Anna Gałązka, Karolina Gawryjołek, Jarosław Grządziel. Zakład Mikrobiologii Rolniczej, IUNG-PIB Puławy

Transkrypt

1 BIORÓŻNORODNOŚĆ FUNKCJONALNA MIKROORGANIZMÓW GLEBOWYCH JAKO WSKAŹNIK JAKOŚCI GLEB UŻYTKOWANYCH ROLNICZO NA PRZYKŁADZIE REPREZENTATYWNYCH GLEB WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Anna Gałązka, Karolina Gawryjołek, Jarosław Grządziel Zakład Mikrobiologii Rolniczej, IUNG-PIB Puławy Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy VII Konferencja Naukowa Polskiego Towarzystwa Agronomicznego pt.: " Bioróżnorodność - nowe wyzwania dla rolnictwa w Polsce, Rzeszów, września 2017

2 Program Wieloletni IUNG-PIB Obszar I Wykorzystanie i ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski z uwzględnieniem zasad WPR OCENA ŚRODOWISKA GLEBOWEGO Ocena gleb użytkowanych rolniczo z uwzględnieniem prawidłowego funkcjonowania ekosystemów glebowych oraz wskazanie działań zapobiegających procesom degradacyjnym. (zad. 1.2) Ocena i kształtowanie bioróżnorodności środowiska glebowego oraz aktywności mikrobiologicznej gleb z uwzględnieniem różnych warunków siedliskowych i systemów gospodarowania (zad. 1.4) Monitorowanie różnych parametrów środowiska glebowego dla właściwej oceny WPR (zad. 1.3)

3 Program Wieloletni IUNG-PIB Obszar I Wykorzystanie i ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski z uwzględnieniem zasad WPR OCENA ŚRODOWISKA GLEBOWEGO Ocena i kształtowanie bioróżnorodności środowiska glebowego oraz aktywności mikrobiologicznej gleb z uwzględnieniem różnych warunków siedliskowych i systemów gospodarowania (zad. 1.4) Etap I wybór gospodarstw rolnych do przeprowadzenia badań oceny bioróżnorodności środowiska glebowego i aktywności mikrobiologicznej oraz gromadzenie i selekcjonowanie zasobów informacji i danych niezbędnych do opracowania wskaźników wykorzystywanych w ocenie bioróżnorodności gleb. Etap II ocena ogólnej populacji mikroorganizmów i ich aktywności w różnych glebach i pod wpływem różnych systemów gospodarowania. Etap III analiza występowania wybranych rodzajów (Azotobacter, Azospirillum Rhizobium) w różnych glebach i pod wpływem różnych systemów gospodarowania. Etap IV ocena bioróżnorodności środowiska glebowego i aktywności mikrobiologicznej gleb w oparciu o monitoring reprezentacyjnych prób glebowych w całym kraju. Etap V opracowanie i upowszechnienie wskaźników mikrobiologicznych służących do oceny bioróżnorodności środowiska glebowego i aktywności mikrobiologicznej gleb.

4 Jednym z ważnych elementów środowiska przyrodniczego jest gleba. Jest to obszar, w którym panujące czynniki (abiotyczne i biotyczne) mają decydujący wpływ na zmianę jej składu i właściwości. Prawidłowe użytkowanie gruntów, a przede wszystkim właściwe zagospodarowanie rolnicze musi uwzględniać mikrobiologiczny i fizykochemiczny stan gleb. UPRAWA GLEBY JAKOŚĆ ŚRODOWISKA GLEBOWEGO Zwiększona liczebność drobnoustrojów glebowych oraz wyższa aktywność enzymatyczna są czułym wskaźnikiem decydującym o prawidłowym układzie całego kompleksu właściwości glebowych, stanowiących o jej żyzności i urodzajności. Z uprawą gleby nierozerwalnie wiąże się JAKOŚĆ ŚRODOWISKA GLEBOWEGO. Intensywna uprawa roli prowadzi do znacznej degradacji środowiska glebowego, co wymusza ciągłe poszukiwanie nowych technik uprawy, które sprzyjają ochronie gleby i jej bioróżnorodności. ROLNICTWO ZRÓWNOWAŻONE, którego założenia sprzyjają zachowaniu naturalnego środowiska oraz wzrost produkcji bez ingerencji w naturalne zasoby środowiska przyrodniczego, bazuje na wspieraniu naturalnych procesów biologicznych bez naruszania procesów odtwarzających życie biocenozy i naturalną strukturę gleby.

