Ministerstwo Środowiska. Uzasadnienie. projektu ustawy. o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw

Transkrypt

1 Ministerstwo Środowiska Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw Warszawa, 15 luty z 36

2 Spis treści 1. Wprowadzenie Obecnie obowiązujące regulacje prawne w zakresie wydobywania węglowodorów Cele zmian legislacyjnych Szczegółowe rozwiązania prawne Wybrane szczegółowe zmiany do ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze i ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska Wybrane szczegółowe zmiany do innych ustaw Przepisy przejściowe z 36

3 Liczba koncesji na koniec roku 1. Wprowadzenie W ostatnich latach w Polsce dało się zaobserwować znaczny wzrost zainteresowania poszukiwaniem złóż węglowodorów. Zainteresowanie to odzwierciedla zarówno wzrastająca liczba wydanych koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów jak i rosnąca stale liczba podmiotów bez udziału Skarbu Państwa, uzyskujących koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów na terytorium RP. Dane ilustruje wykres nr Liczba koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów (złoża konwencjonalne i niekonwencjonalne) Podmioty bez udziału Skarbu Państwa (głównie kapitał zagraniczny) Podmioty z udziałem Skarbu Państwa (PGNiG, Orlen, Lotos) Wykres nr 1: Przybliżona liczba koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów (złoża konwencjonalne i niekonwencjonalne). * Dane za lata przybliżone. Szczególny wzrost zainteresowania koncesjami węglowodorowymi w Polsce możemy zaobserwować od roku W latach wydano łącznie 171 koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów, podczas gdy w latach jedynie 14. Według stanu na 1 grudnia 2012 r. w Polsce obowiązywały 252 koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Liczba ta uwzględnia zarówno koncesje na poszukiwanie złóż konwencjonalnych jak i niekonwencjonalnych. Zarówno zwiększenie liczby wydawanych koncesji jak i ogólnej liczby obowiązujących koncesji to wynik przede wszystkim wzrostu skali poszukiwań złóż gazu ziemnego w formacjach łupkowych. 3 z 36

4 Do dnia 1 grudnia 2012 r. zostało wydanych łącznie 112 koncesji uprawniających do poszukiwania węglowodorów z formacji łupkowych. 96 z nich uprawnia do poszukiwania lub rozpoznawania konwencjonalnych złóż węglowodorów jak również złóż w formacjach łupkowych, a jedynie 16 koncesji przyznano na poszukiwanie wyłącznie złóż w formacjach łupkowych. Łączna powierzchnia wszystkich udzielonych koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż z formacji łupkowych wynosi ponad 91 tys. km 2, co stanowi około 29% powierzchni Polski. Należy przy tym zauważyć, że obszar perspektywiczny dla złóż węglowodorów w formacjach łupkowych został pokryty koncesjami na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż w przeważającej części. W latach koncesje wydawano zarówno na rzecz podmiotów od lat obecnych i działających w Polsce np. PGNiG S.A., LOTOS Petrobaltic S.A, jak i dla podmiotów nowych na polskim rynku wydobywczym, w tym reprezentujących światowych liderów w branży wydobywczej m.in.: Chevron Corporation, Marathon Oil Company, ENI S.p.A. Ogółem złóż gazu ziemnego z formacji łupkowych poszukują w Polsce podmioty należące do dziewiętnastu grup kapitałowych oraz trzy podmioty z udziałem Skarb Państwa. Mapa nr 1: udzielone koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie węglowodorów stan na r. Mapa nr 2: udzielone koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie węglowodorów stan na r. Do roku 2021 firmy zaplanowały wykonanie 309 otworów rozpoznawczych, w tym 128 otwory obligatoryjne i dodatkowych 181 otworów opcjonalnych (w zależności od wyników uzyskanych w trakcie prowadzonych prac). 4 z 36

5 Do 31 grudnia 2012 roku przedsiębiorcy na podstawie udzielonych koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż gazu łupkowego wykonali 39 otworów wiertniczych, z czego w 3-ech otworach zostały odwiercone odcinki horyzontalne, w których przeprowadzono zabiegi szczelinowania hydraulicznego. Ponadto wykonano 8 zabiegów szczelinowania w odcinkach wertykalnych w innych odwiertach. Do chwili obecnej nie udzielono żadnej koncesji na wydobywanie gazu ziemnego z formacji łupkowych. Obowiązujące koncesje na poszukiwanie lub rozpoznawanie zostały wydane na okres do 6 lat. Zdecydowana większość z nich wygasa w ciągu najbliższych trzech lat. W celu kontynuacji prac część z nich może być przedłużona, inne zostaną wygaszone. W części przypadków spodziewane jest udokumentowanie złoża i złożenie wniosków o koncesję na wydobywanie węglowodorów ze złóż. Terminy wygasania koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż węglowodorów wg stanu na 1 grudnia 2012 roku ukazuje wykres nr Liczba koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów wygasających w danym roku ilość koncesji wygasających w roku Wykres nr 2: Liczba koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie wygasających w danym roku. Stan 1 grudnia 2012 r. Podmiotem posiadającym największa liczbę koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż konwencjonalnych i niekonwencjonalnych węglowodorów, działającym na terytorium Polski jest PGNiG S.A. z 96 koncesjami. Obowiązujące koncesje na wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego, zostały udzielone na rzecz 5 podmiotów: (PGNiG S.A., LOTOS Petrobaltic S.A., FX Energy Sp. z o.o., DPV Services Sp. z o. o. oraz ZOK Sp. z o.o.). 5 z 36

6 Łączne wydobycie gazu wysokometanowego w roku 2011 wyniosło 1,65 mld m 3, zaś gazu zaazotowanego - 3,85 mld m 3. W tym samym czasie wydobyto 660 tys. ton ropy naftowej. Szczegółowe dane dotyczące wszystkich wydanych koncesji wg stanu na 1 grudnia 2012 roku, z podziałem na złoża konwencjonalne i niekonwencjonalne zawarto w tabeli w załączniku nr Obecnie obowiązujące regulacje prawne w zakresie wydobywania węglowodorów Wyłączne prawo własności górniczej Skarbu Państwa wynika bezpośrednio z przepisów powszechnie obowiązujących w Polsce. Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981;dalej: ustawa PGG), węglowodory w złożach objęte są własnością górniczą. Zgodnie z PGG, prowadzenie działalności w zakresie poszukiwania lub rozpoznawania złóż węglowodorów oraz wydobywania węglowodorów ze złóż (w tym złóż gazu ziemnego z formacji łupkowych), wymaga uzyskania koncesji, której udziela Minister Środowiska. Podstawowym aktem prawnym regulującym przedmiotową materię na poziomie wspólnotowym jest dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 94/22/WE z dnia 30 maja 1994 r. w sprawie warunków udzielania i korzystania z zezwoleń na poszukiwanie i produkcję węglowodorów, (dyrektywa węglowodorowa), którą Rzeczpospolita Polska implementowała do krajowego porządku prawnego poprzez obowiązującą ustawę PGG. Przetargi na koncesje Udzielanie koncesji na prowadzenie działalności polegającej na poszukiwaniu i rozpoznawaniu złóż węglowodorów oraz wydobywaniu węglowodorów ze złóż (w tym gazu ziemnego z formacji łupkowych) od 1 stycznia 2012 roku (wejścia w życie ustawy PGG) co do z zasady poprzedza się przetargiem z zastrzeżeniem dopuszczalnych przez dyrektywę węglowodorową wyjątków. Obecnie obowiązująca ustawa (PGG) przewiduje obowiązek uzyskania z urzędu przez organ koncesyjny niezbędnych uzgodnień i opinii oraz decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed ogłoszeniem przetargu na udzielenie koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie złóż węglowodorów lub wydobywanie węglowodorów ze złóż, co w znacznym stopniu wydłuża proces koncesjonowania. 6 z 36

