Wyznaczanie charakterystyki instalacji transportu pneumatycznego. przy zastosowaniu dwup³aszczyznowego systemu tomografii pojemnoœciowej

Transkrypt

1 AUTOMATYKA 2009 Tom 13 Zeszyt 3 Zbigniew Chaniecki*, Krzysztof Grudzieñ*, Andrzej Romanowski*, Dominik Sankowski* Wyznaczanie charakterystyki instalacji transportu pneumatycznego materia³ów sypkich przy zastosowaniu dwup³aszczyznowego systemu tomografii pojemnoœciowej 1. Wprowadzenie Transport materia³ów granulowanych w ruroci¹gach za pomoc¹ gazu jest nazywany transportem lub przep³ywem pneumatycznym. Metoda ta jest szeroko stosowana w przemyœle rolno-spo ywczym (cukier, zbo e i inne), chemicznym (pó³produkty), farmaceutycznym (tabletki), przy produkcji tworzyw sztucznych (granulat plastikowy np.: HDPE), wydobywczym czy budowlanym, miêdzy innymi do nape³niania silosów s³u ¹cych do sk³adowania materia³ów sypkich. Ka dy system przemys³owy wymaga prawid³owego sterowania, monitorowania i diagnozowania. W przypadku systemu transportu pneumatycznego celem jest m.in. zapobieganie blokowaniu ruroci¹gu oraz niszczeniu materia³u, na skutek Ÿle dobranych parametrów transportu. Informacja diagnostyczna uzyskana przy u yciu ECT pozwala na skuteczne sterowanie tym procesem. Polega ono na doborze prêdkoœci i ciœnienia medium transportowego, w celu uzyskania odpowiedniego dla danego materia³u typu przep³ywu. Uzyskanie odpowiedniego typu przep³ywu mo liwe jest jedynie w zamkniêtym uk³adzie regulacji, w którym, na podstawie zgromadzonej wczeœniej informacji o odpowiedzi uk³adu na zmiany nastaw dmuchawy i podajnika materia³u, wypracowywane jest odpowiednie sterowanie uk³adu. 2. Przemys³owe systemy tomografii Ci¹g³y rozwój technologii produkcji wymaga uzyskiwania coraz dok³adniejszej wiedzy na temat prowadzonych procesów [5]. Standardowe metody opieraj¹ce siê na pomiarze * Katedra Informatyki Stosowanej, Politechnika ódzka 1257

2 1258 Zbigniew Chaniecki, Krzysztof Grudzieñ, Andrzej Romanowski, Dominik Sankowski wielkoœci fizycznych materia³u okaza³y siê niewystarczaj¹ce. Dla prawid³owej kontroli procesu konieczne sta³o siê posiadanie wiedzy na temat zjawisk zachodz¹cych wewn¹trz instalacji przemys³owych. Zainstalowanie standardowych przyrz¹dów pomiarowo-kontrolnych w instalacjach, czêsto wysokociœnieniowych (np. w ruroci¹gu wydobywaj¹cym ropê naftow¹ z dna oceanu), wymaga wykonania otworów, czyli inwazji w proces. Taki sposób monta- u sondy powoduje os³abienie konstrukcji zbiornika oraz zak³ócenie zachodz¹cego procesu. Pojawi³a siê zatem potrzeba zastosowania nieinwazyjnych metod, które umo liwiaj¹ poznanie oraz monitorowanie zjawisk zachodz¹cych w obszarach zamkniêtych, takich jak zbiorniki, komory mieszalnicze i ruroci¹gi. Przep³ywy wielofazowe charakteryzuj¹ siê m.in. wysokimi wymaganiami dotycz¹cymi ich monitorowania i diagnozowania. Zastosowanie do tego celu systemów opartych na kamerach CCD dostarczaj¹cych szeroko pojêtej informacji o zachodz¹cych w procesie przemys³owym zjawiskach okaza³o siê bardzo trafnym rozwi¹zaniem. Systemy pomiarowe oparte na analizie i przetwarzaniu informacji wizyjnej, w porównaniu z klasycznymi narzêdziami pomiarowymi posiadaj¹ dwie g³ówne zalety. Zdecydowanie lepiej uwidaczniaj¹ zjawiska fizykochemiczne (w czasie i przestrzeni), zachodz¹ce podczas procesu przemys³owego, co pozwala na opracowanie lepszych metod kontroli i diagnozowania procesów przemys³owych. Druga zaleta to nieinwazyjnoœæ pomiaru. Natomiast g³ówn¹ wad¹ zastosowania