5 Współzależności pomiędzy poszczególnymi elementami: środowiskiem abiotycznym, mikroorganizmami i roślinami MIKROORGANIZMY są pionierami zasiedlającymi dany obszar i podejmującymi działalność glebotwórczą przygotowującą środowisko do inwazji organizmów wyższych, to z chwilą wejścia tych ostatnich rozpoczyna się oddziaływanie zwrotne - rośliny oddziałują na mikroorganizmy i na gleby poprzez wydzieliny korzeniowe charakterystyczne dla każdej rośliny. Ważne jest jednak, aby realizowany był charakterystyczny dla danego układu obieg materii i energii, aby produkcja biomasy równoważona była jej rozkładem, aby układ był stabilny i odporny na wpływ czynników zewnętrznych. Stan, w którym poszczególne współistniejące elementy poprzez wzajemne reakcje stabilizują i warunkują jego przetrwanie, nosi nazwę HOMEOSTAZY, przy czym pod pojęciem tym ogólnie rozumie się Stan układu zapewniający mu utrzymywanie określonych wielkości w dopuszczalnych granicach (z greckiego homeo = podobny; analogiczny, stasis = trwanie) [Kopaliński 1990].

6 Funkcje i miejsca gleby w środowisku człowiek roślinność zwierzęta rzeźba terenu GLEBA klimat skała macierzysta wody podziemne wody powierzchniowe

7 Funkcje gleby PRODUKCYJNA RETENCYJNA SIEDLISKOWA podłoże dla wzrostu roślin funkcja sanitarna (rozkład materii organicznej, humifikacja) stabilizator (utrzymuje ph, zdolności buforowe sekwestracja CO 2 i wiązanie wody siedlisko dla mikroorganizmów glebowych, edafon naturalny filtr (funkcje sorbcyjne) filtrowanie, buforowanie transformacje MIKROORGANIZMY, tworząc wielogatunkowe zbiorowiska, wytwarzają sieć zależności między poszczególnymi grupami fizjologicznymi. Procesy syntezy i degradacji, przeprowadzane przez zbiorowiska mikroorganizmów, powinny być postrzegane jako suma funkcji, za które odpowiadają zespoły drobnoustrojów, a nie tylko pojedyncze gatunki. Badania aktywności mikroorganizmów w zbiorowiskach są niezbędne w celu poznania ekologii drobnoustrojów w biocenozach i powinny być analizowane w powiązaniu z istniejącymi warunkami środowiskowymi.

8 ASPEKTY BIORÓŻNORODNOŚCI Różnorodność układów Różnorodność strukturalna Różnorodność funkcjonalna Różnorodność zachowań Różnorodność genetyczna BIORÓŻNORODNOŚĆ = różnorodność biologiczna = różnorodność biotyczna = złożoność ekologiczna Różnorodność gatunkowa Taksonomiczny rozrzut gatunków Różnorodność warunków abiotycznych Różnorodność kulturowa = wpływ człowieka Różnorodność ekosystemowa = różnorodność zbiorowisk = różnorodność systemów = różnorodność ekologiczna składniki główne składniki dodatkowe alternatywne ujęcia bioróżnorodności różnorodność biologiczna = bioróżnorodność [Duel i Obrist 2002]

9 WSKAŹNIKI BIORÓŻNORONOŚCI Różnorodność mikrobiologiczna może być ograniczona w warunkach naturalnych poprzez nieodpowiednie czynniki środowiskowe, do których należą m.in. ograniczone zasoby pokarmowe oraz zaburzenia ekologiczne i fizyczne czynniki przewyższające tolerancję organizmu, jak również interakcje międzygatunkowe uniemożliwiające występowanie lub utrzymanie gatunku w danym środowisku Stąd też niewątpliwie ważnym aspektem badawczym jest dobór i opracowanie wskaźników do oceny i kształtowania bioróżnorodności mikrobiologicznej środowiska glebowego i aktywności mikroorganizmów glebowych w różnych warunkach siedliskowych roślin oraz w różnych systemach gospodarowania Krajowa strategia 2007). W badaniach nad występowaniem mikroorganizmów glebowych nie tylko ważna jest ich sama jakościowa i ilościowa obecność, ale przede wszystkim pełnione przez nie funkcje, ich rola w danym ekosystemie. Prawidłową strukturę gleby oraz jej żyzność warunkuje wzmożona aktywność biologiczna gleby, tzn. prawidłowy rozwój, liczbę oraz skład gatunkowy mikroorganizmów, a także ich aktywność enzymatyczna. Drobnoustroje glebowe stanowią bardzo ważną funkcjonalnie grupę, należącą do organizmów zasiedlających glebę.