7 Informacja geologiczna Zgodnie z ustawą PGG prawo do informacji geologicznej przysługuje Skarbowi Państwa. Jednocześnie inwestor, który poniósł nakłady na rozpoznanie geologiczne oraz zamierza wykorzystać pozyskane w ten sposób wyniki ma wyłączność w zakresie wykorzystywania tej informacji przez 5 lat od utraty mocy decyzji, na podstawie której wykonywano prace będące podstawą uzyskania informacji; jeżeli zaś przed tym terminem doszło do uzyskania koncesji zachowuje to prawo przez cały czas obowiązywania koncesji, a nadto dodatkowo przez 2 lata od zakończenia działalności. Podmiot finansujący powstanie informacji geologicznej ma prawo do rozporządzania nią w zakresie, w jakim prawo to mu przysługuje. Oznacza to faktycznie, że inwestor często posiada wyłączność na korzystanie i rozporządzanie informacją geologiczną przez okres od 30 do 50 lat. Jeżeli natomiast informacja przysługuje wyłącznie Skarbowi Państwa (lub Skarb Państwa posiada ją niezależnie od podmiotu, który sfinansował jej powstanie - po upływie okresu wyłączności przysługującego podmiotowi finansującemu), dopiero wówczas każdy zainteresowany podjęciem działalności w zakresie wydobywania kopalin ze złóż, ma możliwość korzystania z informacji geologicznej na podstawie umowy zawartej ze Skarbem Państwa, w imieniu którego działa Minister Środowiska. Ustawa PGG gwarantuje pierwszeństwo ubiegania się o ustanowienie użytkowania górniczego temu, kto poniósł koszt rozpoznania i udokumentowania złoża kopaliny oraz uzyskał decyzję zatwierdzającą dokumentację geologiczną tego złoża. Może on żądać ustanowienia na jego rzecz użytkowania górniczego z pierwszeństwem przed innymi przez okres 5 lat od daty doręczenia decyzji zatwierdzającej dokumentację geologiczną. System opłat za udzielenie koncesji i wydobywanie węglowodorów. Ustawa PGG nakłada na przedsiębiorcę obowiązek uiszczania opłat za poszukiwanie i rozpoznawanie złóż oraz wynagrodzenia z tytułu ustanowienia użytkowania górniczego. Za wydobywanie kopaliny ze złoża ustawa przewiduje obowiązek uiszczania opłaty eksploatacyjnej oraz wynagrodzenia z tytułu ustanowienia użytkowania górniczego. Stawki opłaty eksploatacyjnej za wydobywanie węglowodorów są na niskim poziomie: 6,06 zł/ tys. m 3 dla wydobytego gazu ziemnego wysokometanowego, 5,04 zł/tys. m 3 dla gazu ziemnego pozostałego oraz 35,87 zł/tonę wydobytej ropy naftowej. Beneficjentem opłaty eksploatacyjnej są gminy na terenie, których wydobywa się węglowodory i Narodowy 7 z 36

8 Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej: NFOŚiGW). Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia użytkowania górniczego jest przychodem Skarbu Państwa. Kontrola wykonania zobowiązań koncesyjnych i obrót prawami do koncesji Państwo będąc właścicielem zasobów kopalin nie ma obecnie wystarczająco efektywnych narzędzi nadzoru wykonywania koncesji ani możliwości kontrolowania i uzgadniania zmian właścicielskich u podmiotów, którym udzielono koncesji. Z jednej strony ustawodawca wprowadził szereg przepisów regulujących wydawanie koncesji, z drugiej jednak, nie przewidział narzędzi umożliwiających efektywną kontrolę wykonywania koncesji ani obrotu koncesjami. Ograniczenia po stronie organu koncesyjnego występują zarówno w zakresie możliwości cofnięcia koncesji, jak i jej ograniczenia. Wynikają one bezpośrednio z ogólnie opisanych w ustawie PGG przesłanek, kolidujących z przepisami: (i) ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz z późn. zm.), (ii) ustawy z dnia 15 września 2000 roku - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz z późn. zm.), (iii) ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60 poz. 535 z późn. zm.) oraz (iv) ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). W obecnym stanie prawnym de facto nie ma możliwości zablokowania przez organ administracyjny działalności sprzecznej z wydaną koncesją. Brakuje w prawie szczegółowych przesłanek do cofnięcia koncesji, co istotnie utrudnia pełne zabezpieczenie interesów Skarbu Państwa. Niezależnie, organ koncesyjny nie ma skutecznej możliwości sprzeciwu przy przenoszeniu koncesji między podmiotami ani przenoszeniu praw właścicielskich na podmioty wykonujące działalność objętą koncesją. Poza kontrolą pozostają w całości zmiany struktury właścicielskiej podmiotów wykonujących działalność objętą koncesją. Brakuje możliwości kontroli sprzedaży udziałów w spółce koncesjonowanej, ograniczona jest możliwość kontroli i zakazu przenoszenia praw z umowy o użytkowanie górnicze oraz niemożliwy jest skuteczny sprzeciw organu koncesyjnego przy przeniesieniu koncesji na nowy podmiot w przypadku tzw. sukcesji generalnej (np. fuzji spółek, przejęciu, sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części); Przyznawanie koncesji W obecnym stanie prawnym organ koncesyjny ma ograniczoną możliwość odmowy wydania koncesji podmiotowi, który nie powinien jej uzyskać ze względu na interesy Państwa i jego 8 z 36

