
1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert
1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert Żołnierze Wyklęci żołnierze antykomunistycznego Podziemia stawiających opór
-w Wprowadzenie 12 Wstęp
Spis treści -w Wprowadzenie 12 Wstęp str. 12 str. 20 str. 21 Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa
Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 1997 r. III ZP 9/96
Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 1997 r. III ZP 9/96 Przewodniczący: Prezes SN Jan Wasilewski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz, Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski,
Uwagi na temat poradnika dla nauczycieli pt. Kaszuby przez wieki (cz. 13)
Dariusz Szymikowski Uwagi na temat poradnika dla nauczycieli pt. Kaszuby przez wieki (cz. 13) 21. Temat: Młodokaszubi. Karta pracy: Młodokaszubi. Niestety, Autorzy zmodyfikowali oryginalny tekst, w żaden
Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939
Spis treści str. 10 str. 12.12 str. 20 sir. 21 Wprowadzenie Wstęp Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa
Ks. prof. dr hab. Henryk Skorowski Kierownik Zakładu Socjologii Grup Etnicznych i Regionalizmu UKSW w Warszawie
I Ks. prof. dr hab. Henryk Skorowski Kierownik Zakładu Socjologii Grup Etnicznych i Regionalizmu UKSW w Warszawie RECENZJA PRACY DOKTORSKIEJ ks. mgra lic. Ireneusza Smaglińskiego pt. Patriotyzm w nauczaniu
Zasady pisania pracy dyplomowej / magisterskiej
Zasady pisania pracy dyplomowej / magisterskiej Objętość i struktura pracy Nie ma oficjalnych ustaleń co do liczby rozdziałów. Przyjmujemy, że praca dyplomowa powinna się składać z trzech rozdziałów (magisterska
- o zmianie ustawy o Trybunale Stanu (druk nr 2213).
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów DSPA-140-141(5)/09 Warszawa, 28 września 2009 r. Pan Bronisław Komorowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Przekazuję przyjęte
Posiedzenie u Prezydenta R.P. w sprawie polityki zagranicznej. M.S.Z. do gen. Sosnkowskiego w różnych sprawach
1 Sprawa Edwarda Paucza 2 Posiedzenie u Prezydenta R.P. w sprawie polityki zagranicznej 3 Litwa 4 Sprawy ewakuacyjne Francja 5 M.S.Z. do gen. Sosnkowskiego w różnych sprawach 6 Polski Czerwony Krzyż 7
Eksperyment naukowy, obojętnie jak spektakularne są jego wyniki, nie jest dokończony, póki wyniki te nie zostaną opublikowane.
http://www.offthemark.com Eksperyment naukowy, obojętnie jak spektakularne są jego wyniki, nie jest dokończony, póki wyniki te nie zostaną opublikowane. JAK PISAĆ TEKSTY NAUKOWE Kilka przydatnych wskazówek
Grzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran. Wojna. po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach
Wojna po wojnie Grzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran Wojna po wojnie Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach 1944 1953 Gdaƒsk Warszawa 2012 Wydawnictwo Naukowe
Konkurs REGULAMIN KONKURSU. Postanowienia ogólne
Konkurs Kiedy Człowiek był tylko numerem. Obywatele polscy w niemieckich obozach jenieckich, koncentracyjnych oraz obozach zagłady w okresie II wojny światowej REGULAMIN KONKURSU 1 Postanowienia ogólne
8. edycja konkursu Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy (na prace konkursowe czekamy do 30 czerwca 2017)
Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/edukacja/konkursy/ogolnopolskie/sprzaczki-i-guziki-z-or/16990,8-edycja-konkursu-sprzaczki-i-guziki-z-o rzelkiem-ze-rdzy-na-prace-konkursowe-cze.html
Stanisław Majewski "Ludzie nauki i nauczyciele podczas II wojny światowej : księga strat osobowych", Marian Walczak, Warszawa 1995 : [recenzja]
