KONIEC Z UBÓSTWEM. Cel 1: Wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie

Transkrypt

1

2 KONIEC Z UBÓSTWEM Cel 1: Wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie Skrajne ubóstwo na całym świecie mierzone jest jako utrzymywanie się za mniej niż $1,25 dziennie. Obecnie 836 miliony ludzi żyje w skrajnym ubóstwie. Ubóstwo ma wiele form, ale nie ma granic. Nie jest jedynie kwestią dochodu na osobę, ale także dostępu do opieki zdrowotnej, edukacji i kluczowych usług. Zdaniem byłego sekretarza ONZ, Ban Ki-moona, ubóstwo prowadzi do marginalizacji i wykluczenia społecznego. Aby pomóc jednostkom i całym rodzinom wyjść ze spirali ubóstwa, trzeba zrozumieć jego mechanizm i zaproponować formy wsparcia (nie litości!), które pozwolą ludziom zachować godność. Jednym z najbardziej krzywdzących stereotypów dotyczących ubóstwa jest to, że bieda jest "zawiniona". Wynika z lenistwa lub braku zaradności. Ubóstwo jest piętnowane społecznie i stanowi źródło wyobcowania, zarówno wśród dorosłych, jak i wśród uczniów i uczennic. Celem ONZ na rok 2030 jest zmniejszenie przynajmniej o połowę odsetka mężczyzn, kobiet i dzieci, cierpiących z powodu ubóstwa, we wszystkich jego wymiarach oraz zgodnie z krajowymi politykami. Dziewczynka trzymająca dynię, którą sama wyhodowała, Bangladesz. Foto. 1: Practical Action Do 2030 roku ONZ planuje również zapewnić wszystkim kobietom i mężczyznom, m.in. równe prawa w dostępie do zasobów ekonomicznych i naturalnych oraz nowych technologii.

3 ZERO GŁODU Cel 2: Wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i lepsze odżywianie oraz promować zrównoważone rolnictwo Głód to jedno z najbardziej wstydliwych wyzwań współczesności. Co dziewiąty człowiek na świecie jest niedożywiony. Obecnie żywności produkuje się wystarczająco dużo, żeby nakarmić każdego. Na występowanie zjawiska głodu wpływa jednak m.in. sposób produkowania żywności oraz odżywiania, np. marnowanie jedzenia (zarówno w gospodarstwach domowych, jak i przez dystrybutorów) czy sięganie po jedzenie, które nie dostarcza zróżnicowanych wartości odżywczych (tzw. głód utajony lub jakościowy). Głód może również być powodowany złożonymi czynnikami zewnętrznymi i politycznymi: skutki zmiany klimatu, takie jak pustynnienie terenów rolnych, katastrofy naturalne, konflikty zbrojne, ubóstwo i ceny żywności, które pozostają poza zasięgiem najuboższych, co wiąże się ze światową polityką rolną, która wypiera z rynku drobnych rolników. Celem ONZ na rok 2030 jest wyeliminowanie głodu i zapewnienie wszystkim ludziom dostępu do bezpiecznej, pożywnej żywności w wystarczającej ilości przez cały rok. Celem jest zwiększenie wydajności rolnictwa, wzrost dochodów drobnych producentów żywności oraz zapewnienie bezpiecznego i równego dostępu do ziemi oraz innych zasobów i czynników produkcji. Kobieta z dzbanem zir, Sudan. Foto 2: Practical Action Celem są również inwestycje w infrastrukturę obszarów wiejskich, badania w dziedzinie rolnictwa i usług oraz rozwój technologii.