9 obywateli, rozumiane w szczególności jako ochrona środowiska, bezpieczeństwo gospodarcze lub zapewnienie bezpieczeństwa publicznego. 3. Cele zmian legislacyjnych Celem projektowanej ustawy o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze i innych ustaw (dalej: nowelizacja PGG) jest zapewnienie narzędzi racjonalnego gospodarowania przez Państwo złożami węglowodorów w skali całego kraju, zwiększanie wydobycia gazu ze źródeł krajowych przy zapewnieniu godziwych wpływów z tego tytułu dla budżetu państwa i samorządów oraz umożliwienie powstawania nowych miejsc pracy w rozwijającym się sektorze naftowo-gazowym. Nowelizacja PGG ma na celu dostosowanie reżimu regulacyjnego dla sektora naftowogazowego do wyzwań i możliwości jakie niosą ze sobą rozwój technologii wydobywczych węglowodorów oraz sytuacja gospodarcza na świecie. Jednocześnie niezmienione pozostają zasady: zapewnienie bezpieczeństwa wydobywania, przestrzeganie wymagań ochrony środowiska i konkurencyjność inwestycji przy rozpoznawaniu złóż i wydobywaniu węglowodorów ze złóż. Wśród kilkunastu podmiotów i grup kapitałowych operujących na rynku poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów w Polsce, tylko trzy są podmiotami z udziałem Skarbu Państwa. Pozostałe 43 firmy to w zdecydowanej większości nowi inwestorzy zagraniczni (zał. 1). Ich działalność podnosi wartość inwestycji zagranicznych w kraju, sprzyja transferowi technologii i innowacji oraz przyczynia się do powstawania nowych miejsc pracy. Dlatego nowe regulacje dla poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów oraz wydobywania węglowodorów ze złóż, zwłaszcza niekonwencjonalnych muszą uwzględnić fakt, iż znaczna część podmiotów poszukujących złóż węglowodorów to inwestorzy nowi, reprezentujący zagraniczny kapitał i większości operujący globalnie. Stąd regulacje powinny możliwie jak najściślej nawiązywać do uniwersalnych i sprawdzonych rozwiązań stosowanych w innych krajach Europy a szczegółowe przepisy znowelizowanej ustawy PGG powinny stwarzać warunki do zachowania najwyższej konkurencyjności dla projektów realizowanych w Polsce. W uzasadnieniu do ustawy PGG obowiązującej od 1 stycznia 2012 r. wskazano, że 9 z 36

10 nadrzędnym celem zamierzonych zmian jest usunięcie barier utrudniających podejmowanie i wykonywanie działalności w zakresie geologii i górnictwa, pobudzenie przedsiębiorczości oraz zwiększenie pewności inwestowania, co powinno zapewnić racjonalną gospodarkę złożami kopalin w ramach zrównoważonego rozwoju. W ustawie PGG nie rozwiązano jednak w pełni podstawowych braków systemowych po stronie Państwa, obejmujących brak efektywnych narzędzi prowadzenia racjonalnej gospodarki złożami kopalin od najwcześniejszej fazy tj. poszukiwań złóż. Jednocześnie rozwiązania zawarte w ustawie PGG dotyczące pełnej dowolności w obrocie koncesjami między firmami na tzw. rynku wtórnym, mogą prowadzić do utraty przez Państwo kontroli nad procesem wydobywczym, faktycznie prowadząc do utraty deklarowanej w uzasadnieniu możliwości zapewnienia racjonalnej gospodarki złożami węglowodorów. Braki obecnego systemu uzasadniające potrzebę poprawienia regulacji w sektorze naftowogazowym są widoczne przede wszystkim na poziomie: a) zapewnienia bezpieczeństwa Państwa w wyniku wtórnego obrotu wydanymi koncesjami, b) wymagających wzmocnienia zasobów administracji publicznej odpowiedzialnej za definiowanie i wdrażanie polityki obejmującej zarządzanie zasobami węglowodorów oraz c) udrożnienia procedur inwestycyjnych przy jednoczesnym zwiększeniu ich transparentności zwłaszcza w sferze ochrony środowiska naturalnego. Racjonalna polityka zarządzania procesem poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania węglowodorów w skali kraju Obecne rozwiązania instytucjonalne nie przewidują możliwości wpływania przez Państwo na poziom i tempo wydobywania węglowodorów, co pośrednio uniemożliwia planowanie wpływów podatkowych budżetu państwa i dochodów samorządów lokalnych a także znacznie utrudnia politykę bezpieczeństwa dostaw i projektowanie rozwoju infrastruktury energetycznej. W chwili rozpoczęcia etapu wydobywania gazu ziemnego z formacji łupkowych na szeroką skalę, Państwo stanie przed szeregiem problemów. Obejmują one m.in. niedostosowanie infrastruktury przesyłowej (rurociągowej) i komunikacyjnej (przede wszystkim drogowej), niedopasowanie struktury zatrudnienia, potrzeby w dziedzinie kształcenia. Problemem o charakterze systemowym mogą okazać się także wahania produkcji. Gwałtowny wzrost 10 z 36

11 eksploatacji węglowodorów (przykład choroby holenderskiej 1 ), może negatywnie wpływać na całą gospodarkę kraju. Dlatego konieczne jest wypracowanie narzędzi dających podstawy do długookresowego, strategicznego planowania wydobywania zasobów złóż węglowodorów. Instrumenty fiskalne są niedoskonałym i niewystarczającym narzędziem regulacyjnym, jak pokazuje przykład Danii, Holandii, Wielkiej Brytanii i Norwegii, gdzie odgrywają one jedynie rolę wspomagającą. Bezpieczeństwo rozpoznawania złóż i wydobywania ze złóż Obecny system zarządzania złożami węglowodorów w Polsce nie odpowiada na wyzwania związane z wydobywaniem węglowodorów. Możliwości bezpośredniej i skutecznej kontroli procesu wywiązywania się przedsiębiorców z realizacji wymogów koncesyjnych są ograniczone. Jednocześnie występuje brak wstępnej i następczej kontroli podmiotów operujących w przemyśle wydobywczym, co w praktyce może uniemożliwić ochronę złóż przed przejęciem przez podmioty nierespektujące standardów światowych w zakresie poszukiwania i wydobywania oraz mogące stanowić potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego w Polsce. Konieczne jest także wzmocnienie narzędzi kontroli stabilności finansowej podmiotów ubiegających się o koncesje. Jednocześnie, w związku ze wzrostem liczby podmiotów i zasięgu prac w zakresie rozpoznawania i docelowo wydobywania, potrzebne jest wzmocnienie administracji geologicznej, co mają zapewnić przedstawione projektem ustawy regulacje. Nowe miejsc pracy w nowym sektorze gospodarki Stabilizacja pozycji firm inwestujących w działalność geologiczną i górniczą, zapewniona m.in. poprzez zagwarantowanie pełnej ciągłości inwestycji między działalnością rozpoznawczą a wydobywczą stanowi obok konkurencyjnego systemu opodatkowania podstawę dla rozwoju sektora wydobywczego w Polsce. Poziom łącznych obciążeń fiskalnych (tzw. government take) nie może przekroczyć 40% dochodów brutto, co powinno zapewnić konkurencyjność systemu krajowego na tle systemów regulacyjnych innych państw. 1 Choroba holenderska to pojęcie zdefiniowane przez tygodnik The Economist w 1977 roku, przedstawiające regres gospodarczy jaki został wywołany odkryciem i intensywną eksploatacją złóż gazu ziemnego w Holandii. W wyniku nadwyżki podaży gazu, zmianie uległa alokacja zasobów oraz wystąpił powiązany z eksportem gazu ziemnego wzrost wartości holenderskiego guldena, co przyczyniło się m.in. do spadku produkcji całego sektora przemysłowego. 11 z 36