Stanisław Majewski "Ludzie nauki i nauczyciele podczas II wojny światowej : księga strat osobowych", Marian Walczak, Warszawa 1995 : [recenzja] Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne
Wyrok z dnia 7 października 2003 r. II UK 59/03
Wyrok z dnia 7 października 2003 r. II UK 59/03 Stwierdzenie przez Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych uprawnienia do ubiegania się o świadczenie pieniężne przewidziane w ustawie
POSTANOWIENIE. U z a s a d n i e n i e
Sygn. akt II PZ 8/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 24 maja 2011 r. SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Korzeniowski SSN Jolanta Strusińska-Żukowska w sprawie z
Jerzy Topolski Teoretyczne problemy wiedzy historycznej. Antologia tekstów
Antologia tekstów Jerzego Topolskiego Teoretyczne problemy wiedzy historycznej przygotowana została przede wszystkim z myślą o studentach i doktorantach. Zawiera ona prace napisane przystępnym językiem
Biuro Prawne Warszawa, dnia 1 lipca 2011 r. Centralne Biuro Antykorupcyjne
Biuro Prawne Warszawa, dnia 1 lipca 2011 r. Centralne Biuro Antykorupcyjne ZESTAWIENIE uwag do projektu rozporządzenia w sprawie sposobu dokumentowania prowadzonej przez Centralne Biuro Antykorupcyjne
POSTANOWIENIE. SSN Michał Laskowski
Sygn. akt II KK 193/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 sierpnia 2013 r. SSN Michał Laskowski na posiedzeniu w trybie art. 535 3 k.p.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 22 sierpnia 2013
Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego
WYŻSZA SZKOŁA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH W ŁODZI WYDZIAŁ STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH I DYPLOMACJI Michał Adamski Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego Praca doktorska napisana pod kierunkiem
ZADANIE 3. Dział III. Małe ojczyzny i wspólne państwo. Prawidłowe odpowiedzi zaznaczono w tekście przez podkreślenie.
ZADANIE 3 Dział III. Małe ojczyzny i wspólne państwo Prawidłowe odpowiedzi zaznaczono w tekście przez podkreślenie. 1. Samorząd gminny przywrócono w Polsce w roku: a) 1989 b) 1990 c) 1998 d) 1999. 2. W
ZAGADNIENIE PRAWNE. W sprawie o zapłatę na skutek apelacji od wyroku Sądu Rejonowego [ ] w W.
Sygn. akt III CZP 17/14 ZAGADNIENIE PRAWNE W sprawie o zapłatę na skutek apelacji od wyroku Sądu Rejonowego [ ] w W. z dnia 28 maja 2013 r. Czy osoba będąca członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
biogramy Dr Błażej Brzostek Prof. dr hab. Stanisław Ciesielski
Dr Błażej Brzostek, historyk, adiunkt w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, zajmuje się dziejami społecznymi Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX w. Opublikował m.in.: Robotnicy Warszawy.
Źródła danych i informacji
Źródła danych i informacji Metodyka pracy naukowej Tomasz Poskrobko Źródło pochodzenia danych Dane Pierwotne Wtórne Rodzaje publikacji recenzowane Monografie naukowe Artykuły naukowe Podręczniki, skrypty
Powrotność do przestępstwa
EDYCJA III Powrotność do przestępstwa w latach 2009 2016 20 15 14,6 17,4 18,7 19,5 17,9 15,3 14,5 16,4 10 5 0 3,52 4,02 4,41 4,78 5,07 5,19 5,56 5,65 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Skazani w warunkach
Temat: Kresy Wschodnie
Konspekt lekcji (3) Temat: Kresy Wschodnie Propozycja innych tematów: Kresy polski raj utracony Kresy mity i rzeczywistość Zamierzone osiągnięcia: Przygotowanie przed lekcją uczeń: zna pojęcie Kresy; zna
Szkoła Podstawowa nr2 im. Fryderyka Chopina Leśna , Małkinia Górna. Numer 25 04/18 PROJEKTU
Szkoła Podstawowa nr2 im. Fryderyka Chopina Leśna15 07-320, Małkinia Górna Numer 25 04/18. ORGANIZATOR PROJEKTU PARTNER. Polska The Times Numer 25 04/2018 Strona 2 Języki obce są bardzo potrzebne w życiu
Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą.
Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Element działań wojennych kampanii wrześniowej pierwszej kampanii
Z racji, że większość wypełniających była w wieku między rokiem życia, nie dziwi wynik, jaki widzimy w słupku ze średnim wykształceniem.
Za nami pierwszy Powiatowy Festiwal Książki- impreza odbywająca się w powiecie piaseczyńskim, która ma charakter cykliczny. Czy jednak w Piasecznie i okolicach czytanie jest popularną rozrywką? Powiatowa
Wstęp... 9. Rozdział I Definiowanie bezpieczeństwa ekonomicznego... 13
Spis treści Wstęp... 9 Rozdział I Definiowanie bezpieczeństwa ekonomicznego... 13 1. Ekonomizacja bezpieczeństwa państw... 13 2. Definiowanie bezpieczeństwa ekonomicznego państw... 27 3. Typologia zagrożeń
W związku z uroczystościami na cmentarzu w Przemyślu -Pikulicach zamieszczam pewną ekspertyzę.
W związku z uroczystościami na cmentarzu w Przemyślu -Pikulicach zamieszczam pewną ekspertyzę. WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ Nr... Dnia... 2012 r. 00 909 Warszawa ul. S. Banacha 2 tel./ fax:
Spis treści. Wstęp Rozdział III
Spis treści Wstęp... 9 Rozdział I Wiadomości ogólne o konstytucji jako najważniejszym w państwie akcie prawnym... 13 1. Pojęcie, geneza i funkcje konstytucji... 13 2. Konstytucja ustawą zasadniczą państwa...
Instytut Pamięci Narodowej - Poznań
Instytut Pamięci Narodowej - Poznań Źródło: http://poznan.ipn.gov.pl/pl7/edukacja/edukacja-poznan/spotkania-z-historia/37700,90-urodziny-pulkownika-jana-gorski ego-poznan-18-kwietnia-2012.html Wygenerowano:
Album żołnierza niemieckiego
Nr 18/2017 15 09 17 Album żołnierza niemieckiego Autor: Bogumił Rudawski (IZ) Przechowywany w zbiorach Instytutu Zachodniego album nieznanego żołnierza Wehrmachtu zawiera 76 podpisanych czarno-białych
POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
Sygn. akt II CSK 124/05 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 26 stycznia 2006 r. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Antoni Górski SSN Krzysztof Pietrzykowski w sprawie z wniosku
Wybór orzecznictwa dotyczącego opinii biegłych w postępowaniu karnym, oceny i kwestionowania opinii.
Wybór orzecznictwa dotyczącego opinii biegłych w postępowaniu karnym, oceny i kwestionowania opinii. Kodeks postępowania karnego Art. 201. Jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność
Między Wehrmachtem a SS Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych
Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu Między Wehrmachtem a SS Jeńcy wojenni w niemieckich obozach koncentracyjnych pod redakcją naukową Violetty Rezler-Wasielewskiej Opole 2010 Wstęp
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Wyd. AON, Warszawa 2008, s
Zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom jest jedną z najważniejszych funkcji każdego państwa. Współcześnie bezpieczeństwo narodowe należy rozumieć jako jedną z podstawowych dziedzin funkcjonowania państwa,
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Małgorzata Gierczak