10 WSKAŹNIKI BIORÓŻNORONOŚCI Zagadnienie tzw. wskaźników bioróżnorodności stosowanych w monitoringu i kontroli stanu biocenoz opiera się na obecności określonych organizmów, które pełnią rolę wskaźników biologicznych (bioindykatorów). W ocenie bierze się pod uwagę frekwencję bioindykatorów w danym środowisku, ich liczebność, a także zmiany zachodzące w strukturach całych zespołów i zbiorowisk organizmów, w tym strukturę dominacji czy zagęszczenie osobników danego gatunku (zgrupowania) przypadające na jednostkę przestrzeni. Metody biochemiczne 1. Aktywność enzymatyczna 2. Biolog (EcoPlates) 3. Glomaliny (TG, EEG) Metody mikrobiologiczne: 1. Liczebność mikroorganizmów 2. Bakterie wiążące azot 3. Drobnoustroje rozpuszczające fosforany 4. Biomasa mikroorganizmów, frakcje materii organicznej 5. Analiza zespołów mikroorganizmów Wskaźniki bioróżnorodności mają bardzo szerokie zastosowanie w monitoringu środowiska i ocenie trendów jego zmian wywołanych przez zmiany klimatu. W związku z tym poszukuje się i konstruuje wskaźniki oraz systemy wskaźników pozwalających na syntetyczną ocenę wrażliwości gatunków i ekosystemów na zmiany klimatu i antropopresję, szczególnie w kontekście zobowiązań międzynarodowych do zachowania bioróżnorodności na wszystkich poziomach organizacji przyrody. Metody molekularne: 1. Metody oparte o amplifikację DNA technika PCR 2. Metody oparte o ligację adaptorów oligonukleotydowych 3. Metody oparte na topnieniu DNA (DGGE, TGGE, SSCP, Real Time)

11 ZAKRES ANALIZ Ocena różnorodności funkcjonalnej zbiorowisk mikroorganizmów glebowych w oparciu o BIOLOG EcoPLates, czyli tzw. określenie profilu metabolicznego gleby (community level physiological profiles - CLPP). Województwo Liczba próbek opracowano w IUNG-PIB na zlecenie GIOŚ; sfinansowano ze środków NFOŚiGW 2017 dolnośląskie 20 kujawsko-pomorskie 13 lubelskie 20 lubuskie 11 łódzkie 16 małopolskie 17 mazowieckie 20 opolskie 6 podkarpackie 14 podlaskie 6 pomorskie 9 śląskie 18 świętokrzyskie 9 warmińsko-mazurskie 11 wielkopolskie 17 zachodniopomorskie 9

12 ZAKRES ANALIZ Metodyka pobierania próbek i badania laboratoryjne Próbki do analiz laboratoryjnych były pobierane z głębokości 0-20 cm i powierzchni ok. 100 m2, a następnie mieszane w celu uzyskania próbki średniej. Każda próbka posiadała odpowiednią dokumentację terenową. Punkty pomiarowe Monitoring chemizmu gleb ornych Polski wykorzystuje sieć 216 punktów pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na gruntach ornych całego kraju. Reprezentują one użytki rolnicze o różnym stopniu intensyfikacji produkcji rolnej znajdujące się w obszarach oddziaływania rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka. Punkty monitoringowe odzwierciedlają zróżnicowanie warunków glebowych kraju pod względem typów i tekstury gleb. Punkty pomiarowo-kontrolne posiadają stałe współrzędne geograficzne, w formacie cyfrowym, co zapewnia precyzyjne pobieranie próbek glebowych w kolejnych edycjach monitoringu, a ponadto pełną dokumentację opisową i fotograficzną. Odczyn i węglany Jednostka Wartość Rok minimum 4,7 4,8 4,3 4,8 3,7 Odczyn "ph " w zawiesinie H2O ph Odczyn "ph " w zawiesinie KCl ph Węglany (CaCO3) % maximum 7,7 8,2 8,0 8,4 7,8 średnia 6,3 6,5 6,3 6,5 5,9 mediana 6,4 6,6 6,4 6,4 5,9 minimum 3,6 3,7 3,5 3,7 3,1 maximum 7,2 7,3 7,5 8,0 7,4 średnia 5,3 5,4 5,3 5,5 5,1 mediana 5,4 5,4 5,4 5,4 5,0 minimum 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 maximum 57,94 60,97 60,09 59,87 61,86 średnia 0,43 0,44 0,46 0,51 0,46 mediana 0,0 0,0 0,0 0,0 0,