12 Przedstawione w projektowanej ustawie rozwiązania w sferze koncesyjnej polegają m.in. na uwolnieniu od reglamentacji prowadzenia badań geofizycznych za węglowodorami. Eliminacja koncesji na poszukiwania węglowodorów, uproszczenie procedur inwestycyjnych, zwłaszcza w dziedzinie ochrony środowiska oraz konkurencyjny system podatkowy, mają na celu zwiększenie pewności sektora naftowo-gazowego przy planowaniu działalności rozpoznawczo-wydobywczej w długim horyzoncie czasowym. Dzięki temu inwestycje w sektorze powinny być długoterminowe a przez to zwiększyć liczbę stałych miejsc pracy. Godziwe dochody samorządów i budżetu państwa Praktyka prac poszukiwawczych i rozpoznawczych wskazuje na potrzebę szerszego uwzględnienia interesów społeczności lokalnych. Dlatego projektowana zmiana systemu redystrybucji dochodów z tytułu opłaty eksploatacyjnej obejmie zarówno gminy, powiaty jaki i województwa. Po raz pierwszy powiaty i województwa uzyskują prawo do części opłat eksploatacyjnych (odpowiednio każde po 15%) a udział gmin w dochodach z tytułu opłat za węglowodory pozostaje na dotychczasowym poziomie. Ze względu na zwiększenie stawek opłat, dochody samorządów wszystkich szczebli znacznie wzrosną. Obowiązujące rozwiązania fiskalne nie biorą pod uwagę ponadprzeciętnej zyskowności w naftowo-gazowym sektorze wydobywania. Udział Państwa, a więc pośrednio także obywateli w rencie surowcowej będzie zwiększony, przy czym łączne obciążenia fiskalne (tzw. government take) nie przekroczą 40% dochodów brutto. 4. Szczegółowe rozwiązania prawne Projektowana ustawa o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw rozszerza zakres ustawy PGG o zasady udziału Skarbu Państwa w wykonywaniu działalności w zakresie rozpoznawania złóż węglowodorów lub wydobywania węglowodorów ze złóż, zasady wykonywania nadzoru nad działalnością w zakresie rozpoznawania złóż węglowodorów lub wydobywania węglowodorów ze złóż oraz zasady działania Funduszu Pokoleń Wybrane szczegółowe zmiany do ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze 12 z 36

13 i ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska Art. 1. pkt 4) W celu przyspieszenia wydobywania kopalin skraca się z pięciu do dwóch lat, okres na skorzystanie z prawa pierwszeństwa na ustanowienie użytkowania górniczego dla podmiotów, które uzyskały decyzję zatwierdzającą dokumentację geologiczną po dniu wejścia w życie ustawy. Art. 1. Pkt 11) Stosowanie obecnie obowiązującej ustawy w sytuacji w której dwóch lub więcej przedsiębiorców złożyło konkurencyjne wnioski koncesyjne na poszukiwanie lub rozpoznawanie złoża kopaliny objętej własnością górniczą na pokrywający się obszar nastręcza szereg problemów. W takich przypadkach zastosowanie przetargu na użytkowanie górnicze, o którym mowa w art. 14 ustawy PGG niesie praktyczne trudności, wynikające z licznych niejasności w relacjach pomiędzy samym przetargiem, a równolegle toczącymi się postępowaniami administracyjnymi, wszczętymi pod rygorem obowiązku ustawowego na podstawie konkurencyjnych wniosków. W związku z powyższym projekt wprowadza dla wniosków o poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin objętych własnością górniczą procedurę porównania wniosków (tzw. open door). Zgodnie z procedurą w przypadku złożenia wniosku o udzielenie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin objętych własnością górniczą, organ koncesyjny zamieszcza ogłoszenie o możliwości składania kolejnych konkurencyjnych wniosków o udzielenie koncesji, dotyczących obszaru objętego tym wnioskiem w Biuletynie Informacji Publicznej organu koncesyjnego. W ciągu 90 dni od dnia ogłoszenia inne podmioty mogą składać wnioski na ten sam obszar. Po upływie tego okresu, w przypadku gdy zostanie złożony co najmniej jeden kolejny kompletny wniosek, organ koncesyjny przeprowadza postępowanie rozstrzygające według obiektywnych i niedyskryminujących kryteriów określonych w ogłoszeniu. Ostatecznie koncesję na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin objętych własnością górniczą uzyskuje podmiot, który osiągnął minimum kwalifikacyjne oraz uzyskał największą liczbę punktów spośród wszystkich uczestników. Takie rozwiązanie pozwala na wyeliminowanie sytuacji, w której koncesja, w przypadku spornych wniosków, jest wydawana na podstawie 13 z 36

14 dyskrecjonalnej decyzji organu koncesyjnego. Ponadto zwiększa przejrzystość i szybkość postępowania. Opisanej procedury nie stosuje się dla węglowodorów. Art. 1. pkt 13) W celu osiągnięcia spójności systemu w zakresie kontroli podmiotów rozpoznających i wydobywających węglowodory oraz mając na uwadze konieczność zapewnienia bezpieczeństwa wydobywania a także potrzeby prowadzenia racjonalnej gospodarki złożami, projektowana ustawa ogranicza możliwość przenoszenia praw do koncesji w drodze sukcesji generalnej, na podstawie Kodeksu cywilnego, Kodeksu spółek handlowych oraz ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Art. 1. pkt 14) W celu osiągnięcia spójności systemu w zakresie kontroli podmiotów rozpoznających i wydobywających węglowodory oraz mając na uwadze konieczność zapewnienia bezpieczeństwa wydobywania oraz potrzeby prowadzenia racjonalnej gospodarki złożami, a także biorąc pod uwagę konieczność objęcia regulacją większej liczby stanów faktycznych i prawnych, projektowana ustawa rozszerza katalog przesłanek do cofnięcia lub ograniczenia koncesji o przypadki naruszenia harmonogramu określonego w projekcie robót geologicznych lub nie wykonania obowiązków dotyczących przekazywania danych i próbek geologicznych w określonych w koncesji terminach. Art. 1. pkt 17) - Koncesje na rozpoznawanie złóż węglowodorów i wydobywanie węglowodorów ze złóż albo wydobywanie węglowodorów ze złóż Postępowanie przetargowe na działalność w zakresie rozpoznawania złóż węglowodorów lub wydobywania węglowodorów ze złóż Na gruncie projektu ustawy postępowanie przetargowe stanowi podstawową formułę wyłaniania podmiotów, które będą wykonywać działalność w zakresie rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów ze złóż na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Określona w projekcie procedura postępowania przetargowego stanowi implementację dyrektywy 94/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 1994 roku. Procedura postępowania przetargowego zapewnia niedyskryminujący dostęp do prowadzenia działalności związanej z rozpoznawaniem lub wydobywaniem węglowodorów, dając 14 z 36