Sygn. akt IV KK 134/18 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 26 kwietnia 2018 r. SSN Dariusz Kala (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Małgorzata Gierszon SSN Piotr Mirek
POSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Gierszon
Sygn. akt II KZ 11/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 kwietnia 2016 r. SSN Małgorzata Gierszon w sprawie M. H. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 8 kwietnia 2016 r., na posiedzeniu w przedmiocie
OBOZY ZAGŁADY i ZBRODNIE HITLEROWSKIE
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Bydgoszczy FILIA w INOWROCŁAWIU ul. Narutowicza 47 tel. (052) 357-44-09 e-mail: bpino@poczta.fm OBOZY ZAGŁADY i ZBRODNIE HITLEROWSKIE W LATACH II WOJNY ŚWIATOWEJ. bibliografia
ZAGADNIENIA SYSTEMOWE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA. pod redakcją Piotra Korzeniowskiego
POLSKA AKADEMIA NAUK ODDZIAŁ W ŁODZI KOMISJA OCHRONY ŚRODOWISKA ZAGADNIENIA SYSTEMOWE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Zagadnienie systemowe prawa ochrony środowiska, którym została poświęcona książka, ma wielkie
RAPORT Z DYPLOMOWANIA NA WYDZIALE FILOLOGII POLSKIEJ I KLASYCZNEJ
Poznań, 23 II 2018 RAPORT Z DYPLOMOWANIA NA WYDZIALE FILOLOGII POLSKIEJ I KLASYCZNEJ Komisja Dyplomowania Wydziałowego Zespołu ds. Oceny Jakości Kształcenia w składzie Prof. dr hab. Mieczysław Balowski,
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca)
Sygn. akt IV KK 207/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 29 czerwca 2017 r. SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca)
[Dla specjalistów PR]
[Dla specjalistów PR] 1 Brief Jakie pojęcia związane z osobami niesłyszącymi warto znać? W jaki sposób przedstawiać niewidomych w materiałach prasowych? Za pomocą jakiej symboliki? Najlepsze sposoby na
WOŁYŃ Warszawa, lipiec 2003 r.
WOŁYŃ 1943-2003 Warszawa, lipiec 2003 r.! Połowa Polaków (49%) nie słyszała o wydarzeniach na Wołyniu, dodatkowe 17 proc. wprawdzie słyszało, ale dokładnie nie wie o co chodzi. Tylko trzecia część badanych
Małgorzata Grabowska Katarzyna Panius Łukasz Kępski Malte Mansholt. Potulice jedno miejsce, dwie pamięci. Przewodnik po Miejscu Pamięci Potulice
Małgorzata Grabowska Katarzyna Panius Łukasz Kępski Malte Mansholt Potulice jedno miejsce, dwie pamięci Przewodnik po Miejscu Pamięci Potulice Oldenburg Toruń 2009 1. Hitlerowski kompleks obozowy Potulice
Konferencja naukowa Na stos rzuciliśmy nasz życia los W setną rocznicę Niepodległości Polski Kielce, 8 9 listopada 2018
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/konferencje-i-wyklady/4009,konferencja-naukowa-na-stos-rzucilismy-nasz-zycia-l os-w-setna-rocznice-niepodleg.html 2019-07-28, 09:10 Konferencja naukowa Na
OPRACOWALI: MAREK BORCHERT ALICJA E. BORCHERT. Juchnowiec Górny, 2010 r.
OPRACOWALI: MAREK BORCHERT ALICJA E. BORCHERT Juchnowiec Górny, 2010 r. 1911 1940 Aspirant Policji Państwowej BIOGRAFIA Syn Stanisława i Józefy z Muchów, ur. 13 VI 1911 roku w Juchnowcu Dolnym koło Białegostoku.
KARTA OCENY MERYTORYCZNEJ. Czy warunek został spełniony?