kamer CCD jest jednak koniecznoœæ u ycia przezroczystego zbiornika, w którym odbywa siê badany proces przemys³owy. Dodatkowo istnieje potrzeba swobodnego dostêpu do procesu przemys³owego. Urz¹dzenia przemys³owe w odró nieniu od stanowisk laboratoryjnych czêsto nie spe³niaj¹ takich wymagañ. Czêsto równie techniki oparte na obrazach z kamer CCD wymagaj¹ u ycia cz¹stek znacznikowych, w celu umo liwienia obserwacji przep³ywu na podstawie sekwencji obrazów. Skutkuje to pewnego rodzaju inwazj¹ w proces przemys³owy. Inna wada tego rozwi¹zania polega na tym, e pomiar przep³ywu t¹ metod¹ daje lepszy efekt dla pomiaru p³ynów, natomiast dla przep³ywu materia³ów sypkich o gêstym upakowaniu jest niewystarczaj¹cy (mo e byæ obarczony choæby b³êdem zwi¹zanym z oœwietleniem materia³u) i ogranicza siê jedynie do warstw zewnêtrznych. Wady te spowodowa³y wytworzenie coraz to doskonalszych narzêdzi do pomiaru przep³ywów wielofazowych. Szukaj¹c metod, pozwalaj¹cych wizualizowaæ przep³yw wielofazowy w sposób, który umo liwia zajrzenie do œrodka nieprzezroczystego naczynia, u yto technik obrazowania pacjenta w medycynie tomografii medycznej. W po³owie lat 80. nauki medyczne zaczê³y równie stosowaæ tomografiê impedancyjn¹ jako bezpieczn¹ i tani¹ metodê do obrazowania pracy organów wewnêtrznych cz³owieka [1]. Okaza³o siê, e medyczne techniki tomograficzne eliminuj¹ wiêkszoœæ problemów, z którymi nie mog³a sobie poradziæ technika optyczna oparta na kamerze CCD [2, 3, 4]. Przede wszystkim mo liwe sta³o siê monitorowanie i œledzenie systemów nieprzezroczystych oraz otrzymanie iloœciowej i jakoœciowej informacji z niedostêpnych dla techniki optycznej miejsc. 3. System ECT Systemy tomografii procesowej dokonuj¹ pomiaru charakterystycznych dla danego œrodowiska wielkoœci fizycznych. Przy wyborze odpowiedniego dla danego zastosowania

3 Wyznaczanie charakterystyki instalacji transportu pneumatycznego materia³ów sypkich systemu w zale noœci od typu badanego procesu, szybkoœci dzia³ania i wymaganej rozdzielczoœci obrazu mo na kierowaæ siê kryteriami podanymi w [3]. W aspekcie niniejszych badañ cenne jest opracowanie dotycz¹ce metod elektrycznych w zastosowaniach przemys³owych [6]. Poniewa badane materia³y maj¹ w³aœciwoœci dielektryczne, najlepszym rozwi¹zaniem jest zastosowanie do badañ komputerowego systemu pomiarowego elektrycznej tomografii pojemnoœciowej (electrical capacitance tomography ECT). ECT sk³ada siê z uk³adu pomiarowego (measuring device), czujnika pomiarowego (sensor) i komputera, który umo liwia programowanie tomografu, sterowanie wykonaniem pomiaru, rejestracjê i archiwizacjê danych oraz przeprowadzanie procesu rekonstrukcji. Pomiar odbywa siê z u yciem czujnika pojemnoœciowego, sk³adaj¹cego siê z n e elektrod (8, 16,...), umieszczonego wokó³ rury lub zbiornika z badanym procesem. Dla ka dej pary elektrod nadawczej i odbiorczej rejestrowana jest wartoœæ pojemnoœci miêdzyelektrodowej c i, gdzie i = 0... N 1, a N jest liczb¹ niezale nych pomiarów obliczanych wed³ug zale noœci N = (n e (n e 1))/2, które zebrane w ka dej dyskretnej chwili czasowej, stanowi¹ wektor pomiarowy o wymiarze N 1. Pomierzone wektory pojemnoœci miêdzyelektrodowych, po znormalizowaniu, mo na poddaæ procesowi rekonstrukcji. W jego wyniku uzyskuje siê dwuwymiarowy obraz (tomogram), bêd¹cy przybli onym rozk³adem przenikalnoœci dielektrycznej w danym przekroju. Rozk³ad ten jest proporcjonalny do koncentracji materia³u [2, 7]. Obrazy uzyskane z u yciem metod elektrycznych charakteryzuj¹ siê nisk¹ rozdzielczoœci¹, np punkty. Jednak jest ona wystarczaj¹ca do zastosowañ diagnostycznych. Proces rekonstrukcji jest procesem wymagaj¹cym wykonywania du ej liczby operacji obliczeniowych, co wyd³u a czas analizy danych. Przyspieszenie tego etapu mo liwe jest dziêki analizie nieprzetworzonych danych pomiarowych (raw-data) metoda wykorzystywana w niniejszym artykule lub zastosowaniu metod rekonstrukcji szybkich lecz o ni szej jakoœci [12]. 