4 Kobiety przyprowadziły swoje dzieci na szczepienie, Zimbabwe. Foto. 3: Practical Action DOBRE ZDROWIE I JAKOŚĆ ŻYCIA Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt Według danych ONZ dzieci posiadające wykształcone matki, na dowolnym stopniu edukacji lub urodzone w zamożnych rodzinach mają większą szansę na przetrwanie. Od 2000 roku szczepienia, m.in. przeciw odrze zapobiegły 15,6 milionom zgonów. Do osiągnięć międzynarodowej społeczności w ostatnich latach należą: poprawa warunków sanitarnych i dostępu do czystej wody, stopniowa eliminacja malarii, gruźlicy i polio, a także spowolnienie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS. Jednak przed nami stoi nadal bardzo dużo wyzwań, od poprawy zdrowia psychicznego i bezpieczeństwa na drogach, przez ułatwienie dostępu do służby zdrowia, po zwiększenie świadomości na temat odżywczej diety i szkodliwego wpływu tytoniu. Nie chodzi tylko o ratowanie życia osób zagrożonych, ale o budowanie zdrowych społeczeństw. Na wiele czynników wpływających na nasz stan zdrowia i dobrobyt mamy tylko pośredni wpływ (od polityki państwa, przez stan powietrza, po zmieniający się klimat). Ale wiele z nich możemy zmienić, jeśli tylko zrozumiemy, na czym one polegają. Do celów ONZ na rok 2030 należy zapewnienie powszechnej opieki zdrowotnej oraz zwiększenie finansowania ochrony zdrowia oraz zapobieganie i leczenie uzależnień od środków odurzających oraz promowanie zdrowia psychicznego i dobrostanu.

5 Dzieci w szkole w Zimbabwe. Foto. 4: Practical Action DOBRA JAKOŚĆ EDUKACJI Cel 4: Zapewnić wszystkim edukację wysokiej jakości oraz promować uczenie się przez całe życie Na przestrzeni lat dokonano znacznego postępu w zwiększeniu dostępu do edukacji. Jednak wciąż 103 miliony młodych ludzi na całym świecie nie posiada podstawowej umiejętności pisania i czytania. W krajach globalnego Południa nadal 57 milionów dzieci nie uczęszcza do szkoły. Co kryje się pod pojęciem "dobra jakość edukacji"? ONZ nie skupia się na średniej ocen ani wynikach testów. Pomysłodawcom Celów Zrównoważonego Rozwoju chodzi raczej o edukację, która pozwala żyć godnie w dorosłym życiu (od umiejętności technicznych, po rozwój przedsiębiorczości) oraz taką, która pomaga budować lepszy świat (przez edukację na rzecz zrównoważonego stylu życia, praw człowieka, równości płci czy globalnego obywatelstwa). Na edukację można też spojrzeć jako na drogę do zrozumienia świata oraz poznania samego siebie. Pomagają w tym umiejętności krytycznego myślenia i nazywania emocji, świadomość zarówno własnych poglądów jak i ograniczeń. Do celów ONZ na rok 2030 należy zapewnienie wszystkim dziewczętom i chłopcom ukończenie nieodpłatnej, sprawiedliwej, dobrej jakości edukacji na poziomie podstawowym i ponadpodstawowym oraz wyeliminowanie nierówność płci w edukacji.

6 Kobieta z ulepszoną kuchenką, Bangladesz. Foto. 5: Practical Action RÓWNOŚĆ PŁCI Cel 5: Osiągnąć równość płci oraz wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt Kobietom i dziewczętom należy się równy dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej i godziwej pracy oraz do udziału w sprawach politycznych i ekonomicznych, co wzmocni zrównoważoną gospodarkę oraz przyniesie korzyści społeczeństwom i całej ludzkości. Dlaczego równość płci ma znaczenie? Najważniejszy argument odwołuje się do podstawowej zasady praw człowieka, wg której wszyscy ludzie są sobie równi i powinni mieć możliwość realizacji pełni swojego potencjału. O równouprawnienie zabiegamy także z powodów praktycznych. Pełniejszy udział kobiet w rynku pracy pozytywnie wpływa na sytuację ekonomiczną kraju i prowadzi do zmniejszenia ubóstwa. Równość płci oznacza ochronę przed przemocą, tą fizyczną, która również w Polsce stanowi społeczny problem, jak i tą niewidzialną, systemową, która ogranicza dostęp kobiet i dziewcząt do edukacji, miejsc pracy, stanowisk urzędowych i decyzyjnych. Celami ONZ do roku 2030 jest m.in. zakończenie dyskryminacji we wszystkich formach wobec kobiet i dziewcząt na całym świecie, w tym przymusowych małżeństw i handlu ludźmi oraz pełny udział w procesach decyzyjnych w życiu politycznym i ekonomicznym.