KARTA OCENY MERYTORYCZNEJ Część I: Kryteria formalne podlegające weryfikacji na etapie oceny merytorycznej Kryterium Okres realizacji projektu jest zgodny z założeniami Regulaminu Kwota wnioskowanej dotacji
, , INTERNET:
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 621-07 - 57, 628-90 - 17 INTERNET: http://www.korpo.pol.pl/cbos
W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich zostały przeanalizowane obowiązujące. przepisy normujące zasady porozumiewania się podejrzanego i oskarżonego
RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich Irena LIPOWICZ RPO-662364-II-10/ST 00-090 Warszawa Tel. centr. 22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 22 827 64 53 Pan Krzysztof Kwiatkowski Minister Sprawiedliwości
WYNIKI ANKIETY Elektroniczne szkolenie biblioteczne na platformie Moodle Biblioteki PWSZ w Nysie
WYNIKI ANKIETY Elektroniczne szkolenie biblioteczne na platformie Moodle Biblioteki PWSZ w Nysie Cel badania: zebranie opinii i spostrzeżeń na temat elektronicznego szkolenia bibliotecznego na platformie
Porównywanie populacji
3 Porównywanie populacji 2 Porównywanie populacji Tendencja centralna Jednostki (w grupie) według pewnej zmiennej porównuje się w ten sposób, że dokonuje się komparacji ich wartości, osiągniętych w tej
Nowa droga do wolności
Nowa droga do wolności Raport przedstawiający efekty uzyskane za pomocą narzędzi edukacyjnych, opracowanych w ramach projektu Nowa droga do wolności. Lublin 2013 Wstęp Projekt Nowa droga do wolności miał
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Świecki (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
Sygn. akt IV KS 6/18 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 marca 2018 r. SSN Dariusz Świecki (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
Organizacja informacji
Organizacja informacji 64 CZYTANIE ARTYKUŁU Z GAZETY To zadanie ma nauczyć jak: wybierać tematy i rozpoznawać słowa kluczowe; analizować tekst, aby go zrozumieć i pamiętać; przygotowywać sprawozdanie;
Pisanie tekstów naukowych. John Slavin
Pisanie tekstów naukowych John Slavin Zanim zaczniemy pisać Do kogo skierowany jest tekst? (czytelnik modelowy) Co chcę powiedzieć? (przesłanie) W jaki sposób ustrukturyzuję materiał? (spis treści) Czy
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII ( wg programu Wczoraj i dziś nr dopuszczenia 877/4/2017 ). Rok szkolny 2017/2018 Ocena dopuszczająca : - zna datę i postanowienia
POSTANOWIENIE. Sygn. akt III KO 82/13. Dnia 6 lutego 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:
Sygn. akt III KO 82/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 lutego 2014 r. SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Roman Sądej SSN Eugeniusz Wildowicz w sprawie G. P., osoby
Harcmistrz Ostatni Prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski
Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Jelita. Był młodszym synem Wacława i Jadwigi z Sawickich Kaczorowskich. Wychował się w domu przy ul. Mazowieckiej 7 w Białymstoku, przed wojną
Warszawa, dnia 15 marca 2016 r.
RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTERSTWO SPRAWIEDLIWOŚCI RZECZNIK PRASOWY MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI Warszawa, dnia 15 marca 2016 r. Pan Tomasz Machała Redaktor Naczelny natemat.pl Na podstawie art. 31 a ustawy
Wiedza o powstaniu w getcie warszawskim i jego znaczenie
KOMUNIKAT Z BADAŃ ISSN 2353-5822 Nr 49/2018 Wiedza o powstaniu w getcie warszawskim i jego znaczenie Kwiecień 2018 Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą. Wykorzystanie
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Monika Sieczko
Sygn. akt II KK 51/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 27 marca 2013 r. SSN Jarosław Matras (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Tomasz Grzegorczyk SSN Jacek Sobczak
Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego
Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego Źródło: http://poszukiwania.ipn.gov.pl/sz1/poszukiwania/rzeszow/15257,rzeszow.html Wygenerowano: Piątek, 2 września 2016, 12:42 Rzeszów
Preferencje czytelnicze 2010
Preferencje czytelnicze 2010 Media historyczne w Polsce Na pytanie Z jakich innych mediów czerpiesz wiedzę historyczną? blisko 60% użytkowników Histmag.org wskazało na prasę lub internet, 42% telewizję,
POSTANOWIENIE. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt III PZ 5/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 czerwca 2014 r. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk w sprawie z powództwa P.
Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości. redakcja Andrzej Paczkowski
Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości redakcja Andrzej Paczkowski Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk Warszawa 2017 Kara-pamiec-polityka 2.indb