15 pierwszeństwo najlepszym systemom prowadzenia działalności na podstawie koncesji. Procedura przetargowa zapewnia dostęp do działalności związanej z rozpoznawaniem lub wydobywaniem dla wszystkich podmiotów posiadających niezbędne możliwości, zaś warunki przetargu są obiektywne i znane z wyprzedzeniem przez wszystkie zainteresowane podmioty poprzez mechanizm publikacji w publikatorach krajowych i wspólnotowych. Dla przedsiębiorców posiadających koncesje na poszukiwanie lub rozpoznawanie, którzy uzyskają prawo pierwszeństwa do ustanowienia użytkowania górniczego i wyłączność do korzystania z informacji geologicznej na mocy ustawy PGG przewidziano możliwość udzielenia koncesji na wydobywanie bez przeprowadzenia postępowania przetargowego na podstawie przepisów przejściowych projektowanej ustawy. Organem prowadzącym procedurę przetargową jest zgodnie z projektem ustawy nowo powołany organ nadzoru geologicznego - Główny Inspektor Ochrony Środowiska i Nadzoru Geologicznego (GIOŚiNG). GIOŚiNG na wniosek organu koncesyjnego (minister właściwy ds. środowiska) ogłasza wszczęcie postępowania przetargowego. Postępowanie przetargowe składa się z trzech etapów: (i) kwalifikacja, (ii) przetarg oraz (iii) zawarcie umowy o współpracę. O wszczęciu postępowania przetargowego organ koncesyjny każdorazowo powiadamia poprzez ogłoszenie, zawierające m.in. szczegółowe warunki kwalifikacji, szczegółowe warunki przetargu, lokalizację obszaru zamierzonej działalności, warunki udzielenia koncesji, termin rozpoczęcia zamierzonej działalności, czas, na jaki ma być udzielona koncesja, istotne warunki umowy o ustanowienie użytkowania górniczego, oraz wzór umowy współpracy w tym minimalny poziom uczestnictwa spółki Narodowy Operator Kopalin Energetycznych (NOKE S.A.) w zysku konsorcjum eksploatacyjnego oraz maksymalny poziom udziału NOKE S.A. w kosztach prac geologicznych. Kwalifikacja jako etap postępowania przetargowego Pomyślne przejście kwalifikacji jest warunkiem koniecznym udziału w drugim etapie postępowania przetargowego tj. w przetargu. Kryteria kwalifikacyjne są opisane w skończonym katalogu i obejmują: (i) wiedzę i doświadczenie w zakresie wykonywania działalności obejmującej rozpoznawanie lub wydobywanie węglowodorów ze złóż, (ii) techniczne możliwości wykonywania działalności w dziedzinie rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów ze złóż oraz (iii) możliwości finansowe podmiotu. 15 z 36

16 Podmioty zainteresowane rozpoznawaniem lub wydobywaniem węglowodorów na terytorium RP muszą dawać rękojmię należytego wykonania przyznanej koncesji. Wprowadzenie systemu kwalifikacji powinno podnieść poziom standardów rozpoznawania i wydobywania oraz prowadzić do zabezpieczenia interesów zarówno Państwa jak i społeczeństwa w szczególności w zakresie ochrony środowiska naturalnego i efektywności zagospodarowania złóż. Kwestie stabilności finansowej podmiotów ubiegających się o udzielenie koncesji bezpośrednio wiążą się z aspektami obejmującymi bezpieczeństwo. Podmiot prowadzący działalność w zakresie rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów, musi wykazać się odpowiednimi zabezpieczeniami jak i kapitałem własnym zarówno w celu zapewnienia ciągłości prac jak i zastosowania odpowiedniej technologii. Podmiot operujący na terytorium Polski musi dawać rękojmię dochowania najwyższych standardów także w zakresie efektywności zagospodarowania złoża. Stosowane technologie oraz wdrożone procedury pracy są obok kwestii środowiskowych oceniane także pod tym kątem. System kwalifikacji zastosowany w projektowanej ustawie jest wzorowany na rozwiązaniach norweskich. Włączenie kwalifikacji w proces przetargowy służy zapewnieniu odpowiedniego poziomu jakości wykonywania i utrzymania standardów prowadzenia działalności na podstawie koncesji. Ustawa przewiduje możliwość uznania podmiotu za spełniający warunki kwalifikacji jeśli przeszedł on pozytywnie etap kwalifikacji w innej procedurze przetargowej w okresie sześciu miesięcy poprzedzających dane postępowanie. Rozwiązanie to ma ułatwić przedsiębiorcom ubieganie się o kolejne koncesje, skrócić czas pierwszego etapu postępowania oraz obniżyć koszty po stronie przedsiębiorców i organów administracji. W celu zwiększenia przejrzystości procesu kwalifikacji uczestnikom postępowania przetargowego przysługuje prawo wyjaśnień ze strony organu geologicznego dotyczących warunków i kryteriów kwalifikacji. Aby uczynić procedurę kwalifikacji bardziej wiarygodną i transparentną projektowana ustawa przewiduje uzgodnienie projektu rozstrzygnięcia kwalifikacji przez Radę ds. Kwalifikacji na Koncesje Węglowodorowe. W celu zapewnienia pełnej transparentności etap kwalifikacji kończy się ogłoszeniem, przez organ koncesyjny, listy uczestników postępowania, pozytywnie kwalifikowanych do etapu przetargu. Listę ogłasza się w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego ds. środowiska. 16 z 36