7 CZYSTA WODA I WARUNKI SANITARNE Cel 6: Zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi Każdy człowiek na świecie powinien mieć dostęp do czystej wody. Znaczenia wody dla każdego człowieka, a nawet dla każdego organizmu żywego zwyczajnie nie da się przecenić. Bez niej życie jest niemożliwe, dlatego dostęp do wody i godziwych warunków sanitarnych jest zaliczany do praw człowieka. Pomimo tego nadal z powodu chorób brudnych rąk co roku umiera około 2 milionów ludzi. Źródła wody są prywatyzowane, a kranówkę" wypierają intensywnie reklamowane wody butelkowe. Natomiast organizmom wodnym zagrażają zarówno zanieczyszczenia wody (np. nawozami sztucznymi), jak też rosnąca jej temperatura i zakwaszenie będące wynikiem nadmiernej emisji gazów cieplarnianych. Woda to życie, więc w interesie każdego i każdej z nas jest zorganizowanie się i działanie na rzecz jej dostępności i utrzymania w czystości. Główne cele ONZ do 2030 to powszechny i sprawiedliwy dostęp do bezpiecznej wody pitnej po przystępnej cenie oraz dostęp do odpowiednich i godziwych warunków sanitarnych dla wszystkich. Młoda dziewczyna nabiera czystej wody, Nepal. Foto. 6: Practical Action Do 2020 roku ONZ chce zapewnić ochronę i odnowić ekosystemy zależne od wody, w tym tereny górskie, lasy, tereny podmokłe, rzeki, jeziora i wody podziemne.

8 Dzieci świętują powstanie pompy wodnej zasilanej energią słoneczną, Kenia. Foto. 7: Practical Action CZYSTA I DOSTĘPNA ENERGIA Cel 7: Zapewnić wszystkim dostęp do źródeł stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie Dostęp do nowoczesnej i czystej energii oznacza poprawę poziomu życia, jednak obecnie nadal co piąta osoba na świecie nie ma dostępu do nowoczesnej elektryczności. Jednym z priorytetów jest również ograniczenie węgla w produkcji energii. Modernizacja źródeł energii wiąże się z poprawą jakości powietrza. W Polsce, w niektórych miejscowościach, dzieje się to dzięki odchodzeniu od spalania odpadów lub bardzo zanieczyszczonego węgla, a np. na Sri Lance ten sam efekt ma eliminowanie lamp naftowych i kuchenek na drewno lub odchody zwierzęce. Stabilne, zdecentralizowane źródła energii odnawialnej oznaczają także łatwiejszy dostęp do nowych technologii, np. bankowości mobilnej czy prognozy pogody, również z dala od miast czy w przypadku katastrof naturalnych. Celami ONZ do 2030 roku jest m.in. zapewnienie powszechnego dostępu do przystępnych cenowo, niezawodnych i nowoczesnych usług energetycznych, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii oraz rozbudowa infrastruktury i zmodernizowanie technologii umożliwiających dostęp do nowoczesnych i zrównoważonych usług energetycznych dla wszystkich mieszkańców i mieszkanek.