13 Ocena i kształtowanie bioróżnorodności środowiska glebowego oraz aktywności mikrobiologicznej gleb z uwzględnieniem różnych warunków siedliskowych i systemów gospodarowania ZAKRES ANALIZ Metody fizyko-chemiczne 1. Uziarnienie 2. Odczyn i węglany 3. Substancja organiczna gleby 4. Właściwości sorpcyjne gleby 5. Zawartość pierwiastków przyswajalnych dla roślin 6. Całkowita zawartość makroelementów 7. Całkowita zawartość pierwiastków śladowych 8. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne 9. Pozostałości pestycydów chloroorganicznych Metody biochemiczne 1. Aktywność enzymatyczna 2. Biolog (EcoPlates) 3. Glomaliny (TG, EEG) Metody mikrobiologiczne: 1. Liczebność mikroorganizmów 2. Bakterie wiążące azot 3. Drobnoustroje rozpuszczające fosforany 4. Biomasa mikroorganizmów, frakcje materii organicznej 5. Analiza zespołów mikroorganizmów Metody molekularne: 1. Metody oparte o amplifikację DNA technika PCR 2. Metody oparte o ligację adaptorów oligonukleotydowych 3. Metody oparte na topnieniu DNA (DGGE, TGGE, SSCP, Real Time)

14 Typy gleb Gatunki gleb wg normy BN-78/ Gatunki gleb wg PTG 2008 Symbol A Ar AP B Bw Bk C Cz D Dz Opis gleby bielicowe gleby rdzawe gleby płowe gleby brunatne właściwe gleby brunatne wyługowane gleby brunatne kwaśne czarnoziemy właściwe czarnoziemy zdegradowane czarne ziemie właściwe czarne ziemie zdegradowane Symbol pl plp ps psp pgl pglp pgm pgmp gp gpp gl Opis piasek luźny piasek luźny pylasty piasek słabo gliniasty piasek słabo gliniasty pylasty piasek gliniasty lekki piasek gliniasty lekki pylasty piasek gliniasty mocny piasek gliniasty mocny pylasty glina piaszczysta glina piaszczysta pylasta glina lekka Symbol pl ps pg gp gl gpi gz gi gpyi piasek luźny Opis piasek słabogliniasty piasek gliniasty glina piaszczysta glina lekka glina piaszczysto-ilasta glina zwykła glina ilasta glina pylasto-ilasta F mady właściwe glp glina lekka pylasta pyg pył gliniasty Fc mady czarnoziemne gs glina średnia pyz pył zwykły Fb mady brunatne gsp glina średnia pylasta pyi pył ilasty Gc Gb rędziny czarnoziemne rędziny brunatne gc gcp gbc ip i glina ciężka glina ciężka pylasta glina bardzo ciężka ił pylasty ił ip ipy iz ic ił piaszczysty ił pylasty ił zwykły ił ciężki płp pył piaszczysty płz pył zwykły płg pył gliniasty płi pył ilasty

15 Materiał glebowy województwo lubelskie Nr mikro Punkt MChG Typ gleby_skrót Typ gleby Kompleks Klasa bonitacyjna Gatunek gleby wg. BN- 78/ BN-78/ Gatunek gleby wg. PTG 2008 PTG _Bk 171 Bk gleby brunatne kwaśne 4 IIIb piasek gliniasty mocno pylasty pgmp glina piaszczysta gp 2_F 173 F mady właściwe 5 IVa piasek słabo gliniasty pylasty psp piasek gliniasty pg 3_Dz 277 Dz czarne ziemie zdegradowane 8 IIIb pył gliniasty płg pył gliniasty pyg 4_A 279 A gleby bielicowe 4 IIIb pył gliniasty płg pył gliniasty pyg 5_Bw 281 Bw gleby brunatne wyługowane 2 IIIa pył ilasty płi pył gliniasty pyg 6_B 283 B gleby brunatne właściwe 1 II glina średnia pylasta gsp pył gliniasty pyg 7_Bw 285 Bw gleby brunatne wyługowane 2 IIIa pył ilasty płi pył gliniasty pyg 8_Ar 287 Ar gleby rdzawe 6 V piasek słabo gliniasty ps piasek gliniasty pg 9_Bw 289 Bw gleby brunatne wyługowane 4 IIIb piasek gliniasty lekki pylasty pglp glina piaszczysta gp 10_Bw 297 Bw gleby brunatne wyługowane 6 V piasek słabo gliniasty ps piasek słabogliniasty ps 11_Gc 299 Gc rędziny czarnoziemne 3 IIIb glina bardzo ciężka gbc pył ilasty pyi 12_Bw 393 Bw gleby brunatne wyługowane 3 IVa pył gliniasty płg pył gliniasty pyg 13_B 395 B gleby brunatne właściwe 1 II pył ilasty płi pył gliniasty pyg 14_Bw 397 Bw gleby brunatne wyługowane 2 IIIa pył gliniasty płg pył gliniasty pyg 15_B 399 B gleby brunatne właściwe 2 IIIa pył gliniasty płg pył gliniasty pyg 16_Fb 401 Fb mady brunatne 2 I pył gliniasty płg pył gliniasty pyg 17_C 403 C czarnoziemy właściwe 1 I pył ilasty płi pył gliniasty pyg