17 Przetarg Organ koncesyjny zaprasza do składania ofert uczestników postępowania przetargowego, którzy spełnili warunki kwalifikacji. Ustawa przewiduje możliwość złożenia oferty przez więcej niż jeden podmiot. Podmioty składające ofertę wspólnie muszą określić m.in. procentowy udział każdego z nich w kosztach i zyskach konsorcjum eksploatacyjnego w razie zwycięstwa w przetargu oraz wskazać jednego operatora tj. przedsiębiorcę wykonującego wobec organu koncesyjnego prawa i obowiązki z udzielonej koncesji. Dopuszczenie wspólnego występowania firm do postępowania koncesyjnego pozwoli na odpowiedni podział ryzyka na wczesnym etapie oceny projektu, a także podniesie jakość składanych ofert. Jednoznaczne określenie podmiotu wykonującego prawa i obowiązki (operatora), wzorowane na rozwiązaniach norweskich, usprawnia proces zarządzania działalnością w zakresie rozpoznawania lub wydobywania oraz reguluje i upraszcza relacje wewnątrz konsorcjum. Oferenci mają 90 dni na złożenie ofert, co jest okresem wystarczającym do ich wyczerpującego przygotowania. Oferty ocenia komisja przetargowa, której członków powołuje minister właściwy do spraw środowiska. Komisja przetargowa przedstawia organowi nadzoru geologicznego protokoły z etapu przetargu i kwalifikacji. Aby zwiększyć elastyczność procesu przetargowego oraz usprawnić proces odpowiedniego doboru obszarów koncesyjnych projekt ustawy zostawia możliwość wszczęcia postępowania przetargowego na wniosek podmiotu. Jeżeli organ koncesyjny uzna taki wniosek za uzasadniony, nadzór geologiczny na wniosek organu koncesyjnego wszczyna postępowanie przetargowe w tym samym trybie co w przypadku ogłoszenia postępowania przetargowego z urzędu. Zgodnie z projektowaną ustawą kryteria oceny ofert w przetargu to: 1) proponowana technologia prowadzenia prac; 2) metody zarządzania, systemy organizacji i sposobu prowadzenia działalności; 3) zakres i harmonogram proponowanych prac rozpoznawczych lub wydobywczych; 4) proponowana wysokość oferowanego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia na rzecz oferenta użytkowania górniczego; 5) proponowany udział NOKE S.A. w zyskach oraz kosztach prac geologicznych konsorcjum eksploatacyjnego z tytułu prowadzenia działalności rozpoznawczej lub wydobywczej w ramach zawartej umowy o współpracy. 17 z 36

18 Zawarcie umowy o współpracy Ze zwycięzcą (zwycięzcami) przetargu NOKE S.A zawiera umowę o współpracy. Projekt umowy o współpracy musi zostać zatwierdzony przez organ koncesyjny pod kątem zgodności umowy z ogłoszonymi warunkami postępowania przetargowego. Suma udziałów NOKE S.A. i operatora, w przypadku gdy stronami umowy jest więcej niż jeden podmiot, musi przekraczać 50% udziału w kosztach. Podpisanie umowy o współpracy powołuje konsorcjum eksploatacyjne. W myśl przepisów projektowanej ustawy, podpisanie umowy o współpracy jest, obok zawarcia umowy użytkowania górniczego, warunkiem przyznania koncesji. Minimalny zakres umowy o współpracy wraz z jej wzorem zostanie określony, w drodze rozporządzenia ministra właściwego ds. środowiska, na podstawie upoważnienia zawartego w projektowanej ustawie. W przypadku gdy umowa nie zostanie zawarta w terminie miesiąca od dnia przekazania protokołu z etapu przetargu, z przyczyn leżących po stronie zwycięzcy przetargu, minister właściwy ds. środowiska po wyznaczeniu dodatkowego czternastodniowego terminu uznaje postępowanie przetargowe za bezskuteczne. W takim przypadku, oraz gdy odstąpienie od zawarcia umowy nastąpiło z powodu siły wyższej, wadium wniesione przez oferenta nie podlega zwrotowi. Dbając o zachowanie wiarygodności i jakości całego postępowania przetargowego, ustawa daje wszystkim uczestnikom postępowania prawo złożenia protestu do organu nadzoru geologicznego. Rozpoznawanie złóż węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złóż Projektowana ustawa, mając na uwadze konieczność ograniczenia ryzyk po stronie inwestora, łączy najbardziej kapitałochłonny etap związany z rozpoznawaniem złoża z etapem wydobywana, w formie jednej koncesji na rozpoznawanie i wydobywanie. Przyjęcie tej formuły daje pewność inwestorom, że po wywiązaniu się z obowiązków określonych koncesją w jej fazie rozpoznawania będą mieli wyłączne prawo do wydobywania węglowodorów. Koncesja na rozpoznawanie lub wydobywanie będzie udzielana na okres nie krótszy niż 10 i nie dłuższy niż 30 lat. Jednocześnie z wprowadzeniem nowej koncesji na rozpoznawanie i wydobywanie, projekt ustawy rezygnuje z obowiązku uzyskania koncesji na poszukiwanie węglowodorów, wprowadzając jednocześnie możliwość prowadzenia badań geofizycznych w celu zbadania struktur geologicznych związanych z występowaniem węglowodorów na podstawie projektu robót geologicznych podlegającego zgłoszeniu. Organem właściwym dla zgłoszenia projektu 18 z 36

19 jest minister właściwy ds. środowiska. W przypadku gdy badania geofizyczne miałyby być prowadzone na obszarach morskich RP, projekt robót geologicznych wymaga zatwierdzenia przez ministra właściwego ds. środowiska. Wyłączenie badań geofizycznych z rygoru koncesyjnego powinno doprowadzić do zwiększenia dostępności podstawowej informacji geologicznej uzyskiwanej tą drogą poprzez uproszczenie procedur dopuszczających do przeprowadzenia tych prac. Ponadto przepis ten powinien zwiększyć liczbę podmiotów wykonujących prace poszukiwawcze. Efektem zakończenia badań geofizycznych jest dokumentacja geofizyczna. Podmiotowi, który uzyskał informację geologiczną w trakcie wykonywania badań geofizycznych przysługuje prawo do bezpłatnego korzystania z niej, oraz wyłączność na okres dwóch lat od daty przekazania dokumentacji. Nowy zakres koncesji Projekt ustawy rozszerza zakres koncesji na rozpoznawanie złóż węglowodorów i wydobywanie węglowodorów. Nowy zakres obejmuje m.in. rodzaj i sposób wykonywania działalności, zakres odpowiedzialności wobec organu koncesyjnego, w tym w szczególności w odniesieniu do operatora, zgodnie z umową o współpracy. Dodatkowo, koncesja ma określać czas obowiązywania koncesji, w tym długość fazy rozpoznawania lub fazy wydobywania, oraz obowiązek raportowania o okolicznościach mających wpływ na spełnianie warunków kwalifikacji uznanych na etapie postępowania przetargowego. Projekt ustawy poszerza zakres koncesji o harmonogram przekazywania danych i próbek geologicznych uzyskanych w wyniku wykonywania robót geologicznych. Zmiana ta jest co powiązana z zapisami nowelizowanej ustawy dotyczącymi przesłanek do cofnięcia lub ograniczenia koncesji. Niezależnie, koncesja określa tryb, format i częstotliwość przekazywania do organu nadzoru geologicznego informacji o realizacji obowiązków wynikających z koncesji. W celu zwiększenia transparentności, projektowana ustawa poszerza zakres koncesji o obowiązkowe prowadzenie przez operatora koncesji strony internetowej zawierającej informacje o wszystkich decyzjach oraz dokumentacjach stanowiących podstawę prowadzenia działalności. W celu przyspieszenia realizacji prac i odniesienia nowej koncesji do przepisów PGG, długość fazy rozpoznawania nie może być dłuższa niż 5 lat. Mając na uwadze zapewnienie możliwości reagowania na realne problemy występujące podczas prac przewiduje się wydłużenie fazy rozpoznawania, jednakże nie dłużej niż o rok. Przedłużenie jest możliwe 19 z 36