9 WZROST GOSPODARCZY I GODNA PRACA Cel 8: Promować stabilny, zrównoważony i inkluzywny wzrost gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich ludzi Wzrost gospodarczy jest często wykorzystywany jako wyznacznik dobrobytu. Ale wykorzystywanie go jako jedynego miernika wprowadzi nas w błąd. Obliczając wzrost gospodarczy nie bierzemy pod uwagę na przykład tego, czy poprawa ogólnego stanu gospodarki prowadzi też do zmniejszenia nierówności. Dodatkowo nieskończony wzrost gospodarczy nie jest możliwy na planecie o skończonych zasobach naturalnych. Do dziś nie udało się odseparować zwiększania wartości gospodarki od zużycia materiałów i produkcji zanieczyszczeń. Jedną ze strategii zmierzenia się z tym wyzwaniem jest odejście od produktu krajowego brutto jako jedynego wskaźnika dobrobytu społeczeństw. Przecież nawet kataklizmy i wojny prowadzą do jego zwiększenia, nie można więc traktować go jako synonimu poprawy jakości życia. Celem ONZ do 2030 roku jest zwiększenie efektywności wykorzystania bogactw naturalnych w globalnej konsumpcji i produkcji oraz zerwanie z zależnością między wzrostem gospodarczym i degradacją środowiska. Młody mężczyzna z własną firmą reperującą rowery, Bangladesz. Foto. 8: Practical Action Do 2030 roku ONZ planuje zapewnić pełne zatrudnienie i godną pracę dla wszystkich kobiet i mężczyzn, w tym dla młodych ludzi i osób z niepełnosprawnością, tak by wszyscy otrzymali jednakowe wynagrodzenie za pracę o jednakowej wartości.

10 Transport przez rzekę w prowizorycznym wagoniku, Nepal. Foto. 9: Practical Action IINNOWACYJNOŚĆ, PRZEMYSŁ, INFRASTRUKTURA Cel 9: Budować stabilną infrastrukturę, promować zrównoważone uprzemysłowienie oraz wspierać innowacyjność W wielu krajach rozwijających się brakuje podstawowej infrastruktury drogowej, sanitarnej i wodnej, elektryczności i technologii informacyjno-komunikacyjnej, m.in. 2,5 miliarda ludzi jest pozbawiona podstawowych warunków sanitarnych. Przemysł może kojarzyć się z kominami, z których wydobywają się chmury dymu i ogołoconym krajobrazem. Taka industrializacja wiąże się też z nierównościami społecznymi - często właśnie najubożsi mieszkają na najbardziej zanieczyszczonych terenach. Sztandarowym przykładem jest Delta Nigru, gdzie przemysł wydobywczy spowodował ogromne zanieczyszczenie, a rdzenna ludność od dekad stara się dojść swoich praw i zadośćuczynienia. Słabo rozwinięta infrastruktura ogranicza również dostęp do opieki zdrowotnej i edukacji. Przemysł i infrastruktura przyszłości muszą służyć równouprawnieniu, ale też odbudowie zniszczonych ekosystemów. Małe i średnie przedsiębiorstwa pełnią ważną rolę w rozwoju innowacyjnej infrastruktury, a energia odnawialna jest sektorem z ogromnym, globalnym potencjałem. Do 2030 roku ONZ planuje podwyższyć jakość infrastruktury i wprowadzić zrównoważony rozwój przemysłu przez zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów oraz stosowanie czystych i przyjaznych dla środowiska technologii i procesów produkcyjnych

11 Rolniczka otrzymuje wynagrodzenie za mleko, Bangladesz. Foto. 10: Practical Action MNIEJ NIERÓWNOŚCI Cel 10: Zmniejszyć nierówności w krajach i między krajami Nierówności dzielą społeczeństwo - zarówno to globalne, jak i wewnątrz każdego kraju. Dążenie do zapewnienia równych szans dla wszystkich ludzi to nie tylko imperatyw moralny zapisany w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. To też metoda na poprawę dobrobytu całej ludzkości. Wg badań brytyjskiego profesora Richarda Wilkinsona kraje, w których nierówności ekonomiczne są większe, wypadają gorzej pod względem obecności wielu innych problemów społecznych, np. umieralności niemowląt, ilości zabójstw, otyłości, uzależnienia od alkoholu i narkotyków. Nierówności ekonomiczne to dopiero początek długiej listy podstaw do dyskryminacji. Płeć, religia, narodowość, orientacja seksualna, poziom sprawności psychicznej i fizycznej, wiek, wykształcenie... Jeśli się nad tym dobrze zastanowić, to każdy i każda z nas w ciągu jednego dnia może znaleźć się po obu stronach barykady. Codziennie też mamy szansę wyciągnąć rękę do osób będących ofiarami dyskryminacji. Celem ONZ do 2030 roku jest wzmocnienie społeczeństwa otwartego dla wszystkich, pod względem gospodarczym i politycznym bez względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię lub status ekonomiczny bądź inny.