4. Przep³yw pneumatyczny materia³ów sypkich Wielofazowy strumieñ przep³ywu stanowi¹ mieszaniny sk³adaj¹ce siê z ró nych, oddzielnych faz (w postaci gazowej, sta³ej, p³ynnej). W takiej mieszance mo na okreœliæ interfejs miêdzy fazami, który to dynamicznie zmienia siê w przestrzeni i czasie w trakcie przep³ywu [7]. Dwa g³ówne parametry przep³ywu materia³ów sypkich to koncentracja i prêdkoœæ. Znajomoœæ ich rozk³adu zarówno w czasie jak i przestrzeni pozwala na kontrolê i monitorowanie przep³ywu. Koncentracjê mo na okreœliæ jako proporcjê przestrzeni V mieszanina zajêt¹ przez materia³ V granulat : V granulat k = (1) Vmieszanina Wartoœci koncentracji znajduj¹ siê w przedziale <0, 1>. Gêstoœæ materia³u mo e zostaæ okreœlona poprzez wzór: ρ= (1 k) ρ g (2) gdzie ρ g jest rzeczywist¹ (fizyczn¹) wartoœci¹ gêstoœci granulatu.

4 1260 Zbigniew Chaniecki, Krzysztof Grudzieñ, Andrzej Romanowski, Dominik Sankowski Natomiast prêdkoœæ fazy jest to œrednia prêdkoœæ wszystkich cz¹stek granulatu w kierunku, zazwyczaj, równoleg³ym do œcian ruroci¹gu [2]. Przep³yw pneumatyczny jest oparty na fizycznej zasadzie, e powietrze, pod pewnymi warunkami, jest w stanie przetransportowaæ materia³y w postaci sta³ej. W naturze, powietrze mo e transportowaæ wiele substancji, takich jak piasek, œnieg, liœcie czy nasiona. Przep³yw powoduje powietrze p³yn¹ce dziêki pojawieniu siê ró nicy ciœnienia miêdzy pocz¹tkiem i koñcem ruroci¹gu. System transportu pneumatycznego mo e pracowaæ w dwóch trybach ss¹cym i ciœnieniowym. W zale noœci od mo liwoœci i potrzeb œrednice ruroci¹gów w pneumatycznym transporcie zmieniaj¹ siê od 10 mm (dla przemys³u przetwórczego) do 800 mm (dla potrzeby transportu du ych iloœci materia³u, np.: pobór ziarna ze statków). Iloœæ masy transportowanego materia³u waha siê odpowiednio od kilku kg/h do 1000 ton/h, a d³ugoœci ruroci¹gu miêdzy 10 m a 1000 m. Sama prêdkoœæ powietrza zale na jest od w³asnoœci materia³u, ale generalnie dla wiêkszoœci materia³ów mieœci siê w przedziale od 2 m/s do 30 m/s. Zale noœci miêdzy gêstoœci¹ cz¹stek granulatu a prêdkoœci¹ transportuj¹cego gazu pozwalaj¹ wyró niæ kilka wzorców przep³ywu (rys. 1). Wzorzec przep³ywu okreœla zachowanie siê materia³u podczas transportu rozk³ad w czasie i przestrzeni przep³ywaj¹cego granulatu. W przypadku przep³ywu pneumatycznego mo emy wyró niæ nastêpuj¹ce re imy gêsty (dense flow slug, plug), zawieszony (suspended flow), rozcieñczony (dilute flow), niestabilny (unstable), warstwowy (stratified flow) [7]. Pojawiaj¹cy siê wzorzec jest zale ny od gradientu ciœnienia i prêdkoœci wpuszczanego powietrza oraz iloœci i rodzaju transportowanego materia³u. Rys. 1. Wzorce przep³ywu w sekcji poziomej transportu pneumatycznego przy okreœlonej prêdkoœci gazu i wydajnoœci przep³ywu masy [7] Optymalnym sposobem transportu pneumatycznego materia³u sypkiego w odcinku pionowym ruroci¹gu jest transport w postaci korków (plugs), tzn. obszarów o zwiêkszonej koncentracji materia³u.