20 jednokrotnie i wyłącznie w przypadku gdy koncesjonariusz wywiązał się warunków określonych w koncesji. Uwzględniając warunki geologiczne i ryzyko ponoszone przez inwestorów, projektowana ustawa przewiduje możliwość przedłużenia fazy wydobywania na okres niezbędny do sczerpania węglowodorów ze złoża. Aby zminimalizować ryzyko prowadzonych prac, projektowana ustawa utrzymuje zasadę, że udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia przez wnioskodawcę zabezpieczenia majątkowego w celu zaspokojenia roszczeń osób trzecich, mogących powstać wskutek niewłaściwego prowadzenia działalności objętej koncesją, a także w celu zabezpieczenia kosztów wykonania przewidzianych w koncesji prac i robót geologicznych. Przeniesienie koncesji Przeniesienie koncesji jest możliwe jedynie w przypadku zgody wszystkich stron umowy o współpracy, w tym NOKE S.A.. Ponadto, wymagana jest zgoda organu koncesyjnego a podmiot, na którego rzecz jest przenoszona koncesja musi spełniać warunki kwalifikacji. Podmiot taki, jest zobowiązany w szczególności do przejęcia warunków koncesji, warunków umowy o współpracy oraz umowy o ustanowieniu użytkowania górniczego. Projektowana ustawa poprzez wprowadzenie nowych ograniczeń w zakresie przenoszenia koncesji, ma na uwadze konieczność zapewnienia bezpieczeństwa rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów i zapewnienia racjonalnej gospodarki złożami. Jednocześnie projekt ustawy niweluje lukę prawną i wprowadza obowiązującą w większości państw (np. Norwegia, Wielka Brytania) obowiązkową zgodę organu koncesyjnego na przejęcie praw do koncesji w wyniku sukcesji generalnej na podstawie Kodeksu cywilnego, Kodeksu spółek handlowych oraz ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze i in. Przejście z fazy rozpoznawania do fazy wydobywania W celu przejścia z fazy rozpoznawania do fazy wydobywania w ramach wykonywania koncesji na rozpoznawanie i wydobywanie węglowodorów przy zachowaniu specyfiki tych faz, projekt ustawy przewiduje wymóg uzyskania decyzji inwestycyjnej przed rozpoczęciem fazy wydobywania. Jej uzyskanie będzie następstwem udokumentowania złoża węglowodorów i zatwierdzenia dokumentacji geologiczno-inwestycyjnej. Załącznikiem do wniosku o uzyskanie tej decyzji w nowym porządku prawnym będzie decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach. 20 z 36

21 Art.1. pkt 18) - Zasady udziału Skarbu Państwa w wykonywaniu działalności w zakresie rozpoznawania złóż węglowodorów lub wydobywania węglowodorów ze złóż. Narodowy Operator Kopalin Energetycznych S.A W celu realizacji uprawnień Skarbu Państwa wynikających z prawa własności do zasobów węglowodorów (własności górniczej), projektowana ustawa przewiduje utworzenie spółki akcyjnej działającej pod firmą Narodowy Operator Kopalin Energetycznych (NOKE S.A.). Nadrzędnym celem NOKE jest zapewnienie długotrwałej, zrównoważonej gospodarki złożami węglowodorów. NOKE S.A. jest spółką akcyjną, gdzie jedynymi akcjonariuszami są Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Kapitał zakładowy NOKE S.A. zostanie pokryty ze środków własnych BGK i środków NFOŚiGW lub środków uzyskanych przez BGK z budżetu państwa. Na każdy wniosek ministra właściwego do spraw środowiska, minister właściwy do spraw finansów publicznych przekazuje środki na zwiększenie funduszy własnych BGK z przeznaczeniem na podniesienie kapitału zakładowego NOKE S.A. Wysokość przekazanych środków jest nie niższa niż wartość kwoty dochodu budżetu państwa z tytułu wynagrodzenia za ustanowienie użytkowania górniczego oraz z tytułu rozporządzania prawem do informacji geologicznej należącej do Skarbu Państwa w poprzednim roku budżetowym. Przekazana kwota jest minimalną kwotą o jaką podnosi się kapitał NOKE S.A. Projekt umowy spółki NOKE S.A. zatwierdza minister właściwy ds. środowiska. Ustawa co do zasady nakłada na zwycięzcę przetargu obowiązek zawiązania z NOKE S.A. umowy o współpracy, w celu rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów na terytorium Polski. NOKE S.A. jest stroną umowy i wykonuje prawa i obowiązki z niej wynikające. Przedmiotem działalności NOKE S.A. jest uczestniczenie w działalności w zakresie rozpoznawania złóż węglowodorów lub wydobywania węglowodorów z przedsiębiorcami na podstawie umowy o współpracy. Wprowadzenie NOKE do umów o współpracy, gdzie jako strona może wykonywać prawa z koncesji, pozwala zrealizować szereg celów ukierunkowanych na realizację nadrzędnego celu strategicznego dotyczącego zapewnienia długotrwałej i zrównoważonej gospodarki zasobami węglowodorów oraz ochrony środowiska, zdrowia publicznego, generowania korzyści wielopokoleniowych, budowy konkurencyjnego i przejrzystego rynku energii, zapewnienia 21 z 36

22 bezpieczeństwa energetycznego, bezpieczeństwa publicznego i bezpieczeństwa Państwa. Rada Nadzorcza NOKE S.A. liczy 3 członków. Po jednym członku Rady wybierają odpowiednio minister właściwy ds. środowiska, minister właściwy ds. Skarbu Państwa i minister właściwy ds. finansów publicznych. Organem doradczym Zarządu wybieranego przez Radę jest, w myśli projektu ustawy, Komitet Inwestycyjny, składający się z wybitnych przedstawicieli nauki i praktyki z zakresu górnictwa, geologii, prawa i ekonomii. Ustanowienie Komitetu jak i wybór Rady Nadzorczej przez trzech różnych ministrów ma na celu zbudowanie odpowiedniej struktury organizacyjnej NOKE S.A., utrzymanie wysokiego standardu zarządzania spółką oraz przede wszystkim, budowy kompetencji korporacyjnych i technicznych przez NOKE S.A. Szczególnym zadaniem Komitetu będzie opiniowanie udziałów NOKE S.A. w kosztach ponoszonych w ramach wykonywania umów o współpracy dla potrzeb przygotowania postępowania przetargowego. Zasady i tryb udziału NOKE S.A. w działalności w zakresie rozpoznawania złóż węglowodorów lub wydobywania węglowodorów ze złóż Umowa cywilna o współpracy zawierana z NOKE S.A. jest, na gruncie projektu, jedyną dopuszczalną formą prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów. Dla przedsiębiorców posiadających koncesje na mocy ustawy PGG przewidziano możliwość zawiązania konsorcjum eksploatacyjnego poprzez zawarcie umowy o współpracy z NOKE S.A. w oparciu o przepisy przejściowe projektu ustawy. Umowa o współpracy zawarta w projekcie ustawy jest oparta o standardowe Joint Operating Agreement i czerpie m.in. z rozwiązań duńskich, norweskich i holenderskich. Umowa o współpracy obejmuje m.in. standardy wykonywania działalności, zasady i tryb podejmowania decyzji, zasady sprawozdawczości, obowiązki zapewnienia umów zewnętrznych takich jak np. ubezpieczenie działalności, zasady informowania o wypadkach. Co do zasady NOKE S.A., jest stroną umowy o współpracy zawartej ze zwycięzcą (zwycięzcami) przetargu. Taki mechanizm daje NOKE S.A. z jednej strony wszelkie prawa strony umowy, w tym przede wszystkim prawo do informacji oraz prawo do udziału w zysku, z drugiej strony definiuje poziom partycypacji NOKE S.A. w kosztach tej działalności. Jednocześnie daje partnerom umowy gwarancję, że NOKE S.A. jest równoprawnym partnerem, działającym na komercyjnych zasadach. NOKE S.A., zgodnie z projektem ustawy, nie jest odpowiedzialne za zobowiązania cywilnoprawne oraz publicznoprawne zaciągnięte w związku z działalnością regulowaną ustawą przez pozostałe strony umowy o współpracy. 22 z 36

23 Podobnie nie jest obciążone kosztami ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności wykonywanej na podstawie umowy o współpracy. Udział NOKE S.A. w umowie o współpracy obok roli stricte korporacyjnej spełnia także rolę redystrybucyjną obejmującą rentę surowcową. NOKE S.A. jako strona umowy o współpracy będzie mieć prawo do udziału w zysku konsorcjum w wysokości ustalonej w wyniku postępowania przetargowego i następnie uwzględnionej w umowie o współpracy. Podobnie jak w przypadku innych krajów, Państwo, za pośrednictwem NOKE S.A. partycypuje w kosztach prac geologicznych wykonywanych dla potrzeb rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów w ramach udzielonej koncesji, a poziom udziału w kosztach jest uzależniony od zapisów umowy o współpracy wynikających z postępowania przetargowego. Koszty ponoszone przez NOKE nie będą mogły być większe niż 5% kosztów prac geologicznych, co m.in. ogranicza ryzyko inwestycyjne NOKE S.A. Poziom kosztów może być również ograniczony kwotowo lub łącznie procentowo i kwotowo. W takim przypadku ograniczenie kosztów NOKE S.A. w kosztach prac geologicznych wykonywanych dla potrzeb rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów w ramach udzielonej koncesji będzie określone z góry w ogłoszeniu o postępowaniu przetargowym a następnie uwzględnione w umowie o współpracy. Ograniczony udział NOKE S.A. w kosztach prac geologicznych wykonywanych przez dane konsorcjum eksploatacyjne skutkuje także pozostawieniem elastyczności w procesie podejmowania decyzji pozostałym partnerom w konsorcjum (stronom umowy o współpracy). Art. 1 pkt 37) - Fundusz Pokoleń Projekt ustawy powołuje Fundusz Pokoleń. Fundusz posiada osobowość prawną. Dochodami Funduszu są części zysku NOKE S.A. Fundusz realizując cel projektu ustawy - umożliwienie powstawania nowych miejsc pracy w nowym sektorze gospodarki może być wykorzystywany na wspieranie innowacyjności, innowacyjnego potencjału gospodarki polskiej poprzez inwestycje w edukację, szkolnictwo wyższe, naukę, badania i rozwój. Mając na uwadze fakt, iż zasoby węglowodorów są nieodnawialne, Fundusz może być również wykorzystywany w celu realizacji solidarności wielopokoleniowej poprzez wsparcie systemu emerytalnego i wsparcia zdrowia publicznego. Statut Funduszu nadaje minister właściwy do spraw finansów publicznych w drodze rozporządzenia. Organami Funduszu jest Zarząd i Rada Nadzorcza. Wszystkich członków Rady Nadzorczej powołuje minister właściwy ds. 23 z 36

24 finansów publicznych. Przepisy o Funduszu wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2019 roku. Od art. 1 pkt 38) do art. 1 pkt 45) i art.1. pkt 58) - Opłaty Szereg uciążliwości związanych z eksploatacją węglowodorów, w tym gazu ziemnego z formacji łupkowych, dotyka społeczności lokalne. Uciążliwości te mogą się wiązać np. ze zwiększonym ruchem kołowym na lokalnych drogach związanym z koniecznością dowozu specjalistycznego sprzętu i materiałów. W myśl obowiązującej ustawy PGG wpływy z tytułu opłaty eksploatacyjnej, w 60% stanowią dochód gminy, na terenie której jest prowadzona działalność, a w 40% dochód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom samorządów oraz mieszkańców, mając na uwadze fakt, że działalność w zakresie wydobywania pośrednio wpływa na całą społeczność lokalną na każdym szczeblu, projekt ustawy wprowadza nowy podział przychodów z tytułu opłaty eksploatacyjnej, rozszerzając katalog beneficjentów o powiaty i województwa, na terenie których jest prowadzona działalność. Jednocześnie projektowana ustawa podnosi stawki dla gazu ziemnego wysokometanowego z 6,06 zł/tys. m 3 do 24,00 zł/tys. m 3, dla gazu ziemnego pozostałego z 5,04 zł/tys. m 3 do 20 zł/tys. m 3 i dla ropy naftowej, z 35,87 zł/tonę do 50 zł/tonę. Poprzez wprowadzenie nowej struktury alokacji środków i podniesienie opłaty, strumień środków finansowych zasilający dotychczas NFOŚiGW pozostaje na zbliżonym poziomie, jednocześnie zwiększeniu ulegają dochody gminy, powiatu i województwa. Nowa struktura rozdziału środków to: 60% gmina, 15% powiat, 15% województwo i 10% NFOŚiGW. Nowy model podziału dochodów oznacza zwiększoną partycypację samorządów i środowisk lokalnych, które pośrednio stają się beneficjentami nowego modelu. Dzięki temu rozwiązaniu można oczekiwać większego zaangażowania beneficjentów we współpracę z inwestorami, co także powinno przyczynić się do przyspieszonego rozpoczęcia wydobywania węglowodorów gazu ziemnego z formacji łupkowych na skalę przemysłową. Jednocześnie projektowana ustawa poprzez zmianę w katalogu opłat koncesyjnych (art. 133 ustawy PGG)wyszczególnia węglowodory spośród innych kopalin i przewiduje nową stawkę opłaty za działalność w zakresie rozpoznawania złóż węglowodorów, która wynosi 210 zł za kilometr kwadratowy. Przewiduje się, że przepisy o nowych stawkach opłat eksploatacyjnych wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. 24 z 36