12 Zabezpieczona przed powodzią wspólnota, Nepal. Foto. 11 Practical action ZRÓWNOWAŻONE MIASTA I SPOŁECZNOŚCI Cel 11: Uczynić miasta i osiedla ludzkie bezpiecznymi, stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu Miasta stoją przed wyzwaniami, takimi jak przeludnienie, zanieczyszczenie powietrza czy nadmierna produkcja śmieci. Obecnie 828 milionów ludzi żyje w dzielnicach biedy, liczba ta wzrasta. Ponad połowa ludności 3.5 miliarda ludzi żyje w miastach. Mimo iż zajmują one jedynie 3% powierzchni Ziemi, odpowiadają za 60-80% zużycia energii i 75% emisji związków węgla. Dlatego coraz częściej mówi się o zrównoważonych miastach, które miałyby zapewnić godne warunki życia, nie stwarzając problemów dla siebie i reszty świata w przyszłości. Niestety sposobem zrównoważenia niektórych miast globalnej Północy bywa przeniesienie przemysłu, rolnictwa a nawet odpadów na globalne Południe, co skutkuje powstawaniem dzielnic biedy, pogorszeniem stanu środowiska naturalnego i klimatu oraz powoduje migracje i degradację rynku pracy. Cele ONZ na rok 2030 to m.in. zapewnienie wszystkim ludziom dostępu do bezpiecznych i przystępnych cenowo mieszkań oraz podstawowych usług, rozwijanie transportu publicznego, ale także obniżenie negatywnego oddziaływania miast na środowisko.

13 Dziewczynka zbierająca odpady, Nepal. Foto. 12 Practical Action ODPOWIEDZIALNA KONSUMPCJA I PRODUKCJA Cel 12: Zapewnić wzorce zrównoważonej konsumpcji i produkcji Temat konsumpcji i produkcji jest związany z promowaniem rozsądnego i efektywnego zużycia energii, żywności i innych zasobów, trwałej infrastruktury, dostępu do podstawowych usług, godziwych miejsc pracy oraz lepszej jakości życia. Zrównoważona konsumpcja dotyczy takich wyborów konsumenckich, które bazują na faktycznych potrzebach i faworyzują produkty przyjazne zdrowiu i środowisku. W Polsce w cieniu pozostaje kwestia marnowania żywności. Wyrzucanie jedzenia, oprócz konsekwencji społecznych, ma też negatywny wpływ na środowisko. Razem z żywnością marnujemy energię i wodę potrzebne do jej wyprodukowania, a rozkładające się resztki są źródłem emisji bardzo silnego gazu cieplarnianego - metanu. Jak zawsze pierwszy i najważniejszy krok to uświadomienie sobie, że jesteśmy częścią problemu i rozwiązania zarazem. Do 2030 roku ONZ chce zapewnić zrównoważone zarządzanie i efektywne zużycie zasobów naturalnych oraz zmniejszyć o połowę globalną ilość marnowanej żywności. Celami ONZ jest również wdrażanie praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz istotne obniżenie generowania odpadów poprzez redukcję, recykling i ponowne użycie.

14 Przygotowania do powodzi, Bangladesz. Foto. 13 Practical Action DZIAŁANIA W DZIEDZINE KLIMATU Cel 13: Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom Obecne zmiany klimatyczne są odczuwane na wszystkich kontynentach. Zakłócają one rozwój krajowych gospodarek oraz zagrażają życiu całych społeczeństw. Jednak wciąż jest możliwe obniżenie tempa wzrostu średniej temperatury na Ziemi. Prognozy naukowe dotyczące przyszłego stanu naszej planety to masowe migracje z terenów niezdatnych do życia, walka o wodę pitną, nasilone ekstremalne zjawiska pogodowe w bliskiej perspektywie czasowej. Ludzka psychika sprawia, że jesteśmy w stanie bagatelizować podobne ostrzeżenia, nawet jeśli dotyczą nas bezpośrednio. Zamiast wizji końca świata, dyskusja o przeciwdziałaniu zmianie klimatu może stać się okazją do rozmowy o świecie, w którym chcemy żyć w przyszłości: o zasadach, które będą służyły naszemu dobremu samopoczuciu, o diecie, która przyczyni się do naszego zdrowia i sprawności fizycznej, o gospodarce, w której możemy realizować swoje zainteresowania, o środowisku naturalnym, w którym możemy znaleźć wytchnienie i energię do działania. Rozwiązania przyjazne dla klimatu są często dobre także dla nas! ONZ planuje m.in. włączyć działania na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym do krajowych polityk, strategii i planów oraz wzmocnić zdolności adaptacyjne i odporność na zagrożenia klimatyczne i katastrofy naturalne we wszystkich krajach.

15 Zbiór ryb z sieci rybackich, Bangladesz. Foto. 14 Practical Action ŻYCIE POD WODĄ Cel 14: Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony Woda deszczowa, woda pitna, pogoda i klimat, linie brzegowe, sporo naszej żywności, a nawet tlen, którym oddychamy, są zależne od mórz. Również nasz gospodarka, m.in. transport od wieków prowadzony jest przez morza i oceany. Oceany i ekosystemy morskie to bardzo ważne źródło tlenu (około 50%), a także regulator klimatu, również w głębi kontynentu. Oceany pochłaniają około połowy wytwarzanego przez ludzi dwutlenku węgla. Dzięki temu nasz klimat zmienia się znacznie wolniej, ale oceany ponoszą wysoką cenę - pochłaniany CO2 wchodzi w reakcję z wodą i prowadzi do podnoszenia się poziomu kwasowości. To z kolei sprawia, że warunki życia oceanicznej flory i fauny są coraz trudniejsze. Wzrost średniej globalnej temperatury także wpływa na pogorszenie stanu oceanów. Wyższa temperatura wody powoduje np. masowe wybielenie raf koralowych, wraz z którymi odchodzą nie tylko piękne podwodne krajobrazy, ale przede wszystkim różnorodność biologiczna. Celami ONZ są m.in. ochrona morskich i przybrzeżnych ekosystemów w sposób zrównoważony oraz zapobieganie i zmniejszenie poziomu wszelkich rodzajów zanieczyszczeń morza. Istotną kwestią jest wyeliminowanie przełowienia ryb, nielegalnego, niezarejestrowanego i nieuregulowanego rybołówstwa.

16 ŻYCIE NA LĄDZIE Cel 15: Chronić, przywrócić oraz promować zrównoważone użytkowanie ekosystemów lądowych, zrównoważone gospodarowanie lasami, zwalczać pustynnienie, powstrzymywać i odwracać proces degradacji gleby oraz powstrzymać utratę różnorodności biologicznej Wycinanie drzew to nie tylko zmiana w krajobrazie, do której przyczynia się także rolnictwo, budowa elektrowni wodnych, kopalnie i przemysł. Lasy produkują tlen, usuwają zanieczyszczenia z powietrza, zapobiegają erozji gleb, zatrzymują wilgoć i zapobiegają powodziom, a także stanowią ostoję bioróżnorodności. Wylesianie prowadzi do zmiany mikroklimatu, a w skrajnych przypadkach nawet do pustynnienia całych obszarów. Konsekwencje odczuwa nie tylko miejscowa flora i fauna, ale także miliony ludzi, dla których las jest domem, źródłem pożywienia i utrzymania. Wyższe temperatury, przedłużające się susze i działalność człowieka (np. wypalanie lasów pod dochodowe uprawy, takie jak palmy olejowe) zwiększają ryzyko pożarów lasów na niespotykaną skalę, jak np. pożar w 2015 r. w Indonezji, który NASA nazwała największą katastrofą ekologiczną XXI wieku spowodowaną przez człowieka. Chłopczyk z siewkami baobabu, Sudan. Foto. 15: Practical Action Celem ONZ do 2030 roku jest ochrona, odtworzenie i zrównoważone użytkowanie lądowych i śródlądowych ekosystemów słodkiej wody oraz pozostałych ekosystemów (lasów, terenów podmokłych i suchych oraz gór), jak i uniemożliwienie wprowadzania nowych gatunków obcych.

17 Masajski pasterz prowadzi zwierzęta do wodopoju, Sudan. Foto. 16 Practical Action POKÓJ, SPRAWIEDLIWOŚĆ I SILNE INSTYTUCJE Cel 16: Promować pokojowe i inkluzywne społeczeństwa, zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz budować na wszystkich szczeblach skuteczne i odpowiedzialne instytucje, sprzyjające włączeniu społecznemu Prawo i rozwój są silnie powiązane i nawzajem się wzmacniają. Inkluzywne, demokratyczne ustroje i powszechny udział obywateli i obywatelek w procesie politycznym to niezaprzeczalne osiągnięcia wybranych współczesnych społeczeństw. Ale podejście, w ramach którego obejmują one wszystkie osoby, niezależnie od płci, koloru skóry czy wyznania, jest stosunkowo nowe. Nawet Stany Zjednoczone, kraj uważany za kolebkę demokracji, jeszcze w latach 60. XX wieku brutalnie dyskryminował osoby czarnoskóre, a rozumienie pojęcia równości gwałtownie ewoluowało dopiero w wyniku mobilizacji społecznej. Zmiana prawa to jedno, ale zmiana mentalności i ram rozumienia świata to wyzwanie z zupełnie innego poziomu. Pamiętajmy jednak, że to masowy udział obywateli i obywatelek w życiu publicznym, kulturze, czy nawet protestach prowadzi do tych rewolucyjnych zmian. Żaden rząd czy instytucja nie zmieni się, jeśli nie zażądają tego oddolnie osoby od nich zależne. ONZ wskazuje m.in. na konieczność znacznego zmniejszenia poziomu przemocy we wszystkich formach oraz związanego z nią wskaźnika śmiertelności na całym świecie, jak i wyeliminowania nadużycia, wykorzystywania i handlu ludźmi oraz wszelkich form przemocy wobec dzieci.

18 Instalowanie turbiny wiatrowej, Peru. Foto. 17 Practical Action PARTNERSTWO NA RZECZ CELÓW Cel 17: Wzmocnić środki wdrażania i ożywić globalne partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju Cel ten dotyczy głównie pomocy rozwojowej, inwestycji, systemów handlowych, długu i transferu technologii. Realizacja każdego z Celów Zrównoważonego Rozwoju (CZR) jest uzależniona od wszystkich pozostałych. Nasze zdrowie (Cel 3) będzie znacznie lepiej chronione, jeśli uda nam się okiełznać zmianę klimatu (Cel 13). Czyste źródła energii odnawialnej (Cel 7) pomogą chronić życie w wodzie i na lądzie (Cele 14 i 15). Dostęp do czystej wody i poprawa warunków sanitarnych (Cel 6) mają bezpośredni wpływ na poprawę sytuacji kobiet na świecie (Cel 10). Przykłady można by mnożyć, ale kluczowe są współzależności, na które natkniemy się na każdym kroku i poziomie. Naturalną konsekwencją tej sieci zależności między Celami jest też potrzeba współpracy wszystkich możliwych instytucji na drodze do ich realizacji. Z jednej strony mamy Organizację Narodów Zjednoczonych (która zainicjowała zdefiniowanie CZR i monitoruje ich wdrażanie), międzynarodowe mechanizmy pomocy humanitarnej i rozwojowej, a z drugiej strony jesteśmy my niezależnie od wieku, przekonań czy zawodu, nasze decyzje kształtują świat wokół nas. To przekonanie jest istotą edukacji globalnej. Cel ONZ na rok 2030 to m.in. wzmocnienie partnerskiej współpracy między rządami, sektorem prywatnym i społeczeństwem.