5 Wyznaczanie charakterystyki instalacji transportu pneumatycznego materia³ów sypkich Opis stanowiska badawczego Badania wykonano w pó³przemys³owym stanowisku badawczym transportu pneumatycznego (rys. 2). Instalacja znajduje siê w laboratoriach im. Tomasza Dyakowskiego w Katedrze Informatyki Stosowanej i zosta³a zbudowana w ramach grantu badawczego (167/6, PR UE/2007/7). W odcinku poziomym instalacji (rys. 3) zamontowano sekcjê z pleksi, na której zabudowano dwup³aszczyznowy czujnik pojemnoœciowy (2 8 elektrod). Za pomoc¹ tomografu ECT wykonano pomiary pojemnoœci miêdzyelektrodowych. Zbiór pomierzonych pojemnoœci (raw data) zosta³ poddany uœrednianiu i przedstawiony w formie wykresów z obu p³aszczyzn w celu okreœlenia w³aœciwoœci transportu dla danych parametrów procesu. Rys. 2. Fotografia przedstawia pó³przemys³owe stanowisko badawcze transportu pneumatycznego w laboratorium im. Tomasza Dyakowskiego w Katedrze Informatyki Stosowanej Rys. 3. Fotografia odcinka poziomego instalacji transportu pneumatycznego przedstawia stanowisko pomiarowe tomografu pojemnoœciowego i sekcjê z pleksi, na której zabudowano dwup³aszczyznowy czujnik pojemnoœciowy

6 1262 Zbigniew Chaniecki, Krzysztof Grudzieñ, Andrzej Romanowski, Dominik Sankowski Materia³, w tym przypadku tworzywo sztuczne (np. granulat poliamidowy) zasypywany jest rêcznie z worków do zbiornika buforowego dolnego (nad dozownikiem celkowym). W dalszej kolejnoœci dozownik celkowy poprzez e ektor dozuje materia³ do ruroci¹gu transportowego. Prêdkoœæ obrotów dozownika celkowego regulowana jest za pomoc¹ falownika. Dmuchawa w obudowie dÿwiêkoch³onnej t³oczy powietrze, które transportuje pneumatycznie materia³ ruroci¹giem DN 65 do zbiornika buforowego górnego umieszczonego na wadze. Powietrze t³oczone przez dmuchawê mo e siê bardzo nagrzaæ, dlatego zanim zostanie skierowane do instalacji transportu pneumatycznego jest przepuszczane przez wymiennik ciep³a ch³odnicê wodn¹ i nastêpnie przez separator wilgoci. Materia³ ze zbiornika na wadze jest opró niany grawitacyjnie poprzez przesyp dwudrogowy z powrotem do zbiornika nad dozownikiem celkowym lub do innego uk³adu odbiorczego (np. silos). Powietrze wyp³ywaj¹ce ze zbiornika buforowego odpylane jest za pomoc¹ filtru workowego. Z procesowego punktu widzenia istotne s¹ dwie wielkoœci: masowe natê enie przep³ywu fazy sta³ej i fazy gazowej (powietrza). Masowe natê enie przep³ywu fazy sta³ej wyznaczane jest w oparciu o pomiar masy granulatu zasypywanego do górnego zbiornika w okreœlonym (mierzonym) czasie. Masowe natê enie przep³ywu powietrza wyznaczane jest w oparciu o pomiar ciœnienia dynamicznego przep³ywaj¹cego powietrza w rurze dolotowej (œrednica wewnêtrzna 76 mm). W dalszych pracach planuje siê realizacjê systemu automatycznej kontroli i sterowania prac¹ w/w instalacji z zastosowaniem uk³adów pomiarowych bazuj¹cych na uk³adzie pomiarowym elektrycznego tomografu pojemnoœciowego. Monitorowanie i diagnostyka systemów przemys³owych maj¹ na celu okreœlenie stanu procesu na podstawie sygna³ów diagnostycznych. Porównanie stanu bie ¹cego z wzorcowym, znajduj¹cym siê w bazie wiedzy, umo liwia automatyczne okreœlenie nastaw regulatorów, decyduj¹cych o dalszym sposobie prowadzenia procesu czy sprawnoœci urz¹dzenia, co w stosunku do diagnostyki realizowanej przez operatora umo liwia skrócenie czasu wykrycia i lokalizacji awarii. Zadaniem komputerowych systemów diagnostycznych, w przypadku procesów przebiegaj¹cych w ruroci¹gach oraz zbiornikach zamkniêtych, jest wykrycie stanów awaryjnych (uszkodzeñ, nieprawid³owoœci w przebiegu procesu, identyfikacja zatorów), sygnalizacja wyst¹pienia ich symptomów (przewidzenie niebezpieczeñstwa wyjœcia stanu procesu poza prawid³owy zakres pracy), jak równie rejestracja uzyskanych informacji oraz automatyczne podejmowanie decyzji lub wspomaganie obs³ugi w stanach awaryjnych. W 2008 roku w laboratorium tomografii procesowej rozpoczêto implementacjê systemu sterowania dla instalacji transportu pneumatycznego. Sprzêtow¹ czeœæ sterowania mo - na podzieliæ na dwie g³ówne grupy funkcjonalne: 1)uk³ad sterowania z nastawianymi parametrami pracy procesu, 2)uk³ad pomiarowy zbieraj¹cy informacjê o stanie procesu z kontrolowanej instalacji.

7 Wyznaczanie charakterystyki instalacji transportu pneumatycznego materia³ów sypkich Instalacja posiada dwa g³ówne elementy zadaj¹ce parametry pracy transportu. Jednym z nich jest dmuchawa ustalaj¹ca parametr medium transportowego odbywa siê to za poœrednictwem falownika sterowanego z panelu operatora lub (docelowo) z centralnego sterownika. Drugim elementem zadaj¹cym parametry procesu transportu jest podajnik celkowy zasilany z falownika. W tym przypadku mo liwa jest zmiana iloœci podawanego materia³u. Na tê chwilê regulacja tego parametru odbywa siê manualnie z panelu sterowniczego falownika. Docelowo funkcjê t¹ przejmie zintegrowany sterownik. Czêœæ mierz¹ca parametry pracy procesu transportu to ciœnieniomierz wartoœci bezwzglêdnej (odczytywany z panelu operatora) oraz miernik szybkoœci przep³ywaj¹cego powietrza oparty na sondzie Prandtla. Ponadto istnieje mo liwoœæ pomiaru masy transportowanego materia³u. W przysz³oœci elementy te zostan¹ zintegrowane w jednym sterowniku udostêpniaj¹cym interfejs do sterowania instalacj¹ z poziomu komputera PC. Jednak e najwa niejszym elementem diagnostycznym bêdzie system pomiarowy tomografii procesowej. Na podstawie informacji z tomografu mo liwa bêdzie implementacja opracowanych algorytmów sterowania prac¹ instalacji w kierunku jej optymalizacji oraz zapobiegania powstawaniu niebezpiecznych zjawisk w przypadku profili zamkniêtych. 6. Analiza wyników pomiarów Stosowanie metod analizy opartych na danych pomiarowych i zrekonstruowanych pozwalaj¹ uzyskiwaæ zbli one wyniki identyfikacji parametrów procesu, co jest wystarczaj¹ce w tym przypadku. Wyniki uzyskane z zastosowaniem opracowanych przez autorów algorytymów [8, 9, 11, 13] analizy danych pomiarowych wskazuj¹, e mo liwa jest rezygnacja z czêsto zbêdnego w procesie przemys³owym etapu rekonstrukcji obrazów, który zwiêksza iloœæ wykonywanych operacji, wyd³u aj¹c (czasem wielokrotnie) proces analizy on-line, a tym samym zwalniaj¹c proces diagnostyczny i zwiêkszaj¹c niedok³adnoœæ wyniku. Przeprowadzono szereg pomiarów ró nych re imów przep³ywu materia³u (tab. 1), w celu wyodrêbnienia charakterystycznych sytuacji w przep³ywie materia³u. Tabela 1 Nastawy falowników steruj¹cych dmuchaw¹ i rotorem Numer rysunku Czêstotliwoœæ pracy [Hz] dmuchawa rotator 4 17, , , , ,0 60

8 1264 Zbigniew Chaniecki, Krzysztof Grudzieñ, Andrzej Romanowski, Dominik Sankowski Na rysunku 4 mo na zaobserwowaæ charakterystyczne przesuniêcie t d wykresów, wynikaj¹ce z odleg³oœci miêdzy p³aszczyznami pomiarowymi. Kolejne rysunki pozwalaj¹ zauwa yæ, e rejestrowane zmiany koncentracji wykazuj¹ powtarzalnoœæ, która mo e byæ wykorzystana do kolejnego etapu przetwarzania danych tzn. okreœlenia parametrów procesu z u yciem technik korelacyjnych. Na rysunkach 4 6 mo na zaobserwowaæ, e wzrost czêstotliwoœci falownika steruj¹cego dmuchaw¹ (wzrost prêdkoœci powietrza), przy sta³ej prêdkoœci podawania materia³u skutkuje przejœciem metody transportu od korkowego do materia³y od korkowego do rozrzedzonego. Z rysunku 7 mo na wnioskowaæ o równomiernym transporcie materia³u w niewielkich porcjach materia³u. Dalsze zmniejszanie nastaw falowników skutkuje w zwiêkszeniu nierównomiernoœci przep³ywu. Dalsze obni anie wartoœci czêstotliwoœci skutkuje w zablokowaniu materia³u w ruroci¹gu, czego nale y unikn¹æ. Rys. 4. Charakterystyka œredniej koncentracji materia³u w obu p³asczyznach przekroju. Na powiêkszeniu zaznaczono przesuniêcie t d wykresów, wynikaj¹ce z odleg³oœci miêdzy p³aszczyznami pomiarowymi. Nastawy falowników: dmuchawa 17 Hz, rotator 100 Hz Rys. 5. Charakterystyka œredniej koncentracji materia³u w obu p³aszczyznach przekroju. Nastawy falowników: dmuchawa 19,5 Hz, rotator 100 Hz

9 Wyznaczanie charakterystyki instalacji transportu pneumatycznego materia³ów sypkich Rys. 6. Charakterystyka œredniej koncentracji materia³u w obu p³aszczyznach przekroju. Nastawy falowników: dmuchawa 22 Hz, rotator 100 Hz Rys. 7. Charakterystyka œredniej koncentracji materia³u w obu p³aszczyznach przekroju. Nastawy falowników: dmuchawa 19,5 Hz, rotator 80 Hz Rys. 8. Charakterystyka œredniej koncentracji materia³u w obu p³aszczyznach przekroju. Nastawy falowników: dmuchawa 17 Hz, rotator 60 Hz

10 1266 Zbigniew Chaniecki, Krzysztof Grudzieñ, Andrzej Romanowski, Dominik Sankowski 7. Wnioski Metoda ECT charakteryzuje siê wysok¹, dla warunków przemys³owych, dok³adnoœci¹ na poziomie 5%. Uzyskane wyniki mog¹ byæ wykorzystane do okreœlenia charakterystyki przep³ywu instalacji transportu pneumatycznego. Na podstawie pomiarów przep³ywu dla ró nych nastaw falowników steruj¹cych dmuchaw¹ powietrza i rotora podajnika materia³u, buduje siê charakterystykê stanów pracy instalacji transportu pneumatycznego przy okreœlonej prêdkoœci gazu i wydajnoœci przep³ywu masy. Przeprowadzone badania dla wiêkszej liczby nastaw zostan¹ zebrane w bazie wiedzy, która pos³u y do sterowania instalacj¹ transportu pneumatycznego. Wypracowanie odpowiedniego sterowania ma szczególne znaczenie nie tylko dla zapobiegania blokowania instalacji, co zawsze zwi¹zane jest z przestojem linii produkcyjnej, kosztami zwi¹zanymi z usuniêciem zatoru, ale tak e wzrostem zu ycia energii podczas nieprawid³owej pracy instalacji. Doœwiadczenia zdobyte w trakcie eksperymentów oraz algorytmy sterowania opracowane dla badanej instalacji pomog¹ w przysz³oœci opracowaæ podobne rozwi¹zania dla innych, przemys³owych instalacji. Uzyskanie optymalnego sposobu transportu materia³u, czêsto charakterystycznego dla danego materia³u jest konieczne dla zapewnienia prawid³owego przebiegu procesu czy te unikniêcia degradacji materia³u. Podziêkowania Autorzy dziêkuj¹ za wsparcie badañ poprzez grant badawczy (167/6, PR UE/2007/7). Literatura [1] Brown B.H., Barber D.C., Seagar A.D., Applied potential tomography: possible clinical applications. Clin. Phys. Physiol. Meas., vol. 6, 1985, [2] Pl¹skowski A., Beck M.S., Thorn R., Dyakowski T., Imaging Industrial flows, applications of electrical process tomography. Institute of Physics Publishing, Bristol, 1995, 214. [3] Williams R.A., Beck M.S. (eds.), Process Tomography: Principles, Techniques and Applications. Butterworth-Heinemann, Oxford UK, 1995, 581. [4] Scott D.M., McCann H., Process Tomography. Edit by Scott & McCann, Process Imaging for Automatic Control, Taylor and Francis Group, 2005, [5] Korbicz J., Koœcielny J.M., Kowalczuk Z., Cholewa W. (red.), Diagnostyka procesów. Modele. Metody sztucznej inteligencji. Zastosowania. WNT, 2002, 828. [6] York T., Status of electrical tomography in industrial applications. Journal of Electronic Imaging, 10, 3, 2001, [7] Jaworski A.J., Dyakowski T., Investigations of flow instabilities within the dense pneumatic conveying system. Powder Technology, vol. 125, 2002, [8] Chaniecki Z., Sankowski D., Monitorowanie i diagnozowanie stanów dynamicznych z u yciem tomografii procesowej. Diagnostyka Procesów i Systemów, DPS 2007, materia³y konferencyjne S³ubice, wrzeœnia 2007, ISBN , 2007, , 456. [9] Chaniecki Z., Algorytmy przetwarzania i analizy danych pomiarowych elektrycznej tomografii pojemnoœciowej w diagnostyce wybranych procesów przemys³owych. Politechnika ódzka, 2006, 210 (Rozprawa doktorska).

11 Wyznaczanie charakterystyki instalacji transportu pneumatycznego materia³ów sypkich [10] Grudzieñ K., Romanowski A., Sankowski D., Aykroyd R., Williams R., Advance statistical Computing for capacitance Tomography as a monitoring and control tool. 5th International Conference on Intelligent Systems Design and Applications, IEEE, Wroclaw, September 8 10, 2005, [11] Romanowski A., Grudzien K., Williams R.A., Analysis and Interpretation of Hopper Flow Behaviour Using Electrical Capacitance Tomography. Particle & Particle Systems Characterization, vol. 23, Issue 3 4, 2006, [12] Chaniecki Z., Dyakowski T., Niedostatkiewicz M., Sankowski D., Application of Electrical Capacitance Tomography for Bulk Solids Flow Analysis in Silos. Particle & Particle Systems Characterization, vol. 23, 3 4, 2006, [13] Grudzieñ K., Algorytmy segmentacji dla potrzeb wizualizacji parametrów diagnostycznych przep³ywów wielofazowych w wybranych systemach przemys³owych. Politechnika ódzka, 2007, 198 (Rozprawa doktorska).