16 Określenie profilu metabolicznego gleby (community level physiological profiles - CLPP) A Water β-methyl- D-Galactonic DGlucoside Acid γ-lactone L-Arginine B Pyruvic Acid Methyl D- Galacturonic D-Xylose Ester Acid L-Asparagine C Tween 40 i-erythritol 2-Hydroxy Benzoic Acid L- Phenylalanine D Tween 80 D-Mannitol 4-Hydroxy Benzoic Acid L-Serine E α- Cyclodextrin γ- N-Acetyl- Hydroxybutyric DGlucosamine Acid L-Threonine F Glycogen D- Glucosaminic Glycyl-LGlutamic Itaconic Acid Acid Acid G H D-Cellobiose α-d-lactose Glucose-1- Phosphate D,L-α- Glycerol Phosphate α-ketobutyric Acid D-Malic Acid Phenylethylami ne Putrescine Biolog EcoPlate Aminy/Amidy Aminokwasy Kwasy karboksylowe Węglowodany Polimery

17 Wskaźnik różnorodności R (Richness) zostanie obliczony na podstawie liczby zużytych substratów węglowych, przyjmując jako pozytywną odpowiedź mikroorganizmów dla poszczególnych substratów WCD (well colour development) > 0,25. Wskaźnik różnorodności biologicznej Shannon-Wienera (H ) zostanie obliczony w następujący sposób: H = Σpi(lnpi), gdzie: pi jest stosunkiem aktywności każdego substratu (ODi) do sumy aktywności wszystkich substratów ΣODi. Średnia absorbancja (AWCD - Average Well Colour Development) dla każdej warstwy gleby oraz obiektu doświadczalnego została wyliczona na podstawie absorbancji dla 31 substratów, pomniejszonych o wartość absorbancji dla czystej wody. AWCD = ΣODi/31 48 gdzie: ODi jest wartością absorbancji z każdego dołka pomniejszoną o wartość próby kontrolnej (H 2 O) dla każdej płytki

18 Czas inkubacji płytek wybór godziny do dalszych analiz 144h inkubacji

19 144h inkubacji 1_Bk 10_Bw 8_Ar 6_B 7_Bw 15_B 4_A 9_Bw 12_Bw 11_Gc 17_C 14_Bw 3_Dz 5_Bw 16_Fb 2_F 13_B beta-methyl-dglucoside 2-Hydroxy Benzoic Acid L-Arginine D-Mannitol alpha- Cyclodextrin L- Phenylalanine D- Glucosaminic Acid Putrescine 4-Hydroxy Benzoic Acid L-Serine Tween 40 gamma- Hydroxybutyric Acid Itaconic Acid D-Xylose alpha-d-lactose D-Galactonic Acid gamma-lactone D- Galacturonic Acid D-Malic Acid N-Acetyl-DGlucosamine Phenylethylamine L-Threonine Pyruvic Acid Methyl Ester D-Cellobiose L-Asparagine i-erythritol Glucose-1- Phosphate Glycogen Tween 80 D,L-alpha- Glycerol Phosphate Glycyl-LGlutamic Acid alpha-ketobutyric Acid

20

21

22

23 Współczynniki korelacji Amines/Amides aminoacids carboxylic/acetic acids carbohydrates polymers AWCD Amines/Amides 1,000 0,723 0,668 0,611 0,213 0,750 aminoacids 0,723 1,000 0,821 0,611 0,504 0,871 carboxylic/acetic acids 0,668 0,821 1,000 0,548 0,443 0,867 carbohydrates 0,611 0,611 0,548 1,000 0,678 0,867 polymers 0,213 0,504 0,443 0,678 1,000 0,702 AWCD 0,750 0,871 0,867 0,867 0,702 1,000

24 Analiza głównych składowych

25

26 Współczynniki korelacji Zmienna Corg Nog DEH FK FZ B G Azo MBC MBN TG EEG GRSP Corg 1,000 0,674 0,633 0,185 0,588 0,547-0,107-0,131 0,865 0,811 0,370 0,099 0,390 Nog 0,674 1,000 0,063 0,134-0,043-0,132-0,216-0,129 0,186 0,221 0,029 0,298 0,207 DEH 0,633 0,063 1,000 0,323 0,677 0,645 0,039 0,553 0,877 0,879 0,173-0,420-0,101 FK 0,185 0,134 0,323 1,000-0,353-0,188 0,274-0,166 0,213 0,252 0,499-0,158 0,349 FZ 0,588-0,043 0,677-0,353 1,000 0,722-0,191 0,466 0,712 0,685-0,028-0,177-0,133 Bakterie 0,547-0,132 0,645-0,188 0,722 1,000 0,206 0,402 0,672 0,618 0,185-0,167 0,064 Grzyby -0,107-0,216 0,039 0,274-0,191 0,206 1,000-0,136-0,034-0,183 0,632-0,396 0,324 Azo -0,131-0,129 0,553-0,166 0,466 0,402-0,136 1,000 0,097 0,168-0,383-0,251-0,494 MBC 0,865 0,186 0,877 0,213 0,712 0,672-0,034 0,097 1,000 0,962 0,301-0,161 0,171 MBN 0,811 0,221 0,879 0,252 0,685 0,618-0,183 0,168 0,962 1,000 0,174-0,132 0,075 TG 0,370 0,029 0,173 0,499-0,028 0,185 0,632-0,383 0,301 0,174 1,000-0,153 0,800 EEG 0,099 0,298-0,420-0,158-0,177-0,167-0,396-0,251-0,161-0,132-0,153 1,000 0,471 GRSP 0,390 0,207-0,101 0,349-0,133 0,064 0,324-0,494 0,171 0,075 0,800 0,471 1,000

27 to Sneath`s criteria 120 Metoda Warda Kwadratowa odl. euklidesowa 100 Odległość wiąz % 33% 0 GRSP TG G FK C/N EEG Nog PSB Azo B FZ MBN MBC DEH Corg I II III IV V

28 140 Metoda Warda Kwadratowa odl. euklidesowa 120 Odległość wiąz % 20 0 GRSP TG G FK C/N EEG Nog polymers carbohydrates carboxylic/acetic acids AWCD aminoacids Amines/Amides MBN MBC DEH Corg PSB Azo B FZ ph KCl ph woda 33%

29 140 Metoda Warda Kwadratowa odl. euklidesowa Odległość wiąz % % 0 rędzina czarnoziemna czarna ziemia 11_Gc 17_C 15_B 12_F 12_Bw 9_Bw 6_B 10_Bw 13_B 7_Bw 6_B 3_Dz 16_Fb 14_Bw 13_B 7_Bw 5_Bw 8_Ar 9_Bw czarnoziemy właściwe mady właściwe mady brunatne brunatne wyługowane brunatne właściwe brunatne wyługowane gleby rdzawe gleby bielicowe 4_A 1_Bk 15_Bk 2_F brunatne kwaśne

30 PODSUMOWANIE Ocena profilu metabolicznego gleby (community level physiological profiles CLPP) jest jedną z metod wykorzystywanych w badaniach różnorodności funkcjonalnej zespołów mikroorganizmów pod wpływem różnych czynników biotycznych i abiotycznych. Uzyskany w ten sposób profil metaboliczny obrazuje aktualny stan mikroorganizmów w danym środowisku Metoda ta jest wysoce czuła i może być skutecznie stosowana w monitoringu doświadczeń lokalnych oraz regionalnych. Jednak w przypadku analiz gleb pochodzenia np. w skali kraju nie jest skuteczna. W przypadku szerszego monitoringu przy stosowaniu płytek ECO wymagana jest bardzo szczegółowa wiedza na temat czynników biotycznych i abiotycznych każdej